i d11 startscherm deeltoets 3F vbex Materiaal MBO COE Nederlandse taal 3F voorbeeldexamen Jaar Nederlandse taal

1972015

MBO COE 20122013 Nederlands 3F voorbeeldexamen

Package :MBO COE 20122013 Nederlands 3F voorbeeldexamen Toets :MBO COE 20122013 Nederlands 3F voorbeeldexamen Sectie :MBO COE 20122013 Nederlands 3F voorbeeldexamen :A1 Sponzen :B1 Je recht halen :C1 Warm eten :D1 Weet wat je koopt :D2 Podiumangst :D6 Fastfood Dit examen is primair ontwikkeld ten behoeve van de afname in het kader van het centraal ontwikkelde examen in het middelbaar beroepsonderwijs. Ten aanzien van het oorspronkelijk werk van derden, opgenomen in de examenopgaven, bestaat geen onvoorwaardelijke overnemingsvrijheid; alle auteursrechten, ook die bedoeld in artikel 15 Auteurswet, worden voorbehouden. Cito heeft ernaar gestreefd de auteursrechten op in dit examen gebruikt materiaal te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Diegene die desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen via [email protected].

i. 10000d11 startscherm deeltoets 3F vbex Materiaal MBO COE Nederlandse taal 3F voorbeeldexamen Jaar Vak Niveau Aantal teksten Aantal vragen Examenduur

2012 2013 Nederlandse taal 3F 6 50 120 minuten

Het examen bestaat uit de volgende onderdelen: Lezen Spons voor schone visteelt Je recht halen We moeten 's middags weer warm gaan eten Luisteren Weet wat je koopt Podiumangst Fastfood Algemene instructie: . Je bent vrij in de keuze van de volgorde van de teksten. . Ook de vragen kun je in een zelf gekozen volgorde maken. We raden je echter aan de volgorde van de vragen bij een tekst te volgen. . In het volgende scherm vind je de bedieningsinstructie van het examen. Lees deze instructie aandachtig door voordat je aan de vragen van een tekst begint. . Je kunt instructie en introductieschermen altijd weer oproepen. Klik op de bijbehorende i in de blauwe balk onder het examen. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

1/55

1972015


. We raden je aan de leesteksten eerst helemaal door te lezen en daarna de bijbehorende vragen te beantwoorden. . Speel ook bij de kijkluisterfragmenten eerst het fragment helemaal af en beantwoord daarna de bijbehorende vragen. Tijdens het kijken mag je aantekeningen maken. Je kunt het fragment zo vaak terugspoelen als je wilt. Denk er wel aan dat de examentijd doorloopt. . Het kladpapier met aantekeningen moet na afloop worden ingeleverd.

i. 10000b 10000b (bedieningsinstructie) Materiaal Bedieningsinstructie Algemeen . Om een vraag te zien, klik je op het nummer van de vraag onder in het scherm. . Als je een vraag beantwoord hebt, verandert de kleur van het vraagnummer onder in het scherm. . Om de vraag te beantwoorden klik je op het antwoord dat volgens jou het goede antwoord is. . Je kunt antwoorden altijd weer verbeteren. . Je gaat naar de volgende vraag met de grote pijl rechtsonder of je klikt op het volgende nummer in de blauwe taakbalk. Lezen . De leestekst vind je links op het scherm. Door te scrollen kun je de hele tekst lezen. KijkLuisteren . Het onderdeel luisteren bestaat uit 3 programma's, waaruit je telkens fragmenten ziet. . Het beeld staat links op het scherm met daaronder de bedieningsknoppen: Start Stop Pauze Vooruit Achteruit Trackbalk

De trackbalk geeft het verloop van het fragment aan en biedt de mogelijkheid door het fragment te scrollen.

In de blauwe taakbalk rechts boven in het scherm zie je deze geluidsknop. Hiermee kun je het volume bepalen. Klik met de muis op de pijl rechtsonder om met het examen te beginnen.

https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

2/55

1972015


i. 20044 Spons voor schone visteelt instructiescherm Materiaal Hierna volgt de leestekst:

Spons voor schone visteelt Bij deze tekst horen 12 vragen.

1. 20032 Spons voor schone visteelt vraag 2 Keuze

Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

3/55

1972015


Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Waarvoor is deze tekst in hoofdzaak bedoeld? A om de lezer te amuseren B om de lezer te informeren C om de lezer te overtuigen


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

4/55

1972015


bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

5/55

1972015


sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Uit welke alinea('s) bestaat de inleiding van dit artikel? A alinea 1 B alinea 1 en 2 C alinea 1, 2 en 3


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

6/55

1972015


(3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

7/55

1972015


(9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." De titel van dit artikel is 'Spons voor schone visteelt'. Welke alinea's hebben een rechtstreeks verband met de titel? A alinea 3 en 5 B alinea 5 en 7 C alinea 7 en 9


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

8/55

1972015


middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." In alinea 2 trekt Ronald Osinga de conclusie: "Dat hebben we onderschat." Wat bedoelt hij daarmee? https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20n…

9/55

1972015


A Het in de handel brengen van de producten viel erg tegen. B Het kweken van sponzen was moeilijker dan hij eerst dacht. C Het ontwikkelen van goede technologieën kostte veel meer tijd dan verwacht.


