ING Economisch Bureau. Kwaliteit digitale infrastructuur loopt uiteen tussen provincies

ING Economisch Bureau

Kwaliteit digitale infrastructuur loopt uiteen tussen provincies

Oktober ING Economisch 2015 Bureau

1

Digitale infrastructuur in de regio / oktober 2015

Inhoud Digitale infrastructuur belangrijk voor economie

3

Noord-Holland heeft beste digitale Infrastructuur

4

Mobiel internet steeds belangrijker

5 Pieken en dalen in noordelijke digitale Infrastructuur

6

Buitengebieden in Oost-Nederland missen goede digitale infrastructuur

7

Midden-Nederland in top digitale infrastructuur

8

West-Nederland het sterkst verbonden

9

Zuid-Nederland niet in digitale kopgroep

10

Colofon


2

11


Digitale infrastructuur belangrijk voor economie De regionale economie wordt steeds digitaler De digitalisering van de economie is geen ver toekomstbeeld, maar een steeds sterker wordende realiteit. ICT is verweven met alle geledingen van de economie. Producten en diensten worden online aangeboden, gekocht en afgerekend, waarbij ook ondersteunende communicatie meer en meer online verloopt. Mobiele ICT-apparaten zijn voor consumenten gemeengoed, maar ook op de werkvloer niet meer weg te denken, bijvoorbeeld in de zorg en de afvalverwerking. Automatisering en robotisering van processen en taken groeit verder. Software vormt het hart van steeds meer bedrijven. De hoeveelheid data neemt door de digitalisering enorme proporties aan. Alle activiteiten stoelen op een digitale infrastructuur die gegevensuitwisseling mogelijk maakt. Het gaat hier om de netwerken van masten en kabels, rekenkracht en daarnaast opslag en verwerking van data. Wereldzeeën, wegen en spoorlijnen zijn voor de economie bepalende netwerken. Het zwaartepunt verschuift echter meer en meer naar de digitale infrastructuur. Hoewel afstand minder van belang lijkt in een digitale economie, is de kwaliteit van de regionale digitale infrastructuur wel degelijk van invloed op de economische prestaties. Dit maakt regionale verschillen in infrastructuur relevant.

staan van hele nieuwe business modellen en bedrijven. Hoewel de relevantie van internet, digitalisering en software in alle sectoren toeneemt, zijn het vooral dienstverlenende bedrijven die niet zonder een goede digitale infrastructuur kunnen. Het percentage van het personeel dat bijvoorbeeld internet gebruikt ligt in de financiële dienstverlening en ICT op bijna 100%. Deze sectoren bieden ook het vaakst de gelegenheid om te telewerken. In 2014 bood bijna zeven op de tien bedrijven hun personeel op afstand toegang tot e-mail, bestanden, intranet en softwaresystemen.


Uit verschillende onderzoeken geanalyseerd door de Europese Commissie blijkt dat de invoering van snel internet (breedband) een positieve impact heeft op de economische groei. Ook de werkgelegenheid stijgt. Voor iedere € 1 miljard geïnvesteerd in breedband worden gemiddeld 9320 banen gecreëerd. Een studie uit 2009 concludeert dat een 10% hogere breedbandpenetratie een positief effect heeft gehad op het BBP van 0,9% tot 1,5%.

Internet meest gebruikt in dienstverlening Percentage personeel dat werkt met internet 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Financiële diensten Informatie & communicatie

Specialistische zakelijke diensten Onroerend goed Overige zakelijke diensten Zorg Handel

Hoe profiteert de economie van een betere digitale infrastructuur? De digitale infrastructuur is op twee manieren van invloed op de economie: direct, op de korte termijn, door de vervaardiging en de aanleg van de digitale infrastructuur (kabels, masten, datacenters). En indirect, op de (middel) lange termijn, door productiviteitsgroei dankzij sneller, mobieler werken en door toenemende innovatie zoals het ont-

