I
EEN SCHETS VAN HET ECONOMISCHE EN SOCIALE PATROON VAN DE GEMEENTE GIETEN
Enkele historische gegevens"
I
Het hoofddorp Gieten is een Drents esdorp, ontstaan op de oostelijke helling van de Hondsrug. Het is van zeer oude datum. Over de vroegste geschiedenis is echter zeer weinig bekend. WeI staat vast, dat Gieten nooit een belangrijk kerspel geweest is. Het dorp Gieten zelf telde eeuwen lang slechts een paar honderd inwoners, b. v. + 250 in 1785, Een groter aantal mensen kon in de landbouw op de betïekkelijk kleine essen blijkbaar geen bestaan vinden, In de 16e eeuw kreeg Gieten een stenen kerkje" dat echter niet meer bestaat" Het werd in de 19e eeuw door het tegenwoordige kerkgebouw vervangen. Enige feodaliteit heeft Gieten gekend door een landgoèd te Bonnen, dat in de 18e eeuw de status van havezathe kreeg. Il de loop van de 17e en 18e eeuw ontstaan de buurtschappen de Hilte, Gieterveen en Bonnerveen- als kleine ontginningsnederzettingen op de zandige gronden aan de overzijde van de Hunze" aan de rand van het veen. Na 1800 neemt de bevolking van deze gehuchties snel toe als de lage veenachtige gronden steeds verder naar het oosten worden afgebrand en in cultuur gebracht" ln dezelfde tijd was de systematische hoogveenafgraving aan de andere zijde van de provinciegrens in volle gang (Wildervanck en Stadskanaal) en begon reeds in Drenthe door te dringen. Om ook het hoogveen in Gieten toegankelijk te maken werd het Nieuwediep gegraven. Van hier uit werden een 30-tal wijken aangelegd in Z. W. richting. om de gegraven turf te kunnen afvoeren. Toen de dalgronden in cultuur werden gebracht. o" a. door achtergebleven veenarbeiders. ontstond in de tweede helft van de 19e eeuw langs het Nieuwediep de gelijknamige buurtschap" Ook werden nog een aantai wijken gegraven ten Z.O. van Gieterveen. Hierlangs ontstonden de buurtschapjes de Streek en de Bovenstreek. Na 1890 werden nog grote stukken woeste grond ten westen van de Hunzestroom ontgonnen" Van de oorspronkelijke uitgestrekte wouden in de gemeente is alleen nog het z.g" f'Zwaremeer" overgebleven (.ca. 20 ha ), Vooral dank zij de ontginningen en de intensivering van de landbouw kon sinds 1890 de bevolking van Gieten nog bijna verdubbelen, In de 20-er jaren is begonnen met de aanplant van de staatsbossen, De industrie in de gemeente Gieten deed zijn intrede omstreeks de eeuwwisseling: de zuivelfabriek en de exportslachterij. De steenfabriek in Nieuwediep werd opge-
richt in 1934.
De bevolking. vroeger en nu. a. Bevolkingsgrootte en -groei in de gehele gemeente: Op 31 december 1920 bedroeg het aantal inwoners van de gemeente Gieten 3326 pêrsonen, waarvan 1721 mannen en 1605 vrouwen. Tot I januari 1962 was dit aantal met 389 marnen en 436 vrouwen toegenomen tot 4151 personen. h"t 42 iaar tijd betekent dit een groei van 24,8 pct- zoals uit tabel 1 blijkt.
b
Tabel
1.
Groei van de bevolking.
Per 3l december
Aanta.l inwoners Indexcijfers brdexcijfers gemeente Gieten gemeente Gieten Drenthe
L920 1930 1940 1945 1950
3326 3384 3631 3792 3957 4113
r960
4r34
1961
4151
100, 0
101,7 109,2 114, 0
119,0 L23,7 L24,3 L24,8
Indexcijfers Nederland
100, 0 106, ?
100,0 115,6
LLg,4 L27,L r.35,9 141,3 L49,9 L52,4
13
0, 0
135,5 148,6 IDí,O 168, 0
.
