INHOUD Voorwoord bij de nieuwe editie DEEL I: OVER MEDITATIE 1. Wat is meditatie? 2. Misverstanden over meditatie 3. Heilzame werkingen van meditatie Stilte Sensitiviteit Liefde Compassie Vreugde Intelligentie Alleen zijn Individualiteit Creativiteit 4. De wetenschap van meditatie Experiment Meditatie en technieken Inspanning Eenvoud Begrijp de techniek De juiste methode slaat aan Wanneer laat je de methode los Meer dan wetenschap 5. Tips voor mediterenden Voorbereiding: ruimte, plek, houding, gemak Beweging en schoonmaak Drie belangrijke punten Speelsheid Geduld Wees niet doelgericht Geniet 6. Obstakels bij het mediteren Het ego De mind en zijn trucjes Oordelen 7. Vragen over meditatie Geniet de getuige ooit van het leven? Hoe kan ik de donkere kant van mijn mind accepteren? Wat moet ik doen als het pijn doet? Mijn mind is aan het hollen, ben ik mijn tijd aan het verspillen? Mijn getuige knippert: dan weer aan, dan weer uit, wat betekent dit? Kunnen geavanceerd technische instrumenten echt helpen bij meditatie? Is dit echt of verbeeld ik het mij? Hoe kan ik tijdens werk bewust zijn? Is het voldoende prachtige ervaringen te hebben? Hoe leer ik gadeslaan? Is er nog iets anders te doen behalve getuige-zijn?
DEEL II: DE MEDITATIES 8. OSHO Actieve Meditaties Waarom actieve meditatie? Waarom muziek gebruiken? OSHO Dynamische Meditatie OSHO Koendalini Meditatie OSHO Nadabrahma Meditatie OSHO Nadabrahma Meditatie voor paren OSHO Nataraj Meditatie Meer OSHO Actieve Meditaties 9. OSHO Lezingen: stilte gedeeld door woorden Het gebruik van techniek Het doel Hoe te luisteren 10. OSHO Avond Meditatiebijeenkomst 11. OSHO Meditatieve Therapieën OSHO Mystic Rose OSHO Geen-mind OSHO Born Again OSHO Jezelf de Vergeten Taal Herinneren van Praten met je Lichaam 12. Adem meditaties OSHO Vipassana Meditatie Het interval in de ademhaling gadeslaan Het interval gadeslaan terwijl je onder mensen bent Ademen vanuit je voetzolen Een experiment met eenentwintig dagen in afzondering en stilte 13. Chakra meditaties OSHO Chakra Breathing Meditatie OSHO Chakra Sounds Meditatie OSHO Gebedsmeditatie OSHO Mahamudra Meditatie 14. Hart meditaties OSHO Hart Meditatie Van het hoofd naar het hart Een hart vol vrede 15. Centering Meditaties OSHO Whirling Meditatie OSHO No-Dimensions Meditatie Vraag jezelf De bron van vreugde vinden Wees onverstoord 16. Meditaties met licht OSHO Gouden Licht Meditatie Hart van licht 17. Mediteren in duisternis Osho Duisternis Meditatie 18. Meditaties met geluid OSHO Devavani Meditatie
OSHO Nadabrahma Meditatie (zie hfdst 8) OSHO Nadabrahma Meditatie voor paren (zie hfdst 8) OSHO lezingen (zie hfdst 9) Luisteren vanuit het hart Aum Het centrum van geluid 19. De kunst van kijken OSHO lezingen (zie hfdst 9) Kijk zonder woorden Kijk met lege ogen Voor het eerst zien Voel het licht terugkomen 20. Meditaties met aanraken Vederlicht aanraken Aanraken vanuit het binnenste van je lichaam Voel de aanraking Aanraken vanuit het hart 21. Van binnen ruimte vinden Ga de heldere hemel binnen Omvat alles Voel de afwezigheid van dingen Holle bamboe De mind leegmaken OSHO Gibberish Meditatie OSHO Geen-mind Meditatie (zie hfdst 11) Dingen eruit gooien Hoe te stoppen met denken 23. Omgaan met gevoelens Overdrijf De uitdaging aangaan Misère, pijn en lijden begrijpen Laat misère los 24. Loslaten, dood en sterven OSHO Nataraj Meditatie ( zie hfdst 8) Het verleden loslaten Rond de dag af Ervaar doodgaan Laat de dood op een diepe rust lijken 25. Derde oog meditaties OSHO Gourishankar Meditatie OSHO Mandala Meditatie De getuige vinden Naar het puntje van je neus kijken 26. Gewoon zitten Zazen Zo maar stil zitten In een bus of trein zitten 27. Lachen als meditatie OSHO Lach Meditatie
