Verslag bezoek DOS-delegatie aan La Libertad van 17 tot 28 februari 2014
Inhoud 1. 2. 3. 4.
Doel Deelnemers Overzicht programma Kleuter-, basis- en speciaal onderwijs
3 3 4 7
Bijeenkomst met onderwijscommissie kleuter-, basis- en speciaal onderwijs Investeringsplan MDG2 2014 (en 2015) Voortzetting en capaciteitsversterking van het project nieuw didactisch materiaal/middelen Workshop Investering Los Pipitos e.a. kinderen met beperking, o.a. opleiding gebarentaal Bijeenkomst over verdeling eerste uitbetaling bijdrage Doetinchem MDG2 2014 Creëren kinderarbeidvrije zones Bezoek rurale scholen 5.
Beroepsonderwijs
13
Gesprek met onderwijscommissie beroepsonderwijs La Libertad Interviews met drie studenten van het beroepsonderwijs
6. Programma ontwikkeling lokale economie PIDEL a) Trazabilidad
18 18
Interviews Trazabilidad besproken met FCJ
b) Ontwikkeling toerisme in La Libertad
20
Gesprek met Darwin Kauffman, viceburgemeester van La Libertad Interview met Bayardo Calero Jaime Vergadering Gabinete Turistico Toeristische mogelijkheden ervaren
c) Boerenmarkt d) Microkrediet programma
25 26
Interviews gebruikers microkrediet
7. Woningbouw en eventuele voortzetting woningbouwprogramma via bouwbedrijf FCJ
27
Gesprek met FCJ Gesprek B2Gold Bezoek diverse woningen Interviews met bewoners 8.
Asilo Ancianos, tehuis voor arme oudere Libertijnen
29
Gesprek met Sergio Lazo González en Aníbal Lazo González Gesprek met Victor Martinez van B2Gold Gesprek met Darwin Kauffman Gesprek met padre Almer Moncada
9. Masterplan B2Gold en ontwikkeling in La Libertad 10. Gezondheidszorg 11. Fundacion Crecemos Juntos en coaches LBSNN
31 35 36
FCJ Coaches LBSNN
12. Gesprekken over de toekomst van de stedenband Doetinchem-La Libertad
38
Gesprek met Darwin Kauffman en Damarys over toekomst en bezoek Damarys Gesprek met FC Juntos over de toekomst van de stedenband
13. Aanbevelingen 14. Afspraken
2
39 41
1. Doel missie Algemeen Stedenbandactiviteiten tot en met 2015 bespreken met gemeente La Libertad en stedenbandorganisatie Fundacion Crecemos Juntos (FCJ), zowel de ondersteuning van projecten in La Libertad als de activiteiten in Doetinchem; Voortgang lopende projecten bezoeken en/of bespreken met gemeente La Libertad, vertegenwoordigers MINED (ministerie van onderwijs), FCJ, RK-parochie en B2Gold (exploitant goudmijn); Projecten in ontwikkeling bespreken; Observatie en monitoring van de vastgelegde projecten en daarbinnen de rol van het LBSNN; eventuele verbeter- en/of kritiekpunten doorspreken met DOS bestuur en LBSNN; Informatie verzamelen voor berichtgeving in Doetinchem, o.a. via interviews met huiseigenaren; studenten beroepsopleiding; leerkrachten basisonderwijs (ondersteuning nieuwe leermiddelen); producenten die meedoen aan trazabilidad, microkredietprogramma en boerenmarkt; padre Almer Moncada over sociale projecten via RK-kerk. Het project Schoon water in La Libertad is tijdens deze missie buiten beschouwing gebleven. Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ) is in Nederland de eerstverantwoordelijke voor dit project. De missie van WRIJ die in dezelfde periode gepland was, is door omstandigheden niet doorgegaan. Specifiek Visie van La Libertad peilen over stedenband na 2015. Wil La Libertad een vervolg en waarvoor? Wat is de rol van het sociale plan van B2Gold? Willen we de vriendschapsband continueren zonder financiële investering vanuit Doetinchem? Bezoek van de burgemeester van La Libertad en voorzitter FCJ in mei 2014 aan Doetinchem voorbereiden. Bijdrage aan workshop(s) leerkrachten basisonderwijs. Toeristische mogelijkheden ervaren.
2. Deelnemers De missie bestaat uit de volgende deelnemers: Anneke van der Haar, secretaris DOS Mart Hopmans, bestuurslid DOS Monic Schaapveld, tolk Lipkje Stolk, deskundige op het gebied van onderwijs, moest zich op het laatste moment om gezondheidsredenen afmelden. Zij had al veel voorwerk gedaan met het oog op een workshop voor leerkrachten basisonderwijs. Het materiaal en de informatie hebben we meegekregen.
3
3. Overzicht bezoek DOS-delegatie aan La Libertad februari 2014 Datum en plaats Onderwerp Maandag 17 februari 9 uur Casa de la Gesprek met Hermandad onderwijscommissie kleuter- en basisonderwijs
11.30 uur Casa de la Cultura
Bijwonen inauguratie gebouw voor computercursus en cursus Engels naast Casa de la Cultura
15 uur
Excursie naar enkele plaatsen van traditionele mijnbouw
Dinsdag 18 februari 9 uur Casa de la Gesprek met Hermandad onderwijscommissie beroepsonderwijs
14 uur Casa de la Hermandad
Gesprek met vertegenwoordiger B2Gold
Woensdag 19 februari 11 uur Bezoek school Los Pipitos 14 uur Casa de la Hermandad
Asilo Ancianos
15 uur
Bijeenkomst over verdeling eerste uitbetaling bijdrage Doetinchem MDG2 2014
16 uur Casa de la
Bijeenkomst met Fundacion
4
Aanwezig/ bijzonderheden LL: Martha Cecilia Jarquin, delegada MINED, Angel David Clemente, tecnico MINED, Janery Kauffmann, coordinator programma MDG 2 DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, tolk Monic Schaapveld LBSNN: Tania Muñoz oficial de proyectos, Marco Castellón, coach Deze festiviteit was in verband met de komst van de delegatie een week uitgesteld. Casa de la Cultura bezichtigd (plaats voor toekomstig museum) met medewerkers van de gemeente en raadsleden FCJ: Jamileth Miranda Jasón MINED: David Clementes B2GOLD: Víctor Martínez DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld LBSNN: Tania Muñoz, Ever Vargas, Marco Castellón B2GOLD: Víctor Martínez DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld LBSNN:Tania Muñoz, Marco Castellón Gesproken met vrijwillige leerkracht en fysiotherapeut FCJ en RK-kerk: Sergio Lazo González y Aníbal Lazo González; verhinderd: padre Almer Moncada DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld LBSNN: Marco Castellón LL: Martha Cecilia Jarquin, delegada MINED, Janeri Kauffman, coord. FCJ, Carla Juleita Soza, gemeenteraadslid, Clarisa Denas Lopez, leerkracht, Alma Iris Obregon, directrice Los Pipitos en Hermida Flores, Alvaro Javier Suarez Galeano, subdirecteur aantal rurale schooltjes. DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld, tolk LBSNN: Tania Nunos, Marco Aurelio FCJ: Sergio Lazo González, Janery Kauffmann,
Hermandad
Crecemos Juntos
18.30 uur Diner met FCJ, aangeboden door Restaurant El DOS Jalapeno Donderdag 20 februari 7.30 uur Bezoek rurale scholen
12.30 uur
15 uur Casa de la Hermandad
16 uur Gemeentehuis
Interviews met deelnemers progamma Trazabilidad in Betulia Interviews met leerkrachten in Betulia Interview met eigenaar finca met toeristische mogelijkheden; bezoek aan finca met waterval en natuurlijke zwemgelegenheid Gesprek met Marvin Calero (WRIJ) en Danilo Lazo Gonzalez (voorzitter comité Cuenca San Miguel) Ontmoeting met Darwin Kauffman, viceburgemeester en Damarys Lopez Mata, burgemeester La Libertad
Vrijdag 21 februari 9 uur Bijwonen start van de boerenmarkt in La Libertad. Interviews met twee vrouwelijke producenten en deelnemers kredietprogramma 11 uur Bezoek aan woningbouwprojecten en interview met bewoners 15 uur Casa de la Interviews met drie studenten Hermandad van beroepsopleidingen 18 uur Diner met FCJ . Restaurant El Verjaardag Mart uitgebreid Jalapeno gevierd met taart en muziek 5
Jamileth Miranda, Pedro Byron Blandón, Julissa Amador DOS: Anneke van der Haar, Mart Hopmans, Monic Schaapveld, LBSNN: Marco Aurelio Castellón
FCJ: Janeri Kauffman (coordinator onderwijsprogramma) MINED: Álvaro Suarez Galeano (subhoofd van een aantal scholen) DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld (tolk) LBSNN: Marco Castellón (coach LBSNN). Gemeente LL: chauffeur zie boven
Overhandiging drie uitgewerkte documenten over de voortgang van het project Schoon water voor La Libertad. Vraag om adres voor kantoor/bereikbaarheid comité Cuenca San Miguel LL: viceburgemeester Darwin Kauffman en later burgemeester Damarys Lopez Mata DOS: Anneke van der Haar, Mart Hopmans, tolk Monic LBSNN: Marco Castellon Uitreiken cheque met aandeel Doetinchem aan burgemeester Damarys. Ook uitreiken cheque MDG 2 onderwijsproject (eerste 40%). van FCJuntos/Doetinchem, B2Gold en sociale woningbouw gemeente La Libertad
Sergio Lazo, Yamileth Miranda, Janeri Kauffman, Maria del Carmen, Pedro Blandon, Julissa Amador en DOS-delegatie
(twee groepen chincheros, o.a. met Jesus Betancourt) Zaterdag 22 februari Wandeling door de stad, o.a. in wijk met 5 rastra’s en veel krotwoningen in de buurt van hotel Ocon Vargas. Bezoek aan hotel Orosi Zondag 23 februari 10 uur in RK-kerk Bijwonen mis en begrafenis van Virgen de la Luz deelneemster comedor (en asilo) ancianos. Voorganger padre Almer Moncada. 11.30 uur in Bijwonen les cursus electricidad basisschool José Reyes Canales 17 uur Zondagmiddagborrel Maandag 24 februari 9 uur Bezoek school Hermida Flores 14 uur in Gesprek met padre Almer pastorie RK-kerk Moncada. 15.30 uur
17 uur
Bezoek aan nieuwe Centro de Salud; rondleiding door de directeur Bezoek aan Ericell Jarquin (vorige viceburgemeester) op haar verzoek
Dinsdag 25 februari 15 uur op Bijwonen van vergadering gemeentehuis Gabinete turistico. Voorbereiding verjaardag La Libertad (119 jaar stad) Woensdag 26 februari Voorbereiding workshop
Kinderen worden actief betrokken bij de viering als koorknaap, lector voor de bijbellezingen en de gebeden.
DOS-delegatie met Hector Kauffman en Darwin Kauffman
Over de projecten via de kerk, in het bijzonder de bouw van een tehuis voor ouderen DOS-delegatie
DOS-delegatie
DOS-delegatie
Mart Hopmans en Monic Schaapveld Julissa Amador en Santos & zoon
Vrijdag 28 februari 9 tot 16 uur Casa Workshop capaciteitsversterking de la Hermandad en ontwikkeling interactief didactisch materiaal/middelen
Mart Hopmans heeft in de week van 3 tot 7 maart in Masatepe eenzelfde workshop verzorgd voor leerkrachten van het kleuter- en basisonderwijs daar. Op 12 maart heeft de DOS-delegatie op persoonlijke titel een interessant bedrijf bezocht in San Marcos. Filtron maakt eenvoudige filters die water bacterievrij maken. De filters kosten $ 25 en kunnen in iedere keuken neergezet worden. Op het platteland een goede oplossing om schoon drinkwater te verkrijgen. Ze werken niet als filter tegen chemische verontreiniging.
