OPENBARE WERKEN
H
ET jaar 1954 heeft zich in het bijzonder voor Rotterdam als een jaar van ongekende bedrijvigheid gekenmerkt. Voor de gemeentelijke diensten, die geroepen zijn om te voorzien in de daarmede gepaard gaande, zich snel uitbreidende behoeften, brengt zulks een zware belasting met zich. Vooral geldt zulks voor de sector Openbare Werken, waar leiding moet worden gegeven aan de wederopbouw, de stedebouwkundige uitleg verantwoord moet worden verzorgd, de woningbouw bij voortduring de volledige aandacht vraagt en de realisering van de gemeentelijke openbare werken met de vermeerderde behoeften gelijke tred moet houden. De uitbreiding van de activiteiten komt o.m. tot uiting in de in 1954 ten opzichte van de in het voorafgaande jaar door de Dienst van Gemeentewerken verwerkte bedragen. Deze beliepen in 1954 rond f 66.000.000.— tegenover f 56.000.000.— in 1953. STADSONTWIKKELING EN WEDEROPBOUW
Aan het Gemeentebestuur werden de navolgende uitbreidingsplannen aangeboden: a. het uitbreidingsplan - in - hoofdzaak Hoogvliet, ten behoeve van een nederzetting van ± 60.000 inwoners. b. het uitbreidingsplan in onderdelen Digna Johannapolder, zijnde een uitwerking van een deel van het sub a genoemde plan. Hierin zullen ± 580 woningen worden gerealiseerd. c. het uitbreidingsplan in onderdelen voor het Noordelijk strandcentrum en een middenstandsbuurt rond de 's-Gravenzandseweg te Hoek van Holland. Verder werd door de Gemeenteraad besloten tot voorbereiding van uitbreidingsplannen voor het gebied ten Oosten van de Charlotte de Bourbonlaan, voor het gebied van IJsselmonde rond de Koninginneweg en Zomerland en voor het gebied van Terbregge. Door de Gemeenteraad werden vastgesteld op: 18 Maart 1954: het uitbreidingsplan in onderdelen Heyplaat (bevattende 353 woningen),; 1 April 1954: het wederopbouwplan t.b.v. het Centraal Station N.Z. met toegangswegen, 60
13 Mei 1954: het uitbreidingsplan in onderdelen voor een autoboxencomplex achter de Boergoensevliet en de Struitenweg, 17 Juni 1954: het uitbreidingsplan in onderdelen 110 Morgen te Hillegersberg (bevattende ± 1300 woningen), 19 Augustus 1954: het uitbreidingsplan in onderdelen CentrumZuid t.b.v. de maatschappelijke, de sociale en de culturele ontwikkeling van het stadsdeel Linker Maasoever en 2 December 1954: het uitbreidingsplan in onderdelen Hillegersberg ten Noorden van de voorplas waarin begrepen ± 1600 woningen. Goedgekeurd werden de plannen in hoofdzaak voor het woongebied Zuidwijk en voor Terbregge, de uitbreidingsplannen in onderdelen Heyplaat, voor de verkeersverbinding Rozenlaan- Rodenrijselaan-Gordelweg en voor het boxencomplex Boergoensevliet-Struitenweg en het wederopbouwplan Tussendijken. Aan grond werd in 1954 in eigendom verworven 200 ha tegen een bedrag van rond f 3.55O.OOO.—. Voor de uitvoering van bouwplannen werden via de Dienst van Stadsontwikkeling en Wederopbouw en het Gemeentelijk Havenbedrijf door toewijzing, verkoop en uitgifte in erfpacht terreinen afgestoten met een totale oppervlakte van ca 33 ha en met een opbrengst van f 12.400.00.—.
