Inhoud. I. Uitgangspositie II. Liberalisering III. Goederenvervoer IV. Personenvervoer V. Conclusies

Het transport van reizigers en goederen : toenemende invloed van het spoorwegvervoer. Prof. Dr. Cathy Macharis www.vub.ac.be/MOSI-T E-mail : [email protected] Pag.

Inhoud I. Uitgangspositie II. Liberalisering III. Goederenvervoer IV. Personenvervoer V. Conclusies Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.2


Inhoud I. Waarom liberalisering: – Energie-efficiëntie – Externe kosten van het goederenvervoer – Trafiekcijfers

Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.4

Energie-efficiëntie goederenvervoer energie-effic i‘ ntie (k W h/tk m ) 3

2,51 2,5

2

1,5

1

0,5

0,27 0,13

0,15

dies eltrein

binnens c hip

0,11 0

elek tris c he trein


vrac htw agen

vliegtuig

Bron: MIRA-T op basis van EcoTransIT (2006)

Energie-efficiëntie personenvervoer energie-efficiëntie (kWh/pkm )

stedelijk

lange afstand

1

0,95

0,9 0,8 0,7

0,61

0,6

0,53

0,5

0,37

0,4

0,18

0,2

0,06

0,25

0,19

0,08 0,09 0,13

fa m HS T ili ew ag en vl ie gt te ui rre g in w ag en

tra G EN m -o fp m ie etr ku o el ur ek tre tri in sc he tre in di es el tre in st ad sb us re is bu s m ot or fie st ts ad sw ag en

0


benzine diesel elektrisch

0,32

0,3

0,1

0,43

kerosine

Bron: MIRA-T

Olieprijzen


Olieprijzen West Texas Intermediate, Monthly Nominal Spot Oil Price (1946-2008) 140

120

Third Oil Shock

100

80

60

Second Oil Shock

1

40

First Oil Shock

20

Gold Standard

2

A

C

B


jan/08

jan/06

jan/04

jan/02

jan/00

jan/98

jan/96

jan/94

jan/92

jan/90

jan/88

jan/86

jan/84

jan/82

jan/80

jan/78

jan/76

jan/74

jan/72

jan/70

jan/68

jan/66

jan/64

jan/62

jan/60

jan/58

jan/56

jan/54

jan/52

jan/50

jan/48

jan/46

0

Emissie van CO2, NOx, NMVOS, PM2,5 en SO2 door transport (Vlaanderen, 1990, 1995, 2000, 2005) em issie (1990=100)

140 120 100 80 60 luchtvaart

40

binnenvaart spoor

20

weg - goederen weg - personen

0 90 95 00 05*

CO2

90 95

00 05*

NOx

90 95 00 05*

NMVOS

95

00 05*

PM2,5

90

95 00 05*

SO2


Verwachte evolutie van de CO2 uitstoot


Externe kosten van het goederenvervoer

European Commission, 2003 Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.11

Transportgroei in EU-15 vergeleken met Bruto Binnenlands Product



Revitalisering van het spoorvervoer

Liberalisering: graduele opening van de spoormarkt Investeringen in spoorinfrastructuur Interoperabiliteit Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.14

III. Goederenvervoer

Pag.

Evolutie van de vervoersprestatie in EU-27 (in biljoen tonkm) E U 2 7 P e r f o r m a n c e b y M o d e fo r F r e ig h t T r a n s p o r t 1995 - 2006 b illio n t o n n e - k ilo m e t r e s 2000

1800

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

0 1995

1996

1997

Road Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.16

1998 Sea

1999 R a il

2000

2001

2002

In la n d W a t e r w a y

2003

2004 P ip e lin e

2005

2006 A ir

Goederenvervoer België (index 1990, tonkm)


Vervoerde hoeveelheden (ton) Vervoersmodi

2000

2001

Vervoerde hoeveelheden (in 1.000 ton) Binnenscheepvaart Spoorwegen Wegvervoer (a) binnenlands vervoer aanvoer afvoer doorvoer zonder overlading

684.235 120.944 61.279 502.012 320.494 74.905 90.556 16.057

2002

9% 668.561 128.561 57.050 482.950 297.596 74.092 92.740 18.521

676.655 135.115 57.198 484.342 306.290 72.710 87.936 17.406

2003

2004

2005

680.077 137.755 55.732 486.590 299.199 73.317 86.836 27.237

691.840 147.765 58.454 485.621 274.580 78.828 88.977 43.236

696.077 168.093 60.976 467.008 271.903 75.234 81.568 38.303

Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en NMBS Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.18

modal split 2005

24% 9% 67%

Gepresteerde tonkilometers

vervoersmodi Gepresteerde tonkilometers (in miljoen tkm) Binnenscheepvaart Spoorwegen Wegvervoer - binnenlands vervoer - aanvoer - afvoer - doorvoer zonder overlading

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

56.061 6.455 7.392 42.214 19.033 9.249 11.158 2.774

65.754 7.313 7.674 50.767 23.539 11.236 13.583 2.409

67.296 7.732 7.08 52.484 24.681 11.114 13.911 2.778

66.646 8.15 7.298 51.198 24.491 10.906 13.19 2.611

66.743 8.302 7.293 51.147 23.038 10.998 13.025 4.086

64.778 8.459 7.691 48.628 23.2 7.883 8.898 8.647

63.463 8.72 8.13 46.613 23.272 7.523 8.157 7.661

65.796 8.973 8.572 48.251 23.829 7.63 8.692 8.101

13%

Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en NMBS Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.19

Modal split in US Road 1990

29.8

37.3

Inland Waterways 12.4

1995

31.2 32.4

39.7 42.1

11.0 9.8

18.1 15.7

2002

32.5 32.9

42.8 42.4

9.3 9.2

15.4 15.5

2003

33.4

42.4

8.6

15.6

2004

32.8 32.9

43.1 44.2

8.7 8.3

15.4 14.6

2000 2001

2005

Rail

Pipelines 20.5

Bron: Statistical pocketbook 2007 Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.20

modal split 2006

14% 13% 73%

Marktgebieden

Pag.

