Ik geloof sterk in de maakbaarheid van onze toekomst

Verschijnt 14-daags, uitgez. juli en aug. Afgiftekantoor Hasselt 1

11 oktober 2001

nr 3

*

België-Belqique P.B. 3500 Hasselt 1 12/39

dertiende jaargang

“Ik geloof sterk in de maakbaarheid van onze toekomst” Rector Oosterlinck over onderzoeksgelden, hervormingsdruk en human r esources

4 Opening academiejaar aan de KULAK

Kortrijkse campus reikt eerste eredoctoraat uit

Ludo Meyvis Dit jaar was de openingsperiode voor rector André Oosterlinck nog wat drukker dan gewoonlijk. Hij moest niet alleen het academiejaar openen in de K.U.Leuven en de KULAK, maar nam ook de honneurs waar in Groep T, de Hogeschool Sint-Lieven in Gent en Ehsal (Brussel), telkens mét toespraak.

Fortisprijs verdienstelijk KULAKalumnus uitgereikt 5 Leven na de universiteit

VTM-weervrouw Jill Peeters

“Tja, dat was een beetje druk”, zegt hij. “Maar je bereikt op die manier een vrij groot f orum. Als je een boodschap uit te dr agen hebt, is dat dus een uit gelezen moment.”

6 Over wetenschappers, en hoe ze te pluimen

Miljarden

CK: In Leuven vroeg u in uw eerste toespraak om behoorlijk wat miljarden voor het wetenschappelijk onderzoek. In hoeverre is zoiets realistisch? Wordt daar echt naar geluisterd? “Uiteraard krijg je ‘s anderendaags niet het bericht dat de miljarden gestort zijn, zo werkt het niet. Ingrijpende aanpassingen in de betoelaging van de universiteit zijn een geleidelijk proces. Wat ik met een dergelijke toespraak beoog, is de snelheid wat aan te zwengelen, en vooral het bewustzijn van de problematiek levend te houden.” “Wetenschappelijk onderzoek heeft twee doelen: gewoon belangeloos meer willen wéten, en dienen als basis voor innovatie in een kennismaatschappij. Die wetenschap leeft tegenwoordig in een wereld ‘zonder’ grenzen. Dat betekent dat concurrentie zich ook op wetenschappelijk vlak laat voelen. Als ons land dan nog wil meetellen, moeten we ons vergelijken met onze belangrijkste handels-

foto: Rob Stevens Op maandag 24 september werd het academiejaar 2001-2002 geopend, uiteraard met de nodige pomp and circumstance. Een verslag op pagina 2.

Wetenschappelijke tijdschriften worden onbetaalbaar partners. En hoe je het ook draait of keert: we staan vér achter wat de overheidsbijdrage tot het wetenschappelijk onderzoek betreft.” “Volgens de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid, toch een betrouwbare bron, besteden wij ongeveer 1,6 procent van ons bruto binnenlands product, heel wat minder dan onze belangrijkste partners. Dan zwijg ik nog over landen als Zweden, dat 4 procent van zijn BBP n aar de wetenschap toestuurt, of Finland, met 3,5 procent. En wat heeft Finland, buiten bossen en meren? Hetzelfde als wij: hersens ... Alleen zorgen ze er wel voor dat die hersens comfortabeler kunnen werken. Dat heeft hun economie trouwens geen windeieren gelegd: Finland heeft op relatief korte tijd in belangrijke sectoren een aantal wereldleiders voortgebracht. En waar staan wij?” “Wie dagelijks met wetenschapsbeleid bezig is, kent die provervolg op pagina 3

7 Nieuw postgraduaat ‘Accounting voor niet-specialisten’

8Onderzoeksraad reikt jaarlijkse prijzen uit

Media-onderzoek, 3D-objectherkenning en emotie-onderzoek 9 Prijzen R. Derine en Mgr. A. Janssen

Vertoogonderzoek en genetische screening

Weervrouw

16 Biotica

Niet anti-, maar pre- en pro-

Jill Peeters

17 Bologna en de architectenopleiding Sabine Hagedoren heeft voorlopig misschien iets meer BV-allures, maar het VRTwicht van hoge luchtdruk krijgt sinds enige tijd af te rekenen met weerstand van betekenis. Jill Peeters goochelt aan de Medialaan met anticyclonale wiggen, isobaren en straalstromen. Wij vroegen aan de VTM-weervrouw of we morgen ons flanelletje aanmoesten. Interview op pagina 5 foto: Rob Stevens

18 Studeren in Japan

Buigen voor ouderejaars 24 De zaak van de gestolen schilderijen

Conservator op detectivepad

11 oktober 2001

Toespraken in teken van onderzoeksfinanciering en globalisering

Opening academiejaar 2001-2002 Campuskrant

Driewekelijks tijdschrift van de K.U.L euven Redactie

Op 24 september vertrok de stoet der togati traditioneel van de Universiteitshal naar de Sint-Pieterskerk. Marc Steen ging voor in de dienst. Hij gaf een geïnspireerde homilie, die hij afrondde met een bedenking over de ‘pas-si-vite-tijd’.

Ine Van Houdenhove (hoofdredacteur), Ludo Meyvis, Karla Venken, Wouter Verbeylen Adreswijzigingen

Inge Verbruggen t(016)32 40 15 [email protected] Redactieadres

Dienst Communicatie Oude Markt 13 3000 Leuven t(016)32 41 8 4 f(016)32 40 1 4 [email protected] Aan dit nummer werkten mee

Gert Gielen, Erik Gobin, An Huts, Anne-Mie Jaspers, Marcel Kerff, Geert Op de Beeck, Klaartje Proesmans, L ieve Quaegebeur, Anouk Vanherf, Chris Vercruysse Stuurgroep Campuskrant

Ronny Vandenbroele (voorzitter), Jan Bauwens, Bernard Boone, Paul De Boeck, Jan De Vuy st, Jan Elen, Erik Gobin, Els H eylen, Bernard Himpens, Bert Overlaet, Isabel Penne, Paul Thurman, Myriam Van Acker, Jos Vaesen, Jan Verhaeghe Vormgeving

Total Design Belgium

Een nieuwigheid in de Pieter De Somer-aula: Marcel Kerff van de Dienst Communicatie is ‘ceremoniemeester’. Als eerste spreker verwelkomt hij rector André Oosterlinck, die betoogt dat onze wetenschappelijke prestaties een zeer hoog niveau halen, ondanks de gebrekkige overheidstussenkomst in het onderzoek. Hij beschrijft vervolgens een aantal probleemgebieden, waardoor onze wetenschappelijke wereld sterk benadeeld is ten aanzien van onze belangrijkste handelspartners. Er dreigen (of bestaan) problemen van brain drain. Er is een prangende wanverhouding tussen het aantal ZAP’ers en het aantal tijdelijke onderzoekers, waardoor de eerste groep een nog nauwelijks te torsen werklast ondervindt, en de t weede een gebrekkige begeleiding. Er is bovendien ruimte voor een o ptimaler doorstroming van onderzoeksresultaten naar de industrie. En er zijn zeer a cute infrastructurele noden. De rector vroeg niet of onze regering dit kluwen van problemen wilde aanpakken, maar wanneer dit (eindelijk) zou gebeuren.

Foto’s

Rob Stevens, Fabrice Kada, Michaël De Lausnay, Patrick Holderbeke

Namens het wetenschappelijk personeel gaf Nico Scheerlinck een toespraak met als titel ‘Beter opgeleide assistenten springen verder’. Hij wees op de grote arbeidskracht en flexibiliteit van het wetenschappelijk personeel, dat daardoor tot indrukwekkende wetenschappelijke prestaties in staat is. Toch zou het resultaat nog veel mooier kunnen zijn, als het “aandrijfsysteem, controlesysteem en meetsysteem” optimaler zouden functioneren. Daarmee doelde de spreker op lacunes in de doctoraats- en onderwijsopleiding, en op een onvoldoende human resources-beleid. Hij brak een lans voor een op het individu afgestemd human resources management, dat niet ‘bestraffend’ werkt, maar dat leidt tot betere begeleiding, een aangenamer werkklimaat en betere resultaten.

Cartoons

Joris Snaet Reclameregie

Véronique Limbourg, t(016)32 41 8 4 Oplage

35.800 Drukwerk

Concentra Uitgeversmaatschappij NV, Hasselt Verantwoordelijke uitgever

Ronny Vandenbroele Oude Markt 13 3000 Leuven

foto: Michaël De Lausnay

Copyright artikels

Artikels uit deze editie - of delen ervan - kunnen overgenomen worden mits toestemming van de redactie. Het volgende nummer verschijnt op 31 oktober (woensdag!). Bijdragen dienen ons te bereiken vóór dinsdag 23 oktober, 12u stipt. Suggesties voor artikels en interviews zijn welkom op het redactieadres.

Verschijningsdata Campuskrant 2001-2002 Eerste semester AB = met alumnibijlage Nr. Verschijningsdatum Teksten indienen vóór 4 31 oktober (woensdag!) 23 oktober (dinsdag!) 5

22 november (AB) 14 november 6 13 december 5 december

7 25 januari (AB) 18 januari Bijdragen dienen ons de dag van de deadline te be reiken, vóór 12u stipt. Suggesties voor artikels of interviews zijn welkom op het redactieadres. De vaste bijdragen voor kalenders en vacante mandaten worden twee dagen voor elke deadline ingewacht bij de betrokken diensten.

“Beste studenten, beste niet-studenten”, zo begon Peter Michiels naar goede gewoonte de toespraak van de studenten. Hij stelde dat de globalisering ook het onderwijs niet ongemoeid zal laten, en waarschuwde voor de dreiging het onderwijs alleen nog te benaderen als een economisch product. In de uit werking van de Bologna-akkoorden voelen de studenten zich onvoldoende betrokken bij de besluit vorming, terwijl democratisering toch hoog in het vaandel van deze universiteit staat. Met name wordt in het Bologna-proces geen of veel te weinig aandacht besteed aan het sociale luik, waardoor een hoogdrempelig universitair onderwijs dreigt te ontstaan. De tweede toespraak van rector Oosterlinck was in feite gewijd aan hetzelfde thema, maar hij benaderde ‘globalisering en onderwijs’ uit een andere hoek. Volgens de rector is er geen weg terug, en moet ons onderwijs, om de oprukkende internationale concurrentie aan te kunnen, dringend hervormd en verbeterd worden. Bologna is een schitterend platform om die kwaliteitsverhoging vorm te geven. Hij riep daarom iedereen op om zeer actief, maar kritisch, mee te werken. De rector noemde zichzelf geen true believer, maar wel iemand die de belangen van Bologna voldoende hoog inschat om er met volle kracht naartoe te werken. U vindt beide toe spraken van rector Oosterlinck op www.kuleuven.ac.be/admin/rd/niv3pbis/OPENINGN.htm. Meer over de opening van het academiejaar in Kortrijk vindt u op pagina 4.

Campuskrant vindt u ook op internet: www.kuleuven.ac.be/ck/

2 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

foto: Michaël De Lausnay

FORUM

Reactie professor Bouillon ‘Onderzoeksbeleid aan de K.U.Leuven’

In GeDOCumenteerd, de nieuwsbrief van de Dienst Onderzoekscoördinatie, reageert Onderzoekcoördinator Roger Bouillon op het forumstuk ‘Onderzoeksbeleid aan de K.U.Leuven’ van professor Johan Thevelein in Campuskrant nr. 1 (30/8). In zijn uitgebreide reactie geeft professor Bouillon ook toelichting bij de lopende procedures. U kunt de volledige tekst lezen op www.kuleuven.ac.be/gedoc, waar u ook zelf kunt reageren. Reacties op artikels, lezersbrieven en forumstukken zijn steeds welkom op het redactieadres van Campuskrant (zie colofon).

NIEUWS

NIEUWSFLITS

Gesprek met rector Oosterlinck

Universiteiten tellen meer eerstejaars

vervolg van pagina 1

blematiek natuurlijk al lang. Dat geldt zeker voor de politici die zo’n openingszitting bijwonen: zij zijn zelf méér dan overtuigd van het belang van wetenschap in de kennismaatschappij. Maar politici moeten gestuwd worden. Ze kunnen pas drastische stappen zetten als er voldoende maatschappelijke druk en acceptatie is. Dus moet de problematiek van de wetenschappelijke wereld doordringen tot het maatschappelijk debat. Bovendien veronderstelt investeren in wetenschap denken op lange termijn. In moeilijke tijden moet daar met des te meer nadruk op gewezen worden, omdat men dan vaak verzandt in brandjes blussen, korte-termijn-denken. Dat moeten we voorkomen, onder meer via dergelijke toespraken.” “Mijn toespraak was trouwens zeker geen steek onder water tegen degenen die nu verantwoordelijk zijn voor het wetenschapsbeleid, dus onze ministers Vanderpoorten en Van Mechelen. Ik heb inderdaad verwezen naar de inhaalbeweging, ingezet door de vorige regering de bekende jaarlijkse verhoging van het wetenschapsbudget met 2 miljard, gedurende vier opeenvolgende jaren. Dat was een belangrijke verdienste, maar ik heb zeker niet willen beweren dat de huidige ploeg minder presteert. Trouwens, de vorige regering liet wel eens steken vallen wat de praktische implementatie van die inhaalbeweging betrof... De huidige regering heeft de niet geringe verdienste dat ze het werkklimaat wat aangenamer gemaakt heeft, bijvoorbeeld door de regelgeving te vereenvoudigen, of door ervoor te zorgen dat onze werkingsmiddelen ons nu min of meer op tijd be reiken. Nog een ander voorbeeld: op personeelsvlak werd ademruimte geschapen door de mogelijkheid om een beperkt aantal ZAP’ers te benoemen met BOF-middelen. Minister Van Mechelen zorgde verder ook voor meer interfacekredieten, voor de doorstroming van onderzoeksresultaten naar de industrie. Bovendien zijn de werkingsmiddelen voor de universiteiten voor het eerst sinds lànge tijd verhoogd. Binnen de marges van de begroting levert de huidige ploeg wat mij betreft dus prima werk - maar ook met al die positieve voorbeelden blijft mijn conclusie: de marges zijn veel te klein, en de inhaalbeweging dus ook.”

operatie over heel Vlaanderen worden, niet iets waarmee we elkaar onderling concurrentie zouden aandoen.” foto: Michaël De Lausnay CK: Is de associatievorming nog zo’n gevoelig politiek thema als een paar maanden geleden? “Ach, ja en neen. De institutionele aspecten van onderwijs zijn in ons land altijd gevoelig. Het proces is op regeringsniveau nog niet behandeld, maar er zullen uiteraard moeilijke momenten uit voortvloeien, zeker als je de standpunten van sommige partijbonzen kent. Anderzijds heeft de pers de zaak wat teveel beschreven in termen van winnaars en verliezers. Zo wordt het te velde zeker niet ervaren. De verantwoordelijken van de verschillende instellingen hebben heel goed begrepen dat toetreden tot een associatie een belangrijke strategische stap is. Ze kiezen uiteraard die associatie die voor hun eigen toekomst de beste kansen biedt.” Toekomst

CK: Het wetenschappelijk personeel sprak over de nood aan een human resources-beleid. Het was niet de eerste keer dat dit thema aangesneden werd. Wanneer zullen we een degelijk HR-beleid hebben? “Aan een universiteit wordt HR niet alleen door heel verschillende diensten behartigd, maar ook door zeer veel individuele personen: vergeet niet dat het eerste niveau van HR-beleid voor het wetenschappelijk en ATP-personeel op het niveau van het ZAP gesitueerd is, het niveau van de individuele prof. De term zegt het al: het gaat om zelfstandig academisch personeel, dat niet zomaar ingeschakeld kan worden in centrale initiatieven. Persoonlijk zie ik wel heil in het in rekening brengen van HR-inspanningen in de opdracht van ZAP’ers, dus ook in bevorderingsdossiers.” “Een ander spoor zou via de departementsvoorzitters kunnen lopen. Die zouden een meer centrale plaats moeten krijgen in het HR-beleid. Om dat te kunnen realiseren, zouden we hun functie wat moeten stroomlijnen.” CK: U hebt nog ongeveer vier jaar rectoraat voor de boeg. Wat zijn uw belangrijkste ambities? En uw belangrijkste Big Mac ‘angsten’? CK: Uw tweede toespraak in Leuven ging over Bologna en “Ik ben niet zo vreesachtig aangelegd. Als mijn gezondde associatievorming. Kan onze universiteit de Bolognaheid goed blijft, hoop ik mij ten volle te kunnen blijven hervorming wel aan? inzetten om af te werken wat in de afgelopen jaren “Natuurlijk. Het zou mooi zijn als het allemaal een ietsje begonnen werd. Ik wil de K.U.Leuven permanent onderrustiger kon verlopen, als we bijvoorbeeld wat meer tijd brengen bij de Europese top van onderzoeksuniversiteizouden hebben voor de implementatie van het semesteten. Ik wil er ook voor zorgen dat de situatie van de unirexamensysteem, om versitaire ziekendan rustig Bologna te ‘We moeten nu een heleboel ingrijpende, met elkaar verweven huizen beter gaan uitwerken. Maar vernieuwingen tegelijkertijd en behoorlijk snel doorvoeren. Dan wordt. De catasdie tijd hébben we niet. krijg je een soort Big Mac, die in één hap naar binnen moet. trofale toestand Dat betekent dat we een Dat is dus éven slikken.’ van een paar jaar heleboel ingrijpende geleden is nu wel vernieuwingen - de Bachelor/Master-structuur, de de wereld uit, maar de UZ zijn een blijvende zorg. Dat accreditering, de associatievorming, de academisering heeft veel te maken met de lineaire en dus onrechtvaarvan het twee-cycli-onderwijs, enzovoort - tegelijkertijd dige besparingen in de RSZ en de ondermaatse financieen behoorlijk snel zullen moeten doorvoeren. Bovendien ring van de universitaire taken van een UZ, zoals de zijn de meeste van die dossiers met elkaar verweven. opleiding van specialisten, de overdracht van wetenDan krijg je een soort Big Mac, die in één hap naar binschappelijke kennis naar de klinische praktijk, enzonen moet. Dat is dus éven slikken. Ik twijfel er niet aan voort. Universitaire ziekenhuizen zijn veel minder goed dat dit een jaar met buitengewoon veel werk zal worden. gewapend om in zo’n sit uatie hun belangen te verdediWe hopen dat er wat extra tijd gecreëerd kan worden om gen.” sommige hervormingen over meer dan één academiejaar “Eén onbekende maakt me wel bevreesd voor de toete spreiden, maar de tijdsdruk blijft groot.” komst: komt er een heel diépe economische crisis of “En laten we de zaak ook niet overdrijven. Optimaal niet? Dat er een crisis is, was vóór 11 september al duideonderwijs leveren is onze taak, het is datgene waarvoor lijk. De terroristische aanvallen hebben die alleen wat we betaald worden. Dan past het niet om destructief te versneld. De vraag is alleen hoelang die crisis zal duren, gaan zagen over het vele werk dat dit met zich meeen hoe diep ze zal snijden. Dat zou consequenties kunbrengt, toch niet te lang alleszins. Bologna is een kans om nen hebben die we nu nog niet kunnen inschatten.” op grote schaal optimalisatie door te voeren, een kans d ie “Ik geloof sterk in de maakbaarheid van onze toewe niet mogen laten liggen. We moeten gewoon aan het komst. Een crisis moet je beschouwen als een uitdaging. werk gaan. Ik hoop dat de overheid ons in deze lastige Maar niemand is onkwetsbaar. Een ongeluk, een zwar e periode bijspringt door zo snel mogelijk te zorgen voor ziekte, en je ambities liggen aan diggelen. Als je ziet hoe decretale duidelijkheid, en ik zal er het mijne toe bijdrabroos het leven is, ga je de dingen toch wat relativeren. gen om in de Vlaamse Interuniversitaire Raad de neuzen Laten we hopen dat zulke dingen ons en iedereen in dezelfde richting te keren. Bologna moet immers een bespaard blijven.”

