JAARBERICHT 2013
J A A R B E R I C H T 2 0 13 klik op tekst om terug te gaan naar de inhoudsopgave
INHOUD S OP G AV E
Deel 1. Jaarverslag
Voorwoord van de directie
Verslag van het havenbedrijf
Hoofdstuk 1 De haven in cijfers
Hoofdstuk 2 Over Zeeland Seaports
Hoofdstuk 3 De haven in ontwikkeling
Bericht van de Raad van Commissarissen
Deel 2. Jaarrekening
Vennootschappelijke balans per 31 december 2013
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2013
Kasstroomoverzicht over 2013
Grondslagen voor de financiële verslaglegging
Toelichting op de vennootschappelijke balans per 31 december 2013
Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2013
Geconsolideerde balans per 31 december 2013
Geconsolideerde winst- en verliesrekening 2013
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2013
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 2013
Ondertekening van de jaarrekening
Deel 3. Overige gegevens
2
Resultaatbestemming
Controleverklaring accountant
J A A R B E R I C H T 2 0 13
VOORWOORD VA N DE DIREC T IE
ALGEMEEN BEELD
Grafiek 1. naar 90 mln ton in 2020
2013 was een jaar met positieve en minder positieve ontwikkelingen voor Zeeland Seaports.
90
Binnenvaart
Zeevaart
80
Het operationeel bedrijfsresultaat uit de kernactiviteiten van het havenbedrijf was positief. De zeeoverslag daalde weliswaar, maar deze daling werd volledig gecompenseerd met een stijging van de overslag binnenvaart. De totale watergebonden overslag bleef daarmee stabiel.
70 60 50
FINANCIEEL RESULTAAT
40 30
Ondanks een positief operationeel bedrijfsresultaat is het financieel resultaat over het afgelopen boekjaar uiteindelijk 2 -15,1 mln negatief. In 2013 kreeg Zeeland Seaports te maken met enkele bijzondere posten die het financieel resultaat beïnvloedden. Ten eerste is het resultaat uit deelnemingen negatief door faillissementen in de glastuinbouw. Daarnaast beïnvloedt een bijdrage van 2 12,15 mln aan spoormaatregelen in Goes het resultaat. Het betreft hier een toezegging die stamt uit 2006, voor de verzelfstandiging van Zeeland Seaports.
20 10 0 2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Deze bijdrage is onvoorwaardelijk geworden en drukt daarmee dit jaar éénmalig op het resultaat. Hiermee komt het bedrag dat Zeeland Seaports in een aantal jaren aan bijdragen en uitkeringen betaalde op 2 60 mln.
GRONDUITGIFTE EN BINNENVAARTOVERSLAG STIJGEN In 2013 is overeenstemming bereikt over de uitgifte van ruim 40 hectare in de haven en 65 hectare in de glas-
KASSTROOM
tuinbouw. Een veelbelovende ontwikkeling richting de toekomst. De ondernemers die de grond afnemen zullen hier immers bedrijfsactiviteiten opstarten die positieve gevolgen hebben voor de haven en haar omgeving en ook
In 2013 was, net als in 2012, sprake van een positieve kasstroom. Hiermee kon bereikt worden dat de schulden
inkomsten voor Zeeland Seaports zullen genereren.
onder garantie van de aandeelhouders verder werden afgebouwd. Door de schuldpositie te verlagen is concreet sprake van een toename van de aandeelhouderswaarde.
Ook groeide de binnenvaartoverslag met 4,2% in 2013 weer stevig. Met een totaal van 35,5 mln ton binnenvaartoverslag liggen we voor op koers om het doel van 40 mln ton binnenvaartoverslag in onze havengebieden te bereiken in 2020. Die groei is niet alleen goed voor de haven en de economie van de regio, maar leidt ook tot een
RISK MANAGEMENT
duurzamere modal split.
Om meer grip te krijgen op negatieve ontwikkelingen die onze missie en daarmee onze kernactiviteiten in gevaar kunnen brengen, hebben we een Corporate Risk Management traject opgestart.
ZEEOVERSLAG DAALT, TOTALE WATERGEBONDEN OVERSLAG IS STABIEL Het overslagvolume via zeeschepen is in 2013 met 2,8% gedaald. Waar in de eerste drie kwartalen nog sprake was van een lichte stijging, is dit tenietgedaan door een dip in het vierde kwartaal. De effecten van de wereldwijde economische crisis zijn in de zeeoverslagcijfers goed zichtbaar. De daling van de zeeoverslag wordt met name veroorzaakt door een daling van de export van goederen. De import van goederen is daarentegen licht gestegen. Ook het faillissement van Thermphos in 2012 is terug te zien in de gedaalde overslagvolumes. Om onze doelstelling van 50 mln ton zeegebonden overslag in 2020 te bereiken is de komende jaren dan ook nog een stevige omslag nodig.
4
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
BEDRIJVEN BLIJVEN INVESTEREN EN INNOVEREN Net als voorgaande jaren blijft een aantal bedrijven in de haven flink investeren in uitbreiding en nieuwbouw. Bedrijven in onze havengebieden stellen zich ondernemend op en kijken naar manieren om efficiënter te werken. Ook kijken ze naar nieuwe wegen om met de gevolgen van de economische crisis om te gaan. De energie- en grondstof intensieve chemische industrie in de havengebieden verenigt zich rond innovatieve projecten, om samen zo efficiënt mogelijk te kunnen produceren. Als havenbedrijf doet Zeeland Seaports zijn best om, waar
VERSL AG VA N HE T H AV E NBE DR I JF
mogelijk, hierbij een faciliterende rol te spelen.
GEZONDE TOEKOMST Er zijn ook bij Zeeland Seaports steeds meer signalen dat de economie langzaam de weg naar boven aan het vinden is. Zeeland Seaports heeft haar organisatie zo ingericht dat zij in deze periode van ontluikende economische groei de bedrijven in het havengebied optimaal kan ondersteunen. Een eerste positieve ontwikkeling is er in de glastuinbouw met de komst van nieuwe tuinders. Maar ook is er sprake van een aantrekkende vraag van bedrijven naar ontwikkeling van extra kades en steigers in de haven. Onze medewerkers, de leden van de Raad van Commissarissen en de Ondernemingsraad zetten zich dagelijks in voor die toekomst van de Zeeuwse havens en Zeeland Seaports. Als directie zijn wij hen daarvoor zeer erkentelijk. Tot slot een woord van dank aan scheidend CEO Hans van der Hart. In zijn carrière bij Zeeland Seaports heeft Hans het bedrijf helpen transformeren van twee gescheiden havenschappen tot een bedrijf van een omvang en structuur die een gezonde toekomst mogelijk maakt.
Terneuzen, 1 april 2014
Dick Gilhuis, Waarnemend CEO
6
HOOFDSTUK 1
DE H AV EN IN CI JF ER S
J A A R B E R I C H T 2 0 13
DE H AV EN IN CIJFERS
DE HAVEN ALS MOTOR VAN DE ECONOMIE EN WERKGELEGENHEID
Grafiek 2. Zeeoverslag naar goederensoort x 1.000 ton
2012
De Zeeuwse havens zijn een zeer belangrijke motor voor de Zeeuwse economie en werkgelegenheid. Een kleine twintig procent van de Zeeuwse werkgelegenheid is direct of indirect gerelateerd aan de havens die worden geëxploiteerd en beheerd door Zeeland Seaports. Het gaat hierbij om werkgelegenheid met een hoge toegevoegde waarde. De hoogste toegevoegde waarde per arbeidsplaats van de Nederlandse zeehavens. Iets om
2013
10.000 8.000
trots op te zijn. In de Zeeuwse havens wordt geld verdiend.
6.000 Maar de huidige economische omstandigheden raken ook de bedrijven in onze havens en daarmee het havenbedrijf en de regio. Faillissementen van Zalco en recenter van Thermphos hebben grote impact op de werkgelegenheid in de regio. Gereduceerde productiecijfers van bedrijven in binnen- en buitenland hebben negatieve invloed op de omslagcijfers van Zeeland Seaports. Samen met onze stakeholders doen wij onze
4.000 2.000
uiterste best om de schade zoveel mogelijk te beperken en wegen te zoeken voor nieuwe ontwikkeling.
2013
2012
2013
%
4.463
4.297
817
793
5.280
5.091
-3,6%
211
168
147
128
358
296
-17,3%
Vaste brandstoffen
3.972
3.656
800
196
4.772
3.852
-19,2%
Aardolie en aardolieproducten
7.162
7.520
2056
2.074
9.218
9.594
+4,0%
595
211
78
62
673
273
-59%
Andere voedingsproducten
Ertsen, metaalafval e.d. Metalen en halffabricaten
1.647
1.827
504
296
2.152
2.123
+1,3%
Ruwe mineralen e.d., bouwmaterialen
1.408
1.919
179
214
1.587
2.133
+34,4%
Meststoffen
1.260
858
2.905
2.934
4.165
3.793
-8,9%
Chemische producten
1.777
1.990
1.221
1.428
2.998
3.417
+14%
Overige goederen
1.419
1.120
1.371
1.336
2.789
2.456
-11,9%
23.915
23.566
10.078
9.461
33.993
33.028
-2,8%
Totaal
uw
gs din
2012
vo e
2013
bo
Verschil
2012
Landbouwproducten
8
Totaal
nd
Goederensoort
Afvoer
La
Aanvoer
pr od
Tabel 1. Aan- en afvoer over zee naar goederensoort x 1.000 ton
pr An od de uc re ten Va ste br an ds tof fen aa rd A oli ar ep do ro lie Er du e tse cte n n, n m eta ala Me fva tal le en .d. en ha lff ab rik Ru ate we n m bo ine uw ra m len ate e ria .d. len Me sts tof Ch fen em isc he pr od uc ten Ov er ige go ed er en
uc
ten
0
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Tabel 2. Aan- en afvoer over zee van goederen naar verschijningsvorm x 1.000 ton Aanvoer Verschijningsvorm Droge bulk
Afvoer
2012
2013 8.104
Totaal
2012 7.564
1.2 TOELICHTING ZEEOVERSLAGCIJFERS
2013 3.827
2012 3.088
Net als in voorgaande jaren waren in 2013 de gevolgen van de mondiale economische situatie zichtbaar in de
2013 11.931
overslagcijfers zeevaart. Het totaal aan overslagvolume van Zeeland Seaports via zeevaart is, na een lichte 10.652
stijging in de eerste drie kwartalen, met 2,8% gedaald vergeleken met 2012. De totale zeegebonden overslag bedroeg 33,0 mln ton.
Natte bulk
8.429
8.899
3.585
3.981
12.014
12.880
Containers
83
75
119
112
202
188
652
512
864
853
1.516
1.365
6.647
6.518
1.683
1.426
8.330
7.943
23.915
23.567
10.078
9.461
33.993
33.028
Roll-on/roll-off (Overig) stukgoed Totaal
Naar goederensoort Een forse stijging is te zien in de overslag van aardolieproducten (+376 kiloton), ruwe mineralen (+546 kiloton) en chemische producten (+419 kiloton). Met name de overslag van vaste brandstoffen (-921 kiloton), meststoffen (-372 kiloton) en overige producten (-333 kiloton) is gedaald. Verdere dalers zijn landbouwproducten (-189 kiloton), voedingsproducten (-63 kiloton), ertsen (-400 kiloton) en metalen (-28 kiloton). Naar verschijningsvorm
Grafiek 3. Zeeoverslag naar verschijningsvorm x 1.000 ton
Wanneer wordt gekeken naar verschijningsvorm dan valt te constateren dat enkel de overslag van natte bulk
2012 14.000
2013
(+866 kiloton) is gestegen. De overslag van RoRo (-150 kiloton), (overig) stukgoed (-387 kiloton), droge bulk (-1.279 kiloton) en containers (-14 kiloton) is gedaald. Import / Export De daling van de overslag wordt veroorzaakt door een daling van de export van goederen. De import van
12.000
goederen is zeer licht gestegen.
10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0
10
Droge bulk
Natte bulk
Containers
Roll-on/roll-off
(Overig) stukgoed
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
1.3 MARKTAANDEEL ZEELAND SEAPORTS
1.4 ONTWIKKELING BINNENVAART
Binnen de Hamburg – Le Havre range zijn de posities die de verschillende havens innemen zo goed als stabiel
Net als in 2012 kende de binnenvaart in de Zeeuwse havens een goed jaar. In totaal werd er 35,5 mln ton aan
gebleven. Rotterdam kent een lichte afname, Antwerpen en Hamburg een lichte groei. De havens van Amsterdam
goederen via de binnenvaart aangevoerd ten opzichte van 34,1 mln ton in 2012. Een stijging van 4,2% vergeleken
en Gent hebben allebei bijna dezelfde cijfers als in 2012. Het marktaandeel van Zeeland Seaports nam heel licht af.
met 2012. In 2011, 2012 en 2013 is daarmee een gestage groei van de binnenvaart te zien. Dit sluit aan op het streven van Zeeland Seaports om de binnenvaart een groter aandeel te laten krijgen in de zogenaamde modal split. Vervoer per binnenvaart belast het milieu minder dan transport over de weg en ontziet bovendien het drukke wegennet in Europa. Als de huidige groei volgehouden kan worden, dan komt de doelstelling van 40 mln
Tabel 3. Marktaandeel Hamburg – Le Havre range 2012
2013
ton overslag via de binnenvaart in 2020 snel dichterbij - en lijken we dit doel zelfs al voor 2020 te gaan bereiken.
Haven
ton
%
ton
%
Rotterdam
442
37,6
440
37,2
Antwerpen
184
15,7
191
16,1
Hamburg
131
11,1
139
11,8
dat overeenkomt met dat van 2012 en deels kan worden verklaard door de achterblijvende export van goederen,
Amsterdam
95
8,1
96
8,1
vanwege de aanhoudende economische crisis. De afname van zeegebonden overslag bedroeg 965 kiloton in
Bremen
85
7,2
79
6,7
2013, de toename van binnenvaartoverslag bedroeg 1.423 kiloton. Met een lichte stijging van 458 kiloton tot een
Le Havre
66
5,6
70
5,9
totaal van 68,5 mln ton aan goederen kan de watergebonden overslag stabiel worden genoemd.
Duinkerken
47
4,0
44
3,7
Zeebrugge
44
3,7
43
3,6
Zeeland
34
2,9
33
2,8
Gent
26
2,2
26
2,2
Rouen
21
1,8
22
1,9
n.b.
n.b.
n.b.
n.b.
1209
100
1183
100
Wilhelmshaven Totaal
1.5 WATERGEBONDEN OVERSLAG STABIEL In 2013 kromp het overslagvolume via de zeevaart en steeg het overslagvolume via de binnenvaart. Een beeld
Grafiek 4. Ontwikkeling watergebonden overslag Zeeland Seaports
Zeevaart
Binnenvaart
Totale overslag
70.000
60.000
Grafiek 4. Marktaandelen Hamburg-Le Havre range
8%) d (2. lan e Ze
50.000
40.000
30.000
Rotterdam (37,2%)
20.000
Antwerpen (16,1%) Hamburg (11,8%) Amsterdam (8,1%) Bremen (6,7%) Le Havre (5,9%) Duinkerken (3,7%) Zeebrugge (3,6%) Zeeland (2,8%)
10.000
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Gent (2,2%) Rouen (1,9%)
12
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
1.6 ONTVANGEN SCHEPEN
Het negatief resultaat deelneming is verbeterd van 2-27,2 mln naar 2-5,5 mln aangezien in 2012 een bijzondere waardevermindering van WarmCO2 heeft plaatsgevonden.
In 2013 nam het aantal binnenkomende zeeschepen met 10,5% af, maar groeide het aantal binnenkomende binnenvaartschepen met 5,5%. Door de schaalvergroting in de scheepvaart is al een aantal jaar een tendens te zien: minder schepen doen onze havens aan, terwijl de overslag niet in gelijke mate afneemt. Het aantal schepen neemt dus af, maar de lading per schip neemt toe.
Tabel 4. Aantal schepen 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
6.700
6.867
6.770
6.572
6.417
5.476
6.114
6.224
6.258
5.599
22.880
23.272
23.453
21.056
21.468
18.430
19.813
21.265
20.690
21.837
Zeeschepen Binnenvaartschepen
Resumerend zijn in het resultaat van 2013 de volgende grotere posten inbegrepen: Bijdrage Spoorbak Goes
-12.150.000
Bedrijfsovername glastuinbouw
-2.482.000
Voorziening debiteuren
-633.000
Verkoop aluminium
1.281.000
Totaal
-13.984.000
IN FINANCIËLE RATIO’S De belangrijkste financiële ratio’s hebben zich in 2012 als volgt ontwikkeld:
1.7 FINANCIEEL RESULTAAT EN FINANCIËLE RATIO’S Het financieel resultaat over 2013 bedraagt 15,1 mln euro negatief en is als volgt opgebouwd:
31-12-2012
22%
24%
›30%
DSCR
0,4
1,4
›1,35
ICR
1,2
4,2
›2,5
28,8
10,5
‹6
Solvabiliteit
2013
2012
1.807
22.001
Resultaat deelnemingen
-5.450
-27.205
Operationeel resultaat
-3.643
-5.204
Financiële baten en lasten
-11.457
-10.441
Resultaat boekjaar
-15.100
-15.645
Bedrijfsresultaat
31-12-2013
(bedragen in mlnen euro’s)
Net Debt/EBITDA (in jaren)
norm 2028
De financiële ratio’s van Zeeland Seaports blijven achter. Een oorzaak daarvan betreft de bijdragen en uitkeringen die Zeeland Seaports de afgelopen jaren heeft gedaan (spoormaatregelen Goes, nieuwe zeesluis Terneuzen, Sluiskiltunnel, verzelfstandiging, Sloebos, Sloespoorlijn, etc.). Deze betreffen over een periode van een aantal jaren inmiddels 2 60 mln en beïnvloeden de financiële ratio’s in sterke mate. Een voorbeeld is de solvabiliteit welke thans 22% bedraagt en zonder bovenstaande posten 33% zou bedragen. De bijdrage aan de spoormaatregelen Goes is voorlopig de laatste. Nieuwe bijdragen en uitkeringen worden niet voorzien.
De totale bedrijfsopbrengsten zijn ten opzichte van 2012 met ruim 27% gedaald. Deze afname was deels voorzien, omdat in 2012 sprake was van een incidentele toename van de omzet. Dit werd veroorzaakt door eenmalige baten uit de afwikkeling van het faillissement van Zalco en een vergoeding voor afkoop van een erfpachtovereenkomst. Als genoemde eenmalige baten niet worden meegerekend en wordt gekeken naar de netto bedrijfsomzet dan is een afname van 4% zichtbaar. Deze daling is grotendeels te verklaren door een afname van de havengelden met 3% (2 0,6 mln) en door daling van de omzet erfpacht en huur met een kleine 5% (2 1,4 mln), voornamelijk door toedoen van faillissementen. De bedrijfslasten zijn met 11% gestegen. Dit wordt meer dan veroorzaakt door een bijdrage aan de spoormaatregelen Goes ter grootte van 2 12,15 mln. Daarnaast zijn de bedrijfslasten per saldo gestegen door een bedrijfsovername in de glastuinbouw, faillissementen en afschrijvingen op debiteuren, extra advieskosten en haalbaarheidsstudies ten behoeve van Thermphos en lagere bedrijfslasten door bezuinigingen op de bedrijfsvoering,
14
J A A R B E R I C H T 2 0 13
OVER ZEEL AND SE APORTS
Zeeland Seaports ontwikkelt, exploiteert en beheert de havens van Vlissingen en Terneuzen, samen in omvang de derde haven van Nederland. We accommoderen nieuwe bedrijven, ondersteunen bestaande bedrijven en dragen zorg voor veilig scheepvaartverkeer in onze havens. Daarmee staan we voor welvaart en werkgelegenheid in de Zeeuwse regio.
VISIE De ligging en toegankelijkheid van Zeeland Seaports bieden een unieke kans voor verdere economische ontwikkeling van industrie en logistiek in onze zeehavens. De mensen die werken in de havens dragen samen bij aan de motor van de nationale economie in het algemeen en de Zeeuwse economie in het bijzonder.
MISSIE Zeeland Seaports zorgt op een toegewijde en respectvolle manier voor duurzame ontwikkeling van de logistiek en industrie in de Zeeuwse zeehavens.
VERSL AG VA N HE T H AV E NBE DR I JF
HOOFDSTUK 2
RANDVOORWAARDEN Passend binnen ruimte- en milieukaders, bestemmingsplannen en rekening houdend met de geldende (nautische) veiligheidsaspecten en nautische mogelijkheden. De kernwaarden betrouwbaar, respect, toewijding, samen en resultaatgericht staan hierbij centraal. De ambitie is om te groeien naar 50 mln ton zeevaart gebonden overslag ton in 2020 en 40 mln ton binnenvaart gebonden overslag. In totaal 90 mln ton.
OVER ZEEL AND SE APORTS J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
DE ORGANISATIE VAN NV ZEELAND SEAPORTS
HET PERSONEEL VAN ZEELAND SEAPORTS
In 1998 is Zeeland Seaports ontstaan door een fusie van Havenschap Terneuzen en Havenschap Vlissingen. In
Aantal mensen in dienst
2011 is het havenbedrijf verzelfstandigd naar een overheids-NV. De naamloze vennootschap Zeeland Seaports is
Gemiddeld over het jaar 2013 werkten er 86 mensen bij Zeeland Seaports. Het aantal FTE’s steeg van 75 in 2012
een 100% deelneming van de gemeenschappelijke regeling Zeeland Seaports, waarin de provincie Zeeland en
naar 79 in 2013. Het grootste deel van de werknemers van Zeeland Seaports is man en daarvan heeft het
de gemeenten Terneuzen, Borsele en Vlissingen deelnemen. De organisatie van Zeeland Seaports kent ongeveer
merendeel een fulltime dienstverband. De meeste vrouwen werken parttime. De grootste groep medewerkers,
80 formatieplaatsen en heeft de volgende structuur:
23,6%, bevindt zich in de leeftijdscategorie van 40 tot 45 jaar. 15,6% is tussen de 45 en 50 jaar. Ook de jongere groepen zijn goed vertegenwoordigd. Zo valt 27,8% in de leeftijdsgroep 20 tot 40 jaar.
Arbeidsmobiliteit
De haven van Zeeland Seaports is volop in ontwikkeling. Dit heeft in 2013 gezorgd voor extra werkplaatsen. De
Aandeelhouders
afdeling Commerciële Zaken is versterkt met twee Commercieel Managers en er is een Strategisch Adviseur Corporate Communication & Public Affairs aangetrokken. Daarnaast is er een Teamleider op de afdeling Infrastructuur en Ruimte aangenomen. Op de Kapiteinskamer van de Havendienst zijn drie nieuwe Verkeersleiders
Raad van Commissarissen
van start gegaan. In oktober 2013 heeft CEO Hans van der Hart een stap opzij gedaan. Zijn plaats is tijdelijk waargenomen door Commercieel Directeur Dick Gilhuis. In totaal zijn zeven medewerkers (5 fte) in dienst gekomen en is één medewerker (1 fte) uit dienst gegaan. De
Directie CEO
instroom 2013 bedraagt hiermee 8% en de uitstroom 2013 bedraagt 1%.