6
4. Kleuter-, basis- en speciaal onderwijs Verslag bijeenkomst met onderwijscommissie kleuter-, basis- en speciaal onderwijs Maandag 17 februari, Casa de la Hermandad
Aanwezig: LL: Martha Cecilia Jarquin, delegada MINED, Angel David Clemente, tecnico MINED, Janery Kauffmann, coordinator project MDG 2 DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, tolk Monic Schaapveld LBSNN: Tania Muñoz oficial de proyectos LBSNN, Marco Castellón, coach LBSNN
Investeringsplan MDG2 2014 (en 2015)
Veranderingen vergeleken met voorgaande jaren besproken, m.n. aanvullingen interactief didactisch materiaal en grote investering in speciaal onderwijs Los Pipitos. Overhandigen aan Janeri van drie door Doetinchem ondertekende contracten MDG2 2014 ter ondertekening door alcadia en FCJ. Uit Nederland had de DOS-delegatie 70 sleutelhangers met klompjes meegebracht. Die gaat de commissie verkopen in La Libertad voor de aanschaf van sportmateriaal.
Voortzetting en capaciteitsversterking van het project interactief didactisch materiaal/middelen
Inventarisatie: wat is er nog nodig aan materiaal, etc. Alle voorstellen in de begroting van Elaboración de Materiales Didácticos zijn als addendum aan Investeringsplan MDG 2 2014 toegevoegd en gehonoreerd, met uitzondering van een PC en twee laptops. Vorig jaar was de indruk dat die niet nodig waren, omdat zowel de Casa als MINED beschikt over een computer. Deze computers zijn echter in gebruik voor andere doeleinden. Ze zijn niet te gebruiken voor leerkrachten die didactisch materiaal willen ontwikkelen of het didactisch materiaal uit Doetinchem willen vermenigvuldigen en uitprinten. Zonder computer kan dit project niet 7
zelfstandig uitgevoerd worden. Doetinchem heeft dit jaar al € 25.000 geïnvesteerd in het basisonderwijs. Afspraak: De programmacoördinator, Janery Kauffman, zal de viceburgemeester van La Libertad, Darwin Kauffman het verzoek voorleggen dat deze, als gemeentelijke counterpart, een computer met printer beschikbaar stelt. Noot AvdH: Later in de week woonden we de opening van een nieuw lokaal voor computercursussen bij, waar 10 nieuwe computers staan. In het voormalige gemeentehuis staan ook een aantal verouderde computers die volgens Darwin Kauffman met geld van de mijn opgeknapt worden. Toewerken naar: Uitwerken van ideeën door de leerkrachten uit LL Zelf ontwikkelen van leermiddelen voor klas 1 tot 6 in LL Duurzaam materiaal bij nieuwe lesmethoden voor alle scholen in gemeente La Libertad Janeri is al bezig geweest met het vermenigvuldigen van materiaal. Zij heeft 8 spellen uitgewerkt. Aan het begin van het schooljaar zijn op 8 rurale en 3 urbane scholen 25 pakketten uitgereikt. Thema op landelijke agenda zien te krijgen (dus ook in de opleiding voor leerkrachten) Afspraak: De gedelegeerde van MINED, Martha López, zal de contacten leggen om de mogelijkheid te onderzoeken dit op te nemen in het nationale programma. Als eerste zal ze contact opnemen met MINED op departementaal niveau. Iemand aanstellen voor bijv. 20 uur per week om materiaal te maken Het materiaal kan dan ook verspreid worden in andere delen van Nicaragua. Als men dat wil, zal dat via MINED moeten lopen. De delegada neemt het idee mee. Zij denkt dat MINED het niet zomaar landelijk invoert, maar eerst pilots wil uitwerken. Janeri ziet mogelijkheid om hier geld mee te verdienen. Voorlopig gaat de tecnico van MINED, David Angel, zorgen voor het vermenigvuldigen van het materiaal. Bijdrage aan workshop voor leerkrachten in week 24 tot 28 februari Afspraak: Martha López, delegada van MINED en de programmacoördinator Janery Kauffman verzorgen de uitnodigingen en zorgen ervoor dat de leerkrachten deelnemen aan de workshop over het maken van didactische spellen in de Casa de la Hermandad, op vrijdag 28 februari van 8 tot 11 uur en van 2 tot 5 uur. Met een deelname van minimaal 25 leerkrachten per bijeenkomst.
8
Workshop 28 februari
Mart Hopmans heeft twee workshops gehouden met het nieuwe participatieve materiaal voor leerkrachten basisonderwijs, dat ontworpen is door Lipkje Stolk. Lipkje laat zich inspireren door wat ze in Nicaragua ervaart en door het materiaal dat de leerkrachten in Nicaragua haar aanreiken. Zo krijgen zij eenvoudige en duurzame instrumenten in handen om het leren lezen, het begrijpend lezen en het rekenen te bevorderen. Helaas kon Lipkje zelf niet aanwezig zijn; op het laatste moment kon zij om gezondheidsredenen niet deelnemen aan de missie. ‘s Morgens is gewerkt met 30 leerkrachten en s’ middags met 25 leerkrachten. Ook de leerkrachten van Los Pipitos namen deel. De delegada en tecnico van MINED hadden er graag bij willen zijn, maar hadden een bijeenkomst in Managua. Eugenio, die twee jaar geleden de delegado van MINED was, was wel aanwezig. Ook Jari, docente uit San Pedro de Lovago, woonde de workshop bij. Zij was in 2012/ 2013 erg enthousiast over het materiaal en heeft de afgelopen jaren op eigen kracht al het nodige materiaal ontwikkeld. Op verzoek van Janeri hebben we aan beide groepen eerst de presentatie van DOS laten zien over de acties die we in Doetinchem ondernemen om een groter draagvlak en fondsen te werven. Dat maakte veel indruk. Daarna hebben de leerkrachten kennisgemaakt met nieuw materiaal voor de klassen 1/2 en 3/4 (en een opdracht voor klas 5/6). Materiaal voor de kleuters is niet aan de orde geweest; de leerkrachten hadden voor die groep net een cursus gehad van Plan Nicaragua. Ook is een aanzet gegeven voor het zelf ontwikkelen van materiaal. Jari uit San Pedro de Lovago presenteerde het materiaal dat zij ontwikkeld heeft. Dat is gekopieerd voor Janeri en DOS. Het zal door Janeri worden geplastificeerd. Het materiaal wordt de komende tijd onder meer scholen verspreid.
Wensen voor de toekomst Voor de periode 2014/2015 wil men graag nog enkele workshops met medewerking van Nederland. Lezen en rekenen blijven de thema’s. Voor het thema bewegingsonderwijs heeft men behoefte aan enkele eenvoudige oefeningen.
Investering Los Pipitos e.a. kinderen met beperking, o.a. opleiding gebarentaal
Aanwezig bij de gesprekken: Los Pipitos: Alma Iris Obregon, directrice Los Pipitos en school Hermida Flores; fysiotherapeut Los Pipitos MINED: delegada Martha Cecilia Jarquin Gemeente LL: Carla Juleita Soza, gemeenteraadslid FCJ: Janeri Kauffman LBSNN: Tania Nunos, Marco Aurelio DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld, tolk 9
Op de school van Los Pipitos werken een fysiotherapeut, een leerkracht (sinds het begin van dit nieuwe schooljaar aangesteld door MINED) en een vrijwilligster met kennis van omgaan kinderen met beperking. De cursus Gebarentaal zal worden gevolgd door de leerkracht van MINED. We hebben gesproken over de versterking van de school van Los Pipitos en de levering van didactisch materiaal. Er gaan nu weinig kinderen naar de speciale school. Alle lokale actoren zouden zich moeten inspannen dat er meer kinderen naar de school gaan en er dus meer kinderen met een beperking onderwijs kunnen ontvangen. Er zijn in La Libertad 326 kinderen met een beperking, maar daarvan gaan er maar 11 naar deze school. We brachten een bezoek aan de school die inmiddels uit twee gebouwen bestaat (een onderwijsgebouw en een therapiegebouw). De school is mooi opgeschilderd en voorzien van een degelijke afscheiding. Met de fysiotherapeut van Los Pipitos (fulltime in dienst en betaald door de mijn) hebben we de lijst met therapeutisch materiaal doorgenomen. Alles wat daarop staat, is nodig. Het is vooral materiaal dat gebruikt wordt voor kinderen met fysieke beperkingen. Daarvan volgen maar enkelen onderwijs op Los Pipitos. Kinderen uit de buurtschappen komen onregelmatig (soms eenmaal per veertien dagen) voor therapie. Het Lilianefonds verleent ook bijstand aan individuele kinderen. Afspraak: Het doel van het programma is een toename van het aantal leerlingen van Los Pipitos, van 11 leerlingen nu naar 35 aan het eind van 2014.
Bijeenkomst over verdeling eerste uitbetaling bijdrage Doetinchem MDG2 2014
LL: Martha Cecilia Jarquin, delegada MINED, Janeri Kauffman, coord. FCJ, Carla Juleita Soza, gemeenteraadslid, Clarisa Denas Lopez, leerkracht, Alma Iris Obregon, directrice Los Pipitos en Hermida Flores, Alvaro Javier Suarez Galeano, subdirecteur aantal rurale schooltjes. DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld, tolk LBSNN: Tania Nunos, Marco Aurelio Op woensdag 19 februari waren we bij een bijeenkomst over verdeling eerste uitbetaling (40%) van de $ 33.750 + $ 13.600. In een rap tempo en in goed overleg werden de bedragen aan de diverse thema’s toebedeeld. Janeri is duidelijk de drijvende kracht in het geheel. Zij heeft het overzicht en is daadkrachtig. Wij als DOS hebben veel bewondering voor haar. Over de cursus gebarentaal is wat discussie. Mogelijk wordt die cursus door Plan Nicaragua of de mijn aangeboden. Janeri zoekt het uit. Bij de eerste overhandiging is slechts een klein deel voor Los Pipitos. De komende maanden zullen vooral in het teken staan van sensibiliseren van ouders en het aantrekken van kinderen voor
10
onderwijs en therapie. Bij de overhandiging van de tweede 40% zal het grootste deel van de investering voor Los Pipitos overhandigd worden.
Creëren kinderarbeidvrije zones
Er is informatie gegeven over de ´geen kinderarbeid´-campagne in La Libertad die momenteel loopt. Er is in kaart gebracht bij welke activiteiten de meeste kinderen werken. Dat blijkt te zijn bij de informele mijnbouw, in de landbouw en veeteelt en als straatverkopertjes. Daarna zijn er vergaderingen geweest met de gemeente, de kleine mijnwerkers, MINED en andere lokale actoren om informatie te geven over de campagne ‘Zonder kinderen en jongeren geen school’. Ook heeft de gemeenteraad een verklaring uitgegeven waarin ze aangeven achter de campagne te staan. En als laatste is het gelukt een overeenkomst te ondertekenen met Plan Nicaragua, dat financiële ondersteuning zal geven voor publiciteit en campagnemateriaal en voor trainingen aan leerkrachten. Janeri Kauffman is de trekker van dit programma in La Libertad.
Bezoek rurale scholen
Op donderdag 20 februari hebben we 9 rurale scholen bezocht. Met een 4WD van de alcadia en onder begeleiding van Janeri Kauffman (coördinatrice programma FCJ), Álvaro Suarez Galeano (MINED, subhoofd van een aantal scholen), Marco Castellón (coach LBSNN). De meeste schooltjes hebben een behoorlijk assortiment aan schoolboeken. Zij zijn enthousiast over de boeken Me gusta...Matematica, etc. Deze boeken komen uit Japan en zijn drie jaar geleden via het programma op alle scholen verspreid. Ook zien we op een aantal scholen het didactische materiaal uit Doetinchem liggen dat aan het begin van het schooljaar is verspreid onder 8 scholen. De leerkrachten worden uitgenodigd voor de workshop van 28 februari.
De volgende scholen hebben we bezocht: - School San José in comarca San Buena Ventura: 31 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Geraldin Reyes. - School Rafaela Herrera in comarca Cosmatillo: 11 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Yvet. Op deze school zaten een paar jaar geleden meer dan 25 kinderen. Volgens Janeri zijn veel kinderen verhuisd naar de stad, omdat de mijn daar huizen bouwt voor het personeel. - School Miguel Lareynaga in comarca San Fransisco del Coyol. Deze school was dicht. - School San Francisco in comarca El Gamalote: 26 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Auxilia Dora Hernandez. Deze school is in 2009 gebouwd met investering uit Doetinchem. Op de foto hierboven de school vóór 2008, juf Auxilia en de leerlingen in het nieuwe gebouw. - School San Marcos in comarca San Francisco: 22 leerlingen voor kleuteronderwijs, 21 voor klas 1 tot 3 en 19 voor klas 4 tot 6. Leerkracht Carina Fernandez.
