Inhoud Lijst van geografische kaarten Lijst van in facsimile afgedrukte titelpagina's Overzicht van het fotokatern
xiii xiv xv
Voorwoord
xvi
I
Indonesië voor de komst van de Nederlanders Inleiding en overzicht 1 De Indonesische archipel 2 De bevolking van de archipel 3 Cultuur en samenleving in het begin van onze jaartelling 4 De Hindoe-Indonesische culturen 5 Hindoe-Indonesische vorstendommen op Sumatra en Java 7 De komst van de islam 9 Nieuwe moslimstaten in Malakka en Indonesië 10 De Molukken en de specerijenteelt 13 Portugese machtsuitbreiding in Azië 14 De Portugezen in Indonesië 16 Aantekeningen bij hoofdstuk I 18
1
II
Indonesië en de Verenigde Oost-Indische Compagnie Inleiding en overzicht 19 De geboorte van de Nederlandse staat 20 De eerste Nederlandse tochten naar Azië 21 Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie 25 Einde van de Portugese heerschappij in de Molukken; vestiging van de VOC op Ambon 26 Britse concurrentie 28 Nederlaag van de Britten; stichting van Batavia 31 De doelstellingen van de VOC 33 Ontvolking van de Banda-eilanden 35 Onderwerping van de Molukken 37 Machtsuitbreiding in India en op Ceylon, Sumatra en Celebes 39 Verwerving van de oppermacht op Java 41 Het handelsrijk van de VOC 43 Het bestuursstelsel van de VOC 47
19
Indonesië als studieterrein en thuisland voor Compagniesdienaren 50 Invoering van de koffieteelt op Java 52 Chinees verzet en Chinezenmoord 53 Ondergang van Mataram 54 Ontstaan van de Djojobojo-legende 56 Achteruitgang van de VOC 57 Einde van de VOC 59 Aantekeningen bij hoofdstuk II 62 III
Indonesië en het Nederlandse koloniale bestuur Inleiding en overzicht 67 Geschiedenis van de kolonie Nederlands-Indië tot het begin van de twintigste eeuw 69 Begin van de koloniale verhouding 69 Java onder Daendels 71 Brits intermezzo 72 Herinrichting van het Nederlandse koloniale bestel 74 Het Binnenlands Bestuur 76 Verzet tegen de terugkeer van het Nederlandse gezag 78 Het Nederlands-Britse verdrag van 1824 80 De Java-oorlog 80 Cultuurstelsel en batig slot 84 Koloniale machtsuitbreiding buiten Java voor 1870 87 Nederlandse kritiek op het koloniaal beleid 91 Einde van Cultuurstelsel en batig slot 96 Eerste fase van de Atjeh-oorlog 97 Opmars van de westerse ondernemingen 100 Slavernij, dwangarbeid, koeliecontracten en de poenale sanctie 103 Wetenschappelijke aandacht voor Indonesië 104 Christelijke zending en missie 108 De bloeitijd van het imperialisme 109 Groeiende betekenis van Indonesië voor het Nederlandse zelfbewustzijn 113 Ethische politiek 114 Voortzetting en beëindiging van de Atjeh-oorlog 117 De Korte Verklaring 121 Afronding van het koloniale rijk 122 Enige kenmerken van het koloniale bestel 129 De voornaamste bevolkingsgroepen in de kolonie 129 Het koloniale rechtsbestel 132 De exorbitante rechten 134 Drukpersreglement, haatzaai-artikelen en muilkorfcirculaire 136 Decentralisatie en democratisering 137 Het recht van vereniging en vergadering 139 Het koloniale taalbeleid 140 Het koloniale onderwijsbestel 142 Aantekeningen bij hoofstuk III 147
67
IV
De Indonesische nationale beweging Inleiding en overzicht 151 Ontluiking van de Indonesische drang naar mondigheid 154 Buitenlandse stimulansen voor het Indonesische zelfbewustzijn 157 Boedi Oetomo en andere organisaties op etnische grondslag 158 Vakverenigingen 160 De Indische Partij en het Comité Boemi Poetra 160 De Sarekat Islam 163 Sneevliet en de Indische Sociaal-Democratische Vereeniging 165 De Politieke Inlichtingen Dienst 167 De Indië Weerbaar-campagne 168 Instelling van de Volksraad 170 Uitzicht op geleidelijke dekolonisatie 171 Studenten in Nederland; de