OSHO Mystic Rose (zie hfdst 11) Word wakker, rek je uit en lach Ga gewoon lachen Heb een flinke lachbui 28. Maak van slapen een meditatie Glij meditatief in slaap Kijk hoe slaap komt en gaat Volkomen bewust slapen Als je aan slapeloosheid lijdt Vergeet slapen 29. Alles kan een meditatie zijn Lichamelijk werk of oefening Rennen, joggen en zwemmen Sta gewoon op de aarde Als je eet, eet dan Roken Voeg vreugde toe aan iedere handeling 30. Kinderen en meditatie Spel meditatie Wees luidruchtig en dan stil Van brabbeltaal/wartaal naar stilte Voel je een boom en waai OSHO Nataraj Meditatie (zie hfdst 8) Alfabetisch index Biografie Voorwoord bij de nieuwe editie Waar gaat dit boek over? Dit is een praktisch meditatie handboek en een steun bij de introductie van Osho’s meditaties. Het is een selectie van wat Osho in zijn vele lezingen zegt over het proces van in meditatie gaan en het verdiepen daarvan. Sommige technieken die hier gepresenteerd worden, vereisen dat je er tijd voor uittrekt, terwijl andere meditatie integreren in je dagelijkse activiteiten. Toen de eerste editie van dit boek was voltooid, ondersteunde Osho het idee om het zijn belangrijkste meditatie handboek te laten worden. Het boek bevat een grote verscheidenheid aan meditatietechnieken, waarvan Osho er een aantal heeft ontwikkeld tot aan letterlijk zijn laatste dag op aarde. Het is een van de populairste boeken van Osho geworden, en het is al in meer dan dertig talen vertaald. Wat is er veranderd? In deze nieuwe editie tref je meditaties aan die er voorheen niet in stonden, terwijl sommige werden ontwikkeld nadat de eerste editie was verschenen. Van bijzondere betekenis is de Osho Avond Meditatie die het hoogtepunt van de dag is in het Osho International Meditation Resort. Het is een meditatie die Osho voor iedereen aanbeveelt die in zijn methoden geïnteresseerd is. De eerste editie bevatte veel meditaties uit Osho’s Boek der Geheimen, waarin Osho de 112 aloude meditatiemethoden van de Vigyan Bhairav Tantra toegankelijk maakte voor de moderne mens. Nu het Boek der Geheimen op eigen kracht een wereldwijd succes is geworden en in vele talen beschikbaar is, hebben we in deze nieuwe editie iets van die vorige
inhoud weggelaten. Dit heeft ons in staat gesteld aanvullende meditaties te introduceren uit andere Osho bronnen. Gedurende de laatste jaren heeft Osho International Foundation het allesomvattende project op zich genomen om terug te gaan naar de oorspronkelijke geluidsweergaves en opnamen, en de redactie van destijds te controleren. Dit heeft het mogelijk gemaakt om geciteerde teksten te corrigeren en te herzien. Niet eerder gepubliceerde teksten zijn beschikbaar gekomen en nieuwe aanvullende gegevens zijn opgenomen bij sommige meditaties, in het bijzonder vanuit het toenemend aantal vertalingen van Osho’s lezingen in het Hindi. We