11
-
-
-
12
School Andrés Castro in comarca Praderas: 40 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Jaqueline. School Inés Lanzas in comarca San Pedro: 23 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Mercedes. Deze school is in 2008 gebouwd met investering uit Doetinchem.
School Virgen de la Luz in comarca Betulia : 11 leerlingen voor kleuteronderwijs (in de middag) en 50 voor klas 1 tot 6. 20 leerlingen volgen voortgezet onderwjs in het weekend. Leerkrachten: Angela Amador en Juan José Centeno (zie foto). Beide leerkrachten zijn erg enthousiast over de hulp uit Doetinchem. De lesboeken Me Gusta ... zijn met behulp van investeringen uit Doetinchem aangeschaft. Ook met het aanvullend lesmateriaal uit Doetinchem is men blij. Op deze school willen de leerkrachten de afsluiting van het schooljaar in december 2014 in het teken van Nederland houden. Zij hoopten erop dat er dan mensen uit Doetinchem bij kunnen zijn. Dat zal waarschijnlijk niet lukken. Wel kunnen we hen misschien materiaal aanreiken. School Rosaura Suarez in comarca Arenas 1: 32 leerlingen van kleuteronderwijs tot klas 6. Leerkracht Nora Lechuga. Wij spraken met de invalster, een jonge juf in opleiding. Dit is de laatste school die met investering uit Doetinchem is gebouwd in 2012. De school staat op de grond van een arme boerenfamilie (zie foto); de ouders en buurtbewoners hebben actief meegeholpen met de bouw.
5. Beroepsonderwijs Gesprek met onderwijscommissie beroepsonderwijs La Libertad Dinsdag 18 februari 2014 in de Casa de la Hermandad Aanwezig: FCJuntos: Jamileth Miranda Jasón, MINED: David Clementes B2GOLD: Víctor Martínez DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld LBSNN: Tania Muñoz, Ever Vargas, Marco Castellón Victor Marrtinez: B2Gold doet aan het programma beroepsonderwijs mee op basis van MVO en het strategisch plan van de gemeente. Dat zijn de beroepsopleidingen samen met de stedenband, training voor kleine bedrijfjes en beurzen voor de universiteit via de kerk. De mijn heeft ook een project rurale jongeren, dat beroepscursussen op het platteland verzorgd i.s.m. de gemeente. De cursussen worden gratis aangeboden, de studenten betalen reiskosten en eten. De mijn wil een bijdrage leveren aan het nieuwe programma van de overheid voor cursussen over voedselzekerheid en vroeg of dat in te passen is bij het aanbod korte cursussen. Het verzoek van LBSNN aan gemeente La Libertad om Yamileth uren te geven voor het werk in de commissie beroepsopleiding, is gehonoreerd. Zij heeft er twee dagdelen voor gekregen. Tecnico agropecuario Twee jaar voltooid, “agro” deel is klaar, nu over naar veeteeltdeel. De cursus is begonnen met 46 leerlingen, nu nog 12. Diergezondheid was een probleem: alleen theorie, geen praktijk. Leerlingen kwamen in opstand, cursus stopgezet. Onderdirecteur INATEC heeft daarna verzekerd dat de leerlingen de cursus af kunnen maken, maar er staat nog niets op papier. Tot zolang blijft het protest van de leerlingen. De kwaliteit van de docenten laat te wensen over. Mecanica automotriz / basis mechanica 23 oktober 2013 is de cursus afgerond. Tien studenten hebben op 22 november hun diploma ontvangen. Baangarantie was er helaas niet. Een student werkte al bij de mijn, een andere heeft een tijdelijk contract. Acht studenten zijn nog werkzoekend. Alle geslaagden willen graag meer verdieping met een aanvullende cursus: hydraulica. Dit kwam naar voren tijdens een interview met Billy Flores. Met Yamileth en Ever is afgesproken de mogelijkheden te onderzoeken. Met INATEC gaat men niet meer in zee, maar dat biedt deze cursus ook niet aan. Ever neemt contact op met NIMAC (Nicaraguan Machinery Company) in Managua, Yamileth met INTECNA (Instituto Tecnologico National) in Granada en Ever met CEP (Centro Empresial Pellas). Electricidad / elektricien Cursus loopt vanaf juli 2013. Van de 20 studenten zijn er nog 9 over (7 jongens, 1 meisje en een oudere man). Zij zijn enthousiast. De docenten zijn goed. 11 studenten zijn inmiddels werkzaam bij onderaannemers van de mijn en hebben de cursus verlaten. Tijdens het bijwonen van de les op zondag 23 februari bleek dat wegens gebrek aan materiaal voor de praktijklessen tot nu toe nog maar twee praktijkdagen zijn geweest. Het blijkt niet zo te zijn dat INATEC mobiele praktijkbussen heeft, zoals aangekondigd bij aanvang van het project. INATEC zegt dat het materiaal klaar ligt, maar opgehaald moet worden in Juigalpa. Dat is tot op heden niet
13
gebeurd. Niemand voelt zich er verantwoordelijk voor. De leraar neemt wat eigen materiaal mee, maar moet op de motor van ver komen. Daarvoor krijgt hij geen onkostenvergoeding. Yamileth zegt nu pas te horen dat er geen materiaal voor de praktijklessen is. Ze is meteen gaan bellen. Dinsdag 25 februari is een overleg afgesproken, dan moet duidelijk zijn dat het materiaal er zondag 2 maart is. Yamileth meldt op 25 februari dat INATEC het materiaal woensdag 26 februari komt brengen. Maar diezelfde avond horen we van haar dat INATEC nog niet alle benodigdheden aangekocht heeft en dat een accountantscontrole nu voor gaat. Mart spoort Yamileth aan iedere dag te bellen en zo mogelijk het spul op te halen uit Juigalpa voor a.s. zondag.
De commissie gaat niet meer in zee met INATEC vanwege het onvoldoende nakomen van afspraken. INATEC draagt onvoldoende bij om het praktijkdeel te realiseren; int de studentbijdragen niet en houdt zich niet aan afspraken over vervoer naar bijv. Juigalpa voor een praktijkles. Tecnico veterinario De Commissie is voor deze cursus met het Lyceo Agricola, ook wel Instituto Tecnologico Agropecuario ITA in Juigalpa in zee gegaan. De commissie is begonnen met het werven van studenten. De nationale overheid heeft de begindatum voor de middelbare scholen uitgesteld naar 19-02. Zaterdag blijkt niet de beste dag voor deze cursus te zijn. In Betulia lijkt vrijdag de beste dag. Voor het werven van studenten in de rurale gebieden maakt men gebruik van de leerkrachten in de rurale gebieden; in de stad gaat het in coördinatie met de gemeente. 19 leerlingen uit Betulia en 18 uit La Libertad hebben zich aangemeld. Tenminste 25 studenten in Betulia en 25 in La Libertad is het uitgangspunt. De cursus is wekelijks en beslaat 8 uur per dag.
14
Voor de cursus tecnico veterinario hebben zich 10 studenten uit San Marcos en 9 uit Betulia opgegeven (25 is minimum). Start: eerste week in maart in Betulia. Voor de cursus tecnico veterinario hebben zich 7 studenten uit La Libertad en aanvankelijk 10 uit Santo Domingo opgegeven. Start: eerste week maart in La Libertad. De cursisten uit Santo Domingo hebben zich teruggetrokken, want er is daar een dependance van de universiteit geopend met 4 opleidingen. Als de cursus in LL niet door kan gaan wegens te weinig aanmeldingen, willen ze korte cursussen gaan aanbieden voor bijv. alleenstaande moeders. Zij kunnen tegen lage rente bij de gemeente (ODEL) met een klein krediet een klein bedrijfje beginnen. Korte cursussen De volgende korte cursussen worden nu aangeboden: Procesamiento de frutas y vegetales” (60 horas); Procesamiento lácteo (80 horas) ; Repostería y decoración de queques (150 horas); Panadería básica (120 horas). De eerste twee cursussen passen in het programma van de cursussen over voedselzekerheid. Huertas familiares, Procesiamento de embutidos en Alimentacion verano passen hier ook bij. Ander voorstel is om als mijn, gemeente en stedenband een training te verzorgen voor boeren die via de gemeentelijke koebank en zadenbank een koe of zaden als krediet krijgen. Voor de cursus panaderia hebben zich 10 studenten opgegeven. Tijdens ons verblijf reed een geluidwagen door de stad om allerlei korte cursussen aan te kondigen. Men kan zich tot half maart opgeven. De nazorg van de mensen die een diploma hebben gehaald, bestaat uit een map met benodigdheden voor een sollicitatie. Ook is er de mogelijkheid voor een vervolgstudie. Daarnaast ondersteuning bij het opzetten van een eigen bedrijf. Programa de secundario rural David Clemens, tecnico MINED, meldt, dat er via de overheid een nieuw programma is: ruraal middelbaar onderwijs. In La Libertad zijn ze hier als eerste mee gestart in Timuli, Betulia en El Castillo. De leeftijd van de studenten: 12–35 jaar. Het is een oriëntatie op diverse korte cursussen die al aangeboden worden in het programma. 51 leerlingen op 3 scholen hebben zich ingeschreven. Dit was bij Tania van LBSNN niet bekend. De vraag of deze cursus een onderdeel kan zijn van het gezamenlijke cursusaanbod wil ze eerst bespreken in de commissie, met inzage in het curriculum. Ook geeft zij aan dat de commissie sterker moet worden en de uitvoeringscapaciteit omhoog moet. Er zou ook iemand vrijgesteld moeten worden vanuit de gemeente voor promotie en voor PRactiviteiten. Die zijn er wel voor het primair onderwijs, maar niet voor het beroepsonderwijs. In de commissie ontbreekt ook een vertegenwoordiger van de gemeente La Libertad.
15
Cursus computer en Engels Op dinsdag 18 februari hebben we de opening bijgewoond van een nieuw lokaal naast het Casa de la Cultura waar computercursussen en Engels gegeven gaan worden: curso de computacion y Ingles para jovenes. Deze cursus wordt door de nationale overheid gratis aangeboden. Duur 6 maanden in de avonduren. Voorwaarden: leeftijd 12-35 jaar, basisonderwijs afgerond. 120 leerlingen hebben zich aangemeld. Er is plaats voor 10. In het oude gemeentehuis worden nu de oude computers hersteld, zodat daar ook cursus gegeven kan worden. Interviews met drie studenten van het beroepsonderwijs
Zenayda Martinez volgt sinds twee jaar de opleiding agropecuario. Zij is een alleenstaande moeder van 34 jaar met drie kinderen van 15, 14 en 4 jaar. Ze werkt als schoonmaakster in La Libertad. Haar motief om aan deze cursus te beginnen: haar eigen ontwikkeling en de ontwikkeling van La Libertad. Ze is geboren op de boerderij, waar haar grootmoeder nog woont. Ze heeft al veel nieuwe dingen geleerd. Bijvoorbeeld om groenten te verbouwen op een meer technische en makkelijke manier. Aan het begin van de cursus hebben ze bedrijfsadministratie gehad. Tijdens een excursie naar een modelboerderij in Masaya heeft ze ontdekt dat je veel op 1 manzana kunt verbouwen. In 2011 waren er meer leerlingen. Maar, zegt ze, alle begin is moeilijk. Er was vooral veel uitval van jongeren die waarschijnlijk niet goed wisten waar ze aan begonnen. Zij is zelf wat ouder en heeft op latere leeftijd de middelbare school gedaan. Daarna heeft ze via een beurs van de gemeente de mogelijkheid gekregen om verder te studeren. Alle studenten die nu nog meedoen, hebben een beurs. Alfredo Amador Rernandez is 21 jaar en woont met zijn ouders, broers en zussen in La Libertad. Hij volgt de opleiding tecnico agropecuario. De familie heeft drie finca’s, twee in La Libertad en een in El Rama. Hij werkt nu als aan- en verkoper van vee en in de melk- en vleesproductie. De reden voor het volgen van deze cursus: meer met de finca kunnen doen. Hij is vooral geïnteresseerd in de gezondheid van het dier, omgaan met dieren en het voeden van de dieren voor een hogere opbrengst. Hij heeft al een cursus zootecnica veterinario gevolgd. Het niveau van deze opleiding komt ermee overeen, maar is aanvullend en dit diploma geeft meer mogelijkheden. Hij heeft zich ook opgegeven voor de opleiding tecnico veterinario. 16
Over de bijdrage van studenten zegt hij: In het begin was er voor de meeste studenten een eigen bijdrage, maar in de loop van de cursus is die op basis van de cijfers omgezet in een beurs via de mijn/gemeente. Billy Flores is 18 jaar. Hij heeft de middelbare school voltooid en daarna de cursus Mecanica automotriz gevolgd. In november 2013 hebben hij en 9 andere cursisten het diploma behaald. Ze zijn met 35 studenten begonnen, maar veel zijn afgehaakt, o.a. omdat ze bij de mijn zijn gaan werken. Hij is erg tevreden over de leraar. Die komt uit Juigalpa en heeft daar een eigen bedrijf. Op dat bedrijf hebben ze de praktijklessen gehad. Hij is minder tevreden over INATEC. Die houdt zich regelmatig niet aan afspraken, bijv. om voor de groep vervoer te regelen naar Juigalpa. Eigenlijk willen alle 10 geslaagde cursisten een vervolgopleiding gaan doen. Zij willen meer verdieping, voelen zich met alleen deze cursus onvoldoende uitgerust om bijv. een eigen bedrijf te beginnen. Een cursus hydraulica zou een mooie aanvulling zijn. Helaas is er voor 8 van de 10 geslaagden op dit moment geen werk in La Libertad. Daar zijn ze anders over voorgelicht. Billy zou graag in de garage van de mijn gaan werken en heeft daar ook gesolliciteerd. Maar op dit moment kan hij daar niet terecht. Misschien kan hij bij de mijn tijdelijk aan het werk bij de herbebossing. In La Libertad is verder weinig werk: er is een garage voor auto’s en twee voor motoren. Er is wel een markt voor het opzetten van een goed bedrijf, want veel mensen gaan nu naar Juigalpa. Bij de gemeente schijnt een lijst bijgehouden te worden van werkzoekenden waar de mijn uit kan putten. Vaak worden toch mensen van buiten La Libertad aangenomen.
