DE NIEUWSBRIEF VAN MX.SYSTEMS / MEI 2011 / NR.6
INHOUD 1 — Informatie in kaart gebracht —
2 — gis — gissen — vergist —
3 — van ti 58 tot mx —
4 — Veranderen zonder stagnatie —
5 — Audit ENC-productielijnen —
6 — Rijkswaterstaat Data Nat — Water-webservices —
Voordelen door combineren opensource- en geslotensourcesoftware
Informatie in kaart gebracht Wie geo-informatie wil ontsluiten, leeft in een mooie tijd. Met geografische informatiesystemen (GIS) kan steeds meer, zeker nu GIS-webapplicaties ook tot de mogelijkheden behoren. En door GIS met opensourcesoftware te maken, kan het nog eens een stuk aantrekkelijker worden. De onstuimige groei leidt ook tot meer mainstream GIS-IT. Maar specialistische kennis en technieken blijven daar wel bij nodig. Samen met één van onze klanten ontwikkelt MX.Systems een moderne GIS-applicatie. Dat gebeurt met gesloten software (MapXtreme .NET) in combinatie met opensourcesoftware. Het systeem haalt de gegevens op uit een database, inter preteert ze en projecteert ze vervolgens in de kaart. Lijkt niet zo bijzonder, totdat je ziet hoeveel je er mee kunt doen. GIS geeft de mogelijkheid om meerdere lagen over elkaar heen te leggen. Het resultaat: een zeer gedetailleerde kaart, waar zo’n beetje elk detail op aangegeven staat. Hierbij worden sterke kanten van opensource- en geslotensourcesoftware slim gecombineerd. Alternatieve routes Afstanden en reistijden zijn met het systeem veel nauwkeuri ger te bepalen dan met de oude kaarten, die nog handmatig werden ingetekend. Een andere belangrijke verbetering is, dat alternatieve routes met één druk op de knop berekend
kunnen worden; binnen het routenetwerk met open sourcesofware en buiten het routenetwerk met de Routing J Server van Pitney Bowes. Augmented reality Een waterstands-App die MX.Systems ontwikkelt, laat ook zien wat er tegenwoordig allemaal mogelijk is met geauto matiseerde geo-informatie. Het is namelijk hard gegaan met die ontwikkelingen. Zie de hele 3D-trend, of bijvoorbeeld de groeiende populariteit van ‘mashups’, zoals buienradar en file-informatie, waarbij (geo-)informatie van verschillende webservices betrokken is. Of neem de opkomst van mobiele
“De waarde van ‘locatie’ heeft de laatste tijd een flinke boost gekregen” geo-applicaties: richt je i-phone op een huis dat te koop staat, en je krijgt meteen alle verkoopinformatie op het schermpje. ‘Augmented reality’ dus. Aantrekkelijke optie Maar de belangrijkste ontwikkeling is toch wel van desktop naar webapplicatie. Via internet was er tot voor kort weinig mogelijk met GIS. Maar nu kunnen gebruikers naast het simpele ‘viewen’ ook aan ‘processing’ doen en analyses uitvoeren. De applicaties worden daardoor een stuk veel
< 1 >
> Vervolg van pagina 1
GIS, GISSEN, VERGIST Toen ik in een grijs verleden mijn eerste stappen zette op het pad van landmeetkundig tekenaar, gebeurde alles nog volledig handmatig, met de tranversaalschaal en de trekpen. De aloude cartograaf was nog lang niet aan vervanging toe. Na een aantal jaren werd dit oude ambacht dan toch stapsgewijs ontmanteld. Eerst ging alles nog via ponsbanden, die op hun beurt weer vervangen werden door ponskaarten. Maar toen de gegevens werden opgeslagen in het externe geheugen van de computer, was er al sprake van een Geografisch Informatiesysteem (GIS). De beschrijving van de aarde werd namelijk opgeslagen in een informatiesysteem. Door gebrek aan een duidelijke definiëring van het begrip GIS, kwamen er daarna heel opportunistisch een groot aantal GISSEN op de markt. Om de administratieve data te kunnen koppelen aan de grafische data, hadden deze GIS-systemen eigen programmeertalen, eigen databases en daardoor ook vaak een aparte plaats in binnen de IT van een organisatie. Vaak lag de verantwoordelijkheid voor zo’n systeem bij de afdeling Landmeten en Cartografie, die het primaat had voor de grafische gegevens. Andere afdelingen moesten de administratieve gegevens beschikbaar stellen. De koppeling van deze administratieve met de grafische gegevens kostte door de spreiding over de verschillende afdelingen erg veel tijd. Vervolgens werd het mogelijk om de administratieve en grafische gegevens in een en dezelfde database op te slaan, werd de gebruikte ontwikkelomgeving steeds meer gestandaardiseerd en werden de ontwikkeltools van het GIS-domein bij de IT-afdeling ondergebracht.