170,5
T. o. v. 1945 is het aantal inwoners van Gieten toegenomen met 9,5 pct. , terwijl de bevolking van de provincie en van het Rijk met resp. 19, 9 pct. en 25, 8 pct. is gegroeid in dezelfde periode. Il vergelijking tot de omliggende Drentee gemeenten heeft Gieten het grootste aantal inwoners per km2 land,
Tabel 2. Oppervlakte land en de bevolkinesdichtheid per l
Gieten AnIo Rolde Gasselte
Borger
Oppervlakte land in km2
L/L L93L
L/L 1960
Bevolkingsdichtheid
t/r
r93r
L/L L960
4L,70
40,88
81, 1
102, 0
91, l-6
90, 45
105,87 40,25 130,61
r04,05
56,7 29,6 89,3 76,0
64,4 39,3 q(n 82,2
38,95 125,70
b. Het bevolkingsaantal der verschillende woonkernen, Het grootste deel van de bevolking woont volgens tabel 3 op het zandgedeelte van de gemeente, nl. 64 pct. In 1947 bedroeg dit percentage volgens de toen gehouden volkstelling 57 pct. , terwijl halverwege de negentiende eeuw (1849) nog maar 47 pct. van het inwonertal van Gieten op het zand woonde. De verhouding tussen rrzandrr en "veen'r is wat dit betreft in 160 jaar sterk gewijzigd.
Tabel
3.
Het aantal inwoners in de verschillende woonkernen van de Aemeente Gieten volAens de volkstelling 1960.
Aantal inwoners ih hó+
Woonkernen
"/À
f^-
'Woonkernen
tale bevolking Gieten (met Bonnen) Zandvoort (gedeeltelijk) Verspreide huizen
Bonnerveen De Hilte Streek en Bovenstreek Verspreide huizen
2 5
Totaal Gieten Giéteween
64
Nieuwediep
10
Aantal inwoners in pct. v/d totale bevolking
Totaal Gieterveen
8
8 2 5
z
35
Woonwagens
1
Totaal gemeente Gietel
100
c.
Het qeboorte- en vertrekoverschot: Sedert 1945 is het geboorteoverschot van de gemeente Gieten stelselmatig beneden dat van geheel Nederland en van de provincie Drenthe gebleven, terwijl bovendien volgens de hierna volgende tabel hef geboorteoverschot na 1950 de tendentie tot dalen verf,oont. Voor wat het vertrekoverschot betreft blijkt uit de cijfers dat in 5 van de 6 beschouwde perioden het saldo van vestiging en vertrek in Gieten ongunstiger is geweest dan in geheel Drenthe. Tabel 4. Gemiddeld jaarliiks geboorte- en vertrekoverschot per 1000 inwoners (afgerond),
Perioden
L93L/3s L936/40 re4L/ 45 L946/ 50 r
ybrl
bb 1956/ 60
Gemiddeld jaarlijks geboorteoverschot per 1000 inwoners
Gerniddeld jaarlijks vertrekoverschot per 1000 inwoners
Gieten
Drenthe
13
16 L4 L4 20
T2
o
11 18
5
18
L4
I5
L4
+ 9
L2 13
ID 11 10
Nederland
Gieten
L2
t7
Drenthe z 4 6 9
4
Uit deze tabel komt duidelijk rular voren dat de geringe bevolkingstoeneming van Gieten vooral te wijten is aan het grote vertrekoverschot en ook, zij het in mindere mate, aan het geboorteoverschot,
d" De leeftijds opbouw. Reeds geruime tijd is in de gemeente Gieten het proces van de veroudering van de bevolking aan de gang. In de periode 1920-1960 Ís het aandeel van de 0-l4-jarigen in de bevolkingsopbouw met 12 pct, gedaald, terwijl dat van de categorie ouderen is
è
gestegen met 6 pct. De groep productieven is in het genoemde tijdvak met 6 pct. gestegen, Deze stijging heeft zich echter vooral in de dertiger jaren voorgedaan. Na de 2e wereldoorlog is het percentage van de 15-64 jarÍgen nagenoeg constant gebleven. Binnen deze groep werkt de veroudering echter ook door. Uit tabel 5 komt ook naar voren dat Gieten t. o. v, de gehele provincie Drenthe veel ouderen herbergt.