“Het aantal nieuwe eerstejaarsstudenten aan de universiteiten van Leuven, Gent en Brussel stijgt. Antwerpen daarentegen krijgt rake klappen. De studies Burgerlijk Ingenieur kennen een spectaculaire stijging. Informatica lijdt aanzienlijke verliezen. Omdat de inschrijvingen nog lopen zijn de cijfers voorlopig. De universiteiten vergelijken de jongste stand van zaken met dezelfde datum van vorig academiejaar. De K.U.Leuven zag het aantal nieuwe eerstejaarstudenten met een kleine 2 procent van 4.347 naar 4.433 stijgen. Zowel de campus Leuven als Kortrijk boeken een lichte winst.” Het Nieuwsblad, 25.9.2001

Leuven versoepelt vergunningenbeleid studentenka mers

“Het Leuvense schepencollege heeft beslist het vergunningenbeleid voor nieuwe studentenkamers te versoepelen. Om te vermijden dat nog meer gezinswoningen in Leuven omgebouwd worden tot studentenkoten staat Leuven sinds 1997 afwijzend tegen bouwaanvragen hiervoor. De studenten wezen er recent echter op dat deze politiek mee aan de basis ligt van de actuele kotenschaarste en hoge huurprijzen. Leuven zal voortaan gunstig advies geven voor nieuwe kamers boven winkels in de commerciële binnenstad. In andere panden kunnen er koten bijkomen zolang de hoofdfunctie (meer dan 50 procent vloeroppervlakte) gezinswoning blijft. Het aantal kamers dient hierbij beperkt tot 3 of één kleine wooneenheid. De duur van d e vergunning is geldig zolang de eigenaar het pand bewoont. Voor de evaluatie van andere aanvragen is het wachten op de kamermarktstudie die opgemaakt wordt in het kader van het structuurplan.” Belga, 27.9.2001

Minder universitairen slagen als leraar

“Niet eens één op de drie universiteitsstudenten die aan de lerarenopleiding of het aggregaat beginnen, haalt een diploma. Bovendien neemt de interesse alleen maar af. Tegenover 1995-1996 was het aantal inschrijvingen voor het aggregaat in 1999-2000 met een derde gezakt. Sommige universiteiten zagen hun inschrijvingen met de helft dalen. Mannen haakten nog meer af dan vrouwen: min 38 procent tegenover min 30 procent. Maar het probleem is lang niet alleen de afnemende interesse. Minder dan één op de drie studenten die zich inschrijven, haalt een diploma. Meisjes doen het wat beter dan jongens, maar ook hun slaagpercentage ligt erg laag.” Het Nieuwsblad, 1.10.2001

HIVA-Vorming wordt Lucina

HIVA-Vorming is opgegroeid in de traditie van het Hoger Instituut voor de Arbeid, dat in 1951 werd opgericht als een interfacultair instituut voor de vorming van kaderleden in bedrijven en organisaties. De opdracht van deze instelling concretiseerde zich rond wat we vandaag de kwaliteit van de arbeid en het welzijn op het werk zouden noemen. HIVA-Vorming verlaat nu de vertrouwde HIVA-familie om directer samen te werken met de dienst Postacademische Vorming en de verschillende faculteiten van de K.U.Leuven enerzijds, en met de wereld van bedrijv en en sociale organisaties anderzijds. Bij die gelegenheid werd ook gekozen voor een nieuwe naam. Lucina staat voor Leuvens Universitair Centrum voor Interdisciplinaire Navorming in Arbeidssituaties. Het gaat dus om een hedendaagse uitdrukking van de oorspronkelijke opdracht van deze instelling. Lucina is de naam van de ‘Godin van de geboorte’ en betekent in letterlijke vertaling die aan het licht brengt. De naamsverandering werd plechtig aangekondigd op 5 oktober, tijdens de proclamatie van de cursisten van vorig academiejaar.

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

3

NIEUWS

Opening academiejaar in Kortrijk

Eerste KULAK-eredoctoraat

Op 25 september, tijdens de plechtige opening van het academiejaar van de Campus Kortrijk, ontving professor C.M. Dobson van de University of Cambridge (U.K.) een eredoctoraat voor zijn wetenschappelijke verdiensten op het gebied van de eiwitchemie - het eerste eredoctoraat dat aan de KULAK werd uitgereikt. Promotoren waren professor Marcel Joniau en professor Herman Van Dael.

Dobson is al meer dan tien jaar vertrouwd met het Interdisciplinair Research Centrum van de KULAK. In zijn laudatio wees Marcel Joniau op het belang van de eiwitchemie, “zowel omwille van de zuiver structurele aspecten als voor de implicaties voor de menselijke pathologie.” Dobson is expert in de analyse van de fijnstructuur en de conformationele dynamiek van een eiwit. Een aantal chronische ziektes is geassocieerd met het onvermogen van bepaalde eiwitten om correct op te vouwen in hun fysiologisch milieu - het gaat onder meer om de ziekte van Alzheimer, BSE en de ziekte van Creutzfeldt-Jacob en sommige soorten diabetes. Dobson lag aan de oorsprong van een school specialisten die op basis van onderzoek van dit fenomeen op termijn therapeutische strategieën zullen trachten te ontwikkelen die ons tegen bovenvermelde kwalen moeten beschermen.(c.v.)

foto: Rob Stevens

Een dag na Leuven werd op 25 september het academiejaar plechtig geopend op de Kulak-campus in Kortrijk. Na de eucharistieviering, waarin professor Nicolas Standaert voorging, verzamelden de togati en een aanzienlijke groep studenten zich voor de academische zitting. Professor Piet Vanden Abeele, de nieuwe vice-rector van de Kulak, hield een opgemerkte toespraak, waarin hij niet naliet zijn voorganger, professor Marcel Joniau, uitgebreid te huldigen. Rector André Oosterlinck sprak vervolgens een rede uit over de gevolgen van de dotcom-crisis en over de rol van de universiteit inzake economische innovatie.

Prijs voor verdienstelijk KULAK-alumnus uitgereikt

Els De Temmerman en Patricia Claeys gelauwerd Chris Vercruysse

Met de Fortisprijs voor verdienstelijk KULAK-alumnus wil de KULAK afgestudeerden belonen die blijk hebben gegeven van een bijz ondere maatschappelijke inzet. De prijs werd op 25 september voor het eerst uitgereikt, aan twee oud-studentes die zich, respectievelijk als arts en als journalist, al jarenlang engageren voor ontwikkelingslanden. Tijdens het alumniconcert op de avond van de opening van het academiejaar van de Campus Kortrijk mochten Els De Temmerman en Patricia Claeys elk een cheque van 50.000 frank in ontvangst nemen. KULAK-alumni wil op d ie manier - aldus ondervoorzitter Anneleen Demasure - de gelauwerden “een duwtje in de rug geven om hun engagement voort te zetten.” Patricia Claeys

Patricia Claeys studeerde in ‘83 af als arts. Nadat ze zich verder had bekwaamd in de gynaecologie en in de tropische geneeskunde trok ze via de N.G.O. voor Ontwikkelingssamenwerking naar Nicaragua: “We bouwden er

een integrale consultatie voor vrouwen uit, waarbij we ook aandacht schonken aan gezinsplanning en aan het voorkomen van seksueel overdraagbare aandoeningen. Daarnaast probeerden we de kindersterfte tegen te gaan, onder meer

Wereldgezondheidsorganisatie in Genève. Sinds 1995 is ze medisch coördinator van de vakgroep U ro-Gynaecologie aan de RUG: “Het onderzoek daar gebeurt in samenwerking met lokale partners en de resultaten worden onmiddellijk ter plaatste toegepast. Zo gaan we bijvoorbeeld na hoe we de programma’s voor opsporing van baarmoederhalskanker effectiever kunnen uitvoeren.” Els De Temmerman

Patricia Claeys (l.) en Els De Temmerman zijn de eerste laureaten van de Fortisprijs voor verdienstelijk KULAKalumnus.

door het organiseren van vaccinatieprogramma’s. Verder boden we hulp bij bijvoorbeeld overstromingen en probeerden we de psychische en lichamelijke gevolgen van de burgeroorlog te bestrijden.” Patricia Claeys maakte vervolgens deel uit van een rist buitenlandse missies en was onder meer expert bij het Department of Reproductive Health and Research van de

4 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

Els De Temmerman - die als kind al van Afrika droomde - trok na haar studies Germaanse Filologie voor drie jaar als docente naar China en w as vervolgens hulpverlener voor Artsen zonder Grenzen in Soedan. Ze werkte als journaliste voor verschillende kranten en tv-stations in binnen- en buitenland, met een bijzondere interesse voor Afrika, waar ze de meest onmenselijke gebeurtenissen versloeg. Haar laatste initiatief is de oprichting van de v.z.w. Sponsoring Kinderen Oeganda: “Sinds 1994 worden in Noord-Oeganda massaal kinderen ontvoerd door rebellen om vervolgens als kindsoldaat te worden ingezet in de oorlogen van Soedan en Oeganda. Meisjes moeten daarnaast ook kinderen baren - zo zijn er in de kampen van Soedan al 500 kin deren geboren, die vervolgens ook weer tot kindsoldaat worden opgeleid.” “Met Sponsoring Kinderen Oeganda willen we kinderen opvangen die er in geslaagd zijn te ontkomen. Ze zijn er fysiek en psychisch uiteraard erg aan toe. We brengen ze onder in twee opvangcentra in Gulu in Noord-Oeganda. Daar worden ze psychologisch begeleid en krijgen ze onderwijs. De v.z.w. wil d aarvoor geld verzamelen.” foto: Patrick Holderbeke

LEVEN NA DE UNIVERSITEIT

Weervrouw

uren zitten - bleek zelfs dat de prof mij niet had herkend. Op het schriftelijke examen, dat ik liggend deed, kwam hij me vragen waarom ik niet naar het mondeling was gekomen!” (lacht) Gert Gielen CK: Toen je begon als weervrouw, werd je in krantenberichten meteen ‘weerbabe’ genoemd. Stoort je dat? “Tja, da’s onvermijdeAls kind droomde ze e rvan om weervrouw te worden en lijk. Mensen stuurde ze gedichtjes naar Armand Pien. En soms worden vormen zich dromen waar: sinds december 2000 is Jill Peeters de Sabidirect een ne Hagedoren van VTM. beeld van je en dat is niet Jill Peeters studeerde in 1997 af aan de K.U.Leuven als altijd even licentiate geografie. Na haar studie behaalde ze een IWT- aangenaam. Ik beurs en begon ze aan een doc toraat, maar na een jaar maak er wel besloot ze in het familiebedrijf te stappen. Enkele jaren een punt van later kreeg ze de kans om haar jeugddroom te verwezendat ik wetenlijken. Vanwaar die fascinatie voor het weer? schappelijk Peeters: “Het weer heeft natuurlijk een wetenschappeben opgeleid lijke kant, maar tegelijk: bij de bakker praten mensen óók voor de job en over het weer. En de invloed van het weer op de econoik denk dat de mie is gigantisch. Dat ondervind ik zelf dagelijks aan den mensen dat lijve. Ik werk namelijk nog altijd deeltijds in het kinderook wel voekledingbedrijf van mijn ouders en daar zijn we blij met len aan mijn slecht weer in september, want bij 30 grad en verkoop je uitleg en de geen winterkleding.” manier waar“Mijn jeugddroom is altijd overeind gebleven, maar toen op ik het ik geografie ging studeren, was dat heel bewust omdat ik breng. Het is het een ongelooflijk interessante richting vond, en zeker ook onvermijniet omdat ik dat nu eenmaal moest doen om weervrouw delijk dat ze te worden.” mij vergelijken met SabiCK: Heb je als weervrouw het gevoel dat je echt met ne Hagedogeografie bezig bent, of is het in de eerste plaats presenta- ren. Er zijn in tiewerk? Vlaanderen “Deze job kun je zeker niet doen zonder een dergelijke nu eenmaal achtergrond. Wij krijgen onze basisinformatie van Mete - maar twee oservices, een bedrijfje op de campus van Heverlee, maar weervrouwen uiteindelijk moeten wij ons verhaal zelf maken, besluiten en twee weerwelke soorten en hoeveel kaarten we gebruiken bijvoormannen. Maar beeld. Zonder die opleiding lijkt me dat niet haalbaar. Je echt erg vind moet er misschien niet specifiek geografie voor gestuik dat niet. deerd hebben, maar persoonlijk vind ik het wel de inteOm het een ressantste opleiding voor wie zich met weerkunde bezig beetje cru te houdt, vooral omdat een geograaf het gewend is om met stellen: ik heb 101 zaken rekening te houden. Neem nu de inplanting liever dat ze van een stad: daarbij spelen zoveel factoren een rol: de over mijn geschiedenis, maar ook de ondergrond en het klimaat.” borsten spre“Die diversiteit vind je ook terug in het vakkenpakket ken dan écht van geografie. We kregen economie en een heleboel over mijn mensgerichte vakken, maar uiteraard ook een stevige privé-leven.” dosis wetenschappen. Net die mix is ook belangrijk bij “Het vraagt weerkunde. Je krijgt een geanalyseerde kaart voorgescho- wel heel wat teld, maar die volgt een bepaald model en je moet je tijd om au ervan bewust zijn dat met allerlei andere factoren geen sérieux te rekening gehouden is. Met de vernieuwing van het weer- worden genobericht hebben we hier trouwens ook een project met men. Als vrouw is het volgens mij sowieso veel moeilij3D-animaties opgestart, dat bedoeld is om de weerstoeker om geloofwaardig over te komen op televisie dan als stand op verschillende plaatsen in Europa aanschouweman, zéker als je dan nog jong bent ook. Maar ik denk dat lijk te maken en waarbij ik zelf vooral instond voor de ik het op dat vlak al vrij goed doe, al kan het natuurlijk keuze van de steden. Ook dan weer moet je r ekening altijd beter.” houden met toerisme, weerkundige factoren, economie, “Wat ik wel heel tof vind aan het bekend zijn, is dat veel esthetiek... Daaraan beginnen zonder een degelijke oplei- mensen nu weten dat ik met het weer bezig ben. Vroeger ding zou onverantwoord zijn.” had ik altijd de neiging om daar zelf over te beginnen, Op haar achttiende onderging Peeters een zware rugope- omdat het echt wel een belangrijk deel van mijn l even ratie, waardoor een universitaire studie allesbehalve van- was. Maar dat heeft weinig te maken met het ‘BV-schap’ zelfsprekend was. op zich. Al valt dat bij mij ook wel mee. Ik hoef niet zoals Peeters: “Een jaar lang moest ik voortdurend liggen, zangers en acteurs per se in de boekjes te staan om mijn maar ik wou per se gaan studeren. Mijn moeder is dan volgende plaat te verkopen of een nieuwe rol te krijgen. met mij naar de dienst voor studenten met een handicap Ik zou ook absoluut niet willen dat mijn privé-leven in gestapt en daar hebben ze mij ongelooflijk goed opgede openbaarheid komt, temeer omdat ík er misschien wel vangen. Wat ik bijzonder ontroerend vond, was de reacvoor gekozen heb, maar mijn familie niet.” tie van de medestudenten. Toen in het begin van het jaar CK: Hoe leer je het beroep van weervrouw? Door naar gevraagd werd wie af en toe wou helpen met praktische andere weermannen en -vrouwen te kijken? zaken - er moest bijvoorbeeld altijd een bedje worden “Neen, in mijn geval zeker niet. Tijdens mijn studies klaargezet in de aula - heeft iedereen zich aangeboden. volgde ik wel het weerbericht op de gemeenschappelijke Toen besefte ik dat het sociale engagement onder studen- kot-tv, maar ik ergerde me daar ongelooflijk aan. Ik ten toch enorm is.” reageerde zelfs zo fel dat het lastig werd voor mijn kotge“Het gevolg van die situatie was wel dat iedereen mij noten. (lacht) Nu besef ik dat het heel moeilijk is. E en kende, als die van het bedje. Toen ik op het einde van het derde van alle Vlamingen die ‘s avonds tv kijken, kijkt jaar een mondeling examen deed - ik kon toen al een p aar naar ons weerbericht. In de winter bereik je dus al g auw

Jill Peeters

meer dan een half miljoen kijkers en het is verdraaid moeilijk om er dan op te letten dat je de dingen goed zegt. Ik probeer bijvoorbeeld nooit te spreken over goed of slecht weer, dat is veel te subjectief. Regen of bewolking zijn niet altijd slecht voor bijvoorbeeld landbouwers of voor bepaalde economische takken, en dus zal ik eer-

der termen als ‘zonnig’ of ‘somber’ gebruiken.” “Maar echte voorbeelden heb ik dus niet. Toen ik hier begon, kreeg ik wel de raad om naar andere weermannen en -vrouwen te kijken, puur om op de handelingen te letten, maar zelfs dat heb ik nauwelijks gedaan. Het presenteren is ook nooit een probleem geweest, dat komt bij mij heel natuurlijk. Wat me daarbij zeker wél geholpen heeft, zijn de lessen voordracht en dictie die ik heb gevolgd en de aggregatie-opleiding bij geografie. Daar leer je immers hoe je iets uit kunt leggen aan mensen, en of het om scholieren gaat of tv-kijkers maakt eigenlijk niet zo veel verschil.” “Je moet vooral beseffen dat het geen zin heeft om die vijf minuten weerbericht vol te proppen met alle waarnemingen en factoren die een rol kunnen spelen. Wat mensen willen weten is wat voor weer het morgen wordt, of ze hun jas aan moeten trekken of een paraplu moeten meenemen... Maar dat moet je dan wel zodanig brengen dat je op een verantwoorde manier je tijd vol krijgt. Zelf schrijf ik nooit iets op, ik praat gewoon vijf minuten aan de hand van de kaarten die ik heb voorbereid. Dat zijn mijn spiekbriefjes.”