Ondersteuning CEO
Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage bij Zeeland Seaports ligt onder het landelijk gemiddelde. Voor 2013 was het verFinance, Legal & Information
zuimpercentage 2,4% tegen een landelijk gemiddelde van 3,8%. Investeren in mensen In 2013 zijn de trainingen ‘Commercieel denken, Professioneel handelen’ verder uitgezet. De nieuwe meer com-
Human Resources & Office Support
merciële strategie is in dit traject verder vertaald naar werkzaamheden en actieplannen. Daarnaast is in de trainingen uitgebreid aandacht besteed aan team- en individuele rollen en de krachten van teams. Van het opleidingsbudget van 2013 is 87% gebruikt. De gevolgde opleidingen en cursussen zijn uiteenlopend wat duur en inhoud betreft. Overwegend ging het om verplichte of functie gerelateerde opleidingen.
Commerciële Zaken
Infrastructuur & Ruimte
Havendienst
Stage en onderwijs Zeeland Seaports vindt het aanbieden van leerplaatsen aan jongeren in de vorm van stages belangrijk. Op iedere afdeling wordt plaats geboden aan een stagiair. In 2013 hebben 14 jongeren stage gelopen op diverse afdelingen, zowel op MBO als HBO niveau. Zeeland Seaports werkt hiervoor samen met verschillende scholen in de regio en is daarnaast erkend leerbedrijf. Met ingang van 2012 publiceert Zeeland Seaports naast dit jaarbericht een separaat sociaal jaarverslag en een milieujaarverslag. Voor meer informatie over de ontwikkeling van de organisatie of de duurzaamheidsdoelstellingen van Zeeland Seaports verwijzen we u naar deze verslagen.
18
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
CORPORATE GOVERNANCE CODE VRIJWILLIG TOEGEPAST
RISICOMANAGEMENT
Zeeland Seaports past vrijwillig de principes en best practice bepalingen van de Nederlandse Corporate Gover-
Het beheersen van risico’s wordt bij Zeeland Seaports langs drie lijnen ingezet:
nance Code toe. De mate van transparantie en verantwoording die de Corporate Governance Code bedrijven oplegt, sluit goed aan op de filosofie en de bedrijfsvoering van Zeeland Seaports.
• Eerste lijn: het lijnmanagement. De manager van een afdeling is verantwoordelijk voor het opsporen, meten en managen van alle risico’s binnen de bedrijfsprocessen van de afdeling. Hiervoor voert Zeeland Seaports
De principes en best practices van de Corporate Governance Code komen zoveel mogelijk terug in de diverse
jaarlijks een zogenoemd Corporate Risk Assessment uit. Aan de hand van interviews, externe en interne
interne reglementen, zoals het reglement voor de Raad van Commissarissen en het reglement voor de Audit-
rapporten en een workshop wordt een lijst van risico’s opgesteld. Voor deze risico’s wordt vervolgens door de
commissie.
directie een rangorde bepaald en worden maatregelen geformuleerd. • Tweede lijn: het projectmanagement. Grote of risicovolle activiteiten worden projectmatig aangepakt. In het
Conform de Corporate Governance Code hebben wij het ‘pas toe of leg uit’ principe gevolgd en daarin uitgelegd
team is de projectleider verantwoordelijk voor het opsporen, meten en managen van alle risico’s binnen het
wanneer de betreffende bepaling niet van toepassing is op Zeeland Seaports. Deze reglementen en de uitleg zijn
project en het te rapporteren aan de opdrachtgever.
terug te vinden op onze website.
• Derde lijn: de interne audit. Jaarlijks worden bedrijfsprocessen door middel van interne audits getoetst. Op basis van een risicoanalyse toetst een interne audit jaarlijks de opzet, het bestaan en de werking van de werk-
In 2013 is de code op de volgende wijze toegepast:
processen binnen Zeeland Seaports. De bevindingen uit de audits worden voorzien van aanbevelingen die door de directie worden goedgekeurd.
• dit jaarverslag bevat een afzonderlijk hoofdstuk over de code waarin de best practice bepalingen worden toegepast (best practice bepaling I.1);
In 2013 heeft een evaluatie van het risicomanagement plaatsgevonden.
• in dit jaarverslag is aandacht besteed aan operationele en financiële doelstellingen, financiële ratio’s, risico’s en risicobeheersingsystemen (best practice bepalingen II.1.2, II.1.4 - II.1.6); • transacties waarin tegenstrijdige belangen van bestuurders spelen hebben zich in 2013 niet voorgedaan (best practice bepalingen II.3.2 – II.3.4 en III.6.1 – III.6.3);
Hieruit kwam naar voren dat risicomanagement in de projecten en door middel van interne audits goed functioneert: interne audits worden consequent uitgevoerd volgens een vaste risico-georiënteerde methode en in de projecten worden eenduidig risico’s en beheersmaatregelen gedefinieerd en gebruikt om bij te sturen.
• overname van de vennootschap is beschermd middels een blokkeringsregeling voor overdracht van aandelen in de statuten (best practice bepaling IV.3.11); • er is een verslag van de Raad van Commissarissen opgenomen waarin de best practice bepalingen worden
Het risicomanagement in de eerste lijn kan nog verbeterd worden. Daartoe is een verbeterde methodiek van corporate risicomanagement vastgesteld. Deze methodiek omvat:
toegepast (best practice bepalingen II.2, III.1.2., III.1.3, III.1.5, III.1.7, III.1.8 en III.2.3). 1. De doelstellingen van Corporate Risk Management; 2. De stappen waarin we risico’s duidelijk koppelen van missie, doelstellingen en KPI’s van Zeeland Seaports; 3. De categorieën van risico’s voor een eenduidige definitie (op basis van bestaande indelingen); 4. Een beoordeling van de geïdentificeerde risico’s op basis van kans, gevolg en verbetermogelijkheden; 5. Een nadere analyse van risico’s, bestaande beheersingsmaatregelen en verbeterplannen. Bovenstaande aanpak is vastgesteld in de Auditcommissie. Momenteel is het proces van de risicoscan 2014 gaande. De risicobeheersing- en controlesystemen hebben in het verslagjaar verder naar behoren gewerkt. Naar aanleiding van interne audits op het commerciële proces en het inkoopproces zijn aanvullende maatregelen genomen. Ook het debiteurenrisico heeft in 2013 extra aandacht gehad: een strenger beleid van debiteurenbewaking is ingevoerd. In 2013 geeft het risicomanagement een redelijke mate van zekerheid dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. Met betrekking tot de risico’s uit financiële instrumenten maakt Zeeland Seaports gebruik van rente SWAP’s om renterisico’s af te dekken. De kaders en richtlijnen omtrent het gebruik en toepassen van derivaten zijn geformuleerd en vastgelegd in het treasury statuut. Voor een beschrijving van de belangrijkste risico’s wordt verwezen naar de jaarrekening (deel 2 van dit jaarbericht).
20
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
DEELNEMINGEN
SAMENWERKING EN OVERLEG
Valuepark Terneuzen
Samenwerking en overleg zijn belangrijk voor een organisatie als Zeeland Seaports, met een commerciële en
In 2003 is Valuepark Terneuzen CV opgericht. Een samenwerkingsverband tussen Zeeland Seaports en Dow
een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onderstaand een - overigens niet uitputtend - overzicht van lande-
Benelux die beide een 50% belang hebben in deze vennootschap. Doel van Valuepark Terneuzen is de ontwikke-
lijke en regionale organisaties, overlegstructuren en netwerken waar Zeeland Seaports aan deelneemt.
ling en exploitatie van bedrijventerreinen in de omgeving van DOW Benelux in Terneuzen. Valuepark Terneuzen Beheer B.V. is beherend vennoot van Valuepark Terneuzen CV Zeeland Seaports Beheer
BUSINESS ADVISORY BOARD
B.V. (100% dochter van de NV Zeeland Seaports) en Terneuzen Partnerschip Services (100% dochter van DOW) zijn de commanditaire vennoten van deze CV.
Zeeland Seaports geeft binnen haar beheersgebied toepassing aan haar kernwaardes door goede samenwer-
Op basis van de samenwerkingsovereenkomst draagt Zeeland Seaports zorg voor het financiële beheer en de
Kring van Werkgevers Zeeuws-Vlaanderen en Midden- en Noord-Zeeland. Hierbij worden ook gezamenlijke
king en overlegstructuren met belangenorganisaties van de bedrijven in de haven, zoals de ZPPC, de BZW en de inning van havengelden ten behoeve van Valuepark Terneuzen. De door Zeeland Seaports geïnde bedragen
projecten uitgevoerd zoals Vitaal Sloegebied en Kanaalzone en Gebiedsontwikkeling Zeeuws-Vlaamse Kanaal-
worden volledig doorbetaald aan de CV.
zone. Bij deze projecten zijn ook meerdere overheidspartijen betrokken. Zeeland Seaports kent in de Business Advisory Board een nuttig en relevant overlegorgaan dat in een breed terrein gevraagd en ongevraagd adviezen
In 2006 is een service-overeenkomst getekend, waarin wordt beschreven welke diensten tegen welke tarieven
verstrekt.
door Zeeland Seaports aan Valuepark Terneuzen worden geleverd en berekend. De adviescommissie is in 2013 vijf keer bij elkaar gekomen. Daarnaast vond eenmaal overleg plaats met de Raad WarmCO2
van Commissarissen.
In 2007 is Zeeland Seaports een samenwerkingsverband aangegaan, WarmCO2, met als doel het stimuleren van werkgelegenheid, welvaart en duurzaamheid in de regio door de ontwikkeling van glastuinbouw te ondersteunen
De samenstelling van de Business Advisory Board was in 2013:
met het verstrekken van warmte en CO2. Zeeland Seaports Beheer BV heeft in 2009 haar aandeel in WarmCO2 vergroot tot 80%. Yara Sluiskil bezit de overige 20% van de aandelen. Uit fiscale en financiële overwegingen
Dhr. ir. J.A.C. Martin
Ovet (voorzitter)
heeft Zeeland Seaports Beheer B.V. haar aandelen in WarmCO 2 in 2010 overgedragen aan Blakowi Groene
Dhr. drs. A.A.D. Saman
BZW (secretaris)
Kracht BV. Hiervoor is een winstbewijs verkregen.
Dhr. W.F. van den Berge (tot 30 april 2013), daarna dhr. L. Mazaud
Zeeland Refinery
Dhr. E. van Hoepen
Koninklijke Schelde
Dhr. F.J.A. Kuipers
Loodswezen
Dhr. F.L.R. de Meijer
Outokumpu
Dhr. drs. J.P.G. van der Peijl
De Hoop
Dhr. M.H.L. van Rijt
Verbrugge
Dhr. R.G. Rutjens
Dow
Op basis van een overeenkomst financiële dienstverlening draagt Zeeland Seaports zorg voor het financiële
Dhr. E. Wieland (tot 23 juni 2013), daarna dhr. ir.ing. G.A. Gunter
Yara
beheer ten behoeve van WarmCO2. Het gaat hier om het verzorgen van de inkoop- en verkoopadministratie, de
Dhr. drs. J. J.A.M. Bruurs (tot 31-12-2013)
Kamer van Koophandel
In 2009 is een bankfinanciering op naam van WarmCO2 gerealiseerd waarbij Zeeland Seaports garant staat voor maximaal 2 65 mln gedurende de looptijd van het project. Voor deze garantstelling zal Zeeland Seaports een beschikbaarheidsvergoeding ontvangen. In 2013 is een aanvullend overbruggingskrediet door ZSP aan WarmCO2 verstrekt ad € 6,585 mln. Mede door het verstrekken van dit krediet is de continuiteit van WarmCO 2 in ieder geval tot 1 juli 2015 gewaarborgd.
begroting- en jaarrekeningcyclus en de treasury functie. Voor deze dienstverlening wordt een vast bedrag per jaar gerekend. De overige diensten worden tegen een vast uurtarief doorbelast. Zeeland Airport B.V. Zeeland Seaports neemt sinds 2007 voor 15% deel in Zeeland Airport B.V.
22
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
BRANCHEORGANISATIE ZEEHAVENS
Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone Het project Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone is een samenwerkingsverband dat uitvoering geeft aan de integrale
Deze organisatie vormt een platform ter behartiging van gezamenlijke belangen van de Nederlandse zeehavens.
ontwikkeling van de Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone. Hierbij wordt ingezet op het terugbrengen van het tekort op
De nieuwe organisatie heeft als doel:
de grondexploitatie van de ruimtelijk-economische projecten. Daar waar mogelijk zullen extra middelen worden gegenereerd om de uitvoering van de integrale gebiedsontwikkeling te versterken.
• Het functioneren als plaats voor overleg en afstemming over de beleidsontwikkeling en afspraken voor gezamenlijke belangenbehartiging; • Het functioneren als aanspreekpunt voor overleg en afstemming met het Rijk; • Het verzorgen van afstemming met de betrokken stakeholders in de sector.
Grenzeloze Kanaalzone Het project Grenzeloze Kanaalzone koppelt de projecten Zeeuw-Vlaamse Kanaalzone en Gentse Kanaalzone. De provincies Zeeland en Oost-Vlaanderen, de gemeentes Terneuzen, Zelzate en Evergem en de stad Gent stippelen samen met Zeeland Seaports en Havenbedrijf Gent een koers uit voor de toekomst. De bedoeling is om initiatie-
Deelnemers in de Brancheorganisatie Zeehavens (BOZ) zijn Groningen Seaports, Port of Amsterdam, Port of
ven te bundelen waardoor meer samenhang en een betere samenwerking mogelijk is.
Rotterdam, het Havenschap Moerdijk en Zeeland Seaports. In 2013 zijn onderwerpen op de agenda gekomen als: railverbindingen tussen zeehavens, het level playing field tussen zeehavens in Europa, de Europese Havenver-
Stichting Biopark Terneuzen/BBE
ordening en het MIRT.
Biopark Terneuzen is een uniek, innovatief verband om activiteiten te koppelen tussen bestaande en nieuwe
Minimaal tweemaal per jaar vindt overleg plaats tussen de BOZ en het ministerie van Infrastructuur en Milieu en
en het voorlichtings- en opleidingscentrum van Biobase Europe operationeel, een samenwerking tussen
het ministerie van Economische Zaken. Het overleg tussen de Nederlandse zeehavens en de twee ministeries
Biopark Terneuzen en Ghent Bio Energy Valley.
agro- en industriële bedrijven in de Kanaalzone; het havengebied van Terneuzen. Sinds 2012 zijn de pilot fabriek
levert waardevolle inzichten op over de betekenis van de zeehavens voor Nederland en Europa en is daarmee een belangrijk instrument voor de ontwikkeling van beleid gericht op de zeehavens.
Stichting Foodport Zeeland Zeeland kent krachtige agro-, aqua- en foodverwerkende sectoren. Samen vertegenwoordigen ze maar liefst 2 1,7 mrd productiewaarde, 2 800 mln toegevoegde waarde en 15% van de werkgelegenheid in onze provincie.
VLAAMSE HAVENS
Toch liggen er nog prachtige kansen die bijdragen aan een evenwichtige groei van de Zeeuwse economie. Foodport Zeeland beoogt slimme verbindingen te maken tussen ondernemers, onderwijs, overheid, omgeving,
Met de andere havens in het Scheldebekken heeft Zeeland Seaports een goede relatie opgebouwd. Hoewel aan
onderzoek, ketenpartners en regio’s.
de andere kant van de grens, liggen deze havens immers zeer dichtbij. Samenwerking vindt in eerste instantie plaats op basis van projecten en dossiers, maar met Havenbedrijf Gent wordt ook in breder verband gesproken.
Stichting HollandPorts
Inmiddels is op een aantal dossiers een samenwerking tot stand gekomen en is op directieniveau een aantal keer
Sinds een aantal jaren neemt Zeeland Seaports deel aan internationale beurzen in Holland Ports verband. In
gesproken over verdergaande vormen van samenwerking tussen Zeeland Seaports en het havenbedrijf van Gent.
2013 werd gezamenlijk opgetreden op logistieke beurzen in München, Moskou en Sao Paulo.
Op nautisch-technisch gebied, maar ook op andere vlakken. In 2013 zijn grote stappen gezet richting een gemeenschappelijk nautisch beheer van het kanaal van Gent naar Terneuzen. Vanaf 2015 zullen schepen en bedrijven nog maar één haveninformatiesysteem hoeven te gebruiken om af- en aan te meren in de haven van Gent en Zeeland Seaports (Vlissingen en Terneuzen). Dit komt niet alleen de schepen maar ook alle bedrijven in de grensoverschrijdende Kanaalzone ten goede. Met de invoering van het nieuwe systeem is een stap gezet om de begeleiding van het scheepvaartverkeer af te stemmen op de nieuwe grote zeesluis. Tegelijkertijd is dit een unieke samenwerking tussen twee havens van een ander land.
24
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
OVERIGE OVERLEGSTRUCTUREN • European Chemical Site Promotion • European Federation of Inland Ports (EFIP) • European Sea Ports Organisation • E VO • Gemeenschappelijk Nautische Autoriteit Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone
VERSL AG VA N HE T H AV E NBE DR I JF
• Havenoverleg Europa • Havenvereniging Rotterdam • K amer van Koophandel Zuidwest-Nederland • Koninklijke Schuttevaer • Logistics Accelerato • Neutraal Logistiek Informatie Platform (NLIP) • Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB) • O verleg Seine-Nord zeehavens • Paralia • Platform Transport en infrastructuur • Permanent International Association for Navigation Congresses (PIANC) • S amenwerkingsverband nationale zeehavens inzake beheer en onderhoud • S amenwerkingsovereenkomst uitbreiding taken voor Nautische Leerlijnen • Sectorbijeenkomst Spoorgoederenvervoer • Verein der Kohlenimporteure • V itale logistiek • IJzendijke 2 • V itaal Sloegebied en Kanaalzone • Zeehavenoverleg Vlaams-Nederlandse Delta
EVENWICHTIGE VERDELING VAN DE ZETELS VAN DE DIRECTIE EN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN Het bestuur ven de vennootschap bestaat slechts uit een statutaire bestuurder, daarom is diversiteit niet mogelijk. Aangezien medio 2013 geen vacatures zijn ontslaan binnen de Raad van Commissarissen is bestaande verdeling van zetels tussen vrouwen en mannen ongewijzigd in 2013. Zodra een vacature ontstaat die niet wordt ingevuld door herbenoeming zal positieve actie worden ondernomen om tot een verdeling te komen rekening houdend met art. 2:276 8W.
26
HOOFDSTUK 3
DE H AV EN IN ON T W IK K EL ING
J A A R B E R I C H T 2 0 13
DE H AV EN IN ONT WIKKELING
Wat betreft de functie van vestigingsplaats voor de industrie zal met name worden ingezet op de realisatie van biobased bedrijvigheid en het vormen van clusters hierbinnen.
DIVERSE ONTWIKKELINGEN In 2013 hebben diverse ontwikkelingen plaatsgevonden bij, voor en door bedrijven in de havengebieden. Voorbeelden zijn:
3.1 INLEIDING Business Havenbedrijf NV Zeeland Seaports is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, exploitatie en het beheer van de
• de komst van twee nieuwe tuinders, Van Adrichem en VGT, naar het glastuinbouwgebied van Zeeuws-Vlaanderen;
Zeeuwse zeehavens. In deze rol draagt ze onder andere zorg voor een veilige haven en een goede infrastructuur.
• de officiële opening van de terminal van Supermaritime aan de Scaldiahaven op 8 oktober;
Dit ter ondersteuning van de bestaande bedrijvigheid en ten behoeve van nieuw te vestigen bedrijven. Ook in
• de realisatie van een nieuwe spooraansluiting voor de terminal van het overslagbedrijf Ovet in de Kaloothaven:
2013 heeft Zeeland Seaports op diverse manieren inhoud gegeven aan deze rol.
op 19 augustus is de eerste goederentrein beladen; • het Indonesische bedrijf Musim Mas opent een vestiging in Zeeland;
Commerciële strategie
• de uitbreiding van de bananentrafiek, Seatrade, in de Bijleveldhaven;
In 2008 heeft Zeeland Seaports haar strategisch masterplan 2009-2020 gepresenteerd. Dit plan heeft in 2012
• een uitbreiding van 3,4 hectare van Sealake/VDS;
een aanscherping gekregen in de vorm van een aanvullend commercieel plan met de naam “Vaarwater naar
• P lantacote B.V., een dochteronderneming van SQM VITAS B.V., gaat een productievestiging bouwen op de
groei en ontwikkeling, een Strategische positionering van Zeeland Seaports, als basis voor een evenwichtige en uitdagende commerciële aanpak”. Diverse scenario’s die voor dit commercieel plan zijn beoordeeld, schetsen op de middellange en lange termijn een economische groei.
Axelse Vlakte in het havengebied van Terneuzen; • met de firma Eurorijn is overeengekomen dat een terrein van 27 hectare in Vlissingen zal worden geëxploiteerd in een joint venture: Flushing Service Park; • gezamenlijke presentatie van de regio in 2013 op de Provadabeurs, de grootste jaarlijkse vastgoedbeurs van
Op basis van een analyse van de markt en de organisatie is in 2013 per commercieel segment een plan van aanpak gemaakt:
Nederland; • met Scheepswerf Reimerswaal worden de mogelijkheden onderzocht om haar activiteiten te verplaatsen naar het voormalige Dartline terrein aan de Buitenhaven in Vlissingen.
• Droge bulk • Natte bulk • RoRo
Duurzaamheid
• Containers
• s amen met een aantal grote bedrijven in de regio verkende Zeeland Seaports de mogelijkheden voor het
• Stukgoed • Offshore
oprichten van een platform dat de opties bestudeert voor het onderling uitwisselen van rest- en grondstoffen tussen bedrijven. Buisleidingen spelen een belangrijke rol bij deze uitwisseling;
• Food
• de ontwikkeling van de Biopark Demoplant waterzuivering door algen bij het glastuinbouw opleidingscentrum;
• Industrie
• realisatie van een Waste to Energy centrale voor levering van stoom aan de chemische industrie; • realisatie van een 5 MW biomassa houtcentrale Bio2E met een restwarmtekoppeling naar ICL-IP;
De proposities per segment zijn terug te vinden op de nieuwe zakelijke website van Zeeland Seaports:
• de ontwikkeling van een LNG bunkerstation (zee- en binnenvaart) en tankstation voor trucks;
www.zeelandseaports.com.
• met natuurinstanties is overleg gevoerd over de aanwending van door Zeeland Seaports beschikbaar gestelde
Op dit moment is Zeeland Seaports als haven al sterk in diverse productsegmenten, vooral door de aanwezig-
• de Milieueffectrapportage voor de ontwikkeling van Multi Utility Providing op het gebied van ondergrondse
middelen voor het Lepelaarfonds; heid van gespecialiseerde terminals voor verschillende ladingsoorten. Ook ligt de haven van Vlissingen goed in de markt voor de zogenaamde offshore windprojecten in de Noordzee, waarbij langs de kust van Nederland, Engeland, Duitsland en Scandinavië windmolenparken worden aangelegd.
infrastructuur is afgerond en door de gemeente Terneuzen ter inzage gelegd; • er is een onderzoek gestart naar de (commerciële) haalbaarheid van grootscheepse toepassing van zonneenergie in de haven (project Duurzame Zeehavens); • gemeente Terneuzen, Impuls, Zeeland Seaports, de Zeeuwse Milieu Federatie en het bedrijfsleven bereikten
De ontwikkeling van faciliteiten voor containeroverslag is noodzakelijk voor een verdere uitbreiding van de havengebieden. De focus zal hierbij in eerste instantie liggen op de komst van een containerterminal binnen de bestaande haven. Op korte termijn zien we hier kansen. De plannen voor een grote containerterminal buiten de
in 2013 overeenstemming over milieu- en duurzaamheidambities in de Kanaalzone; • de duizendste aanmelding bij Utiliq, aanbieder van walstroom, is in 2013 gerealiseerd. Walstroom helpt de haven duurzamer te worden.
haven van Vlissingen zijn voorlopig in de koelkast gezet. Door de mondiale economische situatie is op korte termijn geen grootscheepse groei in de containermarkt te verwachten. Op lange termijn wordt die behoefte wel voorzien. Een grote containerterminal blijft hiermee een stip aan de horizon.
