In (h)optocht naar de staken Geplaatst: 17 september 2012 09:16, laatste wijziging: 17 september 2012 09:25 Hilbrand Rozema
Herfst is oogsttijd, en Limburgers roepen dan: hop! De hopplukdagen zijn een ‘moderne traditie’ van bierbrouwerij Gulpener (1825).
Jan-Paul Rutten (36) staat klaar voor de opvolging. Hij is de negende generatie Rutten aan het hoofd van de familiebrouwerij met diepe wortels in de eigen streek. Hij kwam er speciaal voor terug uit Nepal, waar hij acht maanden opereerde – want hij is chirurg van beroep. Hij loopt zelf ook mee met de wandeling van 6,5 kilometer naar de hopvelden, jaarlijkse gewoonte die lokaal populair is. Dus: de paden op, de lanen in! ‘Soms verbaas ik mezelf nog over ons landschap, zo mooi is het,’ zegt wandelaar Marcel van Hees (48), cafébaas. ‘Ik ben alleen zondagavond vrij.’ Zijn tapperij in Simpelveld staat boven op een heuvel met een helling van 7,7 procent, naast de hoogste bron (210 m), de hoogste kapel en de hoogste molen van Nederland. Eén extra vrije dag kan er bij Marcel wel af. ‘Mee naar de hoptuinen is altijd gezéllig he’, gooit hij de klemtoon omhoog. kleinschaligheid Die tuinen, dat is 3,4 hectare hopstaken op een plateau bij Reijmerstok. Het is warm deze dag. Voorzichtig met bier, waarschuwt Marcel. De brouwerij is er gul mee, onderweg. De achttien bieren van Gulpener komen van lokaal bronwater en zijn niet gepasteuriseerd. De hop wordt sinds een jaar of tien lokaal gekweekt. Veertig Limburgse boeren verbouwen het. ‘Super dat alles uit eigen streek komt’, straalt
1/5
Marcel. ‘Er rijden nu geen vrachtwagens meer uit Tsjechië. De kleinschaligheid past bij de streek, ‘t is persoonlijker, steunt de Limburgse economie en onze eigen mensen.’ De rijen hop zijn genummerd, zodat elke afnemer de planten kan terugvinden van zijn eigen bier, eventueel zelfs plukken. ‘feelgood’-factor De lange stoet afnemers, relaties en dorpelingen gaat de draaihekjes hoor, want hier mag je dwars door de wei wandelen. Limburgers haal je er zo uit, die zweten niet: ‘Eeve de stofloenge ooëtklöppe!’ (Even de stoflongen uitkloppen). Iedereen is er: restauranteigenaars, vertegenwoordigers, de voetbalclub die Gulpener sponsort - en straks de fanfare. Haal fanfare en harmonie niet door elkaar! Het eerste is hout en slagwerk, het tweede koper. De Afghaans-Nederlandse horecaman Chashem Bacharki (29) zweet ook niet. Hij noemt het bier ‘smaakvol, niet zo waterig als Heineken.’ Best een spannende uitspraak, voor iemand uit Almere-Haven. Want daar wemelt het van de oud-Amsterdammers. ‘Dit is ook een mooi Nederlands product’, zeg Bacharki. ‘Het voelt goed om dat te promoten. We wonen immers hier! ‘t Komt toch uit ons eigen land.’ duurzaamheid Duurzaamheid, een cirkel maken van streekproducten en –afnemers met de brouwerij als spil, slaat aan in de krimpregio Limburg. Gulpener zette daarbij onmiskenbaar de trend. De dubbele economie-dip gaat de horeca hier bepaald niet voorbij, zo blijkt onderweg. Ger Franzen (52) van Hotel en Tapperij de Poshoorn in Maastricht koos ook voor duurzaamheid: ‘Ik kreeg minder aanloop en de tijd van veel drinken is nu wel voorbij. De toerist zoekt steeds vaker het platteland op. Ik ben dan ook met mijn huisbrouwer gaan praten, ik had dringend ideeën nodig. En nu brengen wij het platteland terug in de stad. De eerste dinsdag van de maand hebben we een groene borrel, voor een lokaal goed doel. Dat kan de oehoe zijn, die grote uil in de steengroeve in de buurt, of logeerplekken voor ouders van kinderen met kanker, in een revalidatiecentrum. Het is een netwerkborrel, maar goede doelen spreken onze klanten aan.’ Franzen is blij dat hij het roer heeft durven omgooien naar duurzaamheid en streekproducten. ‘Anders weet ik niet wat er was gebeurd.’
