Colofon
Dit promotiemagazine is samengesteld en uitgegeven door Telstar Uitgeverij, in opdracht van Van den Nouweland Rozen, ter gelegenheid van de realisering van de vestiging aan de Bredeweg in Waddinxveen en de officiële opening met open dag op 31 maart 2001. Realisatie/coördinatie: Jan Soeterbroek Verkoop advertenties en advertorials: Erhard Soeterbroek Redactie: Oudshoorn Teksten Fotografie: Gerrit de Heus Vormgeving: Steven van Soldt Lithografie: Telstar PrePress Pijnacker Druk: Drukkerij Impressed Pijnacker Oplage: 3000
Inhoud
Marjoland Magazine
1
Inleiding
3
Joop van den Nouweland al bijna 25 jaar zelfstandig tuinder
4
Het karakter van de Nouwelanden
5
Het ging ineens heel snel met de nieuwbouwplannen
7
Aannemingsbedrijf J. van Etten werkt flexibel, goed en snel
8
Overtollige warmte wordt verkocht aan de buren
11
Henny Bruggeman vanuit tuinbouwautomatisering naar tuinbouw
12
Schaalvergroting biedt voordelen
15
LTB Adviseurs en Accountants biedt een full service pakket
17
Gert-Jan Goes jonge bedrijfsleider van Marjoland
19
Twaalf hectare rozen met slechts vier soorten
21
Aad Wijsman stuurt het werk aan in de nieuwe kas
23
De WaterWeters van Revaho leveren louter topproducten
25
Greentex heeft het licht gezien
26
Drie mannen leiden Mariola in goede banen
28
DE LEK/HABO GROEP en Nouweland Rozen werken al vijftien jaar samen 30 B-E De Lier loopt voorop en is thuis in de totale tuinbouwtechniek
32
Abdelkader Ajttit voelt zich helemaal thuis op de vestiging Bleiswijk
35
Joop en Mariola: een goed lopend Nederlands/Pools samenwerkingsverband 36 Bloemenveiling Flora, Rozenveiling met groeipotentie
39
Bedrijfsleider Bertus Verburg behoort in Bleiswijk bijna tot de inboedel
40
Olij Rozen: veredeling, vermeerdering en productie
43
Begeleiding nieuwbouw de laatste grote klus van Michel Hendriks
45
Kopers aan het woord over Van den Nouweland en de rozen
46
Richard Driesse: “Het was inderdaad tijd voor een nieuwe uitdaging”
49
Hortilux Schreder laat de ontwikkelingslamp permanent branden
50
Oma en de kinderen aan het woord
52
Gewasopbouw de basis van de rozenteelt
54
Adverteerdersindex
56
Sa me n ku n n en we de h ele we r e l d a a n Je ergens thuis voelen is niet in geld uit te drukken. Dat zit ’m in hele andere dingen. Bij Hagelunie zit ’m dat erin dat we specialisten en van huis uit coöperatief zijn. Dat we naar de wensen van grote en kleine bedrijven luisteren. En dat we een pakket verzekeringen hebben dat daarbij aansluit. Bel voor informatie uw assurantietussenpersoon of bel Hagelunie: (070) 452 45 33. Hagelunie verzekert de groei.
Inleiding
Marjoland Magazine
3
e aanleiding voor dit Nouweland Magazine is de Open Dag die Joop en Mariola van den Nouweland op zaterdag 31 maart organiseren in de vorig jaar gerealiseerde nieuwe kwekerij aan de Bredeweg in Waddinxveen. Daar is in zeer korte tijd een idee uitgegroeid tot een plan en vervolgens tot een hypermoderne rozenkwekerij met 5,7 hectare glas. Een totale investering van rond de 25 miljoen gulden.
D
Joop van den Nouweland vertelt in dit magazine hoe snel het zich in het voorjaar van 2000 allemaal heeft ontwikkeld. Vanaf februari, toen zich een grondmakelaar meldde, tot het moment waarop in oktober reeds de eerste rozen werden geknipt. Joop vertelt ook hoe hij tuinder is geworden. Op z’n vierde liep hij ’s morgens vroeg al achter zijn vader aan te hobbelen: hij heeft dit mooie vak met de paplepel meegekregen. In dit Nouweland Magazine gaat het niet alleen over de nieuwe vestiging, maar ook over de twee bestaande tuinen. Met z’n drieën vormen ze een ruim twaalf hectare grote rozenkwekerij. Het zijn de mensen, de eigenaren en de medewerkers, die het verhaal vertellen van Nouweland Rozen. De mensen maken het bedrijf. Deze grote rozenkwekerij is vanuit het oogpunt van de medewerkers niet alleen een bedrijf, maar ook een beetje een heel groot gezin, met Mariola als supermoeder. Kortom: bijzondere mensen en een bijzonder bedrijf waar het een feest was om een kijkje in de (rozen)keuken te mogen nemen. Sjaak Oudshoorn
4
Marjoland Magazine
Joop van den Nouweland al bijna 25 jaar zelfstandig tuinder
“Ik wist al heel jong dat ik iets voor mezelf Iets neerzetten, iets moois tot stand brengen. Dat is de drive van de nog net geen vijftig jaar jonge Joop van den Nouweland. “Je kunt van negen tot vijf bij een baas gaan werken. Veertig jaar lang iedere morgen keurig op tijd beginnen en ’s avonds om vijf uur weer braaf op je fietsje naar huis terug gaan. Dat is een tamelijk veilige keuze. Kan weinig gebeuren. Ik heb voor wat anders gekozen en misschien iets meer risico genomen. Het gaat mij er echt niet om dat ik per se de grootste moet zijn, maar ik vind het wel heel erg leuk om voor mezelf iets op te bouwen.”
oop komt uit een tuindersgezin met zes kinderen. Hij is de tweede. Zijn in 2000 op 83jarige leeftijd overleden vader Koos had in Leidschendam een komkommerkwekerij van 16.000 vierkante meter. Die tuin moest op een gegeven moment weg voor de uitbreiding van Leidschendam. Al heel jong was Joop geboeid door alles wat er in de tuinderij van zijn vader gebeurde. “Het schijnt dat ik op m’n vierde al liep mee te hobbelen met mijn vader. Ik kwam er dan ook, net als hij, heel vroeg uit om mee te helpen. Ik heb twee broers, Koos en Leo. Zij zijn ook tuinder geworden. Aan de Vrederustlaan in Delfgauw hebben ze ieder hun bedrijf. Leo teelt rozen en Koos potrozen. We hebben blijkbaar echt tuindersbloed in de aderen.”
J
Eigen zaak
In 1978 begon Joop voor zichzelf. Hij bouwde een nieuwe tuinderij aan de Anthuriumweg in Bleiswijk. “Ik liet 14.500 meter glas neerzetten. Voor die tijd best een flinke hoek. Het was een investering van 1,4 miljoen gulden. Nu lijkt dat niet veel, maar voor die tijd
was het best een behoorlijke sprong in het diepe. Ik had wel wat gespaard maar op zo’n investering zegt dat niet zo veel. Het meeste moest ik lenen bij de Rabobank in Nootdorp. Daar zit ik nu nog.” Eerst teelde Joop in navolging van zijn vader zeven jaar komkommers. Rond 1985 stapte hij over op rozen. “De komkommers was ik niet echt zat, maar ergens beviel het me niet meer. Je produceerde alleen maar en als je product op de veiling voorbij de keurmeester was, dan was het klaar. Je kon je in de komkommers niet onderscheiden van de rest. Alle komkommers waren gelijk, maar je wist dat er in die tijd best nog veel werd gerommeld met de kwaliteit. We deden er met z’n allen te weinig aan om een kwaliteitsproduct te leveren en dat op een goeie manier te verkopen. Bij de rozen heb je veel meer mogelijkheden om je te onderscheiden. Daar kiezen de handelaren, als het goed is, bewust voor jouw product. Dus kun je er ook veel meer aan doen om dat product te perfectioneren en zo naam te maken als rozenkweker.”
Paprika’s
Toch had Joop in 1985 net zo goed voor paprika’s kunnen kiezen. “Ik twijfelde tussen paprika’s en rozen. Ik koos voor rozen omdat er al heel veel tuinders overgingen op paprika’s. Te veel misschien om een goeie prijs te kunnen handhaven. Mijn broers
5
“We zijn trouw, aan onze eigen vrouw en aan leveranciers”
wilde opbouwen”
zaten al in de rozen en het leek me wel een mooie teelt. En dat is het ook zonder meer.”
Gevoel Wat volgens Joop voor alle teelten geldt, gaat ook op voor rozen: je moet er gevoel voor hebben en je moet er voor de volle honderd procent bij betrokken zijn. “Ik vergelijk het met voetballen. Of je nou bij Ajax of bij Feyenoord zit, voetballen moet je overal. En dat gaat op ook voor het telen van groenten of bloemen. Iedere teelt stelt zijn specifieke eisen, maar wat je ook teelt, je moet het gewas voortdurend in de peiling houden en de planten met kennis en liefde verzorgen. Zorgen dat het licht, de temperatuur, de voeding en het klimaat optimaal zijn. Doe je dat, dan komt het altijd goed. Als je altijd alert bent, bijvoorbeeld op insecten en ziektes, en meteen in actie komt als er wat is, dan lukt het.”
Uitbreiding Het lukte met Joop van den Nouweland in de rozen. Vier jaar na de start in 1985 kocht hij in 1989 de tuinderij van zijn buurman. Daardoor groeide de tuin aan de Anthuriumweg in Bleiswijk van 1,4 naar 3,0 hectare. Nog altijd kweekt Van den Nouweland daar kleinbloemige rozen. In november 1997 werd het bedrijf uitgebreid met een 3,4 hectare grote vestiging aan de Abraham Kroesweg in Waddinxveen. Daar groeien grootbloemige rozen van het soort First Red. De uitbreiding tot 6,4 hectare was een verdubbeling en de bouw van het bijna 6 hectare grote bedrijf aan de Bredeweg is dat ook weer. Toch zijn Joop en Mariola van den Nouweland niet van plan om te blijven verdubbelen. Bij 12,2 hectare glas blijft het voorlopig even. Even?
Namen De drie vestigingen van Nouweland Rozen hebben eigen namen. De oudste vestiging in Bleiswijk heet “Joop”. De tuin aan de Abraham Kroesweg in Waddinxveen is vernoemd naar de echtgenote van Joop: “Mariola”. En de nieuwste vestiging heeft als roepnaam “Marjoland”.
Joop van den Nouweland is psycholoog genoeg om zich te wagen aan een korte karakterisering van “de Nouwelanden”. “Ze proberen aardig te zijn en dat zijn ze vaak ook wel. Ze zijn rustig, standvastig, betrouwbaar en trouw. Aan hun eigen vrouw en aan leveranciers. Als we eenmaal een bepaalde wederzijdse relatie hebben opgebouwd, dan moet er heel wat gebeuren voordat die verloren gaat.” “Daarom zit ik bijvoorbeeld nog steeds bij de Rabobank Nootdorp, nu Rabobank Nootdorp-Pijnacker. Die mensen daar hebben ons altijd goed geholpen, ook in mindere tijden, en dan ga ik ook steeds daar naar toe terug. Hetzelfde geldt voor de veiling. Heel veel collega’s kunnen niet begrijpen dat ik de hele productie afzet voor de klok van Bloemenveiling Flora in Rijnsburg. Maar waarom niet? De prijzen zijn daar net zo goed als ergens anders, misschien wel beter. Er zitten bovendien handelaren genoeg, er wordt overal gebruik gemaakt van moderne communicatiemiddelen, en het is bij Flora ook niet zo vreselijk massaal als bij de bloemenveilingen Aalsmeer en Holland”, aldus Joop die ook nog voorzitter is van de Raad van Commissarissen van Flora.
Roedeldieren Terug naar het Nouwelandenkarakter. “We verkopen onszelf niet zo makkelijk. We spelen geen toneel, we zijn zo veel mogelijk onszelf. ”Nel, de moeder van Joop, is een Elderhorst. De Elderhorsten zijn gemoedelijke mensen die altijd graag de hele club bij elkaar halen. Een soort roedeldieren zou je kunnen zeggen. Ze houden ook van een beetje humor. Mijn opa van moeders kant was altijd in voor een geintje.”
Het karakter van de Nouwelanden
Marjoland Magazine
Greentex bouwt voor u met de snelheid van het licht.
De nieuwste vestiging van Van den Nouweland Rozen is natuurlijk gerealiseerd door Greentex Complete Tuinbouwprojecten. We wensen Joop en Mariola van den Nouweland met hun team veel groei en bloei toe in hun superlichte rozenkas. Van harte gefeliciteerd en wat ons betreft, op naar het volgende project!
Greentex BV Marconistraat 32 - 2665 JE Bleiswijk - Holland - Tel. (010) 521 93 01 - Fax (010) 521 21 21 Internet: http://www.greentex.nl
Marjoland Magazine
In februari 2000 kwam een grondmakelaar namens kassenbouwer Greentex bij Joop van den Nouweland informeren of deze belangstelling had voor een hoek landbouwgrond aan de Bredeweg in Waddinxveen. “De grondprijs ging in die periode in rap tempo omhoog, dus besloot ik meteen een claim op die grond te leggen. Dat hadden ze niet verwacht. Ze waren natuurlijk bij nog vijf mensen geweest met de vraag of ze belangstelling hadden voor die grond.”
Het ging ineens heel snel met de nieuwbouwplannen
oop van den Nouweland moet achteraf lachen om deze situatie. “Ik ben meteen hier en daar gaan informeren om het kostenplaatje en de haalbaarheid op een rijtje te krijgen. Dick Lek van het installatiebedrijf HABO heb ik gebeld en hij gaf me vrij snel een grove indicatie van de kosten van de installaties. Uiteraard ben ik al gauw ook bij de bank gaan informeren. Daar zeiden ze: zou je niet een jaartje wachten. Dat zeggen ze altijd bij een bank. Toen de plannen een beetje concreet werden, hebben ze bij de Rabobank NootdorpPijnacker volop meegewerkt. Onze vaste relatiebeheerder Kees van Wezel is niet bang, alleen een beetje voorzichtig. Maar dat hoort bij zijn functie. Ze kunnen niet iedereen zomaar even een zak geld meegeven.” Joop van den Nouweland kreeg heel snel zijn plannen rond en de vijf weken durende claim op de grond kon worden omgezet in een transactie. “Omdat die hoek grond nou eenmaal zeven hectare groot was, hebben we bijna zes hectare glas nieuwgebouwd. Als het een stuk van vier hectare was geweest, was dat de omvang
J
7
geworden. Het is vanuit de markt niet per se nodig om zes hectare nieuw te bouwen. Wat dat betreft lopen we een beetje vooruit op de schaalvergroting.”
April bouw Greentex heeft als verkoper van de grond natuurlijk de kas gebouwd. Daarmee is half april 2000 gestart. Binnen korte tijd stond de enorme kas overeind. “Het is ongelooflijk dat iets in een paar maanden tijd van helemaal niets uitgroeit tot een gigantische uitbreiding van je bedrijf. Het ging ontzettend snel.” Het ging niet alleen om de kas, ook de installaties voor energie, klimaat, voeding, verwarming en de teelt moesten er op tijd zijn. Kortom: zo’n uitbreiding is al met al een zeer complex geheel. In augustus konden de rozenplanten op de substraatmatjes worden gezet en in oktober – acht maanden nadat de grondmakelaar zich had gemeld – werden de eerste rozen geoogst.
8
Marjoland Magazine
Aannemersbedrijf J. van Etten BV heeft zowel bij Marjoland als bij buurman Prinsenland al het grondwerk gedaan. Een oppervlakte van ruim tien hectare is om te beginnen keurig vlak gestreken en in cultuur gebracht. Bestaande sloten zijn gedempt, nieuwe gegraven, met als eindresultaat: een keurige bouwrijpe vlakte, waar de kassenbouwers van Greentex zich lekker konden uitleven.
Aannemersbedrijf J. van Etten BV
“Wij zitten aan het moet het meestal
oor Greentex en andere installateurs heeft Van Etten al het graafwerk gedaan en toen ze allemaal klaar waren en bij wijze van spreken ‘de volgende dag’ de planten al gepoot moesten worden, zorgde Van Etten met man en macht voor het egaliseren en profileren van de bodem. “Zeker bij Prinsenland had het grondwerk heel wat voeten in de aarde, omdat het najaar van 1999 verschrikkelijk nat was, maar we kijken op beide karweien met zeer veel plezier terug. We hebben gewerkt voor professionele maar heel prettige ondernemers. Van Jan Prins kregen we toen het klaar was een enorme taart en van Joop van den Nouweland een beeldje als herinnering aan de goede samenwerking”, aldus Jaap van Etten.
V
Sterke groei
De twee grote naast elkaar gelegen projecten aan de Bredeweg in Waddinxveen zijn voor een bedrijf als dat van Jaap van Etten gesneden koek. Het aan de Leeweg in Berkel en Rodenrijs (via de Klapwijkseweg te bereiken) gevestigde bedrijf heeft in meer dan dertig jaar tijd een enorme groei doorgemaakt en een zeer sterke positie opge-
bouwd in tuinbouwgebied De Kring (Oostland). De nu 55-jarige Jaap van Etten is ooit begonnen met loonwerk, samen met zijn vader Bas. “Mijn vader was nachtstoker bij tuinders, maar had niet veel slaap nodig en ging dus overdag hier en daar loonwerk doen. We zijn begonnen met een handfreesie. Later gingen wij als een van de eersten machinaal spitten en zo is het verder gegroeid.” Het bedrijf is gestaag groter geworden en telt nu zestig vaste medewerkers, terwijl er ook nog eens veertig in de onderaanneming werkzaam zijn. Verder heeft Jaap van Etten in Vlaardingen nog een bedrijf dat zich vooral bezig houdt met grove groenvoorziening in opdracht van onder meer gemeenten. Dat bedrijf heet Blijdorp BV en telt tien tot vijftien vaste medewerkers.