Meer banen en meer economische groei

Bouw Vervoer

Industrie Horeca Bron: CBS

3


Noord-Holland heeft beste digitale infrastructuur Digitale infrastructuur loopt sterk uiteen binnen Nederland Nederland staat bekend om de in Europees en op wereldniveau goede digitale infrastructuur, bijvoorbeeld door een hoog aandeel breedbandaansluitingen. Maar wat zijn de verschillen binnen Nederland? Om de regionale infrastructuur van provincies te kunnen vergelijken heeft het ING Economisch Bureau gekeken naar een viertal factoren, te weten de dekking van snel vast en snel mobiel internet, het aantal wifinetwerken en de omvang van datacenters (zie kader). De beschikbaarheid van snel vast en mobiel internet vormt de kern van de digitale infrastructuur. Datacenters zijn ook zo’n essentieel element, door dataopslagcapaciteit en rekenkracht te bieden aan bedrijven en organisaties. Wifinetwerken ten slotte zijn een weerslag van het fijnmazige digitale netwerk dat beschikbaar is. De resulterende index geeft een beeld van de digitale infrastructuur in de provincies. Ten opzichte van Nederland als totaal scoren vijf provincies hoger en zeven provincies lager dan het gemiddelde van 100.

Noord-Holland koploper, Groningen in achtervolging Noord-Holland is de absolute koploper. Zo herbergt de provincie veruit het meeste datacentervloeroppervlak, ruim 60%, van het totaal en heeft het een zeer hoge 4G-dekking voor snel internet. De eerste achtervolgende groep wordt aangevoerd door Groningen, dat ook zeer goed scoort op datacentervloeroppervlak. Utrecht zit ook in die groep, vooral dankzij de grote beschikbaarheid van snel internet. Flevoland, Zuid-Holland en Overijssel vormen de midden


moot. Noord-Brabant, Drenthe, Zeeland en Limburg vormen de groep hier achter. Friesland en Gelderland sluiten de rij. Naast de beperkte aanwezigheid van datacenters in deze twee provincies, is het vooral de relatief lage dekking van zowel vast als mobiel snel internet die voor deze positie zorgt.

Grote verschillen in digitale infrastructuur Waarde digitale infrastructuur index, Nederland = 100

115 71

Digitale Infrastructuur Index

79

De index is opgebouwd uit vier elementen: 157

1. Datacenters — Vloeroppervlak van datacenters met meerdere klanten (multitenant) per 1000 huishoudens en bedrijfsvestigingen.

101

2. Dekking snel mobiel internet — Aandeel huishoudens en bedrijfsvestigingen met toegang tot 4G met downloadsnelheid van minimaal 30 Mbps. 3. Dekking snel vast internet — Aandeel huishoudens en bedrijfsvestigingen met toegang tot vast internet van minimaal 30 Mbps.

106 100

70

83

77

4. Wifi —Aantal wifinetwerken per 1000 huishoudens en bedrijfsvestigingen. Van de elementen zijn indices geconstrueerd, die na weging tot een totaal index leiden, met het gemiddelde voor Nederland als geheel op 100.

90

77

Ver boven het gemiddelde Boven het gemiddelde Gemiddeld

Bronnen: 1. Dutch Datacenter Association / Pb7; 2 en 3. Stratix; 4. Wigle

4

Onder het gemiddelde Ver onder het gemiddelde


Mobiel internet steeds belangrijker Belang mobiel internet groeit Snel mobiel internet wordt belangrijker. In de eerste plaats omdat meer en meer onderweg gebruik gemaakt wordt van werkapplicaties via de cloud. Daarnaast gaat het vaker om data-intensiever internetverkeer zoals videogesprekken. De toenemende snelheid van mobiel internet maakt het ook meer en meer een alternatief voor vaste verbindingen, al zijn de kosten van mobiel dataverkeer nu vaak nog een obstakel. Vooral voor de buitengebieden waar het aanleggen van een kabelinfrastructuur commercieel niet haalbaar is, vormt de volgende generatie mobiel internet (5G) een grote belofte. Om die buitengebieden aan te sluiten zijn natuurlijk wel voldoende masten nodig. Voor het huidige 4G-netwerk staan van de vier aanbieders zo’n 12.000 masten verspreid over heel Nederland.

Nederland als datacenter land Nederland en dan met name Amsterdam behoort tot de top vier Europese datacenter vestigingsplekken. In totaal telt Nederland meer dan 200 datacenters voor meerdere gebruikers (multitenant) met ruimte voor 115.000 server racks en 363 MW aan stroomcapaciteit. Tot de diensten van een datacenter behoren:

    

Faciliteiten als ruimte, stroom, koeling en netwerkverbindingen (co-location); opslagcapaciteit; rekenkracht; backup-faciliteiten, en ondersteuning op afstand en in het datacentrum

Datacenters vestigen zich waar potentiële klanten zitten. De afstand tot een datacenter wordt relevanter naarmate er meer data uitgewisseld wordt tussen databases en bedrijfssystemen. Aan de andere kant is connectiviteit, de afstand van een datacenter tot internetknooppunten zoals AMS-IX ook van belang. Groningen en Noord-Holland herbergen hierdoor een bovengemiddeld aantal datacenters.