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

5

NIEUWS

Uitgeven en inpikken: de prijzenwedloop in tijdschriftenland

Over wetenschappers, en hoe ze te pluimen Ludo Meyvis Wie even ronddoolt in het wereldje van de wetenschappelijke tijdschriften, het belang dat eraan gehecht wordt en de prijzen die er gehanteerd worden, ziet slechts één vraag voor ogen: wie is hier nu eigenlijk gék? Wij vroegen het aan professor Raf Dekeyser, hoofdbibliothecaris van onze universiteit. “Van sommige abonnementsprijzen ga je inderdaad aan het duizelen. En het straffe is dat we ze - voorlopig - nog blijven betalen ook. De gevolgen zijn nochtans niet gering. Door de hoge prijs, en doordat die bovendien veel sneller stijgt dan onze middelen, moeten we hoe dan ook hakken in onze aankopen. Ter informatie: voor het jaar 2000 schatten we de totale bibliotheekuitgaven op ongeveer 1 44 miljoen frank. Zowat 93 miljoen daarvan gaat naar tijdschriften. Omdat we een onderzoeksbibliotheek zijn, wordt er eerst bezuinigd op handboeken en monografieën, zeker in de positieve en de biomedische wetenschappen. Daar gaat soms tot 95 procent van het budget naar tijdschriften. Maar daardoor wordt een bibliotheek minder interessant voor beginnende studenten. En als die bezuiniging op boeken niet volstaat - met het absurde ritme van de p rijsstijgingen van de tijdschriften is dat trouwens een feit - moeten abonnementen opgezegd worden. Dus worden onze bibliotheken op twee terreinen minder sterk, als onderzoeks- én als opleidingsinstrument.”

alsof het om kijkcijfers gaat. Misschien moeten we eens nadenken over andere vormen van kwaliteitsmeting, en afstappen van die gehypertrofieerde citatie-cijfers. Trouwens, de relevantie van de impact van een tijdschrift is heel wat minder dan die van een artikel. Alleen is dat laatste moeilijker te meten.” “Nu, dat is een ander verhaal. Kwestie is dat de zogezegd toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften door de uitgevers gebruikt worden als financiële melkkoeien. Wetenschappers vullen ze gratis, ze doen er gr atis peer reviews voor, en na al d at gratis werk betalen ze zich blauw om de tijdschriften in hun bibliotheek te verzamelen. Raar is dat, als je er even bij stilstaat. Begrijp me goed: ik wil de uit gevers niet naar de maan wensen. Ze hebben zonder twijfel hun rol gespeeld in de verspreiding van wetenschappelijke kennis, maar met de nieuwe media en met hun uiterst laakbare prijszetting liggen de kaarten heel anders.” “Als je de uitgevers wijst op hun onmogelijk hoge prijzen en op de consequenties, krijg je steevast hetzelf-

de verhaal: ‘Jà, maar de prijsstijging is toch niet meer zó erg als in de afg elopen jaren?’ Dat klopt, alleen blijft ze veel hoger dan de stijging van onze middelen. En als je iets dat al veel te duur wàs, voortaan nóg duurder laat worden, zij het iets minder snel, waar praat je dan over? En het verhaal van de stijgende papier- en productiekosten is te dom om los te lopen.” Uitwegen

“Oplossingen aandragen is moeilijk, en het zal hoe dan ook een proces van lange adem zijn. Maar de nood is hoog. Momenteel zien we een aantal initiatieven ontstaan die de situatie weliswaar niet van vandaag op morgen zullen omgooien, maar die toch wel iets teweeg kunnen brengen. Zo werd onlangs een petitie georganiseerd door een actiegroep uit de biomedische hoek die zich de Public Library of Science noemt. In die petitie vragen de ondertekenaars dat uitgevers alle artikels enkele maanden na publicatie gratis online ter beschikking van het publiek zouden stellen, omdat het verzamelde archief van de menselijke kennis toebehoort aan de mensheid, niet aan een handvol uitgevers. Uitgevers die dat niet doen, zouden geboycot worden. Meer dan 26.000 wetenschappers ondertekenden de petitie, waaronder zowat 500 Belgen. Of zo’n petitie veel uithaalt, betwijfel ik: je hebt te doen met bikkelharde commerçanten. Maar in elk geval wordt de discussie naar een ruimer forum gehaald.” “Veelbelovend is ook het Open Archives Initiative(OAI). Dat kan de basis vormen van een heel nieuw model van wetenschappelijke communicatie. Zover is het nog lang niet, maar wie weet ... Het OAI bestaat in het lokaal archiveren van preprints, of eigenlijk e-prints, volgens bepaalde relatief eenvoudige maar zeer strikt gehanteerde metadata, een soort tags zoals die ook bestaan in HTML-pagina’s. Je zou bijvoorvervolg op pagina 7

foto’s: Rob Stevens

Gouden kalf wordt gouden kip

“Wetenschap moet gecommuniceerd worden, vooral via tijdschriften. De redactie vraagt erkende specialisten, peers, om ingezonden artikels te reviewen. Een positief oordeel leidt niet alleen naar publicatie, maar het geeft je ook een kwaliteitslabel: je wordt gevaloriseerd. Die twee aspecten, communicatie en valorisatie, konden lang naast elkaar bestaan, maar ze zijn in de laatste decennia grotendeels ontkoppeld. Sommige tijdschriften hebben immers gaandeweg een zo hoog aanzi en verworven, dat ze veel meer zijn gaan betekenen dan alleen maar een medium voor communicatie. Wie in dergelijke tijdschriften publiceert, geeft zijn eigen carrière of die van zijn onderzoeksgroep een heuse boost. En dié ontwikkeling werd door de uitgevers van die tijdschriften aangegrepen als excuus voor aanhoudende, haast ziekelijke prijsverhogingen. Dat heeft de poort naar wetenschappelijke vooruitgang eigenlijk sterk vernauwd. Zeker in de positieve en biomedische wetenschappen moét je in die selecte groep tijdschriften publiceren, of je telt niet meer mee. Dat zijn de tijdschriften met een zogenaamde hoge impactfactor. Ik betwist natuurlijk niet dat die topwetenschap bevatten, maar of je ze dan ook maar meteen moet vergoddelijken, betwijfel ik.” “Er bestaan allerlei technieken om je wetenschappelijke ontwikkeling te meten. Essentieel daarin zijn de citaties, uiteraard bij voorkeur in tijdschriften met een hoge impactfactor. En dan ontstaat een spel van tellen,

Cijfers om van te duizelen Opgelet, we gaan rekenen. - Eén jaargang van het Journal of Comparative Neurology kost u 16.967 dollar. Wekelijks krijg je daarvoor zowat 200 pagina’s, voor pakweg 15.000 f rank. Als de prijs van uw Van Dale op dezelfde manier berekend zou worden, zou u ongeveer 320.000 frank mogen neertellen voor uw woordenboek. En deze Campuskrant zou u 1.500 frank kosten. Hmm, wij voelen een idee rijpen ... - In vergelijking met dit Journal is Experimental Brain Research natuurlijk spotgoedkoop. Voor nog geen 250.000 f rank per jaar siert het uw planken. En helemààl voor armoezaaiers is Life Sciences (205.000 fr.). In de biomedische bibliotheek zijn 50 tijdschriften aanwezig die meer dan 100.000 frank per jaar kosten. - Reed Elsevier, een mega-uitgeverij, had in 1997 een netto-verkoopscijfer van 5,5 miljard dollar. Ongeveer 17 procent daarvan, of zowat 1 miljard dollar, werd gehaald uit de verkoop van wetenschappelijke tijdschriften, met een geboekte winstmarge van 27,3 procent (1). - Als zowel de prijsstijging van wetenschappelijke tijd-

6 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

schriften als de aankoopmiddelen van bibliotheken blijven evolueren zoals ze dat de laatste jaren gedaan hebben, staat ons tegen 2012 een reductie in het bibliotheekaanbod te wachten dat, afhankelijk van de sector, 20 tot 50 procent kan bedragen (2). - Een tijdschrift kostte in april 2000 per jaargang gemiddeld ongeveer 1.900 dollar in de natuurkunde, 1.800 $ in de scheikunde, 1.000 $ in de ingenieurswetenschappen, 670 $ in de geneeskunde, 140 $ in de rechtswetenschappen, 100 $ in de fi lologie, 80 $ in de musicologie. Tussen 1996 en 2000 is de gemiddelde prijs per jaargang gestegen met 37,69 procent (3). (1) www.arl.org/newsltr/200/wylytable.html (2) www.createchange.org/ (3) www.arl.org/sparc/DI/appendixA.html Behalve via deze URL’s vindt u informatie over de problematiek op onder meer sites van de Public Library of Science (www.publiclibraryofscience.org/), Openarchives (www.openarchives.org/), Association of Research Libraries (www.arl.org/newsltr/200/200toc.html) en ‘Declaring Independence’(www.arl.org/sparc/DI/).

NIEUWS

ONDERWI JS

Avondprogramma wil mee ondernemerschap stimuleren vervolg van pagina 6

Nieuw postgraduaat ‘Accounting voor niet-specialisten’

beeld kunnen denken aan één e-print server per universiteit, kwestie van de zaak hanteerbaar te houden. Zoekmachines doen dan geregeld die lokale sites aan, verzamelen de metadata, en stellen die ter beschikking van gebruikers. Via een uniforme zoek-interface kunnen die vervolgens de e-prints raadplegen, te selecteren uit ‘alles’ wat eender waar gepubliceerd wordt - idealiter toch.” “Over het OAI werden al een aantal internationale conferenties belegd. De grootste zorg is niet zozeer technisch van aard - het systeem kan eigenlijk nù al perfect werken. Het centrale probleem is veel meer dat wetenschappelijke literatuur niet mogelijk is zonder een systeem van peer review, zeker in de positieve en biomedische wereld. Met name in medische literatuur is dat ‘wetenschappelijkheidslabel’ van essentieel belang: denk je maar eens in wat er zou gebeuren als iedereen eender wat zou kunnen publiceren in medische vakbladen ... In het OAI zou die peer review geïmplementeerd kunnen worden via strikt beveiligde metadata over de kwaliteit, maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.”

Het opzet van het programma is de deelnemers te leren hoe je balansen en winstcijfers leest en begrijpt. Daarnaast komen technieken van kostprijsberekening, budgettering, auditing en principes van consolidatie en financiële analyse aan bod, en h et gebruik van case-materiaal en een computergestuurd boekhoudprogramma. Campuskrant kreeg toelichting van coördinator Hylke Vandenbussche.

Op eigen houtje

Ondernemerschap

“Het OAI is momenteel wellicht het meest veelbelovende initiatief - en voldoende grootschalig - om aan de wur ggreep van monopolistische uitgevers te ontsnappen, maar het slaat voorlopig alleen aan in de natuurkunde. Op meer beperkte schaal zijn ook andere stappen mogelijk. Ik denk bijvoorbeeld aan wat collega Marcel Bruynooghe van C omputerwetenschappen gedaan heeft. Hij was voorzitter van de editorial board van het toonaangevende Journal of Logic Programming. Probleem: dat tijdschrift was véél te duur. De editors hebben op een bepaald moment en uiteraard na lang onderhandelen en bloc de uitgeverij verlaten, om een nieuw tijdschrift uit de grond te stampen - met impactfactor en dus aantrekkingskracht nul. Maar wat bleek? Al vanaf het eerste jaar is dit niéuwe tijdschrift, dat verkocht wordt voor één vijfde van de prijs van het oude, het belangrijkste tijdschrift in de branche geworden. Het kàn dus wel. We zijn niet verplicht om ons blijvend te laten misbruiken of ons te laten overdonderen door brutale commercie.” “Ik maak me natuurlijk geen illusies: wetenschappers zullen in dure tijdschriften blijven publiceren - zolang er geen alternatief is. Wetenschap en commercie kùnnen overigens perfect naast elkaar bestaan, en ze kunnen elkaar versterken - maar een beetje respect en een iets minder misdadige prijsbepaling zijn dan wel essentieel.” Klopt. Anders blijft de vraag: wie is hier nu eigenlijk gek?

“Steeds meer faculteiten en programma’s, ook buiten onze universiteit, doen een be roep op onze vakgroep om accounting-vakken te doceren. Onder meer de faculteiten Toegepaste Wetenschappen, Geneeskunde en Rechtsgeleerdheid vragen naar boekhouden en aanverwante vakken op hun curricula. Dat doet ons vermoeden dat er een groeiende vraag bestaat naar kennis over financiële rapportering. Dit programma kadert ook in een bredere doelstelling van de K.U.Leuven, namelijk het stimuleren van ondernemerschap.” “Hoe je die toegenomen interesse in accounting kan verklaren? In de VS belegt meer dan de helft van de huisgezinnen in aandelen, in Europa is dat momenteel slechts acht procent, maar dat aantal groeit gestaag - vooral in goede beursjaren als 1998 en 1999. Daarnaast moedigt het huidige beleid het oprichten van KMO’s aan. Zo hebben heel wat ingenieurs en bio-ingenieurs in de voorbije jaren een eigen bedrijf opgericht - bij enkele heeft dit zelfs geleid tot beursintroducties. In vele bedrijven is ook het belang van communicatie tussen de verschillende afdelingen toegenomen, en werken bijvoorbeeld ingenieurs en accountants in teamverband of plegen ze geregeld overleg. Om elkaar te begrijpen, moeten ze zich dus de specifieke terminologie eigen maken. Vandaar ook de groeiende behoefte om financiële staten zoals een balans en een resultatenrekening te kunnen opstellen, lezen en begrijpen.”

Karla Venken De onderzoeksgroep Accounting en Fiscaliteit van onze universiteit start dit academiejaar met een postgraduaat accounting. Het avondprogramma loopt van maart tot einde juni 2002, en mikt zowel op mensen die professioneel nood hebben aan een basiskennis accounting, als op de vrijetijdsbelegger die het jargon van financiële analyses onder de knie wil krijgen.

foto: Rob Stevens

Kostenbeheersing Bilateraal akkoord met Chinese provincie Liaoning Op 2 oktober bezocht een delegatie van het Onderwijsdepartement van de Chinese provincie Liaoning de K.U.Leuven. Professor Zhang Dexiang, directeur van het Onderwijsdepartement, en rector André Oosterlinck ondertekenden een bilateraal akkoord dat jaarlijks 110 topstudenten uit Liaoning de mogelijkheid zal bieden een internationaal studieprogramma te volgen aan de faculteiten Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen, Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Toegepaste Wetenschappen of Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, naast basisopleidingen in economie en toegepaste economie en in ingenieursstudies. Het Instituut voor Levende Talen sloot eveneens een bilateraal akkoord af, waardoor het garant zal staan voor een aan de opleiding aangepaste vorming in het Nederlands. Vanuit Leuven zullen professoren uit de genoemde faculteiten aan enkele van de zestig universiteiten in de provincie Liaoning gastcolleges en seminaries verzorgen.

“Door de globalisering en de concurrentiedruk in de productmarkt neemt ook het belang van correctere kostprijsberekeningen toe. Wanneer de eigen markt vrij goed afg eschermd is van concurrentie, zullen winstmarges relatief groot zijn en is er niet zoveel behoefte om aandacht te schenken aan kostenbeheersing. Bij een lage concurrentiedruk kan men het zich veroorloven om wat lakser te zijn.” “Maar tegenwoordig staan de meeste markten onder zware concurrentiële druk vanuit het buitenland, waardoor kostenbeheersing en -controle een veel grotere rol zijn gaan spelen in de rendabiliteit. De uitdrukking you have to measure costs before you can manage them verklaart de vernieuwde aandacht in heel Europa voor methoden van kostencalculatie.” “En verder is de interesse voor financiële rapportering recent niet alleen toegenomen door de dotcom-hype in de technologiesector, maar ook door de integratie van de kapitaalmarkten in het algemeen.” “We hebben gekozen voor een kort intensief programma omdat we de indruk hebben dat de vraag naar aanvullende opleidingen verschuift van relatief algemene naar meer gespecialiseerde programma’s. De Graduate School of Business Studies van het Departement TEW biedt naast Accounting ook kortlopende programma’s over Financiewezen, Operations Management en Verzekeringswezen aan, zodat ‘In de VS belegt meer dan de helft van de huisgezinnen in aandelen. men zeer doelIn Europa is dat slechts acht procent, maar dat aantal groeit gestaag.’ gericht de gewenste specialisatie kan kiezen. Bovendien mikken wij met ons avondprogramma op deelnemers die een baan hebben. Te lange, minder gespecialiseerde programma’s zijn vaak erg moeilijk met een job te combineren.” “We mikken in de eerste plaats op universitairen die professioneel met aspecten van accounting in aanraking komen, maar die eigenlijk geen opleiding terzake gekregen hebben, zoals ingenieurs, juristen, journalisten of artsen. Daarnaast willen we bijvoorbeeld ook vrijetijdsbeleggers of Kanaal Z-kijkers aantrekken, die het jargon van de financiële analysten willen begrijpen.” De lessen van het Postgraduaat Accounting zijn gespreid over 15 weken, telkens op maandag- en donderdagavond van 18.30u tot 21.30u. Meer informatie via [email protected] of t(016)32 66 23. De Leuvense Graduate School of Business Studies coördineert alle graduaat-programma’s van het Departement Toegepaste Economische Wetenschappen. De Master Programs worden in het Engels aangeboden, de postgraduaten en aanvullende opleidingen in het Ned erlands. Voor een volledig overzicht, met links naar de individuele programma’s, surf naar www.econ.kuleuven.ac.be/GSBS/.

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

7

ONDERZOEKSPRIJZEN Elk jaar reikt de Onderzoeksraad prijzen uit om enkele veelbelovende onderzoekers extra te belonen. Op woensdag 4 oktober werden de vijf laureaten van dit jaar in een feestelijke huldiging gelauwerd voor hun baanbrekend wetenschappelijk werk. Wij spraken met de winnaars.

Kiwanis-Prijs

Een 12-jarige heeft al 10.000 tvmoorden gezien Ludo Meyvis

Dr. Jan Van den Bulck is hoofddocent aan het De partement Communicatiewetenschap van de Faculteit Sociale Wetenschappen. Hij houdt zich bezig met research naar media-effecten en de methodologie van dit type onderzoek. Zijn werk werd onlangs bekroond met de Kiwanis-prijs, geselecteerd door de Onderzoeksraad. “Ik ben vooral geïnteresseerd in de effecten bij de consument van tv-fictie, en de manier waarop dat onderzocht wordt. De methodologie van media-onderzoek is niet altijd even zuiver. Nog te vaak wordt er gewerkt met een te simplistisch kader, of met niet te verdedigen veronderstellingen. Zo wordt te snel vertrokken van de idee dat ‘zware’ tv-kijkers meer invloed zouden ondergaan dan degenen die minder uren voor de buis doorbrengen. Dat blijkt zeker niet altijd zo te zijn .” You have the right to remain silent ...

“Ik doe fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. De zin daarvan wordt wel eens in vraag gesteld, zeker in ons kleine landje. Maar specifiek voor mijn discipline is ons land juist een schitterend labo. We kijken veel naar Amerikaanse fictie, en als één van de weinige landen ter wereld zien we die bovendien in originele versie. Dat maakt mooi vergelijkend onderzoek mogelijk naar de media-effecten bij Vlaamse en bij Amerikaanse kijkers.” “Tv is een bijzonder krachtig medium. Het wordt heel intensief geconsumeerd. Iemand van 12 jaar heeft, al naargelang de bron, ongeveer 10.000 fictieve moorden gezien. Ter vergelijking: op die leeftijd heeft nog niemand al over 10.000 moorden gelézen ... Bovendien werkt tv met een grote ‘schijn van realiteit’: we wéten wel dat het fictie is, maar het ziet er zo echt uit. Het eigenaardige is dat alle kijkers - enkele psychiatrische gevallen niet te na gesproken - zich bewust zijn van die fictionaliteit, maar desondanks heeft die fictie bepaalde cognitieve gevolgen. Vraag een twaalfjarige maar eens wat de rechten van een gearresteerde zijn in de Verenigde Staten: hij kan je zo de aanhoudingsformule voordragen: You have the right to remain silent ... Alleen is er het probleem dat die gegevens die op de kijker toestromen, vaak geen correct beeld ophangen. Zo blijkt er een aanzi enlijke overschatting te bestaan van het aantal detectives, politie-agenten en dokters - niet voor niets de meest populaire protagonisten van tv-fictie.”