Tuinbouw Met het aannemingsbedrijf nabij de grens van Pijnacker en Berkel (het bedrijf moet daar binnen een paar jaar weg vanwege de woningbouw in Berkel-Noord) richt Van Etten zich grotendeels op de tuinbouw. “Daar halen we tachtig procent van ons werk vandaan. We zijn met veel meer bezig dan alleen het bouwrijp maken van nieuwe percelen en alles wat daar bij komt. We hebben ook heel veel werk in de bestaande tuinbouw: egaliseren met laser, het in iedere gewenste vorm profileren van de bodem, dat doen we allemaal. Verder zijn we aan het eind van het jaar heel druk met het opruimen en versnipperen van oude tuinbouwgewassen. We hebben daarvoor vier machines die ieder door een ploeg van een man of vier worden bemand. In het najaar zijn we daarmee dag en
Marjoland Magazine
Kleinzoon broemt al
werkt flexibel, goed en snel:
eind van de rit en dan gisteren klaar zijn” nacht bezig. De teeltwisseling moet steeds sneller gebeuren en we komen in actie op het moment dat de kweker dat wenst. Door de omvang van ons bedrijf qua mensen en machines, kunnen we een aantal weken dag en nacht werken en daarom snel en flexibel handelen. Dat moet ook wel omdat je dit werk moeilijk kunt plannen: de kweker bepaalt het moment en dan moet je vrijwel meteen in actie kunnen komen. Het afgelopen najaar hebben we 250 hectare versnipperd. Dat is een enorme oppervlakte.”
Familiebedrijf Intussen is zo ongeveer het hele gezin van Jaap van Etten in het bedrijf werkzaam geworden. Eline (27), Bastiaan (22) en Gerard (20) zijn al volop in de running en de achttienjarige Willem zit er aan te komen. Hij doet op dit moment de middelbare opleiding “Het Loonbedrijf”. Bastiaan is opgeleid in de weg- en waterbouw, Gerard in het hoveniersgebeuren en Eline op adminstratief-financieel terrein. Oudste zoon Bastiaan vertelt wat de kracht van het bedrijf is. “Door onze omvang zijn we flexibel en snel. Wij hebben bijvoorbeeld twaalf schuivers voor het egaliseerwerk. Daarmee kun je een grote oppervlakte snel vlak strijken. Daar komt bij dat onze medewerkers heel flexibel zijn qua werktijden. Dat nachtelijke versnipperwerk in het najaar zien ze gewoon als een soort sport. Door de omvang van ons bedrijf kunnen we bovendien een totaalpakket op het gebied van grond- weg- en waterbouw aanbieden.”
9
Aannemingsbedrijf Van Etten Leeweg 31 2651 CL Berkel en Rodenrijs telefoon (010) 511 3777 fax (010) 5118552
De hele familie werkt mee in het bedrijf en de enige kleinzoon, Rob, komt er ook al aan. Hij is pas veertien maanden maar broemt al lekker mee. Het geluid van de tractor doet hij al goed na, dus het inruilen van de speelgoedtractor voor een echte is slechts een kwestie van tijd.
Ook hier staat een HOOGENDOORN ECONOMIC. Het hart van de zaak en brein van het bedrijf.
Hoogendoorn Automatisering BV Westlandseweg 190 Postbus 108 3130 AC Vlaardingen
Telefoon 010 460 80 80 Fax 010 460 80 00 Internet www.hoogendoorn.nl
Marjoland Magazine
11
Overtollige warmte wordt verkocht aan de buren
Nouweland Rozen wekt zelf de elektriciteit op Nouweland Rozen is voor het gemak op de nieuwe vestiging maar even zelf de eigen elektriciteit gaan opwekken, voor onder meer de lampen in de kas. Dat gebeurt met een zeer geavanceerde warmtekrachtinstallatie die uit vijf grote generatoren bestaat, vier grote en een kleintje.
et aardgas worden deze motoren draaiende gehouden. Ze wekken stroom op voor toepassing in het bedrijf. Het water waarmee de motoren worden gekoeld, wordt gebruikt voor het verwarmen van de kas. Elektriciteit die niet nodig is in het eigen bedrijf wordt verkocht aan energiebedrijf Nuon. Omdat Nouweland Rozen vestigingen heeft in Waddinxveen en Bleiswijk, heeft het bedrijf met twee verschillende energiebedrijven te maken. In Bleiswijk is Eneco de leverancier. Vaak zie je dat het energiebedrijf de warmtekrachtkoppelingsinstallaties plaatst, maar Van den Nouweland heeft ze zelf gekocht. Dat heeft vooral te maken met de persoon Joop, die altijd baas in eigen buik wil blijven. “Ik wil met iedereen onderhandelen en goed samenwerken, maar wel graag de zeggenschap over mijn eigen spullen blijven houden. Mijn eigen spullen? Nou ja, de spullen van de bank dan”, zegt-ie lachend.
M
Warmte naar buren Het energievoorzieningsysteem met eigen stroomopwekking is een hele investering maar bedrijfseconomisch en milieutechnisch zeer verantwoord. In de winter komt het warm geworden koelwater goed van pas voor het op temperatuur houden van de eigen kas, maar in de zomer is niet al die warmte nodig in de eigen kwekerij. Daarom heeft Van den Nouweland een overeenkomst gesloten met een aantal achterburen aan de Abraham Kroesweg. Vijf kwekers kopen het overtollige warme water en de CO2 van Van den Nouweland. Rozenplanten vinden CO2 als gereinigd afvalproduct van aardgasverbranding bijzonder lekker. Het is sterk bevorderend voor de groei van de planten.
12
Marjoland Magazine
Henny Bruggeman vanuit tuinbouwautomatisering naar tuinbouw De 32-jarige Henny Bruggeman heeft acht jaar in de tuinbouwautomatisering gewerkt, bij het bedrijf SDF in IJsselstein. Joop van den Nouweland was een van zijn favoriete klanten. Vanaf 1 oktober vorig jaar is Joop zijn werkgever. “Ik vind het leuk om nu eens in de praktijk aan het werk te zijn met de registratiesystemen die ik acht jaar lang heb geïnstalleerd bij tuinbouwbedrijven.”
enny Bruggeman, vrijgezel, is boerenzoon, komt van origine uit Raalte en woont tegenwoordig in Utrecht. Het boerenbedrijf trok hem niet, dus ging hij na de lagere school de tuinbouwkant op. Na de Lagere Tuinbouwschool in Zwolle, volgde hij de Middelbare Tuinbouwschool in Aalsmeer en daarna de Agrarische Lerarenopleiding in Den Bosch. “Tijdens die studie ontdekte ik dat lesgeven niks voor mij was. Als ik leraar was geworden, dan was ik nu al lang overspannen geweest. Toch heb ik de kennis en de vaardigheden van die lerarenopleiding bij mijn latere werk goed kunnen gebruiken.” Henny kon meteen na zijn studie bij SDF gaan werken en ging bij tuinbouwbedrijven geautomatiseerde systemen installeren voor onder meer arbeidsregistratie en kostprijsberekening. “Het verzamelen, registreren en controleren van allerlei gegevens over de bedrijfsvoering, de teelt en de oogst, is steeds belangrijker geworden in de tuinbouw. Het is een onmisbaar middel voor de kwaliteitsbewaking, zeker naarmate een bedrijf groter wordt en er steeds meer mensen bij de productie betrokken zijn.”
H
Allerlei gegevens
Henny had bij Nouweland Rozen gesolliciteerd als bedrijfsleider, maar is uiteindelijk stafmedewerker geworden. Het is onder meer zijn taak het registratiesysteem
in het hele bedrijf te begeleiden en te perfectioneren. “Onze medewerkers registreren alle handelingen die zij met de planten en de bloemen verrichten. Dat gaat heel snel en simpel met scanners en barcodes. Van ieder pad is dus bekend op welk moment er wat gedaan is met de gewasverzorging. Van iedere dag is na te gaan hoe veel rozen er uit een bepaald pad zijn gekomen, wie de knipper was, hoe lang de
Marjoland Magazine
gemiddelde steellengte was en hoe veel rijpe en rauwe - onrijpe - rozen er bij zaten. Die laatste gegevens zijn weer afkomstig van de sorteermachines, die ook aan het registratiesysteem gekoppeld zijn. Door al die gegevens te registreren en regelmatig te controleren, houd je heel goed zicht op wie wat precies doet en hoe de situatie is in een bepaald
Big Brother
De medewerkers ervaren het registratiesysteem zeker niet als Big Brother die hen de hele dag op de vingers kijkt. “Helemaal niet”, zegt Henny, “ze vinden het juist leuk om zelf ook met die gegevens bezig te zijn. Het is voor hen een stimulans om goed te werken en zich te onderscheiden, want ook zaken als knipen sorteersnelheid worden geregistreerd. We gaan er met z’n allen productiever en netter door werken.” Alle gegevens worden verzameld in de computer en met een simpele druk op de knop zijn ze op te roepen en weer te geven in een grafiek. “Het is mijn taak om het systeem op alle vestigingen te perfectioneren, maar de bedrijfsleiders moeten er in de praktijk mee gaan werken.”
Eigen verantwoordelijkheid
Henny Bruggeman heeft het tot nu toe prima naar zijn zin bij Nouweland Rozen. “De bedrijfscultuur is hier zo dat je veel eigen verantwoordelijkheid krijgt om zelf zaken te regelen en op te lossen, zonder dat je aan je lot wordt overgelaten. Je bent vrij maar Joop kijkt wel over je schouder mee en iedereen in het bedrijf is positief en in principe bereid om je te helpen”, aldus Henny die als stafmedewerker allerlei hand- en spandiensten verricht en ook personeelswerk gaat overnemen van Mariola van den Nouweland.
pad. Dat doen we niet om onze medewerkers overdreven te controleren, maar om zo snel mogelijk bij te sturen als zaken niet lopen zoals ze zouden moeten lopen. Als de productie in een bepaald pad afwijkt van de rest, kan dat wijzen op problemen bij de planten, bijvoorbeeld op een een bepaalde ziekte of plaag. Als uit de gegevens blijkt dat een nieuwe medewerker te veel onrijpe rozen knipt, dan kan een bedrijfsleider daar snel in bijsturen.”
De registratie richt zich niet alleen op het productieproces maar ook op bijvoorbeeld de inkoop. “We gaan ook daar de gegevens meer in kaart brengen en proberen qua kostenbeheersing meer de vruchten te plukken van de schaalvergroting die het bedrijf heeft doorgemaakt”, aldus Henny die zich in zijn vrije tijd bezighoudt met tennissen, lezen en ver-wegvrienden opzoeken. Verder is hij een van de organisatoren van het Leidse Rijn Festival. “Ik woon in een hele grote nieuwe wijk in aanbouw bij Utrecht en probeer via de igenarenvereniging daar een beetje leven in te krijgen.”
13
AFVALSTOFFENLOGISTIEK
als instrument voor rendement Jannes Vos Containers werkt o.a. voor de overheid, gemeenten, tuindersbedrijven, aannemers, particulieren en de industrie.
•
afvalinzameling per container
•
gescheiden inzameling afvalstoffen
•
verhuur huisvuilauto’s
•
verhuur betonsilo’s
•
verhuur veeg-units
•
verhuur rol-, afzet- en perscontainers
•
groot volume transporten
•
geïntegreerde afvalverwerking
•
vegen van bedrijfsterreinen
•
advies, voorlichting en begeleiding
Steekterweg 67 • Alphen aan den Rijn • Telefoon (0172) 476 941 • Fax (0172) 491 680 Damsluisweg 51 • Almere • Telefoon (036) 53 72 445 • Fax (036) • 53 71 617
De VETTE C.V. En sterk in energiescherming. Energiek in Aluminium/ constructie
Ton Wooning Kantoormeubelen nieuw en gebruikt
Snelle leveringen Scherpe prijzen
NERGENS GOEDKOPER
Gaagweg 11A 2636 AK Schipluiden Tel. nr.: 015 - 3808784 Fax.nr.: 015 - 3809244
Industrieweg 76 2651 BD Berkel en Rodenrijs (Industrieterrein Rodenrijs) Tel. 010 - 511 47 27 Fax 010 - 512 15 79 GSM 06 - 55 84 44 73
Marjoland Magazine
15
Schaalvergroting biedt voordelen De opzet van een nieuwe vestiging vergt een investering waarvoor je als bedrijf scherp door de bocht moet, zegt Joop. “Je gaat op zoek naar het grensje, maar dat spreekt mij juist wel aan. Je neemt risico’s en dat kan niet anders. Als het maar verantwoorde risico’s zijn. Je hebt immers wel je verantwoordelijkheid tegenover het bedrijf en al die mensen die bij je werken.” “
en prachtig voordeel van schaalvergroting vind ik dat ik nou met jou zit te praten en dat al het werk gewoon doorgaat. Dat is toch mooi. Als je als bedrijf groter bent, heb je meer mogelijkheden om het management, de aansturing, goed neer te zetten. Daardoor heb je voortdurend een totaal financieel overzicht en kun je plannen maken voor de langere termijn. Een ander voordeel is dat de handel er altijd van op aan kan, dat er voldoende rozen van Van den Nouweland voor de klok komen. Zekerheid over kwantiteit en kwaliteit, dat wordt voor steeds meer handelaren heel belangrijk. Soms is dat nog belangrijker dan de prijs.” Joop en Mariola van den Nouweland hebben een managementteam samengesteld van ruim tien personen, inclusief de bedrijfsleiders van de drie vestigingen. Sinds vorig jaar is Henny Bruggeman toegevoegd aan de leiding om de totale bedrijfs- en arbeidsregistratie punctueel op poten te zetten. Uiteraard speelt ook Mariola, de vrouw van Joop, een eerste viool in het geheel. Zij regelt alles op het gebied van het personeelsbeleid en de financiële administratie. “Ik ben er voor de grote lijn en Mariola voor de details. Zij zet de puntjes op de i. Dat is heel belangrijk en zo vullen we elkaar heel goed aan.”
E
Dinsdag Iedere dinsdagmorgen wordt de hele bedrijfsvoering op de drie vestigingen met de bedrijfsleiders doorgenomen. Alles komt dan aan de orde: de teelt, de gewasbescherming, het personeel, de oogst, kortom alles wat van belang is voor een optimale gang van zaken. “We maken dan een lijst met actiepunten en opdrachten en daar komen we een week later weer op terug.”
Investering Een ander voordeel van schaalvergroting is dat het toepassen van moderne technieken, zoals het zelf opwekken van elektriciteit, beter haalbaar wordt. Een groot aantal voorzieningen en installaties heb je toch nodig, of je nou één hectare hebt of zes. Joop: “Hoe groter je bent, des te makkelijker wordt het om de kosten per eenheid product zo laag mogelijk te houden, zonder concessies te doen aan de kwaliteit.” Juist kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking is voor Joop van den Nouweland een punt van aandacht in zijn nu dubbel zo grote bedrijf. “Als je groter wordt en er steeds meer mensen bij het productieproces betrokken zijn, dan is het zaak de kwaliteitscontrole scherp te houden. Gelukkig heb ik heel nauw contact met de handel. Als er maar wat aan de hand is, neem ik meteen contact op. De handelaren zijn dat niet bij alle kwekers gewend maar stellen het wel erg op prijs.”
Wij wensen Marjoland B.V. en al haar medewerkers een gezonde groei • • • • • •
accountancy belastingadvies bedrijfsadvies subsidie-advies personeelsadvies lonen en SVW
Berkel en Rodenrijs, tel 010 511 50 22, www.ltb.nl Groot geworden in de groene sector.
Marjoland Magazine
17
Marianne van Hof van LTB Adviseurs en Accountants
“Wij bieden een full service pakket” LTB is een veelzijdig bedrijf dat zijn dienstverlening niet alleen heeft beperkt tot de financiële administratie. Het biedt zijn klanten een full-service pakket. Dat betekent dat de cliënt op alle denkbare terreinen op hetzelfde adres terecht kan voor een optimaal advies. Dit betreft personeel en organisatie, fiscale zaken, loontechnische aangelegenheden, sociale verzekeringen en subsidieregelingen.
LTB Adviseurs en Accountants in Berkel en Rodenrijs verzorgt al vele jaren de financiële administratie voor Joop en Mariola van den Nouweland. Toen de nieuwbouwplannen ter sprake kwamen konden ook de bedrijfsadviseurs, fiscalisten en niet te vergeten de subsidieadviseurs in actie komen. Marianne van Hof, sinds 1 mei 2000 in dienst als subsidie-adviseur bij LTB Adviseurs en Accountants, is zeer betrokken bij de agrarische ondernemers. Zij heeft een opleiding gevolgd aan de HAS te Delft en is bovendien dochter van een rozenkweker. “Voor de nieuwe onderneming Marjoland B.V. in Waddinxveen hebben wij veel kunnen betekenen. Immers voor het totale investeringsplan zijn alle mogelijkheden bekeken, op basis van de huidige subsidieregelingen, om het bedrijf hiervan optimaal te laten profiteren”.
Marianne van Hof.
