Inhoudsopgave Voorwoord BOEK I INLEIDING TOT DE BOEKHOUDING DEEL I BASISBEGRIPPEN Hoofdstuk I De onderneming in beweging 1.
De stromen
31
2.
Het bepalen van het vermogen d.m.v. de balans
32
3.
Actief en passief
32
4.
De opeenvolgende balansen
34
5.
Welke inlichtingen geeft de balans?
36
Hoofdstuk II Het bepalen van het eindresultaat 1.
Het resultaat uitgedrukt door twee opeenvolgende balansen
39
2.
Het resultaat uitgedrukt door vergelijking van opbrengsten en kosten in de resultatenrekening
41
Hoofdstuk III Transacties noteren op rekeningen 1.
Definitie en werking
43
2.
De balansrekeningen
45
3.
De bedrijfsrekeningen
48
4. 4.1. 4.2.
Invloed van de voorraadwijziging op het resultaat Grondstoffen en Handelsgoederen Afgewerkte producten
51 51 52
5.
Het dubbel boekhouden
53
6.
Het inschrijven in het journaal
55
Boekhouden in de praktijk
5
Inhoudsopgave
Hoofdstuk IV Belgische boekhoudrechtelijke bepalingen 1.
Wetboek van Koophandel: Boek I. Koophandel in het algemeen
2.
Wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding van ondernemingen Inleiding Verplichtingen van de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en de gewone commanditaire vennootschap Verplichtingen van de andere ondernemingen
61 67
Koninklijk besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen
68
Koninklijk besluit van 12 september 1983: van het rekeningenstelsel naar de jaarrekening
69
2.1. 2.2. 2.3. 3. 4.
59 61 61
DEEL II STUDIE VAN DE BASISBOEKHOUDINGSMECHANISMEN Hoofdstuk I Oprichting en inrichting van de onderneming 1. 1.1. 1.2.
Oprichting van de onderneming Kapitaalinbreng De Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO)
73 73 73
2. 2.1. 2.2.
Materie¨le vaste activa Aankoop van rollend materieel Aanschaf van onroerende goederen (terreinen, gebouwen, ...)
74 74 74
3.
Overname van een bestaande handelszaak
76
4.
Investeren in oprichtingskosten
78
5.
Immaterie¨le vaste activa
79
Hoofdstuk II Kopen en verkopen in de eengemaakte Europese markt (overgangsstelsel) 1. 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.1.4.
6
Algemene begrippen Mechanisme van de btw De belastingplichtige Werkingssfeer Maatstaf van heffing Tarief van de belasting
81 83 84 85 89 90
Kluwer
Inhoudsopgave
1.1.5. 1.1.6. 1.1.7. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4.
Aftrek van belasting Teruggaaf van belasting De verplichtingen De factuur Verplicht uitreiken van facturen Ontheffing Ogenblik van de uitreiking van een factuur Inhoud van de factuur
2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5.
De belasting over de toegevoegde waarde en de boekhouding Invloed van de btw op de boekhoudkundige verplichtingen Het boek voor inkomende facturen Tabel van de bedrijfsmiddelen Het boek voor uitgaande facturen Dagboek van ontvangsten Het register van de teruggaven (art. 4 § 1 3o KB nr. 4 20 december 1969) Het register van het maakloonwerk en de daartoe ontvangen goederen Het register van de niet-overbrengingen De consignatie Garagisten Belastingprincipe Principe van aftrekbaarheid
2.1.6. 2.1.7. 2.1.8. 2.1.9. 2.2. 2.3. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.3.7. 3.3.8. 3.3.9. 3.4. 3.4.1.
De aangifte Inleiding Gewoon regime: maandelijkse of trimestrie¨le aangifte Kleine ondernemingen onderworpen aan het forfaitair regime Kleine ondernemingen met vrijstelling Intervat Richtlijnen per kader KADER I: Algemene inlichtingen KADER II: Uitgaande handelingen KADER III: Inkomende handelingen KADER IV: Verschuldigde belasting KADER V: Aftrekbare belasting KADER VI: Saldo KADER VII: Voorschot (maandelijkse aangifte, aangifte neergelegd in december voor de maand november) Kader VIII: «Nihil»-klantenlisting KADER IX: Datum en handtekeningen Rekenkundige en logische controles van de btw-aangifte Bepaalde roosters zijn ten onrechte wel of niet ingevuld
Boekhouden in de praktijk
90 91 92 92 92 93 94 95 97 97 98 99 99 100 101 102 103 104 104 104 105 105 105 105 106 107 108 109 109 110 113 118 120 122 123 124 124 124 125
7
Inhoudsopgave
3.4.2.
3.5.