Utrecht en Noord-Holland sterkst afhankelijk van internet Een goede digitale infrastructuur is voor elke regio van belang. In Utrecht en Noord-Holland is het aandeel personen dat in de top 3 internetafhankelijke sectoren werkt het grootst. Voor deze sterk dienstverlenende economieën is de beschikking over een goede digitale infrastructuur nog belangrijker. De voortgaande digitalisering van de economie maakt dat de sterkste groei in internetgebruik buiten deze sectoren plaats zal vinden. Voor de overige provincies wordt de kwaliteit van de digitale infrastructuur dus steeds relevanter. Provincie

Aandeel werkzame personen in sectoren dienstverlening

Utrecht

22,8%

Noord-Holland

22,0%

Flevoland

15,1%

Zuid-Holland

14,8%

Noord-Brabant

13,1%

Gelderland

13,0%

Groningen

11,0%

Friesland

10,9%

Overijssel

10,2%

Drenthe

10,1%

Limburg

9,8%

Zeeland

8,0%

Bron: CBS


5


Pieken en dalen in noordelijke digitale infrastructuur Groningen

Friesland

Drenthe

Groningen groot digitaal broeinest

Friesland in digitale achterhoede

Digitale infrastructuur Drenthe in 2019 op orde

Na Noord-Holland heeft Groningen de beste digitale infrastructuur van ons land en bovendien met Google en 5G twee extra troeven. Naast de 18.300 m2 voor Groningse multitenant datacenters is er in Eemshaven een Google datacenter in aanbouw. Het eerste datahotel (oppervlakte: acht voetbalvelden, hoogte: halve Martinitoren) is eind 2016 operationeel. In dit gebouw passen alle Nederlandse multitenant datacenters. De ruime beschikbaarheid van grond, energie en een hoog opgeleide bevolking plus de aanlanding van een trans-Atlantische glasvezelkabel waren belangrijke vestigingsplaatsfactoren.

Friesland presteert met een tiende plaats op de digitale infrastructuur index ondermaats. De provincie heeft veruit het minste oppervlakte aan multitenant datacenters: alleen in Leeuwarden is 425 m2 beschikbaar. ZuidwestFriesland is met vier 4G-masten per 10.000 inwoners de regio met de laagste dichtheid van Nederland, alleen Drenthe scoort nog lager met de dekking van 4G. Er is wel een inhaalslag gaande, maar in Zuidoost-Friesland (+83%) is deze aanzienlijk groter dan in het noorden (+40%) en het zuidwesten (+20%). Ook met de dekking van snel vast internet en het aantal wifinetwerken blijft Friesland ruim achter bij de nationale gemiddelden. Bovendien is de provincie hekkensluiter op de ranglijst van beschikbaarheid van glasvezel op basisscholen (28%, versus 62% in Groningen en 65% in Drenthe). In het in mei gepresenteerde coalitieakkoord wordt de versnelde uitrol van breedband of glasvezel internet op het platteland genoemd. Dankzij tientallen burgerinitiatieven weet de coöperatieve vereniging Fryslân Ring in hoog tempo de witte vlekken in te vullen, waarbij de provincie de helft van de aanlegkosten subsidieert. Ook voor de sterk vertegenwoordigde en steeds dataintensievere agrarische sector is deze operatie een must.