Door de vooruitstrevendheid van Joop en Mariola van den Nouweland zowel op het gebied van energie als milieu, kwamen veel investeringen in aanmerking voor de verschillende regelingen. Door te kiezen voor het bouwen van een Groen Label Kas hebben zij niet alleen gebruik kunnen maken van groenfinanciering maar ook van de Milieu-investeringsaftrek, die in juli 2000 door de overheid is
geïntroduceerd. Bijkomend voordeel van deze regeling is dat niet alleen de kas maar ook de teelttechnische en klimaattechnische voorzieningen voor de extra aftrek van de fiscale winst in aanmerking komen. “Mede door een goed en intensief overleg tussen LTB en cliënt is het mogelijk geweest het subsidie-traject goed te doorlopen. Wat mij opviel is dat Van den Nouweland een zeer realistische ondernemer is die meedenkt over zaken en zorgt voor het snel verstrekken van de benodigde informatie.Voor mij was het een enorme uitdaging om een zo goed mogelijk advies te geven en het hoogste rendement voor Van den Nouweland te behalen.” “Naast de subsidies behoort ook de kwartaalverslaggeving tot het full-service pakket van LTB Adviseurs en Accountants. Voor verschillende teeltvormen stellen wij bedrijfseconomische verslaggeving op. Van den Nouweland doet al jaren mee aan onze bedrijfseconomische kwartaalverslaggeving voor rozen. Hieraan nemen bijna honderd bedrijven deel. Dit geeft het bedrijf zicht op ontwikkelingen die zich voordoen en leveren tevens een bijdrage aan het tijdig bijsturen en beheersen van de kosten. De kwartaalverslaggeving wordt periodiek door de heer Wim van der Ploeg, die als klankbord voor het bedrijf fungeert, met Joop en Mariola besproken.” “De samenwerking in de afgelopen periode geeft ons veel vertrouwen in de toekomst van de rozenkwekerij en we zijn er trots op dat wij een steentje mogen bijdragen aan de verdere groei en bloei van deze onderneming. Daarbij zullen best wel eens discussies worden gevoerd, maar zonder dorens zijn er geen rozen.”
LTB Adviseurs en Accountants, Raadhuislaan 6, Berkel en Rodenrijs, telefoon (010) 511 5022 fax (010) 511 8499
Marjoland Magazine
19
Gert-Jan Goes jonge bedrijfsleider van Marjoland: Gert-Jan Goes, 22 jaren jong, is vanaf 1 september vorig jaar de bedrijfsleider van Marjoland. Hij doet dat natuurlijk niet alleen maar is wel de eerstverantwoordelijke man voor de teelt van de 450.000 planten in de bijna zes hectare metende nieuwe kas. Dat drukt zeker niet als een loden last op de jeugdige schouders van Gert-Jan. Integendeel. “Zo’n grote en moderne rozenkwekerij runnen, dat geeft een kick.”
“Zo’n grote en moderne rozenkwekerij runnen, dat geeft een kick” ert-Jan is de zoon van een iets minder grote rozenkweker in Vleuten-De Meern (gemeente Utrecht). Dat is nog steeds ook de ouderlijke woonplaats van de jongeman die vorig jaar is afgestudeerd aan de Hogere Agrarische School in Delft. Zijn afstudeerscriptie ging over de problemen die je kunt tegenkomen bij het starten van een eigen bedrijf. “Dat valt in de praktijk niet mee. Misschien word ik zelf ooit nog eens zelfstandig ondernemer. Voorlopig wil ik hier veel leren en ervaring opdoen. Van een man als Joop van den Nouweland kan ik veel opsteken. Je krijgt hier als jongere de kans om jezelf te ontwikkelen.” Gert-Jan vertelt zijn verhaal tijdens een rondleiding door de nieuwe kas. Hij wijst op de handige plukkarren van Van den Berg uit De Lier, op de uitstekend groeiende
G
Gert-Jan met Jan Hulst van Agrifirm.
rozenplanten, die je echter voortdurend in de gaten moet houden. “Je dient altijd alert te blijven op plagen en ziektes. Als er iets niet pluis is, komen we zo snel mogelijk in actie. Een rozengewas moet je aanvoelen. Het is ook een kwestie van ervaring. Joop heeft een feilloos gevoel voor de planten en heel snel in de gaten wat er aan de hand is. Eerder dan ik, meestal.” De jonge bedrijfsleider wijst tijdens de wandeling op de lampen en het scherm bovenin de kas. Als we vooraan arriveren, vertelt hij volop over de voeding via de substraatunit, de stroomopwekking, de CO2toevoer, de watervoorziening, het gesloten en dus zeer milieuvriendelijke recirculatiesysteem van het voedingswater: kortom alles wat met de teelt te maken heeft. “Het mooie van dit werk is dat je met planten en met mensen omgaat. De rozenplant moet met zorg worden behandeld en in het beste klimaat groeien. Aan het klimaat en de voeding zijn we altijd aan het sleutelen. We nemen steeds monsters en stellen aan de hand van de uitkomsten het menu weer bij. Ook voeding moet je aanvoelen.” De menselijke benadering, die Joop van den Nouweland heel belangrijk vindt binnen zijn bedrijf, spreekt Gert-Jan Goes erg aan. “De sfeer is prettig en iedereen heeft een open houding”, aldus de vrijgezelle Gert-Jan die er naast zijn werk niet zo veel hobby’s op na houdt. “Sport? Nee, daar word je moe van.”
“Mijn bank moet ook verstand hebben van bloemen en groenten” “We doen ’t liefst zaken met mensen die verder kunnen kijken dan hun eigen bureau. Die zijn schaars. Maar ze bestaan wél.”
In de tuinbouw gaan de ontwikkelingen steeds sneller. Gaat u uitbreiden, investeren of zoekt u een andere product/marktcombinatie? Aan elke keuze zit een financiële kant. Daarom is het goed te overleggen met mensen die verstand hebben van uw sector én van financiële zaken. Die mensen vindt u bij de Rabobank, van oudsher stevig geworteld in de agrarische sector. Wereldwijd. Hebt u behoefte aan een klankbord? Maak een afspraak met een van onze adviseurs.
De Rabobank staat vierkant achter de agrarische ondernemer
Marjoland Magazine
Twaalf hectare rozen met slechts vier soorten In Bleiswijk teelt Van den Nouweland Rozen gele en rode kleinbloemige rozen en op de twee vestigingen in Waddinxveen grootbloemige rode rozen. Aan de Abraham Kroesweg staat het soort First Red en op de nieuwe tuin Marjoland bloeit in volle glorie de Red Berlin. ed Berlin is een vier jaar geleden ontwikkelde roos die niet zo gevoelig is voor spint en voor meeldauw. Joop en zijn mensen hebben met volle overtuiging gekozen voor Red Berlin. “Mooie stevige lange steel, goed te verwerken, geeft niet zo heel veel pluiswerk, bloem met een schitterende uitbloei en een langdurige houdbaarheid. Mooie knop en een prachtige bloem om een stevig gefundeerde hechte liefde mee te symboliseren, niet alleen met Valentijnsdag maar het hele jaar door”, grijnst Joop van oor tot oor.
R
450.000 planten
De 5,7 hectare grote kas is volgezet met 450.000 planten. Er staan er dus acht per vierkante meter. De planning is dat het gewas ongeveer vijf jaar staat. Nadat in oktober de eerste rozen zijn geknipt, begon de productie in januari redelijk op gang te komen. Eind januari was er een mooie piek in de productie. Daar was maanden zorgvuldig naar toe gewerkt. Acht tot negen maanden na de eerste oogst, moet de productie naar zijn top toe groeien. In juni en juli kunnen de knippers dus aan de bak.
First Red
Ook over First Red, het soort aan de Abraham Kroesweg, is Joop van den Nouweland zeer te spreken. “Een leek ziet misschien niet het verschil met Red Berlin, maar wij zien het van honderd meter afstand. Het is allemaal net even anders, het blad, de knop, de bloem, maar het is ook een schitterende roos. First Red is erg populair in Duitsland, Frankrijk en Engeland. Red Berlin gaat veel naar Italië en het voormalige Oostblok. De naam zegt het al.
Kleinbloemig De enige niet rode rozen van Nouweland zijn te vinden in Bleiswijk. Daar staan twee soorten kleinbloemige rozen. Sacha is een rode roos en Frisco een gele. Kleinbloemige rozenplanten zorgen voor een hogere productie in aantal. De prijzen van kleinbloemige staan echter nogal eens onder druk, omdat ze makkelijker dan grootbloemige vanuit verre landen zoals Israël en Kenia te importeren zijn. Joop: “Grootbloemige rozen zijn daarvoor te schadegevoelig. Als de prijs van de kleinbloemigen hier te hoog wordt, vluchten de handelaren met hun aankopen het land uit. Dat is bij grootbloemigen veel moeilijker. Grootbloemige rozen vergen minder arbeid.”
21
Productie gaat richting 40 miljoen rozen per jaar Op de vestiging “Joop” in Bleiswijk worden per jaar 15 miljoen kleinbloemige rozen geproduceerd en verwerkt. Bij de vestiging Mariola is de productie 8 tot 9 miljoen stelen per jaar en op Marjoland moet dat richting de 13 tot 14 miljoen. Met een beetje goeie wil gaat de totale jaarproductie naar 40 miljoen bloemen. Deze worden door vervoerder A. van der Ende al heel lang naar de veiling in Rijnsburg vervoerd. De verwerking van de rozen gebeurt met sorteermachines van Aweta in Nootdorp. Dat bedrijf was jaren geleden zo ongeveer de eerste met een sorteermachine die rozen op lengte, diameter en kleur sorteerde. Nouweland heeft vijf machines van Aweta staan. Op de nieuwe tuin staan twee tijdelijke machines. Het wachten is op een geheel nieuwe machine die Aweta op dit moment ontwikkelt en produceert.
`
Wij feliciteren Joop en Mariola van den Nouweland met de nieuwe vestiging Marjoland en hopen op een blijvend goede samenwerking.
Aweta: het antwoord voor feilloos en snel sorteren Aweta levert wereldwijd complete en uitgebalanceerde sorteermachines voor zowel de groente-, de fruit- als de sierteeltsector. Aweta kwam rond 1990 als eerste fabrikant met een rozensorteermachine op de markt en loopt nog steeds voorop in de voortgaande ontwikkeling van het machinaal rozen sorteren. De allereerste rozensorteermachine van Aweta draaide proef bij Joop van den Nouweland en hij kiest nog steeds voor een machine van Aweta, die de rozen feilloos op kleur, diameter, steellengte en rijpheid sorteert en insealt. Het resultaat is een keurig afgewerkt uniform kwaliteitsproduct. Meer informatie? Bel 015 - 310 99 61
Burg. Winkellaan 3, 2631 HG Nootdorp (NL) Tel.: 015 - 31 09 961, Fax: 015 - 31 07 321 Internet: http://www.aweta.nl
Sierteelt Logistiekgroep Nederland v.o.f. Postadres
postbus 525 2665 ZM Bleiswijk Internet: www.sln.nl Hoofdkantoor en fin. administratie
tel: 010-2661055 fax: 010-5224989 Centrale Planning
tel: 0174-615577 fax: 0174-624287 Transportadministratie
tel: 0174-615573 fax: 0174-624287
feliciteert Marjoland bv met de uitbrei-
Collectief vervoer van bloemen en planten naar alle veilingen in West Nederland. Vestigingen: Aalsmeer Bleiswijk Naaldwijk Rijnsburg
Marjoland Magazine
23
Aad Wijsman stuurt het werk aan in de nieuwe kas Ooit was Aad Wijsman in Gelderswoude (gemeente Zoeterwoude) zelfstandig boomkweker, maar zijn onwillige rug maakte het na vier hernia’s noodzakelijk om naar minder ruggevoelig werk uit te zien. Zo kwam de 43-jarige Aad ongeveer zeven jaar geleden bij Nouweland Rozen terecht. Na zes jaar op de vestiging in Bleiswijk en paar maanden aan de Abraham Kroesweg, is Aad nu de man die in de nieuwe kas van Marjoland het werk en de medewerkers moet aansturen. ukken, tillen, lang stil staan, zijn zaken die aan Aad Wijsman niet meer besteed zijn, maar binnen zijn huidige werk is het met zijn rug goed te doen. “Als ik maar goed oplet en geen gekke dingen doe. Mijn hoofdtaak is het aan de gang houden van de mensen, het organiseren van de werkzaamheden en het controleren of alles gaat zoals het moet gaan. Daar ben ik driekwart van mijn tijd mee bezig. De rest van de tijd werk ik zelf ook nog een beetje mee.” Aad Wijsman, getrouwd met Fieke en vader van een meisje van dertien en twee jongens van elf en negen jaar, vindt het een uitdaging om het vele werk in de bijna zes hectare grote kas van Marjoland op rolletjes te laten verlopen. “Het gaat tot nu toe heel goed. De aardigheid is dat we met allerlei mensen van diverse nationaliteiten toch prima samenwerken. Polen, Marokkanen, Turken, Nederlanders, ze hebben elk hun eigen aard en achtergrond maar ze doen allemaal hun best. We proberen het werk voor de medewerkers ook zo afwisselend mogelijk te houden, zodat ze niet altijd hetzelfde doen.” Aad Wijsman is lovend over het
B
geautomatiseerde registratiesysteem. “Je hebt voortdurend allerlei gegevens beschikbaar en als er wat is, kun je meteen bijsturen. Ik gebruik die gegevens ook voor het plannen van het werk en het aantal benodigde medewerkers in de nieuwe week. Ook daarvoor is het heel handig.” De man die in zijn vrije tijd wat schapen en pony’s houdt, vindt een goede sociale omgang binnen het bedrijf en het werk heel belangrijk. “Ik hou er niet van om boeman te spelen. Je moet de zaken vanuit het positieve benaderen, daar kom je veel verder mee. Als er wat is, dat wel duidelijk zeggen – van je hart geen moordkuil maken - maar de zaak niet te negatief benaderen. Proberen bij iedereen zo veel mogelijk het goede naar boven te halen.” Aad woont met zijn gezin “lekker buiten”, in Gelderswoude, bij zijn vroegere boomkwekerij die hij nu verhuurt. Behalve de beesies verzorgen, fietst Aad graag en houdt hij het lichaam op peil met conditietraining. Dat doet hij ook met het nodige “loopwerk” in de nieuwe kas.
100.000 KM LATER:
= WARE EVOLUTIE . Een lange gebruiksduur op zich is geen doorslaggevend argument wanneer het om de keuze van een nieuw klimaatscherm gaat. Het is immers de combinatie van duurzaamheid, het onveranderd goed functioneren en de kwaliteit, die belangrijk is. Onze nieuwe XLS range is gemaakt van nieuw ontwikkelde polyester garens en film die, naast uitermate duurzaam, ook vuilafstotend zijn. Deze materialen zorgen dan ook voor een aanzienlijke verlenging van de nuttige gebruiksduur van het scherm, doordat ze resistent zijn tegen UV-straling en chemicaliën. Want, dat weten we allemaal, ontwikkeling is vaak een kwestie van verschillende kleine details die samen voor een belangrijk verschil zorgen. We noemen dit ware evolutie – en het einde is nog lang niet in zicht.
Gr u n d f o s C LME Vo o r e n er gi ebewu st pompe n
De “groene” pomp kan tot 66% energie besparen.
De C LME i n - l i n e pompe n z i j n s p e c i a a l o nt w i kke l d v o o r ka sv er w a r m i ngsdoe l e in de n . Deze e n er g i ebespa r e n de po mpe n z i j n u i t ge r u st met e en i nge b o u w d e f r e q u en t i eo mv o r m e r e n PI-rege l a a r . Hi er d o o r pa sse n de capa c ite it e n d r u k z i c h n a a d lo o s a a n elke be d r i j f s s i t u at i e aan, z o n de r h e t k l i m a at i n u w k a s n a d e l i g te beïn v l oe de n . Me de da a r d o o r k a n t o t 66% e n er gi e bespa a r d w o r d e n .
LUDVIG SVENSSON BV, MARCONIWEG 2, NL-3225 LV HELLEVOETSLUIS, THE NETHERLANDS PHONE: +31 - 181 39 26 66. FAX: +31-181 39 26 62. www.ludvigsvensson.com
Grundfos Nederland B.V. Tel.: 0900 GRUNDFOS Fax: (0294) 49 22 44 Internet: www.grundfos.nl
Marjoland Magazine
25
Van den Nouweland kiest bewust voor de beste druppelaar
De WaterWeters van Revaho leveren louter topproducten Joop van den Nouweland heeft bewust gekozen voor het beste druppelbevloeiingssysteem, dat van de WaterWeters van Revaho in Maasland, een bedrijf dat vanaf het begin van de jaren ’80 voorop loopt in watersystemen voor de substraatteelt. Niet alleen met druppelsystemen maar ook met filters en andere elementen ten behoeve van irrigatie. ls kwaliteitsrozenkweker wilde Joop van den Nouweland per se niet, dat het druppelbevloeiingssysteem een sluitpost zou zijn op de begroting. “Als je een kwekerij hebt van 57.000 vierkante meter met lengten van 110 meter, dan moet je gewoon zeker weten dat iedere plant de juiste en dezelfde hoeveelheid water en voeding krijgt, dag in dag uit. Op zo’n oppervlakte kun je niet iedere Ook buiten dag elke plant en elke hoek van de kas in de peiling houden. Dus kies je tuinbouw voor een systeem waarbij je zeker weet dat het goed gaat.” De waterwetenschap van Joop koos voor de Kameleonde WaterWeters van druppelaars met Rapier-pennen van REVAHO gaat veel verRevaho. Een van de kwaliteiten van der dan alleen de glasdit systeem is dat de druk overal tuinbouw. REVAHO is gelijk is. Als de slang van één kant ook helemaal thuis in de onder druk wordt gezet, geven alle tuin- en parkberegening. druppelaars meteen water. Dat Wereldwijd worden er wordt bereikt door het feit dat er in grote projecten uitgede slang altijd druk blijft bestaan en voerd, zoals vorig jaar in dat komt weer door het het Olympisch dorp in zelfafsluitende vermogen van de het zonnige en dus droge druppelaars. Alle planten krijgen Sydney en bijvoorbeeld even veel water en voeding met als ook in het Millennium gevolg een gelijkmatige en uniforme Dome in Londen. groei. Gelijkmatigheid is één aspect en exactheid een ander. Met het druppelsysteem van Revaho is een kweker in staat de hoeveelheden exact te bepalen en te sturen.
