Maatschap Gynaecologie
Een miskraam
Diaconessenhuis Leiden Een miskraam
Algemeen Deze folder geeft u informatie over een miskraam. Een miskraam is het verlies van een niet-levensvatbare vrucht. Een van de eerste verschijnselen is dikwijls vaginaal bloedverlies en/of buikpijn. Oorzaak De oorzaak van een vroege miskraam is bijna altijd een aanlegstoornis. Het vruchtje is niet in orde en de natuur vindt als het ware een logische oplossing: het vruchtje groeit niet verder en wordt door het lichaam afgestoten. Meestal is de oorzaak een chromosoomafwijking die bij de bevruchting is ontstaan. In de regel gaat het hier niet om erfelijke afwijkingen, zodat er geen gevolgen zijn voor een volgende zwangerschap. Een eerste miskraam is geen reden voor nader onderzoek; dat adviseren artsen pas na meerdere miskramen. Maar ook dan levert onderzoek bij het overgrote deel van de vrouwen slechts zelden een duidelijke verklaring voor de miskramen op. Kans op een miskraam Vroege miskramen komen betrekkelijk vaak voor: bij ten minste één op de tien zwangerschappen. De kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd van de moeder. Mogelijk hebben vrouwen die eenmaal een miskraam hebben meegemaakt een licht verhoogde kans op een miskraam de volgende keer. Maar nog steeds is de kans dat een zwangerschap wel goed afloopt, het grootst. Is een miskraam te voorkomen Als u zwanger wilt worden, is het verstandig zo gezond mogelijk te leven. Dit betekent gezond en gevarieerd eten, niet overmatig drinken, niet roken en geen medicijnen innemen zonder overleg met een arts. Toch is het niet mogelijk een miskraam te voorkomen. Voor elke vrouw die (opnieuw) zwanger wil worden, luidt het advies om dagelijks een tablet foliumzuur van 0,5 mg te gebruiken tot en met de derde maand. Mocht u voorafgaand aan de miskraam geen foliumzuur hebben gebruikt, dan hoeft u zich hierover niet schuldig te voelen. Foliumzuur vermindert namelijk niet de kans op een miskraam, maar verkleint de kans op een kind met een open rug. Verschijnselen bij een dreigende miskraam Soms nemen zwangerschapsverschijnselen, zoals gespannen borsten en ochtendmisselijkheid, af vlak voor een miskraam. Bij een jonge zwangerschap kunnen vaginaal bloedverlies en soms wat menstruatieachtige pijn de eerste tekenen zijn van een dreigende
2
Diaconessenhuis Leiden Een miskraam
miskraam. Bij de helft van de vrouwen met bloedverlies of wat buikpijn is er gelukkig niets mis en verloopt de zwangerschap verder ongestoord. Onderzoek Bij bloedverlies vroeg in de zwangerschap onderzoekt de arts of verloskundige vaak met behulp van een spreider (speculum) de baarmoedermond. Ook een inwendig (vaginaal) onderzoek is mogelijk: via de vagina worden baarmoeder en eierstokken afgetast. Echoscopisch onderzoek kan duidelijk maken of de zwangerschap nog intact is. Een lege vruchtzak of een niet-levend embryo zonder hartactie zijn met een vaginale echoscopie goed te zien. Als een miskraam is vastgesteld Er zijn drie mogelijkheden als een miskraam is vastgesteld: afwachten tot de miskraam spontaan optreedt; vacuümcurettage: een ingreep waarbij de gynaecoloog het zwangerschapsweefsel verwijdert via de vagina en de baarmoederhals; medicamenteuze behandeling: de ‘spontane’ uitdrijving bevorderen met behulp van medicijnen. De keuze is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Beide benaderingen hebben voor- en nadelen. U bepaalt zelf wat het beste bij u past. Ook is altijd een tussenoplossing mogelijk, zoals een tijdje afwachten, en als het te lang duurt, alsnog een curettage. Mogelijkheid 1: afwachten Een miskraam begint vaak met een beetje bloedverlies. Geleidelijk ontstaat een krampende pijn in de onderbuik en neemt het bloedverlies toe, zoals bij een hevige menstruatie. Tussen het eerste bloedverlies en het op gang komen van de miskraam kan een aantal dagen zitten, maar soms ook een aantal weken. Bij de miskraam wordt de vruchtzak uit de baarmoeder gedreven. Hierna verdwijnt de pijn vrijwel direct. Het bloedverlies wordt langzaam minder. Bij pijn kunt u Paracetamol en/of Naproxen gebruiken. Sommige vrouwen geven de voorkeur aan afwachten, omdat een spontane miskraam de natuurlijke weg is. Andere vrouwen vinden echter dat het afwachten veel onzekerheid oplevert en het normale leven verstoort, terwijl zij soms ook nog zwangerschapsklachten hebben. Een ander nadeel is dat er een kans bestaat dat de zwangerschap niet in zijn geheel naar buiten komt (incomplete miskraam). Het bloedverlies blijft dan aanhouden. In dat geval moet alsnog een curettage plaatsvinden. Mogelijkheid 2: vacuümcurettage Een curettage is een kleine ingreep door de gynaecoloog. De baarmoederholte wordt via de vagina leeggezogen door een dun plastic buisje (vacuümcurette), of wordt met een curette (een soort lepeltje) schoongemaakt. Het verwijderde weefsel gaat voor onderzoek naar het
3
Diaconessenhuis Leiden Een miskraam