28
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Ontwikkeling en realisatie • Zeeland Seaports legt als eerste haven in Nederland een Wi-Fi-netwerk aan voor de binnenvaart; • op de Axelse vlakte is een zogeheten ‘Sterk Punt’ geopend: een 10kV aansluiting waar bedrijven met een grote elektriciteitsafname direct op kunnen worden aangesloten; • er wordt gewerkt aan verlenging van de Westhofkade, voor gebruik door Kloosterboer; • de verlengde Oostenrijkweg is opgeleverd en is een parkeervoorziening, een fietstrap en een tijdelijke spoorwegovergang gemaakt; • In zijkanaal A is de reconstructie van de Kelvinkade afgerond; • Zeeland Seaports en het havenbedrijf Gent hebben besloten verder onderzoek te verrichten naar de implementatie van een gezamenlijk haveninformatiesysteem; • de Raad van State heeft 25 september 2013 alle bezwaarschriften m.b.t. de Natura-2000 grens bij Rammekensschor ongegrond verklaard, waardoor het Natura-2000 gebied nu direct grenst aan het terrein van de Koninklijke Schelde groep. Daarmee ligt er een forse uitdaging voor terreinuitgifte aldaar (droog en nat); • Valuepark Terneuzen: in 2013 zijn belangrijke vorderingen gemaakt om eind 2014 te kunnen beginnen met het bouwrijp maken van het terrein voor het Maintenance Value Park (MVP). • In de Scaldiahaven wordt een calamiteitensteiger gerealiseerd. Er wordt nog bekeken of een verlengde steiger voor sleepboten financieel haalbaar is. Onderhoud • in het kader van het Zeehaven Innovatie Project is een proef gestart met een andere methodiek van baggeren in het Sloeboeien baggervak. Doel van de proef is nagaan of de baggerinspanning gereduceerd kan worden; • in combinatie met de baggerproef is het meerboeienspan Sloe vernieuwd en geschikt gemaakt voor schepen met een lengte van 250 meter, een diepgang van 14,5 meter en een draagvermogen van 120.000 ton, zodat hier meer inkomsten gegenereerd kunnen worden; • de kades van de 2e fase van de Scaldiahaven zijn voorzien van zogenaamde opofferanodes om bescherming te bieden aan de hoge mate van corrosie in de haven; • de kadeverharding bij Outokompu aan de Axelse Vlaktehaven is gereconstrueerd; • d ankzij de implementatie van een nieuwe Gisviewer (Geoportal) kunnen diverse afdelingen van Zeeland Seaports data onttrekken en analyseren. Start vormde het programma “Beheer in control”, met als doel een systematisch assetmanagement systeem te implementeren. • A lle onderhoudswerkzaamhedenuit het onderhoudsbeheersplan voor 2013 zijn uitgevoerd binnen budget. Door een doelmatige uitvoeringswijze en aanbestedingsvoordelen is 2 900.000 bespaard ten opzichte van het totale budget.
VERSL AG VA N HE T H AV E NBE DR I JF
BERICH T VA N DE R A A D VA N C OMMI S S A RI S SEN 30
J A A R B E R I C H T 2 0 13
BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN NV ZEELAND SEAPORTS
Toch was er ook goed nieuws te melden. De eerste vruchten van de in 2012 aangescherpte commerciële strategie, en de focus daarop, werden zichtbaar. Allereerst in de overslagcijfers van Zeeland Seaports, die vergeleken met de havens om ons heen bevredigend zijn te noemen. Er was sprake van vergelijkbaar volume in watergebonden overslag als in 2012. Na het forse verlies van overslag bij Thermphos is dat een mooie prestatie.
Inleiding
Verder lopen de glastuinbouwgronden in de Kanaalzone langzaam maar zeker vol, een geheel andere situatie
Het jaar 2013 kan voor NV Zeeland Seaports worden gekarakteriseerd als buitengewoon lastig. Met name
dan eind 2012. Ook was er sprake van enkele nieuwe vestigingen en uitbreidingen bij bestaande klanten:
binnen het Zeeuwse werkgebied werden we geconfronteerd met issues die snel en adequaat aangepakt dienden
hoopvolle signalen nu het zich laat aanzien dat het einde van de economische crisis in zicht is.
te worden. Nadat we afgelopen jaren werden getroffen door omvangrijke faillissementen van enkele grote energieintensieve klanten, stonden we in 2013 voor de uitdaging om de gevolgen hiervan zo goed en kwaad als mogelijk
Alhoewel er op het jaareinde sprake is van grote zorgen rondom het dossier Thermphos en er nog geen CEO kon
te overzien en absorberen. Als eigenaar van de gronden stonden we met de rug tegen de muur. Ook kwamen of
worden aangesteld, moet nadrukkelijk worden gesteld dat de continuïteit van Zeeland Seaports op orde is en er
dreigden reeds uitgegeven gronden en opties terug te komen bij Zeeland Seaports. Dit als gevolg van de
geen sprake is van buitengewone zorgen.
mondiale economische crisis die al sinds 2008 voortduurt en in elke haven voelbaar is. Economische omgeving Het verlies aan directe inkomsten, werkgelegenheidsaspecten, onvoorspelbare gevolgen qua milieuaspecten bij
Het jaar 2013 was een vervolg op het zoveelste slechte jaar op rij sinds het uitbreken van de mondiale economi-
opstallen en bodem vergden het uiterste van onze onderneming. We proberen de gevolgen op een effectieve en
sche crisis. De crisis heeft grote gevolgen, zoals een aanpassing van het economische speelveld - waarbij naast
slagvaardige wijze op te lossen: binnen het kader van de mogelijkheden en met kostenbesparingen, zonder
de financiële sector ook in ons werkgebied grote verliezers zijn te vinden. Met name multinationale bedrijven die
bestaande klanten hieronder te laten lijden. Hun belangen staan bij ons voorop en dat blijft zo.
qua productiekostprijs sterk afhankelijk zijn van de energieprijzen; Nederland doet het daar niet goed. Niet toevallig liggen of lagen enkele van deze bedrijven geconcentreerd rondom elektriciteitsopwekkingscentrales
Bestuurlijk is dit soms lastig omdat belangen van de stakeholders niet parallel lopen terwijl de continuïteit van
die hier in de jaren zeventig werden gevestigd. De aardverschuiving in de stroomopwekking binnen West-Europa
Zeeland Seaports gewaarborgd dient te blijven. Corporate Governance aspecten werden in 2013 dan ook in hun
en de opkomst van goedkoop schaliegas buiten Europa hebben grote gevolgen voor de multinationals in Zeeland.
volle omvang duidelijk bij het nemen van besluiten over dossiers als WarmCO 2 (kassenproject in de Kanaalzone) middels een overbruggingskrediet en bij de financiering van een, destijds in het zicht van de WCT containerter-
De noodzaak tot diversificatie en risicospreiding waaronder containerisatie is er alleen maar groter op geworden.
minal afgesproken, forse bijdrage van Zeeland Seaports ter vermindering van spoorwegoverlast in de gemeente
Zeeland, en dan met name het Sloegebied, is kwetsbaar gebleken bij de mondialisering en bundeling van goede-
Goes. En uiteraard bij Thermphos. Ook in Den Haag en Middelburg werden de omvang en gevolgen van dit drama
renstromen, schaalvergroting en energiediversificatie. Alsook bij het overheidsbeleid gericht op steun aan een
besproken, waarbij een doorstartscenario mede op kosten van Zeeland Seaports aanvankelijk werd gesteund.
beperkt aantal sectoren en economisch gebieden - met name in de Randstad. Een hernieuwde strategie en een
Verschillende belangen dienen op een harmonieuze wijze verenigd te worden tot een acceptabel compromis.
hernieuwd masterplan bij Zeeland Seaports zijn nodig om hierop aan te sluiten.
Lokale dossiers als nautische toegankelijkheid tot de Westerschelde, Natura 2000 aspecten bij Rammekens-
Gegeven bovengenoemde complexe ontwikkelingen is het dan ook een prestatie van formaat dat de watergebon-
schor (uitspraak van de RvS) en gevolgen van de mogelijke sluiting van de Kolencentrale, nadat eerder de optie
den overslag de afgelopen jaren bij Zeeland Seaports stabiel is gebleven. Elk initiatief om onze havens verder te
voor de bouw van de tweede kerncentrale werd teruggeven, domineerden de agenda in 2013. Na het omvallen
diversifiëren moet worden toegejuicht, samenwerkingsvormen om kansen te vergroten en risico’s te verkleinen
van grote energie-intensieve bedrijven zijn nu de elektriciteitsproducenten en netwerkbeheerders in zwaar
dienen niet langer te worden uitgesloten. Intussen moeten we trots zijn op de vele kleine en grote ondernemin-
weer beland; ook het Energieakkoord speelt daarbij een rol. Zeeland Seaports heeft hier niet de regie maar
gen in ons werkgebied die in dit moeilijke economische klimaat de durf bezitten om tegen de economische trend
dient wel de gevolgen te absorberen. Dilemma’s als gevolg van de in het verleden niet op gang gekomen groot-
in hier te blijven investeren.
schalige containerisatie worden momenteel perspectiefvol aangepakt en zullen hopelijk in 2014 tot concrete resultaten leiden.
Strategie, toezicht en toetsing In 2012 kwam op initiatief van de Raad van Commissarissen (RvC) de aanscherping op onderdelen van het lange
Bestuurlijk werden we eind 2013 geconfronteerd met de rapportage Evaluatie Verzelfstandiging NV ZSP. Een
termijn Strategisch Master Plan tot stand, waarbij een zwaarder accent kwam te liggen op de eigen commerciële
verzelfstandiging die drie jaar geleden plaatsvond. Nadere analyse zal begin 2014 plaatsvinden met alle betrok-
activiteiten, samenwerkingsopties, containerisatie, verdienmodellen, klantenbelang en stakeholderschap.
kenen. Intussen kon de lange zoektocht naar een (interim) CEO eind 2013 nog niet tot een goed einde worden
Verder werden de activiteiten van WarmCO2 ingebed in de commerciële organisatie van Zeeland Seaports. Deze
gebracht.
laatste aanpassing heeft ertoe geleid dat eind 2013 gesproken kon worden van een succesvolle aanpak en een recordaantal hectaren grond kon worden uitgegeven.
Al met al was 2013 een intensief en lastig jaar, dat het uiterste vergde van allen die bij het gezond voortbestaan van NV Zeeland Seaports waren betrokken.
In 2014 zal de strategie van de Zeeland Seaports integraal worden herzien in het licht van de genoemde drastisch gewijzigde verhoudingen in de logistieke en maritieme wereld en de noodzaak tot schaalvergroting en samenwerkingsvormen die dit met zich meebrengt.
32
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Samenstelling en taakverdeling Raad van Commissarissen
Commissies Reglementair zijn bij Zeeland Seaports zowel een Auditcommissie als een Selectie & Benoemingscommissie in
De samenstelling en taakverdeling van de RvC is in 2013 niet gewijzigd en als volgt:
het leven geroepen en bemand.
• Mr. Ineke Dezentjé Hamming - Bluemink (voorzitter)
• De Auditcommissie bestaat uit G. van Harten (voorzitter), H. Akse en A. Dellaert.
• Drs. Antoine Dellaert (vicevoorzitter, lid Auditcommissie)
• De Selectie & Benoemingscommissie bestaat uit H. Akse en R. Boer (voorzitter).
• Ir. Gerard van Harten (voorzitter Auditcommissie) • Ing. Henk Akse MBA (lid Auditcommissie, lid Selectie & Benoemingscommissie)
Beide Commissies rapporteren rechtstreeks en leggen plenair verantwoordelijkheid af aan de RvC in de
• Ing. Rob Boer (voorzitter Selectie & Benoemingscommissie)
reguliere vergaderingen van de RvC.
Er is voor zover bekend geen sprake van (neven)functies die conflicterend zijn voor de uitoefening van de taak als
Code Corporate Governance en Best Practices
commissaris.
Statutair is vastgelegd dat bij de totstandkoming van NV Zeeland Seaports ook de Nederlandse Code Corporate Governance (CG) van toepassing is (op vrijwillige basis). Jaarlijks wordt bij de vaststelling van het vergader-
Vergaderingen
schema van de RvC vastgelegd welke specifieke CG elementen en onderwerpen aan de orde zullen komen.
In 2013 kwam de RvC tienmaal plenair in vergadering bijeen. Daarnaast waren er twee bijeenkomsten in het
Jaarlijks zal de RvC een Commissarissenverslag opstellen en verantwoording afleggen over haar activiteiten op
kader van Corporate Governance (met Business University Nyenrode) en Zelfevaluatie. Verder vonden er vier
de AvA Jaarvergadering en hierover separate goedkeuring vragen aan de aandeelhouders.
vergaderingen plaats van de Auditcommissie (met name over het Thermphos dossier) en kwam de Selectie & Benoemingscommissie viermaal bijeen vanwege de zoektocht naar een nieuwe CEO.
Zelfevaluatie en training
Stakeholders, omgeving, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, OR
werking met Nyenrode Business University. Hierbij is nadrukkelijk gekeken naar de rol van de RvC sec, de rol
In 2012 werd een aanvang gemaakt met een trainingsprogramma Corporate Governance voor de RvC in samenZeeland Seaports heeft vele stakeholders en het onderhouden van een goede band en dialoog is van groot
van de RvC naar de aandeelhouders en haar rol naar stakeholders. De uitkomsten werden gebruikt bij de aan-
belang om elkaars belangen goed te begrijpen. In dat licht vonden ook in 2013 ontmoetingen plaats van de RvC
scherping van de Zeeland Seaports Missie, de contacten met aandeelhouders en bij de totstandkoming van het
met aandeelhouders, participanten, Gedeputeerde Staten, klanten en havenbedrijven. Begrip voor elkaars
profiel voor de nieuwe (interim) CEO van Zeeland Seaports. In 2013 is dit programma voortgezet, waarbij ook
agenda, wensen en plannen is een belangrijk aandachtspunt voor de RvC. Het vertrek van klanten naar elders
aandeelhouders werden uitgenodigd en betrokken. De uitkomst van deze training was dat het van groot belang
om redenen anders dan risicospreiding moet voorkomen worden, dilemma’s moeten tijdig besproken kunnen
wordt geacht het informele overleg tussen RvC en aandeelhouders frequenter te laten plaatsvinden en weder-
worden.
zijds belangen vooraf te bespreken.
Anderzijds zijn er grenzen aan wat van Zeeland Seaports redelijkerwijze mag worden verwacht in termen van
De zelfevaluatie over 2013 zal begin 2014 plaatsvinden en door een externe partij worden uitgevoerd.
financiële draagkracht en maatschappelijke verantwoordelijkheid. De continuïteit van onze onderneming op lange termijn, motor van de Zeeuwse economie, staat voorop en mag niet in gevaar worden gebracht.
Observaties en geconstateerde afwijkingen Best Practices
Alle voor leden van de RvC toegankelijke Ondernemingsraadvergaderingen (OR) werden in 2013 bijgewoond,
aangetekend dat niet alle onderwerpen toetsbaar zijn gebleken.
Er zijn tot op heden geen afwijkingen geconstateerd ten opzichte van de Best Practices bepalingen, waarbij kennis werd genomen van de artikel 24 WOR items die werden besproken, altijd in goede sfeer en harmonie. De Raad van Commissarissen is onder de indruk van de grote toewijding en inzet van de OR leden.
Beloningsbeleid Door de aandeelhouders van de Gemeenschappelijke Regeling (GR) is bij de verzelfstandiging besloten om het gehele personeel van de NV Zeeland Seaports evenals de bestuurder qua beloning conform de cao van Havenbedrijf Rotterdam te salariëren. Daardoor is een separaat beloningsbeleid per reglement niet van toepassing bij Zeeland Seaports. De bezoldiging van de RvC wordt jaarlijks aangepast voor inflatie en staat vermeld in het jaarverslag.
34
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Risicobeheersing Risicobeheersing is een belangrijk aandachtspunt in de Auditcommissie en de RvC. Er is in 2013 met name gekeken naar operationele en financiële risico’s en op onderdelen zullen deze regelmatig verder geëvalueerd worden. Ook samen met onze controlerend accountant. In 2013 heeft de Auditcommissie opnieuw extra aandacht besteed aan de afdekking van het renterisico door middel van swaps (rentederivaat). Daarnaast is separaat gekeken naar de risico’s van de deelneming WarmCO2, dit in het kader van het toekomstperspectief van deze non-core diversificatie. Daarbij is via een overbruggingskrediet een oplossing gevonden voor de financierbaarheid van WarmCO2 op korte termijn. Ook is er nu permanente aandacht voor de openstaande debiteuren, in deze moeilijke economische tijd een extra zorg. Het dossier Thermphos is op elke vergadering, ook in telefonische conferenties met de gehele RvC, prominent gevolgd. Duidelijk is dat de impact van het faillissement van Thermphos op Zeeland Seaports groot is. Qua omvang en verdeling van de schadecomponenten bestaat lopende de afwikkeling via de curatoren ook op het eind van 2013 nog steeds onduidelijkheid. Zeeland Seaports laat zich adviseren door externe specialisten. Dankwoord De Raad van Commissarissen dankt het gehele personeel van Zeeland Seaports en de plaatsvervangend Bestuurder voor de grote inzet, positieve werkhouding en professionaliteit. Ook bedankt de Raad van Commissarissen de klanten voor het ver trouwen en is er van over tuigd dat intensieve samenwerking de ontwikkelingskansen verder kan vergroten. Wij zien hoopvol uit naar de toekomst, maar realiseren ons dat de afwikkeling van het Thermphos dossier nog steeds een donkere wolk vormt boven onze onderneming.
Terneuzen, 1 april 2014 Ineke Dezentjé Hamming - Bluemink Voorzitter van de Raad van Commissarissen
36
J A A R B E R I C H T 2 0 13
JA ARREKENING 2 013
VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING Vennootschappelijke balans per 31 december 2013 (voor resultaatbestemming)
Ref.nr.
Vennootschappelijke jaarrekening
Vennootschappelijke balans per 31 december 2013
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2013
Kasstroomoverzicht over 2013
Grondslagen voor de financiële verslaglegging
Toelichting op de vennootschappelijke balans per 31 december 2013
Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2013
31-12-2013
31-12-2012
€
€
Vaste activa Immateriële vaste activa
1
1.761.433
1.780.695
Materiële vaste activa
2
499.174.608
511.539.947
Financiële vaste activa
3
12.728.431
10.631.614
513.664.472
523.952.255
8.664.034
8.086.503
Totaal vaste activa
Vlottende activa
Vorderingen
Geconsolideerde jaarrekening
Handelsvorderingen
4
Belastingen
4
0
0
Overige vorderingen
4
43.817.205
44.235.162
Overlopende activa
4
5.249.850
733.101
57.731.088
53.054.766
896.069
22.076
58.627.157
53.076.842
572.291.629
577.029.096
141.332.806
156.977.738
Geconsolideerde balans per 31 december 2013
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2013
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2013
Toelichting op de geconsolideerde balans winst- en verliesrekening 2013
Liquide middelen
5
Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen
6
Resultaat lopend boekjaar
-15.100.513
-15.644.932
126.232.293
141.332.806
Voorzieningen
7
37.575.891
30.764.380
Langlopende schulden
8
194.593.906
194.598.315
Bankkrediet
9
174.500.000
148.776.607
Handelscrediteuren
9
2.974.782
3.181.563
Belastingverplichtingen
9
3.105.143
3.634.854
Vooruitontvangen omzet
9
6.317.829
6.509.787
Overige schulden
9
21.684.776
43.521.109
Overlopende passiva
9
5.307.010
4.709.675
Totaal vlottende passiva
213.889.540
210.333.595
Totaal passiva
572.291.629
577.029.096
Vlottende passiva
38
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2013
KASSTROOMOVERZICHT
Ref.nr.
Netto-omzet
10
2013
2012
2013
2012
€
€
€
€
45.396.194
47.462.418
1.807.105
22.001.052
0
0
Uit operationele activiteiten: Bedrijfsresultaat
Kostprijs omzet Overige bedrijfsopbrengsten
10
Totaal bedrijfsopbrengsten
11.731.293
21.439.457
Mutaties in handelsvorderingen
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen
552.357
4.086.429
-206.781
-2.062.631
7.860.099
-10.595.946
21.744.073
34.868.361
2.757.944
1.451.546
-11.552.881
-11.456.897
12.949.136
24.863.010
8.611.866
21.256.236
Mutaties in handelscrediteuren
54.008.060
68.718.654
Mutaties in overige vorderingen en schulden Uit bedrijfsactiviteiten
Personeelslasten
11
7.874.448
7.573.631
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen
12
11.731.293
21.439.457
Overige bedrijfslasten
13
32.595.213
17.704.513
52.200.955
46.717.602
1.807.105
22.001.052
Totaal bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Resultaat deelnemingen
14
Operationeel resultaat Financiële baten en lasten Resultaat boekjaar
15
-5.450.099
-27.204.924
-3.642.994
-5.203.872
-11.457.519
-10.441.059
-15.100.513
-15.644.932
Ontvangen rente Betaalde rente Kasstroom uit operationele activiteiten Uit investeringsactiviteiten: Investeringen immateriële vaste activa
-935.497
-387.733
Investeringen materiële vaste activa
-2.926.182
-5.625.687
Desinvesteringen
5.582.227
0
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
1.720.547
-6.013.420
26.000.000
-34.890.106
Uit financieringsactiviteiten:
Ontvangsten/aflossingen van bankkrediet Ontvangsten financiële vaste activa
-4.000.000
3.735.028
Aflossing langlopende schulden
-35.795.690
11.540.686
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-13.795.690
-19.614.392
873.994
-764.802
Saldo liquide middelen begin boekjaar
22.076
786.878
Saldo liquide middelen eind boekjaar
896.069
22.076
Mutatie liquide middelen
873.994
-764.802
Kasstroomontwikkeling in boekjaar
40
J A A R B E R I C H T 2 0 13
GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING 1. ALGEMEEN
Activiteiten NV Zeeland Seaports is een naar Nederlands recht opgerichte naamloze vennootschap die zich bezig houdt met: • ontwikkeling en beheer van havengebied in Zeeland • veilige en efficiënte afhandeling van het scheepvaartverkeer
• zorgdragen voor nautische en maritieme orde en veiligheid NV Zeeland Seaports is statutair gevestigd te (Schelpenpad 2) 4531 PD Terneuzen. De feitelijke activiteiten vinden plaats in de havens van Vlissingen en Terneuzen.
Groepsverhoudingen De gemeenschappelijke regeling Zeeland Seaports gevestigd te Terneuzen is voor 100% aandeelhouder in NV Zeeland Seaports.
