alles over geluid, gehoor & gezondheid
‘In de bergen hoor je stilte’ Pia Dijkstra
‘Ik vind het fijn dat ze zo streng is, dan is het rustig in de klas’ Juf Jasmijn is horend, Louise is slechthorend
Slechthorend zijn en werken Diverse technische hulpmiddelen voor op of om de werkplek kunnen uitkomst bieden
De stem achter
Postcode Loterij Miljoenenjacht
In dit nu mmer
inhoud
57
33
53
26
74
48 12
Interviews
Favoriet Pia Dijkstra vertelt over haar werk en favoriete geluid
met... Merel den Boer leeft met atresie 62 Leven microtie
43
Onbelemmerd Nederlands Film Festival steeds toegankelijker voor doven en slechthorenden
57
Techniek & innovatie Hoorhulpmiddelen voor de werkplek
74
Op de werkvloer ‘Door te blaffen, kan een hond zich uiten’
Coverfoto
Pepijn Leupen, D66
Aan tafel
04
alles over geluid, gehoor en gezondheid
26
Passie Henk Timmer: ‘De passie voor klassieke auto’s is als een virus’
33
Mijn beroep Schrijftolk Linda Gomes vertelt over haar beroep
38
Samenspraak Jasmijn geeft les aan de slechthorende Louise. Hoe gaat dat?
schuiven aan de eettafel bij 68 We de familie De Beer
16 61
Columns
Lotte Lotte gaat op speeddate en heeft vijf matches
18
Rondgevraagd Kan jij horen met je ogen en kijken met je oren? Wereld vol geluid
En ook...
40 Nazomergeluid Gadgets 48 Leuke hoorinnovaties Uit- en thuistips gaan we heen? Allerlei 78 Waar leuke dingen om te doen Puzzel
Ilse Heeft u de tongtwisters tijdens uw vakantie doorstaan?
oorverdovende beats van 06 De een muziekfestival
Informatief
hond is niet de eerste die 09 ‘Uw 81 een hoortoestel heeft opgegeten’
Gehoord
een Phonak DECT-telefoon 80 Win of selfie-pakket
Hoorheld
van Hartskamp: ‘Dit ben ik, 50 Hans niets meer en niets minder’
53
De stem achter Jeroen Marré onthult wat er in de koffers zit bij Miljoenenjacht
21
Wetgeving & beleid Tijd voor meer gebaren richting doven
Luisterend oor
10
Actueel Geluid en gehoor in het nieuws
Gezond Gehoor thuis Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar in de brievenbus Colofon
82 Aan dit nummer werkten mee... 05
favoriet
‘In de bergen hoor je stilte’ Het is mede aan haar te danken dat de overheid werk maakt van het voorkomen van gehoorschade. Thuis maakt ze daar ook werk van. Op zoek naar de drijfveren van D66-Kamerlid Pia Dijkstra (59).
12
13
passie
Het geluid van een auto is als een hartslag Het bezitten van en rijden in een klassieke auto of oldtimer is meer dan alleen een
hobby. Het is een beleving. De vormen, de geur en het geluid van de motor maken
allemaal deel uit van die beleving. Henk Timmer is zijn hele leven al besmet met wat hij ‘het virus’ noemt.
26
27
passie
Oldtimers
Het is een mooie dag in de vroege zomer van 2014. Op het dorpsplein en de omliggende straatjes in het centrum van Culemborg hebben zich zo’n driehonderd bezitters van oldtimers met hun klassieke auto’s verzameld. Terwijl het zonnetje straalt en de terrassen vol zitten, kan het toegestroomde publiek genieten van een scala aan klassieke auto’s tijdens deze 24e Oldtimerdag van de Historische Automobiel Club Cuylenborgh (HACC). De eigenaren zijn trots en meer dan bereid van alles te vertellen over hun pronkstuk(ken). En er is werkelijk van alles te zien: kleine wagentjes als de Fiat 500 en
‘De passie voor klassiekers is als een virus. Als je ermee besmet bent, kom je er nooit meer vanaf’
de zogenoemde dwergauto’s als de Goggomobil en de Heinkel. Maar ook grote Amerikaanse Pontiacs, Fords en Corvettes. Naast een Lagonda uit de jaren 1930, moderne klassiekers als de Morgan, Citroëns in alle
1300 GULDEN EN EEN KRAT BIER
soorten en maten (waaronder een traction avant), Kevers,
Hij leerde rijden in een Fiat 500, maar het duurde tot zijn
Mercedessen, Jaguars, een Austin uit 1938, werkelijk te
26e voordat hij zijn eerste auto had; daarvoor reed hij
veel om op te noemen. Het hoogtepunt is toch wel het
motor. Zijn eerste auto was een Saab oldtimer: ‘Ik heb
vertrek van de lange optocht klassiekers aan het begin
altijd een voorkeur gehad voor aaibare modellen en lange
van de rit, als ze ronkend, zoevend, brommend, knarsend,
tijd waren klassieke Saabs de auto’s die mijn aandacht
snerpend, krakend en toeterend door het stadje rijden.
hadden.’ Hij heeft er vele gehad en gerestaureerd. Hij vertelt het verhaal van een Saab die hij zelf uit Zweden
NET KINDJES
haalde waar hij hem kocht voor 1300 gulden en een krat
Henk Timmer luistert belangstellend als ik hem vertel
bier. ‘Ik heb hem eerst zelf helemaal opgeknapt en toen
over mijn ervaring in Culemborg. Hij is een groot lief-
geruild voor een witte Citroën Traction Avant. Ik ging
hebber van klassieke auto’s en bij uitstek de geschikte
namelijk trouwen en had een trouwauto nodig.’ Hij houdt
gesprekspartner om alles te weten te komen over de
van auto’s met een verhaal.