Tabel 5. Leeftijdsqroepen in pct. van de totale bevolking. Drenthe
Gieten
Leeftijdsgroepen Jeugdigen (0-14 jaar) Productieven (15-64 jaar) Ouderen (65 jaar e. o. )
L920
1950
r9bb
1960
196 0
39
28
27
27
31
co
63
63
62 11
60
100
100
I
100
100.
10
100.
I
Uit tabel 6 blijkt dat de leeftijdsopbouw in het zandgedeelte van de gemeente Gieten afwijkt van die in het veengebied. De verschillen zijn vooral te vinden in de categorieën jeugdigan en productieven, De eerstgenoemde groep is in het veen sterker vertegenwoordigd dan op het zand, terwijl het omgekeerde geldt voor de productieven. Tabel 6. LeeftiidSgroepen in het zand- en veengebied van de gemeente Gieten in pct.
0-r4 jr. Zand Veen
jr.
15-64
26
64
29
61
65
jr.
Totaal
e" o"
100 100
10 10
e. De politieke en godsdienstige samenstelling van de bevolking. De cijfers over de politieke indeling van de gemeente zijn opgenomen in tabel 7. Hierbij is uitgegaan van de 2e Kamerverkiezingen in 1959. Ter vergelijking zijn, behalve Drenthe en Nederland, eveneens de buurgemeenten vermeld.
Tabel 7. De resultaten van de 2e Kamerverkiezingen in pct" in
Politieke samenstelling Gieten
AnIo
RoIde Gassel
A.R. S.G. P. c.
P.v.
K. V. P.
56,8 RR
I
Bruggroep P. S. P.
,t
L 9
}
Boerenpartij
c.P.N.
,3 57 ,9
32
)
t
Borger Dren- Nederland
te
van de bevolking V. V, D. P. v. tl. A. C. H. U,
1.959"
0,6 0,8 T,2
0,7 1,5 1,6
0,4 100,0
0,5 100,0
J
,5 46,9
42
the L7
,2
1R I
18, 3
5r,4
42, 6 11, 5 16,
10, 6
2,8
'tt L
11,3
1,6
0,7 0,5
6,8 1,0
0,3
1,6 0,7 2,3 AL
100, 0
100, 0
100, 0
0,5 0,3 100,0
L2,2 30,3
8,I
8
0,6
3l-, 6
0,7 3,0 1,8 100,0
9
In tabel 8 zijn de resultaten van de volkstellingen 194? en 1960 t, a. v, de godsdienstige samenstelling van Gieten, een aantal buurgemeenten, Drenthe en Nederland neergelegd.
-
Tabel 8. Godsdienstige samenstelling v/d bevolking in pct. N. H. L947
Gieten Anlo Rolde 1 ) Gabselte
Borger Drenthe 1) Nederland
f.
1960
81, 3
86,5
l)
aQ a 60, 0 63, 0 60,2 31, 1
65
,4
62,
L
Geref. r947 19 60 4i 4,7 10 2,8 3,0 L2 ,6 11,6
t2,8
IL,4
R. K.
a1
Geen
L947
1960
L947
1960
r947
nL
0,7 0,6
0,5 0,5 0,7 3,3 A2
1L 1,0
13,1
0,3
0,6 0,5 t, ó
0,7 1,5
7,0
16, 0
Andere
38, 5
1960
qq
r0, 8
11,9' ?3,6 5,1
18, 7
QA
13,0
3,7
17, 0
18, 8
1q q
De sociale structuur der verschillende woonkernen.
Tabel 9. Sociale samenstelling van de dorpen en buurtschappen in de gemeente Gieten in pct. volgens de volkstelling 1960.