zijdiger, en natuurlijk levert de gang naar het web ook grote beheervoordelen op. Dat beheer en onderhoud hoeft immers nog maar op één plek te gebeuren. Een aantrekkelijke optie dus, voor partijen die hun geo-informatie willen ontsluiten. Recent bieden OV-bedrijven bijvoorbeeld hun vervoersinformatie aan op GoogleMaps. Met de toevoeging van Transit kunnen gebrui kers van Google Maps nu hun route van deur tot deur volledig op één website plannen. Logische ontwikkeling Met de stijgende populariteit van internet en web-applicaties is ook het gebruik van opensourcesoftware op komen zetten. Ook dat is een logische ontwikkeling. Open source heeft naast een aantal nadelen ook grote voordelen. De broncode is gratis, waardoor er geen licentiekosten zijn, en afhankelijkheid van een vaste leverancier is verleden tijd. Dus wie eens niet van de geijkte IT-monopolisten gebruik wil maken, zit ook goed met open source. Maar of het nu om zakelijke of ideologische motieven gaat, organisaties gaan steeds vaker op zoek naar opensource-oplossingen. Op het gebied van web-applicaties is er nog veel te verdelen op de markt, dus daar gaat de ontwikke ling van opensource-applicaties behoorlijk hard. Ook als het om GIS gaat. Volwaardige plaats Het is duidelijk: de waarde van ‘locatie’ heeft de laatste tijd een flinke ‘boost’ gekregen. Een gevolg daarvan is, dat de GIS-soft ware meer ‘mainstream’ is geworden. GIS heeft een volwaardige plaats in het vakgebied informatica ingenomen, zo lijkt het.
“Specialistische kennis en technieken zijn zeker niet overbodig aan het worden”
Ondertussen zijn er zeer veel gegevens VERGIST, maar toch moeten we constateren, dat er slechts beperkt gebruik gemaakt wordt van de kracht van een GIS. Willen we een GIS optimaal inzetten, dan is het gebruik van hoogtege gevens van zowel het terrein als de bebouwing onontbeerlijk. Maar mijn inschatting is dat in 90% van de gevallen het GIS wordt ingezet als de presentator van thematische cartografie en niet om ruimtelijke analyses uit te voeren. Om een onderscheid te maken tussen die twee, zouden we - om vergissingen te voorkomen - maar moeten spreken van een Geografisch Ruimtelijk Informatiesysteem (GRIS).
12345
Zo zijn we vanuit een grijs verleden bij het Franse grijs (GRIS) terechtgekomen. Desondanks een zeer kleurrijke ontwikkeling.
Maar mainstream betekent nog niet dat alles op de plank ligt en een bedrijf als MX.Systems duimen kan gaan zitten draaien. GIS is en blijft een kernactiviteit voor MX.Systems: specialistische kennis en technieken zijn zeker niet overbodig aan het worden. Geostack Die kennis en technieken zet MX.Systems in voor maatwerk applicaties. En daar is een beleid bij uitgestippeld voor open source, zeker ook omdat de overheid daar de laatste jaren sterk op inzet. Open source web mapping met Google-achtige kaartbeelden doet MX.Systems met softwarecomponenten die gecombineerd bekend staan als ‘geostack’: PostgreSQL/PostGIS (een database), UMN Mapserver (een kaartenserver) en Open Layers (een viewer). Al naar gelang de wensen kunnen deze technieken ingezet worden bij ontwerp, beheer en onderhoud van GIS-applicaties, of die nu desktop of web based, closed of open source zijn. Voorafgaande advisering hoort daar vanzelfsprekend bij. Want mainstream of niet, er is nog ontzettend veel, dat op vele verschillende manieren in kaart gebracht kan worden. Met GIS is er in meerdere opzichten een wereld opengegaan.