A
en ’s werelds grootste fabrikant van druppelaars. Een belangrijk aspect van de topdruppelaar Kameleon van Netafim is, dat hij drukcompenserend en zelfsluitend is en zeer nauwkeurig geeft. Door de drukcompenserende werking blijft de afgifte constant tussen 1 en 3,5 bar. Langere slanglengten en dunnere druppelslangen zijn hierdoor mogelijk. Ook kan éénzijdig gevoed worden. Het systeem met Kameleon-druppelaars is ideaal te gebruiken voor korte watergiftbeurten en wordt daarom ook in de groenteteelt zeer veel toegepast. Een ander sterk punt van dit systeem is, dat het voorziet in de mogelijkheid om iedere avond het totale systeem door te spoelen, zodat er geen ophoping en verstopping ontstaat in de slangen en de slangetjes. Door het éénzijdig voeden hoopt het vuil zich immers op achter in de slang en kan hierdoor eenvoudig afgevoerd worden. Daardoor kunnen ze bij Van den Nouweland iedere morgen met een schone lei voedingswater gaan geven. “We zijn zeer content met het systeem en het product dat Revaho ons via B-E De Lier heeft geleverd”, zegt Joop van den Nouweland tot besluit.
Handelsonderneming Revaho BV Aartsdijkweg 22 3155 RR Maasland telefoon (0174) 512 775 fax (0174) 510 180
Exclusief Revaho levert exclusief via de betere installateurs, het pakket van Netafim, de uitvinder
internet: www.revaho.nl
26
Marjoland Magazine
Greentex: alles
Doorlopende nokluchting voor rozenteelt Greentex gaat voor een rozenkweker aan de Hoefslag in Pijnacker/Delfgauw twee hectare nieuw bouwen met doorlopende nokluchting. Dat is een systeem waarbij er sprake is van één lang luchtraam, dat in z’n geheel open en dicht gaat. Dat biedt de mogelijkheid om gaas aan te brengen tegen insecten van buiten, waardoor de kansen voor biologische gewasbescherming sterk toenemen. Greentex heeft al een kas met doorlopende nokluchting en superbrede ruiten van 3,6 vierkante meter gerealiseerd bij de trostomatenkwekerij van A. & W. Tas in Zevenhuizen.
The Dutch see the light.” De Nederlanders zien het licht. Aldus de kop van een artikel in een gerenommeerd Engels tijdschrift over de “lichtwinst” van de nieuwe brede ruit van kassenbouwer Greentex uit Bleiswijk. Zelfs een Amerikaans tijdschrift besteedde onlangs aandacht aan deze vinding waarmee Greentex eind vorig jaar bij de Horti Fair in de RAI een “noviteitenprijs” won. Kassenbouwer Greentex is altijd bezig met het verbeteren en veranderen van de techniek van het eigen product. Erkende instanties en adviesbureaus lopen daardoor wel eens achter de Greentex-feiten aan.
Breed of lang Heel bijzonder bij Prinsenland en Marjoland is de enorme lengte cq breedte van de kas. De kappen bij Prinsenland zijn 250 meter lang en bij Marjoland 225 meter, terwijl 200 meter eigenlijk maximaal is vanwege de uitzetting van de materialen. Met de lengte van de kas bedoelt een kassenbouwer de lengte van een kap cq de goot en de nok. Een tuinder spreekt dan meestal over de breedte van zijn kas.
Jan Verbakel en Piet van Dam
k krijg net een telefoontje van een Nederlandse kweker die een nokluchting wil waarbij 36 ramen in één keer open en dicht gaan”, zegt directeur Jan Verbakel. “Dat kan technisch niet, zegt het adviesbureau van deze kweker. Maar dit bureau weet nog niet dat wij onlangs een aanpassing hebben bedacht waardoor het wel kan. Probeer dat die tuinder maar eens wijs te maken. Wij zijn altijd op zoek naar het ideale evenwicht tussen licht en sterkte. Een kweker wil zo weinig mogelijk lichtverlies, maar aan de andere kant moet een kas wel gewoon kaarsrecht overeind blijven staan als er een keer een halve orkaan overheen komt. Onze producten zijn allemaal
I
diepgaand getest door TNO of door andere erkende instanties. Die zijn gewoon goed.”
Product op maat
Greentex staat voor een jaar of 25 innovatie en ervaring in kassenbouw. Greentex ontwikkelt en fabriceert zelf het staal en het aluminium voor het geraamte van de kassen. Het grote voordeel daarvan is, dat Greentex helemaal thuis is in het product en niet afhankelijk van leveranties van derden. “We maken bijna alles zelf in onze eigen fabriek, zodat we bijna alles in eigen hand hebben”, aldus verkoper Piet van Dam. “Je ziet heel vaak dat er een enorme tijdsdruk op nieuwe projecten
Marjoland Magazine
27
gericht op snelheid en licht staat. De nieuwbouw van Prinsenland is daarvan een mooi voorbeeld. Op 1 november 1999 begonnen we met de bouw en half februari 2000 zouden de planten al worden gepoot. Dus onze vaste onderaannemers Zegwaard, Nootenboom en Voorwinden gingen er ongelooflijk tegenaan. Toen er nog geen toegangspad was, kwamen wij met de eerste vracht tralies en spanten aan rijden en binnen een paar weken stond er 4,8 hectare kas overeind. Ook het beglazen ging heel snel.” Vrijwel onmiddellijk nadat het project van Prinsenland klaar was, kon Greentex aan de gang bij Marjoland, de 5,7 hectare metende nieuwe rozenvestiging van Joop en Mariola van den Nouweland. Van Dam: “Zowel bij Prinsenland als bij Nouweland hebben we een standaard kas gebouwd met acht meter tralie. Bij Marjoland is de poothoogte 5 meter en bij Prinsenland 4,5 meter. Ook bij Nouweland ging het als een speer. We waren nauwelijks het terrein af of de rozen stonden alweer te bloeien.”
Loodsen Bij beide bedrijven heeft Greentex Complete Tuinbouwprojecten ook de verwerkingsloods gebouwd. Steeds meer opdrachtgevers brengen ook dat onderdeel van de nieuwbouw bij Greentex onder. Het gevolg is dat Piet van Dam niet alleen kassenverkoper is maar ook een halve binnenhuisarchitect. Hij weet precies welke kleurtjes tegels er op dit moment in de mode zijn. “Het kan altijd beter”, zegt Jan als we
vragen hoe de zaken gaan. “In de buurt hebben we op dit moment heel veel werk, maar we moeten natuurlijk ook blijven exporteren. In Frankrijk hebben we een paar grote projecten op stapel staan, maar het is in Bretagne zo nat dat we nog niet kunnen beginnen. In Nieuw-Zeeland schijnt wel de zon, daar gaan morgen weer een man of tien naar toe.”
Honderd hectare
Het ken altijd beter… In 2000 was het streven van Jan Verbakel om een productie te halen van honderd hectare. “We hadden het theoretisch kunnen halen, als we een paar grensgevallen van rond de jaarwisseling naar 2000 hadden geschoven, maar dat vonden we niet reëel. Geeft niet, hebben we dit jaar nog wat om naar te streven.” De orderportefeuille is tot nu toe goed gevuld. Verbakel en Van Dam noemen als actueel voorbeeld een zeven hectare groot chrysantenproject aan de Irisweg in Bleiswijk. Van Dam: “Gewoonlijk kiest een chrysantenkweker voor een tralie van 9.60 meter en een kapmaat van 4.80 meter, maar die kweker koos om diverse teelttechnische redenen voor een tralie van 12.80 meter met een kapmaat van 4.27 meter. Dat hield in dat we voor deze kas een product op maat moesten ontwikkelen en fabriceren. Je praat over heel andere profielen. In december vorig jaar is de handtekening geplaatst en nu is het half februari en zijn we alweer bezig met beglazen. In april moeten de chrysantenplanten er in.”
Brede ruit
Nog even terug naar de brede ruit die in plaats van 1.25 meter dus 1.67 breed is. Greentex is tot nu toe de enige die deze 3.6 vierkante meter grote ruit tot haar pakket kan rekenen. Zeker in de groenteteelt is de belangstelling zeer groot. Na lovende artikelen in nationale en internationale vakbladen zal die interesse alleen nog maar toenemen. Jan Verbakel: “De WLTO praat op basis van metingen over vier procent meer licht. Dat zou heel bijzonder zijn, als dat zo is.”
Greentex Complete Tuinbouwprojecten Marconistraat 32, 2665 JE Bleiswijk, tel. +31-10-52 19 301, fax. +31-10-52 12 121. Internet: www.greentex.nl.
28
Marjoland Magazine
Geolied Het loopt geolied bij de vestiging “Mariola” maar natuurlijk gaat ook daar wel eens wat mis. En soms heeft dat met olie te maken. Zo maakte een aggregaat een piepend geluid. Het leek wel of er een kokmeeuw in, op of onder zat, maar het bleek een signaal dat de smeerolie van de motor op was. Die motor liep nog net niet vast. Te weinig olie is wat, maar te veel is ook niet goed. Eric Jansen zou eens een oliereservoir van een pomp bijvullen. Dat duurde tien minuten, dus ging hij even iets anders doen. Dat was zo boeiend dat hij het olie bijvullen helemaal vergat. Dus lag er na een uur ongeveer 1.000 liter olie op de grond…
Drie mannen leiden “Mariola” in goede banen
Soury Jankie, André In 1997 kochten Joop en Mariola van den Nouweland aan de Abraham Kroesweg in Waddinxveen een bestaande kwekerij van 3,4 hectare. Daar worden grootbloemige rode rozen van het soort First Red geteeld. Drie mannen leiden de vestiging “Mariola” in goede banen. We spreken dit driemanschap op vrijdag 2 februari in de kantine. Opvallend is dat de heren tijdens het gesprek van ongeveer een uur geen enkele keer worden gestoord: het werk gaat dus gewoon door en dan heb je het als leiding goed voor elkaar. De drie mannen zijn: bedrijfsleider Eric Jansen (23), zijn beoogde opvolger André Gijsen (32) en Soury Jankie (39), de man die alle werkzaamheden in de kas leidt en coördineert.
‘Man of zeventien’ Bij Mariola werken gemiddeld een kleine twintig mensen, uitgezonderd de scholieren die de pieken in het knipwerk opvangen. Als we informeren naar het aantal medewerkers, zegt Eric heel fraai: “Met de vrouwen erbij een man of zeventien.” Het streven is dat iedereen doordeweeks vijf dagen en in het weekend één dag werkt, dus nooit zeven dagen. Vrijdagmiddag wordt bij “Mariola” rond drie uur gestopt voor het drinken van een pilsje. Het bier staat altijd koud, in een van de koelcellen…
et trio van “Mariola” zal de nieuwe aardappelen niet meer halen. Voor alle duidelijkheid, de heren verkeren in uitstekende gezondheid, maar het einde van hun samenwerking is in zicht. Soury gaat zeker door maar van Eric is zeker dat hij eind maart het bedrijf vaarwel zegt om thuis in Naaldwijk compagnon te worden van zijn vader, die een eigen kwekerij met zantedeschia’s heeft. “Ik vond het heel moeilijk om het tegen Joop te zeggen. Drie jaar heb ik hier gewerkt en vreselijk veel geleerd, maar ik krijg nu de kans om zelfstandig ondernemer te worden. Het moest er toch een keer van komen, maar het is vervelend dat het gebeurt, juist nu we die hele nieuwe vestiging er bij hebben gekregen. Een van de redenen voor de uitbreiding was, dat Joop daarmee meer doorgroeimogelijkheden wilde scheppen voor zijn medewerkers. En dan is het lullig om te moeten zeggen dat je weg gaat. Bovendien ben ik de enige niet.” Eric Jansen was pas twintig jaar toen hij via de gezamenlijke LTB-boekhouder van zijn vader en Joop bij Nouweland Rozen terechtkwam. “Ik had de Middelbare Tuinbouwschool gedaan in De Lier en daarna een jaar bij een rozenkweker in
H
André, Eric en Soury.
Marjoland Magazine
Gijsen en Eric Jansen Schipluiden gewerkt. Hier kreeg ik de kans om weer een stapje verder te komen. Ben begonnen als assistentbedrijfsleider en daarna kreeg ik al snel de eindverantwoording. Nogmaals, ik heb in een paar jaar heel veel geleerd, teelttechnisch, organisatorisch en ook in de omgang met mensen. Joop is een man die zijn kennis altijd deelt met anderen. Je krijgt hier veel vrijheid en verantwoordelijkheid. Daardoor leer je dingen zelf op te lossen. En als je er niet uit komt, helpen ze je.”
Opvolger André Gijsen is de beoogd opvolger van Eric Jansen. Deze 32-jarige Boskoper komt van origine uit het Betuweplaatsje Rhenoy dat tussen Beesd en Leerdam ligt. André heeft de Lagere en de Middelbare Tuinbouwschool doorlopen en zit nu in de avonduren op de Hogere Agrarische School in Delft. Hij liep al voor zijn vijftiende jaar stage bij een rozenkwekerij in Beesd. Daarna kwam hij in aanraking met rozenkweker Nico van Vuuren, die tot een paar jaar geleden een rozenkwekerij had aan de Abraham Kroesweg, waar ook “Mariola” zich bevindt. Toen Van Vuuren ermee stopte, verhuisde André naar Van den Nouweland. “Ik word ingezet waar het nodig is. Heb al een paar keer in Bleiswijk een poosje gewerkt als assistent van Bertus, de bedrijfsleider, en nu ben ik weer hier naar toe gedetacheerd.” Als André Gijsen besluit definitief bij Nouweland Rozen te gaan werken, neemt hij de taken van Eric over. Hij is in elk geval in een goed lopende organisatie terechtgekomen. Overal in het bedrijf zijn de taken goed en duidelijk verdeeld. Eric: “Het is voor alle medewerkers van belang dat ze weten wat ze moeten doen en bij wie ze terechtkunnen met vragen en opmerkingen. In de kas was dat voorheen niet altijd even duidelijk. Toen liepen er wel een stuk of drie mensen leiding te geven. Nu is Soury de man die daar de zaken regelt.”
Vanaf 1993
De 39-jarige Soury Jankie werkt al vanaf 1993 op de tuin aan de Kroesweg. De
Hagenaar van Surinaamse afkomst is begonnen bij de vorige eigenaar en met de tuinderij als het ware mee verkocht. “Ik ben destijds af gegaan op een advertentie waarin ze productiemedewerkers vroegen. Ervaring in de rozen had ik niet, maar je groeit er vanzelf in. Het werk bevalt me goed. Dat ik sinds vorig jaar een leidinggevende taak heb in de kas, zie ik als een mooie uitdaging. Het is goed dat er nu één man is die alles coördineert wat er in de kas gebeurt. Daardoor bereik je makkelijker dat iedereen op dezelfde manier werkt”, aldus Soury die zelf overigens volop meewerkt in de productie en de gewasverzorging.
Hobby’s Soury woont “zo’n beetje” samen met Maureen. Actief en passief voetballen bij TAC ’90 in Den Haag is een van zijn hobby’s. Hij speelt in het vierde en probeert op een nette manier de tegenstanders te weerhouden doelpunten te maken. Eric voetbalt ook in het vierde, maar dan bij Westlandia in Naaldwijk. Hij woont nog thuis bij zijn ouders maar heeft wel een vriendin, Judith. Stappen en fietsen zijn andere favoriete bezigheden. André woont samen met Jolanda en zoekt voortdurend de balans tussen werken, studeren, privéleven en hobbymatig bezig zijn. Z’n favoriete vrijetijdsbesteding is diepzeeduiken. Daarnaast doet hij aan zwemmen en hardlopen. Bovendien bezit hij nog een zee-aquarium. “Bij het duiken vangt-ie plantjes voor z’n aquarium”, zo werpt Eric een visje uit.
Werk Uiteraard is het rozenwerk de grootste hobby van de heren. Daarom komt het gesprek alweer snel op de rozen terecht. Eric en André vertellen dat het bestrijden van ziekten en plagen bij “Mariola” bij voorkeur geïntegreerd gebeurt, dus met biologische en chemische middelen. “De biologie doet het goed. Vanaf eind november hebben we niet meer chemisch bestreden”, zegt Eric. Over het glanzende blad en de schitterende knop van “hun” First Red zijn ze heel enthousiast. “Het is een prima houdbare en goed verwerkbare roos met een prachtige bloem”, aldus Eric tot slot.
29
30
Marjoland Magazine
De LEK/HABO GROEP en Van den werken al vijftien jaar samen De nieuwe rozenkwekerij Marjoland in Waddinxveen is de derde kwekerij van Joop en Mariola van den Nouweland die door de LEK/HABO GROEP compleet is ingericht. Dit nieuwe totaalproject is in vier maanden neergezet. Hierbij gaat het om engineering en installatie van kasverwarming, teeltsysteem, assimilatiebelichting, ketelhuisinstallatie, warmtebuffer, warmte/kracht-installatie, hoofdverdeelinrichting, rookgasreiniger, CO2-installatie, warmte/CO2-burenlevering, koelcel, drainwaterontsmetter, elektrische besturing, meet-/regelinstallatie en de totale elektrische-, water- en gaszijdige-inpassing.
orig voorjaar heeft Van den Nouweland zeven hectare land in Waddinxveen aangekocht. Hierop staat nu een zes hectare groot modern rozenbedrijf. De rozen worden op steenwol in goten geteeld en belicht met 8000 Lux per vierkante meter. Aan de opzet van het nieuwe bedrijf is geen architect te pas gekomen. Van den Nouweland heeft het zelf uitgedacht en kiest daarom voor leveranciers die met hem meedenken. De rozenteler heeft al vijftien jaar een goede relatie met de LEK/HABO GROEP. “We doen zaken met de LEK/HABO GROEP omdat ze technisch goede installaties neerzetten, die storingvrij zijn. Dit is voor grotere bedrijven zeker belangrijk. De groep heeft heel veel specialisme en kennis in huis. Vooral op energiegebied zijn het uitgebalanceerde installaties”. Op 16 april vorig jaar is de bouw van het bedrijf begonnen, half augustus zijn de eerste rozen geplant en op 20 oktober de eerste rozen geknipt. De snelheid van het project was nodig om voor Kerstmis de tweede snee rozen te hebben. Tussen Van den Nouweland en LEK/HABO is er vertrouwen in het zaken doen. “Bij het bedrijf
V
De HWR-warmwaterketel
zijn goede mensen aangetrokken. De begeleiding van zowel de elektra als de warmte kant is goed geweest.”
