ING Focus External trade

ECONOMIC RESEARCH ING FOCUS July 2010

Nr. 2013-6 28 november 2013

ING Focus External trade Marktaandeel van de export: opgelet, gevaar! BE: export (% YoY)

 De buitenlandse handel in België richt zich meer en meer op de groeimarkten, ook al heeft de export naar de eurozone nog ruimschoots de overhand.

20%

 De crisis in de eurozone heeft geleid tot een drastische terugval van de

10%

Belgische uitvoer naar de perifere eurolanden.

0% -10%

 De exportresultaten van België lijken ietwat achterop te hinken ten opzichte van

-20%

het verloop van de wereldhandel.

-30% 08

09

10

11

12

13

 Een deel van deze underperformance is te wijten aan het afnemende gewicht van de eurozone daarin.

 Maar dat verklaart niet alles, aangezien de exportresultaten van België

Bron: Belgostat, ING

overwegend lager zijn dan in de drie grote buurlanden.

BE: openheidsgraad

Synthese van de Belgische economie en prognoses

190%

Groei

Werkloosheidsgraad

Inflatie

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

10,0%

170%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

180%

Budgetair saldo

8,0%

160%

6,0%

150%

4,0%

140% 08

09

10

11

12

13

2,0% 0,0%

Bron: Belgostat, ING

-2,0% -4,0% -6,0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

-8,0%

Bron: Belgostat, prognoses: ING

De Belgische economie in enkele cijfers (en prognoses)

Bbp (joj) Gezinsuitgaven Bedrijfsinvesteringen Gezinsinvesteringen (huisvesting) Overheidsuitgaven Nettobijdrage van de buitenlandse handel Inflatie (%) Werkloosheidsgraad (%)

Economic Research

Philippe Ledent

2012

2013

2014

2015

-0.3 -0.3 0.1 -2.8 0.4 0.2 2.8

0.1 0.4 -0.2 -3.6 0.5 0.2 1.1

1.2 0.8 2.6 1.4 1.0 0.3 1.6

1.6 1.4 3.5 1.8 0.8 0.1 1.9

7.6

8.6

8.6

8.1

Begrotingsoverschot/tekort (% bbp)

-3.8

-2.6

-2.1

-1.2

Overheidsschuld (% bbp)

99.8

100.0

99.5

97.6

Bron: Belgostat, prognoses: ING

Senior Economist Brussels + 32 2 547 31 61 [email protected]

Economic Research

1 DISCLAIMER OP DE LAATSTE PAGINA

ING FOCUS – External trade –- November –- 2013/6

Het is bekend dat de buitenlandse handel erg belangrijk is voor België, gezien de open economie van het land. De totale Belgische in- en uitvoer is goed voor meer dan 170% van de binnenlandse vraag, dat is een van de hoogste cijfers wereldwijd. Ons groeimodel berust dus op de buitenlandse handel, in aanvulling van de binnenlandse vraag. Dit model ging tot voor kort trouwens gepaard met een opeenstapeling van grote overschotten op de lopende rekening, die haast 5% van het bbp uitmaken. De lopende rekening van België is er in de loop van de jaren 2000 echter op achteruitgegaan. Sinds 2008 staat ze op een zeer laag peil en in 2012 was ze zelfs negatief. Die verslechtering valt deels te verklaren door de duurder wordende olie-import. Maar ook het zwakke concurrentievermogen van de Belgische economie en het daaruit voortvloeiende verlies van marktaandeel in de export worden dikwijls als schuldigen aangewezen voor de verslechtering van de lopende rekening. Onlangs nog stipte de Europese Commissie het verlies van marktaandeel in de export trouwens aan als een aanhoudend macroeconomisch onevenwicht in de Belgische economie. In dit nummer van ING Focus External trade gaan we dieper in op dit aspect van de Belgische buitenlandse handel. Daarom is het nummer opgebouwd als volgt: in het eerste deel beschrijven we het verloop van de buitenlandse goederenhandel in België gedurende de afgelopen vijf jaar, die werden gekenmerkt door de economische en financiële crisis. In het tweede deel gaan we dieper in op het marktaandeel en vergelijken we voor een panel van landen die essentieel zijn voor België de invoer afkomstig uit ons land met hun totale import. Om een beter beeld te krijgen van de relatieve situatie in België komt diezelfde analyse ook aan bod in het derde deel, maar dit keer vergelijken we de resultaten van België met die van zijn drie grootste buurlanden. Het vierde deel ten slotte bevat het besluit.

1. Stand van zaken van de export tijdens de crisis (2008 – 2013) De uitvoer kreeg het zwaar te verduren tijdens de crisis ...