passie voor oldtimers en de beleving die daarbij hoort. En
28
zijn liefhebberij gaat ver. ‘Het gaat verder dan een passie,
MOOISTE AUTO OOIT
het is een virus en als je daarmee besmet bent dan kom
Met de start van een nieuwe levensfase verruilde hij de
je er nooit meer vanaf’, vertelt hij op het terras bij zijn huis
Saabs voor andere klassiekers. De eerste daarvan was
aan de rand van de Veluwe. Hij vergelijkt zijn auto’s, ook
een Triumph TR 6, een sportieve cabrio ‘met een machtig
de auto’s die hij allang weer heeft verkocht of geruild, met
geluid’. Met dit open rijden door de omgeving kreeg hij
kindjes. ‘Je wilt ze heel graag hebben, je zorgt goed voor
een stuk van het gevoel van het motorrijden weer terug
ze en er komt een moment dat je ze weer moet laten gaan.’
en vanaf toen speelden open auto’s een belangrijke rol.
En inderdaad, zoals je van je kinderen foto’s laat zien, zo
Daarna kwam er een Marlin Berlinetta, een auto van 25
laat hij vol trots allerlei ingelijste foto’s zien met daarop een
jaar oud, maar gebaseerd op een klassiek model (de Alfa
selectie van zijn ‘kinderen’. ‘Ik heb altijd al een fascinatie
Romeo 6c uit 1932). Deze Marlin heeft hij nog steeds.
gehad voor alles met wielen. Ik grap wel eens dat het komt
Daarnaast heeft hij nog twee klassieke Range Rovers, een
doordat er vroeger thuis voor mij als klein jongetje geen
Volvo Amazon en een Jaguar E-type op het erf staan. De
geld was voor een autoped, terwijl ik die zo graag wilde
vijftig jaar oude Volvo is zijn dagelijkse vervoermiddel,
hebben’, lacht hij.
maar over de E-type raakt hij niet meer uitgepraat. ‘De
mijn beroep
‘Het is echt wel meer dan een beetje typen’ Nadat ze haar opleiding met succes heeft doorlopen is Linda Gomes (44) nu al bijna tien jaar schrijftolk. Ze is gespecialiseerd in strafrecht, maar ook inzetbaar bij feesten, congressen, vergaderingen en gesprekken. Bevlogen vertelt ze over haar werk, over bijzondere momenten en over de techniek.
33
mijn beroep
Schrijftolk
heel erg gehuild heb tijdens het vertalen. Het is gênant, maar het ging om de laatste woorden van de klant. Zijn diepste geheimen heb ik mogen tolken. Ik tolkte al jaren voor die persoon. Later heb ik getolkt op zijn begrafenis. Dat was heel mooi, maar ook emotioneel. Ik laat alles uit mijn handen vallen voor een begrafenis of crematie. Ik vind het zo belangrijk dat er op zo’n moment een tolk aanwezig is.’
BEETJE TYPEN
‘Ik heb wel eens heel erg gehuild tijdens het vertalen’
Over het beroep schrijftolk bestaan nog wel eens misverstanden. Zo wordt de intensiviteit ervan vaak onderschat. ‘Het is echt meer dan alleen een beetje typen. Er komt veel meer bij kijken. Het is ook geen steno of T9. Er zit een hbo-opleiding achter en dit werk vergt
OPLEIDING SCHRIJFTOLK
veel concentratie. Om alle informatie goed te kunnen
Linda heeft de opleiding tot schrijftolk gevolgd bij
verwerken, moeten we luisteren, anticiperen en ons
het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies
constant concentreren. Wij typen in een hoog tempo, maar
aan de Hogeschool Utrecht. ‘Nadat ik een tijd had
er is wel een plafond. We vertalen letterlijk wat er gezegd
gezocht naar een passende opleiding, besloot
wordt. En dat betekent soms dat we typen tegen de klok
ik na lang wikken en wegen me in te schrijven.
in, want een samenvatting wil de klant niet. Het tempo
Gedurende de opleiding bleek dit de juiste keuze.
ligt hoog en je bent bang dat je iets mist. Anticiperen en
Ik ging als een speer en had het schrijftolken al
schakelen zijn twee essentiële vaardigheden. Als je dat
snel in de vingers. Daar kom je pas achter als je
niet goed kunt, dan zul je nooit een goede schrijftolk
het doet. Ik ben uiteindelijk ontzettend blij met die
worden. Het zit wel of niet in je.’=
keuze. Inmiddels heb ik ook een SIGV-diploma; Stichting Instituut van Gerechtstolken en Vertalers.’ Na de opleiding kun je aan het werk gaan als schrijftolk, meestal als zzp’er. Je kunt ook nog twee jaar verder studeren voor je bachelordiploma Tolk Nederlandse Gebarentaal (NGT). Er zijn in Nederland ruim negentig geregistreerde schrijftolken. Dit aantal groeit nog jaarlijks. De
Thies Bening
het inzetten van een tolk, de voorziening aan te
Tekst
Sanna Kok
gebarentaal ligt voornamelijk bij zorgverzekeraar
Foto’s
vergoeding van zowel schrijftolken als tolken
36
Menzis en het UWV. Bij privésituaties dient de tolk de factuur in bij Menzis en bij onderwijs- of werksituaties bij het UWV. De klant dient zelf vóór vragen bij de juiste instantie. In sommige gevallen wordt de factuur van de tolk betaald door de klant zelf. Dan gaat het vaak om een organisaties of instellingen die zelf de tolk aanvragen.