Geconsolideerde maatschappijen: Naam
Statutaire zetel
Aandeel in het geplaatste kapitaal
WarmCO2 CV (via aandeel WarmCO2 Beheer BV)
Terneuzen
1,01%
WarmCO2 Beheer BV
Terneuzen
80%
Zeeland Seaports Beheer BV
Terneuzen
100%
Statutaire zetel
Aandeel in het geplaatste kapitaal
Valuepark Terneuzen CV (via ZSP Beheer BV)
Terneuzen
50%
Valuepark Terneuzen Beheer BV
Terneuzen
50%
Middelburg
13,6%
Niet-geconsolideerde maatschappijen: Naam
Zeeland Airport BV
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
2. GRONDSLAGEN VOOR DE CONSOLIDATIE
Geamortiseerde kostprijs
In de geconsolideerde jaarrekening van NV Zeeland Seaports zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de
De geamortiseerde kostprijs wordt bepaald door middel van de effectieve-rentemethode verminderd met
groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan
eventuele afboekingen (direct, dan wel door het vormen van een voorziening) wegens bijzondere waardevermin-
worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd.
deringen of oninbaarheid. In de berekening wordt rekening gehouden met agio of disagio op het moment van verkrijging en transactiekosten en honoraria die een integraal onderdeel van de effectieve rentevoet zijn.
De geconsolideerde jaarrekening in de bijlage is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van NV Zeeland Seaports.
Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa
De groepsmaatschappijen zijn geconsolideerd volgens de integrale methode, waarbij vermogen en resultaat
Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een actief aan een bijzondere waardever-
voor 100% in de consolidatie worden opgenomen. In het geval dat het belang in een groepsmaatschappij minder
mindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het
dan 100% bedraagt, wordt het aandeel van derden afzonderlijk in de balans en de winst- en verliesrekening tot
individueel actief vastgesteld, als het een actief betreft die zelfstandig kasstromen genereert. Voor activa die niet zelfstandig (voldoende) kasstromen genereren en afhankelijk zijn van de kasstromen van andere activa of
uiting gebracht.
groepen van activa, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor de kasstroom genererende eenheid waarvan de betreffende actief deel uitmaakt.
3. ALGEMENE GRONDSLAGEN OPSTELLING GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
Een kasstroom genererende eenheid is de kleinst identificeerbare groep (toegerekende) activa die zelfstandig
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening is
kasstromen genereert die grotendeels onafhankelijk zijn van de kasstromen uit andere activa of groepen van
opgemaakt op 1 april 2014.
activa. Kasstroom genererende eenheden worden onderscheiden op basis van de economische samenhang
tussen activa en het genereren van externe kasstromen en niet op basis van afzonderlijke juridische entiteiten.
De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde.
Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief of de kasstroom genererende eenheid waartoe een actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt direct
Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts
als last verwerkt in de winst-en-verliesrekening.
opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de
Een voorheen opgenomen waarderingsverlies wordt teruggenomen, indien de afname van de waarde- vermin-
jaarrekening bekend zijn geworden.
dering verband houdt met een objectieve gebeurtenis na afboeking, tot maximaal het bedrag dat benodigd is om het vaste actief te waarderen op de geamortiseerde kostprijs ten tijde van de terugname als geen sprake zou zijn geweest van een bijzondere waardevermindering. Het teruggenomen verlies dient in de winst-en-verliesreke-
Stelselwijziging
ning te worden verwerkt.
In 2013 zijn geen stelselwijzigingen doorgevoerd die invloed hebben op vermogen en resultaat. ZSP heeft conform de aanbevelingen van de Raad voor de Jaarverslaggeving de wijzigingen in RJ 290 zoals opgenomen in RJ-uiting 2013-15 ‘Financiële instrumenten’ toegepast. De hieruit volgende verduidelijking en wijziging voor de bepaling van ineffectiviteit bij toepassing van kostprijshedge-accounting heeft niet tot veranderingen in het resultaat en vermogen geleid. ZSP onderzoekt of er sprake is van mogelijke embedded derivaten die in contracten opgenomen kunnen zijn. De eventuele effecten hiervan worden in de jaarrekening 2014 verwerkt.
44
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Oordelen en schattingen Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding van Zeeland Seaports zich diverse oordelen en schattingen. De belangrijkste oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen zijn: a. Interest Rate Swap De effectiviteit van de interest rate swaps wordt onder meer beoordeeld op basis van de verwachte lange termijn financieringsbehoefte die volgt uit de strategische ambities in het geconsolideerde businessplan. Hierin zijn schattingen gemaakt ten aanzien van economische ontwikkelingen en de effecten hiervan op de resultaten van de onderneming, op de investeringen en op de financieringsbehoefte. Deze schattingen worden gebruikt om een kwantitatieve analyse te maken ter vaststelling of er mogelijk sprake is van een ineffectief deel van de interest rate swaps. Indien de financieringsbehoefte in werkelijkheid lager blijkt te zijn dan de gedane schattingen, kan dit leiden tot (toekomstige) ineffectiviteit die op dat moment in het resultaat verantwoord dient te worden, indien de marktwaarde lager is dan de kostprijs. Mogelijke afwijkingen op verwachtingen kunnen niet worden uitgesloten en worden jaarlijks structureel beoordeeld. b. Afschrijvingen en restwaarde De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur van de activa. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn uiteengezet in toelichting 4.2 Materiële vaste activa. Gedurende het jaar wordt getoetst of zich zodanige wijzigingen hebben voorgedaan in inschattingen en veronderstellingen van activa dat een aanpassing van de gebruiksduur en/of restwaarde noodzakelijk is. Een dergelijke aanpassing wordt toekomstgericht doorgevoerd.
Salderen Saldering van vorderingen en schulden vindt uitsluitend plaats als het juridisch mogelijk is en het stellige voornemen bestaat om het saldo als zodanig of beide posten simultaan af te wikkelen.
46
J A A R B E R I C H T 2 0 13
4. GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA
Bij het alloceren van bedrijven zijn de havengebieden van Vlissingen en Terneuzen complementair in plaats van concurrerend. De meest passende locatie wordt aan de klant aangeboden. Ook is de organisatie van Zeeland
4.1 Immateriële vaste activa
Seaports administratief en organisatorisch zo ingericht dat het haven- en grondbedrijf als één exploitatie wordt behandeld. Het haven- en grondbedrijf worden geïntegreerd waarbij opbrengsten in het grondbedrijf soms
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op het bedrag van de verkrijgingsprijs, verminderd met de
worden ingezet om haveninfra te financieren of vice versa. Deze kasstroomgenererende eenheid kent ook één
cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere verminderingen. De jaarlijkse afschrijvin-
gelijk verdienmodel, zijnde haven- en kadegelden en grondinkomsten. Ook de managementstructuur en de rap-
gen bedragen een vast percentage van de bestede kosten, zoals nader in de toelichting op de balans
portagelijnen zijn gericht op de geïntegreerde exploitatie van het haven- en grondbedrijf.
gespecificeerd. De economische levensduur wordt jaarlijks beoordeeld.
Tot slot kent Zeeland Seaports nog een derde groep activa, nl. de niet in exploitatie genomen gronden. Hierin kunnen we de volgende deelgebieden (KGE’s) onderscheiden:
4.2 Materiële vaste activa • gronden Westelijke Kanaaloever
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrij-
• gronden Axelse Vlakte II
vingen en indien van toepassing met bijzondere verminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de
• gronden Sloepoort
geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgings-
• gronden Noordwesthoek
prijs, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van
• gronden natuurcompensatie
ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven.
Deze eenheden kennen vooralsnog geen exploitatie en zijn tegen verwervingsprijs of lagere marktwaarde
De materiële vaste activa in aanbouw (onderhanden werk) zijn in de balans opgenomen tegen de per balansda-
gewaardeerd.
tum daaraan bestede kosten van materiaal en diensten en de rechtstreeks aan het activum toe te kennen
financieringskosten (bouwrente).
De boekwaarde van de activa van de kasstroom genererende eenheid wordt op de balansdatum getoetst
teneinde te bepalen of er sprake is van indicaties voor bijzondere waardevermindering (impairment). Indien er
De kosten voor groot onderhoud worden verantwoord op moment van realisatie en geactiveerd. Investerings-
mogelijk sprake van is, wordt van het actief de directe opbrengstwaarde op basis van taxatie geschat.
subsidies in verband met de aanschaf van (materiële) vaste activa worden in mindering gebracht op het activum.
Een last uit hoofde van bijzondere waardevermindering wordt geboekt indien de boekwaarde van een actief of
Het onderhoud wordt afgeschreven over de onderhoudsperiode. Alle overige onderhoudskosten worden direct
van de kasstroom genererende eenheid groter is dan de opbrengstwaarde. Bijzondere waardeverminderingen
in de winst- en verliesrekening verwerkt.
worden ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht.
Teneinde de bedrijfswaarde te bepalen worden de geschatte toekomstige kasstromen contant gemaakt op basis
4.2.1 Waardering kasstroom genererende eenheden
van een disconteringsvoet die de huidige marktverwachtingen ten aanzien van de verwachtingswaarde van geld en de specifieke risico’s van het actief weerspiegelt. In deze disconteringsvoet is rekening gehouden met de
Onder een kasstroom genererende eenheid wordt verstaan de kleinst identificeerbare groep die kasstromen
kosten vreemd vermogen en een winst- en risico opslag. De disconteringsvoet (WACC) bedraagt maximaal 7,9%.
genereert. In de exploitatie van NV Zeeland Seaports kunnen de volgende kasstroom genererende eenheden worden onderscheiden:
4.3 Financiële vaste activa • haven- en grondbedrijf in exploitatie Zeeland Seaports
• project glastuinbouw Terneuzen
• WarmCO2
Deelnemingen Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin de groep invloed van betekenis uitoefent op het zakelijke en financiële beleid worden gewaardeerd volgens nettovermogenswaardemethode.
Deze indeling is gebaseerd op functionele en organisatorische aspecten. Naast het glastuinbouwproject dat
Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij een aandeelhoudersbelang van
functioneel andersoortige ondersteuning vraagt en een ander verdienmodel kent, wordt het haven- en grondbe-
meer dan 20% van de aan de aandelen verbonden stemrechten.
drijf Zeeland Seaports als één kasstroom genererende eenheid gezien. WarmCO 2 kent een verdienmodel dat
48
volledig afwijkt van het haven- en grondbedrijf Zeeland Seaports. De warmte en CO2 worden door WarmCO2 als
De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor NV Zeeland Seaports. Voor
1 totaal pakket (energie) aan de klant aangeboden. Ook organisatorisch kent WarmCO2 haar eigen organisatie en
deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt
operationele aansturing.
uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming.
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Overeenkomstig de nettovermogenswaarde methode worden de deelnemingen in de balans opgenomen tegen
4.4 Vorderingen en overlopende activa
het aandeel van NV Zeeland Seaports in de nettovermogenswaarde vermeerderd met haar aandeel in de resultaten van de deelnemingen en haar aandeel in de directe mutaties in het eigen vermogen van de deelnemingen
De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd
vanaf het moment van verwerving, bepaald volgens de grondslagen zoals vermeld in deze jaarrekening, vermin-
tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk kan zijn aan de nominale waarde, onder aftrek van de noodzake-
derd met haar aandeel in de dividenduitkeringen van de deelnemingen. In de winst-en-verliesrekening wordt
lijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van
het aandeel van NV Zeeland Seaports in het resultaat van de deelnemingen opgenomen. Indien en voor zover NV
individuele beoordeling van de vorderingen.
Zeeland Seaports niet zonder beperking uitkering van de positieve resultaten aan haar kan bewerkstelligen, worden de resultaten in een wettelijke reserve opgenomen. Haar aandeel in de rechtstreekse vermogensver-
meerderingen en –verminderingen van de deelnemingen wordt ook in de wettelijke reserve opgenomen.
4.5 Liquide middelen
Indien de waarde van de deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaar-
Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.
deerd. Hierbij worden andere langlopende belangen in de deelneming die feitelijk worden aangemerkt als een onderdeel van de netto-investering, ook meegenomen. Indien en voor zover geheel of ten dele voor de schulden van de deelneming wordt ingestaan respectievelijk een feitelijke verplichting bestaat de deelneming tot betaling
4.6 Langlopende schulden
van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening opgenomen. Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden
langlopende schulden hebben een looptijd van meer dan een jaar. De op korte termijn (binnen een jaar) ver-
gewaardeerd tegen de kostprijs of lagere marktwaarde. Het dividend wordt als resultaat aangemerkt en
schuldigde aflossingen worden opgenomen onder de kortlopende schulden.
verwerkt onder de financiële baten en lasten. Verstrekte leningen en overige vorderingen
4.7 Pensioenen en overige personeelsregelingen
De onder financiële vaste activa opgenomen leningen en overige vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde plus transactiekosten. Na de eerste verwerking worden de verstrekte
Richtlijn 271 gaat uit van de ‘Verplichtingenbenadering’. Dit heeft als consequentie dat indien de rechtspersoon
leningen en overige vorderingen gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve rente-
(additionele) verplichtingen heeft, die in rechte of feitelijk afdwingbaar zijn, er mogelijk een voorziening getroffen
methode. Baten en lasten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt via het amortisatieproces.
dient te worden, bijvoorbeeld in geval van de pensioenregeling. ZSP kent een zogenaamde toegezegde pensioenregeling. De pensioenuitvoerder past eenzelfde (Defined Benefit) systeem toe. ZSP heeft echter geen
Winstbewijzen
bijstortverplichting. Dit betekent dat zij aan de pensioenuitvoerder premies betaalt die daarmee de pensioen-
De winstbewijzen betreffen het recht op een aandeel in de resultaten inclusief die bij liquidatie van een tweetal
verplichting aan de werknemers van ZSP voor eigen risico tot zich neemt. Daarom behandelt ZSP de
vennootschappen. Hierbij is invloed van betekenis verkregen op het beleid van de desbetreffende vennootschap-
premiebetalingen als een Defined Contribution.
pen. De winstbewijzen zijn daarom verantwoord onder de financiële vaste activa en initieel gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs welke overeenkomt met de fair value. Vanaf het moment van verkrijging is het aandeel in het
Behalve de betaling van premies heeft ZSP geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregeling.
resultaat van de desbetreffende vennootschappen, voor zover dat niet wordt uitgekeerd, in mindering gebracht
Daarom is daarvoor geen voorziening getroffen.
op de waardering van het winstrecht. Winstbewijzen met een negatieve vermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd.
50
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
5.1 Netto-omzet
6. GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN FINANCIËLE INSTRUMENTEN
Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst van de in het verslagjaar verleende diensten onder aftrek van
Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden,
kortingen en de over de omzet geheven belastingen. Deze opbrengsten hebben voor het overgrote deel betrek-
als financiële derivaten verstaan.
king op havengelden en inkomsten uit verhuur van terreinen.
Derivaten
Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van goederen worden verantwoord op het moment dat alle belang-
Het beleid van ZSP is om een deel van de rente-, valuta- en productprijsrisico’s effectief af te dekken en ZSP
rijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s zijn overgegaan op de koper. De
maakt hierbij gebruik van afgeleide financiële instrumenten welke niet beursgenoteerd zijn en waarvan de
kostprijs van deze goederen wordt aan dezelfde periode toegerekend.
onderliggende waarde niet beursgenoteerd is.
ZSP houdt geen financiële instrumenten voor handelsdoeleinden en geeft deze ook niet uit. Initiële waardering
5.2 Netto bedrijfslasten
vindt plaats tegen kostprijs (of lagere marktwaarde). ZSP voldoet conform RJ290 aan de voorwaarden om kostprijshedge-accounting toe te kunnen passen en past dit ook toe. Indien de hedgerelatie effectief is, blijven
Kosten
waardeveranderingen van de derivaten off-balance. De mate van effectiviteit van de afgesloten derivaten,
De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking
waaronder de Interest Rate Swaps, wordt jaarlijks getoetst door het vergelijken van de kritische kenmerken van
hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het
het hedge-instrument en de afgedekte positie. Indien deze kenmerken niet geheel overeenkomen, is er een
boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en
indicatie van een mogelijk ineffectief deel en wordt een kwantitatieve ineffectiviteitsmeting uitgevoerd.
overigens wordt voldaan aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen.
Hierbij wordt de verandering van de reële waarde van het afgesloten derivaat vergeleken met de reële waarde-
Personeelslasten
verandering van een hypothetisch derivaat waarvan de kritische kenmerken exact overeenkomen met de
De uit de arbeidsvoorwaarden voortvloeiende kosten voor lonen, salarissen en sociale lasten worden verant-
afgedekte positie(s). Indien het instrument (deels) ineffectief is, wordt dit deel zonder kostprijshedge-accounting
woord in de winst- en verliesrekening.
gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde en wordt de waardemutatie van het ineffectieve deel ten laste
Afschrijvingen en restwaarde
lasten.
Per activacategorie zijn de afschrijvingstermijnen vastgesteld op (geschatte) economische levensduur en
of bij mogelijk latere terugname ten gunste van de winst- en-verliesrekening gebracht in de financiële baten en
volgens de lineaire afschrijvingsmethode wordt tot nihil afgeschreven. De afschrijvingstermijn is gebaseerd op de verwachte economische levensduur van de activa. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn uiteengezet bij
7. GRONDSLAGEN VOOR HET KASSTROOMOVERZICHT
de toelichting op de Materiële vaste activa. Gedurende het jaar wordt getoetst of zich zodanige wijzigingen hebben voorgedaan in schattingen en veronderstellingen van activa dat een aanpassing van de gebruiksduur
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Er is onderscheid aangebracht tussen de
noodzakelijk is. Een dergelijke aanpassing wordt toekomstgericht doorgevoerd.
operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest. Geactiveerde rentekosten zijn opgenomen in de kasstroom uit investeringsactiviteiten.
5.3 Aandeel resultaat derden Als aandeel resultaat derden wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende aandeel in het resultaat
8. GRONDSLAGEN VOOR LEASING (LESSEE)
van de deelnemingen, die meegenomen worden in de geconsolideerde jaarrekening. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij NV Zeeland Seaports geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling.
De beoordeling of een overeenkomst een lease bevat, vindt plaats op grond van de economische realiteit op het tijdstip van het aangaan van het contract. Het contract wordt aangemerkt als lease-overeenkomst als de nakoming van de overeenkomst afhankelijk is van het gebruik van een specifiek actief of de overeenkomst het
5.4 Vennootschapsbelasting
recht van gebruik van een specifiek actief omvat.
Alle aandelen van NV Zeeland Seaports worden gehouden door publiekrechtelijke rechtspersonen. Op grond
Verplichtingen met betrekking tot operationele leasing worden verwerkt in de winst- & verliesrekening over de
van artikel 2 lid 3 en 7 van de Wet op de vennootschapsbelasting zijn de (huidige) activiteiten van NV Zeeland
looptijd van het contract. De verplichtingen vanaf 2014 zijn opgenomen onder de niet uit de balans blijkende
Seaports daardoor vrijgesteld van de heffing van vennootschapsbelasting.
verplichtingen.
52
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
9. GRONDSLAGEN VOOR RENTE
TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS
Renteopbrengsten worden tijdsevenredig in de winst-en-verliesrekening verwerkt rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost, indien hun bedrag bepaalbaar is en hun ontvangst waar-
1. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA
schijnlijk. De nettobetalingen die Zeeland Seaports doet uit hoofde van de afgesloten SWAP overeenkomsten
Een overzicht van de immateriële vaste activa is onderstaand opgenomen:
worden als rentekosten verantwoord. Software
Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van het actief. De te activeren rente wordt berekend op basis van de intern gewogen gemiddelde rentevoet van de langlopende leningen van Zeeland Seaports, gecorrigeerd voor de verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen. Indien sprake is van projectfinanciering wordt de te activeren rente berekend op basis van het voor deze financiering geldende rentepercentage.
€ Boekwaarde per 1 januari 2013
1.780.695
Investeringen
935.497
Afschrijvingen
-954.759
Boekwaarde per 31 december 2013
1.761.433
Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 2013
3.713.983
Rentelasten worden toegevoegd aan langlopende schulden of voorzieningen waarvan de balanswaarde wordt bepaald op basis van een contante waardeberekening.
Afschrijvingspercentages
20%
Aanschafwaarde per 31 december 2013
5.475.416
2. MATERIËLE VASTE ACTIVA Gronden en gebouwen
Boekwaarde per 1 januari 2013 Investeringen Overboekingen
Havenwerken
Overige activa
Onderhanden werk
Totaal
€
€
€
€
€
349.881.792
158.846.522
749.357
2.062.275
511.539.947
0
32.674
0
4.910.008
4.942.682
939.580
3.567.260
161.480
-4.668.320
0
Waardeverminderingen
-3.562.303
0
0
0
-3.562.303
Desinvesteringen
-5.979.925
0
-10.391
-541.171
-6.531.487
-147.554
-6.607.534
-459.143
0
-7.214.231
341.131.590
155.838.922
441.304
1.762.792
499.174.608
1.506.187
66.045.639
2.995.362
0
70.547.188
0-2,5%
1-20%
20-33,33%
0%
342.637.777
221.884.561
3.436.666
1.762.792
Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2013 Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 2013 Afschrijvingspercentages Aanschafwaarde per 31 december 2013
569.721.796
De geactiveerde rente in 2013 bedraagt € 2.624 (2012: € 124.209). De contractuele verplichtingen per 31 december 2013 bedragen € 2,1 mln (ultimo 2012: € 1,2 mln).
54
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Gronden en gebouwen
KGE Glastuinbouw
De post gronden en gebouwen is als volgt:
Zeeland Seaports is ten eerste eigenaar van gronden ten behoeve glastuinbouw in de Autrichepolder (circa 70 ha). De waarde van glastuinbouwgronden is op basis van een taxatie per 31 december 2012 in het boekjaar 2012 afgewaardeerd naar 2 11,00 per m2 + kosten bouwrijp maken. Dit resulteert in een boekwaarde per 31-12-2013
Hectares:
31-12-2013
31-12-2012
2012
€
€
7.678.511
7.826.065
In 2013 is een koopovereenkomst gesloten met Verenigde Groente Tuinders (VGT). Op deze transactie is een boekwinst geprognotiseerd. Vanuit andere bronnen zijn verder geen signalen ontvangen over waardeverminde-
2013 Bedrijfsgebouwen Uit te geven gronden in erfpacht
640,3
652,2
130.659.623
133.630.284
Terreinen uitgegeven in erfpacht en huur
613,7
630,9
202.793.457
208.425.444
341.131.590
349.881.792
van 2 7,865 mln.
ringen of –vermeerderingen zodat een impairment test in 2013 niet aan de orde is. De huidige boekwaarde wordt derhalve gehandhaafd en vervolgens wordt in 2014 de eerste 20 hectare aan VGT geleverd.
Onder de uit te geven gronden in erfpacht zijn tevens opgenomen de gronden m.b.t. project glastuinbouw.
Daarnaast is er sprake van ruim 26 hectare grond in de Smidschorrepolder welke in erfpacht is gegeven. De
Onderhanden werk
verkocht tegen een lagere waarde. Het negatieve verschil van deze transactie is verwerkt in het resultaat 2013
De voornaamste projecten op onderhanden werk betreffen Radar Sloehaven, verlenging kade Westhofhaven en
en bedraagt € -4,3 mln. Zie verder de toelichting op de winst- en verliesrekening.
boekwaarde is de verkrijgingsprijs en betreft 2 7,5 mln. Als gevolg van een bedrijfsovername is deze grond
reconstructie boordvoorzieningen Kanaalhavens. KGE niet in exploitatie genomen gronden Binnen de niet in exploitatie genomen gronden onderscheiden we de volgende deelgebieden:
Bedrijfswaarde kasstroom genererende eenheden • gronden natuurcompensatie KGE Zeeland Seaports
• gronden Sloepoort
In 2012 is geconstateerd dat de indirecte opbrengstwaarde (contante waarde van toekomstige kasstromen) van
• gronden Noordwesthoek
deze KGE ruim boven de boekwaarde van de materiële vaste activa ligt.