Er is een wanverhouding tussen de bedragen ingevuld als verschuldigde of terug te vorderen btw en de bedragen ingevuld bij de omzet en de aankopen Andere aangiftes
125 126
Hoofdstuk III De transacties 1.
Aankoop
129
2.
Verkoop
130
3.
Bijkomende kosten
131
4. 4.1. 4.2.
Kortingen, ristorno’s en rabatten Aankoop Verkoop
133 134 136
5.
Inkomende en uitgaande retouren
137
6.
De bepaling van de verkoopmarge op grond van de rekeningen «Aankopen van handelsgoederen» en «Verkopen en dienstprestaties»
139
Toepassing
141
7.
Hoofdstuk IV Relaties met derden 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.
De clie¨nten De individuele rekeningen per clie¨nt De rekening «Handelsdebiteuren tegen contante betaling» (zie ook hfdst. VI, 2.1.) De rekening «Handelsdebiteuren tegen betaling op termijn» De «Dubieuze debiteuren» Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen De rekening «Te innen opbrengsten»
146 147 148 149 151
2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.
De De De De De
151 151 152 152 153
3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.
Het personeel (arbeiders en bedienden) Inleiding Basisboekhoudingsprincipe Boekhouding in de praktijk De andere personeelskosten
8
leveranciers individuele rekeningen per leverancier rekening «Leveranciers tegen contante betaling» rekening «Leveranciers tegen betaling op termijn» rekening «Te ontvangen facturen»
145 145
154 154 154 157 158
Kluwer
Inhoudsopgave
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.4.3.
De administratie van de btw Belastinggrondslag De btw op het rollend materieel (voertuigen voor dubbel gebruik) Te openen rekeningen De medecontractant Onderhoudsfactuur Investeringsfactuur De btw-eenheid (cf. Adv. CBN 2010/13)
160 161 162 162 162 163
5.
De administratie van de directe belastingen
166
160 160
Hoofdstuk V De rekening van de ondernemer 1.
Algemeen
169
2.
Voorschotten en onttrekkingen
169
Hoofdstuk VI Boeking van ontvangsten en uitgaven 1. 1.1. 1.2.
Het mechanisme van de boekingen De transacties De interne overboekingen
171 171 172
2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.2.
De kasverrichtingen De ontvangsten Verkopen tegen contante betaling met factuur Verkopen tegen contante betaling met ontvangstborderel De uitgaven
173 173 173 174 174
3. 3.1. 3.2. 3.3.
De De De De
174 175 175 176
4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.3.
De bankverrichtingen De aanvulling van een bankrekening De uitvoering van betaalopdrachten Door uitschrijven van cheques Door overschrijvingen Door een permanente betalingsopdracht De kredietopeningen
176 177 177 177 179 179 180
5.
De vergelijkingsstaat
181
verrichtingen via de postcheque- en -girodienst storting overschrijving postcheque/postgiro
Boekhouden in de praktijk
9
Inhoudsopgave
Hoofdstuk VII De schulden op meer dan e´e´n jaar 1.
Principes
185
2.
Boekhouding
185
Hoofdstuk VIII De financie¨le vaste activa en de vorderingen op meer dan e´e´n jaar 1.
Vorderingen op meer dan e´e´n jaar
189
2. 2.1. 2.2.
Financie¨le vaste activa Participaties Borgtochten betaald in contanten
190 190 191
Hoofdstuk IX Handelseffecten 1.
Algemene begrippen betreffende de wisselbrief
193
2.
Mechanismen en terminologie van de wisselbrief
195
3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.6.1. 3.6.2.
Boekhoudkundige verwerking van de wisselbrief Trekken van een wisselbrief Endossement Afgifte ter incasso op de vervaldag Inning op de vervaldag Afgifte ter discontering Niet-betaling van de wisselbrief op vervaldag De wisselbrief was niet verdisconteerd De wisselbrief was verdisconteerd
195 196 196 197 197 198 200 200 201
4.
Het discontokrediet
201
5.
Kringloop van de wisselbrief
202
6.
Orderbriefje
203
Hoofdstuk X Kosten 1. 1.1. 1.2.
Bedrijfskosten Algemeen Registratie in de boekhouding
205 205 206
2. 2.1. 2.2. 2.3.
Financie¨le kosten Interesten op schulden Toegekende financie¨le kortingen Wisselkoersverschillen
208 208 209 210
10
Kluwer
Inhoudsopgave
3.
Uitzonderlijke kosten
210
Hoofdstuk XI Opbrengsten 1. 1.1. 1.2.
Bedrijfsopbrengsten «Omzet» en «Andere bedrijfsopbrengsten» Voorraadwijzigingen
213 213 214
2. 2.1. 2.2. 2.3.
Financie¨le opbrengsten Verworven financie¨le kortingen Wisselkoersverschillen Opbrengsten van vlottende activa
215 215 216 216
3.