Woonkernen
Boeren Landar- NietEmpl oyé's Zelflst. TotaaI beiders agrari- en vrije middensche ar- beroepen standers beiders
Gieten Zandvoort
20 76
5
37
6
I2
Verspreide huizen in het zandgebied
37
37
2I
T2 LZ
32
8
27
22
21
46
,1
7
18
I5
28
6
44
48
26
2I
4L
23 10
36 óo
Gieterveen Nieuwediep Bonnerveen De Hilte Streek en Bovenstreek Verspreide huizen in het veengebied Gehele gemeente
Drenthe (+) 2)
ÁF
24
40
22
16 6
7
18
100 100
Absoluut aantal gezinshoofden 639 22
103
22
100 100 100 100 100
5
100
51
100
26 1097
7
T4
r00
l-3
100
52
89 92
23
De eerste twee kolommen samen geven een beeld van het agrarische karalder van het dorp of buurtschap. Het agrarische karakter blijkt het sterkst te zijn gehand1
) Volkstellinggegevens nog niet gepubliceerd.
2) Eigen schatting.
IO
haafd in de buurtschappen Zandvoort, Streek en Bovenstreek en Bonnerveen. Ook de categorie "verspreide huizen" bestaat voor rond 60 pct, uit boerderijen en landarbeiderswoningen. Relatief veel industriearbeiders wonen er in het hoofddorp GÍeten, in De Hilte en vooral in Nieuwediep. Zij werken voor een belangrijk deel buiten de gemeente, zoals ook uit de gegevens over het forensisme blijkt. VeeI middenstanders (5e en 6e kolom) wonen in Gieten en Gieterveen, maar ook Bonnerveen en De Hilte hebben nog enige middenstand. De sociale samenstelling van de gemeente als geheel wijkt niet veel af van het Drentse gemiddelde. Slechts het percentage industriearbeiders ligt wat lager, ten gunste v4n de landarbeiders. Sedert 1956 is de structuur wel verschoven als gevolg van de toenemende industrialisatie in de provincie Drenthe en Groningen. Bedroeg het percentage landarbeiders in 1956 nog 16 voor de gehele gemeente; in 1960 is het gedaald tot 10 pct. Daarentegen is het aantal van de niet-agrarische arbeiders gestegen van 26 pct. rn 1956 tot 35 pct. in 1,960.
g, Het onderwijs. Voor wat het onderwijs en in het bijzonder het voortgezet onderwijs betreft geven de volgende tabellen een beeld van dit aspect van het maatschappelijk leven in de gemeente Gieten. Vergeleken met de buurgemeenten Gasselte en Borger neemt Gieten bij de belangstelling voor het dagonderwijs bij kinderen vanaf 14 jaar een gunstige positie in. Binnen de gemeente Gieten zijn het vooral Gieterveen (+ De Hilte) en Bonnerveen, die de hoogste belangstellingspercentages te zien geven. Opvallend Ís dat in de gemeente Gieten een groter percentage meisjes dagonderwijs volgen dan jongens. Tabel 10. Aantal personen van 14 iaar en ouder dat dagonderwiis geniet per 100 14-19
iongeren.
1)
Woonkernen
Gieten Overig zandgebied Gieterveen + De Hilte Bonnerveen Nieuwediep Overig veengebied
Totaal
M oi)
63
43
39
Gemeenten
Gieten Gasselte
Borger 60
7T
M
Totaal DY
58
49 47
54 50
66
91
72
32
+c 40
Ook in Gieten is duidelijk het verschijnsel te bespeuren van de toenemende betekenis van het onderwijs. Hebben in de leeftijdsgroep 55 jaar en ouder slechts 1,2 pct. der mannen en 0, 4 pct. der vrouwen voortgezet algemeen vormend onderwijs genoten en voltooid, in de categoríe 2O-24 jarigen voltooiden 19,3 pct. der mannen en 15,6 pct. der vrouwen dit soort onderwijs. Ook bij het landbouw- en technisch onderwijs is deze ontwikkeling te bespeuren zoals tabel 11 aangeeft.
!)
Zíe voot de absolute cijfers bijlage 21.
I1 Tabel 11. Voltooid algemeen vormend en beroepsonderwiis per leeftiidsAroep in de gemeente Gieten in 1960. Algemeen vormend onderwijs in pct. van de leeftijdsgroep
LuuftliA"-
Mulo
groepen
15-19 20-24 25-39 40 - 54 55
h.
