VAARTOCHT BUITENLAND
ETAPPE 6: NEURUPPIN-POTSDAM
ICH BIN
Deze etappe heeft het beste van twee werelden: rustgevende natuur en mondain stadsleven. Van Neuruppin naar Berlijn is maar een klein stukje en zo vaar je langzaam de uitgestrekte stad binnen. Een stad die ondanks zestien jaar Wende nog veel Oost-Duits heeft. HANNEKE SPIJKER | FOTO’S BERTEL KOLTHOF, HANNEKE SPIJKER
NOORDZEE
W
E hadden het al gehoord van de collega’s; je krijgt de vorige bemanning bijna niet van de boot af. En ja hoor. In Neuruppin zien we de Tijgerhaai na een lange autotocht op een mooi plekje liggen, maar van Jim geen spoor. Dus gaan we verlaat lunchen met uitzicht op ons bootje. Een tijdje later komt Jim aan op een van de vouwfietsen. Hij schuift aan, neemt een biertje, kletst honderduit, maar maakt geen aanstalten om op te krassen. Wij willen weg, nu is het onze beurt! Jim kan zijn reis met de Tijgerhaai nog niet loslaten. Hij belooft zo terug te komen en gaat nog een eindje fietsen. Het is laat in de middag als we hem eindelijk in de auto hebben geduwd en enthousiast heb-
34 | WATERKAMPIOEN#1 2006
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 34
16-12-2005 13:55:25
²
EIN BERLINER...
WATERKAMPIOEN#1 2006 | 35
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 35
16-12-2005 13:14:14
VAARTOCHT BUITENLAND ben uitgezwaaid. We snorren meteen het spiegelgladde water op. Het is erg warm, nog steeds 32 graden in de stuurhut. We willen niet in de laatste plaats ontkomen aan de getatoeeerde hangjongeren die straalbezopen op de steiger liggen en van de Tijgerhaai willen afduiken. En bovendien is de watertank leeg. We zetten koers naar Wustrau, waar we bij een prachtig hotel in het haventje kunnen liggen, het Seeschleusschen. Het sanitair is brandschoon en alleen voor ons. Daar heb ik wel 12 euro voor over. Hoe uitnodigend het terras er ook uitziet, we koken aan boord, want we hebben allerlei verse spullen gekocht. Ach, dat heeft ook wel wat, vanuit je
1
kuip op het terras uitkijken en weten dat je veel geld had moeten betalen voor iets wat misschien niet eens zo lekker was. De watertank loopt ondertussen gorgelend vol. Terwijl de vogels er maar geen genoeg van kunnen krijgen zoeken wij de kooi op, want het was een lange dag. Het varen is de volgende dag al meteen een groot succes; het gebied is prachtig! Stukken bos, kleine kabouterhuisjes met daken van golfplaat of hout, verbouwde stacaravans met drie stoïcijnse Ossies op een wrak bankje ervoor die boe noch bah zeggen. Ze staren ons slechts zwijgend na. Het lijkt alsof ze er al vijftig jaar zitten. Het hebben van zo’n prachtig plekje aan het water leidt niet direct tot geluk, zo te zien. De Spar leek na een wandelingetje door Anton-Pieckdorp vanmorgen ook wel een halve eeuw oud. De schappen waren grotendeels leeg en de keuze was overweldigend; 1 fles melk, 2 stuks yoghurt, zuurdesembrood en sardientjes. De hereniging is hier toch ook doorgevoerd? Of is dit een communistische enclave? Het draagt allemaal bij aan het exotische gevoel. Varend door een sloot met de naam Bützrhin horen we een bijzondere vogel en als we heel langzaam, stapvoets varen, zien we er ook een. Het is een nogal onopvallend bruin gevalletje, maar de zang is zonder meer spectaculair: debdebdebbie... ie...ie...krrr...krrr. De vogelgids biedt uitkomst. Het moet een bosrietzanger zijn. Schuw dier met een grote mond. Ook zien we een visarend, geen zeearend zoals andere collega’s, maar wij zijn snel tevreden. Verder is het opvallend stil,
Vanavond is er een optreden, h
1
Watch out, it’s a giant Jägermeister! Wat een merkwaardig ding daar boven de bomen… Oh, het is een luchtballon in flesvorm.