Uitzonderlijke opbrengsten
217
Hoofdstuk XII Werkzaamheden en boekingen bij het afsluiten van het boekjaar 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.
Algemeenheden Wettelijke bepalingen Werkzaamheden die de onderneming moet verrichten Basis van de werkzaamheden Belang van de jaarrekening
219 219 220 221 221
2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.6.1. 2.6.2. 2.6.3. 2.6.4. 2.6.5. 2.6.6. 2.6.7. 2.7. 2.8. 2.9. 2.9.1. 2.9.2. 2.9.3. 2.9.4.
Analyse van de werkzaamheden en boekingen Klasse 1 Klasse 2 Klasse 3 Klasse 4 Klasse 5 Klasse 6 Afschrijvingen Voorzieningen Waardeverminderingen Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen Diensten en diverse goederen Voorziening (1) voor vakantiegeld Fiscale kosten Klasse 7 Structuur van de balans en resultatenrekening Toepassing Voorlopige proef- en saldibalans Journaal (boekingen bij het afsluiten van het boekjaar) Grootboek Definitieve proef- en saldibalans (voor toerekening van het resultaat)
222 222 223 224 226 228 229 230 233 234 238 239 240 240 241 241 243 243 245 246 248
Boekhouden in de praktijk
11
Inhoudsopgave
2.9.5. 2.9.6. 2.9.7.
Vaststelling van de resultaten (1) Balans Elementaire analyse van de balans en de resultatenrekening
250 252 254
Hoofdstuk XIII Vaststelling van de resultaten 1.
Globale benadering
261
2.
Resultatenrekening in staffelvorm (volledig model)
263
3.
Resultatenrekening in staffelvorm (verkort model)
265
Hoofdstuk XIV De boekhoudtechniek 1.
Inleiding
267
2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.
Dagelijkse methode met ongesplitst dagboek Algemeen Administratieve organisatie Boekhoudregistratie Samenvattend overzicht Het «centraal boek»
267 267 267 268 269 269
3. 3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. 3.3. 3.4.
Maandelijkse methode of centralisatiemethode met hulpdagboeken Administratieve organisatie Boekhoudregistratie Werken met hulpdagboeken Bankdagboek, kasdagboek en postgiroboek Aankoopboek Verkoopboek Te innen en te betalen wisselbrievenboek Diversepostenboek en/of centralisatieboek Samenvattend overzicht Het «centraal boek»
270 270 271 271 272 276 277 280 280 281 282
Hoofdstuk XV Boekhoudsystemen 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.3.1. 1.3.2. 1.3.3.
12
Techniek van de doorschrijfmethode Algemeen Wettelijke bepalingen De dagelijkse methode Algemeen Organisatie van de rekeningen – journaalblad Werking van het doorschrijfsysteem
283 283 284 284 284 284 285
Kluwer
Inhoudsopgave
1.4. 1.4.1. 1.4.2.
De maandelijkse of centralisatiemethode Algemeen Onderverdeling per functie
287 287 287
2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.5.1. 2.5.2. 2.6.
Boekingen via de computer Inleiding Voordelen Verschilpunten met de manuele methode Boekhouding op computer: conceptueel Boekhouding op computer: praktisch Inleiding Concreet Voorbeeld
288 288 288 289 290 291 291 293 296
Hoofdstuk XVI Bijhouden en bewaren van de boeken 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.
Algemeen geval: het dubbel boekhouden Mogelijkheden De inschrijving in het centraal boek Periodiciteit van de inschrijving in het centraal boek Vormen van inschrijving Formaliteiten van nummer, visum en paraaf Het bewaren van de boeken
299 299 300 302 302 303 304
2.
De vereenvoudigde boekhouding voor de kleine ondernemingen (natuurlijke personen, V.O.F. of Comm.V) Het bijhouden van de boeken Het bewaren van de boeken
305 305 305
2.1. 2.2.
BOEK II GEDETAILLEERDE STUDIE VAN DE REKENINGEN Hoofdstuk I Studie van klasse 1: Eigen vermogen, voorzieningen voor risico’s en kosten en schulden op meer dan e´e´n jaar 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.
Rubriek 10.: Kapitaal Geplaatst kapitaal 100 Niet-opgevraagd kapitaal 101 Rekening van de ondernemer 10.9 (1) Boekhoudkundige verwerking van de uitgifte van winstbewijzen (NV)
309 309 325 325 326
2.
Rubriek 11.: Uitgiftepremies
327
Boekhouden in de praktijk
13
Inhoudsopgave
3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.4. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.2.4. 4.2.5. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.3.3. 4.4. 5. 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.4. 6.5.