Op drie van de vier pijlers van de digitale infrastructuur index doet de provincie Drenthe het slechter dan gemiddeld. Alleen het aantal wifinetwerken ligt iets boven het nationale niveau. Met 165.000 netwerken op 211.000 huishoudens (en 37.000 bedrijven) is Drenthe 4e van de twaalf provincies, ruim achter Utrecht, Zuid- en Noord-Holland. De dekking van snel mobiel internet is daarentegen het laagst van alle provincies. In Noord- en Zuidwest-Drenthe valt het gemeten naar aantal inwoners mee, met een gelijkwaardig niveau als bijvoorbeeld Utrecht. Zuidoost-Drenthe kent echter een klein aantal 4G masten in verhouding tot het aantal inwoners en landoppervlak. Ook de groei van het aantal 4G masten in 2014 was hier met ruim 22% relatief laag. Positief is dat Emmen eind 2013 de hoogste downloadsnelheid had van de top 25 Nederlandse gemeenten. Omdat ook in Drenthe goed vertegenwoordigde sectoren als landbouw, recreatie en zorg een toenemende datacapaciteit gebruiken, staat digitale ontsluiting van alle Drentse huishoudens en bedrijven in 2019 in het coalitieakkoord bovenaan de agenda.

De verschillen binnen de provincie zijn echter groot. In de buitengebieden klagen agrariërs en scholen over trage internetverbindingen, terwijl de stad Groningen in 2014 is uitgeroepen tot beste wifi-stad van Nederland voor toeristen en vaak bovenaan staat op lijstjes met succesvolle startende internetbedrijven. Aan de achterstand van de rurale gebieden wordt gewerkt. Troefkaart is hier 5G, het mobiele netwerk dat 4G gaat opvolgen en dat door KPN, TNO, Huawei en Ericsson wordt ontwikkeld in Loppersum, het eerste plattelandsgebied ter wereld waar getest wordt. Doel is om bedrijven te lokken die producten gaan ontwikkelen met 5G ondersteuning, zoals lifi (netwerken via led verlichting), zelfrijdende auto’s, virtual reality en dienstverlenende robots.

Emmen gemeente met snelste internet Top 3 gemeenten Nederland Gemeente

Downloadsnelheid

Emmen

28,2 Mb/s

Maastricht

28,1 Mb/s

Amersfoort

27,6 Mb/s

Bron: Breedbandwinkel.nl


6


Buitengebieden in Oost-Nederland missen goede digitale infrastructuur Gelderland

Overijssel

Gelderland werkt actief aan verbetering digitale infrastructuur

Overijsselse digitale infrastructuur in middenmoot

Gelderland haalt vlak achter Friesland de laagste score op de digitale infrastructuur index. Er zijn weinig datacenters te vinden, waardoor de provincie maar 1% van alle vierkante meters aan datacentervloeroppervlak binnen de grenzen heeft. Ook de dekking van snel internet blijft achter bij het landelijke gemiddelde. Ongeveer 112.000 Gelderse huishoudens en 26.000 bedrijfsvestigingen hebben geen toegang tot snel mobiel internet. Dit komt voor een deel omdat nog aan het landelijke 4G-netwerk gebouwd wordt en veel aanbieders begonnen zijn in de Randstad. Het aantal 4G masten is de afgelopen maanden wel sterk gestegen. In de Achterhoek was sprake van een verdubbeling, op de Veluwe een stijging met twee derde. Snel vast internet, kabel of glasvezel, is op 11% van de Gelderse adressen niet aanwezig. Gelderland kent wel relatief veel glasvezelaansluitingen, maar vooral in de buitengebieden is internet vaak traag. De provincie stimuleert de aanleg van breedband in die gebieden. Samen met tien Achterhoekse gemeenten wordt de Glasvezel Achterhoek BV opgericht om daar waar geen marktpartijen actief zijn, glasvezel aan te leggen. Snel internet is prettig voor particulieren, maar ook voor steeds meer bedrijven essentieel, bijvoorbeeld om precisielandbouw te kunnen bedrijven.


De digitale infrastructuur van Overijssel staat in de middenmoot van de ranglijst van provincies. Snel mobiel internet is voor 89% van de huishoudens en 85% van de bedrijfsvestigingen bereikbaar. Het aantal 4G masten groeit ondertussen, waardoor de dekking verbetert. In Zuidwest-Overijssel nam het aantal masten de afgelopen negen maanden met 120% toe, in Twente met bijna driekwart en in NoordOverijssel was dat ongeveer tweederde. Snel vast internet is voor 95% van de huishoudens beschikbaar en er is in Overijssel relatief veel glasvezel. Het aantal adressen waar geen snelle verbindingen beschikbaar zijn, mobiel of vast, ligt in Overijssel daarentegen het hoogste van alle provincies: 2,3% van de huishoudens en 4,6% van de bedrijfsvestigingen. Op 135 van de ruim 290 bedrijventerreinen in Overijssel ligt wel een breedbandstructuur. De terreinen die niet zijn aangesloten zijn vaak kleinere parken, met gemiddeld tien bedrijven.