“Een algemeen effect van onze grote tv-consumptie - voor velen is het een halftime job: 20 uur tv per week is niet zo uitzonderlijk - is moeilijk weer te geven, behalve dan misschien één zaak. Diehard tv-kijkers overschatten in het algemeen de onveiligheid van onze samenleving.” “Dat is op zich al erg genoeg, maar ook op detailvlak zijn negatieve gevolgen niet uit te sluiten. Het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld het beeld dat van de medische wereld opgehangen wordt, invloed kan hebben op je beslissingsmodel met betrekking tot je gezondheid: ‘Preventie is niet zo belangrijk, dokters kunnen met behulp van technologie mirakels verrichten ...’.” Geen imitatie

foto: Rob Stevens

“Het is overigens één van de grote uitdagingen van het media-onderzoek om de causaliteit tussen een bepaald beeld en een bepaald gedrag na te gaan. Dat is zelden een rechtlijnig verband. Eenvoudige imitatie komt haast nooit voor: het is niet omdat iemand een moord ziet, dat hij meteen zelf aan het moorden slaat. Dat inzicht is niet onbelangrijk, met name dan buiten de fictie. De ‘opvoedende rol’ van tv zou namelijk wel eens overschat kunnen worden. Een programmamaker zou kunnen denken aan een objectieve weergave van het migrantenprobleem, met juiste cijfers, evenwichtige interpretatie enzovoort, met de bedoeling de kijker een degelijk beeld van de hele kwestie bij te brengen. Zo blijkt het niet te werken: wat je ook doet, je hebt als tv-maker weinig vat op de conclusie van de kijker. Maar het staat wel vast dat er een invloed is - alleen kan die moeilijk van te voren ingeschat worden.” “Media-onderzoek maakt vaak ook de fout verkeerde referentiekaders te gebruiken. Wat voor een volwassene ‘geweld’ is, kan voor een kind ‘spel’ zijn. Zo is g ebleken dat een programma als Power Rangers door veel kinderen nagespeeld wordt, inclusief de vecht- en karate-bewegingen, wat tot nogal wat ongelukjes geleid heeft. ‘De Power Rangers leiden tot agressie’, hoor je volwassenen dan zeggen. Maar dat is hùn visie: voor een kind gaat het om een ongeluk tijdens het spel, en eentje dat hij zeker nooit gewild heeft.” “Media-onderzoek is een zeer complexe materie, met nog bijzonder veel methodologische onzuiverheden, en met een acute nood aan grootschalig veldwerk. Door de intensieve mediaconsumptie kan de relevantie echter moeilijk overschat worden.” “Ik ben daarom heel gelukkig met die Kiwanis-prijs. Wat ik er precies mee ga doen? Media-onderzoek is in het verleden vooral in geweld geïnteresseerd geweest. De effecten van alle - vaak absurde - medische ‘informatie’ in de media op percepties en attitudes van het grote publiek zijn nauwelijks onderzocht, terwijl dat maatschappelijk minstens even relevant is. Ik hoop dat ik deze prijs als opstapje kan gebruiken om dat domein grondig te beginnen ontginnen. Ik denk dat we zo de sleutel moeten kunnen vinden voor een aantal vraagstukken die we met geweldonderzoek nog niet hebben opgelost.” [email protected]

Prijs Biomedische Wetenschappen voor neurofysioloog Peter Janssen

Driedimensionale objectherkenning Karla Venken Het zal wel een beroepsmatige hang naar human interest zijn, dat wij uit zijn cv onthielden: training van resusapen. Uit de bijgevoegde synopsis van zijn onderzoek blijkt dat die primaten bij uitstek model kunnen s taan bij de studie van de werking van onze hersenen. Postdoctoraal onderzoeker Peter Janssen werkt in het labo voor Neuro- en Psychofysiologie van de Faculteit Geneeskunde, en kreeg de Prijs van de O nderzoeksraad voor zijn onderzoek naar driedimensionale objectherkenning. “Bij de mens en andere primaten is een groot deel van de hersenen bezig met het verwerken van de visuele signalen via de ogen. Het moet essentieel twee vragen oplossen: waar? of de lokalisatie in de ruimte van voorwerpen en van de waarnemer zelf, en wat? of de herkenning van voorwerpen of personen. Van het visuele systeem bij de resusaap weten we al langer dat het bestaat uit twee grote onderdelen of ‘stromen’, in feite verzamelingen van hersengebieden, die beide vertrekken van achteraan in de hersenen, uit wat men de primaire visuele cortex noemt. De ene, dorsale stroom loopt naar voor en naar boven in de hersenen, en houdt zich bezig met de waar?-vraag. De andere, ventrale stroom loopt naar voor en naar beneden in de hersenschors, en concentreert zich op de wat?vraag. Wij hebben het hersengebied aan het eind van de ventrale stroom bestudeerd, de inferotemporale cortex of IT geheten. Elektrische activiteit van groepen hersencellen in dit gebied maakt het mogelijk een bepaalde vorm of gezicht te herkennen en er betekenis aan te geven, zodat we ook weten welke reactie we verwacht worden te stellen op die bepaalde stimulus.”

Bol

“Objectherkenning verloopt schijnbaar moeiteloos, maar is in feite een fenomenaal ingewikkeld proces. Wij moeten in staat zijn voorwerpen te herkennen in een vaak complexe omgeving en onder zeer verschillende omstandigheden - belichting, afstand, oriëntatie in de ruimte ... Wij hebben nu onderzocht of dit hersengebied, dat instaat voor de herkenning, gevoelig is voor de driedimensionale structuur van voorwerpen. Met andere woorden: ‘zien’ deze hersencellen het verschil t ussen een bol, een hol of een vlak oppervlak? Concreet: vertonen ze een selectieve verhoging van elektrische activiteit? Tot hiertoe was enkel aangetoond dat de IT-hersencellen selectief antwoorden op vlakke, tweedimensionale vormen, op kleur en op textuur. Maar echte voorwerpen zijn driedimensionaal. Ons onderzoek heeft uitgewezen dat bepaalde cellen in de inferotemporale cortex wel degelijk het verschil tussen een bolle en een holle vorm kunnen signaleren. De 3D-str uctuur van voorwerpen is een kenmerk dat relatief constant blijft onder zeer verschillende omstandigheden, en is dus een potentieel belangrijke informatiebron in de objectherkenning.” “Die overigens zeer accurate gevoeligheid bleek geconcentreerd in een bepaald onderdeel van de inferotemporale cortex, in de Sulcus Temporalis Superior (de sulci zijn de typische kronkelige sleuven of inkepingen in de hersenschors, nvdr). Daarmee is dus ook aan getoond dat de inferotemporale cortex zelf uit minstens twee kleinere hersengebieden met eigen functionele kenmerken bestaat. Nu we die groep cellen bij de resusaap hebben gelokaliseerd, kunnen we nagaan welk hersengebied

8 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

bij de mens hiermee zou kunnen overeenkomen. We hebben in het onderzoek immers ook bewezen dat de neuronale gevoeligheid voor foto: Rob Stevens 3D-structuur bij de resusaap sterk gelijkt op het gedrag van menselijke proefpersonen wanneer ze holle en bolle vormen moeten onderscheiden.” “Dergelijk onderzoek vergt jaren van investeringen het duurde bijna drie jaar voor de eerste resultaten gepubliceerd konden worden. Het geeft dan ook veel voldoening, zei Janssen in een reactie op de prijs, dat onderzoek waarvoor een langetermijnvisie noodzakelijk is, gewaardeerd wordt door de universiteit. Voor de besteding van het prijzengeld (200.000 f r. -red.) zal hij gr aag met zijn echtgenote en moeder van zijn twee dochters overleggen, “want zij heeft zich vanzelfsprekend meer opofferingen moeten getroosten dan de onderzoeker zelf.” (lacht) [email protected]

Prijs Raymond Derine voor politiek socioloog Dirk

Mgr. A. Janssen-prijs voor Kris Dierickx

Jacobs

Wil ik weten of ik over twintig jaar een ernstige ziekte krijg?

Migrantenstemrecht tot diep in de jaren ‘90 politiek taboe

Ludo Meyvis

Ludo Meyvis

Dr. Dirk Jacobs is wetenschappelijk medewerker aan het IPSoM (Instituut voor Politieke Sociologie en Methodologie) van de K.U.Br ussel, waar hij zich specialiseert in onderzoek rond etnische minderheden. Na zijn opleiding in de sociologie aan de Gentse universiteit behaalde hij in Utrecht zijn doctoraat met de studie ‘Nieuwkomers in de politiek’, die nu bekroond wordt met de Prijs R aymond Derine voor Humane Wetenschappen, geselecteerd door de Vlaamse Leergangen. “Mijn doctoraat was hoofdzakelijk vertooganalyse over minderheden”, zegt hij. “Momenteel hou ik me vooral bezig met onderzoek van minderheden zelf. Concreet doe ik onder meer onderzoek naar Marokkaanse en Turkse zelforganisaties in het Brussels hoofdstedelijk gewest.” Nederland niet toleranter ...

“De centrale vraag van mijn doctoraat was hoe het gekomen is dat Nederland al in 1985 gemeentelijk stemrecht voor vreemdelingen ingevoerd heeft, terwijl dat bij ons zo’n moeizame discussie is. Het frappante is nu dat de basishouding in beide landen grotendeels gelijklopend is. Het is dus niét zo d at Nederland toleranter of opener is of zo. Het parlementaire debat is echter wel beïnvloed door een geheel van factoren waarop in beide landen nogal verschillend gereageerd werd, wat leidde tot verschillende vertoogallianties en tot andere resultaten.” “In 197 7 maakte Nederland een scharnierjaar mee. Er war en enkele Molukse aanslagen, wat voor een aantal politieke partijen het signaal was om een echt minderhedenbeleid te gaan voeren. Voeg daar nog aan toe dat de Nederlandse liberalen en christen-democraten zich toen geëngageerd hebben om extreem-rechts te allen prijze de wind uit de zeilen te houden. De idee van integratie nam een centrale plaats in in de discussies. Het voordeel daarvan was dat heel uiteenlopende politieke actoren dat begrip in hun eigen discours konden opnemen zonder hun eerdere gedachtegoed te verloochenen. Links kon blijven hameren op het belang van democratische principes, dus stemrecht, en rechts kon blijven zeggen dat een zekere politieke eenvormigheid of assimilatie onmisbaar was, waarbij lokaal stemrecht echter als middel tot accultur atie zou dienen.” ... maar België politiek onstabiel

“In België zag de situatie er aanvankelijk bijna gelijk uit. In 1979 was gemeentelijk stemrecht zelfs een actiepunt uit de regeringsakkoorden. Die periode was er echter ook één van grote politieke instabiliteit. De ene regering volgde de andere zo snel op dat het regeringsakkoord geen kans maakte om uitgevoerd te worden. Bovendien zag je bij Brusselse politici een grote concurrentieslag ontstaan. Het was de periode waarin Roger Nols zijn extreme ideeën kon verkondigen, wat op zijn beurt de positie van de PRL van Jean Gol beïnvloedde. Toen die in de regering stapte, kon de PRL onmogelijk nog een lans breken voor gemeentelijk stemrecht. Wel werden toegevingen gedaan in de richting van een iets mildere nationaliteitswetgeving, maar meer zat er niet in. De traditionele partijen zouden vanaf toen hun steun voor migrantenstemrecht stap per stap laten varen. Eind jaren ‘80 begon bovendien het Vlaams Blok aan zijn spectaculaire opmars, en vanaf dan werd migrantenstemrecht tot diep in de jaren negentig een politiek taboe. Men hield er zijn mond over, uit vrees dat het Blok nog meer stemmen zou aantrekken. En klaarblijkelijk ligt één en ander vandaag nog steeds moeilijk, ook al hebben een aantal partijen zich ondertussen geherpositioneerd.” “In mijn onderzoek heb ik de idee verworpen dat de politieke agenda bepaald wordt door één dominant vertoog over een bepaalde problematiek. Zo’n eendimensionaliteit leidt hooguit tot simplistische en onjuiste verklaringen, bijvoorbeeld dat Nederland toleranter zou zijn. Dat is duidelijk niét het geval, of in elk geval was het niet relevant. Politieke besluiten moet je daarentegen zien als de strijd t ussen méérdere vertogen.” [email protected]

Dr. Kris Dierickx, postdoctoraal onderzoeker (FWO) en bijzonder gastdocent, is verbonden aan het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht. Zijn doctoraatsverhandeling over ‘Genetische screening, gezondheid en ethiek’ werd onlangs bekroond met de Mgr. A. Janssen-prijs voor Christelijke Ethiek, geselecteerd door de Vlaamse Leergangen. “Genetische screening noemen we het aanbod van genetische tests op grote schaal, zelfs tot op het niveau van de hele bevolking. Het gaat dus niet om een aanvraag voor zo’n test op individueel niveau. Je kunt het een beetje vergelijken met bijvoorbeeld de borstkankerscreening.” Geen eugenetica

“Ik heb onderzocht wat de ethische implicaties van zo’n aanbod zijn. Die screening staat inderdaad niet geïsoleerd. Ze past in een groter kader, een gezondheidsvisie, die niet altijd voldoende geëxpliciteerd wordt, en die heel wat ethische vragen oproept.” “Genetische screening wordt nogal eens verward met eugenetica. Nochtans zijn er fundamentele verschillen tussen beide. Het gaat, tenminste in onze Europese context, in de eerste plaats om de zorg voor de individuele gezondheid. Toch is het duidelijk dat er een algemeen concept van ‘gezondheid’ in meespeelt, ook al wordt dat niet uitgesproken. Een bepaalde toestand ‘genetisch gezond’ noemen, houdt een hele reeks waarde- of ethische oordelen in.” “De notie gezondheid wordt in de literatuur grosso modo op twee manieren benaderd. Je hebt de analytisch-objectieve visie: dan is gezondheid iets dat je meet. Bijvoorbeeld: is je hartslag 72 slagen per minuut? Heb je meer of minder, dan is er een gezondheidsprobleem. Dat is het meest gehanteerde criterium, maar het klopt natuurlijk lang niet altijd, het is sterk vereenvoudigend. De integraal-holistische visie hanteert daarom een meer ‘totaal’ gezondheidsbegrip, waarin de mens meer is dan alleen maar zijn fysiologisch-organische aspect.” Het recht op niet-weten

“Genetische screening klinkt misschien een beetje futuristisch, maar het wordt wel degelijk al toegepast, vaak zonder dat we ons dat realiseren, en zonder dat het in ons opkomt dat we het ook kunnen weigeren. Bij de geboorte wordt bijvoorbeeld bij zowat alle kinderen een eenvoudige test gedaan op enkele genetische aandoeningen - denk aan de hielprik, waarbij een druppeltje bloed wordt genomen.” “Je kunt je daarbij afvragen waar de vrije toestemming zich situeert, in mijn onderzoek net één van de essentiële voorwaarden om van een ethis ch verantwoorde genetische screening te kunnen spreken. Je moet de mensen adequaat informeren, maar dat ligt anderzijds vaak ook heel gevoelig. Wil ik wel weten dat ik over 20 jaar een ernstige ziekte zal krijgen? Wil ik wel een kind op de wereld zetten als ik weet dat het kind geen 20 jaar zal halen? Maar anderzijds kan ik ook de medische evolutie niet voorspellen de levensverwachting van mensen met mucoviscidose is bijvoorbeeld de laatste jaren sterk toegenomen. Iemand die gescreend wordt, heeft dus recht op de testresultaten, maar kan hij ook het recht om niét te weten claimen?” “Dat staat een beetje haaks op onze objectiverende gezondheidsbenadering, maar er valt wel wat voor te zeggen, zeker als je uitgaat van een meer integrale opvatting van gezondheid en ziekte. Je bént je ziekte niet, je bent méér dan alleen m aar patiënt, en dus kunnen er redenen zijn om niet te willen weten wat het resultaat is. Vergeet ook niet dat we voor veel genetische problemen al een diagnose hebben maar nog geen therapie. In veel gevallen is zo’n diagnose meteen dus ook een soort ‘veroordeling’, en het is niet evident dat iemand ertoe verplicht kan worden nog 10 of 20 jaar met die veroordeling te moeten leven. Maar dat roept dan weer vr agen op als de testuitslag niet alleen relevant is voor jou. Als jij je genetische probleem niet wil kennen, moet dat dan ook verzwegen worden voor je familieleden, die misschien dezelfde ziekte zullen ontwikkelen? Of voor je kinderen?” “Als genetische screening meer gebruikt zal worden - en zo ziet het er wel naar uit is het van essentieel belang dat je op het goede moment adequate informatie over de test en over de mogelijke resultaten krijgt. In sommige buurlanden is men daar al veel verder mee. Zo’n houding is ook bij ons nodig, als we er tenminste van uitgaan dat een vrijwillige en goed geïnformeerde instemming inzake genetische screening ons onvervreemdbaar recht is.” [email protected]

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

9

ONDERZOEK

Prijs Humane Wetenschappen voor klinisch psycholoog Dirk Hermans

Automatische stimulusevaluatie is eerste stap naar emotie Karla Venken

Welke mechanismen spelen een rol in de informatieverwerking bij emoties, en wat zijn meer specifiek de onderliggende cognitieve processen die depressies en gevoelens van angst in stand houden? Klinisch psycholoog en deeltijds docent gedragstherapie Dirk Hermans voert er al bijna tien jaar onderzoek naar, en werkt ondertussen als postdoctoraal F WO-onderzoeker in het C entrum voor Leerpsychologie en Gedragstherapie van het Departement Psychologie. Vaststelling is toch maar weer dat onze waarneming der dingen veel onbewuster verloopt dan we z elf graag denken. Beroep u bij ongelukkige uitspraken voortaan op de automatische stimulusevaluatie. Kleur en vorm van een object zijn een onmiddellijk gegeven voor onze waarneming, we hoeven daar niet eerst over na te denken. Een stoel is een stoel met een gegeven vorm, kleur en grootte. Dat de waarneming zo dwingend is, is een biologische noodzaak: als onze perceptie bewuste cognitieve oordelen zou vereisen, zouden onze reacties voortdurend te laat komen. De waarneming van onze omgeving valt dus grotendeels buiten onze bewuste controle, maar ook de affectieve waardering ervan is een automatisch proces - aldus een hypothese die automatische stimulusevaluatie wordt genoemd: de loutere waarneming van een object of situatie zou volstaan om het als ‘goed’ of ‘slecht’ te evalueren. Kortom, mensen (en dieren) beschikken over een fundamenteel mechanisme dat bij waarneming van een stimulus of situatie deze categoriseert als aangenaam/positief of onaangenaam/negatief, waarbij dit proces even dwingend en biologisch noodzakelijk is als de herkenning van het voorwerp zelf. Hoewel die hypothese vanaf de jaren ‘70 in diverse domeinen van de psychologie veel aandacht kreeg, ontbrak het nagenoeg volledig aan empirische ondersteuning. Dat was althans de situatie toen Dirk Hermans in 1991 zijn onderzoek startte. Opzet werd dan ook om de stelling dat mensen prikkels automatisch evalueren, experimenteel te onderzoeken.

