Kenniscentrum Zorginnovatie
Hoogtepunten 2012
In 2012 heeft Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam veel bereikt. Wij presenteren hier hoogtepunten uit een mooi jaar.
Kenniscentrum Zorginnovatie is een dynamische organisatie die praktijkgericht onderzoek voor de gezondheidszorg in de regio Rotterdam verbindt met onderwijs en wetenschap. Het kenniscentrum is gericht op vernieuwing van de gezondheidszorg onder het motto: zorgen waar het moet, ontzorgen waar het kan.
DE CIJFERS VAN 2012: »» 9 lectoren en 2 associate lectoren »» 7 hoofddocenten »» 41 (docent-)onderzoekers »» 18 gepromoveerde medewerkers »» 19 onderzoekers werken aan hun proefschrift »» 186 bachelorstudenten doen minor- en afstudeerprojecten »» 25 Honoursstudenten participeren in Innovation Labs »» 320 tweedejaarsstudenten maken kennis met multidisciplinaire projecten (PMG) »» 201 studenten in eerstejaarskeuzevakken »» 32 masterstudenten zijn begeleid bij hun thesis »» 16 extern gefinancierde projecten afgerond »» 18 extern gefinancierde projecten in uitvoering »» > 1,2 M euro inkomsten uit 2e en 3e geldstroom (subsidies, markt) »» 39 internationale en 19 nationale peer reviewed artikelen »» 25 vakpublicaties en 23 (hoofdstukken in) boeken »» 117 nationale en 28 internationale congrespresentaties
De nieuwe lector: gewoon anders In september 2012 kwam dr. Mieke Cardol het kenniscentrum versterken. Haar aandachtsgebied als lector is participatie in de samenleving van mensen met beperkingen. Met andere woorden: van mensen die ‘gewoon anders’ zijn. “Mensen leven vaak een gewoon leven, met stress op het werk, zin in vakantie en een vriendenkring,” zegt Mieke. Toch ziet hun omgeving vaak alleen het ándere. Haar streven is een bijdrage te leveren aan een inclusieve samenleving, waarin zulke beeldvorming geen sta-in-de-weg is en mensen met beperkingen op hun eigen wijze kunnen meedoen. Het onderzoek en het onderwijs van de nieuwe lector zijn erop gericht de andere kant te laten zien en de rol van toekomstige zorgprofessionals in die richting te versterken. Mieke heeft jarenlange ervaring met onderzoek op dit terrein. Ze deed kortgeleden nog een onderzoek naar de participatie van mensen met verstandelijke beperkingen en de manieren waarop ambtenaren en zorgprofessionals hen meer bij de samenleving kunnen betrekken. Haar werk bij het NIVEL (Nederlands instituut voor de gezondheidszorg) zet ze parttime voort. “Het mooie van een lectoraat is dat je onderzoek, onderwijs en de praktijk met elkaar kunt verbinden. Bij de start van mijn lectoraat zijn studenten in een minorproject aan de slag gegaan met het thema beeldvorming. De praktijk leerde hen andere dingen dan de theorie”: “Eerst kwam het allemaal uit een boek, maar nu weet ik dat niet alle mensen met een verstandelijke beperking hetzelfde zijn.” ‘Disability Studies; Diversiteit in Participatie’ is onderdeel van de onderzoekslijn Zelfmanagement en Participatie van Kenniscentrum Zorginnovatie. Het lectoraat kwam tot stand in samenwerking met Disability Studies in Nederland.
OPENBARE LES HENK ROSENDAL: COMEBACK VAN DE WIJKVERPLEEGKUNDIGE Op 18 april 2012 hield dr. Henk Rosendal, lector Wijkzorg van Kenniscentrum Zorginnovatie, zijn Openbare Les. “De toekomst van de zorg ligt vooral in de wijk”, legde Henk de toehoorders uit. “Daar wonen de chronisch zieken en ouderen, daar liggen de mogelijkheden voor vroegtijdig signaleren en interveniëren. Door de zorg goed en op de specifieke behoefte van de wijk en de buurt te organiseren, kunnen mensen langer thuis wonen en kan worden voorkomen dat ze duurdere vormen van zorg nodig hebben.” ‘Zes van de zeven 80+ers wonen zelfstandig thuis!’ De aandacht voor de wijkzorg groeit en de wijkverpleegkundige maakt een opvallende comeback. Voor het verbeteren van de wijkzorg is de wijkverpleegkundige niet de enige factor, maar wel een cruciale. Er zijn méér wijkverpleegkundigen nodig en hun opleiding kan beter. De meeste opleidingen Verpleegkunde zijn te eenzijdig gericht op verpleegtechnische handelingen, terwijl daarnaast behoefte is aan kunde op het gebied van preventie, bevordering van zelfmanagement, begeleiden van mantelzorg, gebruik van nieuwe technologie en het leiden van een team.