37
‘Het is fij n dat ze zo stren g is’ Jasmijn Claessen (29) is de juf van groep 7 van de Johannesschool in Utrecht. Een van haar leerlingen is de 11-jarige Louise Snel, die al bijna haar hele leven hoortoestellen draagt omdat ze slechthorend is. Met behulp van een speciale zender en vooral door goed op elkaar te letten, zorgen ze ervoor dat Louise alles goed kan volgen.
samenspraak
JASMIJN: ‘Meestal lukt dat wel. Soms vergeet ik het even. Als ik bijvoorbeeld op het bord schrijf, met mijn rug naar de klas, en dan iets ga zeggen. Dan denk ik “oh nee, nu kan Louise me niet zien”, en zorg ik dat ik me snel omdraai en het herhaal.’ ZORGT LOUISES SLECHTHORENDHEID WEL EENS VOOR ONHANDIGE SITUATIES IN DE KLAS? LOUISE: ‘Mijn klasgenootjes houden meestal goed rekening
VOOR LOUISE IS HET GEBRUIK VAN DE SOLO NIET NIEUW,
met mij. In groep 5 en in groep 6 heb ik een spreekbeurt
MAAR VOOR JASMIJN WEL. HOE GING DAT?
gehouden over slechthorendheid en zo. Dus ze weten het
JASMIJN: ‘Hoewel ik nog niet eerder les aan Louise gaf, ken ik
allemaal wel.’
haar natuurlijk wel al langer vanuit de school. En had collega’s
JASMIJN: ‘Eigenlijk merk je in de klas vrijwel niets van het feit
die haar eerder lesgaven al met de solo-zender om hun nek
dat Louise minder goed kan horen. Ze weet zelf goed wat ze
gezien. Eigenlijk was ik wel een beetje nieuwsgierig naar hoe
moet doen om er zo min mogelijk last van te hebben en met
dat dan zou gaan. Nu weet ik dat het heel eenvoudig is. Aan
de solo kan ze vrijwel alles verstaan.’
het begin van de les hang ik hem om, en op de momenten dat ik klassikaal uitleg geef, zet ik hem aan.’
SOMS MEER DAN JE ZOU WILLEN, BLIJKT UIT HET GRAPPIGE
LOUISE: ‘Ik moest het de eerste keer even uitleggen. Gewoon,
VOORVAL DAT LOUISE VERVOLGENS VERTELT
hoe ze hem aan moet zetten en dan om moet hangen. Als zij
LOUISE: ‘In een andere groep heb ik wel eens gehad dat de
dan praat, dan kan ik het horen op mijn hoortoestellen.’
juf naar de wc ging en vergat dat ze de solo nog om had, toen kon ik het allemaal horen. En ook wel eens dat de juf – ook
IS HET GEBRUIK VAN DE SOLO VOLDOENDE OF ZIJN ER NOG
een andere juf – op de gang ging met een paar jongens om
ANDERE DINGEN WAAR JULLIE OP MOETEN LETTEN?
ze straf te geven. Toen kon ik het ook horen en iedereen uit
LOUISE: ‘Ik moet goed op de lippen van de juf letten. Als ik
de klas wilde weten wat ze zei tegen die jongens. Dat was wel
haar mond niet kan zien als ze praat, dan kan ik het toch niet
even grappig, maar ik heb het daarna eerlijk gezegd tegen de
helemaal goed verstaan.’
juf. Gelukkig was ze niet boos.’ LOUISE, WAT VIND JIJ HET LEUKSTE AAN JUF JASMIJN?
net bij elkaar in de klas zaten, dacht ik een keer dat Louise niet
LOUISE: ‘Dat ze zo streng is. Daardoor is het in de klas
zat op te letten omdat ze niet naar me keek. Het omgekeerde
meestal lekker rustig en dan is het voor mij makkelijker om
bleek: ik was begonnen zonder dat ik oogcontact met haar
alles goed te verstaan.’
38
Ook loop ik nog wel eens rond door de klas als ik iets aan het
EN JASMIJN, HEEFT LOUISE JOU NOG WAT KUNNEN LEREN,
vertellen ben. Dan kan ik me opeens realiseren dat ik achter
OVER LESGEVEN AAN KINDEREN MET GEHOORVERLIES?
Louise sta en ze mijn mond dus niet kan zien.’
JASMIJN: ‘Het heeft me wel bewust gemaakt van mijn eigen
LOUISE: ‘Dat doet ze soms wel eens maar dan loopt ze snel
gedrag. En hoe je met kleine veranderingen dingen soms net
weer terug. Ik vind dat de juf goed rekening met mij houdt.’
iets duidelijker kunt overbrengen.’
Tekst
had, ze wist dus niet dat ik al aan het praten was.
Akke Zwart
Foto’s
kan zien. Dat gaat nu steeds meer automatisch. Maar toen we
Thies Bening
JASMIJN: ‘Daarom moet ik er op letten dat Louise mij goed
39
onbelemmerd
Nederlands Film Festival steeds
toegankelijker Van 24 september tot en met 3 oktober staat Utrecht weer in het teken van de Nederlandse film. Filmliefhebbers kunnen dan genieten van tientallen films in uiteenlopende genres. Met ondertiteling, de inzet van gebarentolken en overzichtelijke informatie streeft de organisatie ernaar het Filmfestival ook toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden.