De wederopbouw-activiteit zette zich in het afgelopen jaar in verheugende mate voort. De binnenstad krijgt hoe langer hoe meer een „gezicht". De bebouwing aan verschillende belangrijke wegen is nagenoeg voltooid. Grote complexen zijn in uitvoering genomen of staan op het punt te worden aangevat. Met de bouw van de nieuwe Bijenkorf aan de Coolsingel kan een aanvang worden gemaakt. Ter illustratie volgt hieronder een vergelijkend overzicht van het aantal winkels in de „City" per October 1950 en October 1954. Onder „City" is te verstaan het gebied, dat begrensd wordt door Weena - Hofplein - Pompenburg - Adm. de Ruyterweg Jonker Fransstraat - v. Alkemadestraat - Vondelweg - Goudse61
singel - Oostplein - Slaak - Oostplein - Oost Molenwerf - Spoorwegstraat - Oosterkade - Bolwerk - Boompjes - Eenhoornstraat - Zalmhaven - Westzeedijk - Eendrachtsweg - Mauritsweg. I. /lfif/i/ö/ w/V/A^As I/I Or/. 7950
395
II. W^2i,£i/ï£
a. opgeheven , b. verplaatst naar andere wijken
— 50 — 8 58 337
2. //i fife C//^ 5€vey/i£*/:
a. afkomstig van andere wijken b. nieuw gesticht
+ 103 + 225 + 328
III. y4fif/i/fif/ H'i/iAre/5 i/i Oc/ofor 7954
665
Binnen het City-gebied hebben zich nog 47 verplaatsingen voorgedaan. Dit aantal heeft hoofdzakelijk betrekking op noodwinkels, die thans in een definitieve winkel zijn gevestigd. De gevestigde winkels, afkomstig uit andere wijken (103), komen voor een groot deel van de noodwinkelcentra Dijkzigt (46) en Blij dorp (14). De volgende cijfers geven een beeld van de bouwactiviteit. Aan gebouwen werd in 1954 voor een bedrag groot 146 millioen verwerkt tegen 126 millioen in 1953, een stijging derhalve van 16 %. Op 31 December 1954 waren 479 werken met een bouwsom boven f 2.000.— in uitvoering met een totale bouwsom van 265 millioen. In de verwoeste binnenstad werd in 1954 aan gebouwen verwerkt voor een bedrag van rond f 40.000.000.—. Er heerste aan het einde van 1954 een lichte spanning op de markt voor bouwvakarbeiders. In verband met enige grote bouwwerken, die spoedig in uitvoering komen (o.m. Spoorwegpostkantoor, Bijenkorf, Galeries Modernes, Eerste Nederlandse en 62
flatgebouwen ten Westen van de Coolsingel) is in de komende maanden een grotere spanning te verwachten. De financiële afwikkeling van het zeer omvangrijke aantal herbouwobjecten, in de laatste maanden van 1953 met het oog op de destijds per 1 Januari 1954 te verwachten algemene huurverhoging in aanbouw gekomen, kon in 1954 vrijwel geheel worden voltooid. De realisering van het gehele herbouw-woningcontingent voor 1954 was op het einde van het jaar verzekerd. In de loop van het jaar bleek, dat de Minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting terzake van de toepassing van de Wet op de Materiële Oorlogsschaden een beleid ging voeren, hetwelk kennelijk geinspireerd was op de overweging, dat de herbouwperiode haar einde nadert. Het moet met leedwezen worden geconstateerd, dat de Minister er daarbij niet genoegzaam rekening mede heeft gehouden, dat, ofschoon de herbouw-activiteit alhier aanzienlijk is, in Rotterdam - anders dan in vele andere door oorlogsgeweld getroffen gebieden - nog een groot deel van de herbouwperiode in het verschiet ligt. Van het beleid, waarop hier wordt gedoeld, is duidelijk gebleken door het Ministeriële Besluit tot verlaging van de maximum inhoud van een bepaalde categorie herbouwwoningen van 325 m=* tot 240 nr\ Voorts bleek hiervan uit het latere besluit van de Minister, hetwelk tot op zekere hoogte de verlening van herbouwfaciliteiten voor de bouw van grotere woningen ter vervanging van kleinere verwoeste woningen, weer in enigszins ruimere mate mogelijk maakte. Deze materie is door de Minister op zodanige wijze geregeld, dat geval voor geval - en met name bij de bouw van grote complexen - bestedingsplichten moeten worden gerealiseerd, die betrekking hebben op aanzienlijk meer verwoest onroerend goed dan er gebouwd wordt. Het is daarom goed er rekening mede te houden, dat het tijdvak, gedurende hetwelk nog met herbouwfaciliteiten gebouwd zal kunnen worden, korter is dan voorheen verwacht mocht worden. Het Rotterdams Wederopbouwfonds kon in 1954 een grotere activiteit ontplooien dan zulks in voorafgaande jaren mogelijk was. Het bezit van het fonds aan inschrijvingen in het Grootboek 63
voor de wederopbouw vermeerderde in 1954 van f 6.550.338.— op 1 Januari tot rond f 9.200.000.— op 31 December.