pathologisch laboratorium. U krijgt de uitslag van dit onderzoek tijdens de controleafspraak bij de gynaecoloog. De ingreep duurt ongeveer 5-10 minuten en gebeurt in dagbehandeling. Vaak geeft men een korte narcose, of soms een ruggenprik; dan merkt u niets van de ingreep. Complicaties Als u gezond bent, is een curettage een ingreep met een zeer klein risico op complicaties. Een zeldzaam voorkomende complicatie is het ‘syndroom van Asherman’: hierbij ontstaan verklevingen aan de binnenzijde van de baarmoeder. De gynaecoloog moet deze door middel van een operatie weghalen. Een enkele keer komt een perforatie voor: het dunne slangetje of de curette gaat dan per ongeluk door de wand van de baarmoeder heen. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar soms adviseert men extra observatie in het ziekenhuis. Een laatste complicatie is een incomplete curettage, waarbij een rest van de miskraam achterblijft. Het bloedverlies blijft dan meestal aanhouden. De rest van het zwangerschapsweefsel kan alsnog spontaan naar buiten komen. Soms is het noodzakelijk hiervoor medicijnen te gebruiken, of is een tweede curettage noodzakelijk. Mogelijkheid 3: medicamenteuze behandeling Hierbij wordt de miskraam op gang gebracht met behulp van vaginaal ingebrachte tabletten misoprostol (Cytotec). U brengt zelf de tabletten diep in de vagina in en wacht vervolgens het effect af. Dat kan enige tijd duren. Bij veel vrouwen ontstaan na enkele uren baarmoederkrampen en bloedverlies. Als de miskraam doorzet neemt de krampende pijn toe en ook het bloedverlies. Dit is vaak heviger dan bij een normale menstruatie. U kunt hierbij ook bloedstolsels verliezen en soms is het vruchtzakje herkenbaar. U kunt de behandeling na 24 uur herhalen als er geen krampen of bloedverlies is opgetreden. Na 2 à 3 weken komt u terug voor echoscopisch onderzoek. Indien er 24 uur na de tweede gift misoprostol nog geen effect merkbaar is, kunt contact opnemen met de polikliniek voor een afspraak om het verdere beleid te bepalen. Bij ongeveer 8 op de 10 vrouwen lukt het om op deze manier een complete miskraam op te wekken. In enkele gevallen is toch een vacuümcurettage nodig omdat de tabletten niet gewerkt hebben of omdat de miskraam niet compleet was. Misoprostol is niet geregistreerd voor de behandeling van een miskraam. Er is echter veel wetenschappelijk bewijs dat dit medicijn veilig en effectief is. Het wordt voor dit doel inmiddels in vele ziekenhuizen, ook in Nederland, gebruikt. De bijwerkingen vallen meestal mee. U kunt last krijgen van misselijkheid en diarree. Net als bij een spontane miskraam kunt u bij pijn Paracetamol en/of Naproxen gebruiken. Vrouwen die kiezen voor een curettage of medicamenteuze behandeling noemen vaak als argument dat zij het vervelend vinden met een nietlevensvatbare vrucht rond te lopen. Ook het afwachten en de onzekerheid
4
Diaconessenhuis Leiden Een miskraam
over het tijdstip van de miskraam wegen soms zwaar. Een curettage of medicamenteuze behandeling heeft het voordeel dat aan deze negatieve gevoelens een eind komt. Het verdriet over de miskraam zelf moet dan nog wel verwerkt worden. De ervaring leert dat het voor het verwerkingsproces goed is niet te snel in te grijpen. Wanneer medische hulp inroepen na een spontane miskraam of vacuümcurettage Hevig bloedverlies Als het bloedverlies erg ruim is (langdurig veel meer dan een forse menstruatie), kan dit gevaarlijk zijn. Zeker bij klachten van ‘sterretjes zien’ of flauwvallen moet u direct medische hulp inroepen. Aanhoudende klachten Als na een spontane miskraam of curettage krampende pijn en/of zeer fors bloedverlies blijft bestaan, wijst dit op een incomplete miskraam. Er is dan nog een rest van de zwangerschap in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage is dan meestal noodzakelijk. Koorts Koorts (temperatuur meer dan 38˚C) tijdens of kort na een miskraam wijst meestal op een ontsteking in de baarmoeder, die behandeld moet worden. Neem dan contact met de arts op. Ongerustheid Als u ongerust bent over het verloop van de miskraam, kunt u altijd contact opnemen met uw arts of het ziekenhuis. Lichamelijk en emotioneel herstel Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of curettage gaat meestal vlot. Gedurende één tot twee weken bestaat vaak nog wat bloedverlies en bruinige afscheiding. Het is verstandig met gemeenschap (samenleving), zwemmen en in bad gaan te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Douchen kan wel. Uit medisch oogpunt is het niet noodzakelijk een aantal maanden te wachten met opnieuw zwanger worden. De volgende menstruatie verschijnt vaak na ongeveer 6 weken, maar kan soms ook langer op zich laten wachten. Hierna is het lichaam voldoende hersteld om weer zwanger te worden. Psychisch maken veel vrouwen na een miskraam een moeilijke tijd door. De miskraam betekent een streep door de toekomst en brengt een abrupt einde aan alle plannen en fantasieën over het verwachte kind. De verwerking van een miskraam verschilt: iedereen, vrouw en man, doet dat op haar of zijn eigen manier.
5
Diaconessenhuis Leiden Een miskraam
Belangrijke telefoonnummers Overdag: polikliniek gynaecologie: 071 – 517 83 51. ’s Avonds/’s nachts/weekeinde: afdeling gynaecologie: 071 – 517 89 80. Aanvullende informatie en hulporganisaties De website van de Nederlands Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie: www.NVOG.nl Freya, patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek website: www.freya.nl
Heeft u nog vragen na het lezen van deze informatie, dan kunt u die altijd stellen aan de gynaecoloog.
Maatschap Gynaecologie Telefoon: 071 - 517 83 51 Afdeling Gynaecologie Telefoon: 071 – 517 89 80 1114/702758/DIA859
6