M
jaar jaa]' jaàr jaar
jaar
V.IIMO. M
tt 7,5 T4,L ro, o
e. o.
8,0 4,3 0,2
3,0 o,e tt 1,0 1,0 0,2 1,0 0,2
Beroepsonderwijs in pct. van de mannelijke beroepsbevolking Totaal L. L. S. L, T. S. Middelbare en hogere opleiM v dingen ,, 20 ,5 25,9 19,3 ra, o 16,0 23 ,7 1' 11,1 13, 3 ' 6,7 2,L 1t. 0,4 4,4 0,9 0,4
De woningsituatie.
Uit de onderstaande tabel valt op te maken dat de woningtoestand in de gemeente Gieten, wat het percentage 1- en Z-kamerwoningen betreft, ongunstig afsteeliÍ bij de omliggende gemeenten en de provincie Drenthe als geheel. Ten opzichte van Drenthe geldt dit ook voor het aantal vertrekken per 100 inwoners. Tabels 12. Woninggegevens volgens de woningtelling I 956.
Gieten Percentage 1- en 2 -kamerwonÍngen 24 Aantal vertrekken per 100 inwoners L02 Percentage woningen gebouwd na
Borger Drenthe
Anlo
Rolde
Gassel te
22
20
l-ó
18
103
ae
113
qc
19
15 (1e)
105
194 5:
in 1956 (in 1960 I)
19 )
(23 )
18 (1e)
(-)
24
T7
(24)
(
)
Binnen de gemeente zijn de verschillen, wat de woonruimte en de ouderdom van de woningen betreft, nog vrij groot volgens de woningtelling l-956 en de beschikbare gegevens van de volkstelling van 1960.
1) Volgens volkstelling 1960.
l2 Tabel L3. Woninggegevens binnen de qemeente Gieten in 1956 en 1960.
woonKernen
I- en z- Aanslui- Aansluikamer- ting op ting op woningen electri- waterciteit leiding 7o
Gieten Zandvoort Verspreide hui zenzand Gieterveen Nieuwediep Borurerveen De Hilte Streek en Bovenstreek Verspreide huizen veen
20 48 32
Totaal gemeente Gieter Drenthe
24
8
34 27 24 42 59 Li)
7a
t:
Gebouwd Wonin na 1945 gen in
eigen1956 1960 dom 7o
Vo
85
28 4
L2
56 98 94 q1
22 10
100
80 79
98
83
70
19
94 94
75 70
4
1 95 6
1960
Vo
Va
604 661
32
22
76 70 63
OI
90
90
13
ÊÀ
5
67 82
109 89
4
69 74
104 89 26 54
2
83
Totaal aantal woninsen
24
19
OI
48 27
1076 t118
46
Vooral de hoge percentages 1- en Z-kamerwoningen in de kleine buurtschappen ziin opvallend" Ook in de vrij grote buurtschap Nieuwediep is de situatie wat dit betreft zeer ongunstig, Noemens'lvaardige nieuwbouw had tot L960 alleen plaats gevonden in Gieten, Gieterveen en Nieuwediep. Woningwetwoningen zijn volgens de woningtelling van 1956 ook alleen in deze plaatsen gebouwd en wel 92 in Gieten, 11 in Gieterveen, In het kleine gehuchtje, Zandvoort was de toestand op het gebied van electriciteit en waterleiding in 1956 nog primitief" Waterleiding ontbrak verder ook nog in bijna de helft van de huizen aan het Nieuwediep en in ruim 80 pct, van de verspreide huizen iÍI de gemeente.
i.