Kasverwarming De kasverwarming bestaat uit een hoog- en laagtemperatuur net, twee stralen 51 millimeter buis per bed op buisrailsteunen en één op de teeltsteun midden in het bed. Op een creatieve wijze zijn de “Tichelman” retourleiding van het HT-net en de transportleiding met elkaar gecombineerd. Ook kan het LT-net nageschakeld worden op het HTnet. Hierdoor wordt de retourwatertemperatuur van het LT-net tijdens de verplichte donkerperiode verder teruggekoeld. In de transportleiding zijn twee op drukverschil toerengeregelde pompen geïnstalleerd. Het drukverschil in de transportleiding is maatgevend voor de warmtevraag in de kas.
Teeltsysteem Het gotenteeltsysteem (circa 120 kilometer) is in hoog tempo aangelegd met behulp van een mobiele gotenwals. Uit een rol plaatstaal wordt de gewenste goot op locatie in de betreffende kap gewalst. Het drainwater wordt behandeld voor hergebruik door verhitting in de drainwaterontsmetter. Als warmtebron wordt op doordachte wijze restwarmte van de warmte/kracht-installaties gebruikt.
Ketel In het ketelhuis is een nieuw type HWRwarmwaterketel met een vermogen van 7000 kW geïnstalleerd. Dit is een 1-treksketel met geforceerde watercirculatie en een (grote) vuurgang in één lijn. De ketel heeft
Marjoland Magazine
31
Nouweland Rozen
een geringe waterinhoud en kan daarom snel vermogen op een hoog temperatuur niveau leveren.
CO2-verdeelsysteem De PVC-buizen van het CO2-verdeelsysteem op de teeltsteunen worden van twee zijden door twee verschillende verdeelsystemen gevoed. Elk verdeelsysteem heeft een eigen ventilator. Als de luchtramen gesloten zijn kan met één ventilator toch een goede verdeling worden bereikt, vijftig procent van de beschikbare CO2 komt hierdoor beschikbaar voor de warmte afnemers op het distributienet.
Warmte/kracht De vijf HABO warmte/kracht-installaties, voorzien van Guascor gasmotoren met een totaal vermogen van circa 4.5 MW wekken de benodigde elektriciteit op. Deze installaties worden met een telemetriesysteem door HABO op afstand bewaakt. Voor CO2-bemesting reinigen de COdiNOx-rookgasreinigers bij twee warmte/kracht-installaties de rookgassen. In de verticale warmtebuffer van elf meter hoog met een stikstofkussen wordt de restwarmte opgeslagen. Tot een belichting van 5000 Lux per vierkante meter heeft Van den Nouweland geen warmteprobleem. De warmte en CO2 die over is, gaat de rozenkwekerij aan vijf buurbedrijven met in totaal 6,5 hectare glasoppervlak (paprika, gerbera en potplanten) leveren. De elektriciteit die niet benut kan worden, wordt teruggeleverd aan het energiebedrijf. De geoogste rozen worden middels een transportsysteem naar de koelcel getransporteerd. De koelcellen bestaan uit 100 mm. dikke Isocab polyurethaan sandwichpanelen
De HABO warmte/kracht-installaties
en zijn uitgerust met automatische schuif- en hefdeuren. De koelcellen zijn voorzien van energiezuinige koelinstallaties gevuld met het koelmiddel R134a. De LEK/HABO GROEP is actief in binnen- en buitenland en is gespecialiseerd in engineering, productie, installatie en onderhoud van energie-, elektro-, koel- en watergeefinstallaties in de glastuinbouw en utiliteit. Alle bedrijven binnen de LEK/HABO GROEP zijn NEN-ISO 9001 gecertificeerd.
Spanjeweg 6 Postbus 92, 2410 AB Bodegraven Telefoon 0172 - 619342 Telefax 0172 - 617079
Hertog van Beyerenstraat 6, Postbus 15, 2460 AA Ter Aar Telefoon 0172 - 602840 Telefax 0172 - 602433
32
Marjoland Magazine
B-E De Lier loopt voorop en is Joop van den Nouweland belde op een goed moment naar zijn vaste leverancier B-E De Lier. Hij wilde eens even komen praten. “Tien minuten later stond-ie op de stoep, zo gaat dat bij Joop, en zes zeven weken later waren we op zijn nieuwe vestiging al bezig met een enorm project”, vertelt Ron de Gruyter, projectbegeleider bij B-E De Lier, een zeer breed opererende tuinbouwtoeleverancier en –installateur die zijn hoofdvestiging heeft aan de Merenweg in Bleiswijk. B-E De Lier heeft heel veel installatiewerk gedaan in de loods en het ketelhuis van Marjoland. “Dat ging in perfecte samenwerking met Lek/HABO. De grens lag tussen de kas en de schuur. Lek/HABO heeft alles in de kas gedaan en wij al het werk in de loods: de substraatinstallatie, de klimaatcomputer, het druppelsysteem in de kas en nog wat zaken.”
on de Gruyter en PR-man Wim van Dam staan er eigenlijk nog versteld van hoe snel dat allemaal ging, in het voorjaar van 2000. Wim van Dam: “Joop had vrij plotseling die grond gekocht en wilde per se op 1 augustus rozenplanten poten, om een goede planning van de oogst te kunnen maken. Dus moest door iedereen heel snel worden gehandeld. Wij als B-E De Lier hebben de flexibiliteit en de bedrijfsomvang om daar in mee te gaan. Kan niet bestaat niet. Dat is hier de bedrijfsleus. We proberen altijd waar te maken wat onze klant wil. Joop van den Nouweland werkt al heel lang met B-E De Lier. Dit bedrijf, dat een autoriteit is in de tuinbouwtechniek, is ruim veertig jaar geleden opgericht door Jac. van der Eijk Sr. Naast de hoofdvestiging in Bleiswijk heeft B-E De Lier in Nederland nog vestigingen in De Lier, Aalsmeer en Sevenum. In het buitenland zijn vestigingen in België, Duitsland en Frankrijk.
R
Ron Verwijmeren.
Het is destijds begonnen met automatische beregening, maar dat is uitgegroeid tot een zeer breed producten- en dienstenpakket, zoals: klimaatregeling, substraat- en watertechniek, belichting, scherming en elektrotechniek.
Voorop B-E De Lier is een bedrijf dat niet alleen zelf produceert en installeert, het houdt zich ook bezig met de voortgaande ontwikkeling van de tuinbouwtechniek, op alle fronten. Dat gebeurt vooral onder leiding van Jac. van der Eijk Jr. Wim van Dam noemt hem de Willie Wortel van het bedrijf, die constant bezig is met vernieuwing en verbetering van het product en de techniek daarvan. Jac. van der Eijk Jr. vormt samen met Meindert Hoogeweegen de directie, waarbij laatstgenoemde zich vooral met de algemene en commerciële kant bezighoudt. Hoogeweegen hoeft in het kader van dit verhaal niet op de voorgrond te treden. Hij laat het verhaal liever doen door de mensen die bij Van
Marjoland Magazine
thuis in totale tuinbouwtechniek
den Nouweland, op de diverse terreinen, in de voorbereiding en de uitvoering actief zijn geweest. Zo heeft Ron de Gruyter heel veel gedaan in de voorbereiding en Ron Verwijmeren en Jan van Giessen in de uitvoering, uiteraard samen met heel veel anderen. “Een sterke kant van B-E De Lier is dat er nadrukkelijk in teamverband wordt gewerkt, waarbij door de inbreng van ieders sterke punten snel en goed naar een uitstekend product wordt toegewerkt”, vertelt Wim van Dam.
Water Eef Zwinkels is bijvoorbeeld, in de Kring, de verkoopman voor alles wat met water te maken heeft. Van substraatinstallaties en ondergrondse wateropslag tot en met de substraatgoten en de druppelaars in de kas. Zwinkels zou uren lang met groot enthousiasme over deze materie kunnen vertellen en schroomt daarbij niet om technisch in detail te gaan. Hij noemt van het project Marjoland onder meer
de substraatunit met automatische injectie van voedingsstoffen in het voedingswater voor de rozenplanten. En het automatisch spoelend druppelsysteem met pneumatische terugslagklep, dat er voor zorgt dat er in het slangensysteem nooit vuilophoping optreedt. Met als gevolg dat iedere plant altijd keurig de bedoelde hoeveelheid voeding en water krijgt, dit mede dankzij de afsluitende drukgecompenseerde kameleondruppelaar. Het klinkt voor buitenstaanders misschien allemaal wat ingewikkeld, maar voor de deskundige en doorgaans zeer ervaren techneuten van B-E De Lier is het gesneden koek. Zij weten waar ze over praten, ook als het gaat over het afstemmen van de klimaatcomputer van Hoogendoorn op het complete energiesysteem van licht en restwarmte. Vanwege de verkoop van restwarmte aan de buren, heeft B-E De Lier daarvoor speciaal een maatoplossing bedacht, ontworpen, gemaakt en geïnstalleerd. Bij B-E De Lier wordt met veel genoegen teruggekeken op het totale project Marjoland/Van den Nouweland. Het was soms hectisch, maar iedereen heeft er een goed gevoel aan overgehouden. Wim van Dam tot slot: “Joop is een goeie ondernemer en een prima vent. Al onze medewerkers komen daar graag.”
B-E De Lier B.V. Tuinbouwtechniek Merenweg 16 Postbus 19, 2665 ZG Bleiswijk tel. (31) 010-521 23 55, fax. (31) 010-521 27 85.
Eef Zwinkels.
33
Van Dijk Heating feliciteert Marjoland BV met haar nieuwe kwekerij Van Dijk Heating levert:
p a r t ys e r v i c e
-
Rookgascondensors CO2-ventilatoren Ecoster drainwater-ontsmetters Warmwater ketels
Toussaint Partyservice maakt deel uit van de Toussaint Horecagroep en is een regionaal opererend cateringbedrijf, gespecialiseerd in de complete verzorging van kleine tot zeer omvangrijke feesten voor bedrijven en particulieren. De feesten vinden veelal plaats op locatie van de opdrachtgever, maar Toussaint biedt ook de mogelijkheid om een feest op een andere locatie te houden. Waar een feest ook gehouden wordt,
Van Dijk Heating wenst Marjoland BV een succesvolle toekomst toe en vertrouwt erop de samenwerking nog vele jaren te kunnen voortzetten.
Toussaint verzorgt alles, van begin tot eind.
Toussaint Partyservice b.v. Naaldwijkseweg 193a Postbus 47 2690 AA ’s-Gravenzande telefoon 0174 - 42 05 55 www.toussaint.nl
Regulierenring 7, Postbus 29, 3980 CA Bunnik Tel. 030 - 656 38 44, Fax 030 - 656 35 64
Marjoland Magazine
35
Abdelkader Ajttit voelt zich helemaal thuis op de vestiging Bleiswijk De oorsprong van Nouweland Rozen is de vestiging aan de Anthuriumweg in Bleiswijk waar Joop in 1978 een kas heeft laten bouwen van 1,4 hectare. In 1989 is er ruim 1,6 hectare bij gekomen. De tuin in Bleiswijk is exact 30.500 vierkante meter groot.
n Bleiswijk worden kleinbloemige rozen geteeld: aan de ene kant van het betonnen pad, in het oudste en laagste deel van de kas, de geelbloemige Frisco. En aan de andere kant van het pad de roodbloemige Sacha. Het is waarschijnlijk het laatste jaar van deze twee teelten die nu bijna vijf jaar staan. Een rozengewas gaat gemiddeld ongeveer vijf jaar mee en naarmate het gewas langer staat, wordt het steeds arbeidsintensiever, terwijl de productie langzaam minder wordt. In het tweede en het derde jaar is de productie maximaal. Kleinbloemige rozen vergen sowieso meer arbeid dan grootbloemige. De kans is dan ook heel groot dat ook in de kas in Bleiswijk aan het eind van dit jaar een grootbloemige roos staat te groeien en te bloeien. Welke dat zal zijn, is nog even de vraag.
I
plezier naar m’n werk. Het komt maar heel weinig voor dat ik een baaldag heb”, aldus de man die uitstekend Nederlands spreekt. Abdelkader woont in Rotterdam, is getrouwd met Fatima en heeft twee kinderen, een jongen van vijf jaar en een meisje van bijna een jaar. “We proberen hier in Nederland een goed bestaan op te bouwen. Daarom vond ik het belangrijk om de Nederlandse taal goed te leren spreken. Ik ben er nog niet helemaal tevreden over en leer nog steeds nieuwe woorden. Als ik een woord tegenkom dat ik nog niet ken, zoek ik het even op in het woordenboek. Thuis praten we veel Arabisch, maar ik probeer met de kinderen ook Nederlands te spreken. Het is belangrijk dat ze goed Nederlands spreken als ze naar school gaan.”
Veel leren Sorteren Voorlopig zijn ze in Bleiswijk nog volop bezig met de kleinbloemige rozen. Omdat er met twee soorten wordt gewerkt, staan er in de sorteerloods twee machines die de rozen op steellengte, steeldikte, kleur en rijpheid sorteren. Abdelkader Ajttit heeft de taak het totale gebeuren in de schuur te leiden en te coördineren. Deze 33-jarige man van Marokkaanse afkomst werkt al een jaar of dertien bij Nouweland Rozen. “Ik ben eind 1984 naar Nederland gekomen met mijn moeder en de rest van het gezin. Mijn vader was al langer hier. Samen met een vriend ben ik door de hele omgeving gaan fietsen op zoek naar werk en dat heb ik hier bij Joop gevonden. Ik mocht het proberen en ben nooit meer weg gegaan. Die vriend heeft hier ook even gewerkt maar is later monteur geworden.” De rustige en bescheiden Abdelkader voelt zich helemaal thuis op de vestiging Bleiswijk. “Ze hebben wel eens aan me gevraagd of ik op een van de andere tuinen wilde gaan werken, maar ik voel me hier op m’n gemak. Iedere ochtend ga ik met
Ook met zijn werk wil Abdel zo veel mogelijk leren. Het prettige van het bedrijf Nouweland Rozen vindt hij de mogelijkheid om binnen het bedrijf een bepaalde groei te kunnen doormaken. “Ik heb nu de verantwoordelijkheid over alles wat er in de schuur gebeurt en dat vind ik heel mooi. Maar ik zou in de toekomst nog meer willen leren over de klimaatregeling in de kas, de teeltverzorging, de kwaliteitszorg.” Het leuke van het werk bij Nouweland Rozen is volgens Abdel de grote afwisseling. “Ik ben niet alleen met het sorteren bezig, maar begin ’s morgens met het werk in de kas: het knippen van rozen en het verzorgen van het gewas.” In de schuur oefent Abdelkader Ajttit de leiding rustig uit. “Ik moet zorgen dat er netjes en goed wordt gewerkt. Door de arbeidsregistratie kunnen we goed controleren hoe er wordt gewerkt. Meestal gaat het vanzelf goed en als ik moet corrigeren, gebruik ik geen lelijke woorden. Zo gaan we niet met elkaar om in dit bedrijf. Je moet wel duidelijk zijn. Zeker als een ervaren medewerker niet goed werkt, mag je hem daar wel op wijzen. Het is namelijk de bedoeling dat we een kwaliteitsproduct afleveren. Daar gaat het om.”
36
Marjoland Magazine
Joop en Mariola: een goed lopend Nederlands/Pools Joop en Mariola zijn al meer dan twintig jaar met elkaar getrouwd. Mariola kwam eind jaren ’70 naar Nederland. Ze reisde voor een paar maanden naar Nederland en logeerde in Voorschoten bij een vriend van haar vader. Daar niet zo ver vandaan ligt Leidschendam en zo kwam Mariola in contact met de familie Van den Nouweland. Ze werkte tijdelijk in de kwekerij van vader Koos en toen kwam van het een het ander.
k had eerst vooral contact met een zus van Joop, Mariëtte. Joop had toen namelijk al zijn eigen bedrijf in Bleiswijk. Ik heb Joop pas echt ontmoet in een disco in Noordwijk. Het was meteen raak. Ik voelde me meteen al heel prettig bij Joop en dat is nog steeds zo. Natuurlijk was er in het begin een taalbarrière. We probeerden een beetje Duits en Engels met elkaar te praten. Maar ondanks het taalprobleem had ik nog nooit met een man zo goed kunnen praten als met Joop. De liefde was wederzijds en hij deed me al heel snel een aanzoek.” Miola (zo spreekt Joop het uit) mocht echter niet zo lang blijven in Nederland. Toen ze na drie maanden Nederland weer terug was in Polen, is Joop haar in september achterna gereisd. Mariola: “Toen Joop bij ons op bezoek was, heb ik gevraagd of dat aanzoek nog steeds geldig was. Dat was zo. Op dat moment hebben we samen besloten heel snel te trouwen.” Joop ging weer terug naar Nederland, maar op 1 december 1979 was hij weer in Polen om daar te trouwen. Daar was ook flink wat familie uit Nederland bij aanwezig. Joop: “We kenden elkaar heus nog niet zo lang toen we trouwden, maar het is altijd goed gegaan.” Toen Joop en Mariola trouwden waren ze 27 en 24 jaar. Nu zijn ze 49 en 46. Mariola kon niet meteen met Joop mee naar Nederland. In Polen moest eerst nog de nodige bureaucratische rompslomp worden geregeld: pas op 1 april 1980 kon ze eindelijk worden herenigd met haar geliefde. “Dat was best een moeilijke periode”, zegt Mariola. Uit het prima roulerende Pools/Nederlandse samenwerkingsverband kwamen drie kinderen voort: Johan van 19, Daniël van 16 en Angelien
I
van 14. Johan studeert tuinbouw aan de HAS en zal de gelederen van het Nouwelandteam zeker gaan versterken. Daniel zit op de HAVO maar denkt ook die kant uit. Angelien zit ook op de HAVO.