Paul Hilkhuysen, Directeur MX.Systems
< 2 >
“Ik wil begrijpen wat de knelpunten zijn bij de opdrachtgever; in zijn huid kruipen”
Bert Tielens kent klant En techniek
Van TI 58 tot MX Waarom? Hoe werkt het? En: wat heb je eraan? Bert Tielens, sinds vorig jaar commercieel manager bij MX.Systems, is zich dat altijd af blijven vragen. Dat is belangrijk als je een probleem vanuit de klant wilt bekijken. Wie dát kan, heeft een streepje voor. Zeker als je ook nog eens techneut bent: “Ik weet wat automatiseren is”. Als Bert Tielens naar zijn precieze functiebenaming gevraagd wordt, dan blijft het even stil. Natuurlijk: hij is commercieel manager. Maar dat is slechts een naam: “Het liefst bepaal ik mijn functienaam per situatie.” Dualisme oplossen Het is tekenend voor Bert: hij laat zijn aanpak namelijk altijd afhangen van de klant. “Ik wil begrijpen wat de knelpunten zijn bij de opdrachtgever; in zijn huid kruipen. Vervolgens gaan we dan gezamenlijk naar oplossingen zoeken.” Die interesse voor het bedrijfskundige en de organisato rische impact die systemen hebben, was overigens niet direct de aanleiding om voor informatica en een carrière in de IT te kiezen. “Oorspronkelijk werd ik getriggerd door de vraag of er naast ons lichaam ook zoiets is als een geest die bepaalt wat je fysiek gaat uitvoeren. Ik dacht dat computers, bijvoorbeeld met artificial intelligence, een eerste stap waren om een antwoord op die vraag te geven.”
óf een nieuwe auto, óf een studie informatica in Antwerpen, koos hij voor het laatste. “Ik heb daar een hele leuke tijd gehad. Omdat ik vanwege mijn eerdere studie wiskunde nogal wat vrijstellingen had, leerde ik niet alleen informatica, maar kon ik ook flink aan mijn moyenne bij het driebanden werken.” Jazz Zo geraakte Bert in de IT: “En ik vind het nog steeds geweldig.” Via de Universiteit Leiden, de Exact-groep en CMG, kwam hij bij MX.Systems terecht. En ondertussen verlegde hij zijn aandacht: “Ik kreeg steeds meer interesse voor de vraag welke kant het op gaat met organisaties en IT. Wat betekent het als de overheid alle basisregistraties in één service bus gaat zetten? Hoe voorkom je dat eind gebruikers oplossingen krijgen waar ze niet op zitten te wachten? En hoe zorg je ervoor dat bij grote IT-projecten niet steeds dezelfde fouten gemaakt worden?” Maar het hoofd moet natuurlijk ook wel eens leeg zijn, en dat bereikt Bert door te sporten (“alleen maar op dat squashballetje letten”) en vooral met muziek. “Ik speel sinds m’n zesde viool: klassiek, rock, blues. En momenteel zit ik een swing-jazzband. We spelen zigeuner-jazz. Het mooiste is om bij stukken die je goed kent, alles los te laten en op gevoel te spelen. Dan kun je je soms echt over jezelf verwonderen.” Dus toch weer: waarom? En: hoe werkt het?
“Hoe zorg je ervoor dat bij grote IT-projecten niet steeds dezelfde fouten gemaakt worden?”
Texas Maar er was ook een minder abstracte aanleiding: “Ik heb in die tijd eens geprobeerd op mijn Texas TI 58-rekenmachine in 59 stappen een klokje te programmeren. Dat lukte en daar was ik vreselijk trots op.” Dus toen Bert geld had voor
< 3 >
“Een combinatie van gedegen Ingres-kennis en vertrouwen”
Bert Darwinkel van TAUW over de samenwerking met MX.Systems
Veranderen zonder stagnatie Overgaan op andere systemen én de boel draaiend houden, terwijl kennis van de bestaande software begint weg te ebben. In zo’n situatie zal een organisatie al snel naar hulp gaan zoeken. TAUW vond die ondersteuning bij MX.Systems. Waarom? “Door de combinatie van IT-kennis en vertrouwen. En bekendheid met onze materie.”