Het forensisme. De onderstaande tabellen geven inzicht in de mate van forensisme voor de gemeente Gieten als geheel in vergelijking tot enige andere gemeenten in Drenthe en voor de verschillende woonkernen binnen de gemeente. De percentages hebben betrekking op het aantal hoofden van huishoudens. Tabel 14. Buiten de woongemeenten werkende hoofden van huishoudens in 1956 en 1960. Percentage forensen Aantal forensen Woonkernen Woningteuing Volkstellrng Woningteling V olkstelling L
Gieten Zandvoort
Verspreide huizen zand
Gieterveen Nieuwediep Bonnerveen De Hilte Streek en Bovenstreek Verspreide huizen veen Gemeente Gieten Gemeente Anlo Gemeente Rolde Gemeente Gasselte Gemeente Borger
956
1960
82
101 1
1956
16
't^
5
11 13
39
24
8 3 1
11
i) 9
3
10
8
6 .t
r73
279
75
254
20 15
z4 L2 13
16
7
8
2
L46 IóI)
1960
1; LZ
ID 18
7
246 522
25 10
z6 20
1) Thans is Zandvoort geheel van electriciteit voorzien, terwijl in de gehele gemeente nog ongeveer 15 paniien niet zijn aangesloten op de waterleiiiing.
13
i.
' _
De financ iëIe welstand.
In tabel 15 is getracht een beeld te geven van de gemiddelde inkomens in Gieten en de omliggende Drentse gemeenten om op deze wijze inzicht te krijgen in de welvaartspositie van de eerstgenoemde gemeente. Het blijkt dat Gieten in deze vergelijking geen slecht figuur slaat. Wat betreft het gemiddelde vermogen per inv/oner in 1.956 staat Gieten op de tweede plaats na Rolde, terwijl ze van de beschouwde gemeenten in 1955 bovenaan staat voor wat betreft het gemiddelde inkomen per inwoner. Uitdrukkelijk zij hierbij nog vermeld dat de gegevens betreffende het gemiddelde inkomen vermogen met grote voorzichtigheid gehanteerd dienen te worden.
"r
Tabel 15. Irkomens- en vermogensverhoudingen van een aantal gemeenten, Drenthe en NederIand.
Gieten
Gemiddeld inkomen per belastineDlichtiee -, or^Ji* J looo) I Gemiddeld inkomen \per inwoner {x:Í looo) /Gemiddeld vermosen I per belastineDlichliEe -.^--)i' ryao\' í- rooor lGemiddeld vermogen Iper inwoner (x J 1000)
Anlo
RoIde Gassel- Borger Dren the te
NederIand
r
I
ao 'lL
(q
!,2
1'
14
q
IA
5L
ao
3,7
,7
óro
4,3
1,3
L,7
56,0
77 L
,A
3,0
Volgens de woningteliing van 1956 waren de welstandsverhoudingen binnen de gemeente als volgt:
Tabel 16. Procentuele verdeling van de hoofden van huishoudens over drie inkomensgroepen. J :ooo, Gieten Zandvoort Verspreide hui zen zandgeb. Gieterveen Bonnerween Streek en Bovenstreek Nieuwediep De Hilte Verspreide huizen veengeb. Gemeente Gieten Drenthe Nederland
34 30 32
-- f
aooo,
--
J 6000,
-- >J 6000, -
oó 62
13 +
59
11
oít À
44 49 ?o
QO
L2
9Ê,
69
o o
ÀÈ
30 ao
óc
l-0 60 48 48
10 1a
t7
Totaal 100
100 100 100 100 r.00 100 100 10p 100 100 100
14
De Bestaansbronnen.
.
a. De beroepsstructuur. Een groot deel van de bevolking van Gieten l'ond zijn bestaan in de landbouw. Het percentage mannen werkzaam in de agrarische sector is echter van L947 tot 1960 sterk gedaald, zoals uit de onderstaande tabel is te lezen. Daarentegen is de werkgelegenheid in de industriële sfeer aanmerkelijk toegenomen, hetgeen vooral zijn oorzaak vindt in de groei van de exportslachterij in het genoemde tijdvak. De dienstensector" bestaande uit handel, verkeer en de overige bedrijfstakken is vrij stabeil gebleven.