Russel Fazio en collega’s. Hermans spitte de procedure in de vele experimenten uit en maakte ze ook voor emotie-onderzoekers en gedragswetenschappers bruikbaar. Affectieve primingparadigma werd de internationaal aanvaarde benaming voor de procedure, die ondertussen met tientallen studies hier en elders een trend heeft gezet in fundamenteel onderzoek naar attitudes en emoties. Het is niet evident om dat paradigma kort uit te leggen, maar Hermans probeert het met een voorbeeld van een experiment. “Aan proefpersonen werd gevraagd om een reeks foto’s te beoordelen als aangenaam of onaangenaam. Een selectie daarvan werd nadien foto per foto opnieuw op scherm getoond aan de proefpersoon, die simpelweg de taak kreeg om die stimulus zo snel mogelijk luidop als aangenaam of onaangenaam te beoordelen - een computer registreerde de reactietijden. Elke van deze targetstimuli werd daarbij voorafgegaan door een andere foto uit diezelfde selectie, die slechts gedurende 200 milliseconden zichtbaar bleef (prime genoemd in de procedure), gevolgd door 100 ms pauze. Bleek dat wanneer de prime en de targetfoto allebei positief of allebei negatief waren gewaardeerd, de reactietijden significant sneller waren dan bij de combinaties positief/negatief of negatief/positief. Dat effect van de prime speelde ook wanneer die subliminaal, dus te kort om bewust waar te nemen, werd aangeboden. En omgekeerd het effect wanneer de tijd tussen prime en target werd opgetrokken tot 1000 ms, en de p roefpersoon dus in principe meer tijd kreeg om de foto’s te verwerken.” “De conclusie van deze en andere onderzoeken is dat affectieve beoordelingen puur op automatische processen gebaseerd kunnen zijn, en dat het bewustzijn daar geen noodzakelijke voorwaarde in is. We hebben uit tientallen experimenten nu de evidentie dat automatische stimulusevaluatie een vrij algemeen fenomeen is, dat niet beperkt blijft tot bepaalde stimuli of gebonden is aan een bepaald type van taak. Mensen evalueren voortdurend en automatisch hun waarnemingen als positief of negatief.”

Trendsetter

Negatieve spiraal

Om dat te achterhalen, maakte Hermans gebruik van een reactietijdparadigma dat ontleend werd aan het werk van

Hermans heeft als klinisch psycholoog en gedragstherapeut vooral ervaring met angst en depressie, en trok zijn

onderzoek open naar de meer algemene studie van automatische processen in emoties en emotionele stoornissen. Dit was een logische stap, aangezien automatische prikkelevaluatie een eerste fase is in vele informatieverwerkingsmodellen van emotie. Dirk Hermans: “Bij mensen die een depressie doormaken of bijvoorbeeld aan spinnenangst lijden, lijkt die toestand soms tot een soort negatieve spiraal te leiden. Depressieve mensen onthouden vooral negatieve dingen en zien daarin een bevestiging van hun negatieve gevoelens; mensen met spinnenvrees zijn overal en altijd alert voor spinnen en merken hen ook altijd als eerste op. Kennis van deze selectieve aandachts- en geheugenmechanismen vertelt ons veel over hoe emotionele stoornissen persisteren, en leert tegelijk iets over de beperkingen van pogingen tot rationalisering van hun gedrag. Eigenlijk zijn emoties het resultaat van complexe interacties tussen allerlei automatische en meer bewuste processen. Vooral het aandeel van de eerder onbewuste informatieverwerkingsprocessen wordt door experimenteel onderzoek van de laatste twee decennia sterk benadrukt. Misschien past die vaststelling niet echt in het kraam van diegenen die de mens liever als een rationeel, bewust en weloverwogen wezen zien, maar in de klinische praktijk en gedragstherapie kan die wetenschap ons toch realistischer stemmen.” [email protected]

Campuskrant 200 Terwijl u elders in dit prachtblad kunt lezen hoe schoften van uitgevers u gewoon plunderen terwijl u erbij zit, doen wij net het tegengestelde. Al tweehonderd nummers lang krijgt u gr atis uw Campuskrant in de bus. Tweehonderd nummers, 4.000 pagina’s, 40 miljoen karakters, gewoon, voor u. Dank u, zegt. Lang geleden, nog vóór de Guldensporenslag, was er het pittoreske magazine Academische Tijdingen. Op 24 januari 1990 werd dat echter met tromgeroffel vervangen door nr. 1 van dit blad. Het ging er meteen ruig aan toe, met onderzoeksjournalistiek uit de Raad van Beheer, een niets ontziende rubriek Publikaties, en zelfs met een onthullende reeks vacatures. Hoofd- en andere redacteurs kwamen en gingen. Freelancers die nu het mooie weer maken in Vlaanderens boulevardbladen kregen hun vuurdoop bij ons. “ Wil jij in de journalistiek, jochie? Ga dan ee rst maar eens een interviewtje doen over toegepaste ethiek of discrete wiskunde, niks beter dan dat om het vak te leren.” Wij danken u voor uw geduld met ons, en onszelf voor het omgekeerde. U bent een fijn publiek. En wij een fijn blad.

10 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

IN BEELD

Mammobiel op Open Bedrijvendag

Dubbel voorproefje

Opgepast, pas geverfd! Het Arenberginstituut staat nog deels in de steigers maar kreeg op 27 s eptember toch 250 mensen over de vloer voor een exclusieve vooropening van het nieuwe STUK - om v eiligheidsredenen mochten dat er niet meer worden. Gasten van de avond waren artiesten van het Britse audiovisuele Touch-label. De dj-sets van Fennesz en Hazard deden boxen en dansvloer dreunen, een video-installatie van Jon Wozencroft een verdieping hoger gaf de geknipte chill-out. Het is nu wachten tot januari 2002 voor het STUK definitief zijn deuren opent.

Zondag 30 september namen 262 ondernemingen en instellingen deel aan de Open Bedrijvendag Vlaanderen en Brussel. Daaronder ook het Leuvense IMEC en het UZ Gasthuisberg. Dat laatste zette de deuren van zijn Multidisciplinair Borstcentrum open, één van de vijf erkende borstscreeningscentra in Vlaanderen. Buiten kon ook de mammobiel bezocht worden, een mobiele radiologische eenheid die naar gemeenten rijdt waar onvoldoende middelen voor mammografie beschikbaar zijn . Elke vrouw van 50 tot en met 69 jaar kan om de t wee jaar gratis een kwaliteitsvolle mammografie laten nemen, om eventuele borstkanker in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. In België wordt immers bij ongeveer 1 op 10 vrouwen in de loop van haar leven borstkanker vastgesteld.

Gratis beglazing

De commissie Veiligheid en Didactiek werkte vorig jaar een actieprogramma uit voor de integratie van veiligheid, gezondheid en milieu in de opleiding. Een concreet resultaat hiervan is de gratis veiligheidsbril die alle eerstejaarsstudenten tijdens de practica scheikunde overhandigd kregen. Deze bril maakt nu samen met de l abojas deel uit van het verplichte uniform voor studenten scheikunde.

Op zondag 30 september werd de Leuvense nacht opgefleurd door een schitterend vuur werk, onderdeel van een imponerend k lank- en lichtspel. D aarmee werd een feestelijk orgelpunt gezet achter ‘de 575’. Dit evenement, aangeboden door de VVV-Leuven en de stad, illustreert de zeer n auwe band tussen stad en universiteit. Symfonie der Stenen, die vroeger al een schitterend spektakel organiseerde rond het jarige stadhuis, zorgde voor de realisatie van al dit moois.

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

15

ONDERZOEK

Geen anti- maar pre- en probiotica

Allemaal beestjes Marcel Kerff

“ Via ons darmstelsel komen wij het meest in contact met de buitenwereld. De darmflora spelen dan ook een belangrijke rol bij het afweren van ziekteverwekkende bacteriën. En als het evenwicht tussen ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën verstoord is, kan d at zeer ongunstige gevolgen hebben.” Aan het woord is professor Yvo Ghoos, tot voor kort verbonden aan het Laboratorium Digestie-Absorptie van de UZ Leuven. Sinds het begin van dit academiejaar is professor Yvo Ghoos met emeritaat. Een belangrijk deel van zijn carrière was gewijd aan het onderzoek naar digestie en absorptie van voedingsstoffen. De laatste jaren is daaraan toegevoegd: het doen ingang vinden van de idee dat bepaalde voedingssupplementen een bijzonder gunstig effect hebben op de gezondheid van de mens. Zo bestudeerde hij de effecten van pre-en probiotica op het darmstelsel en dat werk wenst hij ook na zijn emeritaat nog verder te blijven doen. Als je het kantoor van Yvo Ghoos, ergens in een adelaarsvesting op één van de hoogste verdiepingen van Gasthuisberg, binnenwandelt, is het duidelijk: deze man is bezeten van zijn overtuiging en van zijn missie. In de kasten en rekken langs de muren staan potjes en doosjes met preparaten die hij straks, in de loop van het gesprek, zal bovenhalen om zijn uiteenzetting te illustreren. Uw reporter bleef urenlang gekluisterd aan zijn stoel. Alleen onderbroken voor koffie, veel en sterk. Yvo Ghoos heeft zich merkbaar voorbereid op dit gesprek. Hij wil zijn z aak duidelijk voorstellen, en misschien ook een beetje komaf maken met vooroordelen waar hij jarenlang tegen heeft moeten vechten. Voor hem is het duidelijk: geneeskunde is niet alleen een zaak van ‘genezen’, maar ook van ‘voorkomen’. Het minste wat je kan zeggen is dat hier een gedreven man voor je zit, die zijn roeping ook niet verloochent: de volgende uren zullen verlopen als een waarachtig college, met powerpoint-presentatie en al. Evenwicht

“Weinig mensen beseffen”, begint Yvo Ghoos, “dat een groot deel van de menselijke immuniteit bepaald wordt in de darm. Via de darm komen wij het meest in contact met de buitenwereld. Logisch dus dat de darmflora een belangrijke rol spelen in de menselijke afweer tegen gevaarlijke indringers, zoals ziekteverwekkende bacteriën. Het kan dan ook ni et genoeg worden beklemtoond dat we onze darmen moeten verzorgen. Er moet in ons darmstelsel een goed evenwicht zijn tussen goede en ziekteverwekkende bacteriën. Als dat evenwicht verstoord is, kan d at zeer ongunstige gevolgen hebben, niet alleen voor de goede werking van de darmfuncties, maar ook voor functies of organen buiten dat systeem. Al moet je wat dat betreft toch nog wat voorzichtig zijn - dit soort onderzoek verkeert veelal nog in het stadium van: naar alle waarschijnlijkheid.” Bij het nastreven van het evenwicht tussen goede en slechte bacteriën kunnen, volgens professor Ghoos, de pro- en prebiotica een belangrijke rol spelen: “We moeten ervoor zorgen dat de slechte bacteriën niet de overhand halen - dat kan gebeuren door bijvoorbeeld buitenlandse reizen, verkeerde voedingsgewoonten of overmatig gebruik van antibiotica. Door levende micro-organismen aan onze voeding toe te voegen kan het evenwicht worden hersteld. Die bacteriën worden probiotica genoemd, omdat zij een gunstige invloed uitoefenen op de algemene gezondheid. De best gekende zijn de familie van de Lactobacilli. Probiotica zijn de laatste jaren aan een opmars bezig, ze worden bijvoorbeeld toegevoegd aan melkproducten als yoghurt. Overigens hebben gegiste melkproducten op zich al een probiotische werking.”

foto: Rob Stevens

“Daarnaast moeten we er ook voor zorgen dat de goede bacteriën de juiste voedingsbodem en de aangepaste omgeving hebben om optimaal te kunnen groeien. Prebiotica zijn voedingsstoffen voor die goede bacteriën. Het gaat vooral om voedingsvezels en niet-verteerbare koolhydraten - te vinden in groenten en fruit, peulvruchten en volkorenproducten. Het voedingspatroon van de meeste mensen, zeker in het Westen, is te weinig rijk aan deze voedingsmiddelen. Als we niet genoeg van deze voedingsstoffen opnemen via het dieet moeten ze worden toegevoegd. De meest bekende prebiotica zijn oligo-fructose en inuline.” Professor Ghoos troont me mee naar één van de gangen vlakbij zijn bureau. Er staan een aantal dozen, die bestemd blijken te zijn voor exotische bestemmingen: “Probiotica voor landen in het Zuiden. Daar sterven kinderen door darminfecties die met probiotica mogelijks zouden kunnen worden voorkomen. Weet je, die kinderen nemen al weinig voeding tot zich, dikwijls van minderwaardige kwaliteit. Als hun darmflora verstoord is, dan gaan de slechte bacteriën ook nog lopen met dat beetje, en verergert hun toestand nog. Collega Nadine Ectors en ik voeren samen, in opdracht van de Verenigde Naties, een onderzoek uit in Benin, Senegal en Chili naar de mogelijkheden om darminfecties te onderdrukken met behulp van pre- en probiotica.” Bij de onderzoeken van Yvo Ghoos spelen stabiele isotopen een belangrijke rol. Dat zijn niet-radioactieve homologen van elementen met verschillende atoommassa. Zij hebben een grote waarde als tracers in het biolo-

16 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

gisch onderzoek. Ze gedragen zich immers op dezelfde manier als de gewone isotoop, maar ze zijn er toch van te onderscheiden door middel van massaspectrometrie. Zo kan bijvoorbeeld met ademtesten worden nagegaan in hoeverre bepaalde bestanddelen van de voeding worden opgenomen en verteerd en hoe deze assimilatiepatronen veranderen - lees verbeteren - onder invloed van pre- en probiotica. Men kan zo vaststellen of de ‘slechte’ bacteriën al of niet de bovenhand halen. Dat professor Ghoos met emeritaat gaat, betekent niet het einde van zijn onderzoeksactiviteiten. Aan het eind van vorig academiejaar raakte bekend dat een nieuw project van hem, samen met professor De Vuyst van de VUB en professor Swings van de UG, kan rekenen op 67 miljoen frank Vlaamse steun. Het project loopt over vier jaar en moet een standaard vastleggen voor pre- en probiotica. Er is nood aan zo’n biologisch model om wildgroei het hoofd te bieden in de zich sterk ontwikkelende markt van voedingssupplementen. “Duidelijkheid”, besluit Yvo Ghoos, “dat is wat we nodig hebben!, we dat is ook: de consument - hebben nood aan een objectief wetenschappelijke parameter die de kwaliteit van de preen probiotische voeding aangeeft.”

ONDERWIJSBELEID

Bologna en de architectenopleiding

Neuckermans, maandagochtend je technisch advies graag... Ludo Meyvis

Ons onderwijsbeleid wordt uitgedokterd op heel wat niveaus. De POC’s werken te velde aan heel concrete vragen: dit vak een uur tje minder, dat vak naar een ander jaar, enzovoort. Maar ook op zeer hoog ni veau wordt hard gewerkt - en gepiekerd. Neem nu de architecten ... Professor Herman Neuckermans is voorzitter van de European Association for Architectural Education (EAAE). In de westertoren van het Arenbergkasteel was hij nauwelijks te stuiten in zijn uitleg over het belang van deze vereniging. Koepel

“De EAAE, opgericht in 1975, is een koepel en gemeenschappelijke spreekbuis van meer dan 100 instellingen die een door hun respectieve staten erkend architectendiploma afleveren. Er zijn heel w at universiteiten bij, maar ook instellingen die wij hogescholen zouden noemen, en zelfs enkele praktijkgerichte Fachhochschulen. De EAAE vertegenwoordigt meer dan 1 4.000 stafleden en meer dan 120.000 studenten architectuur, uit heel Europa, van Las Palmas tot Irkoetsk - is dat eigenlijk nog wel Europa?” “We houden drie congressen per jaar, in één van de deelnemende instellingen. We zien er nauwlettend op toe dat die congressen, of workshops of wat dan ook, kwalitatief hoogstaand zijn, én d at de proceedings worden gepubliceerd. We zijn ook bijzonder actief op het vlak van het toekomstig architectuuronderwijs. Let op: die term is ruimer dan alleen architectenonderwijs, alhoewel dat natuurlijk onze allereerste doelgroep blijft.” “Het belangrijkste stuk legislatuur in ons domein is de Europese R ichtlijn voor de Architectuur, die al dateert uit 1985 maar nog altijd de basis is, voor de wederzijdse erkenning van diploma’s. Sindsdien zijn er natuurlijk wel een aantal belangrijke uitbreidingen en aanvullingen gekomen, denk maar aan het SLIM-rapport, een intentieverklaring van de Europese Commissie uit 1996, om de wetgeving betreffende de verschillende beroepssectoren te vereenvoudigen. Daarin wordt voorgesteld om de directieven per sector en de bijhorende adviescommissies te vervangen door één enkele directief en een nieuw consultatiemechanisme. Daarin wil de EAAE een rol spelen. Eveneens in 1996 besloten de Unesco en de UIA - de Union Internationale des Architectes, een koepel van zowat 100 nationale beroepsverenigingen - gezamenlijk een charter op te stellen over de opleiding van architecten, met de belangrijkste criteria of eindtermen waaraan iemand moet voldoen om zich architect te mogen noemen. Al die teksten bepleiten vijf jaar studie als minimum voor de opleiding tot architect.” “Met de Sorbonne-verklaring in 1998, en een jaar later de inmiddels overbekende Verklaring van B ologna, is het hoger onderwijslandschap in heel Europa in een stroomversnelling op weg naar de European Higher Education Area tegen het jaar 2010. Bologna, en inmiddels ook Praag, bestrijken natuurlijk een veel ruimer terrein dan alleen de architectuur, maar ze belangen ons ook ten zeerste aan.” De EAAE en Bologna

“De EAAE wil bij de concretisering van Bologna een effectieve inbreng realiseren. We willen bij onze nationale en internationale overheden de stem van het architectuuronderwijs zijn. Als er sprake moet zijn van convergentie van onderwijssystemen, kan die het beste voorbereid worden door degenen die daar rechtstreeks bij betrokken zijn. Dàt soort spreekbuis wil de EAAE zijn. We zullen er onder meer op toezien dat de opleiding tot architect in elk geval vijf jaar duurt. Dat ligt anders voor architectuuronderwijs, maar voor architecten moét het vijf jaar zijn. Het staat de architectuuronderwijsinstellingen vrij een bachelor af te leveren met een professionele finaliteit, maar dan niet als een t ussenstap naar het diploma van architect. In de opleiding tot

architect kan de bachelor na drie jaar hooguit het moment zijn om over te stappen naar een andere instelling binnen Europa. De opleiding tot architect heeft bovendien behoefte aan een beter theoretisch fundament. Daarom bepleiten wij binnen de EAAE een stevige inbedding van het architectuuronderwijs in het wetenschappelijk onderzoek, en dus het universitaire karak ter.” “Dat we zo hameren op die vijfjarige duur, heeft ook alles te maken met het aanzien dat de architect geniet, of liever het gebrek daaraan. Nog te veel mensen beschouwen architecten als een noodzakelijk kwaad, zonder veel inbreng in het bouwproces. Die opvatting, of misvatting, kan volgens ons weggewerkt worden als de opleiding voldoende theoretische diepgang krijg t, die de architect zijn eigen competentie en een duidelijk eigen profiel meegeeft. Ik denk met name aan de meer ‘humane’ aspecten van onze positief-wetenschappelijke aanpak. Een goede architect heeft oog voor méér dan alleen de bouwtechnische aspecten van zijn constructie. Hij houdt ook rekening met de specificiteit van de plek en de cultuur waarin hij bouwt, hij geeft vorm aan de wijze w aarop een gebouw bijdraagt tot de omgeving, hij beheerst elementen als de inplanting, de sfeer, de ergonomie, de veiligheid, de ‘warmte’, de geest van een gebouw.” Gebrek aan visie