Thuisgevoeld Mariola Czepek komt uit een plaatsje dat 200 kilometer ten zuiden van de havenstad Gdansk ligt. Ze is de jongste in een gezin met vier kinderen: twee jongens en twee meisjes. Haar vader was zetbaas op grote agrarische staatsbedrijven. Mariola vertelt dat de sfeer bij haar familie thuis goed te vergelijken was met de gezelligheid in de familie van Joop. “Natuurlijk had ik wel eens last van heimwee, maar ik heb me in Nederland altijd thuisgevoeld. Regelmatig ging ik terug naar Polen en mijn ouders zijn ook meerdere malen hier geweest, onder andere toen de kinderen waren geboren. Alleen na de geboorte van onze jongste niet meer. Veertien jaar geleden zijn mijn ouders overleden en sindsdien heb ik ook een beetje afstand genomen van mijn vaderland. Je hebt niet echt een thuis meer daar, dus ga je er niet zo snel naar toe. Met mijn familie heb ik nog wel goed contact.”
Taal
Mariola heeft zo snel mogelijk de voor haar niet eenvoudige Nederlandse taal geleerd. Ze is daar goed in geslaagd, maar als perfectionist is ze er zelf niet zo tevreden over. “Ik heb het van Joop geleerd, inclusief alle fouten. Achteraf had ik beter naar school toe kunnen gaan, dan was het beter gelukt”, zegt ze lachend. Vanaf het prille begin heeft Mariola op alle fronten meegewerkt in het bedrijf van Joop, eerst in de komkommers, daarna in de rozen. Zij heeft
Marjoland Magazine
samenwerkingsverband
37
Stressen Mariola vindt het heel belangrijk om overzicht te houden in haar werk. Soms komt er te veel tegelijk en dan kan het stressen worden. “Ik laat het dan een weekje begaan en dan ga ik er voluit tegenaan om de werkvoorraad helemaal weg te werken. Dan moet even alles aan de kant.”
van alles gedaan en ze zijn altijd als een tweeeenheid met elkaar opgetrokken. “Als er iets belangrijks beslist moet worden, dan doen we dat samen, nadat we er eerst goed met elkaar over hebben gepraat. Joop is vaak iets eerder klaar om ergens ja tegen te zeggen – ik overweeg het wat langer – maar we zijn het bijna altijd roerend met elkaar eens. Ook met de laatste hele grote uitbreiding was ik het helemaal eens. Het is goed voor de ontwikkeling van ons bedrijf. Joop wacht trouwens altijd netjes met beslissen tot ik ook zo ver ben om ja te zeggen.” Mariola werkt meer dan fulltime binnen het bedrijf. Ze regelt alle financiële en personele zaken. Ze probeert zo veel mogelijk te werken vanuit Bleiswijk – daar woont de family – zodat ze het werk en de zorg voor het gezin kan combineren. Joop en Mariola zeggen allebei dat ze elkaar goed aanvullen. Joop is voor de grote lijnen en Mariola zet de puntjes op de i. “Een vrouw is van nature vaak wat preciezer en heeft daarom meer oog voor de details”, meent Mariola. Mariola is een perfectionist, maar ze kan wel delegeren. Dat moet ze wel, nu het bedrijf zo sterk is gegroeid. Bovendien vragen gezin en hobby’s ook hun tijd. Mariola mag graag tuinieren en met haar hond er op uit gaan. Ze hebben een jachthond, een Duitse staander. “Het familieleven vind ik heel belangrijk. We hebben het alle vijf behoorlijk druk, dus komt het niet zo vaak voor dat we er allemaal zijn. Maar als we met het hele gezin bij elkaar zijn, dan maken we het gezellig met elkaar. De kinderen zijn door ons bedrijf zelfstandig geworden en kunnen ook goed eten koken. Dat komt soms heel goed van pas.”
Marjoland heeft een vliegende start gemaakt en wat ons betreft blijft dat zo!
Rijnsburg Laan van Verhof 3 2231 BZ Rijnsburg Eelde Burg. J.G. Legroweg 80 9761 TD Eelde www.flora.nl
Marjoland Magazine
39
Bloemenveiling Flora, Rozenveiling met groeipotentie De Rozen van Marjoland BV en van de andere kwekerijen van Mariola en Joop van den Nouweland worden allemaal geveild bij Bloemenveiling Flora in Rijnsburg. Die keus is niet uit de lucht komen vallen, want de namen Van den Nouweland en Bloemenveiling Flora zijn al sinds jaar en dag nauw verbonden. Je zou kunnen zeggen, dat Flora als Rozenveiling met Van den Nouweland is meegegroeid. ozen vormen sinds 1999 het belangrijkste product van de Rijnsburgse veiling. Die staat weliswaar bekend als bolbloemen- en zomerbloemenveiling, maar dat is hoe langer hoe meer een halve waarheid. Er komt bij Flora een omvangrijk en breed pakket aan snijbloemen, waarbinnen zowel de jaarrondproducten als de seizoensproducten belangrijk zijn.
R
Grote partijen – extra koopkracht In de tweede helft van 2000 is de Rozenaanvoer bij Bloemenveiling Flora sterk gegroeid. Dat had deels te maken met de ontwikkeling van Marjoland BV. Maar ook andere Flora-aanvoerders hebben hun bedrijf vernieuwd en/of uitgebreid en nieuwe Rozenaanvoerders weten de weg naar Rijnsburg beter te vinden. Als gevolg daarvan worden steeds meer grote partijen aangevoerd. Daardoor is de koopkracht voor met name grote partijen grootbloemige Rozen, maar ook voor ander Rozenaanbod aanzienlijk gegroeid.
Vroeg veilen, korte lijnen
Rozen worden in Rijnsburg vroeg geveild en zijn door het snelle distributiesysteem snel beschikbaar voor de kopers. De Rozenklok begint om 6.00 uur. Grote partijen worden het eerst geveild. Dus kunnen in Rijnsburg en op andere veilingen gevestigde kopers hun koopkracht bij Flora neerleggen in de wetenschap dat gekochte producten tijdig beschikbaar zijn. Een ander sterk punt van Bloemenveiling Flora ligt in de persoonlijke benadering van kopers, aanvoerders en veredelaars. De organisatie kenmerkt zich door korte lijnen.
De veiling stimuleert contacten tussen de verschillende schakels in de keten door een jaarlijkse Rozendag, door bedrijfsbezoeken en door een jaarlijkse marktgerichte excursie. Daarnaast is er over kwaliteitszaken intensief contact tussen aanvoerders, de veilingkeurmeesters en de handel.
Veiling voor nieuwigheden
Bij Bloemenveiling Flora worden jaarlijks 30 tot 40 nieuwe Rozencultivars voor de klok gebracht. Flora’s succes als veiling voor nieuwe Rozen hangt samen met het introductiebeleid en met de benadering van nieuwe en bestaande aanvoerders. Nieuwe cultivars worden in een Flora Primeurblok op een aantrekkelijk veiltijdstip geveild. Al het Rozennieuws wordt in de wekelijks verschijnende nieuwsbrief voor kopers, Florawijzer, aan de handel gemeld. Grote Rozeninkopers van binnen en buiten Flora ontvangen maandelijks een bulletin, dat geheel aan Flora’s Rozenaanvoer is gewijd. Nieuwe Rozencultivars verwerven het predikaat Flora Primeur. Een aantal keren per jaar schopt een extra aantrekkelijke nieuwigheid het tot Flora Top. Zo’n product wordt met behulp van persberichten en foldermateriaal extra nadrukkelijk in de markt gezet. Bloemenveiling Flora in Rijnsburg is een veiling met een snelgroeiend Rozenaanbod. De veiling kenmerkt zich door een vroeg veiltijdstip, een persoonlijke benadering van aanvoerders en kopers en een uitgekiend communicatiebeleid over het Rozenaanbod. Steeds meer Rozenaanvoerders brengen hun bloemen naar volle tevredenheid in Rijnsburg op de wereldmarkt. Rijnsburg Laan van Verhof 3 2231 BZ Rijnsburg Eelde Burg. J.G. Legroweg 80 9761 TD Eelde www.flora.nl
40
Marjoland Magazine
Geen scherm Hoe hoger een kas is, des te beter is het klimaat te regelen. De kassen in Bleiswijk – zeker het oudste deel – zijn vrij laag. Er kan geen isolatie/lichtscherm in. Uiteraard worden de rozen wel belicht. Dat gebeurt in Bleiswijk zelfs nog 24 uur per dag, met een maximale lichtsterkte van 6.000 lux. De stroom voor de lampen wordt opgewekt met zes warmte-kracht-motoren. Over het algemeen kan de daarbij vrijkomende warmte goed worden gebruikt in de kas. Alleen in zomer is er enig overschot aan warmte. Die wordt dan afgevoerd door te luchten. De productie aan kleinbloemige rozen is ongeveer 15 miljoen per jaar, gemiddeld 500 per vierkante meter. De bloemen worden in buisrailkarren geknipt en met een automatisch wagentje over het betonpad naar de koelcel vervoerd. Een robot haalt de bloemen van het wagentje dat dan automatisch terug gaat naar de kas voor de volgende lading.
Arbeidsregistratie werkt goed Het registratiesysteem voor arbeid en andere zaken is ook in Bleiswijk sinds vorig jaar weer volop van kracht. “Het was hier wat verwaterd maar sinds Henny Bruggeman er is als stafmedewerker, hebben we het weer opgepakt”, zegt bedrijfsleider Bertus. “Het functioneert goed. Je kunt de voortgang van het werk en de kwaliteit van het product er, per medewerker, goed mee in de gaten houden. De mensen hebben niet het gevoel dat ze enorm in de gaten worden gehouden. Het is gewoon een controlemiddel waar je verstandig mee moet omgaan. Als iemand niet goed of niet snel genoeg werkt, kun je dat met dit systeem echt laten zien. Dat komt overtuigender en betrouwbaarder over dan wanneer je dat alleen maar zegt en niet kunt bewijzen.”
Bedrijfsleider Bertus in Bleiswijk bijna Bertus Verburg is de medewerker is met de meeste dienstjaren bij Nouweland Rozen. De uit de Stompwijkse polder afkomstige en nu in Berkel wonende man werkt er vanaf april 1987. Bertus voelt er weinig voor op een van de andere vestigingen te gaan werken. “Dit is mijn thuis. Ik voel me hier lekker en ik weet uiteraard precies hoe alles reilt en zeilt op deze vestiging. Bovendien is het vanaf mijn huisadres goed aan te fietsen. Het liefst blijf ik lekker hier werken”, aldus bedrijfsleider Bertus Verburg. oen Bertus in 1987 bij Joop van den Nouweland in dienst trad, was het bedrijf nog maar 1,4 hectare groot, zeg maar in omvang iets meer dan een tiende van wat het nu is. Joop was toen net overgeschakeld van komkommers op rozen. “Een mooie teelt, rozen, maar wel een die heel veel aandacht vraagt. En je moet er zeven dagen per week doorheen”, aldus de kalme Bertus voor wie het rozenvak intussen niet veel geheimen meer heeft. “Als bedrijfsleider ben ik verantwoordelijk voor alles wat met de teelt te maken heeft: het klimaat, de voeding, de gewasverzorging en de gewasbescherming. Zeker bij kleinbloemige rozen is de bescherming tegen ziekten en plagen een zaak waar je voortdurend alert op moet zijn. Frisco is vooral gevoelig voor meeldauw, wit dus. En bij Sacha is spint het grootste gevaar. Ook de thripsjes liggen altijd op de loer”, aldus Bertus die medewerker Peter heeft als rechterhand bij de bestrijding. Bij de grootbloemige rozen wordt deels gewerkt met biologische bestrijding, maar bij de kleinbloemigen is dat geen haalbare kaart gebleken. Het gebruik van chemische middelen wordt echter zo beperkt mogelijk gehouden, ten eerste door preventief te bestrijden en ten tweede door zo snel mogelijk plaatselijk te handelen, zodra ergens een plaag of een ziekte de kop opsteekt.
T
Veel arbeid Het probleem van kleinbloemige rozen is dat de verhouding arbeid/rendement veel ongunstiger is dan bij grootbloemige. “Er zit
Marjoland Magazine
41
Verburg behoort tot de inboedel veel meer werk in, de productie in aantal rozen is ook veel hoger dan bij grootbloemigen, maar in de prijs op de veiling komt dat meerwerk onvoldoende terug. Daarom is het bijna wel zeker dat we aan het eind van dit jaar bij de teeltwisseling overgaan op grootbloemigen.” De hoeveelheid werk in de kleinbloemige rozen is al af te lezen aan het aantal medewerkers in Bleiswijk, in de winter zijn dat er ongeveer achttien en in de zomer zo’n 25, nog los van de lading scholieren die dan komen opdraven. Het medewerkersbestand is in Bleiswijk een internationaal gezelschap van mensen die het goed met elkaar kunnen vinden. “Een goede sfeer tussen de medewerkers is erg belangrijk. We proberen een bepaald evenwicht te creëren, dus niet alleen maar Marokkanen of alleen Turken bij elkaar. Er zit ook een Kaapverdiaan, een Indonesiër en een Irakees bij. Als je meerdere nationaliteiten bij elkaar zet, stimuleer je dat ze in het Nederlands met elkaar communiceren. Het is dan best grappig om bijvoorbeeld een Turk en een Marokkaan, zo goed en zo kwaad als het gaat, Nederlands met elkaar te horen spreken. Het mooiste van dit werk vind ik, naast het bezig zijn met planten, de omgang met allerlei verschillende mensen. Waar ze vandaan komen, maakt niet uit, iedereen is gelijk.” Ook het feit dat mensen van buitenlandse komaf leidinggevende taken gaan vervullen, vindt
Bertus Verburg een prima ontwikkeling. “Abdel organiseert alles in de schuur en dat gaat perfect. Het werk in de kas regelt Muslum – een man van Turkse komaf – in samenwerking met Peter. In de communicatie met de medewerkers is het wel eens handig, dat buitenlanders leiding geven. Zeker als bepaalde medewerkers de Nederlandse taal nog niet zo goed beheersen. Dan schakelt bijvoorbeeld Abdel gewoon even over op het Arabisch.”
Bertus, Peter en Muslum.
Multicultureel De multiculturele samenleving van de kas heeft zich bij Bertus Verburg doorgezet in zijn gezin. Hij heeft namelijk tijdens het werk zijn vrouw ontmoet. Ze heet An, is van Surinaamse origine en werkt nog steeds bij het bedrijf in Bleiswijk. An en Bertus hebben vijf kinderen, drie twintigers uit het eerste huwelijk van An en nog twee ‘gezamenlijke’ dochters van veertien en vijf jaar. Naast het werk en de zorg voor het gezin, houdt Bertus nog tijd over voor motorrijden en schaatsen op natuurijs, wat hij onlangs voor het eerst sinds jaren weer drie kwartier heeft gedaan.
SDF feliciteert Joop en Mariola met de nieuwe kwekerij KEEP ON MOVING!
VAN LEEUWENHOEKWEG 5 • 3401 ML IJSSELSTEIN • TEL. (030) 6872020 • FAX (030) 6871836
Bloemen- en groentekwekers opgelet! Voor het mooiste gewas met de hoogste opbrengst: GOEDKOOP BRANDERINSTALLATIES met een gegarandeerde N0x emissie van minder dan 50 mg bij 3% O2. En dit zonder kostbare en risicovolle aanpassingen aan de ketel. Goedkoop branderinstallaties zijn gecertificeerd en voorzien van het kwaliteitskeurmerk ”Gastec QA Low Nox”. Hierdoor zijn de branders ontheven van de (zeer kostbare) meetverplichting Nox volgens het Besluit emissie-eisen stookinstallaties (BEES B).
Vervang Uw branderinstallatie tijdens de komende teeltwisseling en profiteer maximaal van de VAMIL en de EIA. Goedkoop B.V., vanaf 1932 de specialist in de tuinbouw, is als een van de eerste in Nederland een SCIOS gecertificeerd onderhouds- en inspectiebedrijf.
168 uren per week de beste branderservice aan alle merken branders. Heulweg 20, 2641 KR Pijnacker, Postbus 240, 2640 AE Pijnacker Telefoon (015) 369 65 20, Telefax (015) 369 73 45 http://www.goedkooppijnacker.nl
Voor inlichtingen bezoek onze website
Marjoland Magazine
43
Olij Rozen: veredeling, vermeerdering en productie Joop en Mariola van den Nouweland kennen Olij Rozen al uit een ver verleden. Zij hadden en hebben het volste vertrouwen in de producten van Olij Rozen. Zo heeft Marjoland BV volledig voor de cultivar Red Berlin gekozen. Het is uniek voor Nederland en waarschijnlijk ook voor de gehele wereld om in een aanplant voor 5,7 hectare voor één cultivar te kiezen. Marjoland BV heeft ook voor Olij Rozen gekozen als plantenleverancier. Olij Rozen kreeg het vertrouwen van Marjoland BV om de nieuwe kas in twee weken van nieuw plantmateriaal te voorzien.
De veredeling In 1980 startte Olij met het veredelen van rozen. Langzaam breidde het scala nieuwe cultivars zich uit en in 1993 werd aan de Hoofdweg 148 een locatie speciaal voor het testen en presenteren van nieuwe rassen in gebruik genomen. Inmiddels is de veredelingstak een belangrijk onderdeel in het Olij-concern geworden. Het areaal van het Olij-sortiment is gegroeid tot circa honderd hectare. Door in de veredeling meer uitgekiende kruisingscombinaties en verfijnde selectiemethoden toe te passen, verwacht Olij een belangrijke speler te worden in de rozenveredeling. De veredelingstak opereert onder de naam OlijBreeding BV en exploiteert zijn assortiment wereldwijd zelf. Vanaf het najaar 2001 wordt het nieuwe test- en showbedrijf aan de Hoofdweg in Kudelstaart in gebruik genomen. De belangrijkste cultivars van Olij Breeding BV zijn Red Berlin, Lenny, Eurored, Milano, Cézanne en Toscanini.
