van a tot zorg
2012
inhoud Voorwoord beleid Beleidsopties De ombudsfunctie zorg Expertisecentrum voor robotchirurgie Chirurgische wereldprimeurs Zorg om “de zorg” DoseWatch - veilig omgaan met röntgenstralen Ingenia MR - Tweede 3 Tesla Magnetische Resonantie toestel Investeringen in medische beeldvorming Spect/CT voor de nucleaire geneeskunde Spoedgevallendienst campus Henri Serruys Een nieuw prioritair voertuig voor de Neonatale Intensieve Zorgen Zoet zwanger Ziekenhuisinfectiebeheersing Betere zorg en ondersteuning dankzij de prostaatverpleegkundige Medicatie-incidentenanalyseteam krijgt Franse onderscheiding Globaal vriendelijk beleid op de gynaecologie en verloskunde
3 4 5 6 7 8 10 12 14 15 16 17 18 20 21 22 24 25 26
projecten Een vernieuwde afdeling Neonatale Intensieve Zorgen Van de “nood”een deugd maken? Een nieuw gebouw voor patiëntgebonden diensten, cafetaria en poliklinieken op de campus Henri Serruys Het digitaal operatiekwartier Ontkoppeld koken in nieuwe centrale keuken 8ste symposium: Critical Care Issues 2012 Dag van de glimlach EUROHYP-1: Hypothermie als mogelijke behandeling bij beroerte? @min: een integrerend initiatief voor de administratie Webwinkel Succesvolle fusie van de ICT-systemen AZ Sint-Jan Brugge-Oostende lanceert een mobiele website Aansluiting op het federale eHealth-platform netwerk ‘De Vlinder’, waar sterven mag zorg in cijfers colofon
27 28 30 31 32 34 35 35 36 37 37 38 39 39 40 41 42 47
inhoud • voorwoord
3
voorwoord De ziekenhuiswereld blijft in volle evolutie. Het jaarverslag van
bijdrage wilden leveren, naar het selecteren van aangeboden
ontslagen zoals we die zien in allerlei andere bedrijfssectoren.
het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV is hiervan een getuigenis.
onderwerpen is een duidelijk teken dat de inspanningen om
Toch streven wij als organisatie naar een gezond evenwicht
Opnieuw kunnen wij u een scala aan activiteiten voorleggen uit
de betrokkenheid te vergroten haar vruchten afwerpt. Met mijn
tussen groei, geavanceerd investeringsbeleid, zorg voor
zowel de zorg- als de zorgondersteunende diensten. Het doet
dank aan Kristien en Evelyn die zich zonder moeite hebben
medewerkers en financiële draagkracht. We prijzen ons gelukkig
me veel plezier vast te stellen dat bij de redactievergaderingen
omgeschoold van professionele sprokkelaars tot enthousiaste
dat in deze moeilijke economische situatie het ziekenhuis een
die tot dit jaarverslag leiden, er een toenemend enthousiasme
schifters. Zij zijn een essentiële steun bij de totstandkoming
stabiele werkgever is en blijft, waar elk zijn plaats en gading
is. Vele medewerkers zijn kandidaat om hun projecten of
van dit document. Voor alle duidelijkheid, schiften in de
vindt. Een ziekenhuis is minder beïnvloed door de globalisering
activiteiten in ons jaarverslag toe te lichten. De aviditeit
betekenis van sorteren, uitzoeken, uitpluizen en niet “kabbelen,
van de wereldeconomie waar lage arbeidskosten een van de
van onze mensen onderstreept hun betrokkenheid bij het
stremmen of klonteren”. Evenmin is het de bedoeling dat
belangrijkste drijfveren tot overheveling van activiteiten is.
ziekenhuis en dit laatste is mijns inziens een van de meest
u het voltooid deelwoord van schiften hieruit zou afleiden.
Gelukkig blijft het primum movens in de zorg de geleverde
cruciale waardeparameters voor een bedrijf. Zes jaar geleden
Hoewel je soms een beetje gesch*** moet zijn om alle nuances,
kwaliteit. Dit laatste is dan ook onze blijvende inzet naar de
hebben we voor het eerst een strategisch denktraject opgezet
gevoeligheden en interprofessionele relaties tijdig te capteren
toekomst toe.
samen met een groep medewerkers die het hele ziekenhuis
en met mekaar te verzoenen. Maar dan spreek ik bij dit laatste
vertegenwoordigt: artsen, verpleegkundigen, paramedici,
uiteraard enkel voor mezelf. We prijzen ons gelukkig met dit
apothekers, psychologen, laboranten, medewerkers van de
luxeprobleem. Vandaar mijn oprechte dank aan iedereen die
administratie, medisch-maatschappelijk werk, ombudsdienst,
een bijdrage leverde tot dit jaarverslag maar ook mijn dank aan
stafdienst kwaliteit, cel beleidsinformatie, leercentrum,
elke medewerker die zich dagelijks inzet voor onze organisatie.
aankoopdienst, logistieke dienst, technische dienst,
Zonder die enthousiaste inzet zou Sint-Jan niet staan waar het
schoonmaak en hygiëne. Op dat ogenblik was een van
vandaag staat: een kwaliteitsvol ziekenhuis met supraregionale
Hans Rigauts
onze actiepunten de betrokkenheid van onze medewerkers
en voor sommige diensten een nationale en internationale
Algemeen directeur
verbeteren. Dat het zoeken naar onderwerpen voor dit
uitstraling. De zorgsector blijft niet gespaard van forse
jaarverslag evolueerde van het sprokkelen van auteurs die een
besparingen doch gelukkig wel van de massale sluitingen en
beleid
beleid
Beleidsopties
5
In 2012 werden heel wat projecten gerealiseerd waarvan ik er enkele oplijst. Er was de installatie van drie nieuwe operatiezalen. Een volledig gerenoveerde dienst neonatologie werd geopend, een voorbeeld voor het land en zelfs ver daarbuiten. We investeerden verder in robotgeassisteerde chirurgie zowel op campus Sint-Jan als op campus Henri Serruys. De modernisering van onze noodstroominstallatie in 2012 was geen overbodige luxe gezien de dreiging dat ons land op bepaalde momenten zonder stroom zou kunnen vallen. De vernieuwde installatie laat toe om het volledige ziekenhuis totaal onafhankelijk van stroom te voorzien. Er kwam zelfs de vraag om in noodsituaties stroom aan het net te leveren. Zo ziet u maar hoe men in tijden van zonnepanelen
Het is duidelijk dat we moeten blijven investeren - niet alleen in infrastructuur en apparatuur - maar ook in onze medewerkers om de toekomst van ons ziekenhuis te blijven verzekeren.
en windmolens toch nog bij ons moet aankloppen. Op de campus Henri Serruys werd een volledige nieuwbouw voor consultaties geopend, alsook een cafetaria en een auditorium. In 2012 evalueerden we samen met een groep medewerkers uit
de campus Sint-Jan wordt problematisch. Een nieuw concept
alle geledingen van het ziekenhuis de strategische doelstellingen
van onze parkeerinfrastructuur dringt zich op, evenals een
die we samen vijf jaar eerder opmaakten. Dit was een leerrijke
hertekening van de inkomzone.
oefening waarbij duidelijk werd dat het ziekenhuis positief
Het is duidelijk dat we moeten blijven investeren - niet alleen
evolueert naar zijn doelstellingen. Deze reflectie en evaluatie
in infrastructuur en apparatuur - maar ook in onze medewerkers
was nuttig en met de nodige kritische ingesteldheid werden de
om de toekomst van ons ziekenhuis te blijven verzekeren. Dat dit
targets vastgelegd voor de volgende vijf jaar. Het ziekenhuis staat
alles moet gebeuren in een macro-economisch klimaat waar de
voor innovatie, kwaliteit, klantvriendelijkheid en patiëntveiligheid
middelen die aan de zorg worden toegekend steeds beperkter
met een supraregionale uitstraling waar elk van onze campussen
worden, maakt de uitdaging des te groter. Het zorgzaam
een duidelijke rol toebedeeld krijgt en waar de medewerkers
omspringen met de ons toegekende middelen is daarom een
ondersteund en begeleid worden door een aangepast en modern
uitdaging die ons allen aanbelangt.
personeelsbeleid.
Ons ziekenhuis is een van de grootste werkgevers van de
Voor 2013 zijn er opnieuw veel uitdagingen. De verbouwingen
provincie. Met meer dan 3.500 individuen vormen we een
worden verdergezet waaronder de poliklinieken en de
grote groep die ten dienste staat van het algemeen belang,
verpleegeenheden en dit zowel op campus Sint-Jan als op
van onze welzijnsmaatschappij. Laat ook onze beleidsmakers
campus Henri Serruys. Belangrijke investeringen in medische
de juiste keuzes maken zodat de zorg voor de gezondheid een
apparatuur staan eveneens op stapel. Deze investeringen
prioriteit blijft. Dat wij allemaal bijdragen tot een betere en
moeten ons toelaten de supraregionale rol van het ziekenhuis
gezondere maatschappij maakt ons beroep nog aantrekkelijker.
verder uit te bouwen. De consolidatie en uitbreiding van
We kijken dan ook hoopvol uit naar de toekomst om samen met
de samenwerkingsakkoorden die we hebben met andere
u ons ziekenhuis verder uit te bouwen tot een instelling waar
zorgpartners staat op de agenda. Het parkeergebeuren rond
zorgexcellentie primeert.
Hans Rigauts Algemeen directeur
De ombudsfunctie: een uitnodiging tot dialoog en kwaliteitsverbetering? Ontstaan van de ombudsdienst in het ziekenhuis
te bespreken. Indien dit niet lukt of zij onderling geen
“Rechten van de patiënt” van 22 augustus 2002. “De patiënt heeft het recht een klacht in verband met de uitoefening van
Nog voor het wettelijke kader ons ertoe verplichtte, was het
via bemiddeling tot een aanvaardbaar resultaat te komen,
zijn rechten toegekend door deze wet neer te leggen bij de
toenmalige AZ Sint-Jan reeds overtuigd van de meerwaarde
dit zowel met de medewerking van de patiënt als van de
bevoegde ombudsfunctie.” (art.11)
van een ombudsfunctie en stelde Piet Dejonghe hiervoor vrij
beroepsbeoefenaar. Hij probeert overeenstemming te bereiken
gedurende meerdere jaren. Met heel veel bezieling luisterde
door onderhandeling, informatie-uitwisseling en communicatie.
Informatie geven hierover behoort tot een van de taken van
hij naar de ervaringen van de patiënten en bracht hun beleving
Zonder voor de patiënt of voor de beroepsbeoefenaar partij
de ombudspersonen. Elke patiënt kan met vragen of klachten
over aan de zorgverstrekkers en de leidinggevenden. Waar
te kiezen, neemt de ombudspersoon tijdens de volledige
in verband met de uitoefening van zijn rechten, alsook met
nodig bemiddelde hij. Daarmee vormde hij dan ook de basis
procedure een strikte neutraliteit en onpartijdigheid in acht.
andere klachten over de dienstverlening, terecht bij de
voor de huidige werking van de ombudsdiensten en werkte hij
ombudspersonen. Door het stimuleren van de dialoog tussen de
mee aan de voorbereiding van het wettelijke kader.
patiënt en zorgverleners en via onpartijdige bemiddeling streeft
Het ziekenhuis voorziet nog steeds een ruime omkadering en
Klachten worden kansen tot kwaliteitsverbetering
de ombudspersoon naar een aanvaardbaar resultaat. Daarnaast
accommodatie, waardoor deze functie ten volle tot zijn recht
Naast de klachten over de patiëntenrechten, behandelt de
worden ook adviezen geformuleerd ten aanzien van het beleid
komt. De directie bekrachtigt hiermee het belang van de
ombudsdienst ook klachten van organisatorische of financieel-
om klachten in de toekomst te voorkomen. Klachten geven aan
ombudsfunctie.
administratieve aard. De geformuleerde klachten worden steeds
De ombudsfunctie vindt zijn formeel bestaan in de Wet
met akkoord van de patiënt besproken met de betrokken
waar de kwaliteit van de zorgverlening kan verbeteren.
Mieke Willemyns Verantwoordelijke Ombudsdienst
akkoord of oplossing bereiken, poogt de ombudspersoon
De ombudspersoon bemiddelt, onpartijdig en neutraal
zorgverstrekkers en/of leidinggevenden. De ervaringen
Onvoldoende kennis omtrent de ombudsfunctie zorgt er vaak
dienstverlening kan bijgestuurd worden en de kwaliteit nog
voor dat patiënten en zorgverleners verkeerde verwachtingen
kan verbeteren. Naast de individuele bespreking van klachten,
hebben ten aanzien van de ombudsdienst. De ombudspersoon
formuleren de ombudspersonen ook adviezen ten aanzien van
oordeelt niet, beslist niet over de afhandeling van de klachten
de leidinggevenden en directie om klachten in de toekomst
en biedt geen oplossingen aan.
te voorkomen en om de naleving van de patiëntenrechten te
respecteren.
Wanneer een patiënt bij de ombudsdienst klacht neerlegt,
omdat hij meent dat zijn rechten niet gerespecteerd werden,
De ombudsfunctie kan zo een belangrijke schakel vormen
nodigen wij de patiënt eerst uit om zelf contact op te
naar kritische reflectie en verbetering van de kwaliteit van de
nemen met de beroepsbeoefenaar om het ongenoegen
dienstverlening.
van de patiënten kunnen belangrijke signalen zijn waar de
zorg
Expertisecentrum voor robotchirurgie De robotgeassisteerde chirurgie kende vanaf 2007 een grote
In 2012 werd geïnvesteerd in twee nieuwe toestellen
De beeldvormingsmogelijkheden tijdens de operatie laten toe
vlucht in ons ziekenhuis. Sinds de ingebruikname van de eerste
zodat er op de campus Sint-Jan een verdubbeling van de
weefsels, bloedvaten, … beter te identificeren en zo preciezer te
Da Vinci-robot deden de verschillende betrokken medewerkers
robotgeassisteerde operatietijd mogelijk wordt. Een extra
werken. De additionele en onvermoeibare armen van de robot
heel wat ervaring op en hebben we ons weten te organiseren
console laat toe dat een tweede chirurg assisteert tijdens
komen de kwaliteit van de operatie ten goede, maar zijn ook
met goed opgeleide artsen en verpleegkundigen en gestroom-
de operatie, en laat ook toe andere chirurgen op te leiden.
een ergonomische verbetering voor de chirurg die niet meer
lijnde logistieke en administratieve processen. Nadat de
Tezelfdertijd werd het eerste toestel van de campus Sint-Jan
urenlang een oncomfortabele houding moet aannemen.
urologen zich aanvankelijk bekwaamden in deze operatietech-
geïnstalleerd op de campus Henri Serruys zodat de patiënten
niek voor radicale prostatectomieën, en zo ons ziekenhuis tot
uit de Oostendse regio zich desgevallend ook niet meer verder
Niet alleen voor prostaatoperaties…
belangrijk expertisecentrum maakten, bleek de robot ook zeer
moeten verplaatsen dan nodig.
De positieve ervaringen en het enthousiasme van de eerste gebruikers van de chirurgierobot, brachten ook andere
nuttig voor andere operaties en voor meerdere disciplines.
Voordelen en opportuniteiten
disciplines ertoe - na zorgvuldige studie en voorbereiding -
Andere disciplines ontdekten de voorbije jaren de voordelen en
de theoretische voordelen om te zetten naar de praktijk.
de mogelijkheden van de robotchirurgie: er kan uiterst precies en gemakkelijk worden gewerkt in een klein operatieveld
De urologen maken niet alleen voor radicale prostatectomieën
dankzij het driedimensionaal zicht en het uiterst beweeglijk
gebruik van de robot. Hierbij heeft de patiënt, naast
instrumentarium. De beperktere invasiteit verlaagt de kans op
de hierboven vermelde voordelen, beduidend betere
complicaties zoals bloedingen en infecties en zorgt voor een
vooruitzichten op het vlak van continentie en erectiele functies.
vlotter herstel.