Veel kleine bedrijfsterreinen in Overijssel nog zonder snel vast internet Aandeel bedrijven en bedrijfsterreinen naar situatie snel internet 100% 80%

60% 40% 20% 0% Bedrijfsterreinen

Bedrijven

Snel vast internet Plannen voor snel vast internet Geen snel vast internet Bron: Oost NV

De provincie zet met name voor particulieren in op de aanleg van breedband in de buitengebieden door een subsidieregeling. Overijssel neemt qua datacenter vloeroppervlak een vierde positie in. De 5% van het totaal die binnen de provinciegrenzen te vinden is, lijkt weinig, maar dat is wel ruim 13% van het totaal buiten Noord-Holland. In Overijssel zijn datacenters te vinden in Deventer, Enschede, Hengelo, Markelo en Zwolle. In Enschede is ook de NDIX te vinden, de Nederlands-Duitse internet exchange.

7


Midden-Nederland in top digitale infrastructuur Utrecht

Flevoland

Digitale infrastructuur Utrecht past bij kenniseconomie

Veel glasvezel, maar nog niet overal snel internet in Flevoland

De hoge positie van Utrecht op de digitale infrastructuur ranglijst sluit prima aan bij de kenniseconomie die de provincie bij uitstek is. Utrecht kent bijvoorbeeld het hoogste aantal wifinetwerken geholpen door een relatief jonge bevolking en de aanwezigheid van veel dienstverlenende bedrijven. De provincie kent daarnaast een bovengemiddelde dekking van vast en mobiel internet. Zo kan maar liefst 98% van de huishoudens en bedrijfsvestigingen beschikken over snel mobiel internet via de bijna 1.000 in Utrecht geplaatste 4G-masten. Amersfoort behoort tot de top drie gemeenten (van de 25) met het snelste internet. De gemeente Utrecht presteert met een achttiende plaats een stuk minder. Marktpartijen worden gestimuleerd om de nieuwste vormen van breedbandinfrastructuur aan te leggen. Op veel plekken in Utrecht, ook buiten de binnenstad, is overigens ook een goed publiek wifinetwerk.

De digitale infrastructuur van Flevoland springt er niet uit, maar blijft ook niet achter bij de rest van het land. Een positief effect van de wijdverspreide nieuwbouw in de provincie is dat met ruim 70% een groot deel van de huishoudens toegang heeft tot glasvezel internet. Dit percentage ligt ver bovengemiddeld en hoger dan in de Randstad. Des te opvallender is dat totaal gezien toch een kleiner deel huishoudens en bedrijven toegang heeft tot snel internet dan in andere provincies. Flevoland is door de nabijheid van Amsterdam en de ruimte wel een geschikte vestigingslocatie voor data centers, wat ook wel blijkt uit de landelijk derde positie op dit gebied. De provincie heeft in het coalitieakkoord (2015-2019) de ambitie opgenomen om ook de landelijke gebieden te ontsluiten met snel internet. Dit zou de digitale infrastructuur van de provincie naar een hoger niveau kunnen tillen. In dat kader zijn er in bijvoorbeeld de Noordoostpolder initiatieven genomen om snel (draadloos) internet voor woningen en bedrijven via zendmasten en radiofrequenties beschikbaar te maken. Alles staat en valt echter met de belangstelling die ervoor bestaat. Juist de kansen van snel internet zouden in Flevoland meer onder de aandacht moeten komen.

Utrecht knooppunt van wegen, maar niet van de digitale snelweg Waar de gemeente Utrecht qua (spoor)wegen een knooppunt vormt voor Nederland, is dat voor internetverkeer veel minder het geval. Het wereldwijde karakter van het internet zorgt er voor dat de knooppunten meer aan de grenzen liggen. Het aantal datacenters voor meerdere klanten is beperkt, waardoor Utrecht maar 3% van het vloeroppervlak herbergt.