17
6. Programma ontwikkeling lokale economie PIDEL 6.a) Trazabilidad Interviews Interview met drie boeren die meedoen aan het trazabilidad-programma: Gesproken is met Uriel Barrera, Simon Baez Olivar en Marlón Alonzo Olivar, die vertelden dat het een nieuw programma is en erg belangrijk voor de gezondheid van hun veestapel en dat ze zo een betere prijs kunnen krijgen voor hun producten. De grote melkfabrieken Parmalat en Eskimo geven meer voor de melk. Het proces voor het ziektevrij verklaren van het vee is vrij ingewikkeld. Voor het registreren werken ze met een GPS-systeem. De meeste boeren uit Betulia hebben inmiddels hun lening afbetaald. De kosten voor het ´traceren´ van 1 stuk vee zijn voor hun laag: buiten het programma kost het 7 dollar per koe en binnen het programma 3,50 dollar. Simon Baez int het geld van alle cliënten in Betulia en Arena.
Trazabilidad besproken met FCJ Fase 1: 50% van het project is doorlopen. 840 stuks vee zijn onderzocht op ziekten. Dinsdag 25 februari komen de uitslagen. Er is een kredietcomité gevormd. De inning verloopt heel goed. FCJ heeft een veearts aangesteld en controleert het werk van CEGE. Een lijst van productores voor fase 2 is opgesteld. Zie hieronder de lijst van fase 1. Uit: Promoción de Trazabilidad bovina y Hatos libres de Tuberculosis y Brucelosis en fincas del municipio de La libertad Chontales Juigalpa, 14 de Enero del año 2014
18
Ganado Trabajado por CEGE Chontales Nombre Productor
Comunidad
Animales trabajados
Francisco Rudy Mena Tablada
La libertad
50
María Auxiliadora Mena tablada
La libertad
12
Lesbia Isabel Mena Suárez
La libertad
9
Avaro Rody Mena Suarez
La libertad
40
Karen Johanna Mena Lazo
La libertad
19
Ángel Rolando Mena Tablada
La libertad
35
Emérita Mena Oporta
La libertad
Sub total Tomasa Jirón Ocón
Betulia
13
Cándida Rosa Fernández
Betulia
28
Flor de María Aragón
Betulia
6
Gregorio Lumbí Álvarez
Betulia
17
Concepción Uriel Barrera
Betulia
59
Ana Vicenta Jirón Ocón
Betulia
45
Juana Paula Ocón
Betulia
15
Francisco Laislao Flores Gómez
Betulia
33
Isabel Cristina Mendoza
Betulia
7
José María Fernández Suazo
Betulia
13
Eriberto José Barrera
Betulia
58
Wilber Antonio Ruíz Rivas
Betulia
70
Sub total
364
Simón Báez Olivar
Arena
21
Nicolasa García
Arena
22
Marcos Alonso Báez Olivar
Arena
30
Nelson de Jesús Aragón Mátuz
Arena
27
Bernabé César Aragón Rivas
Arena
26
Abigail Gómez
Arena
Sub total
20 146
Melchor Robleto
Betulia
84
Luis Adolfo Robleto
Betulia
1
Omar Alonso Robleto Mendoza
Betulia
1
Juana Emma Fernández Flores
Betulia
8
Martín Javier Robleto Fernández
Betulia
6
Luis Domingo González Martínez
Betulia
30
Sub total Total general
19
35 200
130 840
6.b) Ontwikkeling toerisme in La Libertad De ontwikkeling van sector toerisme leeft erg in La Libertad. Zowel bij de agrarische sector als bij de traditionele mijnbouw, horeca en overheid. Velen zien mogelijkheden om een bijdrage te leveren. De inbreng van Pellas wordt door iedereen die wij gesproken hebben, als positief gewaardeerd. Gesprek met Darwin Kauffman, viceburgemeester van La Libertad Nicaragua kende tot 4 jaar geleden nog weinig toerisme. Een Amerikaans tijdschrift heeft Nicaragua uitgeroepen tot 2e of 3e vakantieland. Nu zijn er 2 miljoen toeristen per jaar in Nicaragua. Zij zorgden voor $ 450-470 miljoen inkomsten. De natuur, de toegankelijkheid van de bewoners en de veiligheid zijn belangrijke succesfactoren. De infrastructuur moet hieraan aangepast worden. Is zorg voor de overheid. La Libertad herbergt een grote rijkdom en heeft als kleine stad heeft veel te bieden qua geschiedenis, natuur en cultuur: o in het grondgebied van de gemeente LL ontspringen 5 belangrijke rivieren; o het herbergt het laatste gebied met vochtig tropisch klimaat; o heeft bodems die geschikt zijn voor veeteelt, landbouw en bosbouw; een nadeel is dat veel bodems nog niet onderzocht zijn; o sterke samenwerkingsbanden op: - economisch gebied - technische ondersteuning - sociaal/cultureel (culturele banden opzetten: muziek, dans, sport) - mogelijkheden om deel te nemen aan de ontwikkeling (Nederlanders die willen investeren in La Libertad); o benutten van de inkomsten die de gemeente verkrijgt via de mijnbouwactiviteiten, met een strategisch plan voor de korte, middellange en lange termijn. Ter vergelijking: Juigalpa int aan belastingen 125 miljoen córdobas op een bevolking van 65.000 inwoners. La Libertad int 86 miljoen op een bevolking van 14.000. De kwaliteit van de dienstverlening moet goed zijn. Het is juist dat LBSNN Centro Empresial Pellas heeft benaderd voor het ontwikkelen van een toeristisch circuit tussen San Pedro, La Libertad en El Rama. In het museum komt plaats voor de volgende thema’s: geografie, archeologie, veeteelt en landbouw, religie, mijnbouw, oude documenten, biografieën, milieu, flora en fauna.
20
Het Casa de la Cultura is de plek waar het museum gehuisvest gaat worden. Het gebouw is al helemaal opgeschilderd in de kleuren van het wapen van La Libertad. Op de gevel prijkt een plaquette waarop de partnerstad Doetinchem bedankt wordt. In Jinotega zijn buitenlandse ondernemers die investeren in de toerismesector. Dat zou ook mogelijk moeten zijn voor mensen uit Doetinchem in La Libertad. De gemeente La Libertad faciliteert het toerisme, maar doet het zelf niet. Het is belangrijk voor de werkgelegenheid en het brengt mensen bij elkaar. Tijdens het bezoek van Damarys aan Doetinchem graag uitwisseling met de toerismesector. Ook een culturele uitwisseling met muziek stelt Darwin voor. DOS: Vanuit Doetinchem gaan we op de website van DOS La Libertad promoten als toeristische bestemming. Interview met Bayardo Calero Jaime Bayardo Calero Jaime heeft een finca en is penningmeester van het Gabinete Turistico. Hij is deelnemer aan het toerisme-programma met de CEP en zegt dat hij het belangrijk vindt. Op zijn boerderij, finca Las Tres Marias, zijn twee watervallen. In een deel van de rivier kun je lekker zwemmen. In de droge periode is dit al een toeristische bestemming, vooral rond Pasen is het altijd erg druk. Hij wil het aanpassen met kleine overkappingen (rancho’s), waar versnaperingen te koop zijn, en een verwijzing, zodat de plek het hele jaar door bezocht kan worden. Op 13 april is daarvan de lancering met INTUR. Na het gesprek zijn we op de plek gaan kijken om de twee watervallen en de vegetatie te bewonderen. Het ligt in de dorpje Corozo dat bij de comarce Betulia hoort.
Vergadering Gabinete Turistico Op dinsdag 25 februari hebben we een vergadering bijgewoond van het Gabinete Turistico. Hierin zijn vertegenwoordigd: gemeente, politie, MINED, INTUR boeren, horecaondernemers en twee jongeren die een opleiding als gids hebben gehad. Zij hebben die middag een plan gemaakt om de 119e verjaardag van de stad La Libertad op 4 maart te vieren. Men begon met niets, alleen het idee van de viceburgemeester, en na anderhalf uur lag er een compleet plan op tafel dat de komende 21
week uitgewerkt gaat worden door de diverse actoren. Er komt een optreden van de chicheros (de traditionele muziekband), een optocht met versierde wagens, een feria (markt met streekproducten, artisania en speciale lekkernijen). Er komt ook een wedstrijd met prijzen voor de mooiste tuin. ’s Avonds een cultureel programma in de sporthal en het uitreiken van onderscheidingen aan mensen die iets speciaals voor La Libertad hebben betekend. De gemeente ziet dit ook als een bijdrage aan de toeristische markt.
Toeristische mogelijkheden ervaren Een uitgezette stadswandeling is er nog niet. We hebben op maandag 17 en op donderdag 20 februari diverse goudaders bezocht en mijnschachten en rastra’s bekeken van de traditionele mijnbouwers. Interessant voor toeristen. Museum in oprichting bezocht. Zondag 23 februari hebben we de weg naar boven bewandeld die langs de begraafplaats loopt. Mooi uitzicht. Coach Ever vergezelde ons. Er lopen in La Libertad opvallend veel sterk vermagerde zwerfhonden rond. Dat is voor de honden zielig en voor toeristen geen aantrekkelijk beeld.
22
Bezoek aan een goudsmid
23
Hotels Wij hebben overnacht in hotel Ocon Vargas: vriendelijke eigenaars, schone, eenvoudige kamers, sommige met en sommige zonder eigen douche en toilet; overdekte patio, dicht bij de weg en middenin het dorp. Daardoor veel geluiden (bussen, auto’s, hanen, honden, muziek). Kortom: midden in de Libertijnse samenleving. $ 13 tot $ 20 p.p.p.n.; ontbijt $ 2,50. Binnenkort met zwembad. Hotel Orosi: iets buiten het centrum achter een gesloten hek. Kamers schoon en iets groter. Sommige kamers zonder ramen, wel airco. $ 20 p.p.p.n. Geen ontbijtmogelijkheid. Niet gezellig.
Eetgelegenheden Restaurant Casa de la Vega, eigenaar Marbelly “Sandra”. Stijlvolle inrichting in oud mooi geconserveerd pand. Prima eten, aardige eigenaar. Comedor en pulperia Adela Lopez: wisselend dagmenu; eenvoudig en gastvrij. Restaurant El Jalapeno, eigenaar Anibal Lazo. Goed eten, echte Nicasfeer. Comedor Sanchez op de hoek bij de Casa Materna voor een snelle voedzame hap.