De woningbouw heeft in het jaar 1954 veel zorg gevraagd, mede in verband met het feit, dat het contingent, dat aan Rotterdam aanvankelijk werd toegewezen, veel te laag was. Dank zij veel onderhandelingen werd tenslotte het door Rotterdam bepleite niveau van 6.000 woningen dichter benaderd. Het jaar 1954 werd een topjaar op het gebeid van de woningbouw. Voltooid werden 4654 woningen tegen 3439 in 1953. Op 31 December 1954 waren in uitvoering 5297 woningen tegen 6562 op dezelfde datum in 1953. Helaas moet worden geconstateerd, dat van enige vermindering van de vraag naar woningen nog geen sprake is, hetgeen moge blijken uit onderstaande cijfers. Het aantal aanvragen voor een zelfstandige woning bedroeg aan het einde van 1954 20.348 (eind 1953: 19.966); per die datum stonden 183.209 woningen (178.741 woningen) geregistreerd, terwijl 25.286 (22.494) huurmachtigingen in omloop waren (van dit laatste aantal waren 15.162 (13.520) houders in het bezit van een woning.) GEMEENTEWERKEN
De laatste uitbreiding van de Centrale Galileistraat kwam gereed; met de bouw van een nieuwe Centrale aan de Waalhaven is begonnen. De Crooswijksebrug, de eerste schakel ter verbetering van het verkeer in het Noord-Oostelijk stadskwartier, werd voltooid, terwijl inmiddels een begin is gemaakt met de tweede schakel, n.l. de brug over de Rotte. De uitvoering van de brug over de Oude Maas vordert gestadig en zal nog in de eerste helft van 1955 geheel voltooid kunnen worden opgeleverd. Ook het viaduct Rozenlaan ter verbinding van de Rodenrijsestraat-Rozenlaan, alsmede de Zaagmolenbrug zullen in de eerste helft van 1955 worden voltooid. De bouw van de Diergaardetunnel had regelmatig voortgang; het tweede gedeelte kwam dit jaar gereed, terwijl met de volgende 64
20. C. Jüromer.
22 ^w 2 i
2/.
dip /V/tv/w
22. f/ie/ / j /
/ƒ//ƒ aaw
c/c
//OO^A7/*OO/; / O / O C«5
mm
O.v
25.
05
; /o/o
; / o / o 7. AVe/w.
/o/o 7. ,4.