14
Rubriek 12.: Herwaarderingsmeerwaarden Herwaardering overeenkomstig artikel 57 KB/W.Venn. Vaststaand en duurzaam karakter De rentabiliteitsvoorwaarde bij herwaarderingsmeerwaarden Geherwaardeerde waarde gelimiteerd tot de marktwaarde Boekhoudkundige verwerking Terugnemingen van waardeverminderingen overeenkomstig artikel 100 KB/W.Venn. Deelnemingen, effecten en andere waarden behorende tot de geldbeleggingen Immaterie¨le en materie¨le vaste activa met onbeperkte levensduur Aanwending van herwaarderingsmeerwaarden Omzetting in kapitaal Aanrekenen van «14.1 Overgedragen verlies» op «12. Herwaarderingsmeerwaarden» Incorporatie in het kapitaal van herwaarderingsmeerwaarden en latere minderwaarden van het geherwaardeerd actief Verkoop van geherwaardeerde vaste activa
329 329 329 330 333 333
Rubriek 13.: Reserves Wettelijke reserve 130 Onbeschikbare reserves 131 Reserves voor eigen aandelen 1310 Reserve tot aflossing van het kapitaal 1311.1 Kapitaalvermindering tot dekking van een voorzienbaar verlies 1311.2 De in hoofde van de bvba-starter aan te leggen onbeschikbare reserve Andere onbeschikbare reserves 1311.0 Belastingvrije reserves 132 Monetaire meerwaarden Gedwongen meerwaarden – Niet-monetaire of weder te beleggen meerwaarden Investeringsreserve Beschikbare reserves 133
338 338 339 339 340 340 342 343 343 344
335 335 336 336 336 337 337 338
345 353 355
Rubriek 14.: Overgedragen winst (14.0) – Overgedragen verlies (14.1)
356
Rubriek 15.: Kapitaalsubsidies Definitie Toelichting Boekhoudkundige verwerking Vaste en onvoorwaardelijke verbintenis Eventuele rechten Belastingsvrijstelling voor gewestelijke steunmaatregelen Bijzondere gevallen
358 358 359 360 360 364 370 371
Kluwer
Inhoudsopgave
6.5.1. 6.5.2. 6.5.3. 6.5.4. 6.5.5. 6.5.6. 6.5.7.
371 372 373 373 374 375
6.6. 6.7. 6.7.1. 6.7.2.
De investering is gebeurd vo´o´r toezegging van de kapitaalsubsidies Kapitaalsubsidies op activa met onbeperkte levensduur Verkoop van een vast actief waarvoor kapitaalsubsidie werd verkregen Herziening van kapitaalsubsidies Wijziging van de belastingvoet Terugbetaling van kapitaalsubsidie Subsidies voor kosten van onderzoek en ontwikkeling die na verloop van tijd worden geactiveerd Vermeldingen in de toelichting Fiscaal recht Stelsel van belastbaarheid Stelsel van vrijstelling
7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.3.1. 7.3.2. 7.4. 7.4.1. 7.4.2. 7.4.3. 7.4.4. 7.5.
Rubriek 16.: Voorzieningen en uitgestelde belastingen Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen 160 Voorzieningen voor belastingen 161 Voorzieningen voor grote herstellings- en onderhoudswerken 162 Begrip Boekhoudkundige verwerking Voorzieningen voor overige risico’s en kosten 163 – 165 Voorzieningen voor technische waarborgverplichtingen Voorzieningen voor hangende geschillen Andere voorzieningen Voorziening voor lijfrente Uitgestelde belastingen 168
378 378 381 382 382 383 385 386 387 388 388 389
8. 8.1.
Rubriek 17.: Schulden op meer dan e´e´n jaar Algemeen: gewone schuldcontracten en gewone leningen op termijn 1730 Afsluiten van een leningcontract en ontvangst van het provenu Kosten bij het afsluiten van het contract Rente op leningen Aanduiden einde boekjaar van het gedeelte van de lening dat volgend boekjaar vervalt Aflossen van leningen Obligatieleningen 170 en 171 Algemeen Obligatieleningen Uitgifte met terugbetalingspremie Leasingschulden en soortgelijke 172 Kredietinstellingen 173 Handelsschulden 175 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 176 Borgtochten ontvangen in contanten 178 Overige schulden 179
389
8.1.1. 8.1.2. 8.1.3. 8.1.4. 8.1.5. 8.2. 8.2.1. 8.2.2. 8.2.3. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. 8.7. 8.8.
Boekhouden in de praktijk
376 376 376 376 377
389 390 390 391 392 392 393 393 393 399 399 400 401 401 403 403
15
Inhoudsopgave
8.9. 8.9.1. 8.9.2. 8.10. 8.10.1. 8.10.2. 8.11.
