De actieve voedingsdriehoek
5de leerjaar
Infofiche 2
Doelstellingen • De leerlingen kunnen voedingsaanbevelingen interpreteren en toepas-
sen, rekening houdend met verschillende factoren zoals leeftijd en mate van fysieke activiteit.
• De leerlingen zien in dat de energie-inname in verhouding moet staan
tot het energieverbruik.
De basisprincipes van een gezonde voeding zijn evenwicht en variatie. Daarnaast moet je ook in het oog houden hoeveel je eet. Elke beweging die je maakt, vergt energie. Energie haal je uit voedsel. Hoeveel je eet en hoeveel je beweegt, moet op elkaar zijn afgestemd. De energie die je via de voeding inneemt, moet worden verbruikt, en omgekeerd. Dus, hoe meer je eet, hoe meer je moet bewegen en hoe meer je beweegt, hoe meer energie je uit voedsel moet halen. De aanbevelingen bij de actieve voedingsdriehoek geven weer wat we gemiddeld per dag nodig hebben om gezond te blijven. Het gaat om gemiddelde waarden. Dat betekent bijvoorbeeld dat de ene misschien genoeg heeft aan 5 sneetjes brood per dag terwijl de andere er mogelijk met gemak 9 binnenspeelt. Duikel je systematisch onder de laagste aanbevelingen, dan kunnen er tekorten ontstaan aan energie of aan bepaalde voedingsstoffen waardoor je je niet meer lekker voelt in je vel. Eet je omgekeerd altijd veel meer dan de aanbeveling en dan je verbruikt, dan kan je te dik worden of ongezond veel vet, suiker of zout binnenkrijgen. Zeker als je overdrijft met de kleinere groepen en de restgroep van de actieve voedingsdriehoek.
N I C E
www.calcimus.be
De actieve voedingsdriehoek
5de leerjaar
Infofiche 2
Mag oom Jan die als arbeider in de bouw werkt en daarnaast ook veel aan sport doet meer eten dan oom Dirk die een kantoorbaan heeft en al zijn vrije tijd in zijn postzegelverzameling steekt? Ja, oom Jan neemt veel meer lichaamsbeweging en verbruikt dus ook veel meer energie. Daarom moet hij via de voeding meer energie opnemen dan oom Dirk. Om gezond te blijven moet oom Jan de extra energie wel vooral uit de grote voedselgroepen van de actieve voedingsdriehoek halen, namelijk uit de groepen graanproducten en aardappelen, groenten en fruit. Als oom Dirk toch evenveel eet als oom Jan, dan durf ik te wedden dat oom Dirk niet van de magerste is. De dagelijkse voedings- en energiebehoefte is dus afhankelijk van een aantal factoren zoals leeftijd, geslacht, lengte en gewicht, lichamelijke activiteit (arbeid, lichaamsbeweging), omstandigheden zoals groei, herstel van ziekte en zwangerschap.
Materiaal ❍
❍
❍
Per leerling een exemplaar van de leestekst “Gemiddelde voedingsaanbevelingen” (zie kopieerblad 1 bij infofiche 2) Per leerling een exemplaar van de oefening “Het boodschappenlijstje van mama De Smet” (zie kopieerblad 2 bij infofiche 2) Schrijfgerief
Hoe gaan we te werk?
Klasbespreking
Lees aandachtig de leestekst “Gemiddelde voedingsaanbevelingen”.
• Vond je deze opdracht interessant en leerrijk?
Maak vervolgens individueel, in groepjes of klassikaal de oefening “Het boodschappenlijstje van mama De Smet”.
• Hoe zit het met de voedingsgewoonten binnen jullie gezin? Houdt iedereen zich aan de aanbevelingen voor zijn leeftijdsgroep? Eet iedereen in verhouding tot zijn energieverbruik? Zo niet, waaruit blijkt dat dan? Wat kunnen we veranderen om de energiebalans weer in evenwicht te brengen?
Waar kunnen we ook aan denken? De leerlingen maken dezelfde oefening rekening houdend met de samenstelling van hun eigen gezin.
N I C E
www.calcimus.be
De actieve voedingsdriehoek
5de leerjaar
Kopieerblad 1 bij infofiche 2 Leestekst
Gemiddelde voedingsaanbevelingen De dagelijkse voedings- en energiebehoefte is afhankelijk van een aantal factoren zoals leeftijd, geslacht, lengte en gewicht, lichamelijke activiteit (arbeid, lichaamsbeweging), omstandigheden zoals groei, herstel van ziekte en zwangerschap. Tabel 1 geeft weer wat we naargelang onze leeftijd per dag nodig hebben om gezond te blijven. Het gaat om gemiddelde waarden. Dat betekent bijvoorbeeld dat de ene misschien genoeg heeft aan 5 sneetjes brood per dag terwijl de andere er mogelijk met gemak 9 binnenspeelt. Duikel je steeds weer onder de laagste aanbevelingen, dan kunnen er tekorten ontstaan aan energie of aan bepaalde voedingsstoffen waardoor je je niet meer lekker voelt in je vel. Eet je omgekeerd altijd veel meer dan de aanbeveling en dan je verbruikt, dan kan je te dik worden of ongezond veel vet, suiker of zout binnenkrijgen. Zeker als je overdrijft met de kleinere groepen en de restgroep van de actieve voedingsdriehoek.