... maar de export naar de BRIC-landen en NoordAmerika is er weer bovenop ... ... terwijl de uitvoer naar de eurozone maar moeilijk vooruitgang boekt.

De Belgische buitenlandse handel begint zich dus te heroriënteren.

De uitvoer naar de perifere euro landen is ineengestort ...

Hoe heeft de Belgische export zich de afgelopen vijf jaar ontwikkeld? Om die vraag te beantwoorden, werd gebruikgemaakt van de officiële statistische gegevens over de buitenlandse handel in waarde (nationaal concept). Nadat de Belgische export naar zijn verschillende afzetmarkten haast gelijktijdig met meer dan 20% daalde, verliep het herstel van de wereldhandel helemaal niet gelijkmatig (grafiek 1). Terwijl de eurozone wegzakte in de schuldencrisis lieten andere economische zones immers een sterker herstel optekenen. Het is dan ook niet te verwonderen dat de waarde van de Belgische goederenuitvoer naar landen in de eurozone in 2013 amper op het peil van vóór de crisis uitkomt, terwijl de export naar de BRIC-landen en Noord-Amerika met respectievelijk 60% en 50% is gestegen. Het overgrote deel van de Belgische export is wel nog altijd gericht op de landen in de eurozone (58% van de totale waarde in 2013), maar dat aandeel neemt almaar af. Het toenemende aandeel van de export naar landen met een sterkere groei werd al in het vorige decennium vastgesteld. Deze nieuwe cijfers bevestigen het verschijnsel tijdens de crisisjaren, wat op zich wel goed nieuws is, want zo konden we ons graantje meepikken van het sterke herstel elders in de wereld, terwijl de economische groei in de eurozone bleef kwakkelen. Dit gezegd zijnde, toont grafiek 1 ook aan dat de waarde van de uitvoer naar de BRIC-landen sinds 2011 ter plaatse blijft trappelen. Dat komt waarschijnlijk door de groeivertraging van die economieën in de voorbije twee jaar, maar het kan er ook op wijzen dat de noden van deze economieën en onze productie niet op elkaar zijn afgestemd. Alleen een sectorale analyse kan daar meer duidelijkheid in scheppen. De stagnering van de waarde van de uitvoer naar de eurozone is niet zo verbazingwekkend, rekening houdend met haar conjunctuursituatie. Toch moeten we een onderscheid maken tussen de export naar de perifere landen, die met zowat 25% daalde sinds het begin van de crisis, en de export naar de kernlanden van de eurozone, die inderdaad opnieuw op het peil van vóór de crisis uitkomt. Over een langere periode blijken de crisis in de eurozone en de economische en financiële fragmentatie die daarop volgde een nog grotere impact te hebben gehad (grafiek 2). De handelsintegratie door de 2


komst van de euro zorgde er immers voor dat de waarde van de uitvoer naar de partners in de kern van de zone met 50% toenam. Maar waar de export naar de perifere landen tot in 2008 hetzelfde profiel volgde, steeg hij in dezelfde periode uiteindelijk maar met 5%. We zijn dus weer terug bij af!

... terwijl de export naar de kernlanden fors is toegenomen dankzij de invoering van de euro

Grafiek 1 De Belgische uitvoerders richten zich op de groeimarkten

Grafiek 2 De crisis in de eurozone maakte de handelsintegratie met de perifere landen ongedaan

180

160

160

150

140

140 130

120

120

100

110

80

100 60 08

09

10

11

12

13

90 80

Eurozone

Non Euro EU

Noord Amerika

BRIC

Andere

Totaal

Bron: NBB; berekeningen: ING

00

01

02

03

04

05

06

07

Periphere eurolanden

08

09

10

11

12

13

Kernlanden

Bron: NBB, berekeningen: ING

2. Relatieve prestaties en marktaandeel De exportresultaten van België werden bestudeerd

De beschrijving in het eerste deel schetst het verloop van de Belgische goederenuitvoer tijdens de crisis. Maar daaruit valt niet af te leiden of België het beter had kunnen doen, of dat de geboekte vooruitgang daarentegen net uitzonderlijk sterk was. In een vorig nummer van ING Focus External trade probeerden we die vraag te beantwoorden door de groei van de Belgische export in de loop van de jaren 2000 te vergelijken met de economische groei in de doelmarkten. Hier passen we deze methode gerichter toe en vergelijken we de import uit België voor een panel van doellanden met de totale invoer van elk land gedurende de periode 2008-2013. Daarvoor maken we gebruik van de gegevens over de wereldhandel van het IMF. Als de gecumuleerde groei van de invoer uit België (verticale as van de grafieken 3 en 4) sterker is dan de gecumuleerde groei van de invoer uit de rest van de wereld (horizontale as van de grafieken 3 en 4), heeft België aan marktaandeel gewonnen en presteerde het beter dan de andere uitvoerders.