Verder hielp het ook dat MX.Systems de nodige inhoudelijke materiekennis heeft over waar wij mee bezig zijn. Dat is op zich geen criterium, maar het speelt natuurlijk wel op de achtergrond mee.”
Bert Darwinkel is informatie-architect bij TAUW, een groot adviesbureau op het gebied milieu en civiele techniek. Of zoals hij het zelf zegt: “In feite alles wat met de ruimte lijke omgeving te maken heeft.” De ruim duizend werk nemers in verschillende binnen- en buitenlandse vestigingen houden zich bezig met een indrukwekkend aantal projecten voor overheid en bedrijfsleven. Daar is IT-kennis bij nodig. Bij TAUW kan dat bijvoorbeeld gaan om Ingres-software. Maar Ingres-kennis is bijna niet meer aanwezig in de organisatie. Waar gebruiken jullie Ingres voor? “Voor ons projectinformatiesysteem, dat we binnenkort gaan vervangen, en voor ‘monsterbeheer’, een essentieel programma voor de keten van inwinning van veldgegevens, inklaring van monsters bij laboratoria tot en met de uiteindelijke rapportage. Dit monsterbeheerproces is één van onze belangrijke primaire processen. We hebben nog niet besloten wat we ermee gaan doen, dus de huidige software moet volop blijven draaien.” Jullie hebben zo’n twee jaar geleden Ingres-onder steuning gevonden bij MX.Systems. Hoe ging dat? “We zijn gaan zoeken en hebben toen een aantal partijen uitgenodigd. MX.Systems kwam daar als beste uit. Een combinatie van gedegen Ingres-kennis en vertrouwen.
Beheer, onderhoud en ontwikkeling van de Ingressoftware hebben jullie nu dus uitbesteed. “Ja. Er is aardig wat werk in die transitie gaan zitten en daarnaast hebben we de stap gemaakt van Ingres 2.6 naar Ingres 9.2. Verder moeten we ook goed nadenken over hoe we het testen van monsterbeheer afstemmen. Dat systeem moet je zien als een keten. Een deel van de software is Ingres, maar de rest bestaat uit webserverscripts en kleine
”We kunnen de organisatie draaiend houden en nieuwe zaken uitrollen” applicaties die niets met Ingres te maken hebben. Omdat we in een overgangssituatie zitten waarbij we niet onnodig willen investeren, zijn alleen de Ingres-werkzaamheden bij MX.Systems belegd; dat maakt het testen van de hele keten soms lastiger. Maar daar werken we nu gezamenlijk aan. Voor het projectinformatiesysteem geldt dat alles overigens niet; daarvan weten we al dat we het gaan uitfaseren. Daar zit dus niet zo veel werk meer aan vast.” Tot slot: hoe gaat de samenwerking? “Soepel. De communicatie verloopt goed. We kunnen op deze manier de organisatie draaiend houden en op termijn zonder stagnatie nieuwe zaken uitrollen.”
< 4 >
“De kosten moeten dalen en de kwaliteit moet minimaal op hetzelfde niveau blijven”
Audit ENC-productielijnen Samenvoegen, uitbesteden of kiezen voor één van de twee. Of alles gewoon bij het oude laten. Over die vragen buigt MX.Systems zich bij een audit op de ENC-productie van Rijkswaterstaat.
en een Inland ENC. Naast uitbesteden en samenvoegen zijn er nog meer alternatieven: voor één van de twee kiezen of alles gewoon bij het oude laten.
