INHOUD. Voorwoord... v Afkortingen... xix DEEL I. INLEIDING. Hoofdstuk 1. Wat is sociaal recht?... 3

INHOUD Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v Afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xix DEEL I. INLEIDING Hoofdstuk 1. Wat is sociaal recht?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 § 1. Een eigen rechtstak? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 § 2. Drie statuten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 § 3. Onderscheid en samenhang tussen arbeidsrecht en sociale zekerheid . . . . . . . . 5 3.1. Eigenheid van beide rechtstakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3.2. Samenhang tussen beide rechtstakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 § 4. Zelfstandige arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 § 5. De ambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 5.1. Publiekrechtelijk statuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 5.2. Contractuelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 5.3. Vastheid van betrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 5.4. Copernicus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 § 6. Cijfergegevens over de arbeidsmarkt in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Hoofdstuk 2. De handhaving van het sociaal recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 § 1. § 2. § 3. § 4. § 5. § 6.

Moeilijke handhaving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 De arbeidsgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 De arbeidsauditoraten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 De arbeidsinspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Het sociaal strafrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Informatisering en internationalisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Intersentia

ix

Inhoud

Hoofdstuk 3. De bronnen van het sociaal recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 § 1. Klassieke nationale bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 § 2. Eigen rechtsvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.1. De eigen hiërarchie in de wet van 1968. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.2. Complexe hiërarchie na 1968 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 § 3. De internationale arbeidsorganisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 § 4. De Europese Unie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 § 5. Andere internationale bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Hoofdstuk 4. Het taalgebruik in arbeidsverhoudingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 § 1. Het taaldecreet van 1973 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 § 2. Wat regelt het decreet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 DEEL II. DE AANWERVING EN HET SLUITEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST Hoofdstuk 1. Enkele voorafgaande beschouwingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Hoofdstuk 2. Regels bij de aanwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 § 1. De precontractuele fase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 § 2. Reglementering werkaanbod. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 § 3. Gelijkheid man-vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.1. De wet van 10 mei 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2. Handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 § 4. Cao nr. 38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 4.1. Kosten van de sollicitatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 4.2. Gedragsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.3. Sancties op precontractuele fouten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 § 5. De Antidiscriminatiewet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Hoofdstuk 3. Tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 § 1. Een fundamenteel onderscheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 § 2. Werknemers uit niet-EER-landen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.1. De vereiste documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 x

Intersentia

Inhoud

2.2. Wanneer kan men een arbeidskaart krijgen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 § 3. EER-werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.1. Een Europees sociaal grondrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.2. Staatsbelang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 § 4. Tijdelijke tewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4.1. Sociale dumping of arbeidsmarktbescherming? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4.2. Toepassing van buitenlands arbeidsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.3. Detacheringsrichtlijn en detacheringswet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Hoofdstuk 4. De arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 § 1. De bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 § 2. Bewijsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 § 3. Wat is ondergeschikt verband? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.2. De kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 3.3. Wettelijke vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 § 4. Betwistingen in de praktijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 § 5. De schijnzelfstandigen en schijnwerknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 § 6. De Arbeidsrelatieswet 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 § 7. Fiscale inkomsten en sociale bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 § 8. Vergelijking van de socialezekerheidsbijdragen zelfstandigen-bedienden . . . 56 8.1. Sociale bijdragen zelfstandigen 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 8.2. Sociale bijdragen bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Hoofdstuk 5. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de aard van het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 § 1. Het onderscheid tussen werklieden en bedienden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 1.1. Het belang van het onderscheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 1.2. Praktische moeilijkheden en kritiek op het onderscheid. . . . . . . . . . . . . . . 62 § 2. De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.2. Cliënteel opsporen en bezoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.3. Onderhandelen en sluiten van overeenkomsten over zaken . . . . . . . . . . . . 65 2.4. Voor rekening en in naam van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.5. Onder het gezag van. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.6. Toepasselijke wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 § 3. De arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 § 4. Andere bijzondere overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Intersentia