... maar de cijfers tonen aan dat de export in de markten van de eurozone marktaandeel verliest ...

... net als in de markten buiten de eurozone.

Voor de landen in de eurozone (grafiek 3), en meer bepaald de drie grootste exportmarkten, is dat helaas niet zo. We zien trouwens dat de Belgische uitvoer naar de perifere landen sterker is gekrompen dan de export van de rest van de wereld naar diezelfde landen. Binnen de handel in de eurozone moet België dus marktaandeel prijsgeven. Hetzelfde geldt voor de meeste grote exportmarkten van België buiten de eurozone (grafiek 4). De exportsituatie naar markten als Canada, Israël of Thailand ziet er zelfs ronduit problematisch uit. Alleen in Roemenië, Polen, Hongkong, India en China doet België het beter dan zijn concurrenten. Maar de outperformance kan soms verklaard zijn door specifieke factoren, zoals de uitvoer van diamanten naar India.

3


Grafiek 3 België verliest marktaandeel in zijn voornaamste exportmarkten van de eurozone ...

Grafiek 4 ... en in de meeste wereldmarkten

160%

30% AT 20% 10%

IT FI

FR

CN 120%

DE

100%

0%

80%

SK

-10% IE -20%

JP

ES

60%

PT

ZA

40%

TR

HK BR

KRAU SA AE GB US RU TH CH SE IL HU CZ CA DK NO

-30%

20%

GR -40%

0%

-50%

-20%

-30%

IN

140%

NL

LU

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

-20%

PL RO

0%

20%

40%

60%

80%

100% 120% 140%

Horizontale as: gecumuleerde groei van de invoer uit de rest van de wereld (buiten België), 2008-2013

Horizontale as: gecumuleerde groei van de invoer uit de rest van de wereld (buiten België), 2008-2013

Verticale as: gecumuleerde groei van de invoer uit België, 2008-2013


De omvang van de cirkels geeft het gewicht weer van het land in de Belgische totale export: = 5% van de export (buiten ES)


Bron: IMF, berekeningen: ING


3. België tegenover zijn buurlanden In vergelijking met de drie grootste buurlanden ...

... lijkt België het toch beter te doen in de eurozonemarkten ...

... maar minder goed in de markten buiten de eurozone.

De gebruikte gegevens zijn onderhevig aan de wisselkoersen en grondstofprijzen, waardoor de resultaten in het vorige deel voor een stuk vertekend kunnen zijn. Om de prestatie van België objectiever te beoordelen, kunnen we dan ook dezelfde methode toepassen, maar dit keer door de resultaten van de Belgische export naar een panel van landen vergelijken met de exportprestaties van onze drie grootste buurlanden (Duitsland, Frankrijk en Nederland) voor diezelfde landen. De structuur van de grafieken 5 en 6 lijkt dus op de vorige: de horizontale assen geven over de periode 2008-2013 de gecumuleerde groei van de import van een land uit onze drie buurlanden en de verticale assen vermelden de gecumuleerde groei van de invoer van diezelfde landen uit België. Voor de landen in de eurozone geeft de Belgische buitenlandse handel een ander beeld te zien (grafiek 5): België doet het even goed of zelfs beter dan haar buurlanden, op twee uitzonderingen na. Voor de exportmarkten buiten de eurozone stellen we eerst vast dat de drie buurlanden van België veelal slechter presteren dan de rest van de wereld: dat België op de wereldmarkten aan marktaandeel inboet, kan dus deels worden verklaard door een algemeen verlies in de landen van de eurozone. De toenemende handel tussen de groeilanden zit daar ook voor iets tussen, net als de wisselkoerseffecten of de grondstofprijzen. Dat relativeert dus ietwat de resultaten in het vorige deel. De relatieve prestaties van België blijven daarentegen meestal slechter dan de resultaten van de buurlanden (grafiek 6): België verliest marktaandeel ten opzichte van zijn drie grote buurlanden in belangrijke markten als de Verenigde Staten, Canada, Korea of Australië. Het verlies aan marktaandeel kan dus niet alleen worden verklaard door invloeden in de eurozone zelf: ook de sectorale samenstelling en het concurrentievermogen van België maken dat er marktaandeel verloren gaat.

