Inhoud 1. INLEIDING .....................................................................................................................2 2. BESCHOUWING ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN ................................................3 2.1 FINANCIEEL ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN ............................................................................3 2.2 MONITOR EXTERNE ONTWIKKELINGEN ........................................................................................4
3. ONTWIKKELINGEN GEMEENTEBEGROTING ..................................................................... 15 3.1 INGESCHATTE AFWIJKINGEN 2013 (MET BANDBREEDTES) .........................................................16 3.2 OVERIGE AFWIJKINGEN 2013 ..................................................................................................25
4. RESUMÉ ..................................................................................................................... 25
1 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
1. Inleiding e
Bij deze ontvangt u de 3 crisismonitor van het begrotingsjaar 2013. In deze crisismonitor wordt op basis van trends in een aantal macro economische- en sociaal maatschappelijke variabelen een relatie gelegd met de ontwikkeling van de crisisgerelateerde exploitatieonderdelen van onze gemeentebegroting. De indeling van deze crisismonitor is als volgt: Hoofdstuk 2 bestaat uit een beschouwing van algemene trends en ontwikkelingen. Binnen paragraaf 2.1 is ter illustratie een persbericht opgenomen, dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 14 augustus 2013 heeft uitgebracht en waarin wordt ingegaan op opnieuw een forse toename van de landelijke werkloosheid. Paragraaf 2.2 bestaat vervolgens uit de monitor met de voor de gemeente Lelystad meest relevante externe ontwikkelingen en is onderverdeeld in vijf thema’s, te weten: werkgelegenheid, bedrijvigheid, huizenmarkt, consumentengedrag en macro economische ontwikkelingen. Hoofdstuk 3 legt vervolgens de relatie tussen deze trends en ontwikkelingen en de gemeentebegroting. Paragraaf 3.1 gaat in op de ingeschatte crisisgerelateerde afwijkingen (met bandbreedtes) en paragraaf 3.2 geeft een overzicht van de overige verwachte afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013. Hoofdstuk 4, het resumé, geeft tenslotte een korte samenvatting van wat er in de crisismonitor staat gepresenteerd.
Opzet van de crisismonitor De crisismonitor geeft een tussenstand van het lopende begrotingsjaar en kent daarom een hogere actualiteit dan de risico-inschatting die gedaan wordt in de risicoparagraaf van bijvoorbeeld de programmabegroting. Om de fluctuaties ten opzichte van de begroting te kunnen monitoren wordt in tegenstelling tot de beschrijving van de meer statische risico’s in de risicoparagraaf (kans maal gevolg) in deze crisismonitor gewerkt met financiële bandbreedtes. Een ander verschil met de risicoparagraaf is dat er binnen de crisismonitor de aandacht vooral uitgaat naar die zaken die in 2013 tot een afwijking kunnen leiden. Externe ontwikkelingen raken tal van taken van de gemeente. Hierbij is het van belang onderscheid te maken tussen: 1. Begrotingsonderdelen waarvan we de resultaten zelf kunnen beïnvloeden (bijvoorbeeld de beïnvloedbare onderdelen, zoals beschreven in de doorlichting van de programma’s) en; 2. Begrotingsonderdelen waarvan het heel moeilijk, of niet mogelijk is, resultaten direct zelf te beïnvloeden (zoals bijvoorbeeld inkomsten uit bouwleges, open einde regelingen en de algemene uitkering). De eerste categorie vereist reguliere begrotingsdiscipline, de tweede vormen een risico. Deze crisismonitor gaat met name in op de taken die een risico vormen in het begrotingsjaar 2013, omdat de resultaten hiervan niet of slecht beïnvloed kunnen worden. Na weergave van actuele economische ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, bedrijvigheid, de huizenmarkt, het consumentengedrag en economische ontwikkelingen in hoofdstuk 2 wordt in hoofdstuk 3 gekeken naar de financiële effecten van een aantal terreinen op de gemeente. De ontwikkelingen binnen verschillende crisisgerelateerde begrotingsonderdelen worden binnen paragraaf 3.1 vertaald naar financiële bandbreedtes, waarbij een antwoord wordt gegeven op de volgende vragen: A. De begrotingsstand 2013 (wat is er in de begroting 2013 opgenomen?) B. Wat zijn de financiële bandbreedtes waarbinnen het gemeentelijk aandachtsgebied zich bevindt? Meest gunstige afwijking Verwachte afwijking (is de begroting 2013 nog actueel of al achterhaald?) Meest ongunstige afwijking
2 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
2. Beschouwing algemene trends en ontwikkelingen 2.1 Financieel economische ontwikkelingen
3 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
2.2 Monitor externe ontwikkelingen De monitor dient om zicht te houden op actuele economische ontwikkelingen en is onderverdeeld in vijf thema’s, te weten: 1. werkgelegenheid, 2. bedrijvigheid, 3. Huizenmarkt, 4. consumentengedrag en 5. macro economische ontwikkelingen. Binnen elk thema wordt ingegaan op een aantal indicatoren, die tezamen een dwarsdoorsnede geven van de relevante ontwikkelingen binnen het desbetreffende thema. Iedere indicator wordt ingeleid door een korte omschrijving van de indicator, een weergave van de bij de totstandkoming betrokken actoren en de eventueel te maken kanttekeningen bij het verzamelen of interpreteren van de desbetreffende indicator.