43
Nederlands Film Festival
onbelemmerd
Het is al de 34e keer dat het Nederlands Filmfestival
Veel doven die gebarenvaardig zijn, geven hier dan ook
plaatsvindt. Het was 1981 toen de Utrechtse regisseur Jos
de voorkeur aan. De twee films waarbij een tolk aanwezig
Stelling het initiatief nam en samen met Wim Verstappen,
is, zijn de thriller Bloedlink (tevens openingsfilm van het
Rob Houwer en Huub Bals het eerste Filmfestival
Filmfestival) en de jeugdfilm Midden in de winternacht
organiseerde, toen nog onder de naam Nederlandse
(alleen als schoolvoorstelling).
Filmdagen, voor een selecte groep mensen. Inmiddels trekt het evenement jaarlijks meer dan 150.000 bezoekers.
TOEGANKELIJKE VOORSTELLINGEN SAMENWERKING
Bij enkele voorstellingen zal een tolk gebarentaal
Sinds enkele jaren streeft het Filmfestival ernaar om
aanwezig zijn. Kijk voor een compleet overzicht van
toegankelijk te zijn voor een zo breed mogelijke groep
toegankelijke films (ondertiteld of met weinig of
geïnteresseerden. Dus ook voor mensen met een auditieve
geen dialoog) op www.filmfestival.nl/toegankelijk.
beperking. Want kan deze groep zich bij de meeste buitenlandse films aardig redden met de Nederlandse
BLOEDLINK
ondertiteling, bij de producties van eigen bodem lukt dat
De jonge, knappe Rico (Marwan Kenzari) en de
niet; omdat die doorgaans niet van ondertiteling worden
norse Victor (Tygo Gernandt) als ex-gedetineerden
voorzien.
een waterdicht plan uitgewerkt voor de ontvoering
Dat moet anders, stelde het Filmfestival enkele jaren
op de 25-jarige Laura Temming (Sarah Chronis).
geleden. Wie toegankelijk wil zijn voor een breed
Met deze kidnapping willen ze de slag van hun
publiek, moet ervoor zorgen dat – tenminste een deel
leven slaan. Als zij Laura op klaarlichte dag in een
van – de voorstellingen voorzien is van ondertitels. Om
bestelbus meesleuren en vasthouden in een flat,
dat te realiseren zocht de organisatie contact met SOAP!
starten niet veel later de onderhandelingen over
(Samenwerkingsverband Ondertitel Alle Programma’s), en
het losgeld met Laura’s rijke vader. Gaandeweg
Doof.nl. Hierdoor lukt het ook dit jaar weer om een aantal
verschuift de onderlinge machtsverhouding tussen
films te voorzien van ondertiteling.
Laura en haar kidnappers Rico en Victor in hoog tempo. Wie is nu eigenlijk de dader en wie het
FILMS MET GEBARENTOLK
slachtoffer?
Maar toegankelijk zijn is niet alleen zorgen voor geschikte hulpmiddelen, stelt het Filmfestival. Het is evenzo
Wanneer: zondag 28 september, 18.30 uur
belangrijk om bezoekers goed te informeren over de
Waar: Rembrandtzaal 2
mogelijkheden. Op een speciaal onderdeel van de
Nederlands ondertiteld: ja
website, is daarom het aanbod van toegankelijke films
Tolk gebarentaal: ja
overzichtelijk weergegeven. Dit betreft bijvoorbeeld
Reserveren: www.filmfestival.nl
films met weinig of geen dialoog, films met Nederlandse ondertiteling (Nederlands en niet-Nederlands gesproken)
MIDDEN IN DE WINTERNACHT
en films met tolk gebarentaal.
Voor scholen met kinderen met een auditieve
Dit laatste is het geval bij een tweetal voorstellingen. Door
beperking vertoont het NFF deze jeugdfilm, over
de inzet van een tolk gebarentaal bij deze films, geeft het
een tienjarig jongetje dat een pratende eland
Filmfestival dove bezoekers de gelegenheid om zelf te
in zijn schuur vindt, twee keer met Nederlandse
kiezen voor de wijze waarop zij de film het liefst vertaald
ondertiteling en een gebarentolk. De inschrijving is
willen hebben. Met gebaren is een veel completere en
reeds gesloten.
meer realistische vertaling mogelijk dan met ondertiteling.
44
45
Gadgets
gadgets
6
Leuke hoorinnovaties
4
2 3
5 1
1
48
FIETSEN MET MOTORGELUID
2
GEHOORAPPARAAT VOOR HORENDEN
3
MELKPAK WORDT GELUIDSBOX
4
MUZIEK LUISTEREN VIA BOT
5
APP DIE GEBARENTAAL VERTAALT
6
APP OM JE GEHOOR TE TESTEN
Vroeger deden ze het met een stukje
Vindt het soms ook lastig om uw
Een koffer, paraplu, melkpak en
Door op de fiets naar muziek te
Zou het niet geweldig zijn als dove
Twijfel je over je gehoor maar heb je
karton en een wasknijper. Maar nu is
gesprekspartner in een rumoerig
andere gebruiksvoorwerpen
luisteren via een koptelefoon of
en horende mensen op elk moment
nog geen zin om naar een audicien te
er het Turbospoke Racing systeem.