hebben de feedback en de vragen beantwoord van mediterenden en van de Osho meditatiebegeleiders overal in de wereld. We hebben ook de onderwerpen geanalyseerd waarnaar gezocht is op osho.com. Dit heeft geleid tot de toevoeging van een uitgebreid hoofdstuk: ‘Laat dood en sterven los,’ van een nieuw hoofdstuk: ‘Kinderen en meditatie,’ en van een gedeelte over het gebruik van muziek voor verschillende meditatietechnieken. Na in de media gekeken te hebben naar actuele lifestyle aangelegenheden, is besloten een meditatietechniek over eten toe te voegen, een uitgebreid gedeelte over lichamelijk werk en oefening, en een nieuw hoofdstuk: ‘Omgaan met gevoelens.’ Hoe we weergeven wat Osho’s woorden zijn, en wat redactionele tekst De tekst die weergegeven is in normaal schrift geeft aan dat dit rechtstreekse citaten zijn uit de verzamelde werken van Osho. De instructies bij de meditaties, en alle redactionele teksten zijn cursief gedrukt, hoewel deze teksten voor zover mogelijk ook Osho’s eigen uitspraken bevatten. Heel af en toe zijn in de instructies zijn woorden weergegeven met aanhalingstekens om er de nadruk op te leggen. Hoe dit boek te gebruiken De tekst is verdeeld in twee delen. Het eerste deel gaat over meditatie, en het tweede deel bevat de meditaties zelf. Je kunt de inhoud van deze delen in elke volgorde lezen, of naar je eigen voorkeur heen en terug gaan. Als je door dit boek gaat, experimenteer dan met de meditaties die je op dit moment aantrekken – en ga er een paar dagen mee door. Zoals Osho zegt: “We hebben methoden nodig die snel resultaat afwerpen. Als iemand er zeven dagen voor uittrekt, zou hij tegen het einde van die periode moeten beginnen te voelen dat er iets met hem gebeurd is. Hij zou een andere mens moeten worden in die zeven dagen... Daarom zeg ik: begin er vandaag nog mee, en voel het resultaat onmiddellijk. Wanneer je het gevoel hebt dat je jouw methode hebt gevonden, blijf die dan toepassen totdat je voelt dat je er klaar mee bent. Dan wacht er een andere methode die voor je verdergaande reis bij je past.” Ongeacht welke activiteit – en er zijn in dit boek zo veel mogelijkheden om mee te experimenteren – Osho komt altijd terug op het proces van oplettendheid, van getuige zijn. 1 OVER MEDITATIE Wat is meditatie? Gadeslaan is meditatie. Wat je gadeslaat is niet van belang. Je kunt bomen gadeslaan, je kunt een rivier gadeslaan, je kunt wolken gadeslaan, je kunt kinderen gadeslaan die aan het stoeien
zijn. Gadeslaan is meditatie. Wat je gadeslaat doet er niet toe; het gaat niet om het object. De hoedanigheid van observatie, de hoedanigheid van oplettend te zijn en alert – dat is meditatie. Onthoud één ding: meditatie betekent oplettendheid. Alles wat je met oplettendheid doet is meditatie. Het gaat niet om de handeling, maar om de hoedanigheid die je aan je handeling toevoegt. Wandelen kan een meditatie zijn, als je alert loopt. Zitten kan een meditatie zijn, als je met alertheid zit. Luisteren naar de vogels kan een meditatie zijn, als je met oplettendheid luistert. Enkel luisteren naar het innerlijke rumoer van je mind kan een meditatie zijn, als je alert en waakzaam blijft. Het hele punt waar het om gaat is: je moet niet slaperig worden, dan is alles wat je doet meditatie. Wanneer je helemaal niets