Schulden waarbij de nominale waarde de rente omvat Omschrijving Boekingen Schulden op afbetaling Algemeen Boekhoudkundige verwerking Renteloze schulden terugbetaalbaar na minstens e´e´n jaar of abnormaal laag rentende schulden 8.11.1. Betekenis 8.11.2. Boekingen 8.12. Leningen en interestsubsidies 8.13. De rekeningen van klasse 1 op de balans en in de toelichting 9.
Rubriek 19.: Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief
403 403 404 405 405 409 410 410 411 412 415 415
Hoofdstuk II Studie van klasse 2: Oprichtingskosten, vaste activa en vorderingen op meer dan e´e´n jaar 1. 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.
Rubriek 20.: Oprichtingskosten Algemeen: boekhoudkundige verwerking en waardering Verwerving Waardedalingen Kosten van oprichting en kapitaalverhoging 200 Kosten bij uitgifte van leningen 201 Overige oprichtingskosten 202 Herstructureringskosten 204
419 419 419 421 423 424 424 425
2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4.
Rubriek 21.: Immaterie¨le vaste activa Algemeen Boekhoudkundige verwerking en waardering Verwerving Waardestijgingen Waardedalingen Realisatie
428 428 429 429 432 433 435
3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.2. 3.2.1. 3.2.2.
Rubrieken 22.-27.: Materie¨le vaste activa Waardering en boekhoudkundige verwerking Verwerving Waardestijgingen Waardedalingen Buitengebruikstelling en vervreemding te bezwarenden titel Rubriek 22.: Terreinen en gebouwen Waardering en boekhoudkundige verwerking: algemeen Waardering en boekhoudkundige verwerking in geval van lijfrente
437 438 438 443 444 458 466 467 468
16
Kluwer
Inhoudsopgave
3.3. 3.4. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.5.3. 3.6. 3.7.
Rubriek 23.: Installaties, machines en uitrusting Rubriek 24.: Meubilair en rollend materieel Rubriek 25.: Leasing en soortgelijke rechten Definities Waardering en boekhoudkundige verwerking «Sale and lease back» Rubriek 26.: Overige materie¨le vaste activa Rubriek 27.: Materie¨le vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen
472 472 472 472 474 480 482 482
4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2. 4.1.3. 4.1.4. 4.1.5.
485 485 485 486 487 487
4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.2.4. 4.2.5.
Rubriek 28.: Financie¨le vaste activa Definities volgens het boekhoudrecht Deelnemingen (280 en 282) Aandelen (284) Vorderingen (281, 283, 285) Verbonden ondernemingen (280 en 281) Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (282 en 283) Waardering en boekhoudkundige verwerking Waardering bij verwerving Waardestijgingen Waardedalingen Realisatie Enkele bijzondere problemen
493 494 494 496 497 500 501
5.
Rubriek 29.: Vorderingen op meer dan een jaar
505
6.
Rekeningen van klasse 2 in de balans en de toelichting
505
Hoofdstuk III Studie van klasse 3: Voorraden 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.
Indeling van de voorraadrekeningen Grondstoffen 30. en Hulpstoffen 31. Goederen in bewerking 32. Gereed product 33. en Handelsgoederen 34. Onroerende goederen bestemd voor verkoop 35. Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 36. Bestellingen in uitvoering 37.
509 509 513 514 516 517 518
2.
Waardeverminderingen 3..9
519
3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.
Waardering van voorraden Principes Aanschaffingsprijs van activa met identieke kenmerken Waardering tegen kostprijs Boekhoudkundige verwerking van bestellingen in uitvoering
520 520 522 524 526
Boekhouden in de praktijk
17
Inhoudsopgave
4.
Permanente inventaris
531
5. 5.1.
Bijzondere aandachtspunten Vlottende handelsgoederen en handelsgoederen opgeslagen buiten de onderneming Handelsgoederen onder zichtzending verzonden Goederen ontvangen onder zichtzending Verpakking Verpakkingsmaterieel en verpakkingsmateriaal Verpakkingsmateriaal verstuurd naar klanten Verpakkingsmateriaal ontvangen van leveranciers wegens aankoop van handelsgoederen
532
5.2. 5.3. 5.4. 5.4.1. 5.4.2. 5.4.3.
532 533 535 535 535 535 536
Hoofdstuk IV Studie van klasse 4: Vorderingen en schulden op ten hoogste e´e´n jaar 1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2.