restaurant te verstaan, ook al is
krijgen een tweede functie met de
oordopjes, zijn omgevingsgeluiden
en elke willekeurige plek met elkaar
gaan voor een gehoortest? Met de app
Deze gadget ziet er niet alleen uit
er met uw gehoor niets aan de
Q-beat. Met dit apparaatje tover je
van het overige verkeer soms niet
kunnen communiceren? De app
Mimi voor iPhone kun je nu eenvoudig
als de uitlaat van een echte motor,
hand? Misschien is de Soundhawk
voorwerpen om in een speaker. Je
meer goed te horen. Dit kan gevaarlijk
Google Gesture – die op dit moment
zelf achterhalen of er mogelijk sprake
maar het zorgt er ook voor dat de
Scoop dan wat voor u. De Scoop
kunt het bijvoorbeeld aansluiten
zijn. Met de Headbones kun je
in ontwikkeling is – maakt een eerste
is van gehoorverlies. De app speelt
fiets zo gaat klinken! Het geluid
is een klein apparaatje met vier
op je smartphone of je mp3 speler.
muziek luisteren en toch het verkeer
stap door gebarentaal om te zetten
verschillende geluiden af. Wanneer
wordt gemaakt door een dunne
voorgeprogrammeerde standen: voor
Als je de Q-beat vervolgens op een
horen. Het sluit je gehoorgang niet
naar gesproken taal. Degene die
je het riedeltje hoort, druk je op het
kunststof motorkaart die tegen de
binnen, buiten, tijdens het diner en
object neerlegt, zal de muziek door
af, maar werkt met botgeleiding.
gebaren maakt, doet twee speciale
linker- of rechterknopje. Binnen twee
spaken van je wiel wordt gehouden.
tijdens het rijden. Afhankelijk van de
de geluidstrillingen uit het voorwerp
De geluidstrillingen worden via het
armbanden om. Die registreren de
minuten krijg je de gegevens van
De uitlaat is zo ontworpen dat hij het
gekozen situatie worden stemmen
klinken. Elk voorwerp, elk materiaal
bot bij je oor overgebracht naar het
spierbewegingen van de armen. De
jouw gehoor. Met de app kun je ook
geluid versterkt. Het uitlaatsysteem
versterkt en omgevingsgeluid
geeft een ander geluid. Het is elke
binnenoor waardoor je de muziek
gegevens worden doorgestuurd
ervaren hoe het is om gehoorschade
wordt geleverd met 3 motorkaarten,
gedempt, of worden juist geluiden op
keer weer een verrassing hoe de
hoort. En wil je je toch even helemaal
naar een smartphone zodat de app
te hebben. Een sociaal foefje om
waarmee je tot wel 6 verschillende
afstand versterkt. Een losse microfoon
muziek zal klinken. Overal en op elk
afsluiten van de buitenwereld, dan is
het kan omzetten in gesproken taal.
vrienden en familie met gehoorverlies
soorten geluiden kunt creëren. Zo
kan bijvoorbeeld op de kleding van
moment kan je op een unieke manier
er ook de mogelijkheid om gewone
Omgekeerd is nog niet mogelijk.
beter te begrijpen. Download vandaag
wordt fietsen pas echt stoer. Net alsof
een gesprekspartner bevestigd of bij
anderen mee laten genieten van jou
oordoppen aan te sluiten. Zo kun je
Bekijk hoe het werkt op YouTube,
nog de app en ontdek hoe het staat
je op een echte motor zit!
de tv gelegd worden.
muziek. Een totaalbeleving!
veilig genieten van muziek.
zoekwoord: Google Gesture.
met jouw gehoor.
49
de stem achter...
De stem achter Miljoenenjacht 53
Postcode Loterij Miljoenenjacht
Postcode Loterij Miljoenenjacht
‘Je kunt er gevoel in kwijt, dat is wat het werk erg leuk maakt’
‘Dit is Postcode Loterij Miljoenenjacht. De spelshow
VAN HULPDIENST TOT PANNENKOEKEN
om de allergrootste prijzenpot van de Nederlandse
Twintig jaar aan ervaring heeft Jeroen er inmiddels bij. Een
televisie. Vol spanning en emoties. In de MediArenA
veelzijdige carrière die begon bij de zender Veronica waar
studio in Amsterdam is de jacht op de miljoenen officieel
hij voor het realityprogramma 06-11 Weekend in mocht
geopend!’. Op zondagavond knalt de stem van voice-over
spreken. Vele programma’s volgden, denk bijvoorbeeld
en of diegene de prijs wil of juist door wil naar de volgende
Jeroen Marré de Nederlandse huiskamers binnen met
aan RTL travel, de Heilige Koe en Holland’s Next Top
ronde. Dus daarin moet ik behoorlijk improviseren’, vertelt
deze spetterende introductie. Wie gaat er schuil achter de
Model. Jeroen moet even nadenken: ‘De lijst is best lang,
Jeroen. ‘Als de koffer opengaat heb ik een halve seconde
man die televisiekijkend Nederland op het puntje van zijn
eigenlijk teveel om op te noemen’. De kans is dus heel
de tijd om te bedenken hoe ik ga reageren op wat er
stoel krijgt?
groot dat je zijn stem voorbij hebt horen komen. En is het
gebeurt. Wat ik zeg moet ook nog enigszins hout snijden
niet bij RTL, dan misschien wel in een commercial voor
en het moet aansluiten op wat Linda de Mol heeft gezegd.
pizza’s of pannenkoeken.