xi

Inhoud

Hoofdstuk 6. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de duur van de overeenkomst . . . . . . . . . . 69 § 1. Onbepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 § 2. Bepaalde tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.2. Opeenvolgende overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 2.3. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 2.4. Einde van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 § 3. Duidelijk omschreven werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 § 4. De arbeidsovereenkomst voor vervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 4.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 4.2. Vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Hoofdstuk 7. Bijzondere schriftelijk vast te leggen bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 § 1. Proefbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.2. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.3. Duur van de proeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.4. Schorsing van de proeftermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.5. Eenmaligheid van de proef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.6. Einde van de proef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 § 2. Concurrentiebeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.2. Alleen bij bepaalde vormen van ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2.3. Alleen bij een hoog loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2.4. Inhoudelijke beperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2.5. Compenserende vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 § 3. Delcrederebeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 § 4. Verboden bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.1. Het scheidsrechterlijk beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.2. Het wijzigingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.3. De levenslange binding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 4.4. Ontbindende voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 § 5. Betwiste bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 5.1. Opzegtermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 5.2. Schadebeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Hoofdstuk 8. Arbeidsmarkt en flexibiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

xii

Intersentia

Inhoud

DEEL III. TEWERKSTELLEN Hoofdstuk 1. Plichten van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 § 1. De essentiële elementen van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 § 2. Respect voor de werknemer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2.1. Algemeen principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2.2. Veiligheid en gezondheid beschermen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2.3. Bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2.4. Bescherming van de persoonlijke levenssfeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 2.5. Parenthesis: privacy en e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 § 3. Betalen van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 3.1. Het begrip loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 3.2. De Loonbeschermingswet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 3.3. De hoogte van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 3.4. Veranderlijk loon en commissieloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 3.5. Werknemersparticipatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 § 4. De arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.1. Arbeidsduur en flexibiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.2. Wat is arbeidstijd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.3. Zondagsrust. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.4. Nachtarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 4.5. Wekelijkse arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 4.6. Deeltijdse arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 § 5. Andere verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Hoofdstuk 2. De schorsing van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 § 1. Wat is schorsing? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 § 2. Wat is de loonwaarborg? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 § 3. De wettelijke schorsingsgevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 3.1. Het gewaarborgd dagloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 3.2. Ziekte of ongeval. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 3.3. Bescherming tijdens zwangerschap en moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . 108 3.4. Gerechtvaardigde afwezigheden en verlof om dwingende redenen . . . . 109 3.5. Jaarlijkse vakantie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 3.6. Feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 3.7. Andere wettelijke schorsingsgronden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 § 4. Niet wettelijk voorziene schorsingsgevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Intersentia

xiii

Inhoud

Hoofdstuk 3. De plichten van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 § 1. Arbeid verrichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 § 2. Geen concurrentie aandoen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 § 3. Aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 3.1. De burgerlijke aansprakelijkheid van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 3.2. De immuniteit van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Hoofdstuk 4. De verjaring in het arbeidsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 § 1. De verjaringstermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 § 2. De procedureval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 DEEL IV. BEËINDIGING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST Hoofdstuk 1. Algemene wijzen van beëindiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 § 1. § 2. § 3. § 4. § 5. § 6.

Is algemeen ook gewoon? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Beëindiging door wederzijdse toestemming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 De ontbindende voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Gerechtelijke ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.1. Wat is overmacht?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.2. Het praktische belang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.3. Geen overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 § 7. Overgang van de onderneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Hoofdstuk 2. De opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 § 1. Wat is opzegging? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 1.1. Begrip opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 1.2. Hoe lang moeten opzegtermijnen zijn?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 1.3. Opzegging en ontslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 1.4. Opzegging en anciënniteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 § 2. De vorm van opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 § 3. De inhoud van de opzegbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 § 4. Sanctie: nietigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 xiv