Vorderingen op ten hoogste e´e´n jaar Begrip – Soorten – Algemene waarderingsregels Bespreking van de handelsvorderingen De rekeningen «Handelsdebiteuren» (400) en «Leveranciers» (440) Te innen wissels (401), Te betalen wissels (441) en Wissels afgegeven ter incasso (54.0) 1.2.3. De dubieuze debiteuren (407) 1.2.4. Geboekte waardeverminderingen op handelsvorderingen (409) 1.2.5. Regularisatie btw bij verlies van de vordering – Afwikkeling van dubieuze vorderingen 1.2.6. Vorderingen die verloren zijn zonder dat een waardevermindering werd geboekt 1.2.7. Te ontvangen opbrengsten (404) en Te ontvangen facturen (444) 1.2.8. De ontvangen (46) of gestorte (27 of 406) vooruitbetalingen en voorschotten 1.2.9. Handelsvorderingen afgestaan aan een factor 1.2.10. Advies 2011/3 – Boekhoudrechtelijke verwerking van betwiste schulden 1.3. Bespreking van de overige vorderingen 1.3.1. Opgevraagd, niet-gestort kapitaal (410) 1.3.2. Terug te vorderen btw (411) 1.3.3. Terug te vorderen belastingen en voorheffingen (412) 1.3.4. Te innen opbrengsten (414) 1.3.5. Diverse vorderingen (416) 1.3.6. Dubieuze debiteuren (417) – Geboekte waardeverminderingen (419) 1.3.7. Borgtochten betaald in contanten (418) 1.3.8. Diverse vorderingen (416) 1.4. Overlopende rekeningen van het actief
18
537 537 538 538 541 545 545 548 551 552 553 556 561 562 562 562 563 563 563 563 564 565 565
Kluwer
Inhoudsopgave
2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4.
Schulden op ten hoogste een jaar Begrip – Soorten – Algemene waarderingsregels Soorten Algemene waarderingsregels Boekhoudkundige verwerking Schulden op meer dan een jaar die binnen het boekjaar vervallen (42) Financie¨le schulden Handelsschulden (44) Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (45) Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (46) Schulden uit de bestemming van het resultaat (47) Diverse schulden (48) Overlopende rekeningen (49)
566 566 567 568 568 568 569 574
593 593 593 594 594
3.5. 3.6. 3.7. 3.7.1. 3.7.2. 3.7.3. 3.7.4. 3.7.5.
Bijzondere aandachtspunten Bijzondere bedingen Ingehouden waarborgen Beding van eigendomsvoorbehoud Uitdrukkelijk ontbindend beding Verrichtingen met landen die geen lid zijn van de Europese Muntunie: verkoop Verrichtingen in euro Verrichtingen in andere munteenheid Dekking tegen wisselrisico’s Transacties met het buitenland – Aankoop Transacties afgesloten in euro Transacties afgesloten in andere munteenheid Dekking tegen wisselrisico’s Conversie op balansdatum van de vorderingen en schulden uitgedrukt in vreemde valuta Persoonlijke rekeningen opgenomen onder (416) en (489) Boekhoudkundige verwerking van het vakantiegeld Commissiehandel Algemeen Boekingen bij de aankoopcommissionair Boekingen bij de committent van de aankoopcommissionair Boekingen bij de verkoopcommissionair Boekingen bij de committent van de verkoopcommissionair
4.
De rekeningen van klasse 4 op de balans en in de toelichting
2.2.5. 2.2.6. 2.2.7. 2.2.8. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.4.
Boekhouden in de praktijk
575 584 585 586 587
594 595 595 596 596 597 597 598 599 599 600 600 600 601 602 603 604 604
19
Inhoudsopgave
Hoofdstuk V Studie van klasse 5: Financie¨le rekeningen 1.
Rubriek 50.: Eigen aandelen
607
2. 2.1. 2.2.
Rubriek 51.: Aandelen Aandelen Tax shelter, boekhouding in hoofde van de investeerder – Analyse van CBN-advies 2010/7 CBN-advies 2011/6 – Boekhoudkundige verwerking van de aankoop van goud en kunstwerken
614 614
2.3. 3. 3.1.
620
3.4. 3.5. 3.5.1.
Rubriek 52.: Vastrentende effecten Effecten waarvan de verwervingswaarde gelijk is aan de terugbetalingswaarde Effecten met interestkapitalisatie Effecten waarvan de terugbetalingswaarde niet gelijk is aan de nominale waarde Effecten van het type «zero-bond» Voorbeeld m.b.t. obligatielening Intekening op obligatielening
4.
Rubriek 53.: Termijndeposito’s
628
5.
Rubriek 54.: Te incasseren vervallen waarden
628
6.
6.6.
Rubrieken 55., 56. en 57.: Kredietinstellingen, postcheques en kassen Overschrijvingen Cheques Bancontact, Mister Cash, Postomat Proton Werken met kredietkaarten (Eurocard, Diners, American Express, Visa, enz.) Kassen
7.
Rubriek 58.: Interne overboekingen
3.2. 3.3.
6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5.
620 620 621 623 624 624 624
629 630 630 631 631 632 633 634
Hoofdstuk VI Studie van klasse 6: Kostenrekeningen 1.