N I C E
www.calcimus.be
De actieve voedingsdriehoek
5de leerjaar
Kopieerblad 1 bij infofiche 2 Tabel 1: Gemiddelde dagelijkse voedingsaanbevelingen per leeftijdsgroep. 6 – 12 jaar
12 – 18 jaar
18 – 59 jaar
60+
Water
1,5 l drinken
1,5 l drinken
1,5 l drinken
1,5 l drinken
Brood (bruin)
5 – 9 sneden
7 – 12 sneden
7 – 12 sneden
5 – 9 sneden
Aardappelen (gekookt)
3 – 4 stuks
3,5 – 5 stuks
3,5 – 5 stuks
3 – 4 stuks
Groenten (vers, diepvries)
250 – 300 g
300 g
300 g
300 g
Fruit (vers)
2 – 3 stuks
3 stuks
2 – 3 stuks
2 – 3 stuks
Melk en melkproducten (halfvol)
3 glazen
3 – 4 glazen
3 glazen
4 glazen
1 – 2 sneetjes
2 sneetjes
1 – 2 sneetjes
1 – 2 sneetjes
Vlees, vis, ei, 75 – 100 g vervangproducten (onbereid)
100 g
100 g
100 g
Smeervet
dun smeren
dun smeren
dun smeren
dun smeren
Bereidingsvet
10 g
10 g
10 g
10 g
Restgroep
niet nodig
niet nodig
niet nodig
niet nodig
Kaas
Daarnaast moeten kinderen en jongeren tot 18 jaar minstens 60 minuten per dag lichaamsbeweging nemen en volwassen en 60-plussers minstens 30 minuten per dag.
N I C E
www.calcimus.be
5de leerjaar
De actieve voedingsdriehoek
Kopieerblad 1 bij infofiche 2 Standaardmaten - 1 snede bruin brood (groot, vierkant brood) = ongeveer 30 g - 1 aardappel (zo groot als een ei) = ongeveer 70 g - 1 groentelepel = ongeveer 50 g ; 1 eetlepel = ongeveer 25 g - 1 stuk fruit = ongeveer 125 g - 1 glas melk = ongeveer 150 ml - 1 sneetje kaas = ongeveer 20 g - vetstof voor 1 snede brood (dun besmeerd) = ongeveer 5 g vetstof - 1 eetlepel bereidingsvet = ongeveer 10 g - 1 glas water = ongeveer 150 ml - 1 stuk vlees = ongeveer 100 g - 1 sneetje vleeswaren = ongeveer 20 g
N I C E
www.calcimus.be
5de leerjaar
De actieve voedingsdriehoek
Kopieerblad 2 bij infofiche 2 Oefening - Het boodschappenlijstje van mama De Smet Het gezin De Smet probeert gezond te leven en rekening te houden met de aanbevelingen van de actieve voedingsdriehoek. Papa (45 jaar) en mama (43 jaar) hebben 4 kinderen: 2 dochters (19 en 14 jaar) en twee zonen (16 en 10 jaar). Help jij mama De Smet met het opstellen van haar boodschappenlijstje? Maak hierbij gebruik van tabel 1 in de leestekst “Gemiddelde voedingsaanbevelingen”.
1. Hoeveel gram aardappelen zijn er elke dag nodig?
2. Hoeveel kaas wordt er per week gegeten in het gezin?
3. Hoeveel liter melk drinkt de familie per maand?
4. Hoeveel liter water heb je nodig om het gezin één dag van voldoende water te voorzien?
5. Hoeveel groenten moet mama dagelijks voorzien voor haar spruiten?
N I C E
www.calcimus.be
De actieve voedingsdriehoek
5de leerjaar
Correctiesleutel bij infofiche 2 Het boodschappenlijstje van mama De Smet
1. Hoeveel gram aardappelen zijn er elke dag nodig? 1435 g – 2030 g
2. Hoeveel kaas wordt er per week gegeten in het gezin? 56 sneetjes – 84 sneetjes (1120 g – 1680 g)
3. Hoeveel liter melk drinkt de familie per maand? 75,6 liter – 93 liter
4. Hoeveel liter water heb je nodig om het gezin één dag van voldoende water te voorzien? 9 liter
5. Hoeveel groenten moet mama dagelijks voorzien voor haar spruiten? 1150 g – 1200 g
N I C E
www.calcimus.be