25. //z/m>//r vow
fase van uitvoering - in verband met de spoorwegplannen - eerst in 1956 kan worden begonnen. Voorts is begonnen met de bouw van een rioolzuiveringsinstallatie aan de Hoge Limiet in verband met Schiebroek. Voor 1955 staan o.m. op het programma: het viaduct Doenkade over de Rijksweg 13 (Rotterdam-Den Haag), een tweetal bruggen over het Schie-Schiekanaal (Blijdorpse bruggen), een aantal bruggen in de Zuiderparkgordel en de Leuvekeersluis, welk laatste werk een deel uitmaakt van de werken voor de Maasboulevard. Begonnen is met de voorbereidingen van de nieuwe oeververbindingen. Omvangrijke straat- en rioleringswerken werden gemaakt in de nieuwe woongebieden Kleinpolder West en Oost, Hoogvliet, Schiebroek, Zuidwijk I, Zuidwijk II, Zuidwijk V en Pendrecht, terwijl een aanvang werd gemaakt met het aanleggen van hulpstraten in 110 Morgen. In de binnenstad werd voortgegaan met de aanleg van de definitieve straataanleg. Met de aanleg van het middengedeelte van het Hofplein is een aanvang gemaakt. De aanleg van het nieuwe Stationsplein en het Oostplein werd, voor zover mogelijk, voltooid. In 1955 zal met het doortrekken van het Weena een aanvang worden gemaakt. De hiervoor nodige sloopwerken zijn reeds in uitvoering. In 1954 werden de Dorpsweg, de Pleinweg, de Bergweg, de Walenburgerweg en de Crooswijkseweg van een modern asfaltbetondek voorzien; de asfaltering van straten in 1955 zal in hoofdzaak op de Linker Maasoever plaats hebben. Om zo min mogelijk hinder te veroorzaken aan het te verwachten verkeer tijdens de E 55 zullen in dit jaar geen hoofdverkeerswegen worden geasfalteerd, doch alleen hoofdwijkstraten, waarvan modernisering van het wegdek nodig is. In 1955 zal de uitvoering van de verbetering van de invalsweg uit het Noorden, namelijk de verbinding Rijksweg 13-Stadhoudersweg worden voortgezet. Met de aanleg van de Zuiderparkgordel is het afgelopen jaar voortgegaan. 65
In het jaar 1954 werden voltooid de kademuren langs de Waalhaven noordzijde over een lengte van 330 m. Deze kade is dit jaar in gebruik genomen door het Nederlands Transport Bureau. Intussen is de behoefte gebleken om deze kademuur langs de mond van de Waalhaven te verlengen over een lengte van 155 m, welke werken spoedig zullen worden uitgevoerd. Eveneens is gereed gekomen het maken van een nieuwe kademuur langs de Koushaven Noord-Westzij de, over een lengte van 97 m. De Kortenoordsehaven werd van een beschoeiing van stalen damwand voorzien over een lengte van totaal 318 m. De werkzaamheden tot vernieuwing van de kademuur langs de Spoorweghaven worden regelmatig voortgezet. In de loop van 1955 zal ± 500 m van de verniewde kademuur kunnen worden opgeleverd. De vernieuwing van de kademuur aan het Haringvliet verkeert eveneens in uitvoering. De Willemskade werd over een lengte van 134 m vernieuwd. Deze werkzaamheden zijn in de loop van dit jaar gereed gekomen. De vernieuwing van de kademuur langs de Parkkade over een lengte van 240 m zal over enige maanden voltooid zijn. Met de werkzaamheden voor het maken van ongeveer 822 m kademuur langs pier 1 aan de Waalhaven is een aanvang gemaakt. In het begin van 1954 werd na voltooiing van de nieuwe Butaanweg de oude doorgebaggerd, waardoor het tweede en laatste deel van de oostelijke tak der Tweede Petroleumhaven werd opengelegd. De werkzaamheden tot het realiseren van het Botlekplan werden met voortvarendheid ter hand genomen. Het omleggen van de hoofdwaterkering op de Welplaat als één van de eerste vereisten tot het baggeren van havens in open verbinding met de rivier is in een vergevorderd stadium. Inmiddels werd een aanvang gemaakt met het opwerpen van de perskaden rondom de de geprojecteerde 3de Petroleumhaven. Ten aanzien van de bepaling van de juiste vorm van de mond der toekomstige 3de Petroleumhaven werd in samenwerking met de Rijkswaterstaat aan het Waterloopkundig Laboratorium te Delft opdracht gegeven tot het bouwen van een model en het doen van de nodige proeven. Daar ook modelproeven genomen zullen worden met betrekking tot de nieuwe oeververbinding, resul66
teerde een en ander in de bouw van een model op grote schaal van de gehele Rotterdamse Waterweg, waaraan tevens meerdere instanties met belangen langs deze Waterweg deelnemen. De behoefte aan schoolruimte eist nog steeds een grote activiteit. In het afgelopen jaar kwamen negen verdiepings-schoolgebouwen van elk veertien lokalen gereed. Sinds eind 1948 met de bouw van scholen een aanvang werd gemaakt, werden, verdeeld naar de verschillende schooltypen in gebruik genomen: aan Nissenhutscholen 44 lokalen aan Finse scholen 82 „ aan semi-permanente scholen (houtbouw) . . . . 292 „ aan verdieping-schoolgebouwen 126 ., en 1 schoolgebouw in traditionele bouw met . . . 21 In totaal dus . . .