Thema 1: werkgelegenheid Naam indicator
Omschrijving indicator
Betrokken bij totstandkoming
1. WW-uitkering
Instroom en uitstroom, alsmede het aantal van uitkeringsgerechtigde in het kader van de Wet Werkloosheid (WW).
Centraal Bureau voor de statistiek (CBS) en Onderzoek & Statistiek (O&S).
Kanttekening -
Grafiek 1a: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Nederland
2007 1e 2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e 2013 1e
400.000 375.000 350.000 325.000 300.000 275.000 250.000 225.000 200.000 175.000 150.000 125.000 100.000 75.000 50.000 25.000 0
Bron: CBS
Instroom NL
Uitstroom NL
Totaal einde kwartaal NL
4 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Betrokken bij totstandkoming
Naam indicator
Omschrijving indicator
2. WWBuitkering
Instroom en uitstroom van de Wet Werk en Bijstand (WWB).
Kanttekening
Applicatiebeheer afdeling Werk en Inkomen (WI) en O&S.
Doordat aanvragen en beëindigingen soms pas na het verstrijken van het kwartaal worden verwerkt kunnen de cijfers pas zes weken na het verstrijken van de termijn met enige zekerheid worden vastgesteld.
*Cijfers zijn nog niet definitief in verband met de wettelijke afhandeltijd van 8 weken. Om die reden zijn in de grafiek alleen de gegevens van het 1e kwartaal 2013 zichtbaar in de grafieken 1a en 1b.
Uitstroom Lelystad
2013 1e
2012 4e
2012 3e
2012 2e
2012 1e
2011 4e
2011 3e
2011 2e
2011 1e
2010 4e
2010 3e
2010 2e
2010 1e
2009 4e
2009 3e
2009 2e
2009 1e
2008 4e
2008 3e
Instroom Lelystad
2008 2e
2008 1e
2007 4e
2007 3e
2007 1e
2007 2e
Grafiek 1b: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Lelystad
2.500 2.250 2.000 1.750 1.500 1.250 1.000 750 500 250 0
Totaal einde kwartaal Lelystad
Bron: CBS
5 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Betrokken bij totstandkoming
Naam indicator
Omschrijving indicator
3. Aantal vacatures
Het aantal vacatures UWV werkbedrijf openstaande en aangemelde en O&S. vacatures aan het eind van het kwartaal.
Kanttekening Niet alle vacatures worden aangemeld bij het UWV werkbedrijf. Vanaf april 2012 zijn niet langer alleen de WBS-vacatures in de cijfers opgenomen, maar ook de vacatures van werk.nl. Hierdoor zijn de cijfers van voor het tweede kwartaal van 2011 meer accuraat, maar helaas niet meer vergelijkbaar met die van het tweede kwartaal en later.
6 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Thema 2: bedrijvigheid Omschrijving Naam indicator indicator 4 Starters en Het aantal bedrijven Faillissementen dat in de afgelopen maand gestart of gestopt is met de bedrijfsvoering.
Betrokken bij totstandkoming Economische zaken provincie Lelystad en O&S.