Indische Vereeniging en het Indonesisch Verbond van Studeerenden 174 Verharding van het Nederlands koloniaal beleid 177 Het Indo-Europeesch Verbond 180 De Nationaal-Indische Partij 181 De non-coöperatiepolitiek 182 De wilde scholen 184 Machtsstrijd tussen de Sarekat Islam en de marxisten 186 Hervorming van het Nederlands-Indische staatsbestel 189 De Ondernemersraad voor Nederlandsch-Indië en de Utrechtse indologenopleiding 192 Studenten in Nederland; de Perhimpoenan Indonesia 193 De studieclubs van Soetomo en Soekarno 197 Mislukte communistische opstand 198 Boven-Digoel 202 De vertrouwenspolitiek van De Graeff 203 De eerste nationalistische massabeweging: Soekarno's PNI 204 Het Indonesisch Jeugdcongres van 1928 206 De 'Inlandse meerderheid' in de Volksraad 207 De Vaderlandsche Club 209 Rijkseenheid 210 De Stuw-groep 211 Het proces-Soekarno 212 Hergroeperingen binnen de Indonesische nationale beweging 216 Verzet tegen de wilde-scholenordonnantie 220 Muiterij op 'De Zeven Provinciën' 221 Onderdrukking van de Indonesische vrijheidsbeweging 224 Einde van de non-coöperatiepolitiek 228 India, Birma en de Filippijnen op weg naar dekolonisatie 232 De petitie-Soetardjo 234 Het eenheidsfront Gapi en de campagne 'Indonesië parlementair' 239 De maatschappelijke positie van de Indonesiërs omstreeks 1940 243 Nederland in oorlog met Duitsland 244 De defensiecapaciteit van Nederlands-Indië 247 Bevriezing van het koloniale bestel 249
151
Laatste confrontaties tussen de nationale beweging en het koloniale gezag 253 Nederland in oorlog met Japan 257 Verwijdering van niet-Indonesische geïnterneerden uit Nederlands-Indië 259 Verloop van de oorlog tot maart 1942 261 De Nederlandse capitulatie 263 Aantekeningen bij hoofdstuk IV 267 V
Indonesië onder Japanse bezetting 275 Inleiding en overzicht 275 Afronding van het Japanse offensief 276 Inheemse reacties op de Japanse verovering van Indonesië 279 Enige kenmerken van het Japanse beleid tegenover Indonesië 281 De beginfase van de Japanse bezetting 284 De inrichting van het bezettingsbestuur 286 De Tiga A Beweging 289 Japan in het defensief 291 De Japanse behandeling van de krijgsgevangenen 292 Internering van de Nederlandse burgers 293 Terugkeer van Soekarno naar Java 297 De 7-december-rede van koningin Wilhelmina 299 De Poetera-beweging 304 Mobilisatie van de jeugd 306 Verruiming van Indonesische medezeggenschap 308 De hulpsoldaten, de hulppolitie en het vrijwilligerskorps Peta 311 De Masjoemi 313 De Djawa Hokokai 315 Het Tonfln'gwmz'-stelsel 316 Economische ontreddering 317 De romusha's 319 Van Mook en de NICA 321 DeNEFIS 323 De Japanse toezegging van onafhankelijkheid 325 De Barisan Pelopor 327 DeHizboellah 328 Anti-Japanse activiteiten 328 Eerste stappen ter inlossing van de Japanse toezegging 330 Radicalisering van de nationalistische jongeren 332 Nederlandse voorbereidingen voor de terugkeer naar Indië 335 Problemen tussen Nederland en zijn bondgenoten 339 De Indonesische onderzoekscommissie voor de onafhankelijkheid 341 Laatste stappen ter inlossing van de Japanse toezegging 343 Ontvoering van Soekarno en Hatta door militante jongeren 345 De opstelling van de onafhankelijkheidsproclamatie 348 Aantekeningen bij hoofdstuk V 350
VI