24
Gegevens World Tourism Organization, januari 2013 Nicaragua in 2011: 1,06 miljoen buitenlandse toeristen; in 2012: 1,23 miljoen toeristen. Van de Midden-Amerikaanse landen ontving in 2012 Costa Rica het hoogste aantal toeristen (2,3 miljoen), daarna Guatemala (1,9 miljoen), El Salvador (1,7 miljoen) en Nicaragua (1,2 miljoen). In Nicaragua verbleven de toeristen in 2012 gemiddeld 8 dagen (in Costa Rica 11, in Honduras 10,4, in Guatemala 6,5, in El Salvador 5).
6.c) Boerenmarkt
De gemeente La Libertad heeft in haar meerjarenplanning een bedrag begroot voor het oprichten van een boerenmarkt in het stadje. DOS heeft hieraan een financiële bijdrage geleverd van € 4.484. De gemeente Doetinchem en DOS hebben het contract hiervoor in juni 2013 ondertekend. De doelgroep bestaat uit 39 vrouwen, die lid zijn van de boerencoöperatie UNAG. 20 vrouwen hebben in november 2013 een capaciteitstraining gevolgd en begeleiding gekregen bij het opzetten van de markt. Inmiddels is een bestuur opgericht en op 21 februari 2014 is de boerenmarkt van start gegaan in aanwezigheid van de DOS-delegatie. Tijdens de opening heeft DOS een cheque voor de basisinfrastructuur van de boerenmarkt overhandigd aan burgemeester Damarys Lopez Mata. Interview met deelneemster aan de markt Dona Louisa is een vrouw van 52 jaar uit de comarca Arena. Zij is getrouwd, heeft 10 kinderen, 10 kleinkinderen en 1 achterkleinkind. Zij heeft voor de boerenmarkt in La Libertad gekozen, omdat ze hier meer voor haar producten kan krijgen dan in Betulia, waar ook een weekmarkt is. Zij heeft een klein boerenbedrijf met 2 koeien, 2 kalfjes en kippen. Ze verbouwt groente, sinaasappels en mandarijnen. Ze maakt kaas en room en verkoopt haantjes en eieren.
25
6.d) Microkrediet programma Tijdens het overleg met FCJ is dit onderwerp maar heel kort aan de orde geweest. Het gaat ook min of meer buiten FCJuntos om. Coach Marco deelt mee dat er 12 kredieten zijn uitgezet in 7 buurtschappen voor een totaal bedrag van $ 28.497. Zij ontvangen allen technische begeleiding. Later in de week krijgen we van Marco meer informatie: Op 26 september 2013 is het programma officieel van start gegaan. 40 producenten waren uitgenodigd, 33 zijn gekomen. Daarvan 13 boeren uit het stroomgebied van de rio San Miguel (groep A) en 20 uit andere delen van La Libertad (groep B). Verder aanwezig: vertegenwoordigers van CEPRODEL, UNAG CEGE, alcadia (Darwin Kauffman), FCJ (Sergio Lazo), ASOGALI (Mario Lazo), LBSNN. Informatie is verstrekt over het kredietprogramma en trazabilidad. De eerste maanden daarna waren er problemen met de informatievoorziening. Inmiddels is er een folder. CEPRODEL heeft pas in november een medewerker aangesteld (Clovis Miranda). Hij moet de aanvragen ter plekke beoordelen. Aanvankelijk was het krediet bedoeld voor boeren met 50-150 manzana grond, maar onder voorwaarden kan daar van afgeweken worden. Er zijn momenteel 12 kredieten uitgezet, 2 voor groep A en 10 voor groep B. Het doel van fase I is kredietverlening aan 60 producenten. Omdat de campagne laat op gang is gekomen in de agrarische cyclus, waren al veel boeren gestart met hun werkzaamheden met zo nodig een lening van elders. In april 2014 begint de nieuwe cyclus. Dan is het programma meer bekend en geaccepteerd, ook vanwege het lage rentepercentage (18% op jaarbasis, bij CARUNA 3% per maand). Tevredenheid over rol CEPRODEL? Afspraak is dat er een permanent kantoor van CEPRODEL in de zone komt; is er nog niet. Men moet nu voor de aflossing naar San Pedro of Juigalpa. Tevredenheid over rol UNAG CEGE? Volgens de voorzitter van het cuenca-comité is de technische ondersteuning niet zoals verwacht, evenals de monitoring van de alcadia als onderdeel van het schoonwaterproject. 2014 is goed begonnen. Er is contact met alle producenten, er is een campagneplan gereed met informatie via o.a. de radio en tv. Interviews gebruikers microkrediet Dona Louisa is een vrouw van 52 jaar uit de comarca Arena. Zij is getrouwd, heeft 10 kinderen, 10 kleinkinderen en 1 achterkleinkind. We ontmoeten haar op de boerenmarkt in La Libertad die op 21 februari 2014 van start is gegaan. Zij zegt dat ze het krediet hard nodig heeft en dat het verandering heeft gebracht. Zij heeft een krediet ontvangen van $ 3000, waarvoor ze 2 koeien met 2 kalfjes heeft gekocht. De melk van de koeien (3 galon = 14,1 liter) verkoopt ze aan een tussenpersoon, die het in kleinere porties doorverkoopt. Ze maakt ook kaas, o.a. cuajada (gerookte kaas) en room. Met het krediet heeft ze verder haar grond van 1,5 manzana (0,6 hectare) omheind en verbeterd gras geplant. Ze verbouwt ook groente, sinaasappels en mandarijnen. Ze verkoopt haantjes en eieren. Van tevoren is een bedrijfsplan uitgewerkt. Ze heeft plezier gehad van de technische ondersteuning.
26
Johanna Lazo is 43 jaar, getrouwd en heeft vier kinderen. Zij heeft 3 maanden geleden een krediet ontvangen van $ 2800 met een looptijd van 18 maanden. Daarmee gaat ze een begin maken om haar finca (een erfenis van haar ouders) rendabel te maken. Met het krediet gaat ze het terrein omheinen met prikkeldraad en er een huisje op zetten. Het huisje is bedoeld om er als gezin zo nu en dan te verblijven en voor een gezin uit Kinuma, dat werkzaamheden op de finca gaat doen. Als dit klaar is, wil ze dieren gaan houden en fruit- en rubberbomen planten. Voor de aankoop van een koe wil ze een nieuw krediet aanvragen. Met dit eerste krediet verdient ze niet meteen geld, maar haar man die bij de mijn werkt, betaalt het af. Zij heeft al eerder een krediet bij een andere maatschappij gekregen, maar vindt de voorwaarden van CEPRODEL redelijk gunstig. Ze wist niet hoeveel rente ze moest betalen en kon ook geen overeenkomst vinden waarop dat stond.
7. Viviendas Woningbouw
Er zijn nog steeds te veel mensen in La Libertad die in dit soort hutjes wonen. Bijeenkomst FCJ in Casa de la Hermandad Het nieuwe plan voor de woningbouw vergt een grote omslag. Men moet nu rente van 12% gaan betalen. De potentiële huurkoper moet een eerste aanbetaling doen van 10%. Verder zijn de maandelijkse kosten een stuk hoger. Een afbetalingstermijn van meer dan 10 jaar lijkt niet wenselijk in verband met de hoge rente. Sergio heeft met een boekhouder berekend of een rente van 8% mogelijk is. Hij overhandigt twee tabellen: één met een rente van 12% en één met 8%. Voor beide bedragen is een lineaire afbetaling en een afbetaling via annuïteit uitgerekend. De lineaire afbetaling bij 12% is $ 193,69 per maand gedurende 10 jaar (annuïteit $ 247.50 > $113.63). Bij 8% is dat $ 163.79 (annuïteit $ 202.50 > 113.25). Sergio vindt de berekeningen interessant, maar is het niet eens met de hoge rente. Volgens hem komt er ook nog 4% administratiekosten bij. Verder vraagt hij zich af of het legaal is als een stichting een bouwbedrijf wordt.
27
Bezoek diverse woningen en interview met bewoners We hebben een bezoek gebracht aan de bewoners van een FCJ huis (7x9 m²) uit 2008. Bewoners Elieth Matus (onderwijzeres, inkomsten $ 220 p.m.) en haar man die als chauffeur bij de mijn werkt. In 2008 verdiende hij daar $ 200, inmiddels $ 400 p.m. Van haar inkomsten werden de maandelijkse lasten van het huis betaald, met zijn inkomsten verbeteringen en uitbreidingen aan het huis. Het is nu een mooi, comfortabel ruim huis. Inmiddels was $ 7000 afgelost. Van de mijn kreeg de echtgenoot onlangs een donatie van $ 5000 voor aflossing. Vorige maand hebben zij het huis daarmee afbetaald.
Deze mensen zouden met dit inkomen nu een huis nieuwe stijl kunnen (huur)kopen. Volgens Sergio zijn er niet veel mensen in La Libertad met deze mogelijkheden. Het wordt dan een andere doelgroep: mensen met een goed inkomen. Voor de mensen van FCJ (Janeri en Yamileth) is dat teleurstellend; zij kunnen dat niet betalen. Geld lenen voor het bouwen van een huis bij een reguliere bank is lastig. De rente daar is wel gunstig (9%), maar de banken stellen hoge eisen aan een onderpand: anderhalf maal de waarde van het huis. FCJ heeft het huidige systeem (donatie van de grond aan FCJ totdat het huis is afbetaald) veranderd. Nu verkoopt de bewoner de grond aan FCJ voor een symbolisch bedrag en krijgt de eigenaar na aflossing het voor datzelfde bedrag weer terug. Dit met een acte via een advocaat. Sergio wil best meewerken aan een andere opzet van het woningbouwprogramma maar vreest dat een nieuwe verhouding (FCJ als bouwbedrijf met link naar bank en LBSNN, en veel meer geld dat ermee gemoeid is) en daartegenover de klant (die nu een andere doelgroep wordt), slecht uit kan pakken. FCJ heeft nu een hele goede naam als het gaat om de woningbouw. Dat wil hij graag zo houden. Liever minder geld, dat op een goede manier besteed wordt aan de juiste doelgroep. (Wij hebben uitgelegd dat als het bedrijfsplan niet doorgaat, er op dit moment maar € 30.000 beschikbaar is.) Bijeenkomst B2Gold De mijn heeft een overeenkomst met de vakbond van B2Gold (bond van werkgevers). De vakbond koopt de grond en de mijn bouwt huizen voor zijn medewerkers (kosten voor de mijn $ 10.000). De huizen worden onafgewerkt opgeleverd en gedoneerd aan medewerkers van de mijn: één grote ruimte van 36 m², waar de bewoners zelf nog veel aan moeten doen. Het eigendom staat op naam van de vader, de moeder en de kinderen, zodat het erg moeilijk wordt om de huizen weer door te verkopen. 70 huizen zijn al gebouwd, 30 volgen nog. Daarna stopt de mijn met het bouwen van huizen. Met de gemeente is de mijn in overleg om samen met INVUR nog eens 100 eenvoudige huizen te bouwen voor mensen met weinig inkomen (wonen vaak in een zelfgebouwd huisje van planken en
28
plastic). Zij betalen eenmalig $ 150 voor zo’n huis. Uitbreiding is mogelijk voor een eigen bijdrage van $ 100. De gemeente bouwt ook nog huizen i.s.m. een zieken- en pensioenfonds (INSS). Deze huizen hebben een oppervlak van 36 of 42 m² en worden aangeboden aan mensen die premie betalen en een vast inkomen hebben. Deze mensen krijgen een premie van $ 1500 van INVUR. INSS maakt de fondsen over aan een bank die de selectie en administratie doet.