• gronden Westelijke Kanaaloever
• gronden Axelse Vlakte II Met betrekking tot het haven- en grondbedrijf in exploitatie is vastgesteld dat er geen aanwijzingen zijn uit interne – en externe informatiebronnen om opnieuw tot een impairment over te gaan.
Deze eenheden kennen vooralsnog geen exploitatie en zijn in de jaarrekening 2013 tegen verwervingsprijs of op basis van (lagere) taxatie gewaardeerd.
KGE Sloepoort Eind 2008 is het plan Sloepoort door de Raad van State vernietigd. Dit betekent dat een nieuwe procedure tot
De waardering van de gronden natuurcompensatie en Axelse Vlakte II is vorig jaar beoordeeld op basis van
wijziging van het bestemmingsplan zal moeten worden opgestart. Met name nut en noodzaak voor de wijziging
landbouwwaarde (resp. 2 6 en 2 4,06 per m2). Voor natuurcompensatie heeft toen ook een afwaardering plaats-
moeten worden onderbouwd. Hier ligt ook het grootste risico van deze KGE. De indirecte opbrengstwaarde bevat
gevonden van € 7,2 mln.
om deze reden veel onzekerheden. Het voorliggende businessplan, met inachtname van een uitgesteld uitgifte scenario geeft een indirecte opbrengstwaarde die hoger ligt dan de boekwaarde van de voorraad bouwgronden.
In 2013 zijn geen specifieke ontwikkelingen geweest voor deze gronden. Ook vanuit externe bronnen (bijv.
De directe opbrengstwaarde industriegrond, welke blijkt uit recente taxatie, ligt beduidend hoger dan de huidige
heffingen) zijn geen aanwijzingen voor waardevermindering ontvangen. Derhalve is voor deze gronden geen
waardering op de balans (waardering is: € 8.862.500). Voor dit complex is in 2013 derhalve geen indicatie voor
impairment vereist en zal de boekwaarde per 31 december 2013 gehandhaafd worden.
waardevermindering en is een impairment niet van toepassing. In het complex Noordwesthoek bedraagt de ‘grond’voorraad ruim 43 hectare en de boekwaarde daarvan per 31 Voor Sloepoort lopen de voorbereidingen om op basis van een initiatief in 2014 een deel van het terrein in
december 2013 is 2 8,328 mln (2 19,36 per m2). De bestemming hiervan is industrie. In oktober 2012 is het Ram-
procedure te brengen voor bestemming industrie.
mekensschor toegevoegd aan het beschermde Natura 2000 gebied Westerschelde. De recente uitspraak van de Raad van State heeft dit bevestigd. Dit heeft tot gevolg dat een gebied van 22,7 hectare lastiger ontwikkeld kan worden dan voorheen. Indien ontwikkeling niet meer mogelijk is, resteert in het slechtste geval het huidige zanddepot. Bij een boekwaarde van 2 8,328 mln is dit zanddepot ongeveer 2 41 per m2 en er zijn weinig investeringen nodig om dit terrein bouwrijp te maken. Voor de gronden in de Westelijke kanaaloever zijn in 2013 geen bijzonderheden. Voor bovenstaande complexen is in 2013 derhalve geen indicatie voor waardevermindering en is een impairment niet van toepassing.
56
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
3. FINANCIËLE VASTE ACTIVA Waardering deelneming WarmCO2 Naar aanleiding van een impairment in 2012 is het actief van WarmCO2 in afgewaardeerd met € 20,3 mln. In 2013 zijn er geen aanwijzingen dat er mogelijkerwijs sprake kan zijn van een verdere bijzondere afwaardering. In de
Deelnemingen
marktomstandigheden of in de omgevingsfactoren van de rechtspersoon hebben zich belangrijke wijzigingen met effect voor het actief voorgedaan dan wel deze zullen zich in de nabije toekomst voordoen. Een paar voorbeelden hiervan zijn; • Uitgiftes in 2013 • Wijziging in leveringsafspraken CO2 en Warmte • Bedrijfsovername • Verstrekking van het overbruggingskrediet In 2013 is het businessplan geactualiseerd. De belangrijkste aanpassingen zijn: • Wijziging het volloopscenario inclusief de verwerking van de nieuwe contracten
Overige financiële vaste activa
Totaal
€
€
€
3.756.673
6.874.941
10.631.614
Stortingen
0
4.000.000
4.000.000
Afschrijvingen en waardeverminderingen
0
-1.956.796
-1.956.796
Voorziening dubieuze vorderingen
0
0
0
53.614
0
53.614
3.810.287
8.918.145
12.728.431
31-12-2013
31-12-2012
€
€
Zeeland Seaports Beheer BV
2.424.831
2.324.291
WarmCO2 Beheer BV
1.309.300
1.356.226
Valuepark Terneuzen Beheer BV
25.246
25.246
Zeeland Airport BV
50.910
50.910
3.810.287
3.756.673
Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties:
Aandeel resultaat deelnemingen Boekwaarde per 31 december 2013
• Wijzigingen van leveringsvoorwaarden warmte en CO2 tussen Yara en WarmCO2 • Aanpassing van de investeringsplanning.
Deelnemingen: Naar aanleiding van het bovenstaande is de bedrijfswaarde opnieuw berekend. De uitkomst is thans dat de netto contante waarde van de assets (inclusief de afwaardering uit 2012) minus de boekwaarde van de assets positief
De volgende deelnemingen zijn opgenomen
is. Er is dus geen extra afwaardering nodig.
58
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Overige financiële vaste activa De volgende overige financiële vaste activa zijn opgenomen: 31-12-2013
31-12-2012
€
€
4.000.000
0
Lening verkoop 10.165 m2 grond
0
69.122
CAP premie/Unwindwaarde IRS
2.559.057
3.115.319
Hypotheek U/G
1.375.000
1.375.000
984.088
4.415.500
0
-2.100.000
8.918.145
6.874.941
Lening WarmCO2 CV
Lening U/G Af: voorziening dubieuze vordering
Er is een onderhandse lening verstrekt aan WarmCO 2 CV ter grootte van maximaal € 6,585 mln. Hiervan is € 4 mln opgevraagd per 31 december 2013. De rente bedraagt euribor + 3,8% op jaarbasis. De hypotheek U/G bedraagt € 1.375.000. Er is geen aflossingsverplichting, de rente bedraagt 3,5% op jaarbasis. De lening U/G betreft een vordering voortvloeiend uit een deal met de Rabobank met betrekking tot woon- locaties in het glastuinbouwgebied. De vordering leidt tot opbrengsten op het moment van uitgifte van de woonlocaties. Verwacht wordt dat een bedrag van € 556.000 van de overige financiële vaste activa binnen een jaar wordt gerealiseerd.
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
6. EIGEN VERMOGEN
4. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA 31-12-2013
31-12-2012
€
€
Debiteuren
12.260.506
8.161.763
Af: voorziening dubieuze debiteuren
-3.596.472
-75.261
1.661.930
1.661.930
42.144.017
42.433.504
11.258
139.728
5.249.850
733.101
57.731.088
53.054.765
Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen op deelnemingen en participanten Overige vorderingen Overlopende activa
Vorderingen op groepsmaatschappijen
Geplaatst kapitaal: Het geplaatste kapitaal bedroeg per 1 januari 2013 € 18.000.000, verdeeld in 18.000 gewone aandelen. Gewone aandelen
€ Stand per 1 januari 2013 Mutaties boekjaar Stand per 31 december 2013
18.000.000 0 18.000.000
Agioreserve € 31-12-2013
Rekening-courant Zeeland Seaports Beheer BV
31-12-2012
€
€
1.661.930
1.661.930
1.661.930
1.661.930
Vorderingen op deelnemingen en participanten
Mutaties boekjaar Stand per 31 december 2013
Overige reserves 31-12-2013
Rekening-courant Valuepark Terneuzen CV
Stand per 1 januari 2013
31-12-2012
€
€
42.144.017
42.433.504
42.144.017
42.433.504
Over de rekening-courantverhoudingen met groepsmaatschappijen, deelnemingen en participanten wordt geen
Stand per 1 januari 2013
Valuepark Terneuzen begrepen ter grootte van € 42,5 mln (2012: € 42,5 mln). Over de verstrekte kasgeldlening
5. LIQUIDE MIDDELEN
0 142.637.065
€ -3.659.328
Mutaties boekjaar
-15.644.932
Stand per 31 december 2013
-19.304.260
Resultaat boekjaar
rente berekend. In de vorderingen op deelnemingen en participanten is een verstrekte kasgeldlening aan wordt de werkelijke rente inclusief een opslag van 0,8% doorberekend.
142.637.065
€ Resultaat lopend boekjaar
-15.100.513
Stand per 31 december 2013
-15.100.513
In het mutatieoverzicht eigen vermogen wordt het verloop van het eigen vermogen toegelicht. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt 2 30 mln en is verdeeld in 30.000 aandelen van elk € 1.000. Van de
BNG Overige banken Kas
31-12-2013
31-12-2012
€
€
873.400
0
20.212
20.416
2.457
1.659
896.069
22.076
aandelen is € 18 mln geplaatst en volgestort.
De liquide middelen staan vrij ter beschikking van de vennootschap.
62
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
7. VOORZIENINGEN
8. LANGLOPENDE SCHULDEN 31-12-2013
Overige voorzieningen
31-12-2012
31-12-2013
31-12-2012
Totaal
Looptijd > 5 jaar
Totaal
Looptijd > 5 jaar
€
€
€
€
€
€
37.575.891
30.764.380
0
0
10.000.000
0
37.575.891
30.764.380
205.218.473
3.131.087
206.014.163
192.296.628
9.188.000
3.188.000
0
0
-20.537.800
0
-22.385.100
0
Vaste geldleningen Rollover leningen Verplichting spoor Goes Waarborg financiering Vergoeding voor publieke taken
Voorziening deelneming WarmCO2
0
0
0
0
725.232
379.414
969.252
572.719
194.593.905
6.698.501
194.598.315
192.869.347
Vooruitontvangen rentebaten
Het verloop is als volgt: €
Aflossingsverplichtingen voor de vaste geldleningen, rolloverleningen en het spoor Goes binnen 12 maanden na Stand per 1 januari 2013
30.764.380
Bij: mutatie in rekening-courant
1.307.798
Bij: voorziening i.v.m. negatieve resultaat deelneming WarmCO2 CV
5.503.713
Stand per 31 december 2013
37.575.891
afloop van het boekjaar ter hoogte van € 13.757.689 zijn niet begrepen in de hierboven genoemde bedragen, maar opgenomen onder de kortlopende schulden. Verplichting spoor Goes betreft een bijdrage ten behoeve van maatregelen aan het spoor Goes. De verplichting wordt in termijnen betaald met een looptijd tot en met 2019.
De overige voorzieningen betreft een voorziening deelneming WarmCO2 CV. Zeeland Seaports staat garant voor
De waarborg financiering betreft de kapitaalverstrekking aan de participanten ten behoeve van de garantstel-
het vreemd vermogen van WarmCO2 voor maximaal € 65 mln. In 2013 is een aanvullend overbruggingskrediet
ling voor het vreemd vermogen tot het jaar 2028 conform afgesproken staffel. De waarborg financiering betreft
verstrekt aan WarmCO2 van 6,585 mln. Vanwege deze garantstelling is een voorziening deelneming gevormd ter
een totaalbedrag van € 36 mln onder aftrek van een vergoeding voor publieke taken ad € 10 mln met een looptijd
hoogte van de negatieve stand van het eigen vermogen WarmCO2 CV per 31 december 2013 exclusief het aandeel
tot en met 2028.
van WarmCO 2 Beheer BV.De aan het minderheidsbelang van derden toerekenbare verliezen overtreffen het minderheidsbelang in het eigen vermogen van de geconsolideerde maatschappij. Er is sprake van een negatief
Voor de rolloverleningen geldt een rentepercentage tegen Euribor 3-maands of 6-maands met een opslag van 4
eigen vermogen bij de deelneming. Het verschil, alsmede eventuele verdere verliezen komen volledig ten laste
tot 25 basispunten. De rolloverlening van NWB ter grootte van € 200 mln loopt tot 2 juli 2017, de rolloverlening
van de meerderheidsaandeelhouder, tenzij en voor zover de minderheidsaandeelhouder de verplichting heeft en
van de BNG ter grootte van € 5,7 mln loopt tot 31 december 2025.
in staat is om die verliezen voor haar rekening te nemen. Dit laatste is niet het geval. Het verloop van de langlopende schulden is als volgt: Dit houdt in dat in komende jaren het risico aanwezig is dat bij het uitblijven van omzetgroei binnen WarmCO2 CV
€
er mogelijk sprake kan zijn van een verdere bijzondere afwaardering van activa in WarmCO 2 CV, hetgeen Stand per 1 januari 2013
betekent dat deze verliezen ten laste van NV Zeeland Seaports gebracht zullen worden.
230.394.005
Bij: verplichting spoor Goes
12.150.000
Af: aflossing leningen 2013
-35.795.691
Af: toerekening afkoopsom SWAP aan 2013
-244.020
Af: toerekening vergoeding publieke taken aan 2013
-556.000
Bij: toerekening waarborg financiering aan 2013
2.403.300 208.351.594
Af: kortlopend deel leningen
-13.757.689
Stand per 31 december 2013
194.593.905
Voor de bovenstaande langlopende schulden staat de Gemeenschappelijke Regeling Zeeland Seaports garant.
64
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN
9. KORTLOPENDE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA 31-12-2013
31-12-2012
€
€
174.500.000
148.776.607
2.974.782
3.181.563
Belastingen en premies sociale verzekeringen
3.105.143
3.634.854
Vooruitgefactureerde bedragen
6.317.829
6.509.787
Schulden aan groepsmaatschappijen
1.600.000
1.600.000
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers en handelskredieten
Schulden aan deelnemingen en participanten
1. FINANCIËLE INSTRUMENTEN RISICOBEHEERSING
Algemeen De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam is bij het inschatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in de balans opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten.
0
0
13.757.689
35.795.691
De financiële instrumenten van ZSP, anders dan derivaten, dienen ter financiering van de operationele activitei-
Overige schulden
6.327.087
6.125.418
ten van ZSP of vloeien direct uit deze activiteiten voort. ZSP maakt daarnaast gebruik van swaps om eventuele
Overlopende passiva
5.307.010
4.709.675
valuta-, prijs- en renterisico af te dekken. Kaders, richtlijnen en spelregels zijn geformuleerd in het Treasury
213.889.540
210.333.595
Aflossingen komend jaar langlopende leningen
Statuut. De berekende marktwaarde van deze derivaten bedraagt ultimo 2013 -/- € 45 mln (2012: -/- € 61 mln). ZSP past kostprijshedge-accounting toe (zie paragraaf ‘Derivaten’).
De post schulden kredietinstellingen betreft voornamelijk kasgeldleningen. De aflossingen langlopende
Renteswaps
leningen betreffen voornamelijk aflossingen op vaste geldleningen. Hiervoor worden kasgeldleningen aange-
Per einde boekjaar heeft ZSP contracten inzake renteswaps uitstaan met een marktwaarde per 31 december
trokken. Er is geen sprake van een liquiditeitsrisico.
2013 van -/- € 45 mln. ZSP heeft uit hoofde van de renteswap geen bijstortverplichtingen en loopt uit dien hoofde
De post vooruit ontvangen bedragen betreft erfpachten 2014 en gelden ten behoeve van infrastructuur.
vastgesteld nominaal bedrag. Dit nominale bedrag is opgelopen tot het overeengekomen maximale bedrag van
derhalve geen liquiditeitsrisico. Op grond van het contract betaalt ZSP per kwartaal rente over een per periode € 253 mln. De te betalen vaste rente is gemiddeld 4,54%. Daarnaast ontvangt ZSP een marktrente gelijk aan 3-maands Euribor over dit nominale bedrag. De renteswap dient ter indekking van het renterisico dat ZSP loopt
Schulden aan groepsmaatschappijen
op haar variabel rentende leningen die uitstaan bij kredietinstellingen alsmede de lange termijn financieringsbehoefte. Deze financieringsbehoefte, die volgt uit de strategische ambities van ZSP, wordt naar de huidige €
€
inzichten als zeer waarschijnlijk ingeschat. De condities van de renteswap stemmen bijna geheel overeen met die van de betreffende leningen.
Rekening-courant WarmCO2 Beheer BV
1.600.000
1.600.000
1.600.000
1.600.000
66
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
2013
2014
2015
2016
2017
€
€
€
€
€
380.500.000
391.600.000
383.000.000
373.600.000
357.300.000
-252.865.000
-243.600.000
-212.900.000
-202.400.000
-191.200.000
127.635.000
148.000.000
170.100.000
171.200.000
166.100.000
4,2%
4,2%
4,1%
4,0%
4,0%
Per 31 december 2013 bezit de vennootschap de volgende derivaten: Derivaat
Hoofdsom
Looptijd
Coupon
€
Reële waarde per31-12-2013
Stand leningen variabele rente Af: Swap
€
SWAP
50.000.000
01/12/2004 -02/01/2025
4,2325%
-7.458.616
SWAP
64.000.000
01/07/2008 -01/04/2024
4,6200%
-12.546.922
SWAP
46.000.000
25/09/2006 -01/01/2027
4,3805%
-10.678.117
SWAP
44.000.000
01/10/2009 -01/01/2022
3,6425%
-5.082.680
SWAP
20.000.000
01/01/2011 -04/01/2021
4,1050%
-3.764.972
SWAP
5.365.000
01/08/2005 -01/08/2030
3,6975%
-790.357
SWAP
23.500.000
01/11/2005 -02/01/2026
4,0125%
-4.932.987
252.865.000
-45.254.651
Per saldo variabele rente Gemiddelde vaste rentevoet
ZSP heeft voor de jaarrekening 2013 de aanbeveling van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ Uiting 2013-15) opgevolgd door de herziene richtlijn voor Financiële Instrumenten (RJ Uiting 2013-12) toe te passen. Hieruit komt naar voren dat de kritische kenmerken van de rentederivaten niet geheel overeenkomen met de kenmerken van de afgedekte positie. Dit betreft voornamelijk het verschil in de hoofdsommen/referentiebedrag, looptijd en de rentetypische looptijd (3 maands euribor versus 1 maands euribor). Om die reden heeft ZSP een kwantitatieve ineffectiviteitsmeting uitgevoerd door de reële waardeveranderingen van een hypothetisch derivaat
Er is geen sprake van een bijstortverplichting.
(perfecte match met de afgedekte positie) te vergelijken met de reële waarde veranderingen van het werkelijk
De hedgeratio is als volgt:
met een beperkt ineffectief deel. Omdat de berekende waarde van het werkelijke derivaat circa € 1,2 mln posi-
afgesloten derivaat. Uit deze analyse is naar voren gekomen dat er sprake is van een effectieve hedge-relatie tiever is dan de waarde van de hypothetische derivaten behoeft deze ineffectiviteit niet in de winst- en
Vaste geldleningen Rolloverleningen/kasgeldleningen Rekening courant Totaal portefeuille per 31/12/2013 Af: vaste geldleningen Af: afgedekt middels derivaten Restant portefeuille met variabele rente Hedgeratio per 31/12/2013
68
31-12-2013
31-12-2012
€
€
10.000.000
10.000.000
380.500.000
390.310.000
-
0
390.500.000
400.310.000
-10.000.000
-10.000.000
-252.865.000
-260.091.000
127.635.000
130.219.000
67%
67%
verliesrekening te worden verantwoord. Volgens de statuten van NV Zeeland Seaports dient minimaal 60% van de totale portefeuille tegen een rentevast periode langer dan 1 jaar afgedekt te worden.
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
2. RISICO’S
3. MEERJARIGE VERPLICHTINGEN
De belangrijkste financiële (markt)risico’s zijn:
Borgstelling Valuepark Terneuzen CV
Rente- en kasstroomrisico’s
Op basis van de samenwerkingsovereenkomst met Dow Benelux BV staat Zeeland Seaports borg voor de
ZSP loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financiële vaste activa), liquide
nakoming van de verplichtingen volgend uit de aan Valuepark Terneuzen CV verleende kredietfaciliteit. Op basis
middelen en rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele
van het geactualiseerde bedrijfsplan bedraagt de maximale vreemd vermogenspositie € 70,2 mln (jaar 2027).
renteafspraken loopt ZSP risico ten aanzien van toekomstige kasstromen. Met betrekking tot vastrentende vor-
Zeeland Seaports staat per 31/12 borg voor maximaal € 42,5 mln, zijnde 100% van de financieringspositie van
deringen en schulden loopt ZSP risico over de marktwaarde. Met betrekking tot schulden met variabele
Valuepark Terneuzen CV.
renteafspraken is een viertal contracten met betrekking tot het renterisico aangegaan (zie renteswaps). De rubricering naar contractuele renteherzieningsdata (of aflossingsdata indien laatstgenoemde eerder liggen) van de zowel in de balans als niet in de balans opgenomen financiële instrumenten van ZSP waarover renteri-
Samenwerking met Dow Benelux in Valuepark Terneuzen
sico wordt gelopen, luidt als volgt: zie hedgeratio. Zeeland Seaports en Dow Benelux hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten om gezamenlijk de ontValutarisico
wikkeling van de Mosselbanken en de Braakmanpolder ter hand te nemen. De partners hebben besloten hun
ZSP is hoofdzakelijk werkzaam in Nederland. Derhalve is er een beperkt valutarisico.
samenwerking te doen plaatsvinden in een speciaal voor dat doel opgerichte vennootschap; Valuepark Terneuzen CV. Valuepark Terneuzen heeft de Braakmanpolder van Zeeland Seaports tegen kostprijs in eigendom verworven
Tegenpartij kredietrisico
inclusief de reeds in dit gebied gedane investeringen. De Mosselbanken blijven echter eigendom van Dow
ZSP handelt enkel met kredietwaardige partijen en heeft procedures opgesteld om de kredietwaardigheid te
Benelux, maar Valuepark Terneuzen verwerft het recht om op de Mosselbanken terreinen aan derden in
bepalen. Tevens heeft ZSP richtlijnen opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke partij te beperken.
erfpacht uit te geven. In de samenwerkingsovereenkomst worden de rechten en plichten van beide partners
Bovendien bewaakt ZSP voortdurend haar vorderingen en hanteert de groep een strikte aanmaanprocedure.
beschreven.
Door de bovenstaande maatregelen is het kredietrisico voor ZSP minimaal. Verder zijn er geen belangrijke concentraties van kredietrisico binnen ZSP .
Milieumaatregelen Liquide middelen staan uit bij banken die minimaal een A-rating hebben. Op verschillende locaties binnen het beheersgebied is sprake van bodemverontreiniging. Van de aard en de ZSP heeft vorderingen verstrekt aan maatschappijen waarin wordt deelgenomen. Bij deze partijen is geen
omvang hiervan bestaat geen volledige inventarisatie. Of en in hoeverre hieraan toekomstige financiële conse-
historie van wanbetaling bekend.
quenties zijn verbonden is onder meer afhankelijk van mogelijk noodzakelijk blijkende werkzaamheden en/of milieumaatregelen, mede in relatie tot ontwikkelingen in de vigerende regelgeving.
Liquiditeitsrisico ZSP maakt gebruik van meerdere banken om over een verscheidenheid van kredietfaciliteiten te beschikken.