Utrecht heeft weinig multitenant datacenters Percentage van totale vloeroppervlak Nederland Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Groningen Overijssel Flevoland Utrecht Utrecht

3%

Limburg Gelderland Zeeland Drenthe Friesland 0%

20%

40%

60%

Bron: Dutch Datacenter Association / Pb7


8


West-Nederland het sterkst verbonden Noord-Holland

Zuid-Holland

Internethub Amsterdam zorgt voor hoogste score Noord-Holland

Zuid-Hollandse digitale infrastructuur kan nog verder vooruit

Noord-Holland scoort landelijk het hoogst op digitale infrastructuur en fungeert als backbone voor het landelijke netwerk. Dit is vooral te danken aan de data-portfunctie van Amsterdam dat met ‘AMS-IX’ één van de grootste internetknooppunten ter wereld vormt (zie box). Dit is ook een belangrijke reden dat bekende internetbedrijven als Facebook, Linkedin en Netflix in Amsterdam een vestiging hebben. De rest van de provincie – waaronder bijvoorbeeld het mediacluster in Hilversum - profiteert mee van de hoofdstedelijke ‘internethub’. Ook de noordelijke helft van de provincie lift mee. Zo bevindt zich in Alkmaar een datascience center en heeft Microsoft op bedrijvenpark Agriport A7 in Middenmeer een groot datacenter met gebruik van restwarmte en staat een tweede datacenter gepland. Op het de dekking van 4G moet Noord-Holland Zuid-Holland en Utrecht voor laten gaan. Dit komt doordat de provincie ook minder dichtbevolkte regio’s kent, waar het aantal 4G-masten beduidend lager ligt dan gemiddeld . Hierdoor kunnen minder huishoudens gebruik maken van snel mobiel internet (86% vs. 92%).

De Zuid-Hollandse digitale infrastructuur scoort in onze analyse licht bovengemiddeld. Zuid-Holland blinkt als dichtstbevolkte provincie van Nederland uit met de dekking van snel mobiel internet (98%). Ook hebben vrijwel alle huishoudens en bedrijven toegang tot snel vast internet. Een minder aspect in de infrastructuur is het aantal datacenters in Zuid-Holland. Hoewel ook Rotterdam als ‘hub’ wordt gezien en zich bijvoorbeeld in de voormalige Van Nelle fabriek een snel groeiend datacenter bevindt, leunt de provincie voor diensten als data-opslag en hosting deels op de netwerkkracht van de regio Amsterdam. Bedrijven hebben natuurlijk ook eigen datacenters, maar voor de kwaliteit van het digitale netwerk zou het gunstig zijn als zich meer datacenters in Zuid-Holland vestigen. Dit is bijvoorbeeld relevant voor Den Haag dat zich als stad van internetveiligheid profileert. In de regio Rotterdam speelt de digitale infrastructuur een groeiende rol. Hoewel medewerkers in de sterk vertegenwoordigde industrie en transport minder afhankelijk zijn van internet voor hun werk dan in de zakelijke dienstverlening, vindt hier snelle digitalisering plaats. Zo zijn de nieuwe containerterminals op de Tweede Maasvlakte in hoge mate gerobotiseerd en is connectiviteit en real time data analyse ook steeds vaker onderdeel van logistieke processen.


9

‘AMS-IX’ belangrijke motor achter NoordHollandse digitale infrastructuur AMS-IX (Amsterdam internet exchange) is een nonprofit organisatie gericht op het verbeteren van de internetkwaliteit. De organisatie is in 1994 opgericht en verbindt met eigen infrastructuur van datacenters inmiddels zo’n 750 binnenlandse en buitenlandse bedrijven, wat de kwaliteit (lees vooral snelheid) van het netwerk verhoogt en nieuwe bedrijven aantrekt. Op drukke momenten wordt meer dan 3 terabit tegelijk door het netwerk gepompt. Met AMS-IX is Amsterdam uitgegroeid tot data mainport van Nederland.


Zuid-Nederland niet in digitale kopgroep Noord-Brabant Noord-Brabant heeft oog voor economisch en maatschappelijk belang van internet Qua digitale infrastructuur blijft Noord-Brabant vooralsnog achter bij de Randstad. Dit komt vooral omdat er naar verhouding minder datacenters zijn en ook het aantal wifinetwerken per huishouden lager ligt. Dat KPN eerder dit jaar zijn eerste (state-of-the-art) datacentrum in de regio opende op de High Tech Campus is een opsteker. ASML is een van de partijen die hier zijn data heeft staan, een teken dat goede infrastructuur in de nabijheid belangrijk is voor hightech bedrijvigheid. Daarnaast kan digitale infrastructuur ook bijdragen aan betaalbare, toekomstbestendige zorg en ondersteunt het de sociale cohesie. In de Digitale Agenda van Brabant onderkent de provincie dit economische én maatschappelijke belang. Als onderdeel daarvan heeft de provincie onder andere 50 miljoen euro in een fonds geïnvesteerd om in ‘witte vlekken’ 50.000 extra breedbandaansluitingen te realiseren voor bedrijven en huishoudens.

