Inhoud
Voorwoord
deel i de omvang en aard van het probleem 1
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9
2 2.1 2.2 2.3 2.4
Psychiatrische comorbiditeit van verslaving in relatie tot criminaliteit Arne Popma, Eric Blaauw, Erwin Bijlsma Inleiding Psychiatrische (co)morbiditeit Veelvoorkomende comorbiditeit Relevantie van comorbiditeit voor de ernst en het beloop van de problematiek Verslaving, psychiatrische (co)morbiditeit en criminaliteit Verslaving en psychiatrische morbiditeit in het gevangeniswezen Psychiatrische comorbiditeit in andere forensische settingen Verstandelijke beperking in relatie tot verslaving en behandeling Slotbeschouwing Literatuur Middelengebruik en crimineel gedrag Maarten W.J. Koeter, Wim van den Brink Recente geschiedenis van het concept verslaving Verslaving een hersenziekte Verslaving en criminaliteit Slotbeschouwing Literatuur
11
19
21 22 23 25 26 27 29 32 34 35 36 41 41 45 50 57 58
6
Handboek forensische verslavingszorg
3
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
Neurobiologische en neurocognitieve mechanismen van crimineel gedrag en verslavingsgedrag Ingmar H.A. Franken Inleiding Neurobiologische mechanismen van verslaving Neurocognitieve mechanismen van verslaving Neurobiologische mechanismen van crimineel gedrag Neurocognitieve mechanismen van crimineel gedrag Een gemeenschappelijke neurobiologische kwetsbaarheid? Literatuur
deel ii diagnostiek en behandelingen in verschillende settingen 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
5
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9
Diagnostiek en indicatiestelling Eric Blaauw, Peter Greeven, Bram van Luijk Inleiding Kwaliteit van diagnostiek Benodigde diagnostiek Risicotaxatie Screening en diagnostiek van verslaving Slotbeschouwing Literatuur Zorg als alternatief voor detentie: de toepassing van drang bij drugverslaafde justitiabelen Marianne van Ooyen-Houben De doelgroep van drang Het doel van drang Wat is justitiële drang? Drang: tussen dwang en vrijwilligheid Formele drang en dwang versus subjectieve percepties Justitiële drang: attitudes vanuit verschillende perspectieven De werkzaamheid van drang Praktische implicaties: hoe de instroom en de retentie te bevorderen? Slotbeschouwing Literatuur
61 61 62 65 67 69 71 72
75 77 77 79 83 86 94 102 104
109 109 111 112 116 118 119 121 122 125 125
Inhoud
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5
8 8.1 8.2 8.3 8.4
9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6
7
Verslaafden en reclassering 129 Anneke Menger, Jacqueline Bosker, Donnalee Heij Inleiding 129 De reclassering: doelen, kerntaken en hun achtergrond 131 De reclassering: instrumentarium bij diagnose & advies 136 Reclassering in ontwikkeling 140 Slotbeschouwing 143 Literatuur 143 Forensische behandelingen in de verslavingszorg Peter G.J. Greeven, Marc W.M. Bosma Inleiding Uitgangspunten en principes Effectiviteit van interventies Interventies Slotbeschouwing Literatuur
147
Verslavingszorg in de tbs-kliniek Truus Kersten, Sanne Verwaaijen Inleiding Visie op en context van verslavingsbehandeling in de tbs-kliniek Verslavingsbehandeling Slotbeschouwing Literatuur
165
Verslavingszorg in detentie Erik Bulten, Arie van den Hurk Omvang en aard verslavingsproblematiek Zorgbehoeftes van verslaafde gedetineerden Het zorgbeleid en -aanbod voor verslaafde gedetineerden Algemene uitgangspunten bij behandeling van verslavingsproblemen Uitgangspunten van effectieve interventies in detentie Slotbeschouwing Literatuur
185
147 149 150 152 162 163
166 167 169 182 182
186 187 188 193 195 201 203
8
Handboek forensische verslavingszorg
deel iii specifieke behandelvormen 10
10.1 10.2 10.3 10.4 10.5
11
11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6
12
12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7
Motiverende gespreksvoering in de forensische verslavingszorg Jannet M. de Jonge, Maarten J. M. Merkx, Gerard M. Schippers Inleiding Definitie, principes en basisvaardigheden Effectiviteit bij diverse doelgroepen Training en implementatie in justitiële settings Slotbeschouwing Literatuur
205
207
207 209 214 217 219 219
Forensische (F)ACT Laura Neijmeijer, Caroline Place, Maaike van Vugt, Remmers van Veldhuizen, Jasper van Marle, Hans Kroon Inleiding ACT, FACT en forensische (F)ACT Onderzoek naar forensische ACT Forensische (F)ACT in Nederland Naar een model voor forensische (F)ACT Slotbeschouwing Literatuur
223
De community reinforcement approach (CRA) Boukje A.G. Dijkstra, Laura DeFuentes-Merillas, Eric Blaauw, Hendrik G. Roozen Inleiding Uitgangspunten CRA Evidentie CRA-procedures Uitvoering van CRA Contingency management Slotbeschouwing Literatuur
243
223 225 227 229 234 240 240
243 244 247 248 250 252 254 256
deel iv de toekomst van de forensische verslavingszorg 259 13 13.1
Behandeling met medicatie Hjalmar van Marle, Anton Loonen, Hendrik Roozen Inleiding
261 261
Inhoud
9
13.2 13.3 13.4 13.5 13.6
Psychopathologie Biologische achtergronden Cognitieve en emotionele regulatie van motivatie Medicamenteuze behandeling Slotbeschouwing Literatuur
14
Schadelijke effecten van een posttraumatische cyclus van geweld: recidive, herhaald slachtofferschap en verslaving Frans Willem Winkel, Maarten Kunst Inleiding Huiselijk geweld Posttraumatische cyclus (PTC) Posttraumatische stoornissen Gedragsstoornissen Wederkerige scenario’s Risicotaxatie Slotbeschouwing Literatuur
14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 14.8
15 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5
262 264 267 271 277 279
283 284 285 286 288 290 292 294 296 296
De toekomst van de forensische verslavingszorg Eric Blaauw, Martinus Stollenga, Hendrik Roozen Maatschappelijk en politiek perspectief Diagnostiek en risicotaxatie Straf en behandeling De toekomst van de verslavingsreclassering Slotbeschouwing Literatuur
302 303 307 311 315 318
Over de auteurs
321
Register
329
301