Robotchirurgie wordt ook toegepast voor partiële nefrectomieën en sacrocolpopexie.
Doordat de chirurg bovendien slechts een kleine insnede moet maken, vermindert de kans op wondinfecties, heeft de
In de neus-, keel- en oorchirurgie is er in het AZ Sint-Jan
patiënt minder pijn en is er een sneller postoperatief herstel
Brugge-Oostende al een grote ervaring voor transaxillaire
waardoor de patiënt vlugger naar huis kan. In bepaalde
schildklieroperaties, voor goedaardige hoofd- en
disciplines en voor bepaalde operaties biedt het kleinere
halspathologie en voor hoofd-halsoncologie (transorale en
litteken of de plaats ervan ook een esthetisch voordeel voor
schedelbasischirurgie). Zeker bij schildklieroperaties appreciëren
de patiënt. Daarbij komt dat men met de robot soms het te
de patiënten dat de schildklier benaderd wordt via de okselplooi
opereren veld kan benaderen zonder spieren door te snijden.
zodat een zichtbare halsinsnede kan vermeden worden.
zorg
9
Daarbij komt dat er minder vaak spieren doorgesneden worden. Er worden goede resultaten geboekt voor het verwijderen van kleine tumoren van de orale caviteit, tongbasis, tonsil, epiglottis, larynx en sinus piriformis. Ook op langere termijn zijn er betere resultaten op vlak van slik- en articulatiefuncties. In de gynaecologische chirurgie wordt eveneens robotgeassisteerde chirurgie toegepast voor benigne gynaecologie en gynaecologische kankers. Toepassingen binnen de gynaecologie/oncologie zijn: het verwijderen van de baarmoeder (al dan niet met klierdissectie) of vleesbomen, hersteloperaties voor baarmoederverzakking of doorgankelijkheid eileiders, fertiliteitssparende chirurgie bij baarmoederhalskanker, (re)-staging stadium I eierstokkanker. De dienst mond-, kaak- en aangezichtschirurgie was wereldwijd de eerste om robotgeassisteerde schisischirurgie toe te passen in 2012, voor het sluiten van de spleet in het zacht verhemelte en voor velofaryngoplastiek. Het potentieel en de visualisatie van transorale robotchirurgie bij schisisoperaties werd vooraf zorgvuldig geëvalueerd en op punt gesteld met behulp van fantoom- en kadaverstudies. Meer info in het online jaarverslag
www.vanatotzorg.be
Redactie jaarverslag www.azsintjan.be/robotchirurgie
Chirurgische wereldprimeurs Algemene, Vaat- en Kinderheelkunde Op 2 januari 2012 werd in het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
AZ Sint-Jan te Brugge is dat beide fasen van de endoscopische
Inmiddels werden reeds 18 patiënten met een operabel
een chirurgische wereldprimeur verricht door twee teams onder
slokdarmverwijdering gelijktijdig werden uitgevoerd door
slokdarmcarcinoom op dezelfde wijze succesvol behandeld.
leiding van Dr. Bruno Dillemans en Dr. Jan Lesaffer in samen-
twee teams die simultaan en gecoördineerd samenwerken.
De korte operatieduur en de chirurgisch-technische meerwaarde
werking met een gespecialiseerd anesthesiologisch team.
De operatietijd werd hierdoor in belangrijke mate ingekort en
om simultaan via abdominale en thoracale weg de slokdarm vrij
sommige cruciale stappen in de ingreep konden chirurgisch-
te maken en een maagbuis te maken, werden hierbij bevestigd.
technisch veiliger en sneller worden uitgevoerd.
Deze positieve resultaten werden reeds enkele malen op
Twee operatieve teams hebben een moeilijke verwijdering van een kwaadaardig slokdarmletsel uitgevoerd door het letsel
hoogstaande wetenschappelijke congressen voorgesteld.
endoscopisch én gelijktijdig zowel via de buik (laparosopisch)
De primeur van de ingreep zoals uitgevoerd in het
als via de borstkas (thoracoscopisch) te benaderen.
AZ Sint-Jan te Brugge is dat beide fasen van de endoscopische slokdarmverwijdering gelijktijdig
Een dergelijke slokdarmoperatie is meestal het enige alternatief
werden uitgevoerd door twee teams die simultaan
voor patiënten met een kwaadaardig letsel in de slokdarm, maar
en gecoördineerd samenwerken.
het is een complexe en delicate operatie die doorgaans door middel van een grote open insnede wordt uitgevoerd en een lange operatietijd behelst. Meer en meer worden deze ingrepen nu ook via endoscopie verricht met een belangrijke meerwaarde voor de patiënt in termen van minder postoperatieve pijn, een sneller herstel en een kortere hospitalisatieduur. Tot op heden werden beide fasen (de buik en de borstkas) steeds afzonderlijk uitgevoerd waarbij het chirurgisch team ofwel eerst de buikfase verricht, gevolgd door de borstkasfase ofwel omgekeerd. De primeur van de ingreep zoals uitgevoerd in het
Dr. Bruno Dillemans, diensthoofd Dr. Jan Lesaffer, staflid Algemene, Vaat- en Kinderheelkunde Campus Sint-Jan
Op de foto ziet u de chirurgische procedure: simultaan verricht het buikteam (links) en het thoraxteam (rechts) de ingreep. Twee verschillende camerasystemen werden zó opgesteld, dat beide teams tezelfdertijd kunnen opereren.
zorg
11
Schisis en Craniofaciaal Centrum Op 14 mei 2012 werd door het Schisis en Craniofaciaal Centrum
Op 25 juli 2012 werd in het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
de operatie kon het vijfjarige patiëntje de kinderafdeling van
Brugge onder leiding van Dr. Gwen Swennen en Dr. Krisztian
een tweede chirurgische wereldprimeur verricht door de dokters
het ziekenhuis reeds verlaten.
Nagy in samenwerking met een gespecialiseerd anesthesio-
van het Schisis & Craniofaciaal Centrum Brugge van de dienst
logisch team voor robot- en pediatrische anesthesie een
Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie; dit onder leiding van
Twee weken na de operatie merkten niet alleen de ouders en
chirurgische wereldprimeur verricht.
Dr. Gwen Swennen in samenwerking met een gespecialiseerd
grootouders een duidelijke verbetering van de spraak maar
Twee schisischirurgen hebben het gespleten week ver hemelte
anesthesiologisch team voor robot- en pediatrische anesthesie.
dit laatste wordt ook bevestigd door de logopedist. De eerste
bij een schisispatiëntje van één jaar succesvol gesloten
Het betreft een robotgeassisteerde spraakverbeterende operatie
resultaten zijn alvast veelbelovend.
met behulp van de “Da Vinci Robot”. Het chirurgisch sluiten
(farynxplastiek) bij een vijfjarig patiëntje.
van het week verhemelte is een standaard ingreep in de schisischirurgie, die functioneel zeer belangrijk is voor zowel
spraakverbeterende operatie (farynxplastiek)
het gehoor als de spraak van deze patiënten. In de medische li-
Ondanks langdurige logopedie is het soms mogelijk dat het
teratuur wordt door gerenommeerde schisischirurgen uit Londen
gewenste spraakresultaat niet of onvoldoende bereikt kan
ontegensprekelijk het voordeel van het gebruik van de “opera-
worden voornamelijk bij schisispatiënten met een gespleten
tie-microscoop” aangetoond om een beter functioneel herstel te
week verhemelte. Een spraakverbeterende operatie (farynx-
bereiken voor deze patiënten. Het grote nadeel dat het gebruik
plastiek) waarbij de achterwand van de keel verbonden wordt
van de “operatie-microscoop” voor het sluiten van de week
met het zachte gehemelte kan hierbij een oplossing bieden na
verhemelte spleet bij schisispatiënten meebrengt, is de ergo-
overleg tussen de logopedist en de chirurg. Voor deze operatie
nomie voor de chirurg (lees: moeilijke/niet-ideale toegang van
wordt het kind klassiek ongeveer vijf dagen in het ziekenhuis
de chirurg tot het operatieveld en daardoor minder resultaat).
opgenomen.
Het voordeel van de Da Vinci Robot is naast de uitvergroting, de wendbaarheid van de instrumenten met zijn meerdere gewrich-
Da Vinci robot
ten om op diepe plaatsen via een nauwe toegang te werken.
Het grote voordeel van het gebruik van de robot ligt erin dat
Het Schisis en Craniofaciaal Centrum Brugge heeft zich een jaar
de chirurg een ongeziene toegang heeft tot het operatieveld.
uiterst grondig voorbereid op deze operatie. Na systematische
De robot zorgt niet enkel voor een uitvergroting die toelaat de
analyse van de literatuur en kadaverstudies werd de stap gezet
anatomie van de spieren van het weke verhemelte met een
Meer info in het online jaarverslag
naar de klinische situatie, die zowel tijdens als na de operatie
factor x10 te evalueren, maar ook om in een nauwe toegang
www.vanatotzorg.be
bijzonder efficiënt verliep. Het éénjarige patiëntje is ondertus-
uiterst precies te werken dankzij de wendbaarheid van de
sen vlot hersteld van deze ingreep.
polsgewrichten van de robotinstrumenten. Twee dagen na
Dr. Gwen Swennen Staflid Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie Campus Sint-Jan
Zorg om “de zorg” Onze organisatie hecht belang aan een veilige en gezonde
betekent naast advies krijgen, inzicht en kennis verwerven, ook
werkomgeving, immers … gezond werken is gezond leven.
dat men zelf acties moet ondernemen. Een evaluatie in 2012
Iedereen heeft een rol in de uitvoering van het preventiebeleid.
van de 122 ergonomie-adviesrapporten, opgesteld in 2011,
De taken die aan de preventiedienst zijn toebedeeld, zijn van
levert ons volgende resultaten op:
onderzoekende en adviserende aard. De preventiedienst heeft ook de rol van coach om het aspect “Welzijn op het werk” te
Adviesrapporten
integreren binnen de algemene doelstellingen van de missie en de visie van het ziekenhuis.
38,5% Alle adviezen uitgevoerd, significante positieve balans
Het manutentieproject In 2009 startten we met een project voor het veilig manueel verplaatsen van patiënten (manutentie) om
18%
overbelastingsletsels bij medewerkers in de zorg te voorkomen
Adviezen niet opgevolgd, geen motivatie
en de patiëntveiligheid en het comfort te verhogen. Het project steunt op het principe van gedragsverandering door 10,75%
het stapsgewijs bijbrengen van kennis en het uitvoeren van observatiemetingen door de referentiepersonen manutentie,
Niet alle adviezen gevolgd, de evaluatie kan voor een nieuwe stimulans zorgen
32,75%
Dossier vervallen, uitgesteld of zonder antwoord op onze vraag
aanwezig op de verschillende verpleegeenheden.
verspreid over verschillende afdelingen. We beschikken
Het preventiebeleid in het spoor van de kwaliteitszorg
over drie interne instructoren die jaarlijks kandidaat-
Om het welzijn van de medewerkers te bevorderen, vraagt
referentiepersonen in deze materie opleiden. Voorafgaandelijk
de wetgever de implementatie van een dynamisch risico-
onderzoek van nieuwe hulpmiddelen door het team, verzekert
beheersingssysteem (= DRBS). Met de steun van de preventie-
een correct gebruik ervan en verantwoordt de investering.
dienst worden hiervoor participatieve risicoanalyses uitgevoerd
Vandaag telt het manutentieteam meer dan 40 personen
op diensten. De analyse wordt dan vertaald in een preventieplan
Luc Strubbe Verantwoordelijke Preventiedienst
Ergonomie in de indirecte zorg
met een opsomming van knelpunten, risico’s en bijbehorende
Ergonomie in de indirecte zorg vertaalt zich in advies-,
preventie- en beheersmaatregelen. We stimuleren de diensten
infodossiers en gerichte opleidingen over manueel hanteren
het DRBS in hun zorgsysteem te integreren. Een proactief
van lasten voor niet-verzorgende functies (administratie,
preventiebeleid wordt hierdoor niet meer van buitenaf gedicteerd
schoonmaak, afvalophalers, magazijniers, …). Preventie
maar van binnenuit. Door middel van een systeem van overleg en
zorg
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
het absolute minimum, en komt het erop neer de dienst steeds te
Fg
15
en door toepassing van schone luchtsluiers aan de boven- en de
9
0,25
Eg
0,20 0,15
onderkant van de werkopening. Tot tevredenheid van iedereen!
6
0,10
Wat als het misloopt?
3
0,05
0,16
werken met schadelijke stoffen, door een optimale luchtgeleiding
12 10,51
stoffen’ voor een betere bescherming van zijn medewerkers bij het
12,97
anatomopathologie geïnvesteerd in een werkplek ‘gevaarlijke
10,83
verbeteren naar een hoger veiligheidsniveau. Zo heeft de dienst
Gemiddelde Belgische ziekenhuizen
0,25
Arbeidsongevallen
0,17
participatie worden de wettelijke voorschriften hierbij gezien als
Preventie van ongevallen of brand heeft altijd voorrang op de uitwerking van een noodplan. Een noodplan heeft enkel
0
2011
0,00
2012
2011
2012
de bedoeling de schade te beperken indien het ondanks alle preventiemaatregelen toch zou mislopen. Het oefenen
Fg: Frequentiegraad = aantal ongevallen x 1.000.000/aantal uren blootstelling per jaar
Eg: Werkelijke ernstgraad = aantal dagen arbeidsongeschiktheid x 1.000/aantal uren blootstelling per jaar
van noodplannen door het personeel is een belangrijk
De werkplek ‘gevaarlijke stoffen’ op de dienst anatomopathologie.
aandachtspunt. In 2012 werd in samenwerking met de hulpdiensten brandweer en politie op campus SFX het intern noodplan uitgetest. Naast de grote oefening, hebben op vraag van de verantwoorde-
Oorzaak van arbeidsongevallen met en zonder werkverlet
lijken kleine oefeningen op hun afdelingen plaatsgevonden en worden er jaarlijks blusoefeningen in samenwerking met een
Campus HS
Campussen SJ en SFX
externe firma georganiseerd. In 2012 werd voor deze opleiding een rendement van 78% gehaald.
31%
Uit de oefeningen volgden nabesprekingen en evaluaties die het noodplan opnieuw moeten bijsturen.
40%
Meten om “bij te sturen” Er worden door de preventiedienst een aantal kerncijfers opgevolgd en geanalyseerd die als indicatoren het welzijns-
12%
Medisch handinstrumentarium
30%
31%
Stoten tegen
Fysieke agressie
Overbelasting
Overbelasting
Val gelijke hoogte, struikelen
Val gelijke hoogte, struikelen
Overige
11%
9%
beleid voor een stuk vertalen en die leiden tot het opstellen van nieuwe actieplannen.
7%
10%
Medisch handinstrumentarium
19%
Overige
13
raDiOlOgiE
DoseWatch – veilig omgaan met röntgenstralen In 2012 besliste het departement Radiologie campus Sint-Jan
DoseWatch systeem voldoen we nu niet alleen aan de
van een hogere stralingsdosis zou zijn. Een belangrijk
over te gaan tot de aankoop van een monitoringsysteem voor
reeds bestaande eisen maar zijn we ook reeds klaar voor
controlemechanisme zal ook de “datavergelijking” zijn
alle toestellen die gebruikmaken van röntgenstralen.
de steeds hogere eisen die we de volgende jaren kunnen
van de verschillende ziekenhuizen die over DoseWatch
verwachten.
beschikken.
overheid ernaar om alle onderzoeken waarbij röntgenstralen
De belangrijkste reden voor de aankoop was evenwel
Men zal niet alleen intern kunnen nagaan of men binnen
worden gebruikt te registreren: patiëntengegevens, datum,
de mogelijkheid om met dit systeem de aan de patiënt
de normen blijft, maar ook kunnen vergelijken met data
type onderzoek, gebruikte dosis. Met de aankoop van het
toegediende stralingsdosis te beperken en vroegtijdig
en dosissen uit andere gelijkwaardige centra om zo tot
problemen te kunnen detecteren. Naast de registratie van
een verdere vermindering van de gebruikte röntgenstralen
alle onderzoeken en dosisgegevens laat het DoseWatch
te komen. Ons departement is het 100ste wereldwijd dat
systeem namelijk ook toe om dagelijks, wekelijks,
door de firma General Electric met een DoseWatch systeem
maandelijks en/of jaarlijks overzichtstabellen te genereren
wordt uitgerust en is een van de weinige diensten waarop
die dan als controlemechanisme kunnen worden gebruikt.
alle toestellen zijn aangesloten. Bovendien werden ook
Er kan dan een waarschuwing of alarm worden uitgestuurd
alle andere gebruikers in ons ziekenhuis ingelicht over de
wanneer bij een bepaald onderzoek, bv. een CT van het
mogelijkheden van dit DoseWatch systeem.