doet – niet lichamelijk, niet geestelijk, op geen enkel niveau – wanneer alle activiteit is gestopt en je zuiver en alleen bént, is dat meditatie. Je kunt meditatie niet doen, niet oefenen, je hoeft het alleen te begrijpen. Wanneer je ook maar eventjes tijd kunt vinden om er gewoon te zijn, laat dan alle activiteit varen. Denken is ook doen, concentratie is ook doen, contemplatie is ook doen. Zelfs als je maar één ogenblik niets doet en je precies in je centrum bent, totaal ontspannen – dan is dat meditatie. Als je dit eenmaal doorhebt, kun je zolang als je wilt in die toestand blijven, uiteindelijk vierentwintig uur per dag. Als je je eenmaal bewust geworden bent van de manier waarop je innerlijk onverstoord kunt blijven, kun je langzamerhand iets gaan doen terwijl je blijft opletten dat je innerlijk niet bewogen wordt. Dat is de tweede stap van meditatie. Eerst moet je leren er alleen maar te zijn, en vervolgens leer je simpele handelingen uit te voeren: de vloer dweilen, een douche nemen, terwijl je innerlijk bij jezelf blijft. Daarna kun je ingewikkelde dingen doen. Ik praat bijvoorbeeld tegen jullie, maar mijn meditatie wordt niet verstoord. Ik kan doorgaan met spreken, maar diep in mij is er zelfs geen rimpeling; het is er volkomen stil. Meditatie is dus niet tegen actie. Je hoeft je niet aan het leven te onttrekken. Meditatie leert je een nieuwe manier van leven: je wordt het centrum van de cycloon. Je leven gaat verder, maar het wordt veel intenser – er komt meer vreugde, meer helderheid, meer inzicht en meer creativiteit – en toch ben je meer op afstand, alsof je op een heuvel zit te kijken naar wat er om je heen gebeurt. Je doet niets, je bent de toeschouwer. Dat is het geheim van meditatie: toeschouwer worden. Het doen gaat op zijn eigen niveau verder, moeiteloos: houthakken, water uit de bron halen, je kunt al die kleine en grote dingen doen, behalve dit ene: je gecentreerdheid verliezen. Dit bewustzijn, die oplettendheid dient absoluut helder en onverstoord te blijven. In het jodendom bestaat een eigenzinnige mysterieschool, het chassidisme. De stichter, BaälShem, was een uitzonderlijk mens. Eens kwam hij midden in de nacht terug van de rivier – daar ging hij altijd heen omdat het ’s nachts aan de rivier zo volkomen stil en vredig was. Hij zat daar altijd maar een beetje en deed niets. Hij keek alleen naar zichzelf, naar degene die waakzaam is. Die nacht kwam hij op de terugweg langs het huis van een rijke man, waar de nachtwaker bij de poort stond. De nachtwaker begreep er niets van: elke nacht kwam die man precies op dit moment terug. Hij kwam naar buiten en zei: ‘Neem mij niet kwalijk dat ik u stoor, maar ik kan mijn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen. Het blijft me dag en nacht achtervolgen, iedere dag weer. Wat voert u toch uit? Waarom gaat u naar de rivier? Ik ben u vaak gevolgd, maar er gebeurt niets. U zit maar te zitten, urenlang, en midden in de nacht komt u weer terug.’ Baäl-Shem zei: ‘Ik weet dat u mij vaak gevolgd bent, want de nacht is zo stil dat ik uw voetstappen kan horen. En ik weet dat u zich elke dag achter de poort verstopt, maar u bent niet de enige die nieuwsgierig is. Ik ben ook nieuwsgierig naar u. Wat voert u eigenlijk uit?’ Hij zei: ‘Ik? Ik ben gewoon nachtwaker.’