Kanttekening Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen faillissement en andere reden van beëindigen van de bedrijfsvoering. Ook zijn er bedrijven die al uitgeschreven zijn, maar nog wel actief en bedrijven die al wel actief zijn, maar nog niet ingeschreven. Vanwege administratieve redenen zijn er tijdelijk geen recentere cijfers te verkrijgen. De verwachting is dat deze op zijn vroegst begin juni weer te genereren zijn.
Naam indicator 5. Vestigingen
Omschrijving indicator Het totaal vestigingen Lelystad.
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening aan Economische Aantal vestigingen wordt bijgehouden vanaf in zaken provincie begin 2008. Voor 2008 alleen de cijfers van Flevoland en bedrijfsvestigingen (dus geen non-profit en O&S. overheid) per jaar.
7 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
8 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Thema 3: huizenmarkt en wonen Naam indicator
Omschrijving indicator
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
6. Woningen te Het aantal huizen dat op Funda en O&S. koop de eerste van de maand te koop staat aangeboden op Funda.
Ondanks dat er veel huizen te koop staan op Funda, is dit niet het hele aanbod. Ook worden huizen niet direct verwijderd als ze verkocht zijn.
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
Naam indicator
Omschrijving indicator
7. Bouwaanvragen
Het aantal verleende Ruimtelijke vergunningen voor dienstverlening bouw of verbouw van en O&S. woningen.
In een aparte grafiek worden de bouwleges (inkomsten voor gemeente) als gevolg van de verstrekte vergunningen aangegeven.
9 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Naam indicator
Omschrijving indicator
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
8. Opgeleverde Het aantal gerealiseerde Ruimtelijke woningen woningen en dienstverlening verbouwingen. en O&S.
Naam indicator
Omschrijving indicator
-
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
9. Verkoopprijs De mediane CBS en O&S. woningen verkoopprijs voor de regio Lelystad.
De mediaan is het middenpunt (50%) van de verkoopprijzen. Het gemiddelde ligt vaak hoger.
10 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
* Gebaseerd op voorlopige cijfers (minder dan 25 waarnemingen)
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
Naam indicator
Omschrijving indicator
10. Bevolkingsgroei
Verschil in inwoners Burgerzaken tussen twee kwartalen. O&S.
en -
11 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Naam indicator
Omschrijving indicator
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
11.Bevolking vs Per jaar wordt de O&S. prognose daadwerkelijke bevolking vergeleken met de aan het begin van het jaar geprognosticeerde groei.
Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar weergegeven, omdat deze alleen in deze tijdseenheid te verkrijgen zijn.
Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
Naam indicator
Omschrijving indicator
12. Wachttijden huurwoning Centrada per doelgroep
In jaren weergegeven O&S en Centrada. Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar termijn tussen de eerste weergegeven, omdat deze alleen in deze reactie op een woning tijdseenheid te verkrijgen zijn. en het vinden van een huurwoning.
12 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Thema 4: consumentengedrag Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
Naam indicator
Omschrijving indicator
13. Consumentenvertrouwen
Indicator gebaseerd op 5 vragen CBS en O&S. over de mening over de eigen financiële situatie en de economische situatie in Nederland.
Cijfers gebaseerd op Lelystad zijn slechts met een grote inspanning te verkrijgen. Landelijke cijfers kunnen een vertekend beeld geven.
13 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
Thema 5: macro economische ontwikkelingen Betrokken bij totstandkoming Kanttekening
Naam indicator
Omschrijving indicator
14. 10-jaars staatsleningen
Indicator gebaseerd op de rente die de Nederlandse staat betaalt voor 10- jaars staatsleningen. Dit heeft effect op gemeenten.
Kapitaalmarkt.
