Advocaat in de school
L AG E R O N D E RW I J S
Wat is het recht?
Scheiding der machten
• DE RECHTERLIJKE MACHT spreekt recht wanneer er problemen zijn of als er ruzie is. Niet alleen tussen burgers onderling, maar ook tussen de burgers en de overheid. De taak van de rechter is niet alleen het straffen van burgers. Hij moet vooral bescherming en verdediging bieden wanneer de rechten van bepaalde mensen niet gerespecteerd worden.
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
3
• DE UITVOERENDE MACHT (de regering) zorgt ervoor dat de regels die het parlement heeft opgesteld, echt worden uitgevoerd;
• DE WETGEVENDE MACHT (het parlement) bepaalt welke algemene regels er bestaan tussen de inwoners van ons land en tussen de inwoners en de overheid. De mensen die deel uitmaken van de wetgevende macht moeten tijdens de verkiezingen verkozen worden;
In België leiden verschillende instellingen het land. Het bestuur van ons land is verdeeld over drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Deze machten kunnen elkaar controleren en beperken:
Wat mag? Wat mag niet? Wat moet?
Iemand pesten is niet tof, door het rode licht fietsen of lopen is gevaarlijk, met mes en vork eten is beleefd, roepen in de klas mag niet,... Er zijn regels voor vanalles en nog wat. Thuis, op school, in de jeugdbeweging,... Waarom zijn die regels er? Ze organiseren het leven: ze beslissen wat mag, wat niet mag en wat moet. De regels voor onze samenleving zijn opgeschreven in wetten en voorschriften. Samen vormen ze het recht. Als iedereen zich aan de regels van het recht houdt, verloopt ons leven ordelijk.
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Voorbeelden • Een volwassene (+18 jaar) mag een huis kopen • Iemand van 10 jaar mag geen auto besturen • Een volwassene (+18 jaar) moet belastingen betalen. Belastingen is een som geld die mensen betalen. Van dat geld worden dingen betaald die nuttig of nodig zijn voor ons allemaal zoals bijvoorbeeld de heraanleg van een autoweg, of de bouw van een ziekenhuis.
2
De rechtbanken Als mensen ruzie maken over iets en ze geen oplossing vinden, dan kunnen ze naar de rechtbank stappen. Er zijn verschillende rechtbanken voor verschillende soorten ruzies. In de rechtbank is de rechter de ‘baas’. Hij neemt de beslissingen. Vooraleer hij een beslissing neemt, luistert hij natuurlijk heel goed naar wat iedereen te zeggen heeft.
Het vredegerecht De vrederechter staat het dichtst bij de mensen. Deze rechter zoekt een oplossing voor ruzie binnen het gezin of in de familie, problemen tussen huurders en verhuurders van een woning, en allerlei andere ruzies over dingen die minder dan 1860 euro kosten.
De politierechtbank
je ‘in beroep gaan’. Het is dan de rechtbank van eerste aanleg die de zaak opnieuw bekijkt en beoordeelt. De rechtbank van eerste aanleg is dus hoger in rang en heeft dan ook meer te zeggen.
> De jeugdrechtbank
De jeugdrechtbank is een speciale afdeling van de rechtbank van eerste aanleg. Deze rechtbank lost voornamelijk problemen van en voor kinderen en jongvolwassenen (-18 jaar) op. Voorbeelden: • problemen tussen ouders en kinderen • drugsgebruik van jongeren • diefstal door kinderen
> De correctionele rechtbank
5
Een andere afdeling van de rechtbank van eerste aanleg is de correctionele rechtbank. Daar gaat het over ernstige misdrijven zoals een overval of diefstal. Je komt ook bij de correctionele rechtbank terecht als je bijvoorbeeld niet akkoord gaat met de uitspraak van de politierechtbank. De correctionele rechtbank treedt dan op als de rechtbank ‘in beroep’ die de zaak opnieuw behandelt.
De arbeidsrechtbank
De politierechter oordeelt vooral over verkeersovertredingen en problemen die te maken hebben met het verkeer. Iemand die door het rood licht gereden is, iemand die te snel reed of iemand die parkeerde op een plaats waar dat niet mag. De politierechtbank heeft ook iets te zeggen als iemand de veiligheid in gevaar bracht tijdens bijvoorbeeld een voetbalmatch of tijdens een betoging.
De rechtbank van eerste aanleg
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Hier worden problemen behandeld tussen werkgever en werknemer, zoals ontslag. Ook als er problemen zijn door werkloosheid of arbeidsongevallen kom je naar de arbeidsrechtbank.
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Als je ruzie hebt over iets dat meer dan 1860 euro waard is, moet je naar de rechtbank van eerste aanleg. Als je niet akkoord gaat met de uitspraak van de vrederechter, dan kan
4
De rechtbank van koophandel
Het hof van beroep / arbeidshof
Arbeidshof
Hof van assisen
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
7
Het Arbitragehof gaat na of nieuwe wetten niet in strijd zijn met wat mag in ons land – dat staat in de grondwet - en met regels die niet alleen in België gelden, maar ook bv. in gans Europa of in verschillende landen.
Het Arbitragehof
Het Hof van Cassatie kijkt of de rechter de wet goed begrepen en juist toegepast heeft. Het kijkt ook na of er tijdens de procedure geen fouten gemaakt werden.
Het Hof van Cassatie
Als het gaat om zeer zware strafbare feiten of misdaden (bijvoorbeeld ontvoeringen met moord) komt de zaak voor bij het hof van assisen. Een jury van twaalf gewone mensen beslist wie schuldig is.