Hiervoor waren er twee grote redenen. Ten eerste streeft de
abdomen, een significant hogere dosis wordt gebruikt dan gemiddeld het geval is voor een dergelijk onderzoek. Ook
Dit heeft tot gevolg dat we in een tweede fase hoogst-
kan men nagaan of sommige gebruikers hogere dosissen
waarschijnlijk over een “ziekenhuisbreed” DoseWatch
gebruiken.
systeem zullen beschikken! Dit zal toelaten om het “ALARA” principe (gebruikte dosis ‘As Low As Reasonably Achievable’)
Dr. Jan W. Casselman Departementshoofd Radiologie – Medische Beeldvorming Campus Sint-Jan
Deze gegevens laten dan toe om bepaalde protocols
niet alleen toe te passen, maar ook te controleren en naar
aan te passen (lagere dosis) of specifieke gebruikers bij
beneden bij te sturen. Dit is een ethische opdracht die elke
te sturen zodat ook zij de normale dosiswaarden gaan
gebruiker van röntgenstralen hoog in het vaandel dient
gebruiken. Iedereen wint, alle medewerkers en patiënten
te dragen en die we met de aankoop van het DoseWatch
worden aan een lagere en meer gecontroleerde dosis
systeem willen kracht bijzetten.
blootgesteld. Vanzelfsprekend kan DoseWatch ook zeer snel detecteren wanneer een defect aan een toestel de oorzaak
zorg
Ingenia MR – Tweede 3Tesla Magnetische Resonantie-toestel
15
Eind april 2012 werd op de campus Sint-Jan een tweede
digitale dataoverdracht, startend bij de antenne die het signaal
niet mogelijk en daarom was het tot voor kort noodzakelijk om
3Tesla MR-toestel in gebruik genomen ter vervanging van het
opvangt nabij het te onderzoeken lichaamsdeel, tot aan de
ook over een 1.5 Tesla-toestel te beschikken, ook al waren de
in 2001 aangeschafte 1.5 Tesla-toestel.
computer die de beelden uitrekent. Analoge connecties werden
meeste andere onderzoeken die op dit toestel werden uitgevoerd
daarom vervangen door optische verbindingen waardoor er
duidelijk van lagere kwaliteit. Een ander voordeel van het
Het nieuwe 3Tesla-toestel beschikt over een aantal troeven
op niveau van de connecties geen signaal of minder signaal
nieuwe toestel is dat de wervelzuilantenne, die gebruikt wordt
waarover ons oudere toestel niet beschikt en dit maakt de
verloren gaat. Dit levert een verhoogde signaal-ruisverhouding
voor alle wervelzuil-, abdomen-, thorax- en hartonderzoeken, is
toestellen complementair. De nieuwe MR heeft een bredere
op van ongeveer 20% wat resulteert in een betere beeld-
ingebouwd in de tafel en automatisch verplaatst wordt naar het
tunnel met een diameter van 70 cm en dit laat toe om ook
kwaliteit.
te onderzoeken lichaamsdeel tijdens het onderzoek.
breder gebouwde of meer obese patiënten te onderzoeken en
Het toestel beschikt over de nieuwe “multitransmit” technologie
Dit zorgt ervoor dat de verpleegkundige deze antenne niet steeds
vermindert de kans op claustrofobie.
waarbij het gebruik van twee transmitters ervoor zorgt dat het
moet aanbrengen, en dit laat dus een snellere werking toe.
In een dergelijk brede tunnel is het ook makkelijker om
signaal bij het onderzoeken van lichaamsdelen met een diameter
Ten slotte werd voor dit toestel ook een speciale zaalverlichting
gewrichten zoals de pols, elleboog en schouder aan de rand van
van 25-30 cm perfect homogeen blijft. Dit laat toe om de dorsale
aangebracht waardoor een wisselende rustgevende sfeer in de
de tunnel en in een comfortabele positie naast het lichaam te
en lumbale wervelzuil, het abdomen, de borsten en het hart op
zaal wordt gecreëerd. Hierdoor komt de patiënt in een rustige
onderzoeken. Bovendien beschikt het toestel over een volledig
een hoogkwalitatieve manier te onderzoeken. Dit was voorheen
omgeving terecht en is er minder kans op claustrofobie. Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV is hiermee het eerste ziekenhuis in ons land dat de volledige stap naar 3Tesla maakt en dit zorgt ervoor dat alle onderzoeken een constante hoge kwaliteit hebben. Het enige nadeel is dat pacemakers en cochleaire oorimplantaten niet kunnen worden onderzocht maar dit weegt niet op ten opzichte van de vele voordelen voor de patiënt. Met de aankoop van dit “nieuwe generatie“ toestel kan ons ziekenhuis weer voor meerdere jaren topkwaliteit aanbieden.
Dr. Jan W. Casselman Departementshoofd Radiologie - Medische Beeldvorming Campus Sint-Jan
Investeringen in medische beeldvorming op de campus Henri Serruys Begin 2012 werd op de dienst radiologie van de campus Henri
en de hartspier. Het is ook mogelijk de bloedvoorziening van
verpleegkundigen en het gebruikscomfort voor de patiënt
Serruys een nieuwe CT-scan geplaatst. Tezelfdertijd werd van
de hersenen te bestuderen (perfusiescan), wat vroeger enkel
verbetert. Beide toestellen zijn voorzien van de nieuwste
de gelegenheid gebruikgemaakt om de CT-zaal, het CT-bedie-
mogelijk was met MRI-onderzoek.
ontwikkelingen inzake het beperken van de stralingsdosis, wat
ningslokaal en de protocolzaal volledig te renoveren. Daarmee
de veiligheid van de patiënt ten goede komt.
werd alles aangepast aan de hedendaagse veiligheidsnormen.
Aansluitend werden ook de twee klassieke radiografiezalen
Het volledig digitaal werken zorgt er ook voor dat de patiënt nog
Om de continuïteit van de radiologie te verzekeren, werd drie
grondig gerenoveerd en voorzien van twee volledig
vlotter kan bediend worden en de wachttijden tot een minimum
weken een mobiele CT gehuurd.
digitale systemen (DR), wat het gebruiksgemak voor de
worden herleid.
De nieuw aangekochte CT-scan biedt een beeldkwaliteit in hoge definitie door middel van een hogere resolutie en verbetert het vermogen om fijne anatomische details zichtbaar te maken. Deze vooruitgang is mogelijk dankzij een nieuwe detector. Met dit toestel kan men scherpere beelden maken dan voorheen, maar de grootste aanwinst is dat deze beelden worden gemaakt met een sterk verminderde stralingsdosis (tot 50%). Dit is zeker van belang bij patiënten die regelmatig een CTonderzoek nodig hebben wegens de opvolging van bepaalde aandoeningen. Bepaalde onderzoeken kunnen beter worden uitgevoerd. Met de coronaire CT-angiografie is het mogelijk om vernauwingen van de kransslagaders op te sporen. Bovendien maakt de scanner niet alleen opnames van de bloedvaten maar ook van de omgevende structuren zoals de hartkleppen
Dr. Peter Dewulf Staflid Radiologie-Medische Beeldvorming Campus Henri Serruys
SPECT/CT voor de nucleaire geneeskunde
zorg
17
Nucleaire geneeskunde kenmerkt zich door het gebruik van speurstoffen voor het opsporen, lokaliseren en meten van metabole en fysiologische processen. Deze processen zijn uitermate gevarieerd en omvatten bijvoorbeeld de pompwerking van het hart, de lediging van de maag na een maaltijd, de aanmaak van nieuw botweefsel of het hormonale aansturen van de celwerking. Evenwel ligt er altijd een fysiologisch of metabool proces aan de grondslag van een nucleair geneeskundig onderzoek: het zijn die processen zelf die de speurstof daar brengen waar het proces aan de gang is. Daarom worden de onderzoeken ‘functioneel’ genoemd. Dit staat dan in contrast tot ‘morfologische’ onderzoeken, die veeleer de anatomie bestuderen. De meeste radiologische onderzoeken vallen onder die laatste noemer. Een probleem rijst wanneer speurstoffen zich weliswaar
twee technieken meteen na elkaar uit te voeren, zonder
specifiek op een bepaald metabool proces richten, maar dit
dat de patiënt tussendoor beweegt. De beelden worden dan
proces zich in diverse weefsels of organen afspeelt. Nemen we
softwarematig over elkaar gelegd, zodat een beeld ontstaat
het voorbeeld van het opsporen van tumoren met behulp van
dat tegelijk de functionele en de anatomische informatie
radioactief gemerkte suiker. Opname van suiker gebeurt in min
weergeeft. Voor skeletscintigrafie biedt de hybride techniek het
of meerdere mate in nagenoeg alle weefsels, dus ligt het niet
voordeel dat afwijkende bevindingen meteen kunnen worden
voor de hand om beelden daarvan te interpreteren in termen
geïnterpreteerd in anatomische termen. Van een afwijking
van weefsels of organen: er is te weinig anatomische informatie
op een rib bijvoorbeeld kan meteen worden nagegaan of
in de beelden en het signaal kan niet worden toegewezen aan
daaronder een fractuur ligt, of een goedaardig gezwel, of een
een specifiek weefsel of orgaan.
metastase. De informatie uit de skeletscintigrafie kan bovendien
Dat is de reden waarom over de laatste 15 jaar zogenaamde
worden aangewend om het veld van de CT te beperken tot wat
hybride beeldvorming werd ontwikkeld. Hier wordt de informatie
nodig is, met minder stralingsbelasting voor de patiënt dan
van een ‘functioneel’ onderzoek gecombineerd met deze van een
wanneer de twee onderzoeken afzonderlijk zouden gebeuren.
‘morfologisch’ onderzoek. Het ‘functioneel’ onderzoek komt vaak
De techniek laat ook een betere lokalisatie toe van scintigrafische
uit de nucleaire geneeskunde, en is dan een PET (Positron Emissie
afwijkingen. Dit is het meest opvallend bij letsels in kleine
Tomografie) of een SPECT (Single Photon Emission Computed
hand- of voetwortelbeentjes of na rugoperaties waarbij
Tomography). Het ‘morfologisch’ onderzoek is het vaakst een
osteosynthesemateriaal werd ingebracht. Voor onderzoeken zoals
CT-scan, al is nu ook de combinatie van PET met MRI in ont-
het opsporen van metastasen van schildklierkanker of van neuro-
wikkeling. Voor deze hybride technieken worden twee apparaten,
endocriene tumoren is de SPECT/CT onontbeerlijk.
bijvoorbeeld een gammacamera (voor nucleaire, ‘functionele’
Het SPECT/CT toestel dat op de dienst nucleaire geneeskunde van
beeldvorming) en een CT (voor radiologische, ‘morfologische’
de campus Sint-Jan werd geïnstalleerd in het voorjaar van 2012 is
beeldvorming), in een toestel gecombineerd. Dit laat toe de
dan ook snel een belangrijke aanwinst gebleken.
Dr. Frank De Geeter Diensthoofd Nucleaire Geneeskunde Campus Sint-Jan
Spoedgevallendienst campus Henri Serruys De spoedgevallendienst binnen elk ziekenhuis blijft een aparte eenheid met een eigen dynamiek en uitstraling. Getuige daarvan de talrijke televisieseries die al velen aangezet hebben tot het kiezen van een beroep in de zorgsector. Maar ondanks alles blijft het een dagdagelijkse opdracht om in niet altijd evidente omstandigheden een optimale en accurate zorg te verlenen.
Wie zijn we? De ganse ploeg bestaat uit 6 spoedartsen, een hoofdverpleegkundige die de groep van samen 23 voltijdse verpleegkundigen, elk met een bijzondere beroepstitel, aanstuurt en 1,8 fulltime equivalenten administratieve medewerkers.
Wat doen we? De spoedgevallendienst staat 24 uur op 24 paraat om de medische acute zorg te verlenen. Bovendien is er nog de MUGhulpverlening, die zoals in nog vele grotere steden, beurtelings georganiseerd wordt door de verschillende ziekenhuizen. De patiënten melden zich op de spoedgevallendienst aan, maar dit is niet gelijk verdeeld: per dag, per week, per trimester, per vakantieperiode (en dit zeker in toeristische centra) zijn er pieken. Dit hangt samen met het ter beschikking zijn van alternatieven in aanbod van medische zorg op dat ogenblik, bepaalde weersomstandigheden, acute ziekte-epidemieën of ook zware ongevallen. Het is dan ook op deze piekmomenten dat een spoedafdeling zijn zorg via een optimaal werkende organisatie moet kunnen verzekeren. Dit proces start met een beoordeling per patiënt van de benodigde zorg en de dringendheid bij de intake.
zorg
Het aangewende Frans-Canadees triagesysteem bevat vijf
nog een belangrijke opdracht: de correcte commu nicatie
de directie en met de andere disciplines. Elke arts neemt
categorieën volgens de ernstgraad. Voor kinderen is de triage
naar de arts die de patiënt verder zal opvolgen.
regelmatig deel aan congressen en seminaries om op de
aangepast aan de pediatrische noden. In functie van deze
De spoedgevallendienst besteedt hier bewust veel aandacht
hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen. De
triage wordt de patiënt toegewezen aan een van de drie
aan, opdat dit kwalitatief zou gebeuren. Bij ontslag naar de
hoofdverpleegkundige geeft - waar nodig - ondersteuning,
zones, waarvan een fast track zone. Twee zones omvatten
afdeling wordt een telefonische overdracht gehouden waarop
begeleidt en coacht de medewerkers en zorgt voor een
elk een reanimatiezaal, twee onderzoeksboxen en twee
alle uitgevoerde handelingen op spoed worden toegelicht en
bemoedigend leerklimaat. Voor het spoedteam zijn er dan
nachtbedden. Per zone is er een verpleegkundige. De fast
de aandachtspunten worden geaccentueerd. Het afgewerkte
ook regelmatig opleidingen.
track zone bestaat uit de gipskamer en de wachtzaal. Bij de
spoeddossier wordt ter inzage meegegeven naar de afdeling,
intake gebeurt de systematische opmeting van alle medische
als onderdeel van het verpleegdossier. Zoals bij elke opname
Agressie lijkt inherent aan de werking van een spoeddienst,
parameters, en de eerste kritieke zorg wordt toegediend door
ontvangt de huisarts een brief en indien noodzakelijk wordt ook
al neemt dit jaarlijks toe. Daarom werd er een stil alarm
de zoneverpleegkundigen. Deze blijven het aanspreekpunt voor
telefonisch toelichting gegeven door de spoedarts.
met externe melding aan de politie geïnstalleerd, en een
de patiënt en zijn familie gedurende het verblijf op de spoed.
Ook als de patiënt onmiddellijk naar huis mag, stuurt de spoedarts
mogelijkheid tot afsluiting van de spoedafdeling.
19
Aansluitend is er het klinisch onderzoek door de spoedarts die een onderzoeksplan en een voorlopig behandelplan opstelt. De verpleegkundige en medische handelingen worden genoteerd in het spoeddossier, en ondertussen worden ook de administratieve en patiëntengegevens genoteerd voor het
Het spoedteam geeft jaarlijks zelf ook zeer gewaardeerde EHBO-cursussen aan de collega’s van de andere afdelingen in het ziekenhuis.
