Inhoud
Inleiding13 Christian Van Kerckhove, Joris Van Poucke & Eva Vens
1. Waar komen wij vandaan? Inleiding: waarom beroert een natuurwetenschappelijke theorie het levensbeschouwelijke landschap?
19
Jan Van Vaek
1. Het hindoeïsme en creationisme
23
Jamnadas Gohil
2. Evolutie in boeddhistisch perspectief
26
Dhammaketu 2.1 Het fundament: Afhankelijk Ontstaan 2.2 Het vóór-menselijk niveau 2.3 Het menselijke niveau 2.4 Besluit
26 29 33 40
3. Het jodendom over creationisme en evolutieleer
41
Henri Jakubowicz – Henri Rosenberg 3.1 Jodendom: voorafgaandelijke wetenswaardigheid 41 3.2 De evolutieleer van Charles Darwin 44 3.3 De klassieke orthodoxe visie 46 3.4 Moderne orthodoxie 47 3.5 Joodsorthodoxe wetenschappers over de evolutieleer en het geloof51 3.6 Ideale ordening van de samenleving 54 3.7 Besluit 54
6
Hier staan we voor!
4. Waar komen we vandaan? – Katholicisme over creationisme en evolutieleer?58 Marc Peersman 4.1 (Niet) buiten de lijnen 4.2 Geloof en wetenschap 4.3 Registers van waarheid 4.4 Elkaars terrein respecteren 4.5 Liefde is de grond 4.6 Scheppen is bevrijden 4.7 De mens als schepsel Gods 4.8 Hoop voor de toekomst 4.9 Dagelijkse spiritualiteit 4.10 Jawel, God schept
5. Het protestantisme: over creationisme en evolutieleer
58 60 61 62 63 64 65 66 67 69
71
Dick Wursten
6. De islam en evolutieleer Jonas Slaats 6.1 De zevende dag 6.2 Husayn al-Jisr 6.3 Harun Yahya 6.4 Vermengde debatten 6.5 Historische context 6.6 Jamal al-Din al-Afghani 6.7 Verschillende visies 6.8 Een onecht debat
7. De levensbeschouwelijke betekenis van Charles Darwin en de evolutietheorie Johan Braeckman 7.1 Over hoe- en waarom-vragen 7.2 Zinvolle en zinloze waarom-vragen 7.3 Zekerheid en geborgenheid 7.4 Angst voor de gevolgen en de ondergraving van het geloof 7.5 Concluderend
86 86 88 90 92 94 96 98 101
105 105 106 110 112 115
Inhoud
2. Met wie mag ik vrijen en huwen? Inleiding: over de godsdienst van de liefde
123
Franzis Müller Vooraf123 Over mijn jeugd 123 Over niet durven en kunnen 124 Over het seminarie en de universiteit 125 Over de biechtvader en Rome 125 Over David, Johannes en de honderdman en zijn entimos126 Over de wijding 127 Over de leeuw op de preekstoel en het lam in de biechtstoel 128 Over een aanvraag voor een huwelijk 129 Over de godsdienst van de liefde 129 Vandaag130 Over hoop voor de Katholieke Kerk 131 Over hoop voor de samenleving – tolerantie is onvoldoende 132 Ten slotte 133
1. Het hindoeïsme en seksuele diversiteit
134
Jamnadas Gohil
2. Heeft het boeddhisme iets te zeggen over homoseksualiteit en het homohuwelijk? Edel Maex 2.1 Het boeddhisme 2.2 Wat veroorzaakt lijden? 2.3 Seksualiteit in onze cultuur 2.4 Besluit
3. Jodendom en seksuele diversiteit Henri Rosenberg – Henri Jakubowicz 3.1 Homoseksualiteit in de oudheid in het Midden-Oosten 3.2 De klassieke orthodoxe kijk op homoseksualiteit 3.3 Bepaalde milderende benaderingen van homoseksualiteit 3.4 Ideale ordening van de samenleving 3.5 Besluit
137 137 138 139 140
141 141 141 148 154 154
7
8
Hier staan we voor!
4. Met wie mag ik vrijen en huwen? Het katholieke standpunt Bernard de Cock 4.1 De Vaticaanse visie op homoseks en homohuwelijk 4.2 Mijn gelovige benadering van homoseks en homohuwelijk
5. De mens, het beeld van God: Een protestantse bijdrage aan de ethische reflexie over homoseksualiteit Guy Liagre 5.1 Inleiding 5.2 De schaamte voorbij 5.3 Protestanten in het ethische debat 5.4 Gelijkgeslachtelijke levensverbintenissen 5.5 De homoseksuele of lesbische naaste 5.6 Conclusie
6. De islam over seksuele diversiteit Abdulwahid van Bommel 6.1 Wat zegt de Koran over homoseksualiteit? 6.2 De strafmaat 6.3 Nederlandse context 6.4 Samenvatting en conclusie
158 158 170
184 184 186 186 187 189 192
194 194 195 197 199
7. Enkel volledige gelijkwaardigheid is voldoende. Vrijzinnig humanistisch standpunt m.b.t. homoseksualiteit en -huwelijk
201
Sonny Van de Steene 7.1 Kort voorgesteld: deMens.nu 7.2 Vrijzinnig humanisme en homoseksualiteit 7.3 Op naar de toekomst: een attitudeverandering is nodig 7.4 Samengevat
201 203 205 212
3. Baas in eigen buik? Inleiding: abortus, deel van het leven Lut Daniëls De praktijk in het abortuscentrum Wat is de rol van het abortuscentrum?