565 lokalen
Bovendien werd eind 1954 het gebouw voor het Charloise Lyceum aan het Nachtegaalplein voltooid en kwam een Oostenrijkse gymnastiekschool te Pernis gereed. Eind September werd opdracht gegeven voor de bouw van 12 verdieping-schoolgebouwen, welke in serie worden gebouwd en telkens 5 weken na elkaar in uitvoering worden genomen. De eerste zal in Juli 1955, de laatste in Augustus 1956 klaar kunnen komen. Verder zijn momenteel in uitvoering vier semi-permanente scholen, drie gymnastiekscholen en een Reconvalescentenschool, welke laatste een dezer dagen gereed komt. In de nabije toekomst vragen o.m. de aandacht een aantal kleuter- en gymnastiekscholen, een Dalton H.B.S., een viertal scholen in het Stadscentrum, terwijl daarenboven nog verschillende omvangrijke voorzieningen in deze sector op het programma staan. Van de overige werken werden in het afgelopen jaar voltooid: de verbouwing van de noordelijke slachthal tot koelhuis met omvangrijke koelinstallatie; het transformatorstation Rondolaan aan de Heyplaat en een zestal transformatorenhuisjes. 67
De verbouwing tot Politiebureau aan de Boezemsingel, de restauratie van de Sint Laurenstoren, de bouw van de fontein Hofplein, de uitvoering van het betonskelet met gevels van het hoofdgebouw voor Ziekenhuis Dijkzigt en de bouw van het transformatorstation Zuidwijk zijn in volle uitvoering. Voor het centraalgebouw G.G. en G.D. Zuidplein kwam de paalfundering gereed; binnenkort zal met de betononderbouw een aanvang worden gemaakt. Ook voor het transformatorstation Spaansepolder werd met de funderingswerkzaamheden begonnen. Grotere werken, die thans ernstige aandacht vragen zijn o.m. de verdere voltooiing van het Stadstimmerhuis, de uitbreiding van het Hoofdbureau van Politie, diverse voorzieningen voor de Psychiatrische Inrichting „Maasoord", de bouw van Rioolgemaal Pendrecht, Hulpsecretarie Hoogvliet, Transformatorstation Vondelweg, Kantoorgebouw D.W.L., Politiebureaux te Overschie en aan de Schiedamseweg, gebouwen op het vliegveld Zestienhoven, benevens een groot aantal objecten van onderscheidene aard. De uitvoering van de Spoorwegplannen liep geheel volgens het tijdschema. Over het nieuwe stationsgebouw C.S. werd overeenstemming bereikt; met de bouw hiervan is dit jaar begonnen, evenals met de bouw van het nieuwe Schiekadeviaduct. Het Stationsgebouw Centraal Station Noorderuitgang zal in April 1955 geheel voltooid zijn. In het afgelopen jaar werd een aanvang gemaakt met de aanleg van een vliegveld van bescheiden afmetingen in de Zestienhovensepolder, zodat naast de heliport voor Rotterdam, zich wellicht nog andere perspectieven op luchtvaartgebied kunnen openen.
68