Een bijzonder milieurisico betreft het terrein waarop Thermphos is gevestigd. In november 2012 is het faillisse-
Reële waarde
erfpacht door Zeeland Seaports. Er is geen overnamekandidaat meer voor Thermphos. Op een deel van het
ment uitgesproken van de fosforfabriek Thermphos gevestigd in Vlissingen-Oost. Het terrein is uitgegeven in Er zijn ultimo 2013 (evenals ultimo 2012) geen materiële verschillen tussen de reële waarde en de boekwaarde
terrein zijn afvalstoffen opgeslagen en/of is de bodem vervuild. Ook bevinden zich in een deel van de opstallen
van de opgenomen leningen.
milieugevaarlijke stoffen en materialen. Volgens de extern juridisch adviseur van Zeeland Seaports kan Zeeland Seaports in beginsel niet aansprakelijk gesteld worden voor de kosten van de opruiming en sanering, omdat er op Zeeland Seaports juridisch gezien geen milieuverplichting rust. Deze verplichtingen rusten op curatoren en na beëindiging van het faillissement bij het Rijk. Naar de mening van de extern juridisch adviseur is het dan ook niet erg waarschijnlijk dat Zeeland Seaports op enig moment ter zake van saneringskosten zal worden aangesproken. Natuurlijk heeft Zeeland Seaports wel een belang en daarom wordt getracht in overleg met curatoren, provincie Zeeland en het ministerie van Economische Zaken tot een regeling te komen voor de opruiming en sanering van Thermphos. Op basis van de huidige inzichten verwacht de directie dat het aan Thermphos uitgegeven terrein (na opruiming en sanering) opnieuw in exploitatie wordt genomen tegen dusdanige marktcondities dat een afwaardering van de gewaardeerde gronden niet aan de orde is.
70
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Samenwerkingsovereenkomst WarmCO2 /garantstelling
Bijdrage Project Samenwerken & Slagkracht
Zeeland Seaports en Yara Sluiskil hebben een samenwerking onder de naam WarmCO2 met als doel de ontwik-
In het kader van het project Samenwerken & Slagkracht dat tot doel heeft maritieme incidentenbestrijding te
keling van glastuinbouw te ondersteunen met het verstrekken van warmte en CO2. NV Zeeland Seaports staat
optimaliseren is in de AB-vergadering van 9 december 2009 van GR Zeeland Seaports een bijdrage goedgekeurd
direct voor € 65 mln garant voor de financiering van de deelneming WarmCO2. In de verzelfstandigingsovereen-
ten behoeve van de uitvoering van dit project. Deze verplichting is met de inbreng overgegaan naar NV Zeeland
komst en de garantie- en dienstverleningsovereenkomst is vastgelegd dat het primaire risico voor de
Seaports. De bijdrage is bedoeld voor het versterken en uitbouwen van de samenwerking tussen Veiligheidsre-
financiering bij NV Zeeland Seaports ligt en het secundaire risico bij de gemeenschappelijke regeling.
gio, Zeeland Seaports en overige partners die betrokken zijn bij de incidentenbestrijding op het water, het opzetten van een opleidings- en oefenprogramma, aanschaf van voorzieningen en het bijdragen aan een positief
De garantie is gebaseerd op de in 2009 opgestelde businesscase rekening houdend met mogelijke risico’s.
imago. Vanaf het jaar 2011 tot en met het jaar 2015 wordt een jaarlijkse bijdrage van € 250.000 verleend.
Echter, de volloop van het glastuinbouwgebied in Terneuzen verliep mede als gevolg van de economische crisis die ook de tuinbouwbranche zwaar treft, teleurstellend. In 2012 is daarom een impairment test uitgevoerd op de activa van WarmCO2. Dit heeft geleid tot een afwaardering van de activa in 2012 met € 20,3 mln.
Garantie- en dienstverleningsovereenkomst
In 2013 is een aanvullende overbruggingskrediet aan WarmCO 2 verleend van 6,585 mln. De continuïteit van
In de garantie- en dienstverleningsovereenkomst is opgenomen dat GR Zeeland Seaports tot 2028 garant staat
WarmCO2 is hiermee tot in ieder geval medio 2015 gewaarborgd.
voor het vreemd vermogen (inclusief derivaten) van NV Zeeland Seaports, omdat geld lenen zonder garantie voor de NV op dit moment vrijwel onmogelijk en in elk geval veel te kostbaar is. Overeengekomen is een garant-
Het aandeel van Zeeland Seaports in het negatieve vermogen van WarmCO2 (als gevolg van de gestelde garantie)
stelling van maximaal € 500 mln in ruil voor betaling van € 26 mln in 2011 en het om niet verrichten van een
is als voorziening opgenomen. In 2013 hebben nieuwe uitgiftes plaatsgevonden waardoor het risico van tegen-
aantal publieke taken, met een recht op hypotheek op de nog uit te geven gronden ter zekerheid van de nakoming
vallende volloop voor een belangrijk deel is weggevallen.
van deze verplichtingen. De NV verplicht zich verder de bedrijfsvoering zodanig in te richten dat op zo kort mogelijke termijn deze garanties afgebouwd worden. Het bedrag voor de garantstelling van € 26 mln is opgenomen onder de langlopende schulden als ‘Waarborg financiering’ voor € 36 mln onder aftrek van € 10
Glastuinbouwgebied
mln, welke ook vermeld staat onder langlopende schulden als ‘Vergoeding voor publieke taken’.
In 2013 zijn de gronden en opstallen van teler in de Smidschorrepolder verkocht. Gezien de slechte financiële
In deze overeenkomst is tevens opgenomen dat NV Zeeland Seaports om redenen van efficiency financieel/
situatie van het bedrijf was de continuïteit niet meer gewaarborgd en hebben Zeeland Sepaorts en Rabobank in
administratieve handelingen voor GR Zeeland Seaports zal uitvoeren. De NV Zeeland Seaports zal ten behoeve
gezamenlijk overleg gehandeld. Dit betrof een verkoop van Tomaholic waarbij Zeeland Seaports het recht van
van GR Zeeland Seaports diensten verlenen ter zake: het opmaken van de begroting/jaarrekening (met goed-
erfpacht heeft beëindigd en de gronden heeft afgewaardeerd en verkocht op basis van de marktwaarde.
keurende controleverklaring) en andere planning en controlwerkzaamheden, het verzorgen van inkoop- en
Daarnaast worden met Rabobank de opbrengsten vanuit het faillissement van Bioglas volgens een sleutel
verkoopadministratie van de GR en betalingsverkeer, het beheer van de administratie en het uitvoeren van trea-
verdeeld.
suryfunctie.
Deze samengestelde transactie leidt per saldo tot een verlies van € 2,5 mln in de jaarrekening 2013. Voorts
NV Zeeland Seaports zal geen kosten in rekening brengen aan GR Zeeland Seaports voor deze dienstverlening.
worden de economische activiteiten van deze teler voortgezet en uitgebreid. Inmiddels zijn afspraken gemaakt voor glastuinbouw op alle gronden in de Smidschorrepolder en de betreffende levering van warmte en CO2. De ingangsdatum van levering is nog afhankelijk van het moment dat de kassen ook zijn gerealiseerd. Dit betekent
Overeenkomsten Sloepoort/Sloebos
nog een risico. Middels deze overeenkomst heeft Zeeland Seaports een vergoeding toegezegd als gevolg van de overname van de exploitatie bedrijventerrein Sloepoort van de gemeente Borsele. De toegezegde vergoeding bedraagt totaal € 1.397.913. Per ultimo 2013 resteert een bedrag van € 482.147. De bijdrage is bestemd voor de aanleg van het Sloebos.
72
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Bijdrage zeesluis
TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING
In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 18 december 2012 is een bijdrage ad € 6 mln toegezegd voor de aanleg van een nieuwe zeesluis in Terneuzen. Deze bijdrage zal tijdens de bouw van de nieuwe zeesluis tot betaling komen. De verwachting is dat dit in de periode 2017-2021 zal plaatsvinden. Een van de voorwaarden
10. SOM DER BEDRIJFSOPBRENGSTEN
van dit besluit is dat door partijen gewerkt wordt aan één gemeenschappelijk nautisch beheer in het kanaal van Gent naar Terneuzen. De principeovereenkomst tussen RWS, MOW, Haven Gent en Zeeland Seaports is eind
2013
2012
2012 ondertekend. Het plan van aanpak is goedgekeurd maart 2013. In 2017, voor aanvang van de bouwwerk-
€
€
20.865.780
21.508.669
zaamheden moet e.e.a. gerealiseerd zijn. In dit kader heeft ZSP in 2013 besloten om het havenmanagementsysteem van Gent te gaan gebruiken en dit samen door te ontwikkelingen tot Enigma+.
Netto-omzet Haven-, kade- en boeiengelden Erfpacht en huur terreinen
Flushing Service Park In 2002 heeft ZSP een koopovereenkomst gesloten inzake een perceel ter grootte van ruim 27 ha in VlissingenOost tegen een vaste prijs. In 2009 is een addendum op deze overeenkomst overeengekomen. Eind 2013 is ZSP een samenwerking overeengekomen met deze marktpartij (Flushing Service Park) in de vorm van een joint venture. Deze afspraken komen in plaats van de in 2002/2009 gemaakte overeenkomsten. Deze joint venture zal de exploitatie van het perceel ter hand nemen op basis van een opgesteld businessplan. De inbreng van de grond zal door ZSP gefaseerd plaatsvinden. De aandelen verhouding in de joint venture zal zijn: ZSP 33,33%/Flushing Service Park 66,67%. ZSP zal zijn aandelenkapitaal in de vorm van gronden inbrengen. In 2014 zal dit plan verder uitgewerkt worden in de vorm van aandelenovereenkomst in de geest van de koopovereenkomst en het businessplan.
gedurende met name het laatste kwartaal van 2013. De daling van de erfpacht en huur terreinen wordt met name veroorzaakt door verkoop van een huurterrein (3,5 ha) en beëindiging van erfpacht wegens faillissement (26,2 ha). Daarnaast is er ook terreinen in erfpacht uitgegeven, totaal 12,5 ha. Overige bedrijfsopbrengsten Gebruiksvergoeding
1.362.250
1.360.720
Verhuur bedrijfsmiddelen
1.274.131
1.308.847
Vergoeding onderhoudskosten
702.957
898.582
Toerekening vergoeding uitvoering publieke taken aan boekjaar
556.000
556.000
Sloewarmte
BV/CV. Het doel van deze maatschappij is het realiseren van een warmte koppeling in het Sloegebied. ZSP zal voor 45% deelnemen en zal € 225.000 agio storten. De verwachte netto investering van de maatschappij bedraagt € 450.000. De businesscase laat een verwacht rendement zien van > 10%.
25.953.748 47.462.418
De omzet havengelden is ten opzichte van 2012 gedaald met 3%. Dit hangt samen met minder economische activiteit
Overige baten
In 2013 heeft ZSP het principebesluit genomen om deel te nemen in een exploitatiemaatschappij Sloewarmte
24.530.414 45.396.194
4.716.528
17.132.086
8.611.866
21.256.236
Onder de overige baten zijn met name begrepen de opbrengsten aluminium, totaal € 1,3 mln, begrepen alsmede opbrengsten vanuit de boedel van een failliete tuinder, per saldo ca. € 2,5 mln. Totaal
54.008.060
68.718.654
4. LOPENDE CLAIMS EN GESCHILLEN Per balansdatum heeft ZSP meerdere juridische geschillen onderhanden met verschillende partijen. Deze geschillen zijn onderdeel van lopende juridische procedures. Naar de huidige inzichten is ZSP van mening dat voor deze juridische geschillen geen voorziening in de jaarrekening behoeft te worden getroffen. Voor de situatie inzake Thermphos wordt verwezen naar Niet uit de balans blijkende verplichtingen, paragraaf 3. Meerjarige verplichtingen, Milieumaatregelen van de jaarrekening.
74
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
11. LONEN, SALARISSEN EN SOCIALE LASTEN
12. AFSCHRIJVINGEN IMMATERIËLE EN MATERIËLE VASTE ACTIVA 2013
2012
2013
2012
€
€
€
€
954.759
866.633
954.759
866.633
147.554
147.554
Lonen en salarissen Brutosalarissen Commissarissenvergoedingen
Immateriële vaste activa 4.886.954
4.297.971
Afschrijving software
90.724
89.250
VUT/WW-uitkeringen
177.142
189.540
Uitzendkrachten en inhuur
414.282
757.991
Materiële vaste activa
-110.554
-211.192
Afschrijving gebouwen
5.458.548
5.123.560
Doorberekende personeelskosten
De stijging van de post lonen en salarissen wordt vooral veroorzaakt door afspraken uit de CAO (90.000), de groei van medewerkers binnen hun salarisschaal (130.000) en het invullen van vacatures in 2012 en 2013 (350.000). Het aantal fte’s is gestegen van 75 in 2012 naar 79 in 2013. De bruto salarissen bleven tenslotte ruim 2 300.000 onder het bedrag
6.607.534
6.408.624
Afschrijving hardware
Afschrijving haveninfrastructurele werken
169.913
139.055
Afschrijving inventaris
268.937
268.937
20.293
37.066
7.214.231
7.001.236
Afschrijving vervoermiddelen
van de vastgestelde begroting 2013. De beloning bestuurder is te herleiden naar één natuurlijk persoon en de toelichting is op grond van artikel 383 lid 1 BW2 Titel 9 achterwege gelaten.
De toename van de afschrijvingen wordt met name veroorzaakt door in gebruik genomen haveninfrastructurele werken. Bijzondere waardeverminderingen activa
In de brutosalarissen over 2013 is een bedrag € 5.883 aan crisisheffing opgenomen die NV Zeeland Seaports is
Afwaardering gronden
verschuldigd aan de fiscus. Sociale lasten
3.562.303
13.571.588
3.562.303
13.571.588
De afwaardering van de gronden in 2013 betreffen tuinbouwgronden uit het faillissement van een tuinder. De gronden
Pensioenlasten
760.398
672.904
Sociale lasten
582.288
592.488
Eindheffingen
40.354
42.724
1.383.040
1.308.116
De stijging van de sociale lasten hangt samen met de ontwikkelingen zoals hierboven toegelicht bij de lonen en
waren oorspronkelijk uitgegeven in erfpacht en zijn in 2013 verkocht tegen een lagere marktprijs dan de boekwaarde. De afwaardering gronden in 2012 betreft gronden ten behoeve van glastuinbouw ( 6,4 mln) en gronden natuurcompensatie (7,2 mln). Totaal
11.731.293
21.439.457
salarissen. De medewerkers van NV Zeeland Seaports zijn deelnemer van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP). De dekkingsgraad van het pensioenfonds was op 31-12-2013 105,9%. Overige personeelslasten Reis- en verblijfkosten
509.776
424.353
Opleidingskosten
246.156
274.931
Wervingskosten
55.277
68.847
Werkkleding
21.708
30.539
199.944
343.285
1.032.861
1.141.955
7.874.448
7.573.631
Overige personeelskosten
Totaal personeelslasten
76
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
13. OVERIGE BEDRIJFSLASTEN Afdrachten havengelden en nautische diensten
2013
2012
€
€
3.146.813
3.115.725
Exploitatielasten Onder deze post zijn onder meer opgenomen de af te dragen havengelden aan Dow Benelux NV op contractbasis met
In de post exploitatielasten zijn opgenomen de reguliere lasten ten behoeve van beheer en onderhoud van de
betrekking tot de Braakmanhaven. Daarnaast valt onder deze post de bijdrage aan Rijkswaterstaat voor uitvoering
haveninfrastructuur, onderzoek & ontwikkeling, nautische diensten en informatie- en communicatietechnologie.
van de scheepvaartbegeleiding in Terneuzen.
2013
2012
€
€
Onderhoud en beheer Baggerwerk
1.751.677
2.350.357
144.043
165.688
1.671.947
1.313.592
822.771
1.054.389
Overige kosten haveninfrastructuur
913.181
958.355
Overige bedrijfsmiddelen
331.255
369.360
5.634.874
6.211.742
531.840
584.520
66.549
158.292
12.667.500
71.612
Sporen Wegen en terreinen droog Kades en terreinen nat
Onderzoek en gebiedsontwikkeling Duurzaamheid en innovatie Onderzoek op gebied van veiligheid en marktontwikkeling Incidentele bijdragen Haalbaarheidsonderzoeken
Informatisering en automatisering Licenties en onderhoud software
332.661
286.122
Berichtenverkeer en telefoon
84.228
85.541
Onderzoek en advieskosten ICT
17.835
41.850
Servicecontracten en kosten infrastructuur
428.743
263.601
Onderhoud havenmanagementsysteem
341.534
334.602
Overige automatiseringskosten
1.046.360
937.084 1.751.509
174.011 1.185.727
Dit betreft kosten voor onderhoud van software, hardware, (glasvezel)infrastructuur, datacommunicatie, kopiers, servicecontracten voor het nautisch verkeersbegeleidingscentrum en onderzoek en advies ICT. Totaal exploitatielasten
14.312.248
225.785 1.430.787
26.522.270
13.959.788
Onder incidentele bijdragen is een verplichting opgenomen voor een bijdrage ten behoeve van maatregelen aan het spoor in Goes ter grootte van € 12,15 mln. Diverse exploitatiekosten Energiekosten Huur bedrijfsmiddelen Verzekeringen Belastingen Overige exploitatiekosten
78
318.567
253.651
84.027
23.988
136.672
105.561
1.419.603
1.288.342
38.678
23.543
1.997.548
1.695.086
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Overige bedrijfskosten 2013
2012
€
€
132.651
157.248
Kantoorbenodigdheden en porti
32.176
39.242
Drukwerk
27.215
12.753
Kleine benodigdheden en onderhoud inventaris
22.831
21.190
Schoonmaakkosten
70.560
67.077
Overige bureaukosten
22.061
33.379
307.493
330.890
Advertenties en mediacampagnes
516.211
674.611
Beurzen e.d.
410.176
203.382
Promotiemateriaal
50.239
72.832
Bureaukosten Abonnementen, lidmaatschappen en vakliteratuur
Communicatie-, acquisitie- en representatiekosten
Sponsoring en donaties
332.426
352.232
Evenementen en representatiekosten
454.804
373.080
Reis- en verblijfkosten acquisitie
128.450
97.767
15.399
7.866
1.909.466
1.781.770
Kosten website
Accountants- en advieskosten
Kosten accountant Controle van de jaarrekening
58.339
52.736
Overige accountantskosten
10.068
26.270
Advieskosten accountant
0
0
Totaal kosten accountant
68.407
79.006
Overige advieskosten
1.596.330
781.784
Totaal kosten accountants- en advieskosten
1.664.737
860.790
De overige advieskosten betreffen o.a. kosten ten behoeve van afwikkeling diverse faillissementen. Diverse overige kosten
2.191.248
771.275
Totaal overige bedrijfskosten
6.072.944
3.744.725
Totaal overige bedrijfslasten
32.595.213
17.704.513
Deze post betreft voornamelijk afschrijvingskosten van debiteuren.
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
15. FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
14. RESULTAAT DEELNEMINGEN 2013
2012
€
€
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 2013
2012
€
€
Rente verstrekte leningen deelnemingen
1.190.079
1.080.372
1.461.666
1.390.732
Aandeel in resultaat groepsmaatschappijen Resultaat Zeeland Seaports Beheer BV (o.a. resultaat Valuepark CV)
100.540
-529.607
Resultaat WarmCO2 Beheer BV
-46.926
-220.341
Resultaat WarmCO2 CV
-5.503.713
-26.453.500
Vergoedingen garantstelling WarmCO2 en Valuepark Terneuzen
Totaal
-5.450.099
-27.203.448
Rente overname SWAP
265.335
276.360
Overige rentebaten
106.198
1.165.346
3.023.279
3.912.810
Aandeel in resultaat overige verbonden maatschappijen Resultaat Zeeland Airport BV
0
-1.091
Resultaat Valuepark Terneuzen Beheer BV
0
-385
Totaal
0
-1.476
Totaal resultaat deelnemingen
-5.450.099
-27.204.924
De rente verstrekte leningen deelnemingen betreft de rente van kasgeldleningen die verstrekt zijn aan Valuepark Terneuzen CV en de rente voor een onderhandse lening verstrekt aan WarmCO 2 CV. NV Zeeland Seaports ontvangt van WarmCO2 en Valuepark Terneuzen een vergoeding die de marktconformiteit garandeert van de te betalen rentelasten door de vennootschappen. Omdat de beide partijen via NV Zeeland Seaports gunstiger leningcondities kunnen bedingen wordt op deze wijze vermeden dat er sprake zou zijn van staatssteun.
Onder het resultaat deelnemingen is het gehele negatieve resultaat van WarmCO2 CV meegenomen. Vanwege de garantstelling van NV Zeeland Seaports voor het vreemd vermogen van WarmCO2 CV bestaat de verplichting om de stand van het negatieve eigen vermogen van WarmCO2 CV voorzichtigheidshalve als voorziening op te nemen
Rentelasten en soortgelijke lasten
(zie ook post Voorzieningen onder Toelichting posten op de balans). In de jaarrekening 2012 van WarmCO2 CV heeft een bijzondere waardevermindering plaatsgevonden. De zogenoemde impairment test heeft uitgewezen
2013
2012
dat door de aanhoudende slechte economische omstandigheden een deel van de activa van WarmCO2 CV waar-
€
€
Rente vaste geldleningen
-454.000
-457.894
Rente rolloverleningen
-436.811
-1.832.141
Rente kasgeldleningen
-1.367.325
-1.574.329
-1.221
-135
-9.260.419
-7.588.950
-556.262
-612.881
2.624
124.209
-2.403.300
-2.408.300
-4.084
-3.449
-14.480.798
-14.353.869
-11.457.519
-10.441.060
schijnlijk niet meer kan worden terugverdiend.
Rente rekening-courant Derivaten Afschrijving unwindwaarde derivaten Geactiveerde rente materiële vaste activa in aanbouw Toerekening waarborgsom financiering aan boekjaar Overige rentelasten en bankkosten
Totaal financiële baten en lasten
In verband met de garantstelling voor het vreemd vermogen tot het jaar 2028 is een bedrag van € 26 mln uitgekeerd. De waarde van garantstelling is bepaald op € 36 mln onder aftrek van € 10 mln voor het verrichten van publieke taken. De waarde van de garantstelling wordt tijdsgelang in relatie tot de stand van het vreemd vermogen ten laste van het resultaat gebracht gedurende de periode van de garantstelling. In 2013 bedraagt de afschrijving € 2.403.300 (2012: € 2.408.300). Met ingang van 2011 wordt geen bouwrente meer toegevoegd aan de voorraad bouwgronden. Slechts over de lopende projecten wordt bouwrente toegevoegd als onderdeel van de verkrijgingsprijs. Het rentepercentage van de bouwrente voor het jaar 2013 bedraagt 3,013% (2012:2,817%).
82
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
TOELICHTING OP HET KASSTROOMOVERZICHT In 2013 is een lening verstrekt aan WarmCO2 ter grootte van € 4 mln. Deze is opgenomen in het kasstroomoverzicht onder de mutaties financiële vaste activa. Totaal is er ca. € 10 mln afgelost op de totale leningenstand.
84
GECONSOLIDEERDE JA ARREKENING
J A A R B E R I C H T 2 0 13
GECONSOLIDEERDE BALANS
GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING
(voor resultaatbestemming) Ref.nr.