217 217 218
Inhoud
Noodsituatie219 Zelfbeschikking220 Ethische overwegingen 220
1. Het hindoeïsme en abortus
222
Jamnadas Gohil
2. Boeddhisme en abortus Ann Heirman 2.1 Vroeg boeddhistische teksten 2.2 Enkele voorbeelden 2.3 Eindbeschouwing
3. Het jodendom over seksualiteit, anticonceptie en abortus
224 224 226 230
232
Nadine Iarchy
4. Baas in eigen buik? Katholicisme over abortus Marc Peersman 4.1 Geen standpunt, maar een levenswijze 4.2 Kerk als morele gemeenschap 4.3 Beschermwaardigheid van menselijk leven 4.4 Het maximaal menselijk mogelijke 4.5 Het appel van de ander 4.6 Ruimte voor het onverwachte 4.7 Autonomie in verbondenheid 4.8 Begeleiding en presentie
5. Baas in eigen buik: een protestants standpunt Chris Vonck 5.1 Onfeilbaarheid. Onzekerheid. Onwaarheid
6. Abortus vanuit een islamitisch perspectief Brahim Laytouss 6.1 Een wezenlijk onderscheid tussen de islamitische religie en de islamitische rechtsleer (fiqh) 6.2 Vijf wetscategorieën die abortus kan aannemen 6.3 Definitie
239 239 240 242 243 244 246 246 247
250 251
257
258 259 260
9
10
Hier staan we voor!
6.4 Het oordeel over abortus binnen het islamitisch ethisch spectrum261 6.5 Opinies van de verschillende wetscholen inzake abortus 262 6.6 Algemeen beeld en oorzaken van het plegen van abortus 263 6.7 Een aantal fatwa’s van internationale religieuze instanties inzake abortus 264 6.8 Conclusie 266
7. Het vrijzinnig humanisme over abortus Gily Coene 7.1 Inleiding 7.2 Ethische standpunten binnen het vrijzinnig-humanisme 7.3 Actuele vragen en uitdagingen
267 267 269 274
4. Wie beslist over de dood? Inleiding: over euthanasie
281
Wim Distelmans
1. Het hindoeïsme en euthanasie
285
Jamnadas Gohil
2. Euthanasie, een vraag naar de zin van leven en dood in een boeddhistisch perspectief
288
Koen Vermeulen
3. Het jodendom en euthanasie Henri Rosenberg 3.1 Euthanasie door de geschiedenis heen 3.2 Euthanasie in de Halacha 3.3 Ideale ordening van de samenleving 3.4 Besluit
4. De al dan niet ethische aanvaardbaarheid van euthanasie. Beschouwingen vanuit rooms-katholieke context Paul Schotsmans
299 299 300 306 307
309
Inhoud
4.1 Het verhaal van patiënten bij het levenseinde 4.2 Een schets uit de realiteit 4.3 De kerkelijke leer: een letterlijke weergave van de belangrijkste teksten 4.4 Hoe hiermee om te gaan? Kiezen voor het minste kwaad
5. Het protestantisme en euthanasie Petra Schipper 5.1 Voorbeeldcasus uit de ervaring van een ziekenhuispastor 5.2 Protestantisme en euthanasie 5.3 Protestantse reacties op het maatschappelijk debat 5.4 Ervaringen en aanbevelingen
6. Islam en euthanasie Hilmi Lazhar 6.1 Het proces van standpuntvorming 6.2 Autonomie over het eigen leven 6.3 Lijden en aanvaarding 6.4 Euthanasie 6.5 Conclusie
7. Het vrijzinnig humanisme en euthanasie Jacinta De Roeck 7.1 De positie van het vrijzinnig humanisme ten aanzien van het thema euthanasie 7.2 Het maatschappelijk debat vrijzinnig inspireren 7.3 Voor een seculiere en ethische samenleving die de keuzevrijheid op het einde van het leven wettelijk kadert 7.4 Slotbedenkingen: opties bij het levenseinde die wettelijk verankerd zijn respecteren
Over de auteurs
310 311 311 313
318 318 319 326 327
329 329 331 332 334 339
342
342 346 352 357
361
11