2
Het hele sluiswachterscomplex wordt langzaam overwoekerd door klimop.
3
Tijgerhaai in het centrum van Berlijn.
4
Het nieuwe Rijksdaggebouw.
FOTO: JEANNINE VAN TIENEN
2
36 | WATERKAMPIOEN#1 2006
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 36
16-12-2005 13:14:54
Neuruppin
Wustrau Hohenbruch
Oranienburg
DUITSLAND N NW
H a ve l
W
Henningsdorf
O
Z
ZW
Tegeler See
ZO
maken. Er is geen wind, geen zon en het lijkt op onweer uit te draaien, de lucht wordt al een beetje grijsgroen. Onze oude praatpaal (hij schrijft zijn naam, Mecki, en telefoonnummer op een drijvende sleutelhanger) geeft desgevraagd ad-
i ne r Rup p l a K na
NO
we zijn alleen met de waterlelies, de vogels en de zon. Tot er een klein Oost-Duits kruisertje van de andere kant komt. We moeten beiden stapvoets varen, want het is hier erg ondiep. Zodra we een beetje gas geven, zuigt de Tijgerhaai zich vast. Om 13.15 uur komen we aan bij Sluis Hohenbruch. Die draait pas om 14 uur, omdat de sluiswachter aan het eten is. Dat doen wij dan ook maar. Op de wal is een speciale voorziening voor kanovaarders. Zij hoeven niet te wachten op de schutting, maar kunnen hun kano op een karretje zetten en aan de andere kant weer te water gaan. Goed idee. De sluis draait stipt op tijd. Het is 31 graden. Na informatie te hebben ingewonnen over het weer willen we naar marina Havelbaude, je ligt er mooi beschut in de schaduw. Daar aangekomen pakt de aardige jonge havenmeester onze landvast aan. ‘Mooi hier’, zeg ik, ‘en zo rustig.’ ‘De havenmeester grijnst. ‘Nog wel. Vanavond komen hier een paar bands optreden, het concert duurt tot drie uur vannacht. We verwachten een man of duizend.’ ‘Ach so... hm... weet u hier nog een haven in de buurt?’ Om kwart voor zes liggen we bij Hotel Dannenberg am Niederneuendorfer See. De havenmeester is lang niet zo knap als de vorige en nogal praatziek. Hij troggelt ons eerst tien euro af voor de nacht (‘Vooruit te betalen ja, we hebben slechte ervaringen.’) en daarna vertelt hij pas dat het ook hier feest is vannacht. Een huwelijkspartij met live band. Nou ja, afwachten maar. Het is zo warm dat we ons niet meer druk
BERLIJN Spandau Spre
e
Wannsee Potsdam
0 0
10 5
20 km 10 zeemijl
© CARTOGRAPHICS
, het concert duurt tot drie uur vannacht
3
4 WATERKAMPIOEN#1 2006 | 37
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 37
16-12-2005 13:15:25
VAARTOCHT BUITENLAND vies over de te volgen route naar Berlijn, want het is een wirwar van vaarwegen en niet elk water is even aantrekkelijk. Volgens Mecki is het Spandauer Schiffahrtskanal de beste manier om in het centrum te komen. Dan gaan we eten. Op advies van onze informant lopen we naar Yugo, een Joegoslavisch restaurant. Het eten is vreselijk! Sla met een halve liter slasaus en biefstuk met een half flesje niet thuis te brengen saus. Wouter heeft een tong vol eitjes, yuk. Om het goed te maken nemen we een ijskoffie op het terras bij de jachthaven en ook dat is geen succes: ongelooflijk vieze slappe koffie met 1 melk en gesmolten ijs dat al eens ontdooid is geweest. Na wat weeklagen hoeven we niet te betalen, maar daar ging het eigenlijk niet om. Ik wil graag betalen voor iets lekkers. We laten toch maar twee euro achter. De serveerster wordt meteen weer een stuk aardiger. De douche is in een hotelkamer op de bovenste verdieping. Een beetje vreemde constructie, maar het is schoon en je krijgt zelfs een handdoek, douchemuts en zeepjes. Achter de hotelfaçade is ook hier weer die archaïsche sfeer