Het hof van assisen
Tegen de beslissing van de rechtbank van eerste aanleg of de arbeidsrechtbank kan je in beroep gaan. Dan moet de zaak opnieuw onderzocht en beoordeeld worden. Dit gebeurt door andere rechters die een zeteltje hoger zitten (figuurlijk dan) in het hof van beroep of het arbeidshof.
Hof van beroep
Politierechtbank
Rechtbank van koophandel Vredegerecht
Arbeidsrechtbank
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Rechtbank van eerste aanleg
Hof van Cassatie
De rechtbank van koophandel doet uitspraak over problemen of meningsverschillen tussen handelaars of ondernemers. Voorbeelden: • de klant is niet tevreden over zijn nieuwe keuken • niet betalen van facturen
6
Actie advocaat in de school
Het openbaar ministerie
9
• verdedigen: de advocaat is de woordvoerder van zijn klant. Hij verdedigt de belangen van zijn klant tegenover de rechter. Het is erg belangrijk dat de advocaat de wet piekfijn kent.
De medewerkers van het gerecht Zoveel verschillende rechtbanken voor zoveel verschillende zaken. Geen wonder dat er heel wat medewerkers nodig zijn om alles op rolletjes te laten lopen. Hier vind je de voornaamste beroepen binnen het gerecht en hun taken.
De gerechtsdeurwaarder
De rechter
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Het openbaar ministerie vertegenwoordigt de samenleving. • Het brengt mensen die iets strafbaars gedaan hebben voor de rechter. • Het kan onderzoeksrechters de taak geven een onderzoek te starten. • Het openbaar ministerie geeft advies aan de rechtbank, bijvoorbeeld bij een faillissement of bij een echtscheiding waar minderjarige kinderen bij betrokken zijn.
De advocaat
De rechter doet een uitspraak over de problemen die hem zijn voorgelegd.
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
De advocaat heeft drie belangrijke taken. Hij moet zijn klant goede raad geven, in de naam van zijn klant spreken, en zijn klant verdedigen. Je kan je advocaat alles vertellen. Hij mag wat je hem zegt aan niemand doorvertellen. De taken van een advocaat: • raad geven: de advocaat geeft advies en goede raad. Hij probeert problemen te vermijden. • spreken in naam van de klant: de advocaat zoekt een oplossing voor het probleem en praat daarvoor in naam van zijn klant met de tegenpartij.
De gerechtsdeurwaarder roept mensen op om voor de rechter te verschijnen. Dat doet hij via een speciale brief die hij meestal persoonlijk komt afgeven. De deurwaarder vertelt de mensen wat de rechtbank beslist heeft. Hij moet er ook voor zorgen dat de mensen gehoorzamen aan die beslissing. Dat kan betekenen dat ze hem geld moeten geven om een boete te betalen.
8
Een kind of iemand die jonger dan 18 jaar is kan niet zelf naar de rechter stappen. Iemand anders kan hem of haar ook niet voor de rechtbank brengen.
Minderjarige en proces
In de Belgische grondwet en internationale verdragen staan belangrijke regels die het recht van iedere mens op een eerlijk proces verzekeren.
Een eerlijk proces
Eerstelijnsbijstand
In sommige gevallen kunnen mensen naar een advocaat stappen voor gratis hulp.
Juridische bijstand
Mensen die weinig of geen geld hebben, kunnen gratis of goedkoop een beroep doen op een advocaat. Ook elke minderjarige (-18 jaar) heeft gratis recht op een advocaat.
Tweedelijnsbijstand
Iedereen kan een kort gratis advies krijgen van een advocaat. Daarvoor kan je terecht bij de commissie voor juridische bijstand. De advocaten daar geven je raad over hoe je je probleem het best aanpakt. Je vindt de commissie voor juridische bijstand onder meer in gerechtsgebouwen.
Als het toch tot een proces komt, wordt de minderjarige door de ouders of voogd vertegenwoordigd. De rechter moet wel naar de mening van de minderjarige luisteren als het om iets gaat waar de minderjarige persoonlijk bij betrokken is zoals bijvoorbeeld de echtscheiding van zijn ouders.
A D V O C A AT I N D E S C H O O L
Er zijn enkele uitzonderingen waarbij je als kind of jongvolwassene wél partij bent in een proces: • Als je de wet overtreedt of in een moeilijke situatie verkeert. De overheid betaalt de kosten van je advocaat. Je advocaat staat je bij. • Bij een ernstige verkeersovertreding vanaf 16 jaar.
10
Actie advocaat in de school Jouw school kan een advocaat uitnodigen om meer uitleg te geven over zijn beroep. Neem contact op met het baliesecretariaat in jouw regio. De telefoonnummers en e-mailadressen vind je op www.advocaat.be > communicatie > advocaat in de school
Nuttige adressen / telefoonnummers www.advocaat.be > advies en bijstand
...................................................................................
Commissies en bureaus voor juridische bijstand:
0800 15 111
www.kjt.org
...................................................................................
Kinder- en jongerentelefoon:
078 15 10 20
www.druglijn.be
...................................................................................
Druglijn:
www.kinderrechtencommissariaat.be
...................................................................................
Kinderrechtencommissariaat:
www.just.fgov.be > informatie > gerechtelijke adressen
...................................................................................
Justitiehuizen:
www.jac.be
...................................................................................
Jongeren Advies Centrum:
Orde van Vlaamse Balies
...................................................................................
Met de steun van de minister van Justitie
v.u.: Jo Stevens, Koningsstraat 148, 1000 Brussel