31-12-2013
31-12-2012
€
€
Vaste activa Immateriële vaste activa
1
1.761.433
1.780.695
Materiële vaste activa
2
530.409.122
545.442.901
Financiële vaste activa
3
8.048.565
10.318.933
540.219.120
557.542.528
Totaal vaste activa Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa
4
Liquide middelen
5
Totaal vlottende activa Totaal activa
56.527.094
52.336.324
1.274.759
411.249
57.801.853
52.747.573
598.020.973
610.290.101
Ref.nr.
2013
€
€
Netto-omzet
10
47.191.206
49.124.817
Overige bedrijfsopbrengsten
10
8.611.866
21.256.236
55.803.072
70.381.053
-566.218
-583.460
55.236.854
69.797.593
Totaal Kostprijs
10
Bruto-marge
2012
Personeelslasten
11
8.144.385
7.850.386
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen
12
14.905.355
45.738.310
Overige bedrijfslasten
13
33.249.613
18.220.959
Totaal bedrijfslasten
56.299.353
71.809.655
Bedrijfsresultaat
-1.062.499
-2.012.061
105.886
-518.451
-956.613
-2.530.512
-14.155.632
-13.169.505
11.732
55.086
-15.100.513
-15.644.932
Groepsvermogen Aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen
6
141.332.805
156.977.737
Aandeel van derden in het groepsvermogen
6
327.325
339.057
Resultaat lopend boekjaar
86
-15.100.513
-15.644.932 141.671.863
Financiële baten en lasten Aandeel derden
7
219.593.906
219.598.315
Kortlopende schulden en overlopende passiva
8
251.867.449
249.019.923
598.020.973
610.290.101
14
Operationeel resultaat
126.559.618 Langlopende schulden
Totaal passiva
Resultaat deelnemingen en winstbewijzen
Resultaat boekjaar
15
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
TOELICHTINGSPOSTEN VAN DE GECONSOLIDEERDE BALANS
GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT 2013
2012
€
€ Een overzicht van de immateriële vaste activa is onderstaand opgenomen:
Uit operationele activiteiten: Bedrijfsresultaat
-1.062.499
-2.012.061
Afschrijvingen
14.905.355
45.738.310
478.205
4.189.730
Mutaties in handelsvorderingen Mutaties in handelscrediteuren Mutaties in overige vorderingen en schulden Uit bedrijfsactiviteiten Ontvangen rente Betaalde rente Kasstroom uit operationele activiteiten
Investeringen immateriële vaste activa
€ Boekwaarde per 1 januari 2013
1.780.695
-2.061.820
-1.442.390
8.297.367
-10.271.547
Afschrijvingen
20.556.608
36.202.042
Boekwaarde per 31 december 2013
1.761.433
1.610.043
1.451.546
Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 2013
1.701.034
-14.006.287
-13.080.811
8.160.364
24.572.777
Afschrijvingspercentages Aanschafwaarde per 31 december 2013
-935.497
-387.733
-3.431.805
-6.137.746
0
3.735.028
Desinvesteringen
5.582.227
0
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
1.214.924
-2.790.451
27.283.911
-33.783.492
Ontvangsten financiële vaste activa
Software
Investeringen
Uit investeringsactiviteiten: Investeringen materiële vaste activa
1. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA
935.497 -954.759
20% 3.462.467
Kapitaalstorting aandeel derden
Uit financieringsactiviteiten: Ontvangsten/aflossingen van bankkrediet Uitkering bijdrage garantstelling participanten Ontvangsten deelnemingen Aflossing langlopende schulden Kasstroom uit financieringsactiviteiten Kasstroomontwikkeling in boekjaar Saldo liquide middelen begin boekjaar Saldo liquide middelen eind boekjaar Mutatie liquide middelen
88
-35.795.690
11.540.686
-8.511.779
-22.242.806
863.510
-460.479
411.249
871.728
1.274.759
411.249
863.510
-460.479
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
2. MATERIËLE VASTE ACTIVA Gronden en gebouwen
Havenwerken
Overige activa
Onderhanden werk
Totaal
€
€
€
€
€
349.945.792
158.846.522
34.588.311
2.062.275
545.442.901
64.000
32.674
66.623
5.285.007
5.448.304
939.580
3.567.260
161.480
-4.668.320
0
Waardeverminderingen
-3.562.303
0
0
0
-3.562.303
Desinvesteringen
-5.979.925
0
-10.391
-541.171
-6.531.487
-147.554
-6.607.534
-3.633.205
0
-10.388.293
Boekwaarde per 1 januari 2013 Investeringen Overboekingen
Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2013 Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 2013
341.259.590
31.172.818
2.137.791
530.409.122
1.506.187
66.045.639
35.498.948
0
0-2,5%
1-20%
20-33,33%
0%
Afschrijvingspercentages Aanschafwaarde per 31 december 2013
155.838.922
342.765.777
221.884.561
66.671.766
2.137.791
103.050.773
633.459.895
Gronden en gebouwen De post gronden en gebouwen is als volgt:
2013
Hectares:
31-12-2013
31-12-2012
2012
€
€
7.678.511
7.826.065
128.000
64.000
Bedrijfsgebouwen Gronden Uit te geven gronden in erfpacht
640,3
652,2
130.659.623
133.630.284
Terreinen uitgegeven in erfpacht en huur
613,7
630,9
202.793.457
208.425.444
341.259.590
349.945.792
Onder de uit te geven gronden in erfpacht zijn tevens opgenomen de gronden m.b.t. project glastuinbouw. Deze gronden kwalificeren tot en met het jaar 2011 nog voor rentetoevoeging, omdat er nog diverse werkzaamheden in het gebied zijn uitgevoerd. De gronden zijn slechts uitgeefbaar nadat deze werkzaamheden zijn afgerond. Onderhanden werk De voornaamste projecten op onderhanden werk betreffen Radar Sloehaven, verlenging kade Westhofhaven en reconstructie boordvoorzieningen Kanaalhavens.
90
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Bedrijfswaarde kasstroom genererende eenheden
KGE niet in exploitatie genomen gronden Binnen de niet in exploitatie genomen gronden onderscheiden we de volgende deelgebieden: • gronden natuurcompensatie
KGE Zeeland Seaports
• gronden Sloepoort
In 2012 is geconstateerd dat de indirecte opbrengstwaarde (contante waarde van toekomstige kasstromen) van
• gronden Noordwesthoek
deze KGE ruim boven de boekwaarde van de materiële vaste activa ligt.
• gronden Westelijke Kanaaloever
• gronden Axelse Vlakte II Met betrekking tot het haven- en grondbedrijf in exploitatie is vastgesteld dat er geen aanwijzingen zijn uit interne – en externe informatiebronnen om opnieuw tot een impairment over te gaan.
Deze eenheden kennen vooralsnog geen exploitatie en zijn in de jaarrekening 2013 tegen verwervingsprijs of op basis van (lagere) taxatie gewaardeerd.
KGE Sloepoort
De waardering van de gronden natuurcompensatie en Axelse Vlakte II zijn vorig jaar beoordeeld op basis van
Eind 2008 is het plan Sloepoort door de Raad van State vernietigd. Dit betekent dat een nieuwe procedure tot
landbouwwaarde (resp. 2 6 en 2 4,06 per m2). Voor natuurcompensatie heeft toen ook een afwaardering plaats-
wijziging van het bestemmingsplan zal moeten worden opgestart. Met name nut en noodzaak voor deze wijziging
gevonden van € 7,2 mln.
moeten worden onderbouwd. Hier ligt ook het grootste risico van deze KGE. De indirecte opbrengstwaarde bevat om deze reden veel onzekerheden. Het voorliggende businessplan, met inachtname van een uitgesteld uitgifte
In 2013 zijn geen specifieke ontwikkelingen geweest voor deze gronden. Ook vanuit externe bronnen (bijv.
scenario geeft een indirecte opbrengstwaarde die hoger ligt dan de boekwaarde van de voorraad bouwgronden.
heffingen) zijn geen aanwijzingen voor waardevermindering ontvangen. Derhalve is voor deze gronden geen
De directe opbrengstwaarde industriegrond, welke blijkt uit recente taxatie, ligt beduidend hoger dan de huidige
impairment vereist en zal de boekwaarde per 31 december 2012 gehandhaafd worden.
waardering op de balans (waardering is: € 8.862.500). Voor dit complex is in 2013 derhalve geen indicatie voor waardevermindering en is een impairment niet van toepassing.
In het complex Noordwesthoek bedraagt de ‘grond’voorraad ruim 43 hectare en de boekwaarde daarvan per 31 december 2013 is 2 8,328 mln (2 19,36 per m2). De bestemming hiervan is industrie. In oktober 2012 is het Ram-
Voor Sloepoort lopen de voorbereidingen om op basis van een initiatief in 2014 een deel van het terrein in procedure te brengen voor bestemming industrie.
mekensschor toegevoegd aan het beschermde Natura 2000 gebied Westerschelde. De recente uitspraak van de Raad van State heeft dit bevestigd. Dit heeft tot gevolg dat een gebied van 22,7 hectare lastiger ontwikkeld kan worden dan voorheen. Indien ontwikkeling niet meer mogelijk is, resteert in het slechtste geval het huidige zanddepot.Bij een boekwaarde van 2 8,328 mln is dit zanddepot ongeveer 2 41 per m2 en er zijn weinig investe-
KGE Glastuinbouw
ringen nodig om dit terrein bouwrijp te maken.
Zeeland Seaports is ten eerste eigenaar van gronden ten behoeve glastuinbouw in de Autrichepolder Circa 70 ha). De waarde van glastuinbouwgronden is op basis van een taxatie per 31 december 2012 afgewaardeerd naar
Voor de gronden in de Westelijke kanaaloever zijn in 2013 geen bijzonderheden.
2 11,00 per m + kosten bouwrijp maken. Dit resulteert in een boekwaarde per 31-12-2013 van 2 7,865 mln. 2
Voor bovenstaande complexen is in 2013 derhalve geen indicatie voor waardevermindering en is een impairment In 2013 is een koopovereenkomst gesloten met Verenigde Groente Tuinders (VGT). Op deze transactie is een
niet van toepassing.
boekwinst geprognotiseerd. Vanuit andere bronnen zijn verder geen signalen ontvangen over waardeverminderingen of –vermeerderingen zodat een impairment test in 2013 niet aan de orde is. De huidige boekwaarde wordt derhalve gehandhaafd en vervolgens wordt in 2014 de eerste 20 hectare aan VGT geleverd. Daarnaast is er sprake van ruim 26 hectare grond in de Smidschorrepolder welke in erfpacht is gegeven. De boekwaarde is de verkrijgingsprijs en betreft 2 7,5 mln. Als gevolg van een bedrijfsovername is deze grond verkocht tegen een lagere waarde. Het negatieve verschil van deze transactie is verwerkt in het resultaat 2013 en bedraagt € -4,3 mln. Zie verder de toelichting op de winst- en verliesrekening.
92
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Waardering deelneming WarmCO2
3. FINANCIËLE VASTE ACTIVA
Naar aanleiding van een impairment in 2012 is het actief van WarmCO2 in afgewaardeerd met € 20,3 mln. In 2013 zijn er geen aanwijzingen dat er mogelijkerwijs sprake kan zijn van een verdere bijzondere afwaardering. In de
Deelnemingen
Overige financiële vaste activa
Totaal
€
€
€
3.392.853
6.926.080
10.318.933
marktomstandigheden of in de omgevingsfactoren van de rechtspersoon hebben zich belangrijke wijzigingen met effect voor het actief voorgedaan dan wel deze zullen zich in de nabije toekomst voordoen. Een paar voorbeelden hiervan zijn;
Boekwaarde per 1 januari 2013
• Uitgiftes in 2013 • Wijziging in leveringsafspraken CO2 en Warmte
Mutaties:
• Bedrijfsovername
Stortingen
0
0
0
Afschrijvingen en waardeverminderingen
0
-1.956.796
-1.956.796
Overige mutaties
0
0
0
-313.571
0
-313.571
0
0
0
3.079.282
4.969.284
8.048.566
• Verstrekking van het overbruggingskrediet In 2013 is het businessplan geactualiseerd. De belangrijkste aanpassingen zijn: • Wijziging het volloopscenario inclusief de verwerking van de nieuwe contracten • Wijzigingen van leveringsvoorwaarden warmte en CO2 tussen Yara en WarmCO2 • Aanpassing van de investeringsplanning.
Aandeel resultaat deelnemingen Resultaat winstbewijzen Boekwaarde per 31 december 2013
Naar aanleiding van het bovenstaande is de bedrijfswaarde opnieuw berekend. De uitkomst is thans dat de netto contante waarde van de assets (inclusief de afwaardering uit 2012) minus de boekwaarde van de assets positief
Deelnemingen:
is. Er is dus geen extra afwaardering nodig.
De volgende deelnemingen zijn opgenomen: 31-12-2013
31-12-2012
€
€
3.003.126
3.316.697
Valuepark Terneuzen Beheer BV
25.246
25.246
Zeeland Airport BV
50.910
50.910
3.079.282
3.392.853
31-12-2013
31-12-2012
€
€
Lening verkoop 10.165 m grond
0
69.122
CAP premie/Unwindwaarde IRS
2.559.057
3.115.319
Hypotheek U/G
1.375.000
1.375.000
984.088
4.415.500
0
-2.100.000
51.139
51.139
4.969.284
6.926.080
Valuepark Terneuzen CV
Overige financiële vaste activa De volgende overige financiële vaste activa zijn opgenomen:
2
Lening U/G Af: voorziening dubieuze vordering Winstbewijzen
De hypotheek U/G bedraagt € 1.375.000. Er is geen aflossingsverplichting, de rente bedraagt 3,5% op jaarbasis. Verwacht wordt dat een bedrag van € 556.000 van de overige financiële vaste activa binnen een jaar wordt gerealiseerd.
94
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
4. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA
6. GROEPSVERMOGEN 31-12-2013
31-12-2012
€
€
Debiteuren
12.464.782
8.291.888
Af: voorziening dubieuze debiteuren
-3.596.472
-75.261
Vorderingen op participanten en vennootschappen waarin wordt deelgenomen
42.144.017
42.433.504
11.258
139.729
137.893
575.410
5.365.616
971.054
56.527.094
52.336.324
Overige vorderingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende activa
Aandeel van de rechtspersoon in het eigen vermogen € Stand per 1 januari 2013 Aandeel resultaat rechtspersoon Stand per 31 december 2013
141.332.806 -15.100.513 126.232.293
Aandeel van derden in het eigen vermogen
Over de rekening-courantverhoudingen met participanten wordt geen rente berekend. In de vorderingen op par-
€
ticipanten is een verstrekte kasgeldlening aan Valuepark Terneuzen begrepen ter grootte van € 42,5 mln. Over de kasgeldlening wordt de werkelijke rente inclusief een opslag van 0,8% doorberekend.
5. LIQUIDE MIDDELEN
Stand per 1 januari 2013
339.057
Aandeel derden in resultaat
-11.732
Stand per 31 december 2013
327.325
BNG Overige banken Kas
31-12-2013
31-12-2012
€
€
1.248.437
385.221
23.865
24.369
2.457
1.659
1.274.759
411.249
De liquide middelen staan vrij ter beschikking van de vennootschap.
96
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
7. LANGLOPENDE SCHULDEN
Het verloop van de langlopende schulden is als volgt: € 31-12-2013
Vaste geldleningen Rollover leningen Verplichting spoor Goes Waarborg financiering Vergoeding voor publieke taken Vooruitontvangen rentebaten
31-12-2012
Totaal
Looptijd > 5 jaar
Totaal
Looptijd > 5 jaar
€
€
€
€
25.000.000
25.000.000
35.000.000
25.000.000
205.218.473
3.131.087
206.014.163
192.296.628
9.188.000
3.188.000
0
0
-20.537.800
0
-22.385.100
0
0
0
0 725.232
379.414
969.252
572.719
219.593.905
31.698.501
219.598.315
217.869.347
Aflossingsverplichtingen voor de vaste geldleningen, rolloverleningen en de verplichting spoor Goes binnen 12
Stand per 1 januari 2013
255.394.005
Bij: verplichting spoor Goes
12.150.000
Af: aflossing leningen 2013
-35.795.691
Af: toerekening afkoopsom SWAP aan 2013
-244.020
Af: toerekening vergoeding publieke taken aan 2013
-556.000
Bij: toerekening waarborg financiering aan 2013
2.403.300 233.351.594
Af: kortlopend deel leningen
-13.757.689
Stand per 31 december 2013
219.593.905
Voor de bovenstaande langlopende schulden staat de Gemeenschappelijke Regeling Zeeland Seaports garant.
maanden na afloop van het boekjaar ter hoogte van € 13.757.689 zijn niet begrepen in de hierboven genoemde bedragen, maar opgenomen onder de kortlopende schulden.
8. KORTLOPENDE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA De vaste geldlening betreft een overeenkomst gesloten voor groenfinanciering, looptijd 10 jaar vast, rente 3,45%. De gehele hoofdsom wordt afgelost per 31-12-2018. Verplichting spoor Goes betreft een bijdrage ten behoeve van maatregelen aan het spoor Goes. De verplichting
31-12-2013
31-12-2012
€
€
213.046.279
186.038.974
Schulden aan leveranciers en handelskredieten
3.240.449
5.302.269
Belastingen en premies sociale verzekeringen
3.105.144
4.024.215
Vooruitgefactureerde omzet
6.427.119
6.509.787
0
0
Schulden aan kredietinstellingen
wordt in termijnen betaald met een looptijd tot en met 2019. De waarborg financiering betreft de kapitaalverstrekking aan de participanten ten behoeve van de garantstelling voor het vreemd vermogen tot het jaar 2028 conform afgesproken staffel. De waarborg financiering betreft
Schulden aan participanten en vennootschappen waarin wordt deelgenomen
een totaalbedrag van € 36 mln onder aftrek van een vergoeding voor publieke taken ad € 10 mln met een looptijd
Aflossingen komend jaar langlopende leningen
tot en met 2028. Voor de rolloverleningen geldt een rentepercentage tegen Euribor 3-maands of 6-maands met een opslag van 4 tot 25 basispunten. De rolloverlening van NWB ter grootte van € 200 mln loopt tot 2 juli 2017, de rolloverlening van de BNG ter grootte van € 5,7 mln loopt tot 31 december 2025.
13.757.689
35.795.691
Overige schulden
6.692.258
6.494.442
Overlopende passiva
5.598.512
4.854.544
251.867.449
249.019.923
98
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN
De hedgeratio per 31 december 2013 is als volgt:
1. FINANCIËLE INSTRUMENTEN RISICOBEHEERSING
Algemeen De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam is bij het inschatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in de balans opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten.
31-12-2013
31-12-2012
€
€
Vaste geldleningen per 31/12/2013
35.000.000
35.000.000
Rek courant per 31/12/2013
-4.748.437
-385.221
Rolloverleningen/kasgeldleningen per 31/12/2013
419.000.000
425.310.000
Totaal portefeuille per 31/12/2013
449.251.563
459.924.779
-35.000.000
-35.000.000
De financiële instrumenten van ZSP, anders dan derivaten, dienen ter financiering van de operationele activitei-
Af: afgedekt middels derivaten
Af: vaste geldleningen
-273.865.000
-282.091.000
ten van ZSP of vloeien direct uit deze activiteiten voort. ZSP maakt daarnaast gebruik van swaps om eventuele
Restant portefeuille met variabele rente
140.386.563
142.833.779
valuta-, prijs- en renterisico af te dekken. Kaders, richtlijnen en spelregels zijn geformuleerd in het Treasury Statuut. De berekende marktwaarde van deze derivaten bedraagt ultimo 2013 -/- € 47 mln (2012: -/- € 64 mln).
Hedgeratio per 31/12/2013
69%
69%
ZSP past kostprijshedge-accounting toe (zie paragraaf ‘Derivaten’). Renteswaps
2013
2014
2015
2016
2017
€
€
€
€
€
Per einde boekjaar heeft ZSP contracten inzake renteswaps uitstaan met een marktwaarde per 31 december 2013 van -/- € 47 mln. ZSP heeft uit hoofde van de renteswap geen bijstortverplichtingen en loopt uit dien hoofde derhalve geen liquiditeitsrisico. Op grond van het contract betaalt ZSP per kwartaal rente over een per periode vastgesteld nominaal bedrag. Dit nominale bedrag is opgelopen tot het overeengekomen maximale bedrag van € 274 mln. De te betalen vaste rente is gemiddeld 4,54%. Daarnaast ontvangt ZSP een marktrente gelijk aan 3-maands Euribor over dit nominale bedrag. De renteswap dient ter indekking van het renterisico dat ZSP loopt op haar variabel rentende leningen die uitstaan bij kredietinstellingen alsmede de lange termijn financierings-
Stand leningen variabele rente Af: Swap Per saldo variabele rente Gemiddelde vaste rentevoet
419.000.000
431.000.000
426.400.000
417.600.000
401.200.000
-273.865.000
-263.600.000
-229.900.000
-217.900.000
-203.700.000
145.135.000
167.400.000
196.500.000
199.700.000
197.500.000
4,1%
4,1%
4,0%
3,9%
4,0%
behoefte. Deze financieringsbehoefte, die volgt uit de strategische ambities van ZSP, wordt naar de huidige inzichten als zeer waarschijnlijk ingeschat. De condities van de renteswap stemmen bijna geheel overeen met
Volgens de statuten van NV Zeeland Seaports dient minimaal 60% van de totale portefeuille tegen een rentevast
die van de betreffende leningen.
periode langer dan 1 jaar afgedekt te worden.
Per 31 december 2013 bezit de vennootschap de volgende derivaten:
ZSP heeft voor de jaarrekening 2013 de aanbeveling van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ Uiting 2013-15) opgevolgd door de herziene richtlijn voor Financiële Instrumenten (RJ Uiting 2013-12) toe te passen. Hieruit
Derivaat
Hoofdsom
Looptijd
Coupon
€
Reële waarde per 31-12-2013
komt naar voren dat de kritische kenmerken van de rentederivaten niet geheel overeenkomen met de kenmerken
€
looptijd. Om die reden heeft ZSP een kwantitatieve ineffectiviteitsmeting uitgevoerd door de reële waardeveran-
SWAP
50.000.000
01/12/2004 - 02/01/2025
4,2325%
-7.458.616
SWAP
64.000.000
01/07/2008 - 01/04/2024
4,6200%
-12.546.922
SWAP
46.000.000
25/09/2006 - 01/01/2027
4,3805%
-10.678.117
SWAP
44.000.000
01/10/2009 - 01/01/2022
3,6425%
-5.082.680
SWAP
20.000.000
01/01/2011 - 04/01/2021
4,1050%
-3.794.972
SWAP
5.365.000
01/08/2005 - 01/08/2030
3,6975%
-790.357
SWAP
23.500.000
01/11/2005 - 02/01/2026
4,0125%
-4.932.987
SWAP
21.000.000
01/10/2010 - 01/10/2024
2,9130%
-1.734.119
273.865.000
van de afgedekte positie. Dit betreft voornamelijk het verschil in de hoofdsommen/referentiebedrag en de deringen van een hypothetisch derivaat (perfecte match met de afgedekte positie) te vergelijken met de reële waarde veranderingen van het werkelijk afgesloten derivaat. Uit deze analyse is naar voren gekomen dat er sprake is van een effectieve hedge-relatie met een beperkt ineffectief deel. Omdat de berekende waarde van het werkelijke derivaat circa € 1,2 mln positiever is dan de waarde van de hypothetische derivaten behoeft deze ineffectiviteit niet in de winst- en verliesrekening te worden verantwoord. Volgens de statuten van NV Zeeland Seaports dient minimaal 60% van de totale portefeuille tegen een rentevast periode langer dan 1 jaar afgedekt te worden.