van smederij, dorpsschool en kerk. De school staat trouwens te koop, heeft een enorme tuin en de mogelijkheid tot het maken van ligplaatsen aan het meer. Een schitterende plek met grote bomen aan een straat die kunstig is geplaveid met natuurstenen. Alle huizen zijn vrijstaand en hebben een zee van ruimte eromheen, er zijn schuren en boerderijen, het is alsof we in een andere eeuw zijn terechtgekomen. Maar er is geen geldautomaat te bekennen of een behoorlijk restaurant waar je met je creditcard kan betalen, dat moet je niet willen hier. Terug in het haventje worden we een beetje onrustig van de krassende kraaien, maar ze vallen in het niet bij de schandalige discoboot. Dat is een rondvaartboot, volgeladen met danslustige en drankzuchtige mensen die drie keer per avond langsvaart (gelukkig zonder aan te leggen) en waar een bak herrie uitkomt waar je U tegen zegt. Over het water draagt het geluid ook nog eens lekker ver, zodat je in je bed ligt te stuiteren. Echt idioot. Intussen is de bruiloft ook in volle gang en zien we een tragikomisch tafereel op de steiger. Een dronken man betuigt zijn liefde aan ene Jenny die onbewogen in de verte staart. Uiteindelijk valt hij zelfs op zijn knieën en roept luid wenend dat hij alleen en altijd van haar heeft gehouden. Jenny stapt voorzichtig over hem heen en keert terug naar de bruiloft. De man blijft nog even liggen. De volgende dag zijn we pas om half negen wakker. Het is al erg warm en de havenmeester komt vertellen dat er storm wordt verwacht. Zware storm maar liefst. Hij zwaait ons har-
De volgende dag op de fiets d o
3 38 | WATERKAMPIOEN#1 2006 2
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd Sec1:38
27-12-2005 08:41:35
telijk uit en wij vertrekken naar Berlijn. We zijn nu toch wel erg benieuwd. Het stuk over de Havel is in elk geval heel mooi, maar een stuk drukker dan gisteren. Hier liggen de oevers vol met boten en we komen echt in de bewoonde westerse wereld. Aan de horizon zien we zelfs een energiecentrale en we varen langs Flughafen Tegel. Hoe dichter we bij de stad komen, hoe drukker het wordt. Enorme rondvaartboten vergallen ons vaarplezier door breeduit het hele vaarwater in beslag te nemen en overal te stoppen. Inhalen gaat helaas niet altijd en de sluizen passen als een handschoen om ze heen. Maar goed, we komen uiteindelijk toch waar we willen zijn en maken al om kwart over een vast op de door onze havenmeester Mecki geadviseerde plek, middenin het centrum, vlakbij de Alexanderplatz. Wat is Berlijn uitgestrekt! Het lijkt wel een groot park als je er doorheen vaart en het centrum is zo groot als heel Amsterdam. Vlak na de lunch breekt er een enorm onweer los met zware windstoten. We bevinden ons dan net op de Alexanderplatz en zien de terrasstoelen voorbijvliegen terwijl we schuilen. Na drie bliksemflitsen begint het lang en hard te regenen. We haasten ons terug naar de boot en besluiten een middagdutje te doen. De Tijgerhaai ligt als een huis en de regen doet ons al snel inslapen... ’s Avonds eten we ter compensatie van gisteren in een geweldig Italiaans restaurant aan de Gendarmeplatz, waar we met de o zo handige vouwfietsen naartoe zijn gefietst.
Zoals gezegd: Berlijn is uitgestrekt! Daarna nemen we nog een afzakkertje in het café aan de overkant van onze ligplaats. Het heeft een bijzonder Oost-Duitse uitstraling, wat wel zo exotisch is voor ons. Op de drankenkaart staan zaken als een biercocktail, een Trojaans paard (Guinness met cola – alle liefhebbers van het edele Ierse bier vertrekken nu in afgrijzen hun gezicht) en black and black (Guinness mit schwarzem Johannesbeerliköre). Wij houden het maar op ordinair pils. Lekker. De volgende dag op de fiets door Berlijn. Super! Over de Karl Marx Allee (zo breed dat er een vliegtuig kan
2
d oor Berlijn. Super!