Lector Henk Rosendal en de (docent-)onderzoekers verbinden onderzoek ter verbetering van de wijkzorg met voorstellen ter modernisering van de opleidingen Verpleegkunde. Zo wordt het onderwijs verbeterd door directe verbinding met de beroepspraktijk. Het lectoraat Wijkzorg wordt mogelijk gemaakt door Stichting Thuiszorg Rotterdam, het Gerard van Kleef Fonds, Stichting Bevordering Maatschappelijke Dienstverlening Rotterdam en Hogeschool Rotterdam.
ACADEMISCHE WERKPLAATS DEMENTIE VERBETERT ZORGPRAKTIJK EN ONDERWIJS Als partner in de Academische Werkplaats Dementie is Kenniscentrum Zorginnovatie direct verbonden met de dementiezorg in Capelle- en Krimpen aan den IJssel. Kennisuitwisseling tussen praktijk, onderzoek, beleid en opleidingen in de Werkplaats heeft een aantal concrete producten opgeleverd ter verbetering van de zorgpraktijk en het onderwijs.
In 2012 publiceerde de Werkplaats bovendien het boekje 100 tips om ouderen met dementie langer thuis te laten wonen, bestemd voor cliënten, mantelzorgers en medewerkers van de thuiszorg. Dit boekje is samengesteld door tweedejaars studenten in het kader van PMG–onderwijs (Projectmatig werken aan Grootstedelijke problematiek).
In 2012 kwam het boekje Dementie en Regie uit, over factoren die Dementie en regie de zorgrelatie tussen cliënten met dementie, mantelzorgers en thuiszorgmedewerkers beïnvloeden. Het is bestemd voor zorgprofessionals en managers en is gebaseerd op een onderzoek door twee (docent-)onderzoekers Mantelzorger van het kenniscentrum en dertien studenten van Hogeschool Rotterdam. Deelname aan zulk praktijkonderzoek betekent voor hbo-studenten een belangrijke verdieping van de beroepsopleiding terwijl zij ook een echte bijdrage aan de praktijk leveren.
Honderden zorgprofessionals hebben verder deelgenomen aan trainingen op basis van andere producten van de Werkplaats, zoals de kaart Vroege signalering van dementie.
Cli ën
Alle producten zijn vrij beschikbaar op de website van Kenniscentrum Zorginnovatie.
l na sio es of Pr
t
De zorgrelatie tussen cliënten met dementie, hun mantelzorgers en thuiszorgprofessionals
Connie Klingeman Krista Coppoolse Jacomine de Lange
Financiering: ZonMw-programma PreventieKracht Dicht bij Huis. Partners zijn De Zellingen, Van Kleef Instituut, Dementieketen Capelle/Krimpen. Het ROC-lesmateriaal is ontwikkeld in het kader van GENERO.
Naar inhoudsopgave
Voor het ROC-onderwijs ontwikkelde de Academische Werkplaats Dementie samen met het Albeda College, ROC Zadkine en Calibris zes docentenhandleidingen over dementiezorg. Het is een flexibel aanbod van theorielessen, presentaties, practica en opdrachten in relatie tot de beroepscompetenties voor de opleiding Verzorgende Niveau 3. De zes onderwerpen zijn vroegsignalering van dementie, belevingsgerichte zorg, eten en drinken, activiteiten ondernemen met mensen met dementie, omgaan met gedragsproblemen en omgaan met familieleden. Er zijn gesprekken met de hbo-V om deze lespakketten geschikt te maken voor Verpleegkunde studenten.