Als ik een kandidaat mag oproepen, moet ik goed opletten dat ik de naam van die persoon en de plaats waar hij woont,
geleden. We gaan terug naar 1993 toen Jeroen Marré als technicus in de uitzendstraten van Nederland 1, 2, en
STEM VAN MILJOENEN
op de juiste manier uitspreek.’ En dat gaat wel eens mis. ‘Ik
3 werkte. Hij stond er toen nog niet bij stil wat zijn stem
Tegenwoordig is Jeroen dus ook de vaste stem van
moest Nijelamer, een plaats in Friesland uitspreken maar zei
waard was. ‘Ik kreeg wel eens complimenten over mijn
Postcode Loterij Miljoenenjacht. ‘Dat is een fantastische
Nijehamer. Het kwam er heel natuurlijk uit maar het moest
stem, maar het kwam niet bij me op om daar professioneel
show’, zegt hij stralend. Een paar dagen per jaar komt
wel over’, herinnert Jeroen zich.
iets mee te doen’, vertelt Jeroen vanuit zijn werkkamer bij
het hele team bij elkaar om de opnames te maken. Voor
RTL Nederland. Per toeval ving een regisseur de stem van
een aflevering zijn ze een hele dag aan het werk. ‘In de
TWEE PETTEN
Jeroen op en zei tegen hem: ‘Misschien moet jij eens een
ochtend beginnen we met de repetities’, legt Jeroen uit.
‘Ik heb het geluk dat iedereen mijn stem kent maar niet
stemtest gaan doen’. En zo ging Jeroen een opnamestudio
In de middag start de echte opname. Jeroen heeft onder
mijn gezicht, dus ik kan gewoon over straat’, lacht Jeroen.
in om zijn stemgeluid ten gehore te brengen. Hij kon gelijk
andere de spannende taak om te onthullen wat er in de
‘Mensen waarmee ik spreek maar die ik niet ken, zeggen
aan de slag als voice-over.
koffers zit. ‘Wat het spontaan maakt, is het feit dat wij de
vaak: wat klinkt jouw stem bekend!’ Dit gebeurt vooral in zijn
show in één keer opnemen. Ik weet hoe de uitzending in
andere functie bij RTL Nederland. Naast zijn werk als voice-
elkaar zit. Maar ik weet niet wie die koffer mag openmaken,
over is Jeroen namelijk ook Manager Facility Management.
‘Ik wist nog helemaal niks’, herinnert Jeroen zich. Stukje bij
Moeiteloos weet hij deze twee functies te combineren. ‘Het
beetje leerde hij de kneepjes van het vak door vooral veel
POSTCODE LOTERIJ MILJOENENJACHT
moment dat er een opname is voor ‘Miljoenenjacht’, kan ik
van hadden. Al doende kreeg hij door waar het in het vak
Postcode Loterij Miljoenenjacht is een spelprogramma
hier vrij nemen en naar de opnamestudio gaan.’ Hij heeft
om draait. ‘In het begin moet je leren hoe je je stem moet
van de Postcode Loterij. In deze spectaculaire
dit nog niet gezegd of de telefoon gaat. Het blijkt dat de
gebruiken. Hoe je informatief verhalend kunt vertellen,
spelshow, gepresenteerd door Linda de Mol, strijden
collega’s van RTL7 hem nodig hebben om een promo in te
en hoe je een tone of voice neer moet zetten’, legt hij uit.
500 kandidaten uit verschillende postcodegebieden
spreken. ‘Zo gaat dat dus’, licht Jeroen lachend toe.
‘Ieder product en elk programma heeft weer een ander
om de felbegeerde prijs van vijf miljoen euro. Na de
gevoel nodig, een andere manier van praten. Het heeft wel
eerste selectieronde blijven er vijf kandidaten over.
CREATIVITEIT, AFWISSELING EN GEZOND LEVEN
even gekost om dat onder de knie te krijgen. Maar ik ben
Dan volgen er drie spelronden met open vragen,
Twee veelzijdige banen met veel verantwoordelijkheid, hoe
er nu bedreven in kan ik wel zeggen.’
waarbij telkens één kandidaat afvalt. Alles draait
doe je dat? ‘Gezond leven! Goed en gezond eten en veel
om kennis, snelheid en stalen zenuwen. Bij elke
slapen, dat is heel belangrijk’, zegt Jeroen. Maar hij blijft ook
nieuwe ontknoping, vertelt Jeroen vol spanning
overeind omdat hij het werk gewoon ontzettend leuk vindt.
wat de kandidaten gewonnen of verloren hebben.
‘De creativiteit die ik erin kwijt kan, maakt het heel leuk. Je
Ben je benieuwd naar dé stem van Postcode Loterij
kunt bijvoorbeeld duidelijk verschil horen wanneer ik een
Miljoenenjacht? Stem dan vanaf 28 september vijf
prijs uit mag reiken of wanneer ik een filmpje over een goed
zondagavonden om 20:00 uur je televisie af op RTL 4.
doel inspreek. Je kunt er veel gevoel in kwijt, dat is wat dit
‘Ik heb het geluk dat iedereen mijn stem kent maar niet mijn gezicht’
werk erg leuk maakt.’=
Roy Beusker & Jeroen Marré
mooie is dat het meeste inspreekwerk voor RTL is. Op het
te doen en door te rade te gaan bij mensen die er verstand
Foto’s
AUTODIDACT
Frances Gallimore
Zijn reis naar ‘Miljoenenjacht’ begon ruim twintig jaar
54
de stem achter...