8. Asilo Ancianos Woensdag 19 februari 2014 in Casa de la Hermandad Aanwezig: FCJ/RK-kerk: Sergio Lazo González y Aníbal Lazo González; verhinderd: padre Almer Moncada DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld, LBSNN: Marco Castellón Gesprek met Sergio Lazo González en Aníbal Lazo González Anibal: we zien het als een voorrecht dat ook de mijn zijn aandeel neemt. De mijn stelt wel de voorwaarde dat de gemeenschap er meer bij betrokken wordt. Mijn heeft stuk grond aangekocht en een nieuw ontwerp laten maken. In totaal heeft de mijn er al $ 40.000 in geïnvesteerd. Het contact met de gemeente is stil komen te liggen (Gemeente LL had aanvankelijk een stuk grond gedoneerd, maar dat bleek niet geschikt). In het verleden heeft de gemeente $ 20.000 toegezegd in de vorm van beschikbaar stellen terrein. De inrichtingskosten zijn niet meegenomen in de begroting, evenmin als de kosten voor exploitatie. DOS gaat ervan uit dat onze investering is bedoeld voor de afwerking en inrichting. Anibal verwacht dat als het pand er staat, de parochianen iets voor de inrichting beschikbaar stellen. Voorstel FCJ: FCJ is bij het project betrokken voor de financiële controle. Als FCJ de bouwmaterialen aankoopt, denken ze daar flinke korting op te kunnen krijgen bij mensen uit de gemeenschap. FCJ heeft ervaring en kent de wegen. Iedereen wil wel iets doen voor het asilo ancianos. Anibal denkt veel inwoners te kunnen interesseren, zodra men ziet dat met de bouw begonnen is. Sergio schaamt zich dat we na drie jaar nog steeds práten over het asilo. Bij het volgende contact moet het er staan. Op korte termijn moet een werkteam bij elkaar komen, bestaande uit vertegenwoordigers van mijn, gemeente, kerk en FCJ. Het liefst nu de DOS-delegatie er nog is. De RK-kerk heeft $ 2500 in kas en via DOS is er $ 20.000 beschikbaar.
29
Voorstel DOS: vergadering met werkteam beleggen voor een snelle start van de werkzaamheden; maken van afspraken over acties en verantwoordelijkheden; plan voor inrichting en exploitatie (mijn en parochianen, ook van andere kerken, voor maaltijden, gemeente vaste lasten en schoonmaak, MINSA medische voorziening 2 x per week, RK-kerk en andere kerken voor 3 personeelsleden?). Gesprek met Victor Martinez van B2Gold Sinds 2010 betaalt B2Gold het salaris van twee personen die de maaltijden voor de comedor infantil en ancianos bereiden. In 2011 heeft B2Gold het verzoek van de RK-kerk gekregen een bijdrage te leveren aan de bouw van een tehuis voor ouderen. Het stuk grond dat door de gemeente gedoneerd was, bleek niet geschikt voor het ontwerp. De mijn heeft een nieuw stuk grond gekocht en het ontwerp is ook aangepast. Er is nu een nieuw plan met kosten voor de mijn: $ 116.000. De mijn heeft er inmiddels al $ 40.000 in zitten. De RK-kerk heeft nog wat kritiek op het plan: er zou geen oprit voor rolstoelen bij zijn. Victor Martinez verwacht dat het project met de bijdragen van de gemeente LL en Doetinchem dit jaar uitgevoerd gaat worden. Gesprek met Darwin Kauffman Darwin vertelt dat er een multisectorale groep is die geïnteresseerd is in de bouw van het Asilo, waaronder de gemeente, FC Juntos, de kerk en B2Gold. Ze richten zich op de bouw ervan met eigen middelen, met fondsen uit Doetinchem en met bijdragen van de sociale sectoren in La Libertad. De DOS-delegatie deelt mee dat burgemeester Kaiser bij zijn vertrek uit Doetinchem als afscheidscadeau gevraagd heeft om een bijdrage voor La Libertad en dat hij een prijs heeft ontvangen. De burgemeester heeft besloten dit aan Los Pipitos en het Asilo de Ancianos te besteden. Anneke vroeg naar de duurzaamheid van het project als de bouw eenmaal gerealiseerd is. Doetinchem heeft een startbedrag van 20.000 dollar voor het project beschikbaar; er is geen mogelijkheid dat Doetinchem nog meer fondsen inzamelt voor het Asilo. Gesprek met padre Almer Moncada Padre Almer Moncada is sinds april 2013 weer terug als padre van La Libertad. In de periode 2002 2006 was hij hier ook en heeft toen een rol gespeeld bij de sociale projecten via de kerk door DOS ondersteund, zoals de comedor infantil en ancianos, de sociale apotheek die nog steeds gevestigd is in de pastorie, en de pastoral de la mujer die een ruimte heeft pal naast de kerk. Padre Almer maakt zich ook zorgen om de slepende kwestie van de asilo ancianos. De mijn heeft het eerste ontwerp afgekeurd. Het tweede ontwerp door de mijn was te groot en te duur en paste niet op de grond die gedoneerd was door de gemeente. Een derde ontwerp is weer gemaakt door een architect bekend bij de kerk. Dat is het ontwerp van $116.000. De communicatie tussen de mijn en de kerk verloopt stroef. De kerk heeft geen documenten ontvangen van de mijn over de andere ontwerpen van de mijn. Ook niet over de aankoop van het terrein en het recht om te bouwen. Padre Almer en Anibal willen het liefst zo snel mogelijk beginnen met de bouw. Dat is voor de inwoners van La Libertad een bewijs dat er echt iets gaat gebeuren en zal de betrokkenheid versterken. Het liefst zouden zij daarvoor het geld uit Doetinchem gebruiken. Ze willen in etappes werken: eerst het gebouw, dan het dak en dan de aankleding. Maar voordat wij daar groen licht voor geven, willen we eerst een begroting zien en een plan van actie en verantwoordelijkheden. De padre denkt dat het met de personele voorziening wel gaat lukken. De sociale apotheek krijgt een plek in het gebouw met een dagelijkse bezetting door een persoon. Het tweede personeelslid kan door de parochie betaald worden en het derde personeelslid... komt wel goed. 30
De padre geeft ons twee documenten met ontwerp en begroting van het asilo. Dat blijken het verouderde eerste ontwerp en begroting te zijn dat al in 2011 is opgesteld. Een poging om voor het vertrek van Anneke nog een bijeenkomst te plannen met mijn, gemeente, kerk en DOS is niet gelukt.
9. Masterplan B2Gold Overleg met B2Gold dinsdag 18 februari 2014, Casa de la Hermandad Aanwezig: B2GOLD: Víctor Martínez, DOS: Mart Hopmans, Anneke van der Haar, Monic Schaapveld LBSNN: Tania Muñoz, Marco Castellón DOS: Doetinchem heeft meer dan 20 jaar een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van La Libertad via diverse (sociale) projecten. Sinds enkele jaren is ook B2Gold actief op dit gebied. Dit overleg is bedoeld inzicht te krijgen in de projecten van B2Gold nu en in de toekomst. Tijdens het vorige bezoek van een delegatie in Doetinchem was er sprake van een masterplan van de mijn in ontwerp. Voor het werk van de stedenband is het belangrijk om te weten wat de plannen van de mijn zijn voor de toekomst. Die willen we betrekken bij het formuleren van een visie op de periode na 2015. Na 2015 zullen de fondsen uit Nederland sterk verminderen. Achtergrondinformatie over B2Gold Víctor Martínez vertelt dat B2Gold eind 2007 de mijn in La Libertad heeft verkregen en dat na een technologische herstructurering de mijn in december 2009 operatief is geworden. B2Gold is een Canadees bedrijf, het heeft nu twee exploitatieprojecten en vier gebieden in exploratie. Het concessiegebied is 145 km2. Twee km2 daarvan worden geëxploiteerd, dit gebied ligt tussen La Libertad en Santo Domingo. 480 werknemers werken direct voor de mijn en 816 via onderaanneming. Hiervan komt 90% uit de gemeente La Libertad, dit is in de CAO geregeld. Er wordt 85% goud uit het steen gehaald. Er wordt veel aandacht besteed aan veiligheid, er zijn 5 veiligheidspunten die iedere dag voor men aan het werk gaat gelezen worden. De installaties worden voortdurend geïnspecteerd en als er iets mis is wordt het direct gemaakt. Om te stimuleren dat de werknemers deze regels toepassen en zo het risico op ongelukken te verkleinen, wordt er elke drie maand een prijs (in de vorm van huishoudelijke apparaten) uitgereikt aan de werknemer die de meeste punten heeft gescoord op veiligheid. Hieraan besteedt de mijn zo´n 70.000 dollar per jaar. Dit is niet om de veiligheid te kopen, maar om de werknemers te stimuleren dat ze veilig werken. Werken volgens een schone productie B2GOLD past een schone productiemethode toe omdat het een beursgenoteerd bedrijf is. Het water wordt hergebruikt en er wordt geen water met sediment geloosd omdat het gebruikte water naar een oxidatiebekken wordt geleid. Op de bodem liggen ondoorlaatbare geomembranen waardoor er geen filtratie is. Als de volledige capaciteit van het bekken benut is wordt er beplanting op aangebracht. Ook alle afgewerkte olie, smeermiddelen e.d. worden gerecycled. Afval wordt gescheiden, het organisch afval wordt verwerkt tot compost voor de boomkwekerij die ze sinds 2010 hebben. 31
Milieumaatregelen Oppervlaktewater aan de randen van de mijn wordt regelmatig onderzocht door de mijn, MARENA en gemeente (verplicht bij wet). Mensen uit La Libertad krijgen die gelegenheid ook (meestal jongeren van milieuorganisatie) i.v.m. transparantie. Vanaf 2010 herbebossingsprogramma ter bescherming van het stroomgebied van de Río San Miguel en Río Mico. In 2011-2013 435.000 bomen geplant (350.000 verplicht volgens wet). In 2014 willen ze 400.000 boompjes planten en de boomkwekerij uitbreiden. De bomen worden uitgezet in gebied van particuliere boeren, door medewerkers van B2Gold, de mijn neemt alle kosten op zich. In Santo Domingo zijn andere afspraken gemaakt: opvang wilde dieren en modelboerderij.
Sociaal programma van B2Gold Sinds 2010 heeft de mijn een sociaal programma op het gebied van gezondheidszorg, educatie, Los Pipitos, sporthal, opstarten bedrijfjes, woningbouw, gemeentelijke vuilstortplaats, onderzoek voor betere drinkwatervoorziening, hulp aan traditionele mijnbouwers, Asilo ancianos en toerisme. Waarom doet de mijn dat De mijn probeert hiermee de negatieve effecten van de industriële mijnbouw enigszins te verzachten. Door de hoge goudprijs is er een trek van het platteland naar de stad. De groei van de stedelijke bevolking is in LL 1,6%, landelijk 1,8%, in Juigalpa 1,2%. Rondom LL zijn er vooral grootgrondbezitters. 3 á 4 families hebben de grond in handen, de rest werkt bij deze grootgrondbezitters voor C$ 60 per dag. Een kleine mijnbouwer geeft C$ 200 per dag, mijn B2Gold betaalt ook goed. Dit veroorzaakt een trek naar de stad en geeft problemen voor de infrastructuur. De mijn heeft een consultant ingeschakeld om een baseline-studie te doen voor een strategisch projectenplan. Interventies zijn er o.a. op gericht de trek naar de stad tegen te gaan, de gezondheid te bevorderen en de economisch potentie buiten B2Gold in de stad te verhogen. Gezondheidszorg Opknappen en opnieuw inrichten van Centro de Salud en van het laboratorium. Kosten voor ambulance. Educatie - Opknappen schooltjes en werken aan beroepsopleiding samen met INATEC. - Een computerklas in het oude gemeentehuis. - Korte cursussen op het platteland ism de gemeente. Daarvoor zijn door de gemeente comarca’s geselecteerd. Na een lokale studie naar de behoefte en de wensen van de mensen zelf, heeft INATEC mobiele modules uitgewerkt die op locatie gegeven worden. Er zijn inmiddels 32 cursussen uitgezet voor 220 studenten. Onlangs hebben 40 cursisten een bakkersopleiding of een cursus kostuumnaaien voltooid in El Castillo (comarca 80 km van LL stad verwijderd). Als de cursus afgerond is, werken de cursisten een bedrijfsplan uit. Bij een goed plan en goede wil, kunnen ze een beginkapitaal van de mijn krijgen. - B2Gold werkt graag samen met de gemeente La Libertad, INATEC en partnerstad Doetinchem aan beroepsonderwijs/korte cursussen.