3
4
1
Het karakteristieke Ampelmännchen werd in Berlijn een ware rage. Eerst wilde het stadsbestuur de Oost-Duitse verkeerslichten aanpassen aan de West-Duitse, maar na een spontane actie werd besloten alle verkeerslichten juist Oost-Duits te maken. Nu zijn er snoepjes, mokken en T-shirts met de mannetjes te koop.
2
Hypermodern in de jaren vijftig: de bioscoop aan de Karl-Marx-Allee.
3
Prachtige oude communistische architectuur met tegeltableaus waarop arbeiders worden verheerlijkt.
4
De expansiedrift van het nieuwe Berlijn is onmiskenbaar. Op de Potsdammer Platz verrijzen kantoren, theaters en winkels.
5
De vlooienmarkt op zondag is een mengeling van mensen die de zolder hebben opgeruimd en handelaren. De sfeer is super-relaxed.
5 WATERKAMPIOEN#1 2006 | 39
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 39
16-12-2005 13:16:40
VAARTOCHT BUITENLAND landen), langs socialistische architectuur met mozaieken. We mijmeren over de geschiedenis terwijl we aan de achterkant van de gebouwen in een groene oase fietsen. Zo lijkt het alsof het allemaal zo erg niet was, geen zorgen, geen ambities, geen frustraties. Maar dat was de theorie, in het echt waren de mensen achterdochtig en helemaal niet gelijk. Vandaag doen we Oost-Berlijn en een aangepaste Ostalgietour. Er zijn opvallend weinig mensen op straat en tussen de enorme gebouwen met waarschijnlijk mini-appartementen. Ik zou graag een origineel flatje op de vijfde verdieping zien. We fietsen door leuke buurten met alternatieve eettentjes en komen uit op een kruising van de Bernauerstrasse en de Eberswalder Strasse. Daar is op zondag een enorm grote en gezellige vlooienmarkt. De sfeer is ontspannen en er zijn niet alleen handelaren, maar ook particulieren hebben de bestekla omgekeerd en een kraam gehuurd. Al die tijd blijft een vraag zich aan me opdringen: waar is nou toch De Muur? Er blijkt niet veel meer van
over te zijn. Er is een stukje in het Mauerpark waar je kan schommelen van oost naar west en uiteindelijk vinden we nog een stuk; de Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse 111. Daar krijgen we een indruk van hoe het was. Er is ook een uitkijkpost zodat je over de muur kan kijken en er zijn nog steeds kale stukken niemandsland. Dan is het tijd voor de lunch op het terras van een leuk eettentje in de Zionskirchstrasse, een zijstraat van de Anklauerstrasse. Daarna gaat Wouter terug naar de Tijgerhaai en ga ik op bedevaart naar het paradijs voor vrouwen: Kaufhaus des Westens, of voor intimi: KaDeWe. Afgezien van alle geweldige monumenten en bijzonderheden in Berlijn zou ik hier ik sowieso wel een paar dagen willen worden opgesloten. Een soort Harrod’s, maar ik geloof nog groter en de vijfde verdieping is helemaal volgestouwd met bijzondere etenswaren. Himmel auf Erde... Zelfs de meest geoefende shopper raakt binnen het spoor bijster. Waar moet ik heen? Hoeveel tijd heb ik? Een week? Alleen de tassenafdeling al... De schoe1
Waar is nou toch die muur? OVER DE MUUR Oost-Berlijn, Unter den Linden Er wandelen mensen langs vlaggen en vaandels Waar Lenin en Marx nog steeds op een voetstuk staan En iedereen werkt, hamers en sikkels Terwijl in paradepas de wacht wordt gewisseld 40 jaar socialisme er is in die tijd veel bereikt
En alleen de vogels vliegen van Oost- naar West-Berlijn Worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten Over de muur, over het IJzeren Gordijn Omdat ze soms in het westen, soms ook in het oosten willen zijn West-Berlijn, de Kurfürstendam Er wandelen mensen langs porno- en peepshow Waar Mercedes en Cola nog steeds op een voetstuk staan En de neonreclames die glitterend lokken Kom dansen, kom eten, kom zuipen, kom gokken, Dat is nou 40 jaar vrijheid, er is in die tijd veel bereikt