Tekst
de stem achter...
55
aan tafel
Communicatie is belangrijk, leuk, gezellig en leerzaam. Soms noodzakelijk, soms gewoon omdat je samen bent. De tafel is een goede plek voor communicatie. Tijdens een vergadering, het eten, een spel of gewoon met een kopje koffie. We schuiven aan, luisteren naar de gesprekken en kijken hoe het gaat als communicatie niet vanzelfsprekend is. Bijvoorbeeld als er mensen aan tafel zitten die niet (goed) kunnen horen.
Waar: Bilthoven, dinsdagavond 18.00 uur, avondeten Aan tafel: Roy (42, doof), Justin (zoon van Roy, 14, horend), Finn (zoon van Sanne en Roy, 1, horend), Sanne (34, slechthorend) en Elina (dochter van Roy, 12, horend)
Aan tafel bij familie De Beer 68
69
op de werkvloer
‘Door te blaffen, kan een hond zich uiten’ Keffen, janken, blaffen, grommen, huilen, Sander de Graaf van Dierentehuis ’t Hart in Soest hoort het allemaal dagelijks. Hoewel hij op hoogtijdagen met piepende oren naar huis gaat, zijn het juist de geluiden van het asiel die hem een vertrouwd gevoel geven.
74
75
Dierenasiel
op de werkvloer
‘DE MEESTE HONDEN BLUFFEN MET HUN BLAF’
Iedereen die wel eens in een dierenasiel of hondenpension
STOER
schel blaffen is voor veel mensen een grotere bron van
is geweest, heeft waarschijnlijk direct de associatie met
De Graaf kan het weten want al sinds zijn dertiende doet
ergernis dan een hond die af en toe een harde blaf laat
hard blaffende honden, niet één, maar tientallen tegelijk.
hij vrijwilligerswerk met honden. ‘Als ik hier kom en ik hoor
horen. Helaas gebeurt het regelmatig dat honden om die
Sander de Graaf beaamt dat direct: ‘Geen dierenasiel
de honden blaffen, dan geeft me dat vooral een vertrouwd
reden nog wel eens teruggebracht worden.’
zonder hondengeblaf.’ Toch valt het geluid bij binnenkomst
gevoel. Je raakt gewend aan het geluid. Maar het is ook
in Dierentehuis ’t Hart aan de rand van Soest mee. ‘Dat
wel eens teveel. Vooral in de zomer, als het hier vol zit.
KLETSENDE KATTEN
komt door de speciale indeling van het gebouw’, legt De
Dan kun je er echt horendol van worden.’ De Graaf en zijn
We weten nu waarom de honden hier veelvuldig blaffen.
BLAFFENDE HONDEN…
Graaf uit. ‘De hokken waar de honden een groot deel van
collega’s krijgen daarom binnenkort oordoppen op maat
Maar hoe zit dat met de katten die hier een onderkomen
Hoewel de honden die hier blaffen of hun leven ervan af
de dag in zitten, liggen buiten het gebouw. Daardoor hoor
aangemeten. ‘Het is belangrijk dat we elkaar wel kunnen
hebben. ‘Katten zijn hier vaak anders dan ze thuis zijn.
hangt een vriendelijke en tevreden indruk maken, kan ik
je in het gebouw weinig van het geblaf.’
blijven verstaan. En het kunnen horen als er ergens iets
De omgeving is spannend voor ze, en het geblaf van de
het niet laten om toch even te vragen of blaffende honden
misgaat. Maar als het goed is, kan dat met die oordoppen.’
honden helpt daar niet bij. Wat leuk is aan katten, is dat
inderdaad niet bijten. De Graaf reageert duidelijk: ‘Nee,
SCHEL OF SCHOR
De drie honden van De Graaf zelf komen elke dag mee
ze direct de stem van hun baasje herkennen. Je ziet dan
dat is helaas niet waar, soms bijt een hond wel degelijk.