-
Renteontwikkelingen 1 jun 2008 t/m 01 april 2013 5,0
1 maands euribor 3 maands euribor
rentepercentage
4,0
10 jaars benchmark 3,0
2,0
1,0
0,0
eerste dag van de maand
14 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3. Ontwikkelingen gemeentebegroting Zoals ook blijkt uit het persbericht van het CBS bevindt de Nederlandse economie zich nog steeds in zwaar weer. De monitor externe ontwikkelingen laat ook op vrijwel alle terreinen zien dat de crisis niet aan Lelystad voorbij gaat. Daarnaast zijn een aantal begrotingsonderdelen direct onderhevig aan het lastig te voorspellen rijksbeleid. De bedragen die hiermee gemoeid zijn kunnen zorgen voor significante schommelingen in het financiële resultaat van de gemeente (op de totale begrotingsomvang van ruim €200,- mln.). De in hoofdstuk 2 beschreven ontwikkelingen raken de begroting op verschillende terreinen die in de volgende paragraven worden beschreven, te weten: 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.1.7
Uitkeringen Bijzondere bijstand Sociale lasten Rente Legesinkomsten Algemene uitkering Belastingontvangsten
De verwachte afwijkingen en de bandbreedtes worden in een aantal gevallen op €1.000,- nauwkeurig weergegeven. Er wordt echter niet gepretendeerd dat de uiteindelijke resultaten binnen elk begrotingsonderdeel met deze nauwkeurigheid zijn in te schatten. De gepresenteerde cijfers zijn enerzijds inderdaad ‘hardere’ vaststaande bedragen, maar anderzijds zijn deze cijfers het resultaat van bijvoorbeeld extrapolaties. In het resumé zijn de bedragen overigens afgerond op €10.000,-. Met betrekking tot de onderwerpen resultaat grondbedrijf, parkeren en garantstellingen worden bij ongewijzigd beleid vooralsnog geen effecten op de gemeentebegroting 2013 verwacht. Daarnaast signaleren we, los van de onderwerpen in de crisismonitor, nu al een aantal ontwikkelingen die ook tot een afwijking op de begroting 2013 leiden en behoeven niet binnen een bandbreedte gepresenteerd te worden. De verwachte ontwikkelingen binnen deze begrotingsonderdelen zijn bijvoorbeeld al bekend, of anderszins redelijkerwijs in te schatten en worden in paragraaf 3.2 beschreven.
15 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1 Ingeschatte afwijkingen 2013 (met bandbreedtes) 3.1.1 Uitkeringen Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel 1. Rijksbijdrage uitkeringslast 2. Uitkeringslast Totaal
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
Bedrag
2029
€ 28.562 -€ 28.812
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking
-€ 250
Aantallen
Bedrag
+ 164
€ 2.996 -€ 3.545 -€ 549
Verwachte afwijking
Meest gunstige afwijking
Aantallen
Bedrag
+ 121
€ 2.996 -€ 2.908
Aantallen
Bedrag
+ 78
€ 2.996 -€ 2.272
€ 88
€ 724
Nadere toelichting:
De prognose per 1 september 2013 - voor het resultaat op de bijstandsuitkeringen - is in afwijking van de begroting 2013 € 88.000 voordelig en € 1,6 mln. gunstiger dan de crisismonitor van mei. 1. Rijksbijdrage uitkeringslast De rijksbijdrage WWB BUIG 2013 voor Lelystad is definitief vastgesteld op € 31.590.296. Netto resteert daarmee een plus van ruim € 1,6 mln. ten opzichte van de crisismonitor mei. Een afwijkende definitieve vasstelling van de rijksbijdrage - op basis van groei of krimp van de werkloosheid tussen nu en het einde van het jaar - wordt niet verwacht. 2. Uitkeringslast De prognose bedraagt 2150 klanten gemiddeld ofwel 121 meer dan begroot (=conform crisismonitor mei). Hierbij is rekening gehouden met het effect van de extra investering van € 0,5 mln. voor re-integratie (= -20 klanten). De geactualiseerde prognose voor de gemiddelde uitkeringslast is € 14.800 ofwel + € 600 ten opzichte van de begroting (en crisismonitor mei). Deze stijging - veroorzaakt door hogere belastingafdracht en stijging normvergoedingen - wordt gecompenseerd via een hogere rijksbijdrage. De in de crisismonitor van mei opgenomen bandbreedte bedroeg + of - 129 cliënten. Voor de periode vanaf 1 september tot het einde van het jaar kan deze worden gereduceerd tot + of - 43 klanten (zijnde 4/12 van 129 cliënten). NB. Door de gemeente is bezwaar ingediend tegen de afwijzende beschikking op de aanvraag Incidenteel Aanvullende Uitkering 2011 van € 2, 6 mln.