Baäl-Shem zei: ‘Mijn God, u hebt mij het sleutelwoord gegeven, dat ben ik ook!’ De nachtwaker zei: ‘Ik snap het niet. Als u over iets waakt, zou u een huis of een paleis moeten bewaken. Waarover waakt u als u daar in het zand zit?’ Baäl-Shem zei: ‘Er is een klein verschil. U let erop dat niemand van buitenaf het paleis kan binnengaan. Ik kijk alleen naar deze wachter. Wie is die wachter? Dat is het enige dat ik in mijn leven doe. Ik let op mijzelf.’ De nachtwaker zei: ‘Dat is een vreemde baan. Wie betaalt u dan?’ Hij zei: ‘Het is zo’n verrukking, zo’n vreugde, zo’n geweldige zegen dat het zichzelf rijkelijk betaalt. Alle andere beloningen vallen in het niet vergeleken bij één zo’n ogenblik.’ De nachtwaker zei: ‘Wonderlijk. Ik heb mijn hele leven lang niets anders gedaan dan opletten. Maar zoiets moois heb ik nog nooit ervaren. Morgennacht kom ik met u mee. Vertel mij dan hoe het moet. Ik weet al hoe ik moet opletten – kennelijk gaat het alleen om een verandering van richting. U kijkt een andere kant op.’ Er is maar één stap en die heeft met een andere richting, een andere dimensie te maken. We kunnen ofwel naar buiten gericht zijn, of we kunnen onze ogen sluiten voor wat buiten ons is en ons bewustzijn naar binnen richten – en dan weet je wat je altijd al wist: dat jij oplettendheid bént. Je bent het nooit kwijtgeraakt. Je hebt je oplettendheid alleen door talloze dingen laten afleiden. Trek je aandacht uit alles terug en laat haar in zichzelf rusten. Dan ben je thuisgekomen. De mind heeft een schaduwbestaan, alsof je in een spiegel kijkt en denkt: ‘Ik zit in de spiegel.’ Je zit niet in de spiegel; de spiegel reflecteert iets dat tegenover de spiegel staat. De mind is een spiegel, een prachtige spiegel, heel nuttig, maar het is heel gemakkelijk om erin vast komen te zitten omdat je jezelf niet kent, en alles wat je over jezelf weet, ken je vanuit de mind. Enkel door de spiegel ken je je gezicht, de spiegel wordt heel belangrijk. En alles wat je weet door middel van de mind is een reflectie, is niet echt. Het echte moet zonder de mind gekend worden; de mind moet terzijde geschoven worden. Je moet jezelf rechtstreeks onder ogen zien, zonder de mind. En dat is alles, de hele wetenschap van meditatie: hoe de mind aan de kant te zetten, hoe voor enkele ogenblikken zonder mind te zijn. In het begin zijn het uiterst korte momenten, enkel druppels van uit de mind te zijn, maar enorm verhelderend, enorm transformerend. Als zelfs maar een greintje van uit de mind te zijn bij je binnenkomt, heb je iets van de realiteit geproefd. En die smaak blijft eeuwig op je tong voortleven, die kun je niet vergeten. Alleen na die smaakbeleving kun je zien dat de mind slechts dingen reflecteert, omdat je nu kunt vergelijken. Zonder die ervaring is er geen manier om te vergelijken. Waarmee moet je het vergelijken? Je kent alles wat de mind tegen je zegt, en het is allemaal van de mind afkomstig. Je moet iets kennen dat niet van de mind komt en dan ga je zien dat de mind zwak begint te worden. Dan weet je dat de realiteit totaal anders is, volkomen anders. Dit moet dus gedaan worden en het kan. De mind is niet per se nodig, je kunt hem ook opzij schuiven. Hij is een activiteit – hij stilgezet worden. Het is als lopen: wanneer je moet lopen, dan loop je; wanneer het niet hoeft, laat je je benen rusten. De mind is een bedrijvigheid, subtieler dan lopen, maar het is niet nodig om hem vierentwintig uur per dag door te laten gaan. Gebruik hem wanneer hij nodig is; hij is een biocomputer, enorm behulpzaam bij het werk. Maar wanneer hij niet nodig is, zet hem dan aan de kant, zeg hem te vertragen, zeg hem een dutje te gaan doen en uitrusten. In het begin luistert hij niet omdat je zo vele levens lang naar hem geluisterd hebt. De dienaar is de meester geworden, en de meester heeft zich als een dienaar gedragen. Dus luistert hij niet meteen als je zegt: ‘Stop.’ Maar als je doorgaat, langzaamaan, begint de meester met zijn meesterschap, en gaat de dienaar zich gedragen. Als dienaar is de mind prachtig, maar als