4


Grafiek 5 De Belgische uitvoerders doen het beter dan hun naburige collega's in de landen van de eurozone ... 30%

160%

20% LX

IN

140%

AT

CN

120%

IT FN

10%

100%

0%

80% PT

-20%

60%

ES

40%

IE

20%

-30%

0%

GR -30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

HK

JP

SK

-10%

-40% -40%

Grafiek 6 ... maar op enkele uitzonderingen na gaat dat niet op voor de meeste wereldmarkten.

30%

Horizontale as: gecumuleerde groei van de import uit de drie buurlanden (Duitsland, Frankrijk, Nederland), 2008-2013

-20% -20%

TK BR AE ZA KO NO PO UK US AU SA RO SD IL CA MX HU TJ DK RU CH 0%

20%

40%

60%

TH

80%

100%

120%

Horizontale as: gecumuleerde groei van de import uit de drie buurlanden (Duitsland, Frankrijk, Nederland), 2008-2013



De omvang van de cirkels geeft het gewicht weer van het land in de Belgische totale export: = 3% van de export (buiten DE, FR, NL)

De omvang van de cirkels geeft het gewicht weer van het land in de Belgische totale export: = 10% van de export (buiten DE, FR, NL)



4. Conclusies Wat kunnen we uit deze grafieken en tendensen afleiden? Eerst en vooral dat het wereldhandelsverloop, dat zelf wordt versneld door de economische en financiële crisis van de afgelopen jaren, een verschuiving veroorzaakt in de geografische structuur van de Belgische export, die tot dan werd gekenmerkt door een zeer sterke concentratie op de landen van de eurozone. Vervolgens wordt de recente vaststelling van de Europese Commissie over het verlies aan marktaandeel door België bevestigd in de hier voorgestelde analyse. Dat geldt zowel tegenover de landen van de eurozone als tegenover de markten buiten de eurozone. Deze underperformance valt deels te verklaren door een algemeen verlies aan marktaandeel in de landen van de eurozone (België, Duitsland, Frankrijk en Nederland, zoals hier bestudeerd). Dat komt onder meer door het toenemende handelsverkeer tussen groeilanden, maar waarschijnlijk ook door een algemeen verlies aan concurrentievermogen in de landen van de eurozone. Ondanks deze vaststelling heeft België de neiging om het minder goed te doen dan zijn buurlanden in de meeste markten buiten de eurozone, op enkele opvallende uitzonderingen na. Maar uitschieters als India en China (sterke outperformance van België) hangen gedeeltelijk samen met specifieke sectorale verschijnselen. De meningen over eventuele oplossingen mogen dan wel verschillen, het probleem van het verlies aan marktaandeel op zich kan niet worden ontkend. De Belgische exporteurs lijken grote inspanningen te doen om hun export op de groeimarkten te richten, maar voor het behoud van het Belgische groeimodel, dat berust op de interne vraag en de buitenlandse handel, is het essentieel om socio-economische voorwaarden te scheppen die de uitvoerders in staat stellen hun resultaten op de wereldmarkten te verbeteren.

5


Kaderstuk: Spanje beter dan België? We wilden de relatieve prestatie van België (dat van oudsher een exportland is) vergelijken met Spanje. Dat land kampte met een groot tekort op de lopende rekening, maar ten koste van zware offers op het gebied van arbeidskosten en ondanks aanhoudende grote structurele problemen lijkt Spanje het weer beter te doen op de exportmarkten. De grafieken 7 en 8 tonen dat aan. Volgens de methode die in deel 3 werd toegepast, blijkt dat Spanje even goed of zelfs beter presteert dan België in 30 van de 37 bestudeerde exportmarkten. In vergelijking met België blijft de buitenlandse handel uiteraard zeer beperkt in verhouding tot de totale activiteit van het land. Uitgaand van een sterk verslechterde toestand is het trouwens normaal dat Spanje stevige groeicijfers laat optekenen. Toch wijzen deze cijfers erop dat de activiteit in dit perifere euroland stilletjes aan weer op gang komt. Grafiek 7 Vergelijkbare prestaties van België en Spanje Grafiek 8 ... maar op de wereldmarkten heeft Spanje in de grote eurozonemarkten ... voorsprong ...