“Voor mij persoonlijk heeft mijn engagement in de EAAE heel wat opgeleverd. Mijn ogen zijn toen eigenlijk pas echt opengegaan, je leert jezelf beter positioneren, je ervaart aan den lijve waar de K.U.Leuven zich op het vlak van architectuur in Europa situeert. Ik kwam daadwerkelijk in contact met architectenopleidingen over zowat heel Europa. Dat is bijzonder leerrijk, en meteen ook een aansporing tot relativering. Daar kan Leuven wel iets van gebruiken. We noemen onszelf graag ‘de beste’, en op onderzoeksvlak spelen we zeker wel mee bij de top. Maar op onderwijsvlak en vooral qua uitrusting is dat bepaald niet het geval. Wij hebben met veel kunst- en vliegwerk een twintigtal CAD-stations (sterke computers voor grafisch ontwerpen -red. ) bij elkaar gescharreld voor onze vierhonderd studenten. Als ik dan zie wat er elders mogelijk is ...” “Eigenlijk is het toch wat eigenaardig. Iederéén komt dagelijks met gebouwen in contact. We leven erin, we werken erin, wij wonen in architectuur, en op reis gaan we allemaal bewust naar architectuur kijken. Als een universiteit dan een architectenopleiding programmeert, zou je toch denken dat ze dat met de beste middelen omkadert. Zou je je een geneeskunde-opleiding kunnen voorstellen met twintig stethoscopen voor vierhonderd studenten?” “Aan een universiteit hoort architectuur - en dan bedoel ik het ruimer dan alleen de opleiding - één van de primaire bekommernissen te zijn, zeker als je het programma zelf organiseert. Ik

moet tot mijn spijt vaststellen dat dit in L euven niet het geval is. Ik kan je mee nemen op een lànge wandeling doorheen de gebouwen van de K.U.Leuven, en je wijzen op talloze voorbeelden van visuele pollutie, op gebrek aan zorg voor de ruimtes waarin we leven, op technische onvolkomenheden, op gebrek aan visie en o nderhoud. Ik weet het wel, de middelen zijn beperkt, maar toch: er zijn grenzen, en er zijn prioriteiten. We hebben bijvoorbeeld geen continue interne architecturale kwaliteitsbewaking, en dat is er duidelijk aan te zien.” “De inbreng van de architect wordt aan onze universiteit ook sterk ondergewaardeerd. Ik moet soms een ‘mening’ geven over projecten van véél miljoenen. Vrijdag valt zo’n pak papier hier dan binnen, 800 pagina’s of meer. ‘Neuckermans, maandagochtend je deskundig advies graag ...’. Tja.” “Architecturale zorg zou een evidentie moeten zijn, niet iets waar je als man-van-het-vak dagelijks voor moet vechten. Dat gebrek aan aandacht heeft deels ook wel te maken met een lacune in de humaniora-opleiding. Ik pleit dan ook resoluut voor een verplichte architecturale component in ons humaniora-onderwijs, voor iedereen. Net zoals iedereen wat te horen krijgt over biologie en over zwakke werkwoorden, zou een basisinzicht in de architectuur een grote verrijking van ons onderwijs zijn, vooral voor diegenen die later niet beroepsmatig met architectuur te maken krijgen, maar wel beleidsmatig over architectuur beslissen. Dat zou het uiterlijk van ons land ten goede komen, en op termijn natuurlijk ook de architecturale visie van onze beleidsmensen. Daar hebben we echt wel nood aan, ons land, maar zeker ook onze universiteit.” http://www.eaae.be

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

foto: Rob Stevens foto: Rob Stevens

17

STUDENTEN

A D VA LVA S

Japanse gewoonte bij het passeren van ouderejaars

Publicaties

Eerstejaarsstudent: “Ik ben onbeleefd.” Anouk Vanherf

dat toch tot in het extreme doorgetrokken. Maar na een tijdje kun je daar wel om lachen.” “Eigenlijk was onze dorm bestemd voor minder gegoede studenten - je kon er bijvoorbeeld tegen spotprijzen eten - maar aangezien de studentenraad van zo’n huis zelf beslist wie wordt toegelaten, gebeurt het vaak dat een rijke student aangenomen wordt, gewoon omdat hij hen bevalt. Het inschrijvingsgeld voor de Kansai universiteit ligt overigens enorm hoog: tussen de 200.000 en 400.000 frank, afhankelijk van de studierichting. Wij waren daar gelukkig van vrijgesteld dankzij het akkoord dat tussen Kansai en Leuven gesloten is.” Karaoke

Kim: “Japanse studenten doen vooral veel aan sport -iedereen is lid van een sportclub en verder hangen ze rond in de onvermijdelijke karaokebars en in lunaparken. Fuiven worden niet zo vaak georganiseerd, en er zijn ook niet veel cafés. Je hebt er wel typische Japanse snackbars, waar je ook wat kan drinken. Op onze campus lag één westers getint café, waar je voor 2.000 yen - omgerekend ongeveer 800 frank - gedurende twee uur zoveel mag drinken als je wil. Dat bleek een enorm populaire bezigheid. Kwam je daar om negenen ‘s avonds aan, dan lagen ze daar vaak allemaal al laveloos op de grond.” foto: Rob Stevens Japanse studenten blijken ook heel anders aan te kijken tegen hun universitaire “Eigenlijk is dit een m ust voor elke japanoloog. Je leert in je studies. Ine: “Tijdens de middelbare school hebben ze cursussen over het land, de taal en de cultuur maar je kunt van ‘s morgens tot ‘s avonds moeten werken om toegelaje er niet echt iets bij voorstellen. Maar als je dan eenmaal ten te worden tot een goede universiteit. Nu ze daar binin Japan bent, lijkt het allemaal zo logisch.” Ine Jacobs en nengeraakt zijn, zijn ze er vrijwel zeker van dat ze over haar vriend Kim Avoux brachten vorig academiejaar vier, vijf jaar hun diploma op zak hebben. Hun studendoor aan de Kansai uni versiteit in Osaka. tentijd is eigenlijk eventjes uitblazen in afwachting van het werkende leven.” Sinds 1992 kunnen studenten die de kandidaturen japanologie achter de rug hebben een jaar lang via een Welke indruk hebben ze overgehouden van de Japanuitwisselingsprogramma in Osaka gaan studeren. Ine en se samenleving? Ine: “Het is een strak geordende maatKim vertrokken na hun eerste licentie en beleefden een schappij, waarin voor alles regels bestaan opdat het leven behoorlijke cult uurshock. Ine: “Zeker in het begin hadvlekkeloos zou verlopen. En alles loopt inderdaad ook den we - met ons schoolse Japans - ook grote moeilijkhe- enorm vlot. Het transport is bijvoorbeeld steeds onberisden om de mensen te verstaan. Maar inmiddels beheerpelijk stipt. Zelfs wanneer iemand zich voor de trein sen we de Japanse omgangstaal vlotjes - soms meng ik gooit, dan nog is de trein op tijd op zijn volgende zelfs onbewust Japanse stopwoordjes tussen mijn bestemming. Een politie-escorte en een medisch hulpNederlands.” team staan klaar voor het geval zoiets zou gebeuren, om Het leven van de 22.000 studenten van de Kansai het ‘euvel’ in een mum van tijd te verhelpen.” universiteit speelt zich af op de campus - moderne Blijft er in zo’n samenleving nog gebouwen, veel groen - die een twintigtal kilometer bui- ruimte over voor het individu? Ine: ten Osaka ligt. Kim: “ Wij werden ondergebracht in een “Eigenlijk niet. Voor mij lijkt het op een zogenaamde dormitory, een studentencomplex gerund kuddegeest. Kim: “ Dat is wat sterk door studenten. Zo’n twintig buitenlandse studenten geformuleerd -groepsmentaliteit vind ik woonden er samen met een honderdtal Japanners - elke een betere benaming. Japanners zullen buitenlander deelde een kamer met een Japanse student. altijd belang hechten aan het groepsOnze helft van de kamer - afgescheiden door een gordijn voordeel, denken minder aan zichzelf. - mat twee bij vier meter. Privacy was met andere woorNatuurlijk passen niet alle Japanners in den onbestaande. In het begin was dat wel behoorlijk het stramien. Sommigen proberen zich wennen.” door een afwijkend uiterlijk af te zetten “De dorm waar wij verbleven werd heel strikt tegen hun geordende samenleving en beheerd door de oudere studenten. Er golden regels van dragen bijvoorbeeld hun kleren binnenzestig jaar geleden, ook bijvoorbeeld voor het ontgroenen stebuiten.” van de eerstejaars. Bij het openen van een deur of het Zouden ze er zelf kunnen leven? passeren van de rijen etenden in de refter, moet een eerIne: “Absoluut. Vóór we naar Osaka stejaars buigen en zeggen: ik ben onbeleefd. Door zich op trokken, zagen we dat niet zitten, maar die manier te vernederen toont hij respect voor de oudewe zijn van mening veranderd. Als we rejaars. De waarde van de hiërarchie en het respect voor na het behalen van ons diploma een paar jaar in Japan ouderen is wel typisch Japans, maar in onze dorm werd kunnen gaan werken: heel graag!”

18 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

Wie een mededeling wil laten opnemen in de rubriek ‘Publicaties’ van Campuskrant, kan dit door een d igitaal formulier in te vullen op het adres www.kuleuven.ac.be/ck/mededeling/publicatie.htm.

Humane Wetenschappen J. Dumortier, F. Robben en M. Taeymans, A decade of research @ the crossroads of law and ICT, ISBN 2-8044-0725-X, G ent, Larcier, 2000, 452 p., 4.200 fr. Ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het Interdisciplinair Centrum voor Recht en Informatica van de Faculteit Rechtsgeleerdheid, werd een liber discipulorum samengesteld met bijdragen uit de verschillende onderzoeksdomeinen binnen het ICT-recht, zoals copyright, gegevensbescherming, computercriminaliteit, internet, e-commerce, digitale handtekening en telecommunicatie. M. Lodewijckx, Wereldatlas van de archeologie. Meer dan 1000 vindp laatsen, ISBN 90-5826-113-X, L euven, Davidsfonds, 2001, 200 p., 1.894 fr. Dit boek biedt een overzicht van de opkomst en de ondergang van de vroegste mensachtigen in Afrika, vier miljoen jaar geleden, tot de bloei van grote wereldbeschavingen. Adembenemende illustraties van de belangrijkste archeologische vindplaatsen over de hele wereld, overzichtelijke kaarten, verhelderende tijdslijnen en een intrigerende, uiterst toegankelijke tekst brengen inzicht in de recentste vindingen van de archeologie. J. Papy, M. van der Poel en D. Sacré, Erasmus: een portret in brieven, ISBN 90-5352-668-4, Amsterdam, Boom, 2001, 280 p., 1.272 fr. Van Desiderius Erasmus van Rotterdam (1469-1536) hee ft men vaak een eenzijdig beeld: dat van de satiricus uit de Lof der Zotheid. Dit boek wil een complementair beeld schetsen aan de hand van een selectie van zijn ‘programmatische’ brieven waarin onder meer zijn visies op de pedagogie en de wetenschap naar voren komen, maar ook zijn pacifistische verzuchtingen en zijn vaak controversiële stellingnames in het verscheurde Europa van zijn tijd. N. Vliegen en C. L eroy (red.), Het Moederland? De vroegste relatie tussen moeder en kind in de psychoanalytische therapie, ISBN 90-334-4803-3, Leuven, Acco, 2001, 160 p., 848 fr. In de praktijk van de psychoanalytische kindertherapeut komt de moeder-kindrelatie op diverse wijzen aan bod: problematische evoluties bij jonge kinderen en vroege relatie- en contactstoornissen bij kinderen van alle leeftijden. Ook in therapieën van volwassenen is de moeder-kinddynamiek aan de orde. Ten slotte kan de moeder-kindrelatie dermate bedreigd worden vanuit een ernstige psychopathologie bij de moeder dat opname van moeder en kind noodzakelijk is. In dit boek worden kanttekeningen gemaakt bij een dergelijk bewogen levensbegin.

Colloquium Vietnam-België

Op zaterdag 29 september vond in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel een opmerkelijk colloquium plaats, georganiseerd door de ambassade van Vietnam, over de interuniversitaire samenwerking tussen België en Vietnam. De ambassade ontving hiervoor samenwerking met de Vlir en zijn Franstalige tegenhanger, de CIUF . Een tiental vooraanstaande personen uit de universitaire wereld van Vietnam maakten er kennis met onze universiteiten en ons beleid ter zake.

foto: Fabrice Kada

ALUMNI

Identificatiefiche Alumni Lovanienses

Koepelnieuws Alumni bij de Masai

Met Leuvens Alumni Orkest naar de film

Op 23 november stijgt Alumni Lovaniensis op richting Tanzania, voor een elfdaagse tocht door Afrikaanse weidsheid en avontuurlijke safari’s in onder meer het Tarangire National Park, de Serengeti en de Manyara Serena Lodge, een geliefkoosd domein voor olifanten, neushoorns, zebra’s, impala’s, giraffen ... En niet te vergeten de Afrikaanse tuin van Eden en Ark van Noach, de Ngorongoro-krater. Dit beschermd gebied is een natuurlijk amfitheater voor een indrukwekkende waaier van wilde dieren. De Mount Kilimanjaro staat uiteraard ook op het reisprogramma, en er wordt een bezoek aan ee n Masai-dorp gebracht. Terugkeer op 3 december 2001. De prijs bedraagt 114.600 fr. per persoon (supplement van 16.630 fr. voor eenpersoonskamer), exclusief persoonlijke uitgaven, annulatie- en/of reisbijstandsverzekering, inentingen en medicijnen. Voor volgende jaren plannen we reizen naar Mexico en Peru. Info en inschrijving bij Erik Gobin of Suzy Vandersteegen, Alumnisecretariaat, Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven, t(016)32 40 02, [email protected]. Op aanvraag wordt een voorlopig reisprogramma opgestuurd.

Op zaterdag 8 december brengt het Leuvens Alumni Orkest in samenwerking met Gery’s Big Band een concert met filmmuziek. Op het programma staan bekende klassiekers zoals West Side Story van Leonard Bernstein, The Phantom of the Opera van Andrew Lloyd Webber, Dances with Wolves van John Barry, Schindler’s List van John Williams met als solist Stefan Claeys, en Les Misérables van Claude Michel Schönberg. 8 december, 20u, Pieter de Somer-aula, De Bériotstraat 24, Leuven. Voor meer info, surf naar www.lao.be/.

Adverteren in Campuskrant Uw advertentie in Campuskrant? Neem contact op met Vé[email protected], t(016) 32 41 8 4. Campuskrant met alumnibijlage heeft een oplage van 35.500.

Kringnieuws Cursus ‘Het bewegingsstelsel’ met Farmaleuven

Tijdens de maanden oktober en november organiseert Farmaleuven samen met de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen een postuniversitaire cursus over ‘Het bewegingsstelsel’. Het programma, opgedeeld in 3 delen, omvat ‘Aandoeningen van rug en ledematen’, ‘Reumatische aandoeningen: ziektebeelden en behandeling’ en ‘Sport- en bewegingsletsels: preventie en behandeling’. Het programma start telkens om 20.30u. Voor het volledige programma, surf naar www.alum.kuleuven.ac.be/farmaleuven/ Debatavond Kern Brussel

Op vrijdag 26 oktober organiseert de regionale Kern Brussel een debatavond. André Oosterlinck, rector van onze universiteit, en Dirk Deceulaer, directeur van EHSAL, zull en in discussie treden over het onderwijslandschap in Brussel en Vlaanderen naar aanleiding van de Bolognaverklaring. Steven Vanackere, voorzitter van de Kern Brussel, modereert het debat. 26 oktober, EHSAL, Stormstraat 2, Brussel. Info: Alumni Lovanienses, t(016)32 40 02, [email protected]

gehouden, en om 18.30u worden tijdens een receptie de PDL wetenschappelijke licentiaatsprijzen uitgereikt. Het symposium wordt om 20u afgesloten met een banket. 10 november, 13.30u, Groot Auditorium van het Zoölogisch Instituut, Naamsestraat 59, Leuven. Voor meer info, surf naar www.kuleuven.ac.be/pdl/

Op zaterdag 10 november vindt het Jaarfeest van Ekonomika plaats. De feestelijkheden gaan om 18u van start met een Academische zitting, om 20u gevolgd door een walking dinn er in de Faculty Club. Vanaf 22u kan u een dansje wagen op de Ekonomika Junioren-fuif in de Waaiberg. Info: surf naar http://alumni.ekonomika.be/

Studiegegevens Alumnus promotiejaar:........................................................................ diploma 1:........................................................................... diploma 2:........................................................................... specialisatie 1:..................................................................... specialisatie 2:..................................................................... Huidige werkkring Alumnus firma:................................................................................... straat + nr:........................................................................... postcode:...............gemeente:............................................... landcode:...............land:...................................................... telefoon:............................................................................... fax:..................................................................................... e-mail:................................................................................. functie:................................................................................. Bent u bereid om werkzoekende studenten en/of alumni te informeren over uw werkterrein ? Ja 0 Neen 0

Terug te bezorgen aan Alumni Lovanienses v.z.w., Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven, f(016)32 41 90. U vindt deze fiche ook op de internetpagina’s van Alumni Lovanienses, http://www.kuleuven.ac.be/alumni/

Wekelijkse e-nieuwsbrief met K.U.Leuven-nieuws

Alumni kunnen zich gratis abonneren door hun e-mailadres te bezorgen via www.kuleuven.ac.be/nieuwsbrief/abonneren.htm.

Alumnidag Leuvense Romanisten

Op zaterdag 17 november organiseert de Vereniging van Leuvense Romanisten haar jaarlijkse alumnidag. Thema van de bijeenkomst: de tweede Romaanse taal (Spaans en Italiaans). Leden van de VLR o ntvangen nog een uitnodiging, niet-leden nemen best contact op met Dirk Vaassen, t(016)81 19 49, dir k.vaassen@ yucom.be Algemene Vergadering Chemici Leuven

Op donderdag 1 november trekt Politica naar Den Haag voor een bezoek aan de Tweede Kamer en het Internationaal Gerechtshof. Leden (én partner) betalen slechts 850 frank per persoon voor de busreis, de lunch en de rondleidingen in de Tweede Kamer en het Vredespaleis; niet-leden betalen 1.100 frank. Gelieve zo snel mogelijk in te schrijven. Voor meer info, surf naar www.kuleuven.ac.be/facdep/social/politica/ politica-oudstudenten.htm

Op zaterdag 24 november houden de Chemici Leuven hun jaarlijkse Algemene Vergadering. Naast de voorstelling van het jaarverslag staan er twee lezingen op het programma. Roger Dedeyne behandelt het onderwerp ‘Edelstenen: een eeuw revolutie’ en Francis Govaerts houdt een voordracht over ‘Onderwijsvernieuwing in de kandidaturen aan de K.U.L euven’. Vervolgens mag Erwin Lijnen de Chemici Leuvenprijs in ontvangst nemen. De dag wordt afgesloten met het tweede Chemici-diner in Brasserie De Waaiberg. 24 november, 1 4.30u, Seminariezaal 00.09 van het Departement Scheikunde, Celestijnenlaan 200F, Heverlee. Chemici-diner om 19u in De Waaiberg, Tervuursevest 60, Leuven, prijs: 1.250 fr. per persoon. Info: [email protected]

Op zaterdag 10 november organiseren Bios en PDL, de vereniging van afgestudeerden in Plantkunde en Dierkunde, een lustrum-minisymposium over de geschiedenis van Bios. De Algemene Vergadering van PDL start om 13.30u. Na de middag worden de minisymposia

Adresgegevens Alumnus straat + nr:........................................................................... postcode:...........gemeente:................................................... landcode:...........land:.......................................................... tel:....................................................................................... fax:..................................................................................... e-mail:................................................................................. (geeft toelating om dit e-mailadres op te nemen in het e-mailadressenbestand op internet)

Jaarfeest Ekonomika

Politica bezoekt Den Haag

Symposium Bios en PDL

alumninummer:..................................................................... naam:.................................................................................. (meisjesnaam voor gehuwde dames) voornaam:............................................................................ (officiële voornaam, geen roepnaam) geboortedatum:....................................................................

