Inhoudstafel
I.
Inleiding: de maatschap: successieplanning met behoud van inkomsten en controle
II. De burgerlijke maatschap 1. Wat is een maatschap – wettelijk kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2. Belangrijkste kenmerken van een burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . 3 2.1. Contractuele relatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.2. Persoonlijk karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.3. Geen rechtspersoonlijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2.4. Inbreng door elke vennoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2.5. (On)rechtstreeks vermogensvoordeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2.6. Discretie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2.7. Geen fiscale meerkost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3. Oprichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3.1. Formele geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3.2. Materiële geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3.2.1. Algemene geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3.2.2. Bijzondere geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4. De interne organisatie van de burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 4.1. Bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 4.1.1.
Gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4.1.2.
Statutaire bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4.2. Aansprakelijkheid van de vennoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 4.3. Overlijden van een van de vennoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.3.1. Voortzettingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.3.2.
Verblijvingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
I | © Werken met een maatschap
5. Duur – uittreding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 6. Winstuitkering of reservering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 7. Boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 8. Instrument van vermogensplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 8.1. Bankrelaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 8.1.1.
Opening van een bankrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
8.1.2. Handtekeningsbevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 8.1.3. Schenking van de deelbewijzen met voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 8.1.4.
Contract vermogensbeheer of beleggingsadvies . . . . . . . . . . . . . . . . 27
8.1.5.
Overlijden van een deelgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
8.2. Levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 8.2.1. Nieuw te sluiten levensverzekeringscontract met de burgerlijke maatschap na de schenking van de delen van de burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 8.2.2. Schenking van de delen van de burgerlijke maatschap nadat met de burgerlijke maatschap geïnvesteerd werd in een levensverzekeringscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 8.3. Onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 8.3.1. Aankoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 8.3.2. Gesplitste aankoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 8.4. Leningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
9. Ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 9.1. Gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 9.2. Statutaire voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
10. Fiscaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 10.1. Bij de oprichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 10.1.1. Registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 10.1.2. Inkomstenbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 10.2. Tijdens de duur van de maatschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 10.3. Bij de ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 10.3.1. Registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 10.3.2. Inkomstenbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
II | © Werken met een maatschap
III. De schenking 1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2. Soorten schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 2.1. Volgens de inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 2.2. Volgens de vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.2.1. De handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.2.2. De onrechtstreekse schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.2.3. De vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3. Modaliteiten van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.1. Het beding van conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.1.1. Burgerrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.1.2.
Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3.2. Last van (lijf)rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.2.1. Burgerrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.2.2.
Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
3.3. Beperkingen van het beschikkingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 3.3.1.
Verbod om de geschonken goederen te vervreemden . . . . . . . . . . . . 51
3.3.2. Verbod om de geschonken goederen in te brengen in de huwgemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 3.3.3. Verbod voor de ouders om het wettelijk genot te hebben van de aan hun minderjarige kinderen geschonken goederen . . . . . . . . . 53 3.4. Vrijstelling van inbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 3.5. Voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 3.5.1. Burgerrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 3.5.2.
Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3.6. Restschenking (‘fideïcommis de residuo’) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3.6.1.
Burgerrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.6.2. Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.7. Ontbinding van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 3.8. Zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3.9. Controlebehoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
4. De registratie van de schenking van roerende goederen . . . . . . . . . . . . . 61 4.1. Verplichte registratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.2. Niet-verplichte registratie – vrijwillige registratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
III | © Werken met een maatschap
5. De schenking en de burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 5.1. Oprichting van de burgerlijke maatschap, gevolgd door de schenking van de deelbewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 5.2. Voorafgaande schenking, gevolgd door de oprichting van de burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
6. Tarieven schenkingsrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 6.1. Vlaams gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6.1.1. Vlaams gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6.1.2. Tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6.1.3. Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6.1.4.
Rechte lijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
6.2. Brussels Hoofdstedelijk gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6.2.1. Brussels Hoofdstedelijk gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6.2.2.
Tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
6.2.3.
Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
6.2.4. Rechte lijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 6.3. Waals gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 6.3.1.
Waals gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
6.3.2.
Tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
6.3.3.
Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
6.3.4.
Rechte lijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
7. Tarieven van de successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 7.1. Vlaams gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 7.1.1. Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 7.1.2.
‘Rechte lijn’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
7.1.3.
Tussen broers en zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
7.1.4. Tussen alle anderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 7.2. Brussels Hoofdstedelijk gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 7.2.1. Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 7.2.2.
‘Rechte lijn’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
7.2.3.
Broers en zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
7.2.4.
Ooms, tantes, neven en nichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
7.2.5.
Alle andere personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
IV | © Werken met een maatschap
7.3. Waals gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 7.3.1. Echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 7.3.2. ‘Rechte lijn’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.3.3. Broers en zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 7.3.4. Ooms, tantes, neven en nichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 7.3.5. Alle andere personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
IV. Besluit 1. Voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 2. Nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Bijlage Modelstatuten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
V | © Werken met een maatschap