De productie van snijrozen Het areaal van de productie-afdeling van de snijrozen omvat acht hectare. De rozen worden in een moderne kas vlakbij de VBA geteeld onder 5000 tot 7500 lux. De rozen worden per bos apart verpakt en op de VBA aangevoerd onder de naam Olij-Collection op veilingnummer 22513.
Huib Olij en veredelaar André Vreken.
De vermeerdering
• • • •
•
Olij-Rozen is gespecialiseerd in het opkweken van uitgangsmateriaal voor de rozenteelt. De planten worden over de gehele wereld geleverd. Waarom kiezen telers voor de opkweek voor Olij-Rozen? Er is veel ervaring aanwezig over het vermeerderen van rozenplanten. Het belichtingsniveau in de opkweek is 6000 lux. De opkweekkassen voldoen aan de laatste technische ontwikkelingen. De opkweekafdeling bestaat uit vier aparte compartimenten, waardoor het afhardingsproces van de substraatplanten in stappen kan plaatsvinden. De aftersales staan hoog in het vaandel.
Olij Rozen Achterweg 73 1424 PP De Kwakel telefoon (0297) 382929 fax (0297) 341340 internet
www.olijrozen.nl
Totaalproject Marjoland Levering LEK/HABO GROEP BV: • ontwerp en engineering van project • kasverwarming • teeltsysteem • assimilatiebelichting • ketelhuisinstallatie • warmtebuffer • warmte/krachtinstallatie
feliciteert Nouweland Rozen met de nieuwe kwekerij
“MARJOLAND BV”!
• hoofdverdeelinrichting • rookgasreiniger • CO2 - installatie • warmte/CO2 burenlevering • koelcel • drainwaterontsmetter • elektrische besturing en meetregelinstallatie • waterzijdige inpassing • gaszijdige inpassing • elektrische inpassing
Spanjeweg 6, Postbus 92, 2410 AB Bodegraven Telefoon 0172 - 619342 Telefax 0172 - 617079
Hertog van Beyerenstraat 6, Postbus 15, 2460 AA Ter Aar Telefoon 0172 - 602840 Telefax 0172 - 602433
Marjoland Magazine
45
Begeleiding nieuwbouw de laatste grote klus
Michel Hendriks: “Ik heb hier in korte tijd heel veel geleerd” Michel Hendriks heeft 2,5 jaar bij Nouweland Rozen gewerkt en wordt nu compagnon van zijn vader, die aan de A.H. Verweyweg in Berkel en Rodenrijs een eigen cymbidiumkwekerij heeft van 11.000 vierkante meter. “Het doet me best wel een beetje pijn om hier weg te gaan. Ik heb een leuke tijd gehad en ontzettend veel geleerd, maar ik kan nu mede-eigenaar worden van het bedrijf van mijn vader. Zelfstandig ondernemer worden, dat had ik altijd al in mijn achterhoofd.”
e laatste grote klus van Michel was het begeleiden van de bouw van Marjoland vorig jaar. “Ik moest alles coördineren, zodat verschillende installateurs elkaar niet in de weg gingen lopen. En checken of alles volgens de afspraken gebeurde. Het was behoorlijk hectisch soms, maar het is goed gelukt. In korte tijd is hier toch wat moois van de grond gekomen.” Michel Hendriks is 25 jaar, heeft tuinbouw gestudeerd aan de Hogere Agrarische School in Delft. Via zijn broer, die in de weekenden bij Nouweland Rozen werkte, is hij na zijn studie bij dit bedrijf gaan werken, als bedrijfsleider van de vestiging Mariola aan de Abraham Kroesweg. “Ik heb daar veel van opgestoken. Het moeilijkst voor mijzelf is de omgang met mensen. Je hebt nogal wat sociale vaardigheden nodig om een hele club medewerkers aan te sturen. Je moet als
D
bedrijfsleider ook wel eens een beetje schipperen. Dat is voor mij niet altijd eenvoudig. Als ik bijvoorbeeld denk dat iemand met een smoesje aankomt, heb ik de neiging om te zeggen: niet zeuren, aanpakken. Maar ja, dat werkt niet altijd.” Michel is geen man van al te veel woorden. Hij spreekt zich liever uit in daden en verwacht dat ook van zijn collega’s, die hij best een beetje zal missen. “Al met al zal ik straks met een goed gevoel terugkijken op mijn periode hier. Omdat een man als Joop in eerste instantie de verantwoordelijkheid bij jou neerlegt, moet je zelf aan oplossingen werken en de ervaring die ik daarmee heb opgedaan, zal me straks goed van pas komen.” Michel heeft verkering met Sylvia en heeft als hobby’s motorrijden, uitgaan en… Feyenoord.
46
Marjoland Magazine
In dit artikel laten we zes handelaren aan het woord, die zeer regelmatig de rozen van Van den Nouweland kopen. Zij zeggen allemaal dat de kwaliteit goed en constant is. Verder is een regelmatig terugkerende opmerking, dat het voordeel van Van den Nouweland is, dat je meestal in één keer een flinke partij rozen kunt kopen. Dit vergroot de uniformiteit richting de klant en de efficiency van het te verrichten werk. Ook zeggen alle handelaren dat de contacten met het bedrijf Van den Nouweland Rozen heel goed en prettig zijn. Ze luisteren naar vragen en opmerkingen en ze zijn bereid om mee te werken aan de snelle vervulling van een tijdgebonden wens.
Kopers aan het woord over
“De kwaliteit is en over de aantallen
J. van Vliet Bloemenexport
Marcel van Zanten.
Marcel van Zanten van J. van Vliet Bloemenexport BV koopt regelmatig rozen van Van den Nouweland. J. van Vliet is een handelsonderneming die zo direct mogelijk zelf bloemen inkoopt op alle grote veilingen. Het bedrijf is met vijftig medewerkers vooral gericht op Bloemenveiling Holland, maar heeft op Flora en Aalsmeer ook een vestiging. Marcel van Zanten koopt het product van Van den Nouweland regelmatig in, omdat hij doorgaans verzekerd is van grote aantallen en goede en vooral gelijke kwaliteit. Zoals het een echte bloemeninkoper betaamt, blijft Marcel natuurlijk kritisch. Hij zal niet roepen dat alle rozen van Van den Nouweland perfect zijn. “Elke roos kan beter, dat is mijn persoonlijke mening, maar in grote lijn zijn we content.” J. van Vliet is vooral gericht op de grootbloemige rozen, First Red en Red Berlin. “First Red is in het Westland meestal wat goedkoper. Omdat wij op alle drie de grote veilingen inkopers hebben zitten en omdat we voortdurend met elkaar in contact staan, zijn we in staat een goed product voor een zo scherp mogelijke prijs in te kopen.” De rozen en de andere bloemen die J. van Vliet
Bloemenexport inkoopt, gaan vervolgens de hele wereld over. Grote afnemers van rozen zijn: Engeland, België, Italië, Malta, de voormalige Oostbloklanden en ook de Verenigde Staten. De uitbreiding van Van den Nouweland Rozen met de vestiging Marjoland juicht Marcel van Zanten toe. “Het vergroot voor ons de keuze en de grote aantallen spreken ons erg aan.”
Flora Flower
Flora Flower is een groothandel/commissionair die – de naam zegt het al – op Bloemenveiling Flora in Rijnsburg voor een groot aantal exporteurs bloemen inkoopt. Michel van Marwijk is de man van de lelies en de rozen. Hij koopt zeer veel rozen van Van den Nouweland Rozen. “Wij zijn bijzonder tevreden over het product dat Van den Nouweland dagelijks op Flora aanlevert. Het zijn er bijna altijd veel, het product is van goede kwaliteit en de afwerking en presentatie zijn altijd in orde. Het is voor ons zonder meer een zeer geschikt product. Door de omvang van het bedrijf hoeft Van den Nouweland bijna nooit nee te verkopen. Het knappe van Van den Nouweland vind ik dat ze ondanks de enorme grootte van het bedrijf er toch in slagen de kwaliteit op een uitstekend niveau te handhaven.” Flora Flower koopt rozen in voor tien tot vijftien exporteurs die de bloemen verder expediëren, de wereld over. Italië is een heel belangrijk romantisch rozenland, Frankrijk en Engeland doen goed mee, Zwitserland en Oostenrijk laten
Marjoland Magazine
47
Van den Nouweland en de rozen
constant en goed hoef je je geen zorgen te maken” Michel van Marwijk.
Red Berlin komt wat mooier open. Het is maar net wat je nodig hebt en waar het naar toe moet.”
van Delft International
zich niet onbetuigd, maar ook in het Verre Oosten, Mexico en de Verenigde Staten staan de rozen van Van den Nouweland een lang vaasleven te slijten! Michel van Marwijk is ook zeer positief over de contacten met Joop van den Nouweland die hij via zijn vader al heel lang kent. “Mijn vader is leliekweker, had voorheen een loonbedrijf dat vanuit Stompwijk al werkte voor de vader van Joop in Leidschendam. Joop is gewoon een goeie vent die altijd overal voor open staat. Eerlijkheid, oprechtheid en vertrouwen staan hoog in zijn vaandel. Ik ga ook regelmatig met klanten bij de kwekerijen van Joop kijken. Vinden ze prachtig om een keer te zien. Ze krijgen dan ook een beter beeld van wat er allemaal voor komt kijken om die rozen zo mooi te krijgen.” Door de uitbreiding met Marjoland is de afname door Flora Flower van rozen van Van den Nouweland zeer sterk gegroeid en bijna verdubbeld. Tot slot zegt Michel dat Red Berlin een perfecte aanvulling is op First Red. “First Red scoort iets beter qua houdbaarheid en de
Van Delft International is een verzendexporteur, gericht op bloemen voor Engeland, Duitsland en de Verenigde Staten. Op Bloemenveiling Flora worden de bloemen ingekocht en verder verwerkt. In Engeland en Duitsland zijn groothandelsbedrijven de afnemers en in de Verenigde Staten met name bloemenwinkels. Van Delft is vooral gericht op de betere bloemen, de bovenkant van de markt. De roos is het hele jaar een belangrijk product. “We werken met zes onderscheiden productgroepen en daar is de roos er een van”, zegt inkoper Jack van den Eijkel. “Ons bedrijf is sinds april 1997 actief op veiling Flora en vanaf dat moment doen we ook handel met Van den Nouweland Rozen. Dat bevalt ons erg goed. Het product is altijd goed. Je kunt er van op aan, zodat je er eigenlijk niet eens naar hoeft te kijken, dat is prettig werken. ‘Mariola’ is bij ons zelfs een van de kwaliteitsomschrijvingen. Ook met de aantallen zit het meestal wel goed. Niet alle steellengtes zijn altijd voorhanden, maar dat heeft vooral met het seizoen te maken.
Jack van den Eijkel.
48
Marjoland Magazine
Als Van den Nouweland een bepaalde steellengte niet heeft, dan hebben zijn collega’s hem ook niet.” Jack van den Eijkel merkt op dat de contacten met Van den Nouweland altijd heel prettig zijn. “Als er eens wat is, dan wordt er geluisterd. Ze staan daar open voor op- en aanmerkingen. Ze zijn rechtuit en zullen je nooit belazeren.”
Handelsbedrijf F.J. Zandbergen
Ben van der Meij.
Handelsbedrijf F.J. Zandbergen werkt vanuit twee vestigingen, een op Flora en een op Bloemenveiling Holland in Naaldwijk, maar koopt in op alle veilingen. Ben van der Meij is de man van de rozeninkoop en doet al heel lang zaken met Van den Nouweland Rozen. Hij is vooral gericht op de kleinbloemige Sacha en de grootbloemige Red Berlin. De First Red van Joop vindt-ie vaak net iets te duur. De Red Berlin van Van den Nouweland was zeker de eerste maanden van de oogst zo supergoed van kwaliteit, dat Ben van der Meij nu een aantal afnemers heeft, die puur vanwege de naam de Red Berlin van Van den Nouweland willen hebben. “Ik verkoop rozen aan drie handelsbedrijven in Polen die naast elkaar gevestigd zijn. Als de een Red Berlin van Van den Nouweland wil hebben, willen de anderen het ook.” Via Handelsbedrijf Zandbergen gaan de rozen in grote aantallen de hele wereld over. Tot slot zegt Ben van der Meij dat de service van Van den Nouweland erg goed is. “Als ik plotseling een bepaalde hoeveelheid rozen nodig heb voor een klant, dan zullen ze me bij Van den Nouweland altijd proberen te helpen.”
J. Heemskerk Export BV
Ronald Heemskerk is de rozeninkoper van J. Heemskerk Export BV in Rijnsburg. Dit is een lijnrijder en verzendexporteur, gericht op Duitsland, Oostenrijk en Italië. Met eigen vervoer brengt Heemskerk Export de handel naar de afnemers in deze landen. De roos is voor Heemskerk een belangrijk product. Ronald koopt heel veel bloemen in van Van den Nouweland, met name vanwege
de constante kwaliteit en de gelijkmatige partijen. “Het is altijd een zaak van vraag en aanbod, prijs en kwaliteit. De rozenhandel is op dit moment goeie handel. De prijzen zijn al een tijdje goed. Er is veel vraag naar onze Nederlandse producten en dat is een prima zaak. Als de kwaliteit goed is, dan willen de afnemers er een goede prijs voor betalen.”
Ronald Heemskerk.
Kontikiflor Tot slot komt aan het woord JeanPaul Houweling van Kontikiflor, een exportbedrijf dat opereert vanuit Bloemenveiling Holland in Naaldwijk. JeanPaul ziet regelmatig partijen rozen van Van den Nouweland voorbij komen in het Westland en weet daarom, dat hij niet de enige is die dit kwaliteitsproduct inkoopt. “Als exportbedrijf zijn we gericht op landen als Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Tsjechië, Slowakije en de andere kant op Engeland, Canada en de Verenigde Staten. In Rijnsburg zijn we een zogenoemde KOAkoper. We Kopen Op Afstand. Dat is bij de rozen Van den Nouweland geen probleem. Die hoeven we niet eerst gezien te hebben, omdat de basiskwaliteit altijd goed is. Het is een gerenommeerde kweker die de naam heeft dat hij altijd een goed product levert en dat gebeurt dan ook. We zijn heel tevreden over zowel de First Red als de Red Berlin. We maken ook regelmatig mee, dat onze klanten bewust naar rozen van Van den Nouweland vragen. We kunnen er dan als koper niet omheen en dan doe je het toch niet zo slecht als kweker, toch?”
JeanPaul Houweling.
Marjoland Magazine
49
Richard Driesse werkt al heel lang bij Van den Nouweland Rozen, namelijk vanaf 1 januari 1989. De 49-jarige Rotterdammer heeft helemaal geen tuinbouwachtergrond. “Ik was inkoper bij het warenhuis Termeulen Post in Rotterdam, maar dat ging helaas failliet. Via het arbeidsbureau ben ik toen per ongeluk bij Joop van den Nouweland in de rozen verzeild geraakt. Ik verwachtte er niets van maar het is toch alles meegevallen.”
Richard Driesse: “Het was inderdaad tijd voor een nieuwe uitdaging” ichard heeft heel lang in de productie gewerkt op de vestiging Bleiswijk. Doorgroeien binnen het bedrijf, daar kwam het eigenlijk niet van en dat lag vooral aan Richard zelf. “Het hoefde voor mij nooit zo erg. Ik deed gewoon netjes mijn werk en geloofde het verder wel. Totdat Joop vorig jaar vroeg of ik op de nieuwe vestiging al het werk bij het sorteren en verwerken van de rozen wilde gaan coördineren. Die uitdaging ben ik aangegaan en ik heb er geen spijt van. Om het in termen van rozen en bloemen te zeggen: ik ben toch wel een beetje opgebloeid binnen het bedrijf. Ik zit beter in mijn vel.” Richard Driesse is verantwoordelijk voor het hele traject tussen koelcel 1 en koelcel 2. In koelcel 1 worden de rozen na de oogst geplaatst en in koelcel 2 staan de rozen nadat ze zijn gesorteerd en verpakt. Ten behoeve van het sorteren zijn in de werkloods twee tijdelijke machines beschikbaar die de bloemen op steellengte, steeldikte en rijpheid sorteren. Het doel van het sorteren is: bossen van twintig met zo veel mogelijk uniforme rozen creëren. De stelen met een kromme bloem worden handmatig apart gehouden. “Rauwe, dat wil zeggen onrijpe, rozen zetten we een nachtje apart om de bloemen wat verder uit te laten komen. Die sorteren we dan zo mogelijk een dag later. Als een bloem
R
echt nog te onrijp was bij het knippen, dan wordt het vaak niks meer.” De lengte van de rozen van Red Berlin varieert van zestig tot honderd centimeter. De machine bost de rozen en snijdt ze op lengte af. Het ophangen van de rozen in de machine is handwerk en dat geldt ook voor de verdere verwerking van de bossen. Die worden in bakken met water en chrysalvoeding gezet, voor de houdbaarheid. “We proberen de bloemen zo snel mogelijk de koelcel in te krijgen, om de uitbloei te remmen.”
Duizenden rozen
Met hoe veel mensen het sorteerwerk wordt gedaan, hangt af van de drukte. Op rustige winterdagen is de productie 25.000 rozen per dag, maar rond Valentijnsdag gaat dat naar de 60.000 rozen en in de zomer reikt de dagproductie tot boven de 60.000. Dan kunnen er meer dan tien mensen aan het werk zijn rond de twee machines. “We proberen het werk zo in te delen dat er voor iedereen voldoende afwisseling in zit.” Zoals alles in het bedrijf wordt ook het sorteerwerk geregistreerd. Aan het eind van de dag is het precies te becijferen hoe veel rozen er zijn verwerkt en hoe veel tijd daaraan is besteed. Richard: “De kwaliteit van het werk staat bovenaan, maar er moet ook een bepaalde snelheid worden gehaald.“ Richard Driesse is bijna vijftig jaar en getrouwd met Carla. Hij heeft een dochter van 32, een zoon van 29 en één hele lieve kleindochter van nog net geen twee jaar. Zijn grootste hobby is het elftalleiderschap van het eerste voetbalteam van zaterdagtweedeklasser Xerxes. “Verder mag je Feyenoord als hobby noteren, dat vindt Joop als Ajacied wel leuk.”