Tabel 17. Beroepsstructuur (mannen) van de gemeente Gieten in procenten
Volkstelling 1947
Landbouw 54 36
19 60
1947-1960
Nijverheid Handel enVerkeer Overige be- Totaal driifsbakken 28 4L
11 11
-18
0
7
100
L2
r00 0
b. De landbouw. In 1960 is - uitgaande van het aantal mannen werkzaam in de verschillende beroepen - de landbouw in de gemeente Gieten niet meer het hoofdmiddel van bestaan" Zij heeft deze plaats moeten afstaan aan de nijverheid. Desalniettemin verdient nog 36 pct. van de werkzame mannelijke beroepsbevolking zijn brood in deze sector van het economische leven en vormt zij dus een belangrijke bedrijfstak. De landbouw in Gieten behoort voor een groot deel tot de gemengde vorm- Volgens de uitkomsten van de landbouwtelling van 1961 blijkt 61 pct. van de totale oppervlakte cultuurgrond door bouwland te worden ingenomen. 1) In de periode 1950-1961 is een kleine relatieve
verschuiving te constateren van bouwland naar grasland. Een groot deel van deze verschuiving kwam ten goede aan de kunstweiden. De oppervlakte cultuurgrond is in de genoemde periode gedaald met 2 pct" t. o" v" 19b0. Ir 1959 bedroeg dê gemiddelde bedrijfsgrootte in het zandgedeelte van de gemeente Gieten 9,4 ha. en in het veengebied 11,2 ha, Van het totaal aantal bedrijven met cultuurgrond in het bezit van landbouwers was in 1959 2) op het zandgebied van Gieten 26 pct. kleiner dan b ha. en 56 pct. ldeiner dan 10 ha. Voor het veen bedroegen deze percentages resp. 14 en 33, Hieruit blijkt wel dat Gieten een relatief groot aantal kleine landbouwbedriiven telt. raber 14" Jroepsbe,rolking in de la.rdbouw in 1942 Jaren
r947 19 60
Bedrijfshoofden
M
v
287 263
18 4
1) Zie bijlage 11. 2) Zie bijlage 10.
"r,
1960
uolg.n" d" r""p. uolkstuui.rqu.r.
Medewerkende Bedrijfs- Arbeiders Totale beroepsgezinsleden leiders bevolking !;chtge- línde- e. d. noten ren M M M M M V 138 89 z 270 10 650 208 78 67 L7 1 L23 1 100 454
r5
c.
De industrie.
In de industriêle sector zijn per 1-7-1960 werkzaam 366 mannen en 24 vrouwen. De ontwikkeling van de industriëIe werkgelegenheid vertoont vooral in de eerste 10 naoorlogse jaren een grillig beeld. Na 1955 verloopt zij meer volgens geleidelijke Danen"
Tabel 19.
Aantal werkkrachten we4lzaam in de lndustriële bedfliyg4_14_q9_C9!S99$9S&@g. Per
Mannen
Vrouwen
TotaaI
1-7 -1940 L-7 -1946 1-7.-1950
L64
10
L74
L-7 -L957
72
256 L7L 325
4
260
7
178
11
óóo
1-?-1958 1-7-1959 t -7-1960 1- 7 -1961
r-
í -t- yDa
_r- Í
-r
yDo
I
Per
Mannen
Vrouwen
321 3L4 305 34r 366
TotaaI o
18
Qa
I8
.332
20 17 24
a9
R
358 390
Tot de industriële bedrijven in de gemeente Gieten kunnen gerekend worden de Steenfabriek en Kalkbranderij "De twee Provinciën", de Centrale Bakkerij "Gieten-Bonnen", de N, V. Exportslachterij Udema en de Coóperatieve Zuivelfabriek "Gieten-Bonnen".
d. De dienstensector, De gemeente Gieten telt ruim 100 middenstandsbedrijven (detailhandel + ambachten) waaronder de volgende winkels:
Tabel 20.