Rubriek 60.: Aankopen
637
2.
Rubriek 61.: Diensten en diverse goederen
639
20
Kluwer
Inhoudsopgave
3. 3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.8.1. 3.8.2. 3.8.3. 3.8.4. 4.
Rubriek 62.: Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Bezoldigingen 620 Werkgeversbijdragen voor sociale verzekeringen 621 Inschrijving Kwartaalaangiften Betaling van de bijdragen Werkgeverspremies voor buitenwettelijke verzekeringen 622 Andere personeelskosten 623 Boekhoudkundige verwerking van maaltijdcheques Vakantiegeld Wijzigingen aan rubrieken 61. en 62. met ingang van boekjaren die beginnen na 31 december 1995 Fiscale aspecten van personeelskosten (1) Inleiding: fiscaal begrip van bezoldigingen Vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing Sociale en culturele vrijstellingen Voordelen van alle aard
640 640 641 641 641 641 643 644 644 646 646 648 648 649 651 653
4.1. 4.2.
Rubriek 63.: Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en kosten Principes Te gebruiken rekeningen
654 654 655
5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.
Rubriek 64.: Andere bedrijfskosten Bedrijfsbelastingen 640 Niet-aftrekbare btw 640.0 Onroerende voorheffing 640.2 Andere fiscale bedrijfskosten Gewestelijke belastingen en boeten Minderwaarden op de courante realisatie van vaste activa 641 Minderwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 642 Diverse bedrijfskosten 643 tot 648 Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten 649 (–)
657 657 657 658 658 659 660 660 660 661
6. 6.1. 6.1.1. 6.1.2. 6.1.3. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.5.1. 6.5.2.
Rubriek 65.: Financie¨le kosten Kosten van schulden 650 Rente, commissies en kosten verbonden aan schulden 6500 Afschrijvingen van kosten bij uitgifte van leningen en disagio 6501 Geactiveerde intercalaire interesten 6503 (–) Waardeverminderingen op vlottende activa 651 Minderwaarden op de realisatie van vlottende activa 652 Wisselresultaten 654 Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 655 Waardering Boeking van de omrekeningsverschillen
662 662 662 663 663 663 664 665 666 666 667
Boekhouden in de praktijk
21
Inhoudsopgave
6.5.3. 6.6. 6.7.
Voorbeeld Voorzieningen van financie¨le aard 656 Diverse financie¨le kosten 657 tot 659
669 671 673
7.
Rubriek 66.: Uitzonderlijke kosten
674
8.
8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5.
Rubriek 67.: Belastingen op het resultaat Rubriek 77.: Regularisatie van belastingen en terugnemingen van fiscale voorzieningen Verrichtingen tijdens het boekjaar Eindejaarsverrichtingen Verrichtingen bij ontvangst van het aanslagbiljet Betwiste belastingen Fiscale voorzieningen
675 676 677 681 685 686
9.
Rubriek 68.: Overboeking naar uitgestelde belastingen
687
10. 10.1. 10.2. 10.3. 10.4. 10.5.
De boekhouding aanpassen aan de fiscaliteit? Autokosten Beroepskledij Restaurant- en onthaalkosten en zakengeschenken Voordelen van allerlei aard Herkwalificatie van huur of interesten
687 688 690 690 691 693
11. Boekhoudkundige verwerking van afval 11.1. Ondernemingen die afval «produceren» 11.1.1. De onderneming verwerkt haar afval niet zelf, maar besteedt de afvalverwerking uit aan derden 11.1.2. De onderneming verwerkt haar bedrijfsafval zelf 11.2. Dienstverlenende ondernemingen op het gebied van afval 11.2.1. De onderneming haalt afval op om het te vervoeren naar een stortplaats of te lozen in de staat waarin het zich bevindt, d.w.z. zonder voorraadvorming of verwerking 11.2.2. De onderneming haalt afval op en stockeert het in afwachting van de latere verkoop aan derden, die het zullen verwerken 11.2.3. De onderneming verkrijgt afval met het oog op de vernietiging, het verwerken in de eigen productiecyclus of de recyclage ervan 11.2.4. De onderneming waarvan het bedrijf het milieu aantast, wijzigt of vervuilt 11.3. Afvalondernemingen en de btw 11.4. Aanvaardingsplicht inzake afgedankte elektrische en elektronische apparaten
22
693 693 693 693 694
694 694 695 696 696 697
Kluwer
Inhoudsopgave
Hoofdstuk VII Studie van klasse 7: Opbrengstrekeningen 1.
Rubriek 70.: Omzet
2.
2.3.
Rubriek 71.: Wijziging in uitvoering Wijzigingen in de voorraad Wijzigingen in de voorraad Wijzigingen in de voorraad 715 Wijzigingen in de voorraad
3.