Jaarlijks zijn er ongeveer 20.000 patiëntencontacten. De meest opvallende evolutie van de voorbije vijf jaren is het wisselend aantal contacten met de laagste zwaartegraad: na een daling in 2008-2009 naar aanleiding van het aanrekenen van een spoedforfait, is dit na de afschaffing ervan opnieuw
administratieve dossier. Indien nodig wordt een beroep gedaan op de artsen-specialisten. De beschikbaarheid van medische
een brief naar de huisarts of geeft die mee aan de patiënt. Ook de
gecorrigeerd en - wellicht als gevolg van de economische
diensten die de nodige onderzoeken vlot kunnen uitvoeren,
patiënt zelf wordt uitvoerig ingelicht door de spoedarts over het
situatie - in 2011 en 2012 nog in aantal toegenomen.
is belangrijk, zodat de spoedarts de juiste diagnose kan stellen.
verder verloop van zijn genezingsproces en de te volgen stappen.
Opvallend is ook dat er nog steeds veel contacten met de
Naargelang de resultaten en verdere noodzakelijke
Indien verdere opvolging door een arts-specialist noodzakelijk is,
hoogste zwaartegraad zijn, en dit ondanks het dalen van het
(be)handelingen wordt de patiënt opgenomen per medisch
wordt telefonisch al een afspraak geregeld.
aantal polytrauma’s door minder zware verkeersongevallen. Wellicht is dit te wijten aan een grotere aanwezigheid van
specialisme op de afdeling of wordt de patiënt ontslagen met verdere follow-up door de huisarts.
Wat zijn onze realisaties?
Indien de toestand van de patiënt een meer specialistische zorg
Organisatorisch is in de loop der jaren het besef gegroeid
vereist, wordt het spoeddossier besproken met de collega’s van
dat een goede collegiale samenwerking een belangrijke
de spoeddienst op de campus Sint-Jan te Brugge. In overleg kan
voorwaarde is voor een perfect werkende dienst:
er besloten worden om de patiënt over te brengen.
de spoedartsen hebben zich geassocieerd, hebben geregeld
Na het toedienen van de eerste zorgen op spoed, volgt evenwel
overleg en het diensthoofd onderhoudt de contacten met
oudere bevolkingsgroepen aan de kust.
Marc Vermeire Financieel directeur
Een nieuw prioritair voertuig voor de Neonatale Intensieve Zorgen Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV is het enige centrum in West-Vlaanderen dat een erkenning heeft om een multidisciplinaire zorgfunctie te kunnen bieden aan zieke en/of te vroeg geboren zuigelingen (NIC afdeling = Neonatale Intensieve Zorgen). Jaarlijks worden aan minstens 300 pasgeborenen intensieve zorgen toegediend. De helft van deze boorlingen worden intra-uterien verwezen naar de maternele intensieve zorgen dienst, de andere helft brengen wij zelf (extra-uterien) van een verwijzend ziekenhuis naar onze afdeling. Een veilig en efficiënt prioritair vervoermiddel speelt dus een zeer belangrijke rol in deze regionale dienstverlening.
Neonataal transport
Dit neonataal transportproces of zorgpad kan als volgt omschreven worden:
180
24 uur op 24 beantwoorden wij elke neonatale urgentie-
Intra-Uterien
149
136
141 134 61
60
40
20
0
2005
2006
2007
- oudergesprek;
- ongeveer een half uur na onze aankomst komt dan ook de
oproep vanuit eender welk ziekenhuis in West-Vlaanderen
grote ziekenwagen aan, met de transportincubator waarin
(of soms ook bij onverwachte thuisbevallingen);
de pasgeborene geplaatst wordt.
concreet staat er permanent 1 verpleegkundige en 1 arts ter
d e pasgeborene wordt vervolgens onder medische bewaking
beschikking voor neonatale uitrukken;
teruggebracht (met de grote ziekenwagen) naar ons
zodra een oproep tot bijstand inzake een levensbedreigend
ziekenhuis te Brugge; de verpleegkundige volgt in de MUG-
zieke pasgeborene binnenkomt (bv. noodbeademing), rukt
wagen.
ons urgentieteam uit met behulp van een specifiek voor
82
80
100
98
100
97
126
134
120
60
154
157
153
140
146
Extra-Uterien
160
- verdere stabilisatie van de pasgeborene door de neonatoloog;
2008
Dr. Luc Cornette Diensthoofd Neonatale Intensieve Zorgen Campus Sint-Jan
2009
2010
2011
2012
neonatale zorgen uitgerust MUG prioritair voertuig, dit om
Dergelijke snelle werkwijze levert ons een belangrijke tijdwinst
de pasgeborene te stabiliseren, samen met de verwijzende
op inzake stabilisatie en behandeling, met dus een cruciale
kinderarts. Elke uitruk is dus levensreddend;
invloed op de overlevingskans van de pasgeborene. Dit
gelijktijdig wordt ook een grotere ziekenwagen opgeroepen
dagelijks (24 uur op 24) aanbieden van hoogkwalitatieve en
naar het AZ Sint-Jan te Brugge, dit om onze transportincubator
tevens hoogtechnologische zorgen berust op een dynamische
op te laden (incl. zuurstofflessen) en achterna te komen naar
teamwerking van artsen en verpleegkundigen, een hoge
het verwijzende ziekenhuis;
professionele inzet en een goede communicatie. Om snel
ter plaatse in het verwijzende ziekenhuis gebeuren volgende
en veilig te kunnen beantwoorden aan een frequentie van
stappen:
gemiddeld 150 uitrukken per jaar is een degelijke MUG-wagen
- overdracht van de patiënt waarbij de medische informatie door
een absolute noodzaak. Een gloednieuwe Volvo XC-60 AWD
de aanwezige kinderarts aan de neonatoloog wordt doorgegeven;
werd dan ook volledig uitgerust voor neonataal transport.
zorg
Zoet zwanger Zwangerschapsdiabetes is een vaak miskende aandoening die bij 1 tot 5% van alle zwangere vrouwen optreedt. Bij diabetes is het
wordt door de endocrinoloog insuline voorgeschreven.
lichaam onvoldoende in staat om eigen insuline te gebruiken. Bij zwangere vrouwen kan de zich ophopende glucose de placenta
De diabeteseducator begeleidt de patiënten in de glycemie-
passeren en ten gevolge hiervan problemen voor de baby veroorzaken. Een multidisciplinair team met campusoverschrijdend
zelfcontrole. Bij een eventuele opname in het ziekenhuis
karakter heeft een zorgpad ontwikkeld om alle zwangere vrouwen die zich in ons ziekenhuis aanbieden, te screenen bij 24
worden deze patiënten van nabij gevolgd door het
zwangerschapsweken. Dit maakt een vroegtijdige interventie mogelijk.
multidisciplinair team.
Zwangerschapsdiabetes: een gezondheidsprobleem nu en later
diabetes verdwijnt spontaan na de geboorte. Zowel bij de baby
Het opvolgen van de pasgeborene
als bij de moeder is er een verhoogde kans op het ontwikkelen
Voor de preventie en behandeling van hypoglycemie bij de
Zwangerschapsdiabetes kan aanleiding geven tot pre-eclampsie
van diabetes type 2.
pasgeborene is een goed (borstvoedings)beleid belangrijk.
bij de moeder en complicaties bij de geboorte. Deze vorm van
21
Er wordt naar gestreefd om binnen het uur na de bevalling
Het ontwikkelen van een zorgpad ‘screening pregestationele diabetes bij zwangerschap(swens) en screening en behandeling zwangerschapsdiabetes’
tijdens het huid-op-huidcontact te starten met de eerste
In nauwe samenwerking tussen de disciplines gynaecologie en
Postpartum opvolging van de moeder
materniteit, endocrinologie en diëtiek, neonatologie, pediatrie
Van de vrouwen die zwangerschapsdiabetes doormaken,
en klinische biologie werd besloten tot het ontwikkelen van
ontwikkelt zowat de helft na ongeveer 5 tot 10 jaar blijvende
een zorgpad. Dat is gebaseerd op de consensustekst van de
diabetes. Postpartum worden de patiënten in het zorgpad
Vlaamse Diabetesvereniging, de Vlaamse Vereniging van
gescreend op diabetes. Nadien wordt een jaarlijkse controle
Obstetrie en Gynaecologie en Domus Medica. Het betreft
bij de huisarts geadviseerd. Patiënten kunnen zich hiervoor
een gemeenschappelijke besluitvorming om gedurende een
registeren in het project ‘zoet zwanger’ van de Vlaamse
gedefinieerd tijdskader het zorgproces te verwezenlijken.
Diabetes Vereniging ondersteund door de Vlaamse overheid.
Er is tevens een transmuraal luik met een belangrijke rol
Bij een volgende zwangerschap is er een verhoogde kans op
voor de huisarts.
zwangerschapsdiabetes en dienen de patiënten opnieuw te
voeding. Een eerste glycemiecontrole gebeurt binnen de 30 minuten ná de eerste voeding en vervolgens vóór elke voeding.
worden gescreend en opgevolgd.
Indien pregestationele en zwangerschapsdiabetes preventief worden opgevolgd, kunnen medische verwikkelingen voor moeder en kind beperkt worden.
Het behandelen van zwangerschapsdiabetes In 85% van de gevallen volstaat het de levensstijl aan te passen. Ambulante patiënten bespreken samen met hun diëtist bewegingsadvies en een individueel aangepaste gezonde voeding. Bij 15% van de patiënten met zwangerschapsdiabetes
Stafdienst Kwaliteit
Ziekenhuisinfectiebeheersing: handhygiëne als wapen tegen de superbug Vigigerme® blijft waakzaam
de compliancemetingen volgt een medewerker van het team
de behandeling van infecties met deze kiemen zeer moeilijk
Het totaalproject VigiGerme® werd in de universitaire ziekenhuizen
ziekenhuisinfectiebeheersing (ZIB) de zorgverstrekkers en gaat
wordt. Om de verspreiding van CPE te voorkomen is en blijft
van Genève ontwikkeld en beoogt een blijvende ‘waakzaamheid
aan de hand van een gevalideerd meetinstrument na of de
een goede handhygiëne cruciaal. In het najaar werden 500
voor de ziekenhuiskiemen’. In 2004 werd dit project integraal in
handhygiëne op het juiste moment gebeurt. Op dat ogenblik wordt
verblijvende patiënten voor deze bacteriën gescreend en
het AZ Sint-Jan overgenomen. Het concept VigiGerme bestaat uit
ter plaatse ook advies gegeven om de kwaliteit van zorg op het
werden de voorbereidingen getroffen voor het screenen van
een aantal onderdelen die gelijktijdig worden toegepast, o.a. een
vlak van ziekenhuisinfectiebeheersing verder te optimaliseren.
alle verblijvende patiënten die vanuit een ander ziekenhuis
®
uniforme signalisatie voor de te nemen maatregelen bij patiënten
worden opgenomen (start in 2013).
bij wie (multiresistente) kiemen werden vastgesteld, verplichte
De VigiGerme® vormingssessies worden jaarlijks geüpdatet en
opleiding voor medewerkers met (in)direct patiëntencontact
herwerkt in functie van de verschillende doelgroepen. Naast
en het meten van de compliance met handhygiëne. Tijdens
de bestaande vorming voor verpleegkundigen, zorgkundigen,
MRSA: universele opnamescreening werpt zijn vruchten af
paramedici en schoonmaakmedewerkers, startte een vorming
Op de Brugse campussen werd in 2012 de universele
voor medewerkers met indirect patiëntencontact. Zoals ook uit
opnamescreening voor MRSA verdergezet. 254 MRSA-
het verleden blijkt, blijven opleidingsmomenten voor artsen,
dragers werden bij de opname gedetecteerd (daling van
GSO’s en artsen-stagiairs nog steeds moeilijk te verwezenlijken.
14% t.o.v. 2011). Voor het vierde jaar op rij daalden de
De arts-ziekenhuishygiënist neemt deze opleidingen op zich.
ziekenhuisverworven MRSA (een vermindering van 13% t.o.v.
Ook vorming op maat van de verpleegeenheid wordt gegeven
het jaar 2011 en 70% lager dan het nationaal gemiddelde).
na compliancemetingen of op vraag van de afdeling.
De grafiek rechts geeft de evolutie van het aantal in het
ziekenhuis verworven MRSA per 1.000 opnames weer, alsook
Multiresistente kiemen krijgen het moeilijk
de meest recent gekende Belgische gegevens.
CPE: strijd tegen de ‘superbug’ In navolging van de richtlijnen van de Hoge Gezondheidsraad heeft de dienst ziekenhuisinfectiebeheersing een ziekenhuisbrede strategie opgesteld om een CPE-beleid door te voeren. CPE (= Carbapenemase Producerende
De dienst ziekenhuisinfectiebeheersing hecht veel belang aan goede info en voorlichting van zowel patiënten als zorgverleners.
Enterobacteriaceae) is zowel in België als wereldwijd een bedreiging op het vlak van ziekenhuisinfectiebeheersing voor de komende jaren. Tegen deze zogenaamde ‘nieuwe
Na elk verblijf van een patiënt die drager is van een multi-
superbug’ zijn bijna geen antibiotica meer inzetbaar, waardoor
resistent micro-organisme stuurt een medewerker van de
zorg
23
dienst ziekenhuisinfectiebeheersing bij ontslag een brief naar
Handalcohol: alles kan beter
Zorgondersteuning in en buiten het ziekenhuis
de huisarts en de behandelende arts. Laagdrempeligheid en
Het gebruik van handalcohol per verpleegdag is een objectieve
Up-to-date opgeleide en gemotiveerde medewerkers hebben
toegankelijkheid van een ondersteunende dienst als ZIB zijn
parameter om na te gaan of een correcte handhygiëne wordt
een cruciale inbreng binnen het concept van kwalitatieve
een must om te kunnen inspelen op het snel veranderend
uitgevoerd. Het handalcoholverbruik in het beddenhuis is
zorg. Dus gingen voor de referentieverpleegkundigen
zorglandschap.
met 6% gedaald. Dit wordt een werkpunt voor 2013 voor de
ziekenhuisinfectiebeheersing vier info- en bijscholingssessies
campussen Sint-Jan en SFX. De verpleegeenheden (2x/jaar) en
door op de drie campussen. Op deze wijze wordt de
Op de campus Henri Serruys verwierven 24 patiënten
poliklinieken (1x/jaar) ontvangen een feedbackrapport van de
doorstroming van informatie en een goede communicatie in
intern MRSA gedurende 2012. Van deze 24 patiënten waren
evolutie van hun verbruik van handalcohol.
twee richtingen verzekerd.
22 patiënten evenwel niet gescreend bij opname. Dit komt
Het totaal verbruik handalcohol is in 2012 gestegen op de
De dienst ziekenhuisinfectiebeheersing van het AZ Sint-Jan
overeen met 2,18 patiënten/1000 opnames wat boven
campus Henri Serruys met 10% ten opzichte van 2011 voor alle
is coördinerend ziekenhuis van het Regionaal Platform West-
het nationale gemiddelde is. Eind 2012 werd dan ook de
diensten en in het bijzonder van 14,62 ml/ligdag in 2011 naar
Vlaanderen met onze arts-ziekenhuishygiënist als voorzitter.
universele opnamescreening voor MRSA opgestart op de
17,67 ml/ligdag voor alle verblijfsafdelingen. In 2013 bedraagt
Daarenboven vertegenwoordigen een verpleegkundige en
campus Henri Serruys. Hierdoor zal vanaf 2013 een duidelijker
het vooropgesteld streefdoel voor de verblijfsafdelingen
de arts-ziekenhuishygiënist het West-Vlaams platform in het
uitsplitsing van de ziekenhuisverworven en de extern
20 ml/ligdag. Om dit te verwezenlijken worden meer
Federaal platform ziekenhuishygiëne.
verworven MRSA mogelijk worden.
compliancemetingen op de afdelingen gepland. De dienst ziekenhuisinfectiebeheersing geeft advies in
16,9 16,9
4
0,44
1,3
0,76
1,17
1,63
19,9 19,9
21,8 21,8
20,8 20,8
19 19
e.a. zoals het opstellen en updaten van procedures, richtlijnen, infofolders, de ZIB-website, ...