Het conflict tussen Nederland en de Republiek Indonesië - Eerste fase Indonesië onder tijdelijk Brits gezag Inleiding en overzicht 355 De geboorte van de Republiek Indonesië 358 Japanse reacties op de onafhankelijkheidsverklaring 360 De Nederlandse opstelling tegenover de onafhankelijkheidsverklaring 361 De Nederlandse houding tegenover Indonesië aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog 362 De Nederlandse houding tegenover Indonesië tijdens de Duitse bezetting 365 De Nederlandse houding tegenover Indonesië na de bevrijding van Nederland 368 Tijdelijke plaatsing van Indonesië onder Brits militair gezag 370 Andere onafhankelijkheidsbewegingen binnen het Britse gezagsgebied 372 Geleidelijke consolidering van het Republikeinse gezag op Java 374 Verspreide steun voor de Republiek buiten Java 377 De Nederlandse krijgssgevangenen en geïnterneerden 379 Tegenstellingen tussen de Republikeinse leiders en de militante jongeren 381 Terugkeer van Tan Malaka in de Indonesische politiek 383 Brits-Nederlands vlootbezoek aan Batavia 384 Anti-Nederlandse schepenboycot in Australië 387 Britse neiging tot de facto erkenning van de Republiek 388 Verwerping van de Republiek door de Nederlandse regering 391 Eerste geallieerde troepenlandingen in Indonesië na de Japanse capitulatie 395 Terugkeer van Van Mook in Batavia 398 De gewelddadige fase van de Indonesische revolutie 399 Oprichting van het Republikeinse leger 404 Britse druk tot overleg tussen Nederland en de Republiek 405 Eerste ontmoeting van Van Mook met Soekarno 407 Strijd in Midden-Java 411 Strijd in Soerabaja 413 Nederlands besluit tot uitzending van een grote troepenmacht naar Indonesië 418 Hervorming van het staatsbestel van de Republiek 421 Aantreden van het kabinet-Sjahrir 426 Benoeming van Soedirman tot Republikeins opperbevelhebber 428 Eerste overleg tussen Van Mook en Sjahrir 428 Van Mook's keuze voor federalisering van Indonesië 431 Overleg van Van Mook in Den Haag en Londen 433 Samenwerking van de regering-Sjahrir met de Britse bezettingsmacht 435 Verplaatsing van de hoofdzetel van de Republiek naar Jogjakarta 436
355
Benoeming van Spoor tot Nederlands opperbevelhebber in Indonesië 437 Formele Nederlandse erkenning van het Indonesisch zelfbeschikkingsrecht 438 Eerste bemoeienis van de Verenigde Naties met de kwestieIndonesië 440 Toenemende verdeeldheid in Nederland over het beleid tegenover de Republiek 441 Toenemende verdeeldheid in de Republiek over het beleid tegenover Nederland; aantreden van het tweede kabinet-Sjahrir 443 Aankomst op Java van de eerste brigades oorlogsvrijwilligers uit Nederland 447 Voorlopig akkoord tussen Van Mook en Sjahrir 449 De conferentie op de Hoge Veluwe 452 Terugkeer van het Nederlandse gezag in de archipel buiten Java en Sumatra 456 Nieuw overleg tussen Sjahrir en Van Mook 458 Poging tot staatsgreep in de Republiek 461 Aantreden van het Nederlandse kabinet-Beel 463 De conferentie van Malino 466 Verheviging van de strijd op Java 468 Instelling van de Nederlandse commissie-generaal 471 Britse aandrang tot hervatting van het overleg met de Republiek 474 Eerste uitzending van Nederlandse dienstplichtigen naar Indonesië 475 Aantreden van het derde kabinet-Sjahrir 477 Het eerste bestand tussen Nederland en de Republiek 478 Het overleg in Linggadjati 481 Tekst van het ontwerp-akkoord van Linggadjati 484 Einde van het tijdelijke Britse gezag over Indonesië 488 Aantekeningen bij hoofdstuk VI 489 VII
Het conflict tussen Nederland en de Republiek Indonesië - Tweede fase Nederlandse pogingen tot beslechting van het conflict op basis van militaire macht Inleiding en overzicht 503 Aankleding van Linggadjati 507 Nederlands verzet tegen Linggadjati 509 Indonesisch verzet tegen Linggadjati 510 Oprichting van de deelstaat Oost-Indonesië 512 Nederlandse terreur in Zuid-Celebes 514 Nederlandse marineblokkade van de Republiek 519 Ondertekening van het akkoord van Linggadjati 520 Dekolonisatie in andere delen van Azië 524 Invloed van de koloniale troika en de Indische Nederlanders op het Nederlandse beleid 527 Nederlands-Indonesisch overleg over de uitvoering van Linggadjati 531