Aantal detailhandelsbedriiven in de gemeente Gieten. Winkels Broodbakkerij Zuivelprodukten Kmidenierswaren Slagerijen Groentehandel Bloemist
Aantal 7
1
Gemiddelde omzet-dichtheid in personen per winkel binnen de gemeenten avo 4L70
t7 3 2 1
13 90 208 5
4L7 0
Sigarenhandel Meubelen Boekhandel
l_
695 4r7 0
2
2085
Fotoatelier Drogist
2
1 3 7
2085 1043 1390 4170 13 90 595
1
4L7 0
Manufactuur Schoenhandel Touwwerk enz" Schilder benodigdheden Rijwiel- en kachelhandel Goud en zilver
I
4L7 0
Tot de horeca-sector behoren 3 hotels en een aantal café- en restaurantbedrijven. Bovendien zijn er nog een vijftal pensionbedrijven. Het totaal aantal bedden kan geschat worden op ruim 50. Daarenboven zijn er enkele particulieren die in het vacan-
t6 tieseizoen kamers verhuren, waardoor het aantal bedden in feite nog groter kan zijn. Bij de overheid zijn in 1962 werkzaam 66 mannen en L0 vrouwen als volgt ver-
deeld:
"
Mannen YfSgwgg
Mannen Vrouwen
81 Vleeskeuringsdienst 7
u"r.o"
Gemeentehuis
Gemeentewerken
lager onderwijs Kleuteronderwijs Belastingdienst Openbaar
20
oo-
Rijkspolitie Posterijen
-
96
6
-
3
, -\ I i
4
e, De arbeidsreserve, Een goede indruk van de arbeidsreserve in de gemeente Gieten rvordt verkregen door de Werkloosheidscijfers gedurende de onderstaande reeks van jaren" Het betrefl hier het gemiddelde aantal bij het arbeidsbureau geregistreerde werkloze mannen"
1933 1938 1946 L950 1955 1956 1957 1958 1959 1960
96
86
2
30
66
55
59
76
67
1961
45
37
Irr de laatste jaren bedraagt de structurele werkloosheid gemiddeld + 30 man. Ter vergelijking is in het volgende staatje opgenomen de gemiddelde mannelijke werkloosheid in procenten van de gemiddelde mannelijke bevolking in Gi.eten en enige omliggende Drentse gemeenten alsmede die van de gehele provincie.
Tabel 21, Gemiddelde mannelijke werkloosheid ln procenten van gel4iddglle mannelijke bevolking. Jaat Gieten 1950 .lYDD
ryao 1957 19 58
1959 19 60
1961
3,1 2,6 to óra 3,1
2rr
Anlo
Rolde
Gasselte
Borger
Drenthe
2,L
0,4 1,1 1,0
,L L' A1 L9. 4,9 4"5 3,1 2,6
Lt 4,9
a-1
t9 t, 2'5
2,0 1"1
r,2
1L 1L 0,7 0,6
L9 Lq
4r0
3,6 3r 9
5"1
5,1
4,5 3,0 2"4
4,,5
3,3 2"0
Het Vreemdelingenverkeer.
Het recreatiegebied in de gemeente Gieten kan onderscheiden worden in een drietal complexen: 1, Het Zwanemeercomplex, gelegen ten noord-westen van het dorp Gieten en bestaande uit het gemeentelijk wandelbos '!Het Zwanemeerrr met het natuurbad en het gemeentelijk kampeerterrein, tezamen met de verlaten zandgraverij, 2" De staatsbossen ten zuidwesten van het dorp Gieten en het natuurreservaat rrHet Sekmeertr. 3. Het Bonnerveld in de omgeving van het dorpje Bonnen. Voor dit terrein met het afwisselende natuurschoon, bestaande uit bosjes, bouwland en zandgronden, is nog geen definitieve bestemming gevonden, Naast de bovengenoemde recreatieterreinen moet apart vermeld worden de weg van
,
a =
uitzichI op hef
veengebied
Brink fe Gieten
L7
Gieten naar Eext, die over de Hondsrug loopt en aan beide zijden een bijzonder rirooi panorama biedt. AIs vacantiehuis beschikt de gemeente over "Klein Hilbingshof", een oude saksische boerderij uit het jaar 1604. Deze boerderij, die thans gerestaureerd en ingericht is met 18e eeuws meubilair, bevindt zich in de nabijheid van het Bonnerveld. Ook de oude korenmolen van 1833 in de buurt van het gemeentelijk uitbreidingsplan "Noord-Esrr trelÍ de aandacht van menig toerist. De verschillende hotels en pensions benevens de particuliere kampeerboerderij "De Hondsrug" en enige zomerhuisjes bieden een gevarieerde accomodatie aan de vreemdeling.