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

19

CULTUUR

Breek je week met een UUR KULtUUR, nu ook in Heverlee Poëzie van Peter Holvoet-Hanssen

Nadat Peter Holvoet-Hanssen onder meer als trainer-verzorger van de zeezoogdieren in de Antwerpse Zoo en als hulpverlener in een opvangcentrum voor thuislozen had gewerkt, werd zijn Dwangbuis van Houdini in 1999 bekroond met de jaarlijkse ASLK-debuutprijs van de Vereniging Ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen. Eind dat jaar verscheen Stromboliccio - Uit de smidse van Vulcanus, en het nieuwe millennium zette hij voorjaar 2001 in met Santander - ontboezemingen in het vossenvel. Zijn flamboyante voordrachten kunnen van zeer intiem tot theatraal-muzikaal uitpakken. Peter Holvoet-Hanssen was eerder al te gast op de Nacht van de Poëzie, De Nachten en de zomerse dialoog tussen kunst en poëzie in het dorpje Watou. Woensdag 17 oktober, 13u10, VLAM, Vlamingenstraat 83. Elk UUR KULtUUR is gratis. Vragende beweging

Weak Dance Strong Questions is een eerste samenwerking tussen de Britse choreograaf Jonathan Burrows en de Nederlandse regisseur Jan Ritsema, beiden docenten van P.A.R.T.S., de school van Anne Teresa De Keersmaeker in Brussel. Ze werkten gedurende één jaar aan deze 50 minuten durende dans voor twee mannen, die in stilte gedanst wordt. “Dit is beweging die duidelijk de virtuositeit voorbij gaat, uitgevoerd door twee niet meer zo

jonge performers ... een extreme afwijzing van alle gebruikelijke verwachtingen van een dansstuk”, schreef recensente Sylvia Staude in de Frankfur ter Rundschau.

Jan Ritsema en Jonathan Burrows

De voorstelling in Leuven, i.s.m. Klapstuk, gaat gepaard met de presentatie van een nieuwe themanummer van Dietsche Warande en Belfort, Resonanties of hoe dans tastbaar kan worden in taal. Woensdag 24 oktober, 13.10u en 20.30u, Museumzaal van de Universiteitshal, Naamsestraat 22. Elk UUR KULtUUR is gratis. Leuven en Heverlee simultaan

Het middaguur in Leuven serveert op 31 oktober Barvura

Véél mensen bij De Mens. Op 26 september ging het wekelijkse gratis Uur KULTUUR van start, met een druk bijgewoond en geanimeerd optreden van De Mens, in het Stadspark. Waar was u?

Cultuur kort Beiaardlessen voor studenten

De universiteitsbeiaard geeft met de regelmaat van een klok klank aan de studentenstad: tweemaal per week tijdens het academiejaar, bij bijzondere universitaire gelegenheden en evenementen, en in de maand augustus op de traditionele zomerconcerten. Studenten krijgen bovendien op dinsdagmiddag de kans om zelf beiaard te leren spelen, op een oefenklavier in de beiaardklas. Geoefende en gevorderde studenten kunnen op woensdagmiddag de échte beiaard bespelen. Docent is Jo Haazen, directeur van de gerenommeerde Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn in Mechelen. Kennismaking met beiaardklas en docent op dinsdag 16 oktober, om 16.30u, in de (mooie!) Spoelberchkamer van de Universiteitsbibliotheek, info t(015)41 47 28 . Laureaten Elisabethwedstrijd spelen gratis

De Elisabethiade Leuven biedt studenten en jongeren op 22 oktober een gratis concert aan met twee laureaten van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool 2001, Ning Kam en M ikhaïl Ovrutsky, in de concertzaal van het Brusselse Conservatorium. Op het programma staan onder meer Tchaikovsky, Steinhardt, Grusin, Bennett, R avel en Bartok. Maandag 22 oktober, 20.30u, Conservatorium, Regentschapsstraat 30a, Brussel. Inschrijven bij Cultuurcoördinatie: [email protected], t(016)32 41 40. Er is gratis busvervoer vanuit Leuven voorzien.

20 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

of barokke kamermuziek uit het 18de eeuwse Europa. Het Ensemble Montparnasse laat muziek uit de barok en de klassieke periode herleven op historische instrumenten. Bij gelegenheid wordt het ensemble uitgebreid voor het meer orkestrale repertoire van Bach, Telemann, Vivaldi. De musici maken deel uit van g erenommeerde ensembles als La Petite Bande, Collegium Vocale en Il Fondamento. Woensdag 31 oktober, 13.10u, VLAM, Vlamingenstraat 83. Elk UUR KULtUUR is gratis. Heverlee kan op 31 oktober de lunch aangenaam verteren met Trio Dor. Wietse Beels (viool), Gwen Cresens (accordeon) en Vlad Weverbergh (klarinet en basklarinet) delen naast muzikaal meesterschap ook een passie voor de Europese volksmuziek. Hun niet alledaagse instrumentencombinatie en zowel volkse als klassieke interesse, zorgen ervoor dat uit een amalg aam van tradities en stijlen, vooral uit de Balkan en het Slavische gebied, originele adaptaties of nieuwe composities ontstaan. Trio Dor sublimeert klassieke en volkse, westerse en oosterse ingrediënten, tango en klezmer en improvisatie tot muziek die u beslist zal be vallen. Woensdag 31 oktober, 13.10u, The rmotechnisch Instituut, Kasteelpark Arenberg 41. Elk UUR KULtUUR is gratis.

A D VA LVA S

Doctoraten

Wie een mededeling wil laten opnemen in de rubriek ‘Doctoraten’ van Campuskrant, kan dit door een d igitaal formulier in te vullen op het adres www.kuleuven.ac.be/ck/mededeling/promotie.htm. 21 sept.: Mohammad Tariqur Rahman, Wetenschappen, Metallothionein Isogene Expression in Precursors of Erythrocytes and Thrombocytes from Human Cord Blood, prom. prof. M. De Ley. 21 sept.: Filip Windels, Wetenschappen, A Theoretical Study of Two Non-Destructive Testing Phase Techniques Using Reflected Bounded or Pulsed Ultrasound, prom. prof. O. Leroy.

Benoemd of onderscheiden 19 okt.: Emmanuel Van Kerschaver, Toegepaste Wetenschappen, Development of an Industrial Process for Fully Back Contacted Silicon Solar Cells, prom. prof. J. Nijs en prof. R. Mertens. 26 okt.: Dominik Van Wonterghem, Wetenschappen, Localisation of the Fructan Metabolism in Cichorium and Taraxacum, prom. prof. A. Van L aere. 29 okt.: Peggy De Prins, Sociale Wetenschappen, Zorgen om zorg(arbeid). Een vergelijkend onderzoek naar oorzaken van stress en maatzorg in Vlaamse rusthuizen, prom. prof. F. Lammertyn en prof. J. Bundervoet.

27 sept.: Pieter-Jan De Smet, Wetenschappen, Tachyon Condensation: Calculations in String Field Theory, prom. prof. W. Troost.

7 nov.: Peter Lauwers, Letteren, La description du français entre la tradition grammaticale et la modernité linguistique. Une étude historiographique et épistémologique de la grammaire française entre 1907 et 1948, prom. prof. L. Melis en prof. P. Swiggers.

27 sept.: Ting Pong Tsoi, Godgeleerdheid, Let Zion Live! A Synchronic and Diachronic Study of Isaiah 60, prom. prof. W.A.M. Beuken.

9 nov.: Emmanuel Vreven, Wetenschappen, A Systematic Revision of the African Spiny-eels (Mastacembelidae; Synbranchiformes), prom. prof. G. Teugels.

5 okt.: An Thyssen, Wetenschappen, Characterization of the Marine Fish P athogen Photobacterium damselae subsp. piscicida, prom. prof. F. Ollevier.

5 dec.: Lieven Loots, Letteren, The Building Materials and Building Techniques at Sagalassos, Turkey, prom. prof. M. Waelkens.

11 okt.: Bert Verheyde, Wetenschappen, Convergente synthese van stikstofhoudende heterocyclische dendrimeren, prom. prof. W. Dehaen.

Wie een mededeling wil laten opnemen in de rubriek ‘Benoemd of onderscheiden’ van Campuskrant, kan dit door een digitaal formulier in te vullen op het adres www.kuleuven.ac.be/ck/mededeling/benoemd.htm.

Aan professor Herman De Dijn, gewoon hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, werd op 23 oktober de Leerstoel Triest-Guislain 2001 toegekend. Professor De Dijn zal t wee lezingen houden met als thema Voorbij de ontzuiling. De Leerstoel wil de maatschappelijke belangstelling en interdisciplinaire samenwerking bevorderen t.a.v. evoluties op het gebied van opvoeding, gezondheid en welzijn. Professor Thomas D’Hooghe, M.D., Ph.D., coördinator van het Leuvens Universitair Fertiliteitscentrum, Dienst Verloskunde-Gynaecologie UZ Gasthuisberg en deeltijds hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde, is sedert 1 april 2001 Editor-in-Chief van het internationale peerreviewed medisch tijdschrift Gynaecologic and Obstetric Investigation. Zijn wetenschappelijke studie Recombinant human TNF binding protein (r-hTBP-1) inhibits the development of endometriosis in baboons: a p rospective, randomized, placebo- and drug-controlled study is uit 1.050 ingezonden abstracts geselecteerd als General Program Prize Winning Paper op de 57th Annual Meeting van de American Society for Reproductive Medicine in Orlando, Florida.

Sappige vooruitzichten Anne-Mie Jaspers

Vorige keer kreeg u de historiek en de huidige stand van zaken van de overschakeling van de loonadministrtaie naar het nieuwe SAP-systeem; nu rest enkel nog de vraag: wat staat ons nog allemaal te wachten? We vroegen het aan Arnold Denaux, Informatiearchitect Personeel van Algemeen Beheer, en kunnen het antwoord op die toch wel prangende vraag als volgt samenvatten. In oktober moet voor de eerste keer een RSZ aangifte - die, zoals u ongetwijfeld weet, onder meer uw sociale zekerheidsrechten zoals pensioen, ziekteuitkeringen en dergelijke waarborgt - uitgevoerd worden. Hiermee verbonden moeten ook de aangiftes aan het kinderbijslagfonds en de groepsverzekering of het bijkomend pensioen worden opgemaakt. Daarna zal de eindejaarspremie via SAP worden berekend en de specifieke betaling voor de maand december geprogrammeerd worden. Ondertussen wordt werk gemaakt van de muntomschakeling, zodat u uw wedde vanaf januari in Euro zal o ntvangen. Begin 2002 zullen dan ten slotte, op basis van de sedert 1 januari 2001 bijgehouden aanen afwezigheden, de quota berekend worden voor vakantie, bestaanszekerheid, recuperatieverlof, rechten op ontheffing van de ambtsvervulling, onderbrekingen en zo meer; gevolgd door de aangifte van de belastingen en de opmaak Nieuwjaarspremiejager van de individuele taksfiches. Ziezo. En kom nu niet zeggen dat u van niets weet.

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

21

A D VA LVA S

Korte berichten

OOI-projecten - zesde ronde

Audiovisuele dienst en Internationale netwerken/LINOV verhuizen

De Audiovisuele dienst K.U.L euven en ICT Internationale netwerken/LINOV Het initiatief van projectgerichte onderwijsvernieuwing via de OOI-projecten is aan zijn beide verhuisd naar het nieuwe zijn zesde ronde toe. Voor deze ronde is er op de begroting 2002 opnieuw een bedrag gebouw naast het Innovatie- en Incubatievan 1.487.361 euro voorzien. centrum in de Kapeldreef te Heverlee. U De verdere uitwerking van begeleide zelfstudie als concept voor universitair onder- vindt de AIV en ICT Netwerken voortaan wijs met steun van de betrokken POC’s blijft prioritair. Zoals in de vorige rondes hier: bedraagt het toe te kennen budget per tweejarig project maximaal 110.000 euro. Dit - Audiovisuele dienst, Kapeldreef 62, 3001 jaar kan er, onder welbepaalde voorwaarden, aan een beperkt aantal cur riculumpro- Heverlee, t(016)32 82 00, f(016)32 82 70, jecten een hoger bedrag worden toegekend (maximaal 220.000 euro voor een t wee- [email protected], jarig project). www.avd.kuleuven.ac.be - ICT Internationale netwerken/LINOV, Prioritaire oriëntatie van de projecten Kapeldreef 62, 3001 Heverlee, t(016)32 75 De verdere uitwerking van begeleide zelfstudie als concept voor universitair onder- 73, f(0 16)32 79 95 , wijs wordt prioritair naar voren geschoven, waarbij absolute voorrang wordt [email protected], leend aan projecten ingediend door POC’s. Hiermee wordt de centrale rol van de www.linov.kuleuven.ac.be POC’s ten aanzien van de opleidingen en de betrokken opleidingsonderdelen herbevestigd. In deze ronde wordt er ook expliciet aandacht gevraagd voor: 1. onderwijs Vrijwilligers klinische studies gezocht gericht op de ontwikkeling van academische vaardigheden; 2. het aanwenden van Het Centrum voor Klinische Farmacologie alternatieve evaluatievormen waardoor meer adequaat het bereiken van hogere cog- (UZ Gasthuisberg) zoekt vrijwilligers nitieve vaardigheden en alternatieve leerdoelen kan worden nagegaan; 3. het ont(mannen, niet-rokers, tussen 18 en 45 j aar, wikkelen van multidisciplinaire vakken en opleidingen; en 4. de academische leraen vrouwen, niet-rokers, tussen 18 en 45 renopleiding. jaar, in menopauze of gesteriliseerd) voor Verdere informatie: de tekst van de volledige procedure is beschikbaar op CWIS (www.kuleuven.ac.be/onderwijs/ooi) of kan worden aangevraagd via Linda Aneca, Dienst Onderwijsbeleid, Naamsestraat 22, Leuven, t(016)32 37 21, e-mail: [email protected]. Deadline voor het indienen van de intentieverklaringen is maandag 5 november 2001.

Mobiliteit in de praktijk - dienstfietsen Zoals u in Campuskrant nr. 1 kon lezen, bleek uit de K.U.L euven-mobiliteitsstudie dat het personeel bereid is meer op de fiets te springen voor verplaatsingen in Leuven als daar de nodige voorzieningen voor zijn. Daarom worden bij wijze van p roefproject tien dienstfietsen ter beschikking gesteld van personeelsleden. Zij staan deels opgesteld op de parking van de Universiteitshal in Leuven, en deels in de fietsenstalling op de parking van de C entrale Diensten in Heverlee. Accessoires als fietstassen, regencape en helm zijn eveneens beschikbaar. Reserveren kan bij de C entrale Diensten, De Croylaan 58, Heverlee, t(016)32 11 11, of bij het Algemeen Beheer, t(016)32 41 05, Krakenstraat 3, Leuven.

Onderzoekskalender Een overzicht van alle openstaande onderzoeksprogramma’s en initiatieven is beschikbaar op CWIS, www.kuleuven.ac.be/gedoc. Wie geen toegang heeft tot CWIS kan co ntact opnemen met Karine Aert van de Dienst Onderzoekscoördinatie, Naamsestraat 22, 3000 Leuven, t(016)32 40 53, f(016)32 41 98 , [email protected].

22 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

deelname aan klinische studies in oktober, november en december. Alle studies zijn goedgekeurd door de Commissie voor Medische Ethiek van de Faculteit Geneeskunde. Er is een billijke vergoeding. Meer info: Centrum Klinische Far macologie, t(016)34 86 02/04, [email protected] Goedkoop gsm’en

Bij het begin van dit a cademiejaar bieden Mobistar en KPN O range aan de studenten van de K.U.L euven de mogelijkheid om aan voordelige voorwaarden mobiel te communiceren. Op vertoon van de studentenkaart zal een korting worden toegekend op een aantal van de bestaande residentiële tarieven. Ook een nieuw gsm-toestel zal aan voordelige voorwaarden kunnen worden aangekocht. Studenten kunnen intekenen op dit aanbod vanaf het begin van het academiejaar 2001-2002. De intekenperiode is beperkt tot 1 maand. Gedetailleerde informatie over dit aanbod is beschikbaar op www.kuleuven.ac.be/dsv.

A D VA LVA S

http://www.kuleuven.ac.be/

Vacatures AAP en BAP Vacante mandaten van assisterend en bijz onder academisch personeel voor het academiejaar 2001-2002, 9de lijst

De rector van de K.U.L euven maakt bekend dat onderstaande mandaten vacant worden gesteld. Als u wil solliciteren voor één of mee rdere van deze functies, dient u C3formulieren in te vullen die u kan aanvragen op de Dienst Academisch Personeel, t(016)32 40 88 of op het secretariaat van de faculteit of via onze website. Deze formulieren, één exemplaar per kenmerk, moeten vóór 25 oktober 2001 teruggestuurd worden naar de Dienst Academisch Personeel, Krakenstraat 3, 3000 Leuven. Als u zich voor meer dan één man daat kandidaat stelt, dient u een lijst bij te voegen waarin u de vacatures in volgorde van voorkeur klasseert. Deze lijst wordt enkel aan de decaan van de faculteit bezorgd. Om in aanmerking te komen dient u zich tijdens uw universitaire studies bij voorkeur onderscheiden te hebben. Faculteit Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen Kenmerk: 00200209 - 50007593 Functie: 100% assistent, Monitoraat, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat economische wetenschappen/toegepaste economi sche wetenschappen, handelsingenieur, handelsingenieur beleidsinformatica, GGS economische wetenschappen/toegepaste economische wetenschappen, MBA, licentiaat informatica, burgerlijk ingenieur computerwetenschappen Opdracht: hulp bij begeleiden studenten 1ste kandidatuur bij monitoraat Informatica; supervisie van examens; waarnemen van ombudsfuncties; hulp bij begeleiden eindverhandelingen; onderzoeksopdrachten.

Kenmerk: 00200209 - 50008291 Functie: 50% assistent, Subfaculteit Letteren KULAK, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat moderne geschiedenis Opdracht: hulp bij begeleiding van de historische colleges (vakmonitoraat) in 1ste kandidatuur moderne geschiedenis KULAK.