ng voor ling handleidi Docenten derwijs en bijscho on mbo-zorg
1
voor erichte zorg
Belevingsg
ouderen
ntie
met deme
Docentenh andleiding voor mbo-zorgon derwijs en bijscholing
1
Docentenhan dleidin
g Eten en
drinken bij
ouderen met dementie
g voor Docentenhandleidin en bijscholing mbo zorgonderwijs
Docentenhandleiding
1
leiding
enhand Docent
n met
Omgaa
n met mensen met
Activiteiten onderneme
dementie
Docentenhandleiding voor ling mbo zorgonderwijs en bijscho
voor oling iding andle ijs en bijsch ntenh Doce rgonderw o mbo-z
1
andleiding
Docentenh
eden
familiel
nsen
van me
entie
met dem
1
Docentenhandleiding Omgaan
met probleemgedrag bij dementie
Vroe van dgsignaler emen ing tie Doce nten
h mbo -zorg andleidin onde g rwijs voor en bij scho ling
1
Docen tenhan
dleidin
g Vro
egsign
alerin
g van
dem
entie
DE JONGE ONDERZOEKERS Janet Been en Susanne van Hooft zijn in 2012 begonnen met hun promotieonderzoek. Allebei zijn ze verpleegkundige en doorgestroomd naar een academische opleiding. Hun onderzoek staat in het kader van het vijfjarige programma NURSE-CC. Daarnaast zijn ze actief in het onderwijs aan verpleegkundigen. NURSE-CC heeft als doel de effectiviteit van zelfmanagementondersteuning door verpleegkundigen te vergroten en de verpleegkundige competenties en het verpleegkundige onderwijs op dit gebied te verbeteren. Janet Been onderzoekt hoe effectief de huidige aanpak van verpleegkundigen is: “Ik heb in het Erasmus MC bijna ziekenhuisbreed een eerste onderzoek gedaan naar de ervaring van verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten met zelfmanagementondersteuning. Mijn indruk is dat ze er echt wel mee bezig zijn, er enthousiast over zijn, maar dat er nog veel te doen is. Ze zouden graag extra tools aangereikt krijgen.” Susanne van Hooft richt zich op de competenties van verpleegkundigen en de aanpassing van onderwijs en nascholing op het punt van zelfmanagementondersteuning. “Verpleegkundigen zeggen zelf dat er een omschakeling in het denken nodig is, zodat de patiënt meer ruimte krijgt om met eigen oplossingen te komen.” Janet en Susanne zijn uiterst actueel met hun onderzoek rond zelfmanagement, nu er steeds meer mensen met een chronische aandoening zijn, ouderen steeds langer thuis blijven wonen en de algemene zorgbehoefte groeit. Zelfmanagement is daar een antwoord op en draagt tevens bij aan het welbevinden van de cliënt. Financiering: ZonMw-programma Tussen Weten en Doen II. Samenwerking met Erasmus MC en Erasmus Universiteit/iBMG. Adviseurs zijn CBO, TNO, Vilans, Universiteit Utrecht.
Mensen ondersteunen bij zelfmanagement is een centrale opdracht voor verpleegkundigen.
ENKELE AFGERONDE PROJECTEN Lancering richtlijn HIV en arbeid Op een symposium in maart 2012 werd de multidiciplinaire Richtlijn HIV en Arbeid gelanceerd, een handleiding voor de begeMultidisciplinaire leiding van arbeidsgerelateerde problemaRichtlijn Hiv en Arbeid tiek van mensen met hiv. Het wetenschappelijk onderzoek ervoor is gedaan door Kenniscentrum Zorginnovatie en bestond onder meer uit focusgroepinterviews met mensen met hiv en literatuuronderzoek. Met zorgprofessionals werden analyses gemaakt van hun ervaringen rond hiv en arbeid. Talrijke instellingen werkten aan de samenstelling van de richtlijn, waaronder Slotervaartziekenhuis, Erasmus MC en HIV Vereniging Nederland. Alle betrokken beroepsverenigingen hebben de richtlijn inmiddels geautoriseerd. Financiering: ZonMw-programma Kennisbeleid, Kwaliteit Curatieve Zorg.
Project ‘Op Eigen Benen Vooruit!’ heeft tastbaar resultaat Teams van dertig ziekenhuizen en revalidatiecentra uit het hele land deden mee aan het Actieprogramma Op Eigen Benen Vooruit! ter verbetering van de transitiezorg voor chronisch zieke jongeren in de overgang van kinder- naar volwassenenzorg. Op de slotconferentie in mei 2012 werden de conclusies getrokken. Bijna alle teams realiseerden tastbare verbetering in hun transitiezorg. De resultaten zijn beschreven in het boek Op Eigen Benen Vooruit! Lector AnneLoes van Staa promoveerde in 2012 met het proefschrift On Your Own Feet. De ervaringen van het Actieprogramma leverden ook twee online Toolkits met interventies op (www.opeigenbenen.nu). Financiering Op Eigen Benen Vooruit!: Innovatiefonds Zorgverzekeraars, NAD, Nierstichting, de dertig teams.