16 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.2 Bijzondere bijstand Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
Bijzondere bijstand spoor 1 (preventief) en spoor 2 1. (repressief) +kinderopvang Totaal
Bedrag
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Bedrag
Verwachte afwijking Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
€ 2.362
-€ 391
-€ 311
-€ 231
€ 2.362
-€ 391
-€ 311
-€ 231
Nadere toelichting:
Door de substantieel gestegen uitgaven voor beschermingsbewind (incl. de hierop niet te realiseren bezuiniging door middel van inkomensbeheer plus van € 50.000) en de aanvullende bijstand voor uitwonende jongeren wordt in 2013 een overschrijding verwacht van € 225.000 (crisismonitor mei meldde een tekort van € 175.000). Volgens bestaand beleid worden de kosten kinderopvang op basis van sociaal medische indicatie voor inwoners van Lelystad vergoed. Met de stijging van het aantal klanten is ook de aanspraak op deze voorziening toegenomen. De kosten bedragen momenteel € 270.000 op jaarbasis (€ 230.000 kinderopvang sociaal medische indicatie en € 40.000 voorschakeltrajecten toeleidend naar werk en school voor tienermoeders). Het corresponderend uitgavenbudget bedraagt € 134.000; resulterend in een tekort van € 136.000. Daarnaast is in 2013 sprake van een hogere terugvordering van € 50.000 kosten kinderopvang met name door uitblijven reactie op verzoeken tot aanvullende informatie voorafgaand aan de definitieve toekenning. Totaal tekort is dan € 86.000. (Crisismonitor mei meldde een tekort van € 136.000). Bovenstaande tekorten hebben een incidenteel karakter. Voor de begrotingsjaren 2014 en 2015 kunnen deze tekorten structureel gedekt worden uit een door de gemeente te ontvangen extra rijksbijdrage via de algemene uitkering in het kader van armoedebestrijding. Gelet op het openeinde karakter van de regeling is - in aansluiting op de crisismonitor van mei - een bandbreedte voor de resterende 4 maanden berekend op afgerond € 80.000 (= 4/12 van 10% van € 2.362.000).
17 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.3 Sociale lasten Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
1. Sociale lasten Totaal
Bedrag
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Bedrag
Verwachte afwijking Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
-€ 7.654
-€ 800
-€ 750
-€ 630
-€ 7.654
-€ 800
-€ 750
-€ 630
Nadere toelichting:
De raming, van de door de gemeente Lelystad af te dragen sociale lasten (pensioen- en zorgverzekeringswet, sectorpremies en WAO/WIA-premie) is, op basis van de op dat moment beschikbare informatie, bijgesteld bij de Kadernota 2013-2016 en vervolgens geactualiseerd in de Programmabegroting 2013-2016. Na het opstellen van de Programmabegroting 2013 deden zich een verscheidenheid aan ontwikkelingen voor op dit gebied. De doorrekening van de effecten van premiestijgingen is pas in de loop van het jaar voldoende uitgekristaliseerd om een realistische prognose voor de rest van het jaar af te kunnen geven. Uit de doorrekening blijkt dat de effecten van de premiestijgingen hoger uitvallen dan oorspronkelijk geraamd. De verwachting binnen deze crisismonitor is daarom dat een negatieve bijstelling moet plaatsvinden; de door de gemeente Lelystad af te dragen sociale lasten blijken met in totaal €750.000,- te stijgen, vergeleken met het in de gemeentebegroting beschikbare budget.
18 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.4 Rente Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
Geld aantrekken met een looptijd van korter dan één 1. jaar Geld aantrekken met een looptijd van langer dan één 2. jaar Toegerekende rentebaten 3. Grondbedrijf Totaal
Bedrag
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Verwachte afwijking
Bedrag
Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
-€ 864
€0
€ 790
€ 840
-€ 4.824
-€ 1.177
-€ 1.000
-€ 1.000
€ 4.642
-€ 297
-€ 297
-€ 297
-€ 1.046
-€ 1.474
-€ 507
-€ 457
Nadere toelichting:
Uiteraard probeert de gemeente zo scherp mogelijk aan de wind te varen door maximale benutting van de kasgeldlimiet uit de wet FIDO, kort geld is immers goedkoper. De uiteindelijke rentelasten worden bepaald door de verhouding tussen korte en lange leningen enerzijds en de ontwikkelingen op de rentemarkt anderzijds. In de jaarrekening 2011 hebben we al aangegeven dat gedurende alle kwartalen in 2011 de kasgeldlimiet is overschreden. De kasgeldlimiet beperkt de gemeente in het financieren met een korte looptijd. Met betrekking tot het overschrijden van de kasgeldlimiet is bestuurlijk overleg geweest met de provincie als toezichthouder. Wij hebben aangegeven dat in het 3e kwartaal 2012 deze overschrijding van de kasgeldlimiet teniet is gedaan doordat wij begin 3e kwartaal 2012 kortlopende in langlopende leningen hebben omgezet. In de programmabegroting 2013 is reeds aangegeven dat er onderzocht zou gaan worden hoe deze lasten zich zullen gaan verhouden tot de in de begroting opgenomen budgetten voor rente. In 2013 dienen namelijk een aantal leningen geherfinancierd te worden, die onder de kasgeldlimiet uit de wet FIDO niet volledig gefinancierd mogen worden met kort geld. Herfinanciering met looptijd van de lening langer dan één jaar is duurder, wat maakt dat er op dit moment per saldo € 507.000,- nadeel verwacht wordt op het onderdeel rente.