Rubriek 72.: Geproduceerde vaste activa
703
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5.
Rubriek 74.: Andere bedrijfsopbrengsten Bedrijfssubsidies en compenserende bedragen 740 Meerwaarden op de courante realisatie van materie¨le vaste activa 741 Meerwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 742 Kmo-portefeuille Diverse bedrijfsopbrengsten 743 tot 749
704 704 705 705 706 709
5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7.
Rubriek 75.: Financie¨le opbrengsten Opbrengsten uit financie¨le vaste activa 750 Opbrengsten uit vlottende activa 751 Meerwaarden op de realisatie van vlottende activa 752 Kapitaal- en interestsubsidies 753 Wisselresultaten 754 Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 755 Diverse financie¨le opbrengsten 756 tot 759
709 710 710 710 711 713 713 714
6.
Rubriek 76.: Uitzonderlijke opbrengsten
714
2.1. 2.2.
699 de voorraden en in de bestellingen in 703 goederen in bewerking 712 gereed product 713 onroerende goederen bestemd voor verkoop bestellingen in uitvoering 717
703 703 703
Hoofdstuk VIII Resultaatverwerking 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.5.1. 1.5.2. 1.6. 1.6.1.
Rubrieken 69. en 79.: Resultaatverwerking Resultatenrekening vo´o´r toewijzing Bestemming van de resultaten Toestand van de klassen 6 en 7 na de bestemmingsboekingen Berekening van de uitkeerbare winst CBN-advies 2010/8 – Financie¨le steunverlening De onderneming stelt middelen ter beschikking van een derde De onderneming stelt een zekerheid ten gunste van een derde Boekhoudkundige verwerking interimdividend en tussentijds dividend Interimdividend
Boekhouden in de praktijk
717 718 722 723 724 728 729 730 732 732
23
Inhoudsopgave
1.6.2. 1.7.
Tussentijds dividend Stockdividenden versus bonusaandelen
733 735
2.
Verbetering van de voorstelling van de resultatenrekening
736
Hoofdstuk IX Studie van de klasse 0: Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 1.
Begrip
2.
Rechten en verplichtingen en de boekhoudkundige verwerking in de klasse 0 Rubriek 00.: Zekerheden door derden gesteld voor rekening van de onderneming Rubriek 01.: Persoonlijke zekerheden gesteld voor rekening van derden Rubriek 02.: Zakelijke zekerheden gesteld op eigen activa Rubriek 03.: Ontvangen zekerheden Rubriek 04.: Goederen en waarden gehouden door derden in hun naam, maar ten bate van en voor risico van de onderneming Rubriek 05.: Verplichtingen tot aan- en verkoop van vaste activa Rubriek 06.: Termijnovereenkomsten Rubriek 07.: Goederen en waarden van derden gehouden door de onderneming Rubriek 09.: Diverse verbintenissen, verhaalrechten en orderrekeningen
2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9.
741 741 742 743 745 747 748 749 750 751 753
Hoofdstuk X Enkele basisopmerkingen inzake IFRS 1.
Rubriek 10. Kapitaal en 11. Uitgiftepremies
756
2. 2.1. 2.2. 2.3.
Rubriek 12. Herwaarderingsmeerwaarden Nieuw begrip: fair value Wat is de fair value? De fair-valuemethode
757 757 757 757
3.
Rubriek 13. Reserves en 14. Overgedragen winst/verlies
757
4.
Rubriek 15. Kapitaalsubsidies
758
5.
Rubriek 16. Voorzieningen voor risico’s en lasten (kosten)
759
6.
Rubriek 17. Schulden op meer dan een jaar
760
7.
Rubriek 20. Oprichtingskosten
760
8.
Rubriek 21. Immaterie¨le activa
761
9. 9.1.
Rubriek 22.-27. Materie¨le vaste activa Materie¨le vaste activa
762 762
24
Kluwer
Inhoudsopgave
9.2. 9.3. 9.3.1. 9.3.2.
Bijzondere waardeverminderingen Lease-overeenkomsten (huurovereenkomsten) Financie¨le leasing Operationele leasing
763 763 764 764
10.
Rubriek 3. Voorraden en bestellingen in uitvoering
765
11.
Rubriek 4. Vorderingen en schulden op ten hoogste e´e´n jaar
766
12.
Rubriek 5. Geldbeleggingen en liquide middelen
766
13. 13.1. 13.2. 13.3. 13.4. 13.5.
Rubriek 6. Kosten en 7. Opbrengsten Voorwaarden inzake de grondslagen van financie¨le verslaggeving Verwerking van vrijwillige wijzigingen van boekhoudkundige methode Schattingswijzigingen Correcties van fouten Belastingen
766 766 767 767 767 768
Trefwoordenregister
Boekhouden in de praktijk
769
25