De rust in het gebouw is misleidend. Het lijkt of er weinig
naar de werkplek van hun baas. Ook zij zijn inmiddels
een kat die hier alleen maar chagerijnig en gepikeerd is
Maar als een hond goed afgericht is, bluft hij vooral met
bewoners en gasten zijn in het Dierentehuis, dat functie
gewend aan het geblaf van hun soortgenoten. ‘Dat was
geweest naar ons toe, bij het horen van de stem van zijn
zijn blaf. Hoe dan ook wil een blaffende hond je altijd
doet als asiel en pension. Katten zijn er inderdaad niet
in het begin wel anders’, vertelt De Graaf lachend. ‘Maar
baasjes veranderen in een lief, poezelig en aanhankelijk
iets duidelijk maken. Dat kan zijn om je te waarschuwen
veel. En op een paar zacht piepende kittens na maken zij
dat is bij heel veel honden die hier komen en het niet
beest. Als katten hier zijn en geluid maken, is dat meestal
dat hij het meent, dat je uit zijn buurt moet blijven. Maar
vrijwel geen geluid. ‘Het is nu nog relatief rustig,’ zegt De
gewend zijn. Je hebt honden die hier heel stoer en vrolijk
omdat ze ontevreden zijn en wat van je willen. Al heb je
veel vaker omdat hij je leuk vindt of omdat hij je ergens
Graaf vlak voor we de binnenplaats opstappen, ‘maar in de
komen binnenstappen, maar zodra ze het geblaf horen
ook katten – zoals de Oosterse korthaar – die kletsen,
op wil attenderen of dat nu is op een inbreker of op
vakantieperiode is het altijd vol.’ Aan die relatieve rust komt
helemaal ineenkrimpen. Meestal wennen ze er snel aan,
gewoon voor de gezelligheid. Meestal hoef je bij katten die
onverwachte bezoekers. Zo hoorden we eens een hond op
abrupt een einde als een paar honden die op het plein
en voeren dan binnen de kortste keren zelf het hoogste
geplaatst moeten worden, niet echt rekening te houden
de binnenplaats langdurig aanslaan. Toen we polshoogte
lopen, ons in de gaten krijgen. Een fractie nadat de eerste
woord. Maar je hebt ook honden die alleen maar vreselijk
met het geluid dat ze maken. Omgekeerd houden we wel
gingen nemen, bleek dat er een zak met jonge poesjes
hond zijn begroeting inzet, barst een oorverdovende
gestrest worden en in zichzelf keren. Of gaan krabben,
rekening met katten die doof zijn. Die worden altijd ergens
over het hek was gegooid. Zonder het geblaf, hadden we
kakafonie van geblaf los. Van schel en driftig tot schor en
janken en blaffen. Zulke honden zijn eigenlijk niet geschikt
geplaatst waar ze niet naar buiten kunnen. Het gehoor is
ze waarschijnlijk pas veel later ontdekt.’=
intimiderend. Zolang we in de buurt van de honden zijn,
voor het pension. Het beste is om honden hier hun eerste
wordt het niet stil. ‘De honden steken elkaar aan’, legt
ervaringen te laten opdoen als ze nog jong zijn. Dan zullen
De Graaf uit. ‘Ze gaan blaffen omdat de ander ook blaft.
ze er het makkelijkst aan wennen en er over het algemeen
Blaffen is een manier van uiten van een hond. Vrijwel alle
goed mee om kunnen gaan.’
zo’n belangrijk zintuig van een kat, dat het buiten gevaarlijk
Tekst
Akke Zwart
Foto’s
Thies Bening
wordt als dat zintuig niet functioneert.’
honden hebben hier een andere gemoedstoestand dan thuis. Je hebt honden die thuis zelden of nooit blaffen,
BRON VAN ERGERNIS
en hier aan een stuk door. Door te blaffen proberen ze
Dat je bij een hond ook altijd een blaf krijgt, is hier wel
aandacht te trekken. Maar het is ook een manier om
duidelijk. Het formaat van de hond is overigens niet altijd
stress te uiten. Vaak kun je horen aan de blaf of een
in overeenstemming met het geluid dat hij maakt. Als ik
hond gestrest of onrustig is. Dan klinkt hij meer als een
met enige terughoudendheid over een deur kijk om te zien
wolf. Terwijl een waakse hond juist een pittige manier van
welk dier daarachter af en toe een indrukwekkende woef
blaffen heeft.’
laat horen, kijk ik in de lieve, zwarte ogen van een hondje dat nauwelijks twintig centimeter hoog is. ‘Je kunt je lelijk vergissen door het geluid dat een hond maakt’, beaamt
‘JE HEBT HONDEN DIE THUIS NOOIT BLAFFEN, EN HIER AAN EEN STUK DOOR’ 76
De Graaf als ik hem mijn verrassing laat blijken. Een klein hondje kan heel diep blaffen, en omgekeerd kan een grote hond een schelle, hoge blaf hebben. Vaker wordt echter de vergissing gemaakt dat kleine honden minder hard blaffen. Misschien is dat zo, maar vaak en vooral langdurig
77
Puzzel
Om een Sudoku op te lossen, hoeft u geen knappe kop te zijn. Logisch redeneren en een beetje geduld volstaan. In elk vakje moet een cijfer van 1 tot en met 9 ingevuld worden. Vul de lege vakjes zo in, dat in elke rij, elke kolom én elk blokje de cijfers 1 tot en met 9 slechts één keer voorkomen.
2
6
5
7
1
4 1
4
2
3
3
9
4 9
5
6
7
2
3 3
1 9
9
8
4
7
Win een Phonak DECT-telefoon
Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar thuis. Een abonnement kunt u afsluiten via onze website: www.gezondgehoor.nl
jaargang 4, nr. 2 - zomer 2014
8
voor slechts € 22,50 Gezond Gehoor
2
5
Zo mag ik het horen!
3x per jaar Gezond Gehoor
6 © Sanders puzzelboeken, Vaassen
3
5
abonnement
alles over geluid, gehoor & gezondheid
‘In de bergen hoor je stilte’
Onder de juiste inzendingen verloten we een Phonak DECT-telefoon die telefoneren met een verminderd gehoor vergemakkelijkt, drie selfie-afstandsbedieningen en twee jaarabonnementen op Gezond Gehoor.
Prijswinnaars ontvangen schriftelijk bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
80
jaargang 3, nr. 3 - winter 2013/2014 - € 8,95
Mail uw oplossing voor 15 december 2014 naar
[email protected]. Of per post: Gezond Gehoor, Rembrandtlaan 4, 3723 BJ Bilthoven. Vergeet niet uw naam en contactgegevens te vermelden.
Pia Dijkstra
‘Ik vind het fijn dat ze zo streng is, dan is het rustig in de klas’ Juf Jasmijn is horend, Louise is slechthorend
Slechthorend zijn en werken Diverse technische hulpmiddelen voor op of om de werkplek kunnen uitkomst bieden
De stem achter Postcode Loterij Miljoenenjacht
81