11,5 11,5
2,63
materiaal, de stuurgroep kwaliteit, de werkgroep verbouwingen
5 0,51
0
1,35
1
10
2,06
2
2,94
15 3
18,1 18,1
20
21,9 21,9
5,45
5
verschillende werkgroepen en comités zoals het comité medisch
Evolutie handalcoholverbruik (ml per verpleegdag) SJ&SFX
25
20 20
Evolutie in het ziekenhuis verworven MRSA per 1000 opnames SJ&SFX
6
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011 2012 België
0
2004
2005
2006
2007
2008 2009 2010 2011 2012
Bea Heyneman Ziekenhuishygiëniste Campus Sint-Jan
Betere zorg en ondersteuning dankzij de prostaatverpleegkundige Sedert de oprichting eind maart 2004 door het multidisciplinair
De professionele hulpverleners kwamen tot de conclusie dat
zekerheid tot gevolg. Door deze betere relatie wordt de patiënt in
team van de afdeling urologie heeft de prostaatkliniek een
een nieuwe aanpak en een aanpassing van het zorgproces
een zo gelijkwaardig mogelijke positie geplaatst en zal deze ook
hele weg afgelegd. Gestart vanuit het idealisme van een
noodzakelijk was, ook door het mondiger worden van de
meer open zijn naar de hulpverlener toe. Deze kan dan sneller
aantal zorgverleners die top-referentiezorg wilden bieden aan
patiënten en de snel evoluerende gezondheidszorg. Met een
en beter inspelen op de noden van de patiënt, op wat hij beleeft
de patiënten met een prostaataandoening, is de prostaatkliniek
(oncologisch) gespecialiseerd prostaatverpleegkundige kon
of wil. Een goede relatie draagt m.a.w. bij tot een efficiëntere
geëvolueerd naar een professioneel uitgebouwde organisatie
hierop een antwoord gegeven worden, met als resultaat
hulpverlening. Doordat de prostaatverpleegkundige bepaalde
binnen het ziekenhuis ten dienste van alle patiënten met een
een verbeterd hulpverleningsproces. En zo geschiedde. De
noden signaleert aan andere professionele hulpverleners of zelf
onco-urologische aandoening.
psychosociale ondersteuning van de patiënten werd een stuk
de patiënt informeert, realiseert men een belangrijk aspect:
beter, wat niet alleen voor de patiënt betere zorgverlening
angstreductie. Het kan voor de patiënt heel geruststellend zijn
als een ingrijpende behandeling nodig is…
betekende maar ook aan de noden van de interne klanten
te weten wat hem juist mankeert, hoe chronisch of acuut het
Mannen met een prostaataandoening zijn aangewezen op
tegemoetkwam.
probleem is, welke gevolgen de ziekte heeft en hoe die zijn in te
medische behandeling. Als een ziekenhuisopname zich
perken, wat hij zelf kan doen, welke hulpverleners of relevante
De hoofdfunctie van de prostaatverpleegkundige
anderen iets voor hem kunnen doen. Meer psychosociale
teweegbrengen. Dit kan een zware impact hebben op de belevingswereld van de patiënt en zijn gezin. Het nieuwe
De prostaatverpleegkundige biedt opvang en ondersteuning en
van de directe omgeving van de patiënt, biedt zekerheid: goed
en onbekende van een medische behandeling, het gevoel
oplossingen voor psychosociale en verpleegkundige problemen
ingelichte patiënten werken beter mee. Dit bevordert dan ook de
van controleverlies over het eigen lichaam en functioneren,
van de patiënt en zijn directe omgeving. Hij staat in voor een
therapietrouw, het opvolgen van richtlijnen en voorschriften, wat
de onzekerheid hoe het verder moet na een ingrijpende
kwaliteitsvolle opvolging en begeleiding van de patiënt en
leidt tot een sneller herstel en betere zelfzorg.
behandeling, zijn allemaal factoren die hier onmiskenbaar
zijn omgeving en dit vanaf de diagnose tot het einde van de
meespelen. Op de dienst urologie werd in 2004 door alle
therapie en daarna. Samen met de geneesheer-coördinator
betrokkenen (patiënten, artsen, verpleegkundigen, medisch-
coördineert hij/zij de organisatie van de prostaatkliniek.
opdringt, zal dit vaak fysieke en/of mentale veranderingen
maatschappelijke werkers, kinesitherapeuten, ...) erkend dat de psychische ondersteuning van de patiënten beter kon.
Betere hulpverlening door adequate ondersteuning Onderzoek heeft aangetoond dat een adequate psychosociale
Luc De Laere Prostaatverpleegkundige Campus Sint-Jan
ondersteuning van de patiënt leidt tot minder emotionele spanningen. Het herstelde innerlijke evenwicht draagt bij tot een betere relatie met de hulpverleners, met minder angsten en meer
ondersteuning en voorlichting van de patiënt, en zo mogelijk ook
zorg
Medicatie-incidentenanalyseteam krijgt Franse onderscheiding In 2009 nam het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV deel aan de Merveil-studie. Vier medicatie-incidenten dienden geanalyseerd te worden volgens een Franse analysemethode, genaamd REMED (La Revue des Erreurs liées aux Médicaments Et aux Dispositifs médicaux associés). Naar aanleiding van deze studie werd een medicatie-incidentenanalyseteam (MIAT) opgericht. In mei 2012 werden de resultaten van de studie gepresenteerd op een studiedag in Parijs. Het MIAT van het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV ontving op die dag een onder-
25
De volledige organisatie en communicatie moeten bij elk incident kritisch bekeken worden om de kwaliteit van de zorg steeds opnieuw te optimaliseren.
scheiding van de Franse HAS (Haute Autorité de Santé) en de SFPC (Société Française de Pharmacie Clinique). Het medicatie-incidentenanalyseteam (MIAT) bestaat uit een
Deze studie gaf de impuls om verder multidisciplinair
Paarse spuiten voor orale of enterale toediening van
stafmedewerker zorg, de kwaliteitscoördinator, een stafmede-
medicatie-incidenten te analyseren. Ondertussen werkt het
geneesmiddelen werden geïntroduceerd en verhinderen het
werker van de dienst kwaliteit en enkele ziekenhuis apothekers.
MIAT ook campusoverschrijdend. Een kwaliteitsmedewerker
intraveneus toedienen van orale vloeibare geneesmiddelen.
De REMED-methode is specifiek voor medicatie-incidenten
en een ziekenhuisapotheker van de campus Henri Serruys
Op één verpleegafdeling werd zelfs getest met het aantrekken
en incidenten met medisch materiaal. Het uitvoeren van de
hebben het team vervoegd. Het MIAT komt maandelijks samen
van een fluohesje door de verpleegkundige die medicatie
analyse is zeer tijdrovend, maar laat toe alle elementen in
en analyseert de medicatie-incidenten die werden gemeld.
bedeelt. Het ‘niet storen’-fluohesje geeft aan dat de
het verloop van het incident op een systematische manier te
Na analyse worden gerichte verbeteracties voorgesteld om
zorgverlener niet mag gestoord worden zodat hij in alle rust
identificeren.
gelijkaardige medicatie-incidenten in de toekomst te voorkomen.
en concentratie medicatie kan bedelen.
Daarnaast geeft het MIAT feedback aan de betrokkenen. Een medicatie-incident of bijna-incident is geen eindpunt, maar Enkele voorbeelden van verbeteracties:
kan het begin zijn van een verbeterproces. Een fout of incident
Geneesmiddelen die veelvuldig worden verwisseld omdat de
is slechts het topje van de ijsberg en verdient de nodige
verpakkingen (look-a-likes) of de benamingen (sound-a-likes)
aandacht, ook wat er onder de oppervlakte gebeurt verdient
op elkaar lijken, kregen een merking als risicogeneesmiddel.
immers onze aandacht. Het melden van medicatie-incidenten
Deze merking wordt vermeld op de leverlijst van een
moet verder gestimuleerd worden.
geneesmiddel aan de verpleegeenheid en zorgt voor een extra controle in de apotheek. Dankzij de medewerking van artsen en verpleegkundigen
De apotheek geeft een opleiding farmaceutische
op de betrokken diensten, kon het MIAT uiteindelijk de
berekeningen voor verpleegkundigen en apotheekassistenten,
verschillende oorzaken van elk incident wegen, verbeteracties
zodat rekenfouten bij het toedienen van geneesmiddelen
identificeren en deze rangschikken volgens prioriteit.
worden voorkomen.
Carine De Vroe, mede namens de leden van het MIAT Ziekenhuisapotheker Campus Sint-Jan
Globaal vriendelijk beleid op de gynaecologieen verloskunde campus Serruys Dankzij ons moeder- en babyvriendelijk beleid, onze nieuwe technologie en onze sterk uitgebouwde polikliniek zorgen we ervoor dat een kleine campus groot kan zijn. Onze filosofie over de natuurlijke aanpak van de bevalling, met onze gekende onderwaterbevallingen, staat garant voor een laag aantal keizersnedes en een weinig epidurale verdovingen.
Baby friendly hospital initiative (BFHi)
De zwangere kan tijdens haar arbeid rekenen op een sterk
Het babyvriendelijke slaat op het feit dat de baby
Op 19 september 2012 behaalden we opnieuw het
professioneel team, maar mag ook haar familie meebrengen
onmiddellijk na de geboorte op de huid van de moeder
kwaliteitscertificaat “baby friendly hospital initiative”. In 2008
om haar de nodige steun en rust te geven. Dankzij het water
(of de partner) wordt gelegd. Huidcontact reduceert de
kregen we voor het eerst dit label. Het opnieuw toekennen
kan de arbeid spontaan en natuurlijk verlopen. Het water
geboortestress bij de baby en de moeder.
van dit label toont dat dit certificaat geen loze belofte is,
zorgt voor een sterke relaxatie van de moeder en reduceert
maar wel een ingeburgerde standaard. Dit label slaat op
de pijnsensatie.
een moedervriendelijk beleid tijdens de arbeid en een babyvriendelijke opvang na de bevalling.
Ook bij de keizersnedes worden de baby’s met hulp van de vroedvrouw op de huid van de moeder gelegd. Gedurende
Moeder- en kindvriendelijk beleid is de standaard
een uur blijft de baby bij de moeder en er wordt met de borstvoeding gestart van zodra de baby tekenen geeft dat hij/zij er klaar voor is.
Dit resulteert in het versnellen van de ontsluitingsfase en een zeer
Op 9 november 2012 werd een symposium borstvoeding
klein aandeel van bevallingen met epidurale verdoving (17,9%).
gehouden. Dr. Jack Newman uit Toronto sprak over de borstvoeding, Dr. Degomme (departementshoofd pediatrie)
De onderwaterbevallingen zorgen voor minder medische
over de bilirubineproblematiek en Dr. Depauw over
interventies. Samen met een gemotiveerd team
het moedervriendelijke beleid en de voordelen van de
vroedvrouwen en artsen (gynaecologen en pediaters) zorgt
onderwaterbevalling.
dit voor een laag aantal keizersnedes.
Dr. Veerle Depauw Diensthoofd Gynaecologie en Verloskunde Campus Henri Serruys
projecten
NiEUWBOUW- EN rENOVaTiEPrOjECTEN
Een vernieuwde afdeling Neonatale Intensieve Zorgen Sinds 1986 bevindt zich in het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV een van de acht erkende Vlaamse diensten voor Neonatale Intensieve Zorgen (NIC), van waaruit van de hele provincie zowel de te vroeg-geborenen, alsook de pasgeborenen met ernstige aangeboren afwijkingen kunnen opgenomen en verzorgd worden.
Meer info in het online jaarverslag
www.vanatotzorg.be
Met een druk bijgewoond openingssymposium op 17 november 2012 (niet toevallig de Werelddag van het Vroeggeboren Kind) werd onze vernieuwde dienst voorgesteld aan het grote publiek. Dit verbouwingsproject betekende vooral een extra stimulans voor het nooit aflatende enthousiasme van onze hardwerkende verpleegkundigen.
projecten
29
Onze NIC-afdeling beschikt over 15 “erkende bedden”. De
project, o.a. via werkbezoeken aan andere diensten in binnen-
realiteit is echter anders: gemiddeld bevinden er zich dagelijks
en buitenland, via werkgroepen, maar ook via intens overleg
naar een andere verdieping niet langer nodig is.
25 patiënten op onze dienst. De gestage toename van het aantal
met de architecten. Het eindresultaat is een unieke combinatie
Er zijn voldoende brede gangen in de afdeling, zodat moeders
verwijzingen naar onze dienst kan correct en veilig beantwoord
van spitstechnologie, voldoende ruimte (1700 m2), een modern
in hun ziekenhuisbed onmiddellijk na de bevalling bij hun
worden dankzij een dynamische teamwerking, een hoge
interieur en veel licht.
kindje kunnen. Deze ultramoderne dienst is dus perfect gestoeld op
professionele inzet van 4 artsen en 61 verpleegkundigen, en een verzorgde communicatie met de ouders en verwijzers.
afdeling zelf, zodat een potentieel destabiliserend transport
Op maandag 27 juni 2011 werd fase 1 van deze verbouwing
onze onderliggende visie, namelijk het bieden van
beëindigd:
ontwikkelingsgerichte zorg die geïndividualiseerd en familie-
De keerzijde van de medaille was evenwel het gebrek aan ruimte
Elke patiënt komt terecht in een “semi-open box” van 11 m2;
alsook het gebrek aan privacy en comfort voor de ouders. Met
de halfopen scheidingswanden garanderen de privacy voor
andere woorden: sedert 2007-2008 barst de NIC-afdeling letterlijk
de ouders, met behoud van een maximaal verpleegkundig
Eind mei 2012 beëindigden we fase 2, met name de “oude
en figuurlijk uit zijn voegen. Reeds in 2007 zette de directie
toezicht.
dienst” werd omgebouwd tot een N*-afdeling (opname van
het licht op groen voor een ver doorgedreven verbouwing en
De apparatuur is volledig vernieuwd, inclusief incubatoren,
pasgeborenen met een eerder mild probleem), alsook de bouw
verruiming van onze dienst. Het hele medisch en verpleegkundig
centrale monitoring en beademingstoestellen. Alle
van verschillende ruimtes voor de logistieke ondersteuning.
team werkte nauwkeurig en intensief mee aan dit belangrijk
heelkundige ingrepen kunnen worden uitgevoerd op de
Om de ouder-kindrelatie te bevorderen, werden ook extra
georiënteerd is.
faciliteiten voorzien voor de ouders die vele dagen en soms
18,7
24,5
23,4
23,0
familiekamer voorzien, met keuken, comfortabele zit- en leeshoek met tv, zodat de ouders even op adem kunnen komen.