19 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
1. De korte rente is historisch laag. De ECB heeft in mei 2013 de zogenaamde refi-rente (maatstaf voor de korte rente) verlaagd van 0,75% naar 0,50%. Ook indien de korte rente tot een 'normaal' niveau stijgt blijft het rentebudget toereikend. 2. De lange rente is eveneens historisch laag. Deze lage rente heeft alleen een positief effect op nieuw af te sluiten leningen. We hebben echter te maken met een bestaande leningenportefeuille. Op basis van deze portefeuille hebben wij een onbeïnvloedbare rentelast van € 5,6 mln. In 2013 moet er circa € 52 mln. afgelost worden, om de looptijd van deze leningen eindigt. Dit bedrag zal moeten worden geherfinancierd. Begin juli is er voor € 40 mln. aan langlopende leningen aangetrokken. De hiermee gemoeide rentelast is in deze crisismonitor verwerkt. Onzeker is nog een aanvullende langlopende financieringsbehoefte van € 15 mln. Door deze onzekerheid is de rentelast niet opgenomen in deze crisismonitor. 3.Voor de programmarekening 2012 heeft het grondbedrijf de boekwaarde op de zgn. B-staat berekend (circa € 110 mln.). Inzicht in de boekwaarde van deze B-staat is nodig om de door het grondbedrijf te betalen rente aan de algemene dienst te kunnen berekenen. Op basis van het interne rentepercentage van 4% kan de toegerekende rentebaten voor 2013 worden berekend op circa € 4,1 mln. Daarnaast draagt het grondbedrijf rente af op de erfpachtgronden. Deze rente is berekend op ca. € 0,2 mln.
20 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.5 Legesinkomsten Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
1. 2. 3. 4.
Bedrag
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Bedrag
Verwachte afwijking Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
Leges bouwvergunningen Leges reisdocumenten Leges rijbewijzen Leges burgerlijke stand
€ 1.398 € 410 € 265 € 201
-€ 790 -€ 80 -€ 140 -€ 140
-€ 700 -€ 55 -€ 100 -€ 110
-€ 600 € 35 -€ 45 -€ 90
Totaal
€ 2.274
-€ 1.150
-€ 965
-€ 700
Nadere toelichting:
1. Leges bouwvergunningen Op basis van de huidige gegevens (inkomsten) wordt er verwacht dat de begrote inkomsten van de bouwleges niet worden gerealiseerd. Er wordt wel veel verbouwd, dus qua aantallen van te behandelen aanvragen is niet zoveel teruggang meer, echter dit levert nauwelijks leges op. Met name de terugloop in grote bouwprojecten heeft een nadelig effect op de legesinkomsten. De legesinkomsten zijn sterk afhankelijk van de grotere projecten en de laatste jaren zit dit percentage op 4 a 5 % van de aanvragen (terwijl dit percentage enkele jaren geleden nog 7 a 8% bedroeg). Deze sterke afhankelijk van grote projecten maakt dat er fluctuaties kunnen ontstaan in de verwachte opbrengsten. In de kadernota 2014 wordt er meerjarig rekening gehouden met deze negatieve trend. 2. Leges reisdocumenten Het tot op heden verkochte aantal reisdocumenten ten opzichte van de begroting loopt wat achter. Prognose op basis van huidige verkopen resulteert in een negatieve afwijking ten opzichte van de begroting. Vervolg volgende pagina
21 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3. Leges rijbewijzen Het tot op heden aantal verkochte rijbewijzen ten opzichte van de begroting loopt sterk achter. De cyclus van een rijbewijs is 10 jaar, de begroting is gebasseerd op een gemiddelde van deze jaren. Dit wil zeggen dat er jaren zijn met positieve uitschieters en jaren met negatieve uitschieters. Uit gegevens van het RDW blijkt dat er minder dan het gemiddelde aan rijbewijzen vervangen moet worden. Pas met ingang vanaf 2016 wordt er verwacht dat er weer een positief resultaat behaald zal worden (ten opzichte van de begroting). 4. Leges burgerlijke stand Door de verhoging van de tarieven werd er een verdubbeling van de inkomsten verwacht. Dit bleek echter aan het begin van 2013 een negatief effect te hebben op het aantal te voltrekken huwelijken. Het tarief is inmiddels weer bijgesteld naar het oude tarief, echter de begroting 2013 is hier nog niet op aangepast, wat resulteert in het verwachte tekort. Daarnaast zijn de regels met betrekking tot de gratis huwelijken aangescherpt, wat de legesderving ook enigzins tegengaat.