50
Marjoland Magazine
Hortilux-Schreder laat de ontwikkelingslamp permanent branden
Licht gaat verder Hortilux-Schreder loopt voorop in licht. Het in Monster gevestigde bedrijf is marktleider in assimilatielicht. Samen met het lichtlaboratorium en de ontwikkelaars van Schreder in België, wordt voortdurend gezocht naar vernieuwing en verbetering, waarbij het uitgangspunt is: topkwaliteit en optimaal rendement tegen zo laag mogelijke energiekosten. Directeur Teun van den Dool praat met groot enthousiasme over zijn bedrijf en zijn product. Hortilux is nu bijvoorbeeld volop bezig met het ontwikkelen van assimilatiebelichting in de groenteteelt, in de eerste plaats tomaten. “Dat gaat gebeuren. De grote doorbraak verwacht ik al dit jaar en anders volgend jaar.”
an den Dool is natuurlijk een beetje voorzichtig. Zijn bedrijf heeft in de lichtwereld een naam hoog te houden. Flaters kan Hortilux zich niet veroorloven, dus wordt een nieuwe vinding pas echt een product als alles honderd procent in orde is. “Licht moet ook in de groenteteelt, tenminste als we jaarrond een goed product willen leveren. In december hebben we nog geen tien procent van het licht van juni. Hartje
V
De roos
Licht is de groei- en kwaliteitsfactor nummer 1 in de Nederlandse tuinbouw. In de rozenteelt is licht onomstreden. Hoe meer licht er aan de roos wordt gegeven, hoe beter dat is voor het eindresultaat. Van den Nouweland Rozen gaat voor de hoofdprijs en heeft daarom in de nieuwe vestiging Marjoland zonder meer voor Hortilux-Schreder gekozen. Ad de Jong van Hortilux, een man die in 1975 aan de wieg heeft gestaan van de assimilatiebelichting, werkt vanaf het prille begin van het ‘rozenlicht’, nauw samen met Joop van den Nouweland. Zelfs in donker vinden ze elkaar bij wijze van spreken blindelings.
Vanaf 1907
winter is de gemiddelde instraling nog geen 190 joules per etmaal, terwijl je voor goede groei 1.200 tot 1.400 joules nodig hebt.” Teun van den Dool heeft een visie die in alle opzichten stoelt op kwaliteit. “Een wintertomaat die honderd dagen aan een plant gehangen heeft, is gewoon niet lekker. Daar kun je als kwaliteitskweker eigenlijk je handtekening niet onder zetten.”
Van den Dool over de nauwe samenwerking met Schreder. “Schreder in België is een bedrijf dat sinds 1907 thuis is in alle soorten en vormen van be- en verlichting. Ze leveren ook de openbare verlichting voor grote bruggen en tunnels, zoals de brug over de Taag in Lissabon en de Maas in Luik plus de Kanaaltunnel tussen Frankrijk en Engeland. De toptechnici van Schreder lopen ook op het vlak van de assimilatiebelichting voorop. Aangevuld met onze praktijkkennis en nononsense instelling, ontwikkelen we met elkaar steeds weer nieuwe en betere producten.”
Marjoland Magazine
51
Breed actief Hortilux-Schreder is breed actief in assimilatielicht. Het bedrijf is werkzaam in de totale Nederlandse en internationale tuinbouw en heeft een nevenvestiging in Canada. Hortilux levert licht en lampen in de bloemen- en de potplantensector, maar zeker ook voor de plantenopkweek en de groentesector.
Van den Dool laat zien dat de reflector voor de juiste verdeling van het licht haast nog belangrijker is dan de lamp zelf. “Het gaat om het samenspel dat moet leiden tot een optimaal rendement.”
Imago Teun van den Dool vindt het erg belangrijk dat de Nederlandse tuinbouw de eigen sector goed verkoopt aan de maatschappij. “Dat gebeurt nog te weinig. Als je ziet hoe een Joop van den Nouweland bezig met milieuvriendelijk telen en duurzaam omgaan met energie door zelf stroom op te wekken en de vrijkomende warmte en de CO2 zo volledig mogelijk te benutten, dan zeg ik dat we als tuinbouw dat positieve verhaal breed naar buiten moeten brengen.” Over Joop van den Nouweland zegt Teun van den Dool tot slot, dat hij een ondernemer is die optimaal meegaat met nieuwe ontwikkelingen en altijd gericht is op topkwaliteit. “Het klinkt hard misschien, maar dat is de enige manier om op de langere termijn in deze wereld te overleven. Wat je doet en wat je levert, moet gewoon goed zijn.”
Hortilux-Schreder Assimilatiebelichting Grote Noort 11 2681 DJ Monster tel. +31 (0)174 28 6628 fax. +31 (0)174 28 66 48 internet: www.hortilux.com
52
Marjoland Magazine
Oma en de kinderen aan het woord
“Ze doen het echt samen” Oma Nel van den Nouweland-Elderhorst en de drie kinderen van Joop en Mariola: Johan van 19, Daniël van 16 en Angelien van 14, voelen zich nauw betrokken bij het bedrijf van zoon en schoondochter respectievelijk hun ouders. De kinderen werken minimaal één (weekend)dag per week mee. Oma Nel knipt op haar 79ste geen rozen meer, maar dat heeft ze vroeger wel gedaan. “Mijn schoonvader vroeg zich ooit af wat dat worden moest, toen zijn zoon Koos met een meisje thuis kwam dat geen tuindersdochter was, maar dat is allemaal goed gekomen. Ik heb wat meegewerkt in ons bedrijf, eerst in de komkommers en later in de rozen.”
et is zondagmiddag 18 februari 2001 als we oma Nel spreken in haar fraaie woning aan de Dijkgraafstraat in Leidschendam. Het vrijstaande huis staat er opvallend bij tussen de overige bebouwing, die tot stand is gekomen op de tuinbouwgrond waar de familie Van den Nouweland altijd het dagelijks brood verdiende. Tot een jaar of zeventien geleden heeft de vorig jaar op 83-jarige leeftijd aan een ziekte overleden Koos van den Nouweland zijn beroep als tuinder uitgeoefend. De anderhalve hectare grote kas moest weg, maar hun ruime woonhuis mocht blijven staan. “Ja, het is jammer dat mijn man de nieuwbouw van Joop niet meer heeft gezien.
Hij heeft nog wel gehoord dat Joop bezig was het land te kopen. Hij zei: ‘Moet je doen.’ Alle drie onze zoons, Leo, Joop en Koos, zijn tuinder geworden en mijn man volgde altijd waar ze mee bezig waren.” Oma Nel praat honderduit over haar kinderen en kleinkinderen, die haar allemaal even na aan het hart liggen. Ze heeft drie zonen, drie dochters en intussen achttien kleinkinderen, precies zes keer drie. “Met de zogenaamde aangetrouwden kan ik het ook heel goed vinden. Ze hebben het wel eens over de kouwe kant, maar dat woord is bij ons niet van toepassing. Ik heb helemaal geen kouwe kant.”
H
Op visite
De kinderen en de kleinkinderen kunnen nooit te vaak op visite komen bij oma. Ze zijn altijd van harte welkom. Johan, de oudste zoon van Joop en Mariola, heeft er een gewoonte van gemaakt met zijn vriendin Nanny na de zondagse arbeid bij oma langs te
Marjoland Magazine
53
Storing oplossen
gaan voor een geroosterd broodje met een gebakken eitje. Op deze zondag heeft hij zijn jongere broer Daniël en zijn zus Angelien ook meegebracht. Johan zit in het tweede jaar van de Hogere Agrarische School (HAS) in Delft en heeft duidelijk de keuze gemaakt straks in het bedrijf van zijn ouders te gaan werken. De laatste anderhalf jaar is hij zich op allerlei fronten in het bedrijf aan het verdiepen. Hij draait in het weekend ook mee in de storingsdienst en werkt verder minimaal één dag per week mee als rozenknipper, meestal op zondag, en verder tijdens de vakanties. De zestienjarige Daniël doet dat ook maar verkiest doorgaans de zaterdag. De zondag is om bij te komen van het uitgaansleven van de zaterdagavond. Zijn favoriete uitgaansoord is discotheek Ben in Zevenhuizen. Daniël zit in de vierde van de HAVO en weet nog niet helemaal zeker of ook hij straks naar de HAS gaat in Delft. Zijn vakkenpakket is daar in ieder geval al wel op afgestemd. Angelien zit in de derde van de HAVO en weet echt nog niet wat ze later wil worden en of dat iets binnen het bedrijf van haar ouders wordt. Voorlopig beperkt ze het meewerken tot één dag in de week en de vakanties. Of dat op zaterdag of zondag is, hangt onder meer af van de ‘tijdsdruk’ van haar hobby’s: voetballen (ze is keeper) en paardrijden (dressuur). Daniël voetbalt ook, net als zijn zus, bij Soccer Boys in Bleiswijk. Daniël is de behendige linksbuiten van B1, waarvan pa Joop de elftalleider is. Wat er ook gebeurt, hoe druk het ook is, voor deze uitlaatklep maakt Joop altijd tijd vrij.
Verdere groei
Oma Nel en de kinderen zijn trots op wat Joop en Mariola hebben opgebouwd. Ze noemen Mariola in één adem met Joop omdat zij niet is weg te denken. Angelien: “Ze doen het echt samen.” Johan: “Mijn vader zet de grote lijnen uit en mijn moeder werkt de details uit.” Daniël, die volgens de anderen qua karakter het meest op zijn moeder lijkt: “Ze is een enorme perfectioniste. Dat is wel eens lastig. Vooral voor haarzelf.” Johan: “Ze kan niet zo makkelijk werk uit handen geven.” Oma is ook trots en blij dat het zo goed gaat, maar ze is net zo trots op haar andere kinderen. “Je hoeft niet per se zo enorm te groeien. Ieder doet op zijn eigen manier.” Of het bedrijf van Joop en Mariola nu zijn definitieve omvang heeft bereikt, daar durft oma Nel haar hand niet voor in het vuur te steken. De kinderen vermoeden dat het de komende jaren niet zo’n vaart zal lopen. “Ze zullen niet weer meteen uitbreiden, maar eerst een jaar of drie bekijken of het allemaal goed gaat en goed blijft lopen”, denkt Johan.
Het mooiste van het werk in het bedrijf van pa en ma vindt de oudste zoon Johan een heel moeilijke storing oplossen. “We waren aan de Abraham Kroesweg een keer bezig met WKK-motoren die het niet meer wilden doen. We hadden alles geprobeerd en bijna de moed opgegeven, totdat het ineens wel lukte. Dat gaf een kick.”
Daniël, Angelien, oma en Johan
Harmonie in familie Een goede harmonie en onderlinge verstandhouding, dat vinden de Nouwelanden heel belangrijk. In het gezin van Koos en Nel in Leidschendam konden ze het goed rooien met elkaar, al gooiden de jongens wel eens een emmer water naar beneden op hun zonnende zussen. Vader Koos deed een keer mee met voetballen en schoot een blik verf om waarvan de spatten jaren later nog de muur van het huis sierden. Ook de kinderen van Joop zeggen dat ze in goede harmonie omgaan met elkaar, en met hun ouders, waar ze bij wijze van spreken mee weg lopen.
54
Marjoland Magazine
Gewasopbouw de basis Lichturen halen In de rozenteelt moet je je dagelijkse aantal (kunst)lichturen halen: 20 van de 24 uur. Joop van den Nouweland kan begrijpen dat er regels worden gesteld maar vindt het allemaal wel een beetje overdreven.
Een rozengewas produceert gemiddeld vijf jaar, het hele jaar door. Een goede gewasopbouw is een voortdurend punt van zorg. Bij Nouweland Rozen is alles gericht op kwaliteit. “Wij willen ons met pure kwaliteit onderscheiden in de markt. De prijzen wijzen uit dat dit werkt en dat we een goede naam hebben opgebouwd bij de handel. Ze moeten jaarrond op ons product kunnen rekenen, kwantitatief en kwalitatief.”
et hele jaar door hebben de teelt en het gewas hun specifieke problemen. Insecten zoals spint, thrips, witte vlieg en luis liggen altijd op de loer. Waar mogelijk worden ze biologisch bestreden, met hun natuurlijke vijanden dus, maar aanvullende chemische bestrijding is onmisbaar. “Je moet er zo snel mogelijk bij zijn en de zaak de kop indrukken”, zegt Joop. In de winterperiode is het klimaat in de kas relatief iets droger en dat vinden de spintjes heel erg lekker. De roofmijtjes die de spintjes moeten opeten, stellen het droge klimaat wat minder op prijs, dus is het steeds de vraag of ze hun werk wel goed genoeg kunnen blijven uitvoeren.
H
Klimaat en licht
Een optimale belichting is voor de rozenplanten zeer belangrijk. Bij Van den Nouweland belichten ze – als dat mag – twintig uur per dag. De kas hangt vol met lampen van 8.000 lux. Licht betekent energie in het gewas en die energie moet er op het juiste moment uit komen. Rond Valentijnsdag bijvoorbeeld. Dan zijn met name de rode rozen in prijsniveau op hun top, en verder met de kerst en rond moederdag. Er wordt begin februari soms grif fl. 3,50 voor een tak betaald, terwijl dat in de zomer maar fl. 0,40 kan zijn. “We zijn in augustus met de teeltplanning al aan het sturen richting Valentijnsdag. Dan moet de productie optimaal zijn. Een paar weken van tevoren geven we qua temperatuur in de kas wat extra gas en dan moet het er uit komen. Maar, als het er niet in zit, komt het er ook niet uit, hoe hard je ook stookt. Op het juiste moment scoren, dat is de kneep van het vak”, grijnst Joop.
Klimaat Veel licht is bevorderlijk voor alles. Het zorgt voor een gelijkmatiger klimaat in de kas. De lampen geven niet alleen licht maar ook warmte af. Van den Nouweland heeft bij de nieuwbouw bewust gekozen voor een kas met een poothoogte van vijf meter. Hoe hoger de kas, des te groter de luchtbuffer tussen het gewas en het dak van de kas en des te gelijkmatiger is het
Marjoland Magazine
van de rozenteelt
klimaat in de kas. De temperatuur is ’s winters gemiddeld 19,5 graden en in de zomer 21, 5 graden. Het klimaat wordt zowel gestuurd als in de peiling gehouden met behulp van een klimaatcomputer. Alle gegevens zijn zo af te lezen en in grafiekvorm weer te geven.
kas, is het scherm vrij dun en transparant. Het gevolg is wel dat het iets minder goed isoleert in de winter. Je probeert dus een evenwicht te creëren tussen verschillende belangen, met een optimaal klimaat als uitgangspunt.”
Wakker blijven Scherm Bovenin de kas hangt een schermdoek dat ook een bijdrage levert aan de klimaatregeling. In de winter is het scherm ervoor om kou van buiten tegen te houden en in de zomer is het gericht tegen een overmaat aan warmte en zonlicht. Het kan ook te veel zijn voor de roos. Joop: “We hebben in onze nieuwe kas gekozen voor een niet al te dik en redelijk transparant scherm, een soort mix tussen licht en isolatie. Vanwege de gelijkmatigheid van het klimaat wil ik het scherm helemaal kunnen sluiten. Omdat het in de zomer niet te donker mag worden in de
Het is een kwestie van wakker zijn en erbij blijven. “Je moet het gewas voelen”, zegt Joop. “Ook de sfeer tussen de mensen die bij ons werken onderling moet je aanvoelen. Als er wat is met de planten of met de mensen, dan heb ik dat meestal vrij snel door.” Dat het gevoel Joop niet snel bedriegt, bleek na de start van de teelt in de nieuwe kas. Volgens de klimaatcomputer was het in een bepaald deel twee graden kouder dan in de rest van de kas. “Ik voelde geen verschil en concludeerde dat het aan de apparatuur lag. Die stond inderdaad niet goed afgesteld. Nogmaals, je moet je gevoel nooit zomaar uitschakelen.”
55
Marjoland Magazine
Adverteerdersindex
56
Hagelunie
2
Greentex Complete Tuinbouwprojecten
6
Agrifirm
10
Hoogendoorn Automatisering
10
Burei Reclame
14
Jannes Vos, containers & recycling
14
De Vette CV
14
Ton Wooning Kantoormeubelen
14
LTB - adviseurs en accountants
16
Grodan
18
Rabobank
20
Aweta
22
Sierteelt Logistiekgroep Nederland
22
Handelsonderneming Revaho BV
24
Grundfos Nederland BV
24
Svensson
24
Toussaint Partyservice BV
34
Van Dijk Heating
34
Lukagro BV geluiddemping
34
Bloemenveiling Flora
38
SDF Tuinbouwautomatisering
42
Ingenieursburo Goedkoop
42
Lek / Habo Groep BV
44
Telstar Uitgeverij
56
Wij feliciteren Van den Nouweland Rozen met de nieuwe vestiging ‘Marjoland’ en met deze kleurrijke uitgave! Een mooi voorbeeld van onze veelzijdige dienstverlening, die varieert van krant tot magazine. Kerkweg 66f, 2641 GE Pijnacker Telefoon: (015) 361 54 77 Fax: (015) 361 55 18 internet:
www.studio-telstar.nl
MARJOLAND BV Bredeweg 1a Waddinxveen Postadres: Anthuriumweg 38 2665 KV Bleiswijk Telefoon (010) 521 66 71 Fax (010) 522 11 63