15,6
Erkende bedden 14,4
15
20,9
20
zelfs weken op onze dienst aanwezig zijn. Zo is er o.a. een
20,2
25
21,9
Gemiddelde bedbezetting NIC
10 Dr. Luc Cornette Diensthoofd Neonatale Intensieve Zorgen Campus Sint-Jan
5 0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Van de “nood”een deugd maken? Vorig jaar investeerden we in een gloednieuwe noodstroom-
werkplaatsantennes op het derde verdiep en in de neonatale
voorziening en hoogspanningspost. Om altijd operationeel
verpleegeenheid maken er zo een coherent geheel van.
te blijven tijdens deze werken moesten we een moeilijke puzzel oplossen. Hoe vernieuw je een installatie als de oude
Er werd ook geïnvesteerd in beter sanitair en aparte
operationeel moet blijven?
voorzieningen voor de dames: aparte kleedkamers met aparte sanitaire voorzieningen. En zowel voor mannen als voor
De oplossing lag in het bouwen van een nieuw
vrouwen een degelijke douche. Dat kan het fietsverkeer op
noodstroomgebouw naast het bestaande. Zo konden
onze Vlaamse wegen en onze conditie maar ten goede komen.
we de nieuwe diesels in gebruik nemen en daarna de oude verwijderen. Op die plaats werd dan een nieuwe
Het gebouw moest een open structuur hebben in alle lokalen:
hoogspanningspost gebouwd. En van de gelegenheid werd
veel glas en dus ook veel licht, weinig wanden, grote openheid!
gebruikgemaakt om de broodnodige uitbreiding van ons oude
Die architecturale openheid moet de cultuur van “ontmoeten“
trouwe gebouwtje te realiseren.
ondersteunen. Zo creëren we ook visueel de befaamde lage drempel. Die moet ons sneller en vaker bijeenbrengen en zo
Nadat de burelen enkele jaren noodgedwongen werden
via informele communicatie veel beter betrekken bij het
ondergebracht in containerkantoren, werden hiervoor in de
dagelijkse reilen en zeilen. De bureelomgeving werd zo in een
uitbreiding nieuwe ruimtes voorzien. Tezelfdertijd kregen
“loft-stijl” samengebracht op de eerste verdieping waar de
ateliers, magazijnen en overlegruimtes meer plaats toebedeeld.
verschillende vakgroepen samenhuizen.
De nieuwe hoofdingang creëert een splitsing tussen goederen- en bezoekersverkeer en het verruimde secretariaat en onthaal
Maar de spil van onze ontmoeting speelt zich af rond de
verhuisde mee, dicht bij die nieuwe ingang.
nieuwe “refter” (dicht bij het onthaal, secretariaat, de trap, de kopiemachine, het rookterras én bij de koffie). Deze
De vakgroep medische uitrusting die tijdens de werken
ruimte wordt werkelijk het kloppend hart van onze nieuwe
moest verhuizen, krijgt op het gelijkvloers mooie, nieuwe en
infrastructuur. We vinden elkaar daar voor de koffie, voor de
ruimere werkplaatsen: een nieuwe efficiënte uitvalsbasis dicht
babbel, voor de ontmoeting, de afspraak met een firma of
bij de andere collega’s en projectmedewerkers. De nieuwe
vertegenwoordiger, de maaltijd, de broodjes, de lotto?, … Ze werd dan ook officieel “de Ontmoeting” gedoopt en sluit hiermee een bijna drie jaar durende verbouwingsperiode af.
Franky Gotelaere Technisch directeur
projecten
Een nieuw gebouw voor patiëntgebonden diensten, cafetaria en poliklinieken op de Campus Henri Serruys Je kan er niet naast kijken als je de Campus Serruys betreedt,
er vindt, zijn reumatologie, geriatrie en de pijnkliniek.
een groot halfrond gebouw staat er naast de hoofdingang. Het
De derde verdieping omvat de consultaties oogziekten,
werd een gebouw met een opvallende architectuur, vooral een
gynaecologie en algemene heelkunde. Naast deze poliklinieken
gedurfde glasgevel trekt de aandacht.
kunnen ook oogheelkundige ingrepen onder lokale verdoving
Het gebouw zorgt voor 3400 m² extra ruimte op de campus en
worden uitgevoerd.
maakt deel uit van een ruimer project waarbij ook het onthaal en
Rond en onder de nieuwbouw zijn er een viertal parkeerplaatsen
de inkom worden vernieuwd.
voor personen met een handicap en voor huisartsen en een
31
fietsenstalling met 50 plaatsen. Het gelijkvloers wordt voorbehouden voor patiëntgebonden diensten zoals maatschappelijk werk, patiëntenadministratie en
Als in een volgende fase (voorzien eind 2013) het verruimde
de ombudsdienst.
onthaal gebouwd is en aansluit op deze nieuwbouw, dan wordt
Op de eerste verdieping vind je een nieuwe cafetaria voorzien
het voor patiënt en bezoeker veel eenduidiger waar al de
van een free-flow restaurant voor 170 personen. Zowel bezoek
ambulante functies zijn.
als personeel kan er dagelijks terecht voor een ruime keuze aan dranken en maaltijden. Aan het achterste gedeelte van de cafetaria werd een auditorium aangebouwd met een capaciteit van 130 personen, uitgerust met de meest moderne multimedia-apparatuur. Bovendien zijn in de cafetaria nog twee grote vergaderzalen gebouwd, de “Mercator” en de “Amandine”. Deze ruimtes voldoen aan de stijgende behoefte om kwalitatieve infovergaderingen te organiseren voor grote groepen, zowel voor interne medewerkers als voor externen. Op de tweede verdieping vinden we de consultatie cardiologie waar meerdere cardiologen gelijktijdig consultaties kunnen houden in zeven onderzoekslokalen. Andere consultaties die men
Franky Gotelaere, Technisch directeur Eddy Clauw, directeur Facility Campus Henri Serruys
Het digitaal operatiekwartier Het digitaal operatiekwartier is eerder een principe dan een welomschreven vaste entiteit. Het principe van een digitaal operatie-
Een heel andere vorm van een digitaal operatiekwartier zijn de
kwartier is dat men alle mogelijke informatie van de patiënt op eenzelfde digitaal platform bijeenbrengt tot bij de specialist die de
operaties waarbij er voornamelijk via scopie wordt geopereerd:
patiënt behandelt. Daarnaast wordt ook alle informatie die men in de operatiekamer verzamelt over die patiënt op hetzelfde digitaal
de laparoscopische, thoracoscopische en arthroscopische
platform geplaatst. De informatie is uitwisselbaar via het ziekenhuisnetwerk met alle mogelijke andere specialisten die op dat mo-
ingrepen. De operaties worden uitgevoerd via hogeresolutie-
ment niet in de operatiezaal aanwezig zijn. De basis van een digitaal operatiekwartier is dus een intelligent digitaal netwerk waarin
camerabeelden en zijn uiteraard ook patiëntgerelateerde
al deze informatie te sturen is.
digitale informatie. Door deze informatie in het digitale netwerk te brengen, is het mogelijk om vanop afstand andere
Voor iedere specialist zal de opzet hiervan anders zijn.
Een basisprincipe is dat de specialist over het dossier en
specialisten om advies te vragen, directe realtime teaching te
Er bestaat dus niet zo iets als het ideale digitale operatie-
de medische beeldvorming van de patiënt beschikt. De
geven en door opname van de beelden deze ook achteraf als
kwartier. De mogelijkheden zullen in de loop van de tijd ook
beschikbaarheid van de medische beelden via de PACS en het
onderwijsmateriaal te gebruiken. Zeker bij moeilijke ingrepen
verder toenemen. We beschrijven hieronder enkele voorbeelden
digitaal medisch dossier zijn dan ook basisgegevens die in het
kan het zeer leerzaam zijn om achteraf de beelden deze met
om de opzet van een digitaal operatiekwartier te situeren.
digitaal operatiekwartier aanwezig moeten zijn.
collega’s te bespreken. Een belangrijk ergonomisch voordeel van
Meer en meer hebben de chirurgen niet genoeg aan
een netwerk is de mogelijkheid om de beelden op verschillende
Alle digitale informatie moet voor de specialist direct te
de geselecteerde beelden van de scanners (MRI en CT),
schermen tegelijk te tonen zodat het gehele team vanuit een
raadplegen zijn, niet in een hoekje van de operatiezaal,
beschikbaar via de PACS, maar maken ze gebruik van alle
comfortabele positie de operatie kan volgen.
maar direct zichtbaar voor de behandelend specialist
digitale informatie die de scanners leveren om zo waardevolle
(chirurg, anesthesist) op zijn werkplek. Om deze gegevens
hogeresolutie 3D-reconstructies te gebruiken, rechtstreeks in
Ook voor operaties waarbij men de klassieke open chirurgische
overal beschikbaar te maken, beschikt een digitaal
het operatieveld. In ons ziekenhuis is de neurochirurgie de
technieken gebruikt, worden realtime operatiebeelden in hoge
operatiekwartier dan ook over een netwerk van verschillende
voorloper van de 3D-navigatie op basis van CT-gegevens.
resolutie verzameld via camera’s, die veelal verwerkt zijn in
hogeresolutieschermen waarop deze gegevens beschikbaar
de operatielampen die uiteraard recht boven het operatieveld
zijn. Op welk scherm men welke informatie wil weergeven,
Doordat men binnen de operatiezalen zelf ook steeds betere
staan. Het gehele team aanwezig in de operatiezaal zal hierdoor
is stuurbaar en altijd aanpasbaar. De besturing van deze
beeldvormende technieken heeft (digitale C-boog, O-boog,
een directe kijk hebben op wat er in het operatieveld gebeurt.
programma’s gebeurt voorlopig nog buiten het steriele veld van
hybridezaal) kan men deze realtime beeldvorming van in de
Nu moet men letterlijk over de schouder meekijken om het
de chirurg, maar meer en meer zal spraakherkenning hier de
operatiezaal gaan koppelen aan de preoperatieve gegevens.
operatieve gebeuren te volgen. Deze beelden zijn eveneens via
mogelijkheden vergroten voor de chirurg.
De integratie van deze beelden kan in verscheidene
het netwerk te verspreiden.
specialiteiten de accuraatheid van de chirurgie verhogen. Dr. Jan De Letter Geneesheer-departementshoofd Algemene, Kinder- en Vaatheelkunde Campus Sint-Jan
Ook hier weer het voorbeeld van neurochirurgie, maar
Door de digitale informatie van de monitoring van de patiënten
ook mond-, kaak- en aangezichtschirurgie, neus-, oor- en
in de ontwaakzalen in het netwerk te plaatsen, kan de
keelziekten en vaatchirurgie kunnen de operaties hierdoor
anesthesist ook deze patiënten vanop afstand volgen.
verfijnen.
projecten
Een belangrijk onderdeel van dit digitale netwerk is het
mate gedigitaliseerd. De overige zalen werden bij
noden van de medische discipline die in die zaal werkt.
geheugen van het systeem. Enerzijds een werkgeheugen,
renovatiewerken voorzien van de nodige bekabeling voor
Dit alles moet uiteindelijk leiden tot een verbetering van de
anderzijds een tijdelijk en permanent geheugen. Het kan
digitalisatie. De verdere uitbouw van de digitalisatie van de
zorg voor de patiënt in de operatiezaal.
natuurlijk niet de bedoeling zijn alle informatie uit deze
zalen zal stap voor stap doorgevoerd worden, gericht op de
netwerken permanent op te slaan. Zeker high-definition beelden vragen veel geheugencapaciteit. Het geheugen dient dan ook een intelligent geheugen te zijn dat bepaalde informatie korter of langer opslaat. Er moet een mogelijkheid zijn om informatie actief te selecteren en permanent op te slaan. Een laatste facet in het digitale operatiekwartier zijn de mogelijkheden om de organisatie van het operatiekwartier te sturen door informatie-uitwisseling met de verschillende operatiezalen en ontwaakzalen. Voor een verantwoordelijke organisatie van het operatiekwartier is het essentieel dat hij op ieder ogenblik overzicht behoudt van de activiteiten. Hier zijn camerabeelden en intercomverbindingen, samen met nog andere digitale informatie van iedere operatiezaal, mogelijkheden om het digitaal operatiekwartier te gebruiken bij de dagelijkse organisatie. Gezien de intrede van domotica in vele huiskamers is het uiteraard niet te verwonderen dat ook dit een onderdeel van het moderne digitale operatiekwartier is geworden. Centrale besturing van de verlichting, verluchting en operatielampen. U merkt het, het digitaal operatiekwartier heeft een scala aan mogelijkheden waarvan de opsomming vermoedelijk nog lang niet ten einde is. In het ziekenhuis werden de nieuwbouwzalen in belangrijke
33
Ontkoppeld koken in nieuwe centrale keuken De verschillende stappen in het ‘nieuwe’ kookproces
nu op de verpleegeenheden en duurt ongeveer 50 minuten.
inzake voedselhygiëne, in het vakjargon HACCP genoemd, zijn dermate streng geworden dat onze keukeninfrastructuur niet
De warme productie: door de strenge hygiënenormen zijn we
vroeger aan op de eenheid. Voor de distributie van het ontbijt
meer toereikend was om hieraan te voldoen. De keuken op
overgeschakeld naar een systeem van ontkoppeld koken, wat
en het avondmaal is er niets gewijzigd.
de campus Sint-Jan werd 33 jaar lang (12.045 dagen) intensief
betekent dat we vandaag koken om morgen of overmorgen te
non-stop gebruikt en begon enige tekenen van slijtage te
verbruiken.
De huidige normen die door de overheid opgelegd worden
De renovatie van de bestaande keuken op niveau 1 kaderde in
Meer polyvalentie en comfortabeler werken Er was meer polyvalentie nodig omdat de medewerkers zowel
vertonen. Een totale vernieuwing van onze infrastructuur was dan ook noodzakelijk.
Daardoor komen de voedselwagens nu ongeveer 50 minuten
Ontkoppeld koken betekent dat we vandaag koken om morgen of overmorgen te verbruiken.
bij de vaatwas, de distributie als bij de productie zouden kunnen ingeschakeld worden. Die polyvalentie werd de laatste jaren reeds gestimuleerd en uitgebreid zodat deze stap niet meer zo groot was. Door in te spelen op de nieuwste evoluties bedraagt
een renovatieplan in drie stappen: Het inrichten van een noodkeuken op niveau 0 in de lege
De distributie van het middagmaal gebeurt nu koud.
de omgevingstemperatuur 16 °C in onze distributieruimte. In
ruimte van de vroegere centrale sterilisatie (ca. 620 m²).
In het verleden werden warme maaltijdcomponenten van
een vorige generatie van keukens bedroeg deze temperatuur
De renovatie van de bestaande keuken op niveau 1 bestond uit
meer dan 65 °C op het bord gelegd, nu worden er koude
nog 12 °C. Dit is dus een stuk comfortabeler om in te werken.
afbraakwerken en de volledige herinrichting van de keuken.
maaltijdcomponenten lager dan 7 °C op het bord gelegd.
Het inrichten van een nieuwe ruimte dispatching/magazijn
Het opwarmen in onze huidige voedselwagens van de
(ca. 760 m²) in de ruimten van de vroegere centrale sterilisatie.
middagmalen naar een temperatuur hoger dan 65 °C gebeurt
Dit project werd succesvol afgerond dankzij de intense samenwerking van het keukenteam, de technische dienst, de preventiedienst, externe architecten en het studiebureau technieken.
Johan Van Heulebrouck Coördinator Logistieke diensten
WETENsCHaP EN ONDErZOEK
projecten
35
8sTE sYMPOsiUM:
Critical Care Issues 2012
Dag van de glimlach
Het symposium Intensieve Zorgen werd opgestart in 1997 naar aanleiding van “20 jaar Intensie-
Op zaterdag 2 juni 2012 vond in het AZ
lichtten de werking van het team in Brugge
ve Zorgen” in een van de mooiste sites van ons waardevol historisch patrimonium, het Belfort.
Sint-Jan Brugge-Oostende AV het symposium
nader toe.
“dag van de glimlach” plaats, georganiseerd
In de namiddag ging de aandacht naar de
Het werd een hoogstaand symposium over
In 2012 vond het 8ste symposium Intensieve
door het Schisis & Cranofaciaal Centrum
patiënten zelf. Zo werd tussen 14.15 en
alle aspecten van ARDS (Acute Respiratory
Zorgen, Critical Care Issues, plaats. Sinds
Brugge.
16.00 uur een “metamorfose”-moment
Distress Syndrome), gebracht door nationale
2010 maakten we de “historische” stap
en internationale experten. Het was een
van het Belfort naar het Concertgebouw.