40%

160%

30%

140% 120%

NL

20%

AT FR

LX

10%

FN

0%

100%

IT DE

80% 60%

SK

-10%

IE

40%

PT

-20%

20%

-30%

0%

GR

-40% -60%

-20%

-40%

-20%

0%

IN CN

20%

40%

60%

-40%

HK BR

JP

TK RU PO SD ZA AE KO NO UK US SA MX ROCA TH HU TJ IL DK 0%

40%

CH AU

80%

120%

160%

Horizontale as: gecumuleerde groei van de invoer uit Spanje, 2008-2013

Horizontale as: gecumuleerde groei van de invoer uit Spanje, 2008-2013







ISO coden AE

Verenigde Arabische emiraten

GB

Groot-Brittannië

NO

Noorwegen

AT

Oostenrijk

GR

Griekenland

PL

Polen

AU

Australië

HK

Hong Kong

PT

Portugal

BR

Braziel

HU

Hongarije

RO

Roemenië

CA

Canada

IE

Ierland

RU

Rusland

CH

Zwitserland

IL

Israël

SA

Saoedi-Arabië

CN

China

IN

India

SE

Zweden

CZ

Tsjechië

IT

Italië

SK

Slowakije

DE

Duitsland

JP

Japan

TH

Thailand

DK

Denemarken

KR

Zuid Korea

TR

Turkije

ES

Spanje

LU

Luxemburg

US

Verenigde Staten

FR

Frankrijk

NL

Nederland

ZA

Zuid Afrika

6


Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de onderliggende securities en/of over de uitgevende instanties en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is gemaakt namens de ING in dit verband zijnde ING Groep N.V., gevestigd in Nederland, en enkele van haar dochtermaatschappijen en/of branches, en enkel en alleen bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING is onderdeel van ING Group (in dit verband zijnde ING Groep N.V. en haar dochters en gelieerde ondernemingen). Deze publicatie geeft geen investment advies noch is het een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enige financieel instrument. Hoewel redelijke zorg is besteed om er zeker van te zijn dat de informatie opgenomen in dit rapport is niet onjuist of misleidend ten tijde van de publicatie, geeft ING geen garantie dat de informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Group en al haar bestuurders, werknemers, en aan haar gerelateerde cliënten mogen, voor zover toegestaan bij wet, lange of korte posities houden of anderszins belang hebben bij enige transactie of investment (derivaten hieronder begrepen) waarnaar wordt verwezen in deze publicatie. Bovendien mag ING Group diensten op het gebied van bank, verzekering en asset management aanbieden en leveren aan, of zulke diensten afnemen van, elke vennootschap waarnaar wordt verwezen in deze publicatie. Noch ING noch enige van haar directeuren of werknemers accepteren enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de ING. Alle rechten zijn voorbehouden. Enige investering waarnaar wordt verwezen kan significant risico inhouden, zijn niet noodzakelijkerwijze mogelijk in alle jurisdicties, zijn wellicht illiquide en zijn wellicht niet geschikt voor elke investeerder. De waarde van, of inkomsten uit, enige investering waarnaar wordt verwezen kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in de wisselkoers. Resultaten behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Investeerders dienen hun eigen investeringsbeslissingen te nemen zonder te vertrouwen op deze publicatie. Alleen investeerders met voldoende kennis en ervaring op financieel gebied om de verdiensten en risico’s te kunnen beoordelen kunnen overwegen om te investeren in enige uitgevende instantie of markt zoals hierin beschreven. Andere personen dienen geen enkele actie te nemen op basis van deze publicatie. Deze publicatie is in het Verenigd Koninkrijk alleen uitgegeven aan personen beschreven in artikelen 19, 47 en 49 van de Financial Services and Markets Act 2000 (Financial Promotion) Order 2005 en is niet bestemd om te worden verspreid, direct of indirect, naar enige ander klasse van mensen (hieronder private investors begrepen). De publicatie is in Italië alleen uitgegeven aan personen beschreven in artikel 31 van Consob Regulation No. 11522/98. Deze publicatie is in de Verenigde Staten van Amerika alleen uitgegeven aan Qualified Institutional Buyers (QIB’s) en grote bedrijven. Cliënten dienen contact op te nemen en hun transacties uit te voeren via analisten van een ING entiteit in hun eigen jurisdictie tenzij toepasselijk recht anders toestaat. ING Bank N.V., haar branches en/of haar dochterondernemingen zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht bij de betrokken nationale toezichthouders. ING Bank N.V. heeft een vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, houdt kantoor aan de Amstelveenseweg 500, 1081 KL Amsterdam, Nederland en is onder nummer 33031431 ingeschreven in het handelsregister van de kamer van koophandel. ING Financial Markets LLC, lid van NYSE, NASD en SIPC en onderdeel van ING, heeft onder de toepasselijke voorwaarden de verantwoordelijkheid geaccepteerd voor de distributie van dit rapport in de Verenigde Staten. Voor de publicaties in België is de verantwoordelijke uitgever Peter Vanden Houte, Marnixlaan 24, 1000 Brussel.

7

ING Focus External trade

Recommend Documents