32
Los Pipitos Het gebouw is opgeknapt en omheind, een therapielokaal is bijgebouwd, het salaris van de fulltime fysiotherapeut wordt betaald. Voor 420 kinderen met een beperking wordt met Kerst speelgoed gekocht. De werknemers organiseren pinatafeestjes en staan op eigen initiatief een dagloon beschikbaar voor Teleton (landelijke actiedag op tv). Teleton krijgt ieder jaar een cheque van B2Gold. Tijdens een werknemersvergadering eind 2011 hebben de werknemers besloten ook een dagloon te schenken voor de jaarlijkse kosten van Los Pipitos. Oud papier wordt naar Los Pipitos gebracht die het kunnen verkopen en zo eigen inkomsten hebben. In totaal ontvangt Los Pipitos $ 18-20.000 per jaar via de mijn. Sporthal Op verzoek van de gemeente La Libertad heeft de mijn voor miljoenen cordoba’s ($ 220.000) een overdekte sporthal neergezet. Om een recreatieve en sportieve ruimte te bieden. Gezond tijdverdrijf om ook alcoholisme en prostitutie tegen te gaan Opstarten van kleine bedrijfjes De jongeren op het platteland die een cursus voltooid hebben, kunnen zich aanmelden voor het project PYME. Zij kunnen tegen 0% rente een microkrediet aanvragen om een bedrijfje te beginnen. Inmiddels zijn 7 bedrijfjes van start gegaan. Woningbouw De mijn heeft een overeenkomst met de vakbond van B2Gold. De bond koopt de grond en de mijn bouwt huizen voor zijn medewerkers (kosten voor de mijn $ 10.000). De huizen worden onafgewerkt opgeleverd en gedoneerd aan medewerkers van de mijn: één grote ruimte van 36 m², waar de bewoners zelf nog veel aan moeten doen. Het eigendom staat op naam van de vader, de moeder en de kinderen, zodat het erg moeilijk wordt om de huizen weer door te verkopen, ter bescherming van het gezin. 70 huizen zijn al gebouwd, 30 huizen volgen nog. Daarna stopt de mijn met het bouwen van huizen. Met de gemeente is de mijn in overleg om met INVUR nog eens 100 eenvoudige huizen te bouwen voor mensen met weinig inkomen (wonen vaak in een zelfgebouwd huisje van planken en plastic). Zij betalen eenmalig $ 150 voor zo’n huis. Uitbreiding is mogelijk voor een eigen bijdrage van $ 100. Gemeentelijke vuilstortplaats In 2013 heeft de mijn een onderzoek gefinancierd naar een gecontroleerde vuilstortplaats met gescheiden afvalverwerking en milieuvriendelijk. Daaraan gekoppeld een bewustwordingscampagne. Personeel van gemeentewerken wordt getraind. Kosten $ 500.000. Onderzoek project drinkwater Onderzoek om de situatie rond drinkwater op te lossen. Was in 2013 gepland, maar is door bureaucratie op nationaal niveau niet gelukt. In 2014 gaat dit wel gebeuren. De gemeente heeft via het presidentiële kabinet toestemming gekregen. De aanbesteding is uitgezet. Kosten $ 190.000. Het wachten is nog op groen licht van ENACAL. Ondersteuning informele mijnwerkers Twee coöperaties van traditionele mijnwerkers hebben toestemming om 700-1000 m³ ruw materiaal aan te leveren dat op B2Gold wordt verwerkt. Daar zijn geen kosten aan verbonden en voor het goud dat eruit gewonnen wordt, krijgen ze de geldende goudprijs. Voordeel: hogere inkomsten, geen
33
tussenhandel, geen rastra’s nodig, betere arbeidsomstandigheden, geen kinderarbeid, minder milieuvervuiling. Wettelijk is B2Gold verplicht om 1% van de grond in concessie toegankelijk te houden voor traditionele mijnbouwers. In La Libertad is dat meer dan 3%. De gouddelvers mogen zonder kosten gebruik maken van dat gebied. Als ze goud delven op de grond van een boer, krijgt de boer 50% van de opbrengst. B2Gold gaat een keer dicht. De gouddelvers gaan door. B2Gold wil deel van de oplossing zijn van de negatieve aspecten van de traditionele mijnbouw (milieuvervuiling, slechte arbeidsomstandigheden, kinderarbeid). De nationale overheid stimuleert een initiatief tot overleg van ministerie van energie en mijn, ministerie van milieu MARENA, ministerie van arbeid, gemeente La Libertad, B2Gold, en de coöperaties van kleine mijnbouwers. Dit overleg bestaat sinds 2012. Van DOS kwam de vraag of Oro Verde (“Groen” goud) ook als onderdeel van de oplossing van de negatieve aspecten meegewogen wordt. Dat is niet het geval, Victor Martinez keek er eerst vreemd van op, maar wist toch dat dat in Peru gebeurt. Asilo Ancianos Sinds 2010 betaalt B2Gold het salaris van twee personen die de maaltijden voor de comedor infantil en ancianos bereiden. In 2011 heeft B2Gold het verzoek van de RK-kerk gekregen een bijdrage te leveren aan de bouw van een tehuis voor ouderen. Het stuk grond dat door de gemeente gedoneerd was, bleek niet geschikt voor het ontwerp. De mijn heeft een nieuw stuk grond gekocht en het ontwerp is ook aangepast. Er is nu een nieuw plan met kosten voor de mijn: $ 116.000. De mijn heeft er inmiddels al $ 40.000 in zitten. De RK-kerk heeft nog wat kritiek op het plan: er zou geen oprit voor rolstoelen bij zijn. Victor Martinez verwacht dat het project met de bijdragen van de gemeente LL en Doetinchem dit jaar uitgevoerd gaat worden. Toerisme B2Gold is niet uitgenodigd om een van de financiers te zijn voor de toerisme-ontwikkeling. Zij hebben een goede relatie met CEP en weten dat de toerismeprojecten door hen per plaats uitgewerkt worden. B2Gold heeft al wel geld opzij gezet voor het goudmuseum. Eventueel willen zij een additionele cursus met het thema toerisme aanbieden, bijv. om de toeristische ondernemingen in LL verder toe te rusten. Toekomst met betrekking tot sociale projecten B2Gold stopt met het opknappen van scholen en ziekenhuizen. Gaat door met technische cursussen en het PYME-project (integreren met andere projecten), moderne gemeentelijke vuilstortplaats (nieuwe bedrijvigheid), bewustwordingscampagne rond afval, jaarlijkse bijdrage aan Los Pipitos, woningbouw tot 2015, met gemeente en INVUR: bouw 100 huizen voor de armsten, herbebossingsprogramma (uitbreiding boomkwekerij), overleg toekomst traditionele mijnbouw. Directe inkomsten gemeente LL via de mijn De gemeente LL ontvangt 2% belasting op de inkomsten van B2Gold. 30% wordt overgedragen aan de rijksoverheid. Hoe meer lokale belasting gemeenten binnenhalen, hoe meer overheidsgelden van nationaal naar lokaal. La Libertad heeft dus veel inkomsten te danken aan B2Gold. Qua inkomsten staat La Libertad op hetzelfde niveau als de departementale hoofdsteden. Ter vergelijking: Juigalpa heeft 65.000 inwoners en 125 miljoen dollar inkomstenbelasting; La Libertad heeft 14.000 inwoners en 86 miljoen dollar inkomstenbelasting. La Libertad gebruikt dit o.a. door de verharding van wegen naar de comarca’s. 34
Goud is het belangrijkste exportproduct van Nicaragua. Een productie van 325,000 onzas (9213,6 kg) in 2013, waarvan 54% uit La Libertad komt. 10.
Gezondheidszorg
Sinds kort heeft La Libertad een volwaardig gezondheidscentrum. Het is met middelen van MINSA, het ministerie van gezondheid in Nicaragua, gebouwd. De delegatie heeft een rondleiding gehad van de medisch directeur. Hij vertelde dat er in het buitengebied van La Libertad meer gezondheidsposten komen. Er zijn er nu drie. Daarvoor heeft Doetinchem een aantal jaren geleden koelkasten op zonne-energie geleverd. Hij hoopt dat Doetinchem dat voor de nieuwe gezondheidsposten ook gaat doen. Het oude Centro de Salud in nu casa materna geworden voor de zorg rond zwangerschap en bevalling. Het gebouw is opgeknapt met geld van B2Gold. Op de foto’s het nieuwe en het oude centrum.
35
11. Fundacion Crecemos Juntos en coaches LBSNN
Fundacion Crecemos Juntos Leden zijn al sinds 2000 dezelfde. Elk van de leden heeft een eigen verantwoordelijkheid. Er lijkt weinig overleg te zijn onderling. - Hector Kauffman is voorzitter. Hij geniet aanzien bij gemeente LL, is van dezelfde partij als het gemeentebestuur, heeft verantwoordelijke functie als milieuman bij de mijn, is daar erg druk mee. Heeft een rol bij de transfer van de gelden die via het waterschap Rijn en IJssel binnenkomen, maar is niet inhoudelijk op de hoogte van de ontwikkelingen binnen het waterproject. - Yamileth Miranda is penningmeester van FCJ. Zij is coördinator van het programma voor beroepsonderwijs. Zij werkt op het gemeentehuis, heeft daar een drukke baan en kan onvoldoende tijd vrijmaken om de cursussen te begeleiden. - Sergio Lazo is vicevoorzitter en fungeert als contactpersoon tussen DOS en FCJ. Hij is vooral betrokken bij het woningbouwproject, maar is ook de trekker van Trazabilidad. Hij is namens de RK-kerk betrokken bij de zorg voor ouderen (zijn broer Anibal is de verantwoordelijke daarvoor). Als eigenaar van een boerenbedrijf is hij geïnteresseerd in het microkredietprogramma, maar hij valt niet onder de doelgroep. - Janeri Kauffman is onderwijzeres en trekt het onderwijsprogramma voor kleuter-, basis- en speciaal onderwijs. Ook is zij de trekker van de campagne Stop kinderarbeid. - Maria del Carmen is in naam lid, maar heeft zich weinig laten zien op de vergaderingen van FCJ. Zij was in het verleden vooral actief voor de sociale projecten namens de kerk. Momenteel is ze actief voor een landelijk programma voor kinderen met kanker. - Pedro Blandon werkt als arts op het Centro de Salud. Is vaak aanwezig tijdens delegatiebezoek. - Jesus Betancourt werkt op het gemeentehuis en is bij delegatieleden vooral bekend vanwege zijn muzikale vaardigheden. Hij kan mooi accordeon spelen en zingen. - Als administrateur was jarenlang Denis Urbina werkzaam op de Casa de la Hermandad. Onlangs heeft hij ontslag genomen, omdat hij met zijn bedrijf van mototaxi’s meer kan verdienen. Julissa Amador Lazo doet nu de administratie voor FCJ, o.a. het woningbouwprogramma. Zij heeft een opleiding in de administratie voltooid. Voor hand-enspandiensten is Santos met haar zoon vaak in de casa.
36
Coaches LBSNN
Sinds augustus 2013 is Marco Aurelio Castellon door LBSNN als coach aangesteld om het microkredietprogramma, trazabilidad en de ontwikkeling van het beroepsonderwijs en toerisme in een stroomversnelling te brengen. Hulp bij opzetten van een businessplan voor de woningbouw is niet gelukt. Hij werkt fulltime bij LBSNN, twee weken per maand in La Libertad en twee weken per maand in Matagalpa.
Sinds november 2013 heeft LBSNN nog een coach aangesteld: Ever Vargas. Hij werkt de ene week voor San Pedro de Lovago en de andere week voor La Libertad. Hij woont in Santo Tomas en heeft min of meer dezelfde opdracht als Marco. Ook hem is het niet gelukt een degelijk businessplan op te zetten.
Beide coaches lijken goed geaccepteerd te worden door de Libertijnen. Zij worden tot 1 april betaald uit het AEL-fonds van de (voorheen) Nederlandse ambassade in Nicaragua. Zij hebben goed geholpen bij het organiseren van de activiteiten tijdens de missie van DOS. LBSNN heeft gesuggereerd de coaches bij voldoende geschiktheid na 1 april 2014 te betalen uit het CJ-programma.