De voormiddag bestond uit een
stonden de jonge patiëntjes bij met raad
historische dag op meerdere vlakken: de
Ons programma, verzorgd door “opinion
symposium rond schisis (een aangeboren
en daad, penselen en maquillage, om hun
wetenschappelijke waardering, het belang
leaders”, ons publiek, onze dienst met zijn
gelaatsafwijking) voor de ouders en
zelfvertrouwen een boost te geven. Artsen
in de uitbouw van onze dienst die instaat
medewerkers, zijn de beste motivatie om
artsen die de patiënten verwijzen
en medewerkers van het schisisteam waren
voor de volledige postgraduaatopleiding in
door te gaan met de gewaardeerde meeting
naar de specialisten van het Schisis &
hierbij aanwezig. Het was een moment
het behalen van de “bijzondere beroepstitel
in het ICU-landschap.
Craniofaciaal Centrum Brugge. Tijdens het
waarop ouders en patiënten in alle rust en
Intensieve Zorg”, de regionale waardering als
wetenschappelijke gedeelte kwamen de
op een ontspannen manier al hun vragen
supraregionale functie, alsook de inzet van
verschillende leden van het schisisteam aan
konden stellen, in een niet-medische context.
het secretariaat en van de groep Intensive
bod. Zij gaven inzicht in hun specifieke rol en
georganiseerd. Visagisten en kappers
Care Unit (ICU)-verpleegkundigen die deze dag mogelijk maakten, waren de aanzet om niet bij die ene organisatie te blijven, maar te komen tot een “every other year” meeting.
Dr. Marc Nauwynck Geneesheer-departementshoofd Intensieve Zorgen Dr. Marc Bourgeois Geneesheer-diensthoofd Intensieve Zorgen Campus Sint-Jan
Dr. Gwen Swennen Staflid Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie Campus Sint-Jan
EUROHYP-1: Hypothermie als mogelijke behandeling bij beroerte? Beschermt hypothermie bij acute beroerte?
gunstige effecten van hypothermie als bescherming van de
belangrijke rol van de dienst neurologie als leverancier
Een acute ischemische beroerte is een aandoening die in
hersenen bij hartstilstand en reanimatie, maar ook bij hypoxische
van neurologische referentiezorg door deelname aan het
België alleen al elke dag 33 nieuwe slachtoffers maakt. Het
ischemische encefalopathie bij pasgeborenen, verwachten we
beroertezorgonderzoeksproject, plaatst deze deelname het
wordt veroorzaakt door plotse afsluiting van een of meerdere
dat hypothermie bij acute beroerte eenzelfde neuroprotectief
ziekenhuis op de Europese kaart voor innovatief klinisch
arteries of slagaders naar of in de hersenen, hetgeen leidt tot
effect heeft. Er is daarenboven dierexperimenteel onderzoek,
wetenschappelijk onderzoek.
acute neurologische tekorten, zoals halfzijdige verlamming,
maar ook beperkt onderzoek op beroertepatiënten dat een
taalstoornissen of zichtstoornissen. Naast het persoonlijke
gunstig effect van milde hypothermie (tot 34 °C) suggereert.
drama is de sociaal-economische kost hoog.
Hypothermie is geen nieuwe behandeling in het ziekenhuis
Het vroegtijdig openmaken (reperfusie door intraveneuze
Klinisch wetenschappelijk onderzoek omtrent hypothermie is
trombolyse met rTPA) en open houden (vroegtijdig toedienen
De dienst neurologie is de enige Belgische partner in het EUrOHYP-consortium
van aspirine) van het opgestopte bloedvat gelden als
De dienst neurologie neemt op dit ogenblik als enige Belgische
anesthesist, speelde een vooraanstaande rol in de in 2002 in
standaardbehandeling. Deze behandelingen zijn echter niet
partner deel aan een pan-Europese klinische proef die
de New England Journal of Medicine gepubliceerde klinische
100% effectief. De bloedvatafsluiting leidt tot een complexe
definitief wil aantonen dat milde hypothermie, vroegtijdig
proef met een sleutelrol die het nut van milde hypothermie na
opeenvolging van gebeurtenissen met zuurstoftekort en ten
gestart (minder dan 6 uur na het begin van de symptomen) en
geslaagde cardiovasculaire reanimatie aantoonde. Deze
slotte celdood van hersencellen (necrose-cascade). De hersen-
bovenop de standaardtherapie gedurende 24 uur toegepast bij
indicatie is ondertussen een vast onderdeel van de behandeling
cellen, in afwachting van reperfusie, beschermen tegen deze
wakkere beroertepatiënten, een bijkomende gezondheidswinst
van patiënten die na een hartstilstand in het ziekenhuis
neerwaartse spiraal is wat neuroprotectie poogt te verwezen-
oplevert. Daartoe is het ziekenhuis geregistreerd als Legal
worden opgenomen. EUROHYP-1 zal in het ziekenhuis dankbaar
lijken. Zeer veel geneesmiddelen waarvan gedacht werd dat ze
Entity bij de Research Executive Agency van de Europese
kunnen gebruikmaken van de reeds aanwezige expertise bij
neuroprotectieve eigenschappen hadden, werden de voorbije
Commissie. Op die wijze kan het ziekenhuis als directe
de toepassing van milde hypothermie. Het wordt een uitdaging
decennia getest, maar geen enkele doorstond de klinische
researchdeelnemer voor het EUROHYP-1-project optreden in het
om deze behandeling die doorgaans bij gesedeerde patiënten
proeven. Omwille van de veelvoudige aangrijpingspunten op
Seventh Framework Programme for Research, Technological
wordt toegepast, bij alerte beroertepatiënten in combinatie met
de necrose-cascade en naar analogie met de aangetoonde
Development and Demonstration Activities (FP7). Binnen dit
reperfusie-behandelingen toe te passen. De planning is om de
Europees onderzoekskader heeft het EUROHYP-consortium
studieresultaten in 2017 voor te stellen. Indien deze resultaten
waar we deel van uitmaken in de sectie “Investigator-driven
statistisch significant en klinisch relevant zijn, dan kunnen we
clinical trials for the management of cardiovascular diseases”
wellicht een belangrijke nieuwe behandeling toevoegen aan
een belangrijke financiering verworven om EUROHYP-1
het therapeutisch arsenaal voor het bestrijden van de ernstige
als klinische proef financieel te ondersteunen. Naast een
gevolgen van ischemische beroertes.
Dr. Geert Vanhooren Geneesheer-diensthoofd Neurologie Campus Sint-Jan
niet nieuw in het ziekenhuis. Immers collega Dr. Patrick Martens,
aDMiNisTraTiE EN lOgisTiEK
@min: een integrerend initiatief voor de administratie
projecten
Webwinkel
37
Voor de verpleegeenheden en grote poliklinieken worden
toe te voegen kan dit onmiddellijk centraal geregeld en
medische verbruiksgoederen op voorraad reeds vele jaren
gecommuniceerd worden.
door medewerkers van de dienst voorraadbeheer gescand en
De gebruiker kan maximaal hoeveelheden aanvragen om
aangevuld tot in de kast. Deze diensten genieten dus van een
een periode van 14 dagen te overbruggen. Dit resulteert
volledige dienstverlening.
in een voorraadreductie op de diensten en een kleinere
Naar aanleiding van de behoeftendetectie in de administra-
De andere diensten volgen hun voorraadartikelen, afkomstig
kans dat producten hun uiterste houdbaarheidsdatum
tieve diensten bleek dat vele administratieve medewerkers
uit verschillende magazijnen, zelf op en vragen aan wat
overschrijden. Bovendien kan er zo vlugger overgeschakeld
uitkeken naar een jaarlijkse samenkomst waarin een aantal
ze nodig hebben. Dit was voor deze diensten niet altijd
worden op nieuwe producten als daar nood aan is en is er
hedendaagse items aan bod komen. Een vertegenwoordiging
eenvoudig om te weten aan wie ze deze aanvragen moesten
minder verspilling van middelen.
van administratieve medewerkers over de drie campussen
richten.
Het kostenbewustzijn wordt gestimuleerd doordat alle kostprijzen zichtbaar zijn.
brainstormde intensief, een communicatiecampagne werd opgezet en op 31 mei 2012 werd het startschot gegeven van
Om dit te faciliteren werd in 2012 voor deze diensten een
@min. Voor deze editie kozen we voor het thema ‘integratie
webwinkel opgestart. De voordelen zijn legio:
Op deze manier proberen wij vanuit de dienst voorraadbeheer
Het principe van een webwinkel is algemeen bekend en
een aantal taken over te nemen waardoor verpleegkundigen
Een administratieve held van elke campus heeft zijn specifieke
zeer gebruiksvriendelijk.
meer tijd kunnen besteden aan de zorg. Voor de dienst
werking op de campus uiteengezet. Deze lezingen werden
De aanvraag gebeurt volledig digitaal. Het invullen van
voorraadbeheer resulteert dit in een mogelijke verdere
opgefleurd door een interactieve oefening met onze ergothera-
een papieren aanvraag, handtekenen en doorsturen via de
stroomlijning van de transporten en minder wachttijden aan
peut, dit maakte gewrichten en gemoederen los. Het ijs was
binnenpost behoren tot het verleden.
de liften. Het systeem werkt, groeit gestaag en is zeker nog
gebroken en de speeddate tussen de campus Sint-Jan en de
Iedere medewerker met een login kan aanvragen plaatsen
voor verbetering en uitbreiding vatbaar.
campussen SFX-Henri Serruys kon beginnen. Aan de hand van
via de webwinkel voor zijn dienst. Deze login vervangt de
met de campus Henri Serruys’.
een aantal vragen kreeg iedereen de mogelijkheid om enkele
vroegere handtekening.
collega’s van de andere campus beter te leren kennen. Na
Het programma stuurt de aanvraag automatisch door naar
enkele rondjes doorschuiven, hebben we nog wat nagepraat,
het correcte magazijn.
dit met een hapje en een drankje. Met een opkomst van 114
Elke gebruiker heeft een specifieke lijst met alleen die
administratieve medewerkers kunnen we zeker spreken van
artikelen die hij nodig heeft. Er kan met een zoekfunctie
een geslaagd initiatief.
gewerkt worden. Naar de juiste naam van dit artikel en de magazijncode hoeft de gebruiker evenmin nog te zoeken, waardoor het foutenpercentage vermindert.
Brigitte Boivin Hoofd Vorming en Organisatie
Deze stocklijsten per dienst zijn perfect te sturen en te traceren vanuit een centraal punt. Als het nodig is om een artikel uit omloop te nemen of om een nieuw artikel
Claudine Devroe Leidinggevend functionaris Aankoop-, Voorraad- en Materiaalbeheer
iCT
Succesvolle fusie van de ICT-systemen van Brugge en Oostende: een voorbeeld van multidisciplinaire samenwerking De twee laatste dagen van 2012 werden de grootste ICT-
Een gedetailleerd stappenplan werd uitgewerkt door de
hoogte van de uitvoering van het vooraf volledig uitgewerkte
applicaties van de campussen in Brugge samengebracht
verschillende fusiewerkgroepen. Veel diensten waren hier
stappenplan.
met die van de campus in Oostende. Deze overgang werd
actief in betrokken. Ieder team had zijn opdrachten en timing.
ruim twee jaar voorbereid. Het netwerk, het intranet, de
Ontelbare vergaderingen en sessies via videoconferentie gaven
De fusie is met succes gerealiseerd, de laatste dag van
mailomgeving, het personeelsdossier en een zeer beperkt
dit project een sterke dynamiek. Alleen zo groeide de nodige
2012 werd de nieuwe omgeving live gebracht voor de drie
aantal kleinere toepassingen waren in 2011 al gefusioneerd.
communicatie en ontstonden nieuwe afspraken tussen de
campussen en dit volledig binnen de vooropgestelde timing.
De grote databanken en applicaties daarentegen zoals het
teams die elk verantwoordelijk waren voor hun deeldomein:
We mogen terecht spreken over een sterk staaltje van
patiëntendossier, de facturatie en boekhouding maar ook de
apotheek, boekhouding, medisch dossier, ...
samenwerking tussen de drie campussen.
logistieke systemen voorraadbeheer en apotheek waren nog volledig gescheiden in Brugge en Oostende.
Ondertussen zorgden de ICT-medewerkers samen met alle betrokken softwareleveranciers voor de noodzakelijke
Om al die omgevingen samen te brengen diende eerst het
testscenario’s. De ICT-fusie werd dan ook meerdere keren in test
patiëntenbestand uniek te worden over de campussen heen.
uitgevoerd.
Dit vergde verschillende aanpassingen in meerdere systemen en werd heel nauwgezet en gefaseerd uitgevoerd. Soms
Deze ICT-fusie was technisch een complexe opdracht. Echter
volstonden geautomatiseerde procedures niet en moest
nog veel moeilijker was de juiste communicatie tussen
‘handmatig’ gewerkt worden. De patiëntenidentificatie mocht
tientallen medewerkers die de opdrachten aanstuurden en
geen enkele fout bevatten want een unieke identificatie is
alle andere zorgverleners in het ziekenhuis. Onze grootste
letterlijk van levensbelang.
softwareleverancier had in dit proces een sleuteltaak en heeft
Bij de aanvang leek deze opdracht bijna onmogelijk omdat
dit, waar nodig, professioneel en sturend uitgevoerd.
eenzelfde patiënt in de aparte systemen onder een ander nummer bekend was. Dit huzarenwerk werd gerealiseerd
Op 31 december gebeurde dan de ‘big-bang’. Via een chatsessie
dankzij de medewerking van heel veel personeelsleden.
hielden de teams in Brugge en Oostende elkaar op de
AZ Sint-Jan BruggeOostende lanceert een mobiele website
projecten
39
Aansluiting op het federale eHealth-platform Het federale eHealth-platform biedt aan artsen
ontwikkeld in het UZ Gent. De werkgroep
de mogelijkheid om onder strikte voorwaarden
Zorgnetwerk West-Vlaanderen, bestaande
Onze website is het digitale uithangbord van dit ziekenhuis en wordt al jaren heel intensief bezocht.
online toegang te krijgen tot patiëntendossiers
uit de ICT-directeurs van 7 ziekenhuizen uit
Maar het ziekenhuis evolueert en dus moet de website mee evolueren, niet alleen inhoudelijk maar
uit andere ziekenhuizen. De afscherming van
West-Vlaanderen, realiseerde binnen enkele
ook op gebied van stijl en toegankelijkheid.
patiëntgegevens wordt om privacy-redenen
maanden een gemeenschappelijke aansluiting.
maximaal gegarandeerd. De patiënt moet zijn Bouwen en timmeren doen we dus niet alleen aan het gebouw maar ook aan onze website. In
informed consent geven. Hij kan dit nu reeds
In het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV kan
2012 werd de site volledig vernieuwd. We zochten naast een nieuwe, frissere stijl ook een platform
via internet, bij de huisarts of in het ziekenhuis
iedere arts voor zijn patiënt via het centraal
waarin diensten vlotter de eigen deelsites kunnen onderhouden. Maar naast een volledig nieuwe
tijdens de consultatie. In de loop van 2013
patiëntendossier naadloos doorklikken naar
website werd door de eigen ICT-dienst ook een mobiele site ontwikkeld en ingezet. Meer en meer
zal hij dit ook kunnen in de opnamedienst.
documenten, verslagen en resultaten uit
mensen surfen immers met hun smartphone of tablet. Een klassieke site is dan niet handig want de
Daarnaast moet er een aantoonbare
een ander ziekenhuis van zijn patiënt. Dit is
letters zijn te klein en je moet te veel scrollen. Surf je sedert eind 2012 op je smartphone of tablet
therapeutische relatie zijn tussen die patiënt
uiterst nuttig want patiënten vergeten soms
naar www.azsintjan.be dan word je automatisch geleid naar de mobiele versie m.azsintjan.be. Een
en de arts (huisarts of ziekenhuisarts) die de
zelf wanneer of waar ze in het verleden in
minderheid van de Vlaamse ziekenhuizen biedt vandaag zo’n mobiele versie aan!
gegevens opvraagt. De patiënt kan met zijn
behandeling waren. Dit doorklikken lukt
De mobiele versie richt zich vooral naar de meest essentiële informatie die je ‘onderweg’ kan nodig
elektronische identiteitskaart op de eHealth-
alleen wanneer er in de software reeds
hebben: bereikbaarheid, telefoonnummers, busnummers en andere contactgegevens. Alle informatie
website steeds nakijken welke arts zijn
een voldoende recent contact (de laatste
staat duidelijk, groot leesbaar op het scherm. Scrollen is
medisch dossier opgevraagd heeft. Indien
drie maanden) bestaat tussen de arts en de
niet nodig en de applicatie past zich automatisch aan aan
gewenst kan hij ook bepaalde artsen uitsluiten.
patiënt. Het is een mooie en noodzakelijke
de grootte van je smartphone of tablet. We zijn ervan
realisatie die de komende jaren nog sterk aan
overtuigd met deze nieuwe digitale toegangspoort de
In 2012 sloot het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
belang zal toenemen en die de kwaliteit van
drempel tussen de bezoeker of patiënt en het ziekenhuis
aan op dit platform via de website ‘Cozo’. Cozo
de patiëntenbehandeling alleen maar ten
een stukje te verlagen.
staat voor Collaboratief Zorgplatform en werd
goede komt.