503
Verdeeldheid in Nederland over het gebruik van geweld tegen de Republiek 536 Ultimatieve voorstellen van Nederland aan de Republiek 538 Vaste Nederlandse denkpatronen in Batavia 543 De aanloop naar het Nederlandse offensief; aantreden van het kabinet-Amir Sjarifoeddin 547 Het eerste Nederlandse offensief (de eerste 'Politionele Actie') 552 De reactie van de Verenigde Naties op het Nederlandse offensief 555 Uitbreiding van het Nederlandse bestuur op Java en Sumatra 558 De VN-Commissie van Goede Diensten en het Renville-akkoord 560 Tekst van het politieke deel van het Renville-akkoord 567 Val van het kabinet-Amir Sjarifoeddin; aantreden van het kabinet-Hatta 569 Verscherping van de tegenstellingen binnen de Indonesische vrijheidsbeweging 571 Voortzetting van het Nederlandse federaliseringsbeleid 573 Verder overleg na het Renville-akkoord 576 Wijziging van de Nederlandse grondwet 581 De Bijeenkomst voor Federaal Overleg (BFO) 583 Aantreden van het Nederlandse kabinet-Drees 584 Voortgezette aanwezigheid van de Nederlandse strijdmacht in Indonesië 586 Anti-Republikeinse maatregelen in Batavia 590 Amerikaanse bemiddelingspoging 592 De Madioenopstand 594 De aanloop naar het tweede Nederlandse offensief 598 Het tweede Nederlandse offensief (de tweede 'Politionele Actie') 603 De reactie van de Verenigde Naties op het tweede Nederlandse offensief 605 De reactie van de federalisten op het tweede Nederlandse offensief 609 Aantekeningen bij hoofdstuk VII 610 VIII Het conflict tussen Nederland en de Republiek Indonesië - Derde fase Onvolledige politieke oplossing Inleiding en overzicht 621 De militaire situatie na het tweede Nederlandse offensief 625 De politieke situatie na het tweede Nederlandse offensief 628 Nederlands aanbod tot vervroegde overdracht van de soevereiniteit 630 Het akkoord tussen Roem en Van Roijen 636 Terugkeer van Soekarno en Hatta in Jogjakarta 641 Akkoord tussen de Republiek en de federalisten 643 Het derde bestand tussen Nederland en de Republiek 647 De Rondetafelconferentie in Den Haag 653 Het externe zelfbeschikkingsrecht voor Indonesische minderheden 656
621
De kwestie Nieuw-Guinea 660 De tekst van het Charter van Soevereiniteitsoverdracht 666 De soevereiniteitsoverdrachten 668 Terugblik 674 Aantekeningen bij hoofdstuk VIII 676 IX
Het conflict tussen Nederland en de Republiek Indonesië - Laatste fase Het geschil over Nieuw-Guinea Inleiding en overzicht 685 De politieke situatie na de soevereiniteitsoverdracht 689 De APRA-affaire 691 Ontmanteling van de federale staatsstructuur 693 Mislukte muiterij in Makassar 695 Uitroeping van de Republiek der Zuid-Molukken 697 Opheffing van het KNIL 699 Herstel van de Indonesische eenheidsstaat 700 Herovering van Ambon 703 Impasse over Nieuw-Guinea 705 Overbrenging van Ambonese ex-KNIL-militairen naar Nederland 708 Mislukking van de Indonesisch-Nederlandse Unie 709 De eerste jaren parlementaire democratie in Indonesië 714 Verscherping van het geschil over Nieuw-Guinea 719 Anti-Nederlandse processen in Djakarta 724 De eerste Indonesische parlementsverkiezingen en het laatste parlementaire kabinet 729 Volledige breuk van Indonesië met Nederland 733 Ondergang van de democratie in Indonesië 737 Militaire confrontatie over Nieuw-Guinea 742 Ontdooiing van het Nederlandse standpunt over Nieuw-Guinea 745 Beëindiging van het conflict en overdracht van Nieuw-Guinea 749 Aantekeningen bij hoofstuk IX 755
685
Lijst van afkortingen
761
Bibliografie
765
Register van personen
789
Register van zaken
797
Fotokatern tussen pp. 392 en 393