22 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.6 Algemene uitkering Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
1. Algemene uitkering Totaal
Bedrag
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Bedrag
Verwachte afwijking Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
€ 93.684
-€ 100
€0
€ 900
€ 93.684
-€ 100
€0
€ 900
Nadere toelichting:
A. Samen trap op, samen trap af De jaarlijkse ontwikkeling van de omvang van het gemeentefonds wordt sinds 1995 bepaald door de normeringssystematiek, waarbij het fonds gekoppeld is aan de ontwikkeling van de uitgaven van het Rijk, de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (ngru) en is beter bekend onder de naam: samen trap op, samen trap af. De jaarlijkse toe- en afname van het gemeentefonds die voortvloeit uit de koppeling aan de rijksuitgaven, wordt het accres genoemd. In de mei circulaire is het jaar 2012 afgesloten en blijkt dat het Rijk 'zuinig' is geweest in 2012 en er een onderuitputting van de budgetten op rijksniveau heeft plaatsgevonden. De redenatie van het Rijk is dat het gemeentefonds dus alsnog mee 'de trap af' moeten (in 2012 dus achteraf gezien teveel geld hebben ontvangen). In de systematiek die het Rijk hanteert binnen de verdeling van het gemeentefonds leidt dit tot een fors nadelig effect in 2013 (ruim €1,6 mln. incidenteel). Binnen de raming van de algemene uitkering wordt door middel van een behoedzaamheidsreservering al geanticipeerd op juist deze ontwikkelingen, wat het effect voor een groot deel neutraliseert. Daarnaast zijn er in de circulaire maatstaven aangepast en technische correcties doorgevoerd die positief uitpakken waardoor per saldo een afwijking van nul ten opzichte van de begroting wordt verwacht. Met andere woorden, per saldo is de verwachting dat de te ontvangen algemene uitkering in 2013 uitkomt conform het in de begroting opgenomen bedrag. In het meest ongunstige geval zouden er in de septembercirculaire 2013 nog enkele technische wijzigingen staan opgenomen, die per saldo licht negatief uit zouden kunnen pakken voor 2013. Dit ligt echter niet in de lijn der verwachting, evenals het niet in de lijn der verwachting ligt dat het Rijk gemeenten nog gaat korten over begrotingsjaar 2013. In het meest gunstige geval zal het effect van de ontwikkeling van lokale maatstaven positiever uitvallen dan nu wordt ingeschat.
23 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.1.7 Belastinginkomsten Bedragen x €1000,-
Begroting 2013 Onderdeel 1. OZB ontvangsten 2. Kwijtschelding Totaal
Begroting 2013 (= nullijn) Aantallen
Bedrag
3750
€ 19.902 € 875 € 20.777
Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Meest ongunstige afwijking Aantallen
Bedrag
Verwachte afwijking Aantallen
Meest gunstige afwijking Bedrag
Aantallen
Bedrag
-€ 100
€0 €0
€ 38 €0
-€ 100
€0
€ 38
Nadere toelichting:
OZB: Begrote ozb opbrengst 2013 bedraagt € 19.902.000. Inmiddels is reeds geraliseerd: € 19.189.898. In totaal nog op te leggen € 750.000. Daarmee wordt de begrote opbrengst ruim gerealiseerd. Kwijtschelding: Begrote bedrag aan kwijtschelding € 875.000. Reeds verleende kwijtschelding € 769.000 . De termijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek is nog niet verstreken. Er kunnen nog verzoeken worden ingediend. Het kwijtschedingsbedrag 2013 zal naar verwachting nagenoeg gelijk zijn aan het rekening resultaat 2012 en valt binnen de begroting 2013. In het slechste scenario komt er € 100.000,-- aan kwijt te schelden belastinginkomsten bij. Het is niet te verwachten dat er zich een positiever scenario ontwikkelt.