meester is hij heel slecht. Wanneer jij de meester bent en de mind volgt je als een dienaar, is het een prachtig instrument, een geweldig mechanisme om te gebruiken. Hij kan op vele manieren behulpzaam zijn, maar enkel als een dienaar. De eerste stap tot oplettendheid is je heel bewust te worden van je lichaam. Langzamerhand word je je bewust van elk gebaar, van elke beweging. En naarmate je bewuster wordt, gebeurt er een wonder: veel van wat je gewend was te doen verdwijnt gewoon; je lichaam raakt meer ontspannen en wordt harmonieuzer. Een diepe vrede verspreidt zich in je. Een subtiele muziek doortrilt je lichaam. Begin je dan bewust te worden van je gedachten, want daarmee moet je op dezelfde manier leren omgaan. Ze zijn subtieler dan het lichaam en daarom natuurlijk ook gevaarlijker. Wanneer je je bewust wordt van je gedachten, zul je ervan versteld staan wat er in je omgaat. Als je opschrijft wat er op een bepaald moment in je omgaat, zul je stomverbaasd zijn en niet geloven dat dit zich inderdaad in je binnenste afspeelt. Ga tien minuten lang door met schrijven. Doe de deur dicht, doe de deur op slot en de ramen dicht zodat niemand kan binnenkomen en je helemaal oprecht kunt zijn. Later kun je het in het vuur gooien, zodat niemand behalve jij het te weten komt! En wees dan oprecht; schrijf alles op wat zich in de mind afspeelt. Ga het niet interpreteren, ga het niet veranderen, ga het niet bewerken. Zet het gewoon op papier zo naakt als het is, precies zoals het is. Lees het tien minuten later, en zie hoe krankzinnig je mind is! Omdat we niet bewust zijn, blijft al die waanzin als een onderstroom aanwezig en beïnvloedt het al ons doen en laten. Het beïnvloedt werkelijk alles, zowel alles wat je doet als alles wat je nalaat. En dat bepaalt uiteindelijk je leven! Met deze krankzinnige moet iets worden gedaan. Het wonderlijke van oplettendheid is dat je niets hoeft te doen, behalve bewust te worden. Zuiver het waarnemen verandert het. Langzamerhand verdwijnt die krankzinnige van het toneel, langzamerhand vallen de gedachten in een bepaald patroon; er heerst geen chaos meer, de chaos wordt meer en meer een geordende kosmos. Dan krijgt een diepe vrede de overhand. En wanneer je lichaam en je mind vrede kennen, merk je dat ze met elkaar in harmonie zijn en dat er een brug is geslagen. Nu rennen ze niet meer alle kanten op, berijden ze niet verschillende paarden. Voor het eerst is er eensgezindheid en die eensgezindheid is een enorme steun voor het werk in de derde fase: de bewustwording van je gevoelens, emoties en stemmingen. Dat is de subtielste laag en de moeilijkste, maar als je je al bewust kunt zijn van je gedachten, is het nog maar één stap verder. Een iets intenser oplettendheid is nodig om je stemmingen, je emoties en je gevoelens te weerspiegelen. Als je je bewust bent van deze drie verschijnselen, worden ze tot één geheel samengevoegd. En wanneer ze één zijn, werken ze volmaakt samen, neuriën ze met elkaar en kun je de muziek van alle drie voelen. Ze zijn een orkest geworden. Dan volgt de vierde stap, de stap die je niet zelf kunt zetten. Het gebeurt vanzelf. Het is een geschenk van het bestaan, een beloning voor wie deze drie stappen gezet heeft. De vierde fase is de hoogste vorm van oplettendheid, waardoor je ontwaakt. Je wordt je bewust van je