Intersentia

Inhoud

§ 5. De opzegtermijnen voor werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 5.1. Ingangsdatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 5.2. Duur van de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 § 6. Opzegtermijnen voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 6.1. Ingangsdatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 6.2. Hogere en lagere bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 6.3. Opzegtermijnen voor lagere bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 6.4. Opzegtermijnen voor hogere bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 6.5. De praktijk van de arbeidsrechtbanken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 6.6. Opzegging bij het bereiken van de pensioenleeft ijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 6.7. Opzegging door de hogere bediende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 6.8. Tegenopzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 § 7. Opzegtermijnen voor bedienden – nieuwe contracten vanaf 1 januari 2012 . 142 § 8. Schorsing van de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 § 9. Rechten en plichten gedurende de opzeg periode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 § 10. Outplacement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Hoofdstuk 3. De opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 § 1. Forfaitair karakter van de opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 § 2. Basis van de opzegvergoeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 § 3. Verlies, verjaring en afstand van de opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 3.1. Verlies van de opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 3.2. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 3.3. Afstand van de opzegvergoeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 § 4. Vergelijking opzegging en betaling opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Hoofdstuk 4. Ontslag wegens een dringende reden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 § 1. Wat is een dringende reden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 § 2. De procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 2.1. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 2.2. De termijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 § 3. De schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 3.1. Indien de dringende reden niet aanvaard wordt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 3.2. Indien de dringende reden aanvaard wordt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

Intersentia

xv

Inhoud

Hoofdstuk 5. Impliciet ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 § 1. Wat is impliciet ontslag?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 § 2. Toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 § 3. De sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Hoofdstuk 6. Beperkingen van het ontslagrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 § 1. § 2. § 3. § 4.

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Misbruik van ontslagrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Willekeurig ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Bijzondere bescherming tegen ontslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 4.1. Zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 4.2. Ziekte of ongeval. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 4.3. Politiek verlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 4.4. Nieuwe technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 4.5. Tijdskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 4.6. Betaald educatief verlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 4.7. Preventieadviseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 4.8. Werknemers in nachtarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 4.9. Leden-werknemers van ondernemingsraad en CPBW . . . . . . . . . . . . . . . 168 4.10. De vakbondsafvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 4.11. Klagers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag . . . . . . . . 169 4.12. Klagers inzake gelijke behandeling man/vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 4.13. Klagers op grond van Antidiscriminatiewet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 § 5. De uitwinningsvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 5.1. Wat is de uitwinningsvergoeding?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 5.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 5.3. Bedrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 DEEL V. HET COLLECTIEF ARBEIDSRECHT Hoofdstuk 1. De spelers: de sociaaleconomische partners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 § 2. De representatieve organisaties van werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 2.1. Welke zijn die organisaties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 2.2. Het begrip ‘representatief’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 2.3. Het probleem van het juridisch statuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 xvi

Intersentia

Inhoud

2.4. De bevoegdheden van de representatieve organisaties . . . . . . . . . . . . . . . 179 2.5. Voordelen voor gesyndiceerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 § 3. De representatieve organisaties van werkgevers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Hoofdstuk 2. De verhoudingen van werkgevers en werknemers op het vlak van de onderneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 § 2. De vakbondsafvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 2.1. Geen wettelijke basis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 2.2. Oprichting en samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 2.3. Bevoegdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 2.4. Statuut van de afgevaardigden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 § 3. De ondernemingsraad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 3.1. De oprichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 3.2. Samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 3.3. Sociale verkiezingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 3.4. De bevoegdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 § 4. Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Bijlage: Sociale verkiezingen 2008: algemene uitslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 § 5. De ontslagbescherming van de werknemersvertegenwoordigers . . . . . . . . . . 190 5.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 5.2. Duur van de bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 5.3. Ontslag om technische of economische redenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 5.4. Ontslag wegens dringende reden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 5.5. De pijnlijke rekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 Hoofdstuk 3. De verhouding tussen werknemers- en werkgeversorganisaties op hoger vlak. . . . 195 § 1. De paritaire comités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 1.1. Oprichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 1.2. Bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 1.3. Samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 § 2. De Nationale Arbeidsraad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 2.1. Oprichting en samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 2.2. Bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Intersentia

xvii

Inhoud

Hoofdstuk 4. De collectieve arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 § 1. § 2. § 3. § 4. § 5.

Het belang van de cao. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het sluiten van een cao. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkingssfeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inhoud van de cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemeenverbindendverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

199 199 200 200 201

Hoofdstuk 5. Staking en lock-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 § 1. De staking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Types van stakingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Staking en bemiddeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Gevolgen van de staking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. De bedrijfsbezetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Eenzijdige verzoekschriften en dwangsommen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7. Staking in recente cijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Lock-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

203 203 204 204 205 205 206 207 207

Enkele interessante websites en links . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

xviii

Intersentia