Een ENC (‘Electronic Navigational Chart’) wordt in Nederland aan boord van schepen gebruikt voor de navigatie op zee, de Westerschelde en de binnenwateren. Ze worden gemaakt door de Dienst der Hydrografie, Rijkswaterstaat en Haven bedrijf Rotterdam. Water en land Een ENC bevat behalve de topografische gegevens over plaats van water en land, ook nautische informatie over lichten, borden, kades, bruggen, sluizen, kabels, anker gebieden en de markering van het water met boeien, tonnen en bakens (betonning). Daarnaast kunnen ENC’s ook actuele diepte-informatie bevatten, die vooral op de Westerschelde en de havengebieden van Amsterdam en Rotterdam van belang is. Hetzelfde niveau MX.Systems doet de audit in opdracht van Rijkswaterstaat Data ICT-Dienst (DID) voor de Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS). Doel is om de huidige twee RWS-productielijnen van ENC’s in beeld te brengen en te beoordelen. De vraag is of die twee productielijnen (in Maastricht bij de DID en in Middelburg bij de directie Zeeland) samengevoegd of uitbesteed kunnen worden, waarbij de kosten dalen en de kwaliteit minimaal op hetzelfde niveau blijft. Belangrijk hierbij is dat er twee verschillende ENC’s zijn: een loods-ENC
Toetsingscriteria In overleg met de opdrachtgever zijn de alternatieven en de toetsingscriteria voor de beoordeling van deze alternatieven vastgesteld. Het gaat daarbij om de categorieën: kwaliteit, enterprise-architectuurprincipes, functionaliteit, beheertech nische aspecten, gebruikersondersteuning en risico. Alle (sub)oplossingsrichtingen zijn beoordeeld op genoemde criteria, waarbij ieder oordeel voorzien is van een onderbou wing. Daarnaast is er voor iedere oplossingsrichting een
“Samenvoegen, uitbesteden of kiezen voor een van de twee.
Of alles gewoon bij het oude laten” inschatting gemaakt van de kosten voor verschillende posten zoals ontwikkeling, functioneel, technisch en applicatiebeheer, onderhoud, licenties en personeel. Stand van zaken In de audit liggen belangrijkste verschillen tussen de beoordeelde oplossingsrichtingen in de toetsingscategorie ‘enterprise-architectuurprincipes’. Daarop heeft MX.Systems het advies aan Rijkswaterstaat gebaseerd. De audit-resultaten zijn input voor de business case waarop Rijkswaterstaat zijn besluit zal baseren.
< 5 >
AAN- OF AFMELDEN VOOR MX.PRESS:
[email protected] ONDERWERP: ‘NIEUWSBRIEF’
COLOFON UITGAVE MX.SYSTEMS PATRIJSWEG 32 2289 EX RIJSWIJK (ZH) T 070 307 37 37 F 070 307 37 00 WWW.MX-GROEP.NL TEKST KEES KAPTEIN TEKSTEN, DEN HAAG ONTWERP STUDIO KOELEWIJN, DEN HAAG DRUK ANDO, DEN HAAG
Rijkswaterstaat Data Nat MX.Systems heeft, in samenwerking met Ordina en Imtech, de aanbesteding voor het beheer en onderhoud van de natte Data-applicaties van Rijkswaterstaat gewonnen. Ordina vervult in dit contract de rol van projectleider, terwijl Imtech en MX.Systems verantwoordelijk zijn voor het beheer en onderhoud van de verschillende, onder dit contract vallende applicaties. Door de uitslag van de aanbesteding heeft Rijkswaterstaat zich verzekerd van de voortzetting van de kwalitatief hoog waardige ondersteuning.
Water-webservices Hoe houden specifieke webservices zich bij toepassing in bedrijfskritische processen? Aan de hand van dat soort vragen is MX.Systems de laatste tijd ervaring aan het opdoen met water-webservices. Er is ondertussen al een aantal duurtesten uitgevoerd en inmiddels zijn de ervaringen met de implementatie van een webservice onder REST (Representational State Transfer) bijzonder positief. Deze uitkomsten voldoen aan de hoge verwachtingen die er bij aanvang waren. De ontwikkelde REST-webservice biedt waterstanden aan. Die waterstand kan bijvoorbeeld verwerkt worden in een Google Mashup, maar ook in een Widget op een website. Zo wordt het onder andere mogelijk een actuele waterstand in een eigen huisstijl beschikbaar te stellen. Als bijvoorbeeld de waterstand gedurende een in te stellen periode snel stijgt, dan wordt de kleur rood. Door gebruik te maken van extra webservices zijn ook sms-diensten mogelijk. De water-webservices worden nu verder ontwikkeld. Inmiddels is er overleg met Rijkswaterstaat over de vraag welke gegevens de webservices allemaal gaan ontsluiten.
< 6 >