-47.018.770
Er is geen sprake van een bijstortverplichting.
100
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
2. RISICO’S
3. MEERJARIGE VERPLICHTINGEN
De belangrijkste financiële (markt)risico’s zijn: Borgstelling Valuepark Terneuzen CV Rente- en kasstroomrisico’s ZSP loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financiële vaste activa), liquide
Op basis van de samenwerkingsovereenkomst met Dow Benelux BV staat Zeeland Seaports borg voor de
middelen en rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele
nakoming van de verplichtingen volgend uit de aan Valuepark Terneuzen CV verleende kredietfaciliteit. Op basis
renteafspraken loopt ZSP risico ten aanzien van toekomstige kasstromen. Met betrekking tot vastrentende vor-
van het geactualiseerde bedrijfsplan bedraagt de maximale vreemd vermogenspositie € 70,2 mln (jaar 2027).
deringen en schulden loopt ZSP risico over de marktwaarde. Met betrekking tot schulden met variabele
Zeeland Seaports staat per 31/12 borg voor maximaal € 42,5 mln, zijnde 100% van de financieringspositie van
renteafspraken is een viertal contracten met betrekking tot het renterisico aangegaan (zie renteswaps). De
Valuepark Terneuzen CV.
rubricering naar contractuele renteherzieningsdata (of aflossingsdata indien laatstgenoemde eerder liggen) van de zowel in de balans als niet in de balans opgenomen financiële instrumenten van ZSP waarover renterisico wordt gelopen, luidt als volgt: zie hedgeratio.
Samenwerking met Dow Benelux in Valuepark Terneuzen
Valutarisico
Zeeland Seaports en Dow Benelux hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten om gezamenlijke ont-
ZSP is hoofdzakelijk werkzaam in Nederland. Derhalve is er een beperkt valutarisico.
wikkeling van de Mosselbanken en de Braakmanpolder ter hand te nemen. De partners hebben besloten hun
Tegenpartij kredietrisico
CV. Valuepark Terneuzen heeft de Braakmanpolder van Zeeland Seaports tegen kostprijs in eigendom verworven
ZSP handelt enkel met kredietwaardige partijen en heeft procedures opgesteld om de kredietwaardigheid te
inclusief de reeds in dit gebied gedane investeringen. De Mosselbanken blijven echter eigendom van Dow
bepalen. Tevens heeft ZSP richtlijnen opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke partij te beperken.
Benelux, maar Valuepark Terneuzen verwerft het recht om op de Mosselbanken terreinen aan derden in
samenwerking te doen plaatsvinden in een speciaal voor dat doel opgerichte vennootschap; Valuepark Terneuzen
Bovendien bewaakt ZSP voortdurend haar vorderingen en hanteert de groep een strikte aanmaanprocedure.
erfpacht uit te geven. In de samenwerkingsovereenkomst worden de rechten en plichten van beide partners
Door de bovenstaande maatregelen is het kredietrisico voor ZSP minimaal. Verder zijn er geen belangrijke con-
beschreven.
centraties van kredietrisico binnen ZSP . Liquide middelen staan uit bij banken die minimaal een A-rating hebben.
Milieumaatregelen
ZSP heeft vorderingen verstrekt aan maatschappijen waarin wordt deelgenomen. Bij deze partijen is geen
Op verschillende locaties binnen het beheersgebied is sprake van bodemverontreiniging. Van de aard en de
historie van wanbetaling bekend.
omvang hiervan bestaat geen volledige inventarisatie. Of en in hoeverre hieraan toekomstige financiële consequenties zijn verbonden is onder meer afhankelijk van mogelijk noodzakelijk blijkende werkzaamheden en/of
Liquiditeitsrisico
milieumaatregelen, mede in relatie tot ontwikkelingen in de vigerende regelgeving.
ZSP maakt gebruik van meerdere banken om over een verscheidenheid van kredietfaciliteiten te beschikken. Een bijzonder milieurisico betreft het terrein waarop Thermphos is gevestigd. In november 2012 is het faillisseReële waarde
ment uitgesproken van de fosforfabriek Thermphos gevestigd in Vlissingen-Oost. Het terrein is uitgegeven in
Er zijn ultimo 2013 (evenals ultimo 2012) geen materiële verschillen tussen de reële waarde en de boekwaarde
erfpacht door Zeeland Seaports. Er is geen overnamekandidaat meer voor Thermphos. Op een deel van het
van de opgenomen leningen.
terrein zijn afvalstoffen opgeslagen en/of is de bodem vervuild. Ook bevinden zich in een deel van de opstallen milieugevaarlijke stoffen en materialen. Volgens de extern juridisch adviseur van Zeeland Seaports kan Zeeland Seaports in beginsel niet aansprakelijk gesteld worden voor de kosten van de opruiming en sanering, omdat er op Zeeland Seaports juridisch gezien geen milieuverplichting rust. Deze verplichtingen rusten op curatoren en na beëindiging van het faillissement bij het Rijk. Naar de mening van de extern juridisch adviseur is het dan ook niet erg waarschijnlijk dat Zeeland Seaports op enig moment ter zake van saneringskosten zal worden aangesproken. Natuurlijk heeft Zeeland Seaports wel een belang en daarom wordt getracht in overleg met curatoren, provincie Zeeland en het ministerie van Economische Zaken tot een regeling te komen voor de opruiming en sanering van Thermphos. Op basis van de huidige inzichten verwacht de directie dat het aan Thermphos uitgegeven terrein (na opruiming en sanering) opnieuw in exploitatie wordt genomen tegen dusdanige marktcondities dat een afwaardering van de gewaardeerde gronden niet aan de orde is.
102
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Samenwerkingsovereenkomst WarmCO2 /garantstelling
Garantie- en dienstverleningsovereenkomst
Zeeland Seaports en Yara Sluiskil hebben een samenwerking onder de naam WarmCO2 met als doel de ontwik-
In de garantie- en dienstverleningsovereenkomst is opgenomen dat GR Zeeland Seaports tot 2028 garant staat
keling van glastuinbouw te ondersteunen met het verstrekken van warmte en CO2. NV Zeeland Seaports staat
voor het vreemd vermogen (inclusief derivaten) van NV Zeeland Seaports, omdat geld lenen zonder garantie
direct voor € 65 mln garant voor de financiering van de deelneming WarmCO2. In de verzelfstandigingsovereen-
voor de NV op dit moment vrijwel onmogelijk en in elk geval veel te kostbaar is. Overeengekomen is een garant-
komst en de garantie- en dienstverleningsovereenkomst is vastgelegd dat het primaire risico voor de
stelling van maximaal € 500 mln in ruil voor betaling van € 26 mln in 2011 en het om niet verrichten van een
financiering bij NV Zeeland Seaports ligt en het secundaire risico bij de gemeenschappelijke regeling.
aantal publieke taken, met een recht op hypotheek op de nog uit te geven gronden ter zekerheid van de nakoming van deze verplichtingen. De NV verplicht zich verder de bedrijfsvoering zodanig in te richten dat op zo kort
De garantie is gebaseerd op de in 2009 opgestelde businesscase rekening houdend met mogelijke risico’s.
mogelijke termijn deze garanties afgebouwd worden. Het bedrag voor de garantstelling van € 26 mln is
Echter, de volloop van het glastuinbouwgebied in Terneuzen verliep mede als gevolg van de economische crisis
opgenomen onder de langlopende schulden als ‘Waarborg financiering’ voor € 36 mln onder aftrek van € 10
die ook de tuinbouwbranche zwaar treft, teleurstellend. In 2012 is daarom een impairment test uitgevoerd op de
mln, welke ook vermeld staat onder langlopende schulden als ‘Vergoeding voor publieke taken’.
activa van WarmCO2. Dit heeft geleid tot een afwaardering van de activa in 2012 met € 20,3 mln. In deze overeenkomst is tevens opgenomen dat NV Zeeland Seaports om redenen van efficiency financieel/ In 2013 is een aanvullende overbruggingskrediet aan WarmCO 2 verleend van 6,585 mln. De continuïteit van
administratieve handelingen voor GR Zeeland Seaports zal uitvoeren. De NV Zeeland Seaports zal ten behoeve
WarmCO2 is hiermee tot in ieder geval medio 2015 gewaarborgd.
van GR Zeeland Seaports diensten verlenen ter zake: het opmaken van de begroting/jaarrekening (met goedkeurende controleverklaring) en andere planning en controlwerkzaamheden, het verzorgen van inkoop- en
Het aandeel van Zeeland Seaports in het negatieve vermogen van WarmCO2 (als gevolg van de gestelde garantie)
verkoopadministratie van de GR en betalingsverkeer, het beheer van de administratie en het uitvoeren van trea-
is als voorziening opgenomen. In 2013 hebben nieuwe uitgiftes plaatsgevonden waardoor het risico van tegen-
suryfunctie.
vallende volloop voor een belangrijk deel is weggevallen.
NV Zeeland Seaports zal geen kosten in rekening brengen aan GR Zeeland Seaports voor deze dienstverlening.
Glastuinbouwgebied
Overeenkomsten Sloepoort/Sloebos
In 2013 zijn de gronden en opstallen van teler in de Smidschorrepolder verkocht. Gezien de slechte financiële
Middels deze overeenkomst heeft Zeeland Seaports een vergoeding toegezegd als gevolg van de overname van
situatie van het bedrijf was de continuïteit niet meer gewaarborgd en hebben Zeeland Sepaorts en Rabobank in
de exploitatie bedrijventerrein Sloepoort van de gemeente Borsele. De toegezegde vergoeding bedraagt totaal
gezamenlijk overleg gehandeld. Dit betrof een verkoop van Tomaholic waarbij Zeeland Seaports het recht van
€ 1.397.913. Per ultimo 2013 resteert een bedrag van € 482.147. De bijdrage is bestemd voor de aanleg van het
erfpacht heeft beëindigd en de gronden heeft afgewaardeerd en verkocht op basis van de marktwaarde.
Sloebos.
Daarnaast worden met Rabobank de opbrengsten vanuit het faillissement van Bioglas volgens een sleutel verdeeld. Deze samengestelde transactie leidt per saldo tot een verlies van € 2,5 mln in de jaarrekening 2013. Voorts worden de economische activiteiten van deze teler voortgezet en uitgebreid. Inmiddels zijn afspraken gemaakt voor glastuinbouw op alle gronden in de Smidschorrepolder en de betreffende levering van warmte en CO2. De ingangsdatum van levering is nog afhankelijk van het moment dat de kassen ook zijn gerealiseerd. Dit betekent nog een risico.
Bijdrage Project Samenwerken & Slagkracht In het kader van het project Samenwerken & Slagkracht dat tot doel heeft maritieme incidentenbestrijding te optimaliseren is in de AB-vergadering van 9 december 2009 van GR Zeeland Seaports een bijdrage goedgekeurd ten behoeve van de uitvoering van dit project. Deze verplichting is met de inbreng overgegaan naar NV Zeeland Seaports. De bijdrage is bedoeld voor het versterken en uitbouwen van de samenwerking tussen Veiligheidsregio, Zeeland Seaports en overige partners die betrokken zijn bij de incidentenbestrijding op het water, het opzetten van een opleidings- en oefenprogramma, aanschaf van voorzieningen en het bijdragen aan een positief imago. Vanaf het jaar 2011 tot en met het jaar 2015 wordt een jaarlijkse bijdrage van € 250.000 verleend.
104
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Bijdrage zeesluis
4. LOPENDE CLAIMS EN GESCHILLEN
In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 18 december 2012 is een bijdrage ad € 6 mln toegezegd
Per balansdatum heeft ZSP meerdere juridische geschillen onderhanden met verschillende partijen. Deze
voor de aanleg van een nieuwe zeesluis in Terneuzen. Deze bijdrage zal tijdens de bouw van de nieuwe zeesluis
geschillen zijn onderdeel van lopende juridische procedures. Naar de huidige inzichten is ZSP van mening dat
tot betaling komen. De verwachting is dat dit in de periode 2017-2021 zal plaatsvinden. Een van de voorwaarden
voor deze juridische geschillen geen voorziening in de jaarrekening behoeft te worden getroffen.
van dit besluit is dat door partijen gewerkt wordt aan één gemeenschappelijk nautisch beheer in het kanaal van Gent naar Terneuzen. De principeovereenkomst tussen RWS, MOW, Haven Gent en Zeeland Seaports is eind
Voor de situatie inzake Thermphos wordt verwezen naar Niet uit de balans blijkende verplichtingen, paragraaf 3.
2012 ondertekend. Het plan van aanpak is goedgekeurd maart 2013. In 2017, voor aanvang van de bouwwerk-
Meerjarige verplichtingen, Milieumaatregelen van de jaarrekening.
zaamheden moet e.e.a. gerealiseerd zijn. In dit kader heeft ZSP in 2013 besloten om het havenmanagementsysteem van Gent te gaan gebruiken en dit samen door te ontwikkelingen tot Enigma+.
Flushing Service Park In 2002 heeft ZSP een koopovereenkomst gesloten inzake een perceel ter grootte van ruim 27 ha in VlissingenOost tegen een vaste prijs. In 2009 is een addendum op deze overeenkomst overeengekomen. Eind 2013 is ZSP een samenwerking overeengekomen met deze marktpartij (Flushing Service Park) in de vorm van een joint venture. Deze afspraken komen in plaats van de in 2002/2009 gemaakte overeenkomsten. Deze joint venture zal de exploitatie van het perceel ter hand nemen op basis van een opgesteld businessplan. De inbreng van de grond zal door ZSP gefaseerd plaatsvinden. De aandelen verhouding in de jointventure zal zijn: ZSP 33,33%/Flushing Service Park 66,67%. ZSP zal zijn aandelenkapitaal in de vorm van gronden inbrengen. In 2014 zal dit plan verder uitgewerkt worden in de vorm van aandelenovereenkomst in de geest van de koopovereenkomst en het businessplan.
Sloewarmte In 2013 heeft ZSP het principebesluit genomen om deel te nemen in een exploitatiemaatschappij Sloewarmte BV/CV. Het doel van deze maatschappij is het realiseren van een warmte koppeling in het Sloegebied. ZSP zal voor 45% deelnemen en zal € 225.000 agio storten. De verwachte netto investering van de maatschappij bedraagt € 450.000. De businesscase laat een verwacht rendement zien van > 10%.
106
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
TOELICHTING POSTEN OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING
11. LONEN, SALARISSEN EN SOCIALE LASTEN
10. SOM DER BEDRIJFSOPBRENGSTEN
2013
2012
€
€
4.886.954
4.297.971
Lonen en salarissen 2013
2012
€
€
Haven-, kade- en boeiengelden
20.865.780
21.508.669
Erfpacht en huur terreinen
24.530.414
25.953.748
1.795.012
1.662.400
47.191.206
49.124.817
Netto-omzet
Overige opbrengsten
Brutosalarissen Commissarissenvergoedingen
90.724
89.250
VUT/WW-uitkeringen
177.142
189.540
Uitzendkrachten en inhuur
414.282
757.991
Projectmanagement
239.187
249.005
Doorberekende personeelskosten
-79.804
-183.442
5.728.484
5.400.315
De stijging van de post lonen en salarissen wordt vooral veroorzaakt door afspraken uit de CAO (90.000), de groei van medewerkers binnen hun salarisschaal (130.000) en het invullen van vacatures in 2012 en 2013
Overige bedrijfsopbrengsten Gebruiksvergoeding
1.362.250
1.360.720
(350.000). Het aantal fte’s is gestegen van 75 in 2012 naar 79 in 2013. De bruto salarissen bleven tenslotte ruim 2
Verhuur bedrijfsmiddelen
1.274.131
1.308.847
300.000 onder het bedrag van de vastgestelde begroting 2013.
Vergoeding onderhoudskosten
702.957
898.582
Toerekening vergoeding uitvoering publieke taken aan 2011
556.000
556.000
4.716.528
17.132.086
8.611.866
21.256.236
55.803.072
70.381.053
Overige baten
Totaal
De beloning bestuurder is te herleiden naar één natuurlijk persoon en de toelichting is op grond van artikel 383 lid 1 BW2 Titel 9 achterwege gelaten. In de brutosalarissen over 2013 is een bedrag € 5.883 aan crisisheffing opgenomen die NV Zeeland Seaports is verschuldigd aan de fiscus. Sociale lasten
10.1 Kostprijs van de omzet Kostprijs diversen
566.218
583.460
Pensioenlasten
760.398
672.904
Sociale lasten
582.288
592.488
Eindheffingen
40.354
42.724
1.383.040
1.308.116
De medewerkers van NV Zeeland Seaports zijn deelnemer van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP). De dekkingsgraad van het pensioenfonds was op 31-12-2013 105,9%. Overige personeelslasten Reis- en verblijfkosten
509.776
424.353
Opleidingskosten
246.156
274.931
Wervingskosten
55.277
68.847
Werkkleding
21.708
30.539
199.944
343.285
1.032.861
1.141.955
8.144.385
7.850.386
Overige personeelskosten
Totaal personeelslasten
108
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
12. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa
13. Overige bedrijfslasten 2013
2012
€
€
954.759
866.633
954.759
866.633
Afschrijving haveninfrastructurele werken
2013
2012
€
€
1.751.677
2.350.357
Onderhoud en beheer
Materiële vaste activa Afschrijving gebouwen
In de post exploitatielasten zijn opgenomen de reguliere lasten ten behoeve van beheer en onderhoud van de haveninfrastructuur, onderzoek & ontwikkeling, nautische diensten en informatie- en communicatietechnologie.
Immateriële vaste activa Afschrijving software
Exploitatielasten
147.554
147.554
6.607.534
6.408.624
Baggerwerk Sporen
144.043
165.688
1.671.947
1.313.592
Afschrijving hardware
169.913
139.055
Wegen en terreinen droog
Afschrijving inventaris
268.937
268.937
Kades en terreinen nat
822.771
1.054.389
20.293
37.066
Overige beheers-en onderhoudskosten
362.158
355.836
Overige kosten haveninfrastructuur
913.181
958.355
Overige bedrijfsmiddelen
331.255
369.360
5.997.033
6.567.578
531.840
584.520
66.549
158.292
Afschrijving vervoermiddelen Afschrijving overige systemen
3.174.062
3.998.853
10.388.293
11.000.089
Bijzondere waardeverminderingen activa Afwaardering gronden Afwaardering materiële vaste activa WarmCO2
3.562.303
13.571.588
Onderzoek en gebiedsontwikkeling
0
20.300.000
Duurzaamheid en innovatie
3.562.303
33.871.588
Onderzoek op gebied van veiligheid en marktontwikkeling
14.905.355
45.738.310
Incidentele bijdragen Totaal
Haalbaarheidsonderzoeken
12.667.500
71.612
1.046.360
937.084
14.312.248
1.751.509
318.567
253.651
84.027
23.988
194.700
166.917
1.425.712
1.294.310
38.678
23.543
2.061.684
1.762.409
3.146.813
3.115.725
332.661
299.212
Diverse exploitatiekosten Energiekosten Huur bedrijfsmiddelen Verzekeringen Belastingen Overige exploitatiekosten
Afdrachten havengelden en nautische diensten Informatisering en automatisering Licenties en onderhoud software Berichtenverkeer en telefoon
87.083
87.614
Onderzoek en advieskosten ICT
17.835
41.850
428.743
263.601
Onderhoud havenmanagementsysteem
341.534
334.602
Overige automatiseringskosten
226.360
176.594
1.434.217
1.203.474
26.951.994
14.400.694
Servicecontracten en kosten infrastructuur
Totaal exploitatielasten
110
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
Overige bedrijfskosten
14. Aandeel resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen 2013
2012
2013
2012
€
€
€
€
Resultaat Zeeland Airport BV
0
-1.091
Correctie resultaat deelnemingen voorgaande jaren
0
-390.506
Bureaukosten Abonnementen, lidmaatschappen en vakliteratuur
132.669
157.795
Kantoorbenodigdheden en porti
32.176
39.242
Resultaat Valuepark Terneuzen Beheer BV
0
-385
Drukwerk
27.369
12.753
Resultaat Valuepark CV
-313.571
210.767
Kleine benodigdheden en onderhoud inventaris
22.831
21.190
Schoonmaakkosten
70.560
67.077
Totaal resultaat deelnemingen
-313.571
-181.215
Overige bureaukosten
35.887
33.671
321.491
331.729
419.457
287.893
Advertenties en mediacampagnes
517.586
676.861
Beurzen e.d.
410.176
203.382
Promotiemateriaal
129.089
72.534
2013
2012
14.1 Resultaat winstbewijzen
Communicatie-, acquisitie- en representatiekosten
Aandeel resultaat winstbewijzen
Sponsoring en donaties
332.426
352.232
Evenementen en representatiekosten
454.974
373.363
Reis- en verblijfkosten acquisitie
128.450
97.767
18.659
7.866
1.761
0
1.993.122
1.784.005
Kosten website Overige reklamekosten
15. Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
€
€
1.161.059
1.080.372
Vergoedingen garantstelling Valuepark Terneuzen
342.786
286.200
Rente overname SWAP
265.335
276.360
Overige rentebaten
106.198
1.165.346
1.875.378
2.808.278
-1.328.479
-1.329.977
Rente verstrekte leningen deelnemingen
Accountants- en advieskosten
Kosten accountant Controle van de jaarrekening
83.568
87.037
Overige accountantskosten
11.068
30.480
Advieskosten accountant
0
0
Totaal kosten accountant
94.636
117.517
Rente vaste geldleningen
1.698.692
814.816
Rente rolloverleningen
-436.811
-1.832.141
1.793.328
932.332
Rente kasgeldleningen
-1.445.852
-1.847.734
-12.431
-12.593
-9.846.208
-8.054.556
-556.262
-612.881
Overige advieskosten
Rentelasten en soortgelijke lasten
Rente rekening-courant Diverse overige kosten
2.189.678
771.275
Totaal overige bedrijfskosten
6.297.619
3.819.341
Derivaten Afschrijving unwindwaarde
Totaal overige bedrijfslasten
33.249.613
Geactiveerde rente materiële vaste activa in aanbouw Toerekening waarborgsom financiering aan 2011
18.220.036
Overige rentelasten en bankkosten
2.624
124.209
-2.403.300
-2.408.300
-4.291
-3.810
-16.031.010
-15.977.783
Toelichting op het kasstroomoverzicht Totaal is er ca. € 9 mln afgelost op de totale leningenstand.
112
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
ONDERTEKENING VAN DE JAARREKENING Terneuzen, 1 april 2014
Directie: D. Gilhuis
Raad van Commissarissen: mr. I. Dezentjé Hamming
drs. A.A.K. Dellaert
ir. G.A.F. van Harten
mr. H. Akse MBA
ing. R. Boer
114
J A A R B E R I C H T 2 0 13
R E S U LTA AT B E S T E M M I N G
Volgens artikel 33 lid 1 van de statuten staat de winst ter vrije beschikking van de algemene vergadering van
CONTROLE VERKL ARING V A N D E A C C O U N TA N T
Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring.
aandeelhouders. Aan de algemene vergadering van aandeelhouders zal worden voorgesteld het nadelig resultaat over 2013 ad € -15.100.513 ten laste van de overige reserves te brengen.
116
J A A R B E R I C H T 2 0 13
J A A R B E R I C H T 2 0 13
118
140302