FOTO: COPYRIGHT ULLSTEIN BILD, BERLIN-DPA, EDITION PANORAMA
Maar wat is nou die heilstaat als er muren omheen staan Als je bang en voorzichtig met je mening moet omgaan Ach wat is nou die heilstaat, zeg mij wat is-ie waard Wanneer iemand die afwijkt voor gek wordt verklaard
Maar wat is nou die vrijheid zonder huis, zonder baan Zoveel Turken in Kreuzberg die amper kunnen bestaan Goed! Je mag demonstreren, maar met je rug tegen de muur En alleen als je geld hebt, is de vrijheid niet duur En de vogels vliegen van Oost- naar West-Berlijn Worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten Over de muur, over het IJzeren Gordijn Omdat ze soms in het oosten, soms ook in het westen willen zijn Omdat er brood ligt soms bij de Gedächtniskirche, soms op het Alexanderplein. H. Jekkers/L. Smit (1984) uitgevoerd door: Klein Orkest
2
40 | WATERKAMPIOEN#1 2006
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 40
16-12-2005 13:17:07
nenafdeling is zo groot als een hele Amsterdamse Bijenkorfverdieping, opschrijfboekjes zover het oog reikt, een paar honderd vierkante meter papieren servetten... en het ergste is dat er op me wordt gewacht bij de Tijgerhaai. Ik moet me losrukken en ik heb nog maar een fractie gezien... Vanavond gaan we naar de Blue Man Group, een theatergezelschap uit de Verenigde Staten. De kaartjes schijnen al maanden van te voren te zijn uitverkocht, vandaar dat we ook al een tijd geleden hebben gereserveerd. De website draagt alleen maar bij aan het raadsel; je wordt niet veel wijzer wat je moet verwachten. Het blijkt geweldig te zijn, maar inderdaad moeilijk te omschrijven. Muziektheater, pantomime, cabaret zonder woorden, dans, acrobatiek, spektakel. Het zit er allemaal in. Een superavond! Op de website www. blueman.com kan je een filmpje bekijken met de blauwe mannen in de hoofdrol. We fietsen naar de boot, eerst door het oude West-Berlijn en dan door een stukje Oost-Berlijn. Na 15 jaar eenheid is het verschil nog overduidelijk. In Oost is nauwelijks een bank of geldautomaat te vinden, in West struikel je erover. Elke vierkante meter in West is bewinkeld. Of zoals een lichtreclame trots meldt: MacDonalds heeft meer dan 50 vestigingen in Berlijn (!). Hier komt wat mij betreft het Klein Orkest weer um die Ecke: West-Berlijn is decadent en verdorven en OostBerlijn is onderontwikkeld en arm. Maar zo zwart-wit is het gelukkig niet.
1
Checkpoint Charlie is nu een monument.
2
Dramatische taferelen nadat was begonnen met de bouw van De Muur.
3
Het veelbesproken Holocaust-monument is behoorlijk indrukwekkend.
Morgen is onze laatste dag. We willen het omstreden gedenkteken voor de jodenvervolging bekijken. Het is een enorm veld donkergrijze betonnen blokken van verschillende hoogte waar je tussendoor kunt lopen. Eronder is een museum. Ik begrijp niet waarom het zo omstreden is; wat mij betreft is het alleen maar indrukwekkend. In een Nederlandse stad zou je niet zo snel plaats vinden in het centrum, maar hier kan het best. We moeten weg, Jan neemt de boot over op de Wannsee. Daar zal het ritueel zich herhalen. We willen er niet meer af.
97 EN BESTEL KIJK OP PAGINA N PAKKET KAARTE HET COMPLETE EN GIDSEN!
3
WATERKAMPIOEN#1 2006 | 41
ANWW0601-034-Tijgerhaai.indd 41
16-12-2005 13:17:40