Helga De Neve Directeur ICT
netwerk
netwerk
‘De Vlinder’, waar sterven mag De palliatieve zorgeenheid dankt zijn bestaan aan een uniek
is anders. Meestal is dit zeer moeilijk en gaat dit met heel wat
samenwerkingsverband tussen AZ Sint-Jan, AZ Sint-Lucas en het
emoties gepaard omdat de wil om te leven groot is. Het vergt
Netwerk Palliatieve zorg Heidehuis.
een heel proces voor de patiënt en zijn familie om te aanvaarden
41
dat hij in een palliatieve levensfase is gekomen. Daarom is de
Een korte geschiedenis
samenwerking binnen het Palliatieve netwerk, met de palliatieve
De palliatieve zorgeenheid werd opgericht op 5 mei 1993,
supportteams, met de palliatieve thuiszorg, … zo belangrijk.
aanvankelijk konden er 5 patiënten verblijven. Vanaf februari 1995 konden er 6 patiënten terecht. In september 1998 was
Omdat dit de enige afdeling in het ziekenhuis is waar geen
er een laatste uitbreiding naar 9 patiënten. Op 9 maart 2009
genezing meer wordt beoogd, kan er meer tijd besteed worden
verhuisde de palliatieve zorgeenheid van het Minnewater naar de
aan het comfort en de kwaliteit van leven van de patiënt. De
Spaanse Loskaai te Brugge op de Campus SFX van het AZ Sint-Jan.
tijd die op andere afdelingen wordt besteed aan onderzoeken
Vanaf dan kreeg de palliatieve zorgeenheid de naam ‘De Vlinder’.
en therapie komt hier immers vrij. In De Vlinder heeft iedere patiënt zijn eigen kamer, zonder dat de patiënt daarvoor extra
Totaalzorg op maat, voor de patiënt en zijn dierbaren
dient te betalen. Kwaliteit van leven is voor ieder persoon
De Vlinder is een thuisvervangende verblijfseenheid, een
dit van de zorgverlener een grote (verpleegkundige) expertise,
Palliatieve zorg is teamwerk
verpleegafdeling voor ongeneeslijk zieke mensen die we in hun
luisterbereidheid, respect, empathie, maturiteit en openheid.
Het team van De Vlinder bestaat uit 3 artsen, 12,5 voltijdse
laatste levensfase een totaalzorg op maat aanbieden, in functie
Niets wordt routinematig gedaan. Het ritme wordt bepaald door
equivalenten verpleegkundigen, 3 logistieke medewerkers,
van de noden en verlangens van de patiënt en zijn dierbaren.
de patiënt. De zorg is een continu afstemmen van de prioriteiten.
een 30-tal vrijwilligers, een deeltijdse psychologe, een
De mensen op een zo comfortabel mogelijke manier verzorgen,
Voor familie en vrienden is het verblijf van hun geliefde
maatschappelijk werker en een muziektherapeute. Indien nodig
met een groot respect voor de eigenheid van denken, voelen en
een emotioneel zware periode. Mensen zijn in crisis. Elk
kan er een beroep gedaan worden op andere disciplines zoals
zijn, daar hechten wij het grootste belang aan. De Vlinder wenst
detail is belangrijk en kan een impact hebben op de latere
diëtisten, kinesisten, …
synoniem te zijn voor hoogkwalitatieve en diepmenselijke
rouwverwerking. Als zorgverlener is het noodzakelijk om hen
Het team hecht groot belang aan een goede samenwerking
palliatieve zorg. Onze dienst streeft ernaar zo toegankelijk
te beluisteren, veelvuldig informatie te geven bij het ziekte- en
met de huisarts. Op vraag van de patiënt kan zijn huisarts mee
mogelijk te zijn voor iedereen. Dat betekent ook dat kandidaat-
stervensproces, de emoties tussen de patiënt en zijn naasten
het medisch beleid bepalen, in overleg met het team.
patiënten en hun naasten steeds welkom zijn voor info.
te vertalen. Wanneer een patiënt overlijdt, wordt de laatste
Soms zijn de patiënten al jarenlang ziek en hebben ze reeds
zorg gegeven in overleg met de familie. De familie mag en kan
vele ziekenhuisopnames achter de rug. Een opname in een
hierbij helpen, en krijgt de tijd die ze nodig heeft om afscheid
algemeen ziekenhuis betekent nog dat alles in het werk wordt
te nemen. Na het overlijden worden de familieleden eenmalig
gesteld om de patiënt te genezen, een opname in De Vlinder
uitgenodigd op een herdenkingsmoment.
verschillend. Om de zorg hierop te kunnen aanpassen, vraagt
Veerle Goossens Hoofdverpleegkundige Palliatieve Zorgeenheid Campus SFX
zorg in cijfers
zorg in cijfers
EVOlUTiE VOlTijDsE EENHEDEN
2500 2389
2325
2244
2199
2000
1500
0
2008
2009
2010
Campus Sint-Jan en SFX Totaal
Verpleegkundig departement
2011
2012
0
2008
2010
Campus Henri Serruys Totaal
Verpleegkundig departement
2011
533
512
864
820
2009
485
433
500
462
500
894
1000 800
1301
1267
1214
1000
1195
1190
1500
799
2000
2500 2175
Medewerkers
2012
43
Middelen Het ziekenhuis kan opnieuw een gunstig jaarresultaat voorleggen. FiNaNCiEriNg VaN DE WErKiNg (iN €1000)
FiNaNCiEriNg 2012
Campus SJ/SFX Budget van Financiële Middelen (incl. geraamd inhaalbedrag) Kamersupplementen Forfaits conventies r.i.Z.i.V. Farmaceutische en gelijkgestelde producten Honoraria (omzet) andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies, op campus Hs ook de kosten die gevorderd worden van de artsen) Totaal
Campus HS
2011
2012
113.823 992
Het Budget van Financiële Middelen en de honoria zijn de belangrijkste
Totaal
2011
2012
2011
2012
117.079
32.841
33.897
146.664
150.976
980
553
598
1.545
1.578
9.426
10.274
1.157
1.133
10.583
11.407
60.543
62.509
13.401
13.723
73.944
76.232
111.616
116.441
32.361
32.380
143.977
148.821
financieringsbronnen voor het ziekenhuis. 9,6%
35,0%
34,6%
2,7% 0,4%
18.396
17.356
22.317
23.780
40.713
41.136
314.796
324.639
102.630
105.511
417.426
430.150
KOsTEN (iN €1000)
Budget van Financiële Middelen (incl. geraamd inhaalbedrag) Kamersupplemlenten Forfaits conventies R.I.Z.I.V. Farmaceutische en gelijkgestelde producten Honoraria (omzet) Andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies, op campus HS ook de kosten die gevorderd worden van de artsen)
17,7%
UiTgaVEN 2012 De vergoeding van de medewerkers en artsen blijft de belangrijkste Campus SJ/SFX
Campus HS 2011
2012
193.353
66.590
19.866
20.277
Voorzieningen voor pensioenen en geplande investeringen,…
5.708
Financiële kosten
Bezoldigingen en artsenvergoedingen afschrijvingen, huur en waardeverminderingen
2011
2012
184.438
Totaal
kost van een ziekenhuis.
2011
2012
67.736
251.028
261.089
4.136
4.562
24.002
24.839
0
2.295
0
8.003
0
22,6 %
5.187
5.497
1.457
1.660
6.644
7.157
inkopen farmaceutische, medische en verzorgingsproducten en -diensten
78.158
80.557
15.826
15.742
93.984
96.299
andere kosten (administratie, energie, onderhoud, voeding, …)
20.560
23.435
11.302
12.009
31.862
35.444
313.917
323.119
101.606
101.709
415.523
424.828
Totaal
7,7%
1,6% 5,8% 1,9%
60,4%
Bezoldigingen en artsenvergoedingen Afschrijvingen, huur en waardeverminderingen Voorzieningen voor pensioenen en geplande investeringen, … Financiële kosten Inkopen farmaceutische, medische en verzorgingsproducten en -diensten Andere kosten (administratie, energie, onderhoud, voeding, …)
zorg in cijfers
investeringen 51.523
60.000
39.691
39.422 28.425
33.417
28.146
33.505
9.500
11.266
5.917
2007
5.271
2006
5.569
20.039 3.152
10.000
2.870
20.000
5.657
30.000
33.211
40.000
21.820
Totaal AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
26.171
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
38.780
50.000
42.023
TOTalE iNVEsTEriNgEN siNDs 2006 (iN €1000)
0
(iN € 1000)
2010
2011
2012
budget 2013
CAMPUS HENrI SErrUYS ooSTENdE
11.325
Herinrichten keuken, nieuwe afdeling neonatale intensieve zorgen, renovatie verloskwartier, hemodialyse, algemene interne, bouwwerken technische dienst, bekabeling digitaal OK en netwerk, 6.748 noodstroomvoorziening, vaste binnenbewegwijzering, koelinstallatie Cliref, verbouwingen voor MRI en Spect/CT, parkeerbeheerssysteem, ...
Nieuwbouwvleugel: Afwerking Vaatwaslokaal Globaal beheerssysteem + renovatie stookplaats, schilderwerken, ...
Medische apparatuur
11.722
2 chirurgische robotten Da Vinci, MR Ingenia 3T, Spect/CT, OP-tafels, beademingstoestellen en monitoring, brainlab navigatiesysteem, toestellen labo: biotyper - genetic analyser 3.529 - cobas - flowcytometer , echocardiografen, echotoestellen, toestellen fysio, vitrectomietoestel, desinfectietoestellen, liposuctietoestel, HD-camera’s, …
Nieuwe CT, Axiom Luminos, Discovery Xr656 voor de Radiologie, gastroscoop en videobronchoscoop, cardiotocograaf, Vcardovit+ Vivis S6 toestel, Mobiele C Boog, Alterg Gravity treadmill, CTM-controller voor Fysio Installatie van OK-zaal 8, uitbouw van sets, ...
informatica (hard- en software)
3.306
Servers, SAN, vervangingen van PC’s, schermen, printers, … Software: ontwikkeling door Infohos, systeemlicenties, COZO-installaties, ...
307
SAN-uitbreidingen, vervangingen van PC’s, schermen, printers, draadloos netwerk, installatie nieuw auditorium, ...
andere uitrusting of investering
2.072
(Elektrische) bedden, kantoormeubilair en opbergsystemen, verpakkingsrobot apotheek, digitaal OK, documentscanner, gesloten verpleegwagens, onrusthekkens, consolidatieproject fusie, …
682
Ziekenhuisbedden, elektrische multibedmovers, kantoormeubilair, meubilair cafetaria, …
Op de campussen Sint-Jan en Henri Serruys werd er gekenmerkt door veel medische investeringen.
2009
CAMPUSSEN SINT-JAN EN SFX brUggE
DE BElaNgrijKsTE iNVEsTEriNgEN VaN 2012
opnieuw veel gebouwd en verbouwd. 2012 wordt verder
2008
Bouw- en renovatiewerken
45
Zorg aaNTal raaDPlEgiNgEN POliKliNiEK
aaNTal OPEraTiEs
Exclusief medische beeldvorming
Zowel de operaties onder volledige narcose, als onder plaatselijke verdoving
28.654
27.798
27.063
26.798
26.590
26.117
30000
24.676
324.865
303.842
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
296.301
286.729
276.920
300.000
277.629
350.000
277.210
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
25000
250.000
20000 10.489
10.082
2009
2010
2011
8.557
9.193
2006
2007
2008
5000
50.000 0
10000
8.118
88.648
89.655
85.058
72.208
58.365
59.320
100.000
79.464
15000 150.000
9.744
10.235
200.000
2006
2007
2008
2009
2010
2011
0
2012
ErKENDE BEDDEN De activiteiten van het ziekenhuis vinden op 3 campussen plaats: op de campus Sint-Jan te Brugge, op de campus SFX in de Brugse binnenstad en op de campus Henri Serruys te Oostende.
(*) De palliatieve zorgeenheid is een samenwerkingsinitiatief met het AZ Sint-Lucas en de V.Z.W. Palliatieve Zorgen Noord West-Vlaanderen. De dienst telt 9 erkende bedden, waarvan er 6 zijn toegewezen aan het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV.
2012
CAMPUS Kenletter
SINT-JAN
SFX
HENrI SErrUYS
ToTAAL
C
Chirurgisch
271
-
85
356
D
Inwendige geneeskunde
264
-
116
380
E
Pediatrie
33
-
15
48
M
Materniteit
38
-
13
51
60
60
204
g
Geriatrie
84
N
Neonatale
15
sp-neuro
Neurologische revalidatie
20
20 20
15
sp-loco
Locomotorische revalidatie
20
sp-pall
Palliatieve (*)
6
a
Daghospitalisatie psychiatrie
18
a
Psychiatrie
50
6 10
30 909
28
30
110
329
1238
zorg in cijfers
47
Colofon VEraNTWOOrDElijKE UiTgEVEr: 29.238
28.915
28.814
28.483
25.000
29.587
Hans Rigauts
30.000 28.080
Exclusief daghospitalisatie psychiatrie
27.780
aaNTal OPNaMEs
laY-OUT EN ONTWErP:
20.000
D’M&S
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
11.002
11.053
11.075
11.063
10.757
10.699
10.000
11.017
15.000
0
FOTOgraFiE: Jean Godecharle, Marc Lamoot, LivingStone,
5.000
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Medec, Jacques Van Acker
25.000
39.035
36.700
14.588
2012
27.644
Meer details in het online jaarverslag:
www.vanatotzorg.be 19.439
27.503 19.047
18.906
17.659
16.771
16.763
2011
27.728
2010
20.000 15.000
15.226
12.092
2009
27.241
25.000
2008
26.615
Aantal contacten spoedgevallendienst
2007
25.351
30.000 24.975
aaNTal sPOEDgEVallEN
2006
10.873
8.630
5.000 0
9.105
10.000
14.477
15.000
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
Kristien Casselman, Evelyn Verhelle
20.000
19.313
Campus Sint-Jan en SFX Campus Henri Serruys
36.254
30.000
34.681
35.000 31.014
40.000
Forfaits RIZIV & daghospitalisatie lijst A
28.935
aaNTal DagBEHaNDEliNgEN
39.164
COÖrDiNaTiE EN saMENsTElliNg:
10.000 5.000 0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
of scan deze Qr-code
Campus sint-jan Ruddershove 10 8000 Brugge t: 050 45 21 11 f: 050 45 22 38
[email protected] Campus sFX Spaanse Loskaai 1 8000 Brugge t: 050 47 04 70 f: 050 47 04 80
[email protected] Campus Henri serruys Kaïrostraat 84 8400 Oostende t: 059 55 51 11 f: 059 55 51 66
[email protected]
www.azsintjan.be www.vanatotzorg.be twitter: @azsintjan