24 Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
3.2 Overige afwijkingen 2013 De overige afwijkingen hebben betrekking op plussen en minnen op onderdelen zoals WMO, beheer openbare ruimte, afvalstoffen, restitutie van samenwerkingsverbanden MSF en Seph, leerlingenvervoer etc. voor een totaal bedrag van € 0,72 mln. positief.
4. Resumé Zoals in de inleiding is aangegeven wordt met deze crisismonitor beoogd om een trendmatige analyse te presenteren van de ontwikkelingen in de economie en de gevolgen voor de gemeentelijke begroting. De analyses uit de crisismonitor (paragraaf 3.1), tezamen met de overige afwijkingen geven een weergave van het op dit moment ingeschatte rekeningresultaat 2013. Het verwachte rekeningresultaat bedraagt € 1.73 mln. negatief bewegend tussen de bandbreedte van € 0,36 mln. positief in het meest gunstige geval en € 3,84 mln. negatief in het meest ongunstige geval. Hieronder staat een samenvatting van de verschillende ingeschatte afwijkingen met bandbreedtes binnen de crisismonitor, zoals gepresenteerd in paragraaf 3.1. Bedragen x €1.000.000,-
Crisismonitor September 2013 1. Uitkeringen 2. Inkomensondersteuning (Bijzondere bijstand & kinderopvang) 3. Sociale lasten 4. Rente 5. Legesinkomsten 6. Algemene uitkering 7. Belastinginkomsten Subtotaal crisismonitor (bandbreedtes)
Bandbreedte ten opzichte van de begroting 2013 Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig: Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig:
+ + + + + + -
0,72 0,09 0,55 0,23 0,31 0,39 0,63 0,75 0,80 0,46 0,51 1,47 0,70 0,97 1,15 0,90 0,00 0,10 0,04 0,00 0,10
Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig:
-
0,36 2,45 4,56
Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
25
De overige afwijkingen laten per saldo het volgende beeld zien. Bedragen x €1.000.000,-
Verwachte afwijking op de begroting 2013
Overige afwijkingen 2013 Subtotaal overige afwijkingen 2013
Verwacht:
+
0,72 0,77
Inclusief de overige afwijkingen levert dit het volgende beeld op: Bedragen x €1.000.000,-
Totaal crisismonitor + overige afwijkingen
Meest gunstig: Verwacht: Meest ongunstig:
+ -
0,36 1,73 3,84
e
Bij de 2 monitor is er besloten bijsturingsmaatregelen te nemen om het verwachte negatieve rekeningresultaat te dempen. In onderstaand overzicht is te zien wat het effect van de bijsturingsmaatregelen is ten opzichte van het verwachte resultaat van € 1,73 mln. negatief.
Verwacht rekening resultaat: BIJSTURING 2013 (Crisismonitor Mei 2013) reintegratie budget teruggave BTW compensatiefonds vrijval ROS vrijval RES vrijval personele calamiteiten gedeeltelijke vrijval budget verkiezingen Subtotaal bijsturingen
-
1,73 0,50 0,10 0,20 0,20 0,26 0,03 1,29
Verwacht tekort na bijsturing
-0,45
Dit resterend verwacht tekort in 2013, wordt als aanvullende bezuinigingstaakstelling verwerkt in de programmabegroting 2014. Op deze wijze kan een eventuele onttrekking aan de algemene reserve in 2013 worden gecompenseerd door een dienovereenkomstige storting in 2014. Deze lijn zorgt enerzijds voor een meer structurele borging van de continuïteit van beleid en voorkomt anderzijds een meerjarig beroep op het weerstandsvermogen
Crisismonitor begrotingsjaar 2013, peildatum: september 2013
26