Overzicht Continentaal transport IntercontinenKorte afstand

Lange afstand

Hoogwaardige goederen Snel bederfbare goederen Breekbare goederen

Weg Spoor

Weg Spoor

Niet-hoogwaardige goederen

Weg Binnenvaart Binnenvaart Weg Spoor Spoor Zee


taal Transport Zee Lucht

Zee

coût

Kostenstructuur 9000 8000 7000 6000 5000

Coût routie r Coût fe rrovia ire

4000 3000 2000 1000 0 0

200

400

600

800

1000

1200

dis tanc e Studiedag Spoorvervoer 23 27/11/2008 Pag.

Competitie tussen transportmodi • Zee en binnenvaart: wegens geografische redenen en voor lange afstanden + containers en bulk transport • Spoor: meer dan 20 ton en over langere afstanden (meer dan 200 km) • Lucht: express cargo (hoge waarde of tijdskritisch), kleine pakjes en post over lange afstanden Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.24

Al de rest is wegtransport!


Marktspelers

Pag.

Belgische Federale Staat Privéaandeelhouders

Fonds van spoorweginfrastr uctuur

C: 99,9 % D: 100 %

C: 0,1 %

NMBS-Holding (holding)

C: 100 % D: 100 %

C: deelneming in het kapitaal D: stemrecht

C: 92,66 % D: 20 % - 1 stem

NMBS

Infrabel (operator) (infrastructuurbeheerder)

89,03 %

IFB

Afdeling binnen de NMBS

B-Cargo

100 %

50 %

Rheinkraft Int.

TRW


Nieuwe operatoren op het Belgische net NMBS

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.28

DLC

SNCF

Rail4Chem Veolia (2/2008)

Trainsport

ERS Railways

Aandeel van de operatoren in totaal aantal tonkilometer

in 2007

2005

2006

(1)

(2)

(3) (4)

B-Cargo

98,29%

97,00%

95,64%

Concurrentie

1,71%

3,00%

4,36%

België.

(1) De concurrentie omvat DLC en SNCF (2) De concurrentie omvat DLC, SNCF Rail4Chem (3) Het betreft de eerste 3 maanden van 2007. (4) De concurrentie omvat DLC, SNCF, Rail4Chem, Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.29 Trainsport en ERS.

Aandeel historische spooronderneming België (NMBS): 96,8% (Basis: gebruiksvergoeding, 11 maanden in 2006)

Nederland (Railion): 80% (2005)

Duitsland (Railion): 85% (2005)


Bron: De Ceuster, 2007

EU intermodale flows per spoor

Studiedag TRALOTRA Spoorvervoer Workshop - Brussels 31 3/10/2008 27/11/2008 Pag.31

Expansie Nieuwkomers concentreren zich op enkele corridors, gericht naar de zeehavens


.

Source : A. Toubol in Economie et Gestion du Fret, Celse, 2007

Marktevolutie Verticale integratie: forward = vraag behouden. Railion / DB starten intermodale diensten inland terminals backward = zorgen dat er toegang is tot de produktiemiddelen Maersk (ERS) die terminal, intermodale en spoordiensten verzorgt Studiedag Spoorvervoer 3/10/2008 27/11/2008 Pag.33

Markt evolutie (2)

• Horizontale integratie = mergers / samenwerking tussen gelijkaardige bedrijven • UIRR • take-overs bij het spoor (Railion-NS Cargo) • Specialisatie: concentreren op minder activiteiten Studiedag Spoorvervoer 27/11/2008 Pag.34

Toekomst • Spoor wint aan belang • Mogelijke overname door de groten: “If you can’t beat them, join them…for a while”? • Samenwerken internationaal om zo corridors uit te bouwen op de lange afstanden • Value added diensten op de kortere afstanden 27/11/2008

IV. Personenvervoer

Transportstromen van personenvervoer (privé en openbaar) (België, 1990, 1995-2006) index (1990 = 100) 170 160 150 140 130 120 110

Trein

100

auto bus Totaal

90 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006


Bron: MOSI-T op basis van DGTREN en NMBS

Transportstromen van personenvervoer (België, 2000-2007) Personenvervoer 12,00 (miljard personenkm)

140

10,00

130

8,00

120

6,00

110

4,00

100

2,00

90

80

0,00

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Internationaal - klassiek

1,42

1,44

1,47

1,34

1,35

1,38

1,42

1,39

Internationaal - HST

0,86

0,89

0,91

0,88

0,94

0,98

1,00

1,02

Nationaal

6,32

6,60

6,79

6,93

7,33

7,77

8,19

8,55

Nationaal

100

104

107

110

116

123

130

135

100

103

105

102

109

114

116

118

100

102

104

94

95

97

100

98

Studiedag Internationaal - HST Spoorvervoer Internationaal - klassiek 27/11/2008 Pag.

Europese trends


27/11/2008

Bron: KCW Germany, C. Schaafkamp

Bron: Federaal planbureau, 2008


Conclusies • Belang spoorvervoer • Liberalisering geslaagd in goederenvervoer? • Personenvervoer : aandacht voor: • Veiligheid • Stijgende vraag • Impact op prijzen 27/11/2008

Vragen? Opmerkingen?

Website: http://www.vub.ac.be/MOSI-T

Email: [email protected]


43

Inhoud. I. Uitgangspositie II. Liberalisering III. Goederenvervoer IV. Personenvervoer V. Conclusies

Recommend Documents