Zeeland Zeeland: toerist kan niet meer zonder wifi De score van Zeeland op de index is lager door het beperkte datacenteroppervlak en aantal wifinetwerken per huishouden. In de provinciale Digitale Agenda is er aandacht voor goed (draadloos) internet als randvoorwaarde voor de toeristische sector. Op de camping wordt internet steeds meer een basisbehoefte. Gratis publieke wifi is er daarnaast op ruim 100 toeristische plekken in Zeeland. Wifi op het ING Economisch Bureau

strand is er echter nog lang niet altijd. Voor wie echt niet zonder kan: de 3G dekking op de Zeeuwse stranden is volgens mobiele aanbieders doorgaans prima. Ook om precisie-landbouw te kunnen bedrijven zijn communicatievoorzieningen een randvoorwaarde, bijvoorbeeld in de akkerbouw. Ten slotte helpt de digitale infrastructuur de goederenstromen in de Zeeuwse havens in goede banen te leiden. De ambitie van minister Kamp om ook in buitengebieden snel draadloos internet te realiseren kan Zeeuwse burgers en bedrijven helpen de score van Zeeland te verbeteren.

Limburg

Voor het in Maastricht gevestigde Vodafone is de digitale infrastructuur de core-business. Momenteel is het bedrijf bezig met het uitrollen van zijn eigen 4G+ netwerk, waarbij eerst de grote steden, dan de middelgrote steden en dan de rest van Nederland worden gedekt. Die heeft er mede voor gezorgd dat er in heel Nederland momenteel ruim 38.000 GSM, UMTS en LTE masten staan. Om Maastrichtenaren van bereik en mobiel internet te voorzien zijn bijna 350 masten nodig.

Zuid-Nederland kent minder werkgelegenheid in internet-afhankelijke dienstverlening Percentage werkzame personen in ICT, financiële– en specialistische zakelijke diensten

Minder wifi-netwerken in Limburg door vergrijzing De dekking van snel mobiel internet is in Limburg lager dan landelijk. Desondanks hoeft de provincie op dat vlak alleen de Randstad provincies en Noord-Brabant voor zich te dulden. Er wordt door telecom-aanbieders stevig gebouwd aan verdere 4G dekking in Limburg. Alle drie de Limburgse regio’s kennen een sterke groei van het aantal 4G masten. Op het aantal wifinetwerken per adres scoort Limburg het laagst van alle provincies. Het relatief grote aantal ouderen verklaart dit voor een deel. Zij zijn minder vaak aangesloten op het net en minder vaak online actief. In 2013 had landelijk 15% van de 65-75 jarigen bijvoorbeeld geen internet. Ook op zakelijk vlak ligt de internetbehoefte in Limburg gemiddeld lager dan landelijk. Het zijn vooral werknemers in de financiële en zakelijke diensten die veel internetten op werk en die sectoren zijn in alle Limburgse regio’s minder sterk aanwezig (zie figuur).

10

West-Brabant 11,3%

8,5% Zeeuwse Eilanden

12,3% Noordoost-Brabant

11,7% Midden-Brabant

6,9% Zeeuwsch-Vlaanderen

15,8% Zuidoost-Brabant

6,7% Noord-Limburg

8,2% Midden-Limburg

Nederland

15,1%

12,1% Zuid-Limburg

Bron: CBS


Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter

Of neem contact op met: Ferdinand Nijboer

Regio-econoom Overijssel, Gelderland en Utrecht 06 5185 2971

Henk van den Brink

Regio-econoom Groningen, Friesland en Drenthe 06 1930 3153

Rico Luman

Regio-econoom Noord- en Zuid-Holland en Flevoland 06 83 64 89 54

Thijs Geijer

Regio-econoom Zeeland, Noord-Brabant en Limburg 06 13 37 97 43

Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 15 oktober 2015.


11


ING Economisch Bureau. Kwaliteit digitale infrastructuur loopt uiteen tussen provincies

Recommend Documents