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Kenmerk: 00200209 - 50019975 Project: GOA/2001/01 Functie: 100% bursaal, Centrum Leerpsychologie, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat psychologie Opdracht: experimenteel onderzoek in het kader van het project ‘Extinctie en terugkeer van geconditioneerde reacties’. Kenmerk: 00200209 - 50021172 Project: FWO Functie: 100% bursaal, Centrum voor Afrika-onderzoek, vanaf 1 januari 2002 voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat sociale & culturele antropologie Opdracht: terreinonderzoek in Casamance en Senegal ter voorbereiding van een studie over droominterpretatie bij de Mandinke en de invloed van de islam hierop dat moet resulteren in een doctoraat; kennis van Frans vereist, Arabisch wenselijk; bereidheid tot leren van Wolof en/of Mandinke is noodzakelijk alsook terreinervaring in West-Afrika of in een Arabische context. Kenmerk: 00200209 - 50021173 Project: OT/00/10 Functie: 100% wetenschappelijk medewerker, Afdeling Didactiek, vanaf heden tot 30 september 2004 Diploma: licentiaat pedagogische wetenschappen/psychologie/wiskunde (eventueel regent wiskunde) Opdracht: wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de wiskundedidactiek in de onderbouw van het secundair onderwijs, meer bepaald op het gebied van de analyse en de beïnvloeding van het leren proportioneel redeneren.

Kenmerk: 00200209 - 50013256 Project: FWO nr. G.0251.96 + G.0167.02 Functie: 100% bursaal, Afdeling Fysische en Regionale Geografie, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat fysische geografie of geologie, bio-ingenieur Opdracht: onderzoek betreffende de ruimtelijke en temporele variaties in bodemverliezen die het gevolg zijn van het rooien van wortel- en knolgewassen in Europa. Kenmerk: 00200209 - 50018101 Project: FWO Functie: 100% bursaal, Afdeling Toegepaste Wiskunde, vanaf 1 januari 2002 voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat wiskunde/natuurkunde/informatica, burgerlijk ingeni eur computerwetenschappen Opdracht: onderzoek op gebied van iteratieve methoden in de numerieke lineaire algebra; assistentie bij oefeningen.

Faculteit Toegepaste Wetenschappen Kenmerk: 00200209 - 50008245 Functie: 100% assistent, Afdeling Fysische Scheikunde, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: burgerlijk ingenieur scheikunde of eventueel materiaalkunde Opdracht: onderzoek in de afdeling; verzorgen van oefeningen en seminaries in de kandidatuur burgerlijk ingenieur en in de ingenieursjaren burgerlijk ingenieur scheikunde.

Faculteit Geneeskunde Kenmerk: 00200209 - 50021169 Project: FWO nr. G.0243.98 Functie: 100% wetenschappelijk medewerker (barema doctor-assistent), Departement Menselijke Erfelijkheid, vanaf 1 januari 2002 voor 2 jaar Diploma: arts, apotheker, biologie/biochemie of bio-ingenieur met doctoraat Opdracht: wetenschappelijk onderzoek i.v.m. het project: ‘Fosfomanno mutase-genen bij mens en muis: karakterisatie van een nieuwe genfamilie en ontwikkeling van een model voor het Carbohydraat- Deficiënt Glycoproteïne syndroom type I (CDG1)’; de taak omvat ook de dagelijkse begeleiding van een doctoraatsstudent en een technisch medewerker.

Faculteit Wetenschappen Kenmerk: 00200209 - 50009683 Functie: 100% assistent, Departement Toegepaste Economische Wetenschappen, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat economische wetenschappen/toegepaste economi sche wetenschappen, handelsingenieur, handelsingenieur Beleidsinformatica, GGS economische wetenschappen/toegepaste economische wetenschappen, MBA Opdracht: assistentie bij onderwijs en onderzoek in de richting Financiewezen; hulp bij begeleiden van eindverhandelingen in deze richting; supervisie van examens; waarnemen van ombudsfuncties.

Faculteit Letteren Kenmerk: 00200209 - 50003358 Functie: 100% assistent, Afdeling Geschiedenis van de Middeleeuwen, vanaf heden voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat geschiedenis, specialisatie Middeleeuwen Opdracht: assistentie en hulp bij de heuristiek en de historische oefeningen van 1ste kandidatuur geschiedenis; beperkte administratieve en logistieke opdrachten; assistentie bij licentiaatverhandelingen en scripties op het gebied van de middeleeuwse geschiedenis. Kenmerk: 00200209 - 50005272 Functie: 20% praktijklector ALO, vanaf heden tot 30 september 2002, hernieuwbaar Diploma: 2de cyclus-diploma romaanse + geaggregeerde hoger onderwijs Opdracht: titularissen bijstaan voor de opleidingsonderdelen ‘praktijkinitiatie’ en ‘stage in de ALO’; kandidaat moet het vak ten minste 5 jaar onderwezen hebben in het S.O. of H.O. en blijvend professioneel verbonden zijn met de onderwijswereld (informatie: t(016)32 94 00, f(016)32 94 01).

Dienst Universitair Onderwijs (DUO) Kenmerk: 00200209 - 50003594 Project: FLOF nr. 10470 Functie: 100% bursaal, Afdeling Vergelijkende Fysiologie en Morfologie der Dieren, vanaf 1 januari 2002 voor 2 jaar, 1 x hernieuwbaar Diploma: licentiaat biologie/biochemie, bio-ingenieur Opdracht: deel uitmaken van de pool assistenten van het zoölogisch instituut die de practica dierkunde verzorgen, meer specifiek het practicum ‘Vergelijkende fysiologie’ in de licentie biologie/biochemie; voorbereiden doctoraat i.v.m. embryonale ontwikkeling en groei bij vertebraten. Kenmerk: 00200209 - 50005513 Project: GOA.2 Functie: 100% bursaal, Afdeling Fysico-chemische geologie, vanaf 1 januari 2002 voor 2 jaar, hernieuwbaar Diploma: licentiaat geologie Opdracht: neotektonisch onderzoek in het territorium van Sagalassos; integratie van structureel-geologisch, paleo- en archeoseismologisch, geomorfologisch, mineralogisch en geochemisch onderzoek in de reconstructie van de seismische geschiedenis van het studiegebied. Kenmerk: 00200209 - 50006622 Project: 15153/01/NL/SFE(A6328) Functie: 100% wetenschappelijk medewerker (barema doctor-assistent), Instituut voor Sterrenkunde, vanaf 1 januari 2002 voor 1 jaar, eventueel hernieuwbaar Diploma: doctor in de wetenschappen, specialisatie asteroseismologie Opdracht: software ontwikkeling van de star trackers van de Deense asteroseismologische satellietmissie MONS (deeltijds verblijf in Denemarken); wetenschappelijk onderzoek; (gelieve 3 externe referees op te geven).

Kenmerk: 00200209 - 50021163 Project: STIHO Functie: 100% wetenschappelijk medewerker, Dienst Universitair Onder wijs, vanaf heden tot 31 oktober 2002 Diploma: licentiaat pedagogische wetenschappen (onderwijskunde) Opdracht: medewerking aan beschrijving van interessante leeromgevingen in het hoger onderwijs en van functionele onderwijsgerichte instrumenten.

Academisch Vormingsinstituut voor Leraren (AVL) Kenmerk: 00200209 - 50021210 Functie: 20% praktijklector AVL, vanaf heden voor 1 jaar, hernieuwbaar Diploma: 2de cyclus-diploma, bij voorkeur in de pedagogische wetenschappen of met ruime ervaring met opleidingsbeleid én het diploma van geaggregeerde voor het onderwijs; ervaring in het S.O. of H.O.; blijvend professioneel verbonden zijn met de onderwijswereld Opdracht: belangstelling hebben voor vakoverschrijdende pedagogisch, didactische onderwerpen; interesse tonen voor beleid rond vorming van leraren; beschikken over degelijke sociale vaardigheden; deskundig vergaderingen en gesprekken verslaan; redactionele vaardigheden bezitten. (informatie bij prof. M. D’Hoker: [email protected], of bij AVL, t(016)32 94 00, f(016)32 94 01)

In memoriam De universitaire gemeenschap neemt afscheid van: Jeroen Valée, student 3de jaar Burgerlijk Elektrotechnisch Ingenieur, geboren te Bree op 9 juli 1979 en overleden te Genk op 14 september 2001. Alfons Borgers, emeritus gewoon hoogleraar aan het Departement Wiskunde, Faculteit Wetenschappen, geboren te Herk-de-Stad op 25 maart 1919 en overleden te Leuven op 1 oktober 2001. Jos Decorte, gewoon hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, geboren te Zwevezele op 21 juli 1954 en overleden te Opvelp op 2 oktober 2001.

11.10.2001 C A M P U S K R A N T

23

DE DENKTANK

Pan Am & Co In deze rubriek legt Campuskrant allerlei vragen - van technische, socio-economische, politieke, ethische en filosofische aard - voor aan een denktank van Bijzonder Wijze Mannen en Vrouwen van de K.U.Leuven. Aarzel niet om ook uw vragen en problemen op te sturen naar De Denktank, Campuskrant, Oude Markt 13, L euven. Flink wat Campuskrant-lezers vragen zich blijkbaar af hoe het nu verder moet met onze nationale vliegtrots, Sabena. Zo ook Aimé Waterschoot, alumnus Filosofie: “Ziet De Denktank nog een redding en toekomst voor Sabena. En zo ja: hoe zou die er dan uitzien?”, wil hij weten. Een vraag van de heer Waterschoot waar wij hier graag wat dieper op willen ingaan, want De Denktank volgt het dossier Sabena inmiddels al een hele tijd op de voet. Zo hebben wij al van bij het begin gewaarschuwd voor die catastrofale connectie met Swissair. De geschiedenis heeft ons immers geleerd dat die Zwitsers maar op vier terreinen te vertrouwen zijn: kaas, muesli, koekoeksklokken en zwart geld. Maar ja, onze opeenvolgende regeringen wisten het uiteraard weer beter dan wij, wetenschappers, en dus k wam die rampzalige fusie met Swissair er toch. Tot enkele dagen geleden op een kantoor in Brussel natuurlijk opeens een Swissair-fax met de laconieke melding “Geen geld, geen Zwitsers!” binnenrolde. Waarop

de regering en de Belgische Sabena-toplui onze gedegen wetenschappelijke kennis natuurlijk weer wél nodig hadden om in zeven haasten ultieme businessplannen, overlevingsrapporten en rendabiliteitsstudies uit te tekenen. Wel, wij willen hen hier graag ons kant-en-klare reconversieplan voorstellen: stuur Christoph Müller de laan uit! Wij van De Denktank hebben die Sabena-topman immers altijd al een bijzonder onbetrouwbaar sujet gevonden. En dus menen wij dat nu het moment gekomen is die Müller te vervangen door de enige Belg die een beetje met vliegtuigen weet om te gaan: Panamarenko! Deze visionaire kunstenaar-wetenschapper tekent en ontwerpt immers al tientallen jaren - en met wereldwijd succes - allerhande vliegende objecten. Loden zeppelins, supersonische jets op warm water, helikopters met voorwielaandrijving: u kan het niet bedenken of de grote Panamarenko heeft het ooit gebouwd en vervolgens in de meest gerenommeerde musea over de hele planeet tentoongesteld. “Ja maar, die Panamarenko is er nog nooit in geslaagd zijn fameuze zelfgebouwde vliegende machines ook écht te laten vliegen!”, horen wij onze immer kritische lezers al brommen. “Zeer juist, maar die van Sabena kunnen dat met hun fors betaalde toestellen ook niet!”, zo stelden dan weer diverse boze Denktank-leden de afgelopen maanden al meermaals empirisch vast. En ze hadden nochtans allemaal netjes een reis geboekt.

NIEUWS

Conservator Kunstpatrimonium op detectivepad

De zaak van de gestolen schilderijen

Overigens vragen wij ons af w elke waaghals na de rampzalige terroristische kapingen en de daaropvolgende desastreuze crashes in Amerika nog echt wil vliegen. Ons krijgt u alvast met geen stokken ooit nog met zo’n ding de lucht in. En dus zeggen wij: geef de hele Sabenavloot in de kundige handen van Panamarenko, die de Boeings, Airbussen en DC-10’s ongetwijfeld wel tot fascinerende reusachtige vliegende insecten, landingsgestellen voor Mars-sondes en verticaal opstijgende Panamakopters annex duikboten weet om te bouwen. Ten eerste is de kans dat één of andere terroristische gek zich daarna om God/Allah/Boeddha /Jahweh / Krishna (*) weet welke reden ooit met die dingen op het Navo-hoofdkwartier, het parlement of onze Leuvense Universiteitshal stort dan absoluut nihil. En ten tweede kan de staat dat omgebouwde vliegmaterieel op de internationale kunstmarkt zeker wel voor een zacht prijsje verkopen. Kwestie van toch nog een substantieel bedrag van de tientallen miljarden belastinggeld te recupereren, geld dat anders compleet in rook dreigt op te gaan. Overigens stellen wij ook voor de Sabena-hangars op Zaventem om te vormen tot één groot Panamarenkomuseum: kunstliefhebbers van heinde en verre zullen er in groten getale vlak voor de museumpoorten kunnen landen, ex-Sabena-piloten die geen job vinden kunnen er als suppoost aan de slag en de alom geprezen Sabenacatering kan - met de hulp van de charmante hostesses de snackbar en de foyer uitbaten. U ziet: een goed uitgekiend businessplan dat alle takken van Sabena toch een solide toekomstvisie biedt, hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Namens De Denktank, Prof. T.L. Stevens (voorzitter werkgroep Internationale Aëro-mobiliteit) en G. Op de Beeck (secretaris-k lerk). (*) schrappen wat niet past

bereidwilligheid. Van hun pogingen tot een minnelijke schikking komt niets, want met de antiquair valt niet te praten. Hij heeft ze te goeder trouw gekocht en hem kan dus niets gemaakt worden, de schilderijen zijn zijn eigendom. Als de universiteit die terug wil, moet ze geld op tafel leggen. Ze staan op het punt geveild te worden bij Sotheby’s in Amsterdam! De politie neemt vanwege het vermoeden van diefstal de schilderijen in beslag. De antiquair tekent beroep aan tegen de inbeslagname, de kwestie sleept aan en dus s chiet de juridische dienst van de universiteit in actie. Arnold Naessens neemt advocaat Piet Siffert onder de arm, de vaste raadsman van de K.U.Leuven. Olielampjes

Karla Venken

In de nacht van 21 op 22 oktober 1998 wagen dieven zich aan een riskante onderneming. Uit het nochtans veilig afgesloten Heilig-Geestcollege, in de Naamsestraat, ontvreemden ze drie schilderijen. Riskant, want die hangen vier meter hoog, je hebt minstens een ladder of circuskunsten nodig. En bovendien verblijven er een tweehonderdtal studenten - een niet te verwaarlozen detail, want het is bekend dat die niet voor stevig donker slapen gaan. De volgende ochtend merkt de conciërge de diefstal op, en haalt de politie erbij. Dat is overigens niet de eerste keer. Een jaar voordien werden er zeventiende-eeuwse engelfiguren en een barok Mariabeeld gestolen uit de eetzaal van de professoren. Uiteraard wordt conservator Anne Verbrugge op de hoogte gebracht. Zij maakt al sinds 1987 in haar eentje de Dienst Kunstpatrimonium uit, en beheert de kunstcollecties van de universiteit. E en onderzoek levert echter niets op - niemand heeft iets of iemand gezien. Een half jaartje later, juni ‘99. Anne Verbrugge neemt in de hal van het flatgebouw waar ze dan woont, een tijdschrift mee dat al dagen blijkbaar zonder bestemmeling blijft liggen. Het is een chic Nederlands lifestyle-magazine, en dat laat zich in het weekend wel eens rustig doorbladeren. Bij een interview met een Nederlandse antiquair staat een foto van de man in zijn zaak in Baambrugge, nabij Amsterdam. Daarop ook een stuk van een grijs schilderij dat Anne Verbrugge meteen herkent. Laat achttiende-eeuws, een allegorische uitbeelding met mollige engeltjes en cupido’s in camaïeu of grisaille. Voor één keer kan Anne Verbrugge haast niet wachten tot het maandag is, ze heeft in haar kantoor in de torenkamer van de centrale bib goede foto’s van de schilderijen. De Leuvense politie kan op Nederlands grondgebied niets ondernemen, en dus trekt Anne zelf naar Baambrugge. Ze neemt een collega mee, Tine Padmos, van Nederlandse herkomst en dus met het geschikte accent voor een undercover-operatie. Het antiquariaat blijkt een heel mooie zaak in een rijke buurt met grachten en herenhuizen. En daar hangen ze dus inderdaad, alledrie. Anne vindt in het dichtstbijzijnde politiekantoor Nederlandse

24 C A M P U S K R A N T 1 1 . 1 0 .2 0 01

Pas in juni van dit jaar komt de zaak voor de Arrondissementsrechtbank van Utrecht. Anne wordt als experte opgeroepen om vast te stellen dat het wel degelijk om de gestolen schilderijen uit het Heilig-Geestcollege gaat. Het traject van de schilderijen is ondertussen ook al duidelijk. De Nederlandse antiquair heeft ze, via een - betaalde - tussenpersoon in Maastricht, gekocht van een Leuvense verkoper, die de schilderijen zelf kocht van een man op een brocantemarkt in Luik. De Leuvenaar kan daarvan echter geen factuur voorleggen, en bovendien blijkt de Luikse man op het ogenblik van de feiten ... in de cel te hebben gezeten. Het wordt pas echt goed wanneer de advocaat van de antiquair de tussenpersoon uit Maastricht als getuige opvoert. Die praat zichzelf en de antiquair in vijf minuten in de vernieling, onder meer door te verwijzen naar een eerdere kwestie, deze keer met waardevolle olielampjes. Bij die zaak was dezelfde Leuvenaar betrokken. De Maastrichtenaar had dus al ee rder slechte ervaringen gehad met de herkomst van zijn koopwaar, maar had dat blijkbaar geen reden gevonden om geen zaken meer te doen met de man. Bij Anne gaat ondertussen een belletje rinkelen. Olielampjes staan ook op haar lijstje van gestolen voorwerpen. “Sinds ‘96 zijn er met een zekere regelmaat kunstdiefstallen geweest, waarvan slechts één opgehelderd werd. Een zware houten zitbank in neogotische stijl, ontvreemd uit de hal van het Leo X III-seminarie, hebben we veel later teruggevonden in een lokaal van een studentenvereniging. Maar de andere diefstallen vertonen opvallende gelijkenissen. Het gaat iedere keer om slechts een paar kunstvoorwerpen, de dieven weten heel precies waar die te vinden, en er is op elke plek lef voor nodig foto: Rob Stevens geweest. Ik bedoel, een negentiendeeeuws olieverfschilderij stelen uit de ontvangstsalons van de rector? Als het inderdaad om dezelfde daders gaat, dan hoop ik d at deze zaak een afschrikeffect kan hebben. Het is erg moeilijk om historische stukken die een plaats hebben in college-interieurs en er thuishoren, achter slot en grendel in vitrinekasten op te bergen.” De uitspraak van 12 juli heeft u daarmee ook geraden. In het vonnis staat als conclusie te lezen: “Teruggave van de dr ie schilderijen aan de K atholieke Universiteit Leuven is op het eerste gezicht redelijk en komt maatschappelijk niet onverantwoord voor.” Dat geeft toch maar mooi vertrouwen in het rechtssysteem. En de schilderijen zijn sinds eind september weer thuis.