Zorgtechnologie: De Vitale Link In 2012 ging onze onderzoekslijn Zorginnovatie met Technologie van start, waarin ook enkele al langer lopende projecten werden ondergebracht. Twee daarvan werden in 2012 afgerond. Binnen het project De Vitale Link werden beeldtelefoons geïntroduceerd in zorgwoningen van ouderen in de Rotterdamse wijk Pendrecht. Met de beeldtelefoon als middelpunt van een meer integrale communicatie tussen bewoners, verschillende zorgverleners en anderen. Het kenniscentrum deed onderzoek naar de behoeften van ouderen en de ervaringen in het gebruik. Ook iKOP, een onderzoek naar beeldtechnologie van Hogeschool Utrecht waarin het kenniscentrum participeerde, is in 2012 voltooid. Financiering De Vitale Link: SIA RAAK Publiek. Samenwerking met Woonstad Rotterdam, Aafje, GC de Zuiderkroon, Erasmus MC Geriatrie, Xelion
SeCZ TaLK zet zegetocht voort Het kleurige bordspel SeCZ TaLK wordt niet alleen in Nederland wegens succes herdrukt, maar ook in het Engels vertaald aan de Canadese McMaster University. Het spel is ontwikkeld door Kenniscentrum Zorginnovatie en bedoeld om met jongeren met chronische aandoeningen of lichamelijke beperkingen te praten over relaties, intimiteit en seks. Eind 2012 werd de evaluatie voltooid van twee jaar ervaringen met het spel in zorg en onderwijs. Jongeren die het hebben gespeeld werden in groepen geïnterviewd. De evaluatie leerde dat ze SeCZ TaLK leuk en leerzaam vinden en seksualiteit er gemakkelijker bespreekbaar door wordt. Financiering: Johanna Kinderfonds, Revalidatiefonds, ZonMw. Samenwerking met Erasmus MC Revalidatie, RutgersWPF, BOSK, Cluster 3, mytylscholen.
INTERNATIONALE BETREKKINGEN Everybody On Board Tussen Hogeschool Rotterdam en University of East-London begint een warme band te ontstaan. In het programma Everybody On Board werd samengewerkt in projecten gericht op de doelgroepen: kwetsbare zwangere vrouwen en creatieve ondernemers in achterstandswijken. Op elk van deze gebieden waren er ‘spiegelprojecten’ in Rotterdam en Londen. Op het gebied van perinatale zorg (zorg rondom de geboorte) werden projecten in de Rotterdamse deelgemeente Hoogvliet en de Londense wijk Newham met elkaar vergeleken. ‘Bijtijds op eerste zwangerschapscontrole komen’ stond centraal, omdat dit onder achterstandsgroepen niet vanzelfsprekend is. Achterliggende reden om dit aan te pakken in Rotterdam waren de hoge perinatale sterftecijfers, terwijl in Londen gelijke toegang tot zorg juist aanleiding was voor dit project. Everybody On Board werd in 2012 afgerond met twee internationale symposia. Over perinatale zorg in de grote stad en over creatieve ondernemers in een veerkrachtige gemeenschap. De samenwerking met University of East-London wordt voortgezet met nieuwe projecten rond creatieve ondernemers. Bovendien vindt er nog steeds studentenuitwisseling plaats van bijvoorbeeld bachelor en master verloskunde studenten. Financiering: SIA RAAK Internationaal. Samenwerking met University of East-London, Newham University Hospital, Verloskunde Kring Rotterdam-Rijnmond, Prinsenhof, Vestia, Creative Factory, Kenniscentra Talentontwikkeling en Creating 010 van Hogeschool Rotterdam.
Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Zorginnovatie Bezoekadres: Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam Het secretariaat bevindt zich op 2e etage, kamer RS.02.130 Postadres: Postbus 25035 3001 HA Rotterdam Telefoon: (010) 794 5185 E-mail:
[email protected] Het secretariaat is bereikbaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur.