oplettendheid – dat is de vierde fase. Dan word je een boeddha, een ontwaakte. Alleen in dat ontwaken kun je gelukzaligheid ervaren. Het lichaam kent genot, de mind kent geluk, het hart kent vreugde, de vierde kent gelukzaligheid. Gelukzaligheid is het doel van sannyas, van een zoeker te zijn, en oplettendheid is het pad dat ernaartoe leidt. Meditatie betekent voorbij de tijd te gaan; mind is tijd. De mind bestaat in verleden en toekomst, hij heeft geen ervaring met het heden. Tijd wordt geacht drie vormen te hebben: verleden, heden en toekomst. Daar ben ik het niet mee eens, mijn eigen ervaring is volkomen anders: tijd bestaat maar uit twee tijdsvormen, verleden en toekomst. Het heden maakt geen deel uit van tijd, het heden is
een deel van de eeuwigheid. Het is een totaal ander iets. Verleden en toekomst zijn horizontaal, en het heden is verticaal. De mind leeft horizontaal, meditatie is een verticaal fenomeen. Wanneer je je uit verleden en toekomst terugtrekt, ga je plotseling het heden binnen en dat gaat aan tijd voorbij. Dat is het begin van goddelijkheid, van waarheid, het begin van dat wat is. De hele wetenschap van meditatie houdt in: je te helpen je te bevrijden van verleden en toekomst, en in feite stelt het als opgave niet veel voor, omdat het verleden er niet meer is en de toekomst er nog niet is, dus bevrijd je je gewoon van iets dat er nog niet is – het is geen grote opgave. En je bevrijd je van iets dat er niet meer is – dat is ook geen grote opgave. Je gaat binnen in dat wat er is en dat er altijd is. Daarom is meditatie eenvoudig, je hoeft het alleen maar te begrijpen. Maar in de naam van meditatie doen in de wereld zoveel domheden de ronde, zodat mensen erg in de war geraakt zijn. Wat is meditatie? Mensen zijn mantra’s aan het zingen, doen bepaalde rituelen, vereren, buigen zich voor beelden. Allerlei dingen worden gedaan. Tibetaanse boeddhisten blijven de hele dag dingen doen: op de grond liggen en met hun hoofd de grond aanraken. En hoe meer je dat doet, hoe meditatiever je wordt. Er zijn mensen die het duizend keer per dag doen, tweeduizend keer, drieduizend keer. Hoe groter het aantal, hoe geweldiger je bent. En stel je het eens voor, een mens die deze onzin doet van op de grond liggen en de grond met zijn hoofd aanraken, de hele dag door – natuurlijk raakt hij uit zijn mind… Maar dat is geen meditatie. Dat is uit de mind zakken, niet boven de mind uitstijgen. Hij wordt gek, maar hij wordt geen boeddha. Hij wordt misschien heel sterk omdat het een goede lichaamsoefening is het de hele dag te doen. Hij geniet misschien een goede gezondheid, maar als hij denkt dat hij weet wat meditatie is, leeft hij volkomen in een illusie. Ook zijn er mensen die voortdurend mantra’s zingen – ze worden mechanisch, ze blijven maar zingen en ze blijven ook denken. De mind is tot vele dingen in staat, je hoeft alleen maar de truc te leren. Je kunt het proberen – je kunt zingen: ‘Rama, Rama, Rama…’ en na een paar dagen gaan tellen: ‘Een, twee, drie, vier.' Een, twee, drie, vier, Rama, Rama. Een, twee, drie, vier, Rama…’ en beide gebeuren gelijk. Je doet beide tegelijk. ‘Rama, Rama, en: een, twee, drie, vier’; en dan komt er een vrouw voorbij en kijk je en raak je in de war, en dat gaat je hoofd in en ga je ertegen vechten vanuit het gevoel: ‘Dit is niet goed.’ De mind kan veel dingen tegelijk, dus kun je je er niet van bevrijden door enkel een mantra te zingen. Het enige dat nodig is, is een diepgaand begrip, oplettendheid, alertheid en niet in oude herinneringen te gaan en niet in misstappen terecht te komen over de toekomst. Langzaamaan settel je je dan in het heden. En het moment dat je hier-nu bent, heb je het gevonden.