2/5
Euregio Gesprekjes met deelnemers aan de hoptocht worden al snel beschouwend. Het bier helpt daar natuurlijk wel bij. Iedereen hier is een beetje een cultuurfilosoof van de koude (löss-)grond. Horecamensen bejubelen ‘het cultuurhistorisch besef’, ‘de waarden die je deelt en koestert’, de identiteit, de tradities. Limburgers houden van de dorpspomp, van korte lijnen, informele netwerken. En dat gaat goed samen met Europees gevoel. Want zeg je streekproducten, dan zeg je: Euregio. De samenwerking met de Duitse en Belgische grensregio’s groeit nog steeds. ‘De grens van Limburg klopt niet helemaal’, grappen sommigen. ‘Die moet meer naar het zuiden.’ milieuvoordeel Inmiddels zijn we bij de tuinen, metershoge palen. Sommige velden zijn al kaal, andere percelen nog vol. De pluk gaat door terwijl de wandelaars de benen strekken. Er plukken vaak vrijwilligers mee. Deze teelt is zonder chemische bestrijdingsmiddelen. Overigens heeft hopteelt in Limburg behalve het milieuvoordeel ook een nadeel: de horizon staat nu immers een groot deel van het jaar vol. Als de hop geplukt is, staan de palen er nog steeds. En hop groeit hóóg. Een oudere Reijmerstokker moppert toch wel een beetje: ‘Vroeger kon je hier vér kijken! Nu staat alles dicht.’ bierpionier Ex-directeur Rutten wandelt zelf vandaag mee: joviale man, bruine kop, sigaartje. Hij was decennia landelijk Rabobank-bestuurder en is de achtste generatie sinds zijn over-opa in 1825 met brouwen begon. Zijn familie heeft, met 85 procent van de aandelen, de sleutelrol behouden. Er zijn maar heel weinig van zulke kleine familiebrouwers in Nederland. Rutten pionierde in duurzaam ondernemen met de drie p’s: people, planet, profit – en in bier. Hij begon als eerste met speciaalbieren in Nederland, rond 1978. ‘Ik heb negen jaar in Amsterdam gestudeerd, maar ben ten diepste dorpsmens. Ik gedij het best in een dorp.’
3/5
historie Tot zijn verrassing meldde zich vorig jaar zoon Jan-Paul, inmiddels chirug, onverwacht toch nog als kandidaat-opvolger. ‘Dan word je eerst zwaar getest, zei ik. En ik kan je de helft bieden van het salaris van een chirurg. Maar hij wil echt. En het hoofdbestuur is akkoord.’ Hij zal de huidige directeur John Halmans in 2015 aflossen na een inwerkperiode van drie jaar. Rutten junior: ‘Ik liep als kind al via het magazijn naar school, ik weet niet anders. Ik heb altijd veel liefde voor het bedrijf en de historie gevoeld. Maar mijn ouders lieten me totaal vrij: ‘Doe waar je gelukkig van wordt.’ De medicijnenstudie trok meer. Vrij recent drong echter tot hem door ‘dat maar heel weinig mensen deze kans krijgen. Dat gebeurde op een mooie middag, ik lag in de toekomstplannen Het duurzaamheidsdenken is op m’n lijf geschreven. Ik had drie voorwaarden: uitgebreid onderzoek naar mijn geschiktheid, alle commissarissen moesten het willen en de hele familie moest akkoord zijn.’ Deze hordes zijn nu genomen. Maar de weg naar de directiekamer voert de jonge brouwer nu als stagiair door het hele bedrijf. Dat betekent: flessen vullen aan de band, vrachtwagen rijden. Na dit levensbesluit reisde hij met zijn echtgenote en kinderen naar Nepal. Hij deed er acht maanden vrijwilligerswerk als chirurg. Is zijn keuze echt definitief? ‘Ja, ik stop met opereren. Sowieso mag je niet meer opereren als je er een paar jaar uit bent geweest.’ Over zijn toekomstplannen – familie-erfgoed bewaren, of uitbreiden en veranderen? – een andere keer. tempo Want in hoog tempo marcheert ineens de Fanfare Sint-Franciscus van Reijmerstok tevoorschijn, we moeten eerst achter de muziek aan. De jonge geneesheer-bierdirecteur wordt het podium op getrokken. De kelen zijn allang goed gesmeerd voor de huldiging, met de Gulpener Beer Hop Mars: ‘Neet wiet van oos sjun durpke / dao is ing broewerie / dat is de pracht van Gullepe / die liekt d’r hieël goed bie / de beere die zie make / zunt oet ’t heuvelland / dat lut zich
4/5
hieël good sjmake / d’r sjmaak van ’t Limburgs land.’
5/5