37
12. Gesprekken over de toekomst van de stedenband Doetinchem-La Libertad Gesprek met Darwin Kauffman en Damarys over toekomst en bezoek Damarys Darwin: Het is duidelijk dat we de duurzaamheid van de gemeente moeten verbeteren. Daarom werken we aan technische opleidingen voor jongeren, verbetering van de wegen op het platteland, verbetering van de gezondheidscentra, omvorming van de landbouw naar een meer geavanceerde techniek, waarbij gebruikgemaakt wordt van de waterbronnen die de gemeente heeft. En ook het beter benutten van de toeristische sector. Dit willen we doen in samenwerking met de traditionele mijnwerkers, de bedrijven die via onderaanneming voor de grote mijn werken en met B2Gold dat sociale projecten financiert. In de 20 jaar van de stedenband hebben we geleerd dat deze samenwerking niet voor altijd is en we begrijpen dat er andere landen zijn die deze samenwerking met Nederland nodig hebben. We moeten duurzaam worden op basis van onze eigen middelen. We zijn er dankbaar voor dat jullie de eersten waren die ons ondersteund hebben en dat zullen we nooit vergeten. We hebben veel van jullie geleerd en we hopen dat de vriendschapsbanden ook na 2015 blijven bestaan. La Libertad heeft de laatste tijd een snelle groei gekend dankzij de ondersteuning van de mijn en de hulp van de stedenband die na de beëindiging van de burgeroorlog van start is gegaan. Een aantal belangrijke projecten die in de planning zitten, zijn de gecontroleerde vuilstortplaats en het drinkwaterproject. Damaris López spreekt ook haar dank uit voor de ondersteuning uit Nederland en voor de uitnodiging om in mei naar Doetinchem te komen. Ze wil graag een centrum voor kinderen met beperkingen bezoeken, de afdelingen Planning en Kadaster van de gemeente om de Nederlandse ervaringen te leren kennen en eventueel technische ondersteuning te krijgen. Ook is ze geïnteresseerd in de afdeling toerisme van de gemeente. Ze wil graag beroepsopleidingen bezoeken, want La Libertad is ook een school voor beroepsopleidingen aan het opzetten. Ook wil ze kennismaken met een toeristisch project in Doetinchem. Heel graag wil ze burgemeester Herman Kaiser ontmoeten. De reisdata zijn vastgesteld: de heenreis op 20 mei en de terugreis op 29 mei. Gesprek met FC Juntos over de toekomst van de stedenband Sergio Lazo: Er zijn al meer dan 20 jaar officiële contacten tussen de gemeenten en tussen de stichtingen. Doetinchem is een deel van de geschiedenis van La Libertad. Overal in de stad en op het platteland is wel iets van Doetinchem te vinden. La Libertad is dankbaar dat Doetinchem in een moeilijke tijd voor Nicaragua hulp heeft aangeboden. Het gaat beter met Nicaragua en het gaat relatief goed met La Libertad. Met name de laatste jaren lijkt La Libertad uit een slaap ontwaakt te zijn. Er is veel meer bedrijvigheid en huizen en wegen worden opgeknapt. La Libertad oogt fris en vrolijk. Sergio schrijft dit toe aan de rol die de stedenband speelt (ogen geopend voor nieuwe mogelijkheden) en het feit dat in de periode 2007-2009 de mijn heeft stilgelegen. Werknemers van de mijn kregen in die periode 30% van hun loon doorbetaald, zodat ze konden overleven maar niet investeren. De handel in La Libertad moest toen wel zoeken naar andere oplossingen en die bleken er te zijn. Dit heeft het zelfbewustzijn van de Libertijnen versterkt. La Libertad heeft Doetinchem in het hart gesloten en omgekeerd. Vriendschap hangt niet af van geld! We hebben een hechte en sterke vriendschapsband en die zal altijd blijven.
38
13. Aanbevelingen Bijscholing leerkrachten basisonderwijs Tweede helft 2014 nogmaals workshop aanbieden met hulp van Lipkje Stolk. In 2015 een of twee gemotiveerde leerkrachten en tecnico MINED uitnodigen voor bezoek aan Doetinchem met nadruk op interactief lesmateriaal in samenwerking met Iselinge, basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs. Wensen basisonderwijs voor de toekomst Voor de periode 2014/2015 wil men graag nog enkele workshops met medewerking van Nederland. Lezen en rekenen blijven de thema’s. Voor het thema bewegingsonderwijs heeft men behoefte aan enkele eenvoudige oefeningen. Leerkrachten: Angela Amador en Juan José Centeno uit Betulia. Beide leerkrachten zijn erg enthousiast over de hulp uit Doetinchem. De lesboeken Me Gusta ... zijn met behulp van investeringen uit Doetinchem aangeschaft. Ook met het aanvullend lesmateriaal uit Doetinchem is men blij. Op deze school willen de leerkrachten de afsluiting van het schooljaar in december 2014 in het teken van Nederland houden. Zij hoopten erop dat er dan mensen uit Doetinchem bij kunnen zijn. Dat zal waarschijnlijk niet lukken. Wel kunnen we hen misschien materiaal aanreiken. Beroepsonderwijs Uitzoeken wie verantwoordelijk is voor de aanwezigheid van praktijkmateriaal en innen van studentenbijdragen. Nagaan op de begrotingen voor het beroepsonderwijs, wat de bijdrage van Doetinchem is met het huidige aanwezigheidspercentage. Uitzoeken (in samenwerking met La Libertad en LBSNN) of een vervolgopleiding voor de geslaagden voor Mecanica automotriz te realiseren is. Toerisme Toeristische ontwikkeling in La Libertad blijven steunen en promoten. Op website DOS uitgebreide info over toeristische mogelijkheden van La Libertad. Beschrijving van route van Managua richting El Rama met vermelding van interessante stops onderweg. Zie toerismepagina van stedenband Groningen-San Marcos. Met burgemeester Damarys bezoek brengen aan stadsmuseum Doetinchem en toerismesector Graafschap College. Hulp aanbieden bij het inrichten van het museum. Bijv. teksten beoordelen en vertalen (in Engels). Toerismesector Graafschap College inschakelen. De route via La Libertad weer in de volgende Lonely Planet zien te krijgen (verschijnt in 2016). Microkrediet Ontwikkeling nauwlettend blijven volgen. Bij onvoldoende animo niet gaan voor een tweede ronde. Geld dat daarvoor gereserveerd is of nog ingebracht moet worden door DOS, besteden aan het woningbouwprogramma van FCJ.
39
Woningbouw Alleen als de huidige doelgroep van de nieuw te bouwen huizen deel kunnen blijven nemen, akkoord gaan met een businessplan. De mogelijkheid van een businessplan buiten een financiële instelling om als goede optie blijven meewegen. Asilo ancianos Als aan de voorwaarde van DOS is voldaan, $20.000 in twee porties beschikbaar stellen om met de bouw te beginnen. Gezondheidszorg Overwegen of DOS fondsen voor solar-koelkasten wil gaan werven. Coaches LBSNN Overwegen of de coaches na 1 april 2014 uit het Caminando Juntos-fonds betaald moeten worden. Schoon water voor La Libertad: Ontwikkelingen rond project blijven volgen. Filters verontreinigd water: Bedrijf Filtron in Masatepe maakt filters die water reinigen van bacteriën. Idee van de delegatie: Met FCJ en WRIJ overleggen of er voor dergelijke filters behoefte aan/een afzetmarkt in La Libertad is. Zo ja, dan fondsen zoeken om de filters voor bijv. $ 12.50 per filter op de markt laten brengen door FCJ.
Visie stedenband na 2015 Mening formuleren die aan La Libertad, burgers in Doetinchem en politiek te verdedigen is. Enkele beschouwingen Het gaat beter met Nicaragua. Dat zie je als toerist aan de infrastructuur: meer goede geplaveide wegen, meer restaurants en winkels met keus. Meer bedrijvigheid. Betere, goed verzorgde huizen. Toch is er nog steeds armoede. Veel mensen leven in zelfgebouwde hutjes van golfplaat en plastic. In Nicaragua zijn een aantal grotere bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen, waaronder Centro Empresial Pellas en B2Gold. Zij hebben ook fondsen voor projecten in La Libertad. De gemeente La Libertad heeft dankzij de inkomstenbelasting van de mijn (2% ) relatief veel te besteden in vergelijking met andere steden in Nicaragua. Maar over 10-15 jaar is de mijn daar waarschijnlijk weg. La Libertad werkt aan transitie van bedrijvigheid en ziet o.a. veel in de ontwikkeling van toerisme en verbetering van de landbouw- en veeteeltsector. Plannen maken lukt goed, maar de organisatie van de uitvoering laat te wensen over. Mogelijk ligt daar een taak voor ons als partnerstad in de toekomst.
40
14.
Afspraken
MDG 2 Aanvullende leermiddelen De programmacoördinator, Janery Kauffman, zal de viceburgemeester van La Libertad, Darwin Kauffman het verzoek voorleggen dat deze, als gemeentelijke counterpart, een computer met printer beschikbaar stelt. Toewerken naar: Uitwerken van ideeën door de leerkrachten uit LL Zelf ontwikkelen van leermiddelen voor klas 1 tot 6 in LL Duurzaam materiaal bij nieuwe lesmethoden voor alle scholen in gemeente La Libertad De gedelegeerde van MINED, Martha López, zal de contacten leggen om de mogelijkheid te onderzoeken dit op te nemen in het nationale programma. Als eerste zal ze contact opnemen met MINED op departementaal niveau. Zij denkt dat MINED het niet zomaar landelijk invoert, maar eerst pilots wil uitwerken. Janeri ziet mogelijkheid om hier geld mee te verdienen. Voorlopig gaat de tecnico van MINED, David Angel, zorgen voor het vermenigvuldigen van het materiaal. Los Pipitos Bij de eerste overhandiging is slechts een klein deel voor Los Pipitos. De komende maanden zal vooral in het teken staan van sensibiliseren van ouders en het aantrekken van kinderen voor onderwijs en therapie. Bij de overhandiging van de tweede 40% zal het grootste deel van de investering voor Los Pipitos overhandigd worden. Het is vooral materiaal dat gebruikt wordt voor kinderen met fysieke beperkingen. Daarvan volgen maar enkelen onderwijs op Los Pipitos. Kinderen uit de buurtschappen komen onregelmatig (soms eenmaal per veertien dagen) voor therapie. Het Lilianefonds verleent ook bijstand aan individuele kinderen. Afspraak: Het doel van het programma is een toename van het aantal leerlingen van Los Pipitos, van 11 leerlingen nu naar 35 aan het eind van 2014. Over de cursus gebarentaal is wat discussie. Mogelijk wordt die cursus door Plan Nicaragua of de mijn aangeboden. Janeri zoekt het uit. Feestje op school in Betulia, thema Nederland, ondersteunen Leerkrachten: Angela Amador en Juan José Centeno. Beide leerkrachten zijn erg enthousiast over de hulp uit Doetinchem. De lesboeken Me Gusta ... zijn met behulp van investeringen uit Doetinchem aangeschaft. Ook met het aanvullend lesmateriaal uit Doetinchem is men blij. Op deze school willen de leerkrachten de afsluiting van het schooljaar in december 2014 in het teken van Nederland houden. Zij hoopten erop dat er dan mensen uit Doetinchem bij kunnen zijn. Dat zal waarschijnlijk niet lukken. Wel kunnen we hen misschien materiaal aanreiken.
41
Vervolgopleiding mecanica automotriz 23 oktober 2013 is de cursus afgerond. 10 studenten hebben op 22 november hun diploma ontvangen. Baangarantie was er helaas niet. Een student werkte al bij de mijn, een andere heeft een tijdelijk contract. Acht studenten zijn nog werkzoekend. Alle 10 geslaagden willen graag meer verdieping met een aanvullende cursus: hydraulica. Dit kwam naar voren tijdens een interview met Billy Flores. Met Yamileth en Ever is afgesproken de mogelijkheden te onderzoeken. Met INATEC gaat men niet meer in zee, maar dat biedt deze cursus ook niet aan. Ever neemt contact op met NIMAC (Nicaraguan Machinery Company) in Managua, Yamileth met INTECNA (Instituto Tecnologico National) in Granada en Ever met CEP (Centro Empresial Pellas). Asilo ancianos o vergadering met werkteam beleggen voor een snelle start van de werkzaamheden; o maken van afspraken over acties en verantwoordelijkheden; o plan voor inrichting en exploitatie (mijn en parochianen, ook van andere kerken, voor maaltijden, gemeente vaste lasten en schoonmaak, MINSA medische voorziening 2 x per week, RK-kerk en andere kerken voor 3 personeelsleden). Bezoek burgemeester Damarys en voorzitter FCJ Hector aan Doetinchem Damarys en Hector vertrekken op 20 mei 2014 uit Managua, reizen via Panama en komen op 21 mei aan in Amsterdam. Hector boekt de tickets en stuurt de rekening naar DOS.
42