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

10/55

1972015


nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Lees nogmaals alinea 3. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie," zegt Osinga. A Dit is een argument. B Dit is een feit. C Dit is een mening.


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

11/55

1972015


wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

12/55

1972015


alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." In alinea 4 zegt Osinga dat de zee nog niet zo lang als bron voor medicijnen wordt gebruikt. Welke verklaring geeft hij hiervoor? A De eerste medicijnen werden pas in 1950 uit de zee gewonnen. B De zee is moeilijker toegankelijk dan het oerwoud. C Het eerste middel uit zee komt uit een spons.


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

13/55

1972015


moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

14/55

1972015


interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Lees nogmaals alinea 4 en 5. Wat is de relatie tussen alinea 4 en 5? A Alinea 5 bevat een conclusie op basis van alinea 4. B Alinea 4 bevat een oorzaak en alinea 5 een gevolg. C Alinea 4 bevat een standpunt en alinea 5 argumenten voor dat standpunt.


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

15/55

1972015


lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Lees nogmaals alinea 4 tot en met 8. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

16/55

1972015


Waarom zijn sponzen geschikt als biofilter? A In Singapore is er een vergelijkbaar biofilterproject met goede resultaten. B Sponzen zijn al nuttig gebleken voor het ontwikkelen van medicijnen. C Sponzen zijn er van nature op gericht veel stoffen uit het water te halen.

9. 20040 Spons voor schone visteelt vraag 10 Keuze 13.

Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

17/55

1972015


verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." In alinea 6 zegt Osinga dat sponzen een rijke bron van antibiotica zijn geworden. Dit is een uitspraak A waarvoor hij feitelijke argumenten geeft. B waarvoor hij geen argumenten geeft. C waarvoor hij subjectieve argumenten geeft.

10. 20036 Spons voor schone visteelt vraag 6 Keuze https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

18/55

1972015


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

19/55

1972015


bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Lees nogmaals alinea 7. Wat doet Ronald Osinga als hij zegt: "Daar is de toeristenbranche niet blij mee"? A Hij gebruikt een understatement. B Hij is sarcastisch. C Hij overdrijft.


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

20/55

1972015


optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

21/55

1972015


(8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Wat staat er in de laatste alinea? A een conclusie bij de tekst B een samenvatting van de tekst C informatie over het onderwerp


Spons voor schone visteelt (1) Sponzen zijn zeer primitieve dieren die zich vastzetten op de zeebodem. Ze vangen hun voedsel door water te filteren. Er zijn meer dan 5000 soorten bekend. De meeste mensen kennen sponzen om hun auto of de ramen mee te wassen. Maar een spons kan meer. De giftige stoffen in de spons die nodig zijn om zich te verdedigen tegen vijanden, zijn onder meer een belangrijke bron voor medicijnen. (2) Daarom produceert Porifarma uit Ede, een spinoff van Wageningen Universiteit, sponzen. "Toen wij in 2005 van start gingen, waren we zeer optimistisch. We hebben toen het sponsproduct Avarol op de markt gezet. Dat is een middel tegen psoriasis, een hardnekkig huideczeem," zegt Ronald Osinga van Porifarma. "We hebben in twee jaar tijd een succesvolle technologie ontwikkeld om de avarolspons te produceren, maar daarna bleek dat de producenten van huidproducten niet overtuigd waren van de kwaliteit van Avarol. Bovendien worden er meer producten aangeboden en is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen op die markt. Dat hebben we onderschat." Over de manier waarop sponzen worden gekweekt, wil Osinga niets kwijt. (3) Sinds 2008 richt het jonge bedrijf zich nu op collageen, een verbinding uit spons die als botimplantaat kan worden gebruikt of als drager van medicijnen. In de voedingsindustrie zit het onder meer als velletje rond de rookworst. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen rimpels. "Binnen drie jaar hebben we de productie onder de knie", zegt Osinga. Dan kan het bedrijf grote https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

22/55

1972015


hoeveelheden collageen leveren uit zelfgekweekte sponzen. (4) Het is pas sinds enkele decennia dat de zee wordt gezien als bron voor medicijnen. Terwijl die veel interessanter en rijker is dan het regenwoud, alleen lastiger te bereiken. Het eerste middel uit zee dateert uit 1950, helpt tegen herpes (een veelvoorkomende geslachtsziekte veroorzaakt door een virus) en komt uit een spons. Het duurde tot begin deze eeuw voordat een tweede middel op de markt kwam: een vervanger van morfine uit de conusslak, een tropisch schelpdier dat zijn prooi verdooft met gif. En een paar jaar geleden kwam het Spaanse PharmaMar met een antikankermedicijn uit een zakpijp, een dier dat net als een spons vastzit aan de bodem, op een doedelzak lijkt en van plankton leeft. (5) Ronald Osinga: "Dankzij deze twee recente succesverhalen is de interesse in producten uit sponzen opnieuw gewekt bij de farmacie en maken we weer meer kans om met de kweek van deze dieren een boterham te verdienen. Maar het is een lange weg. Zo duurt het zeker tien jaar voordat een nieuw geneesmiddel op de markt gezet kan worden." De sponzen waar Porifarma mee werkt, komen uit de Middellandse Zee. In de toekomst zal er ook worden gedoken in de Rode Zee en de wateren rond Curaçao en de Azoren om nieuwe sponzen naar boven te halen en te onderzoeken. (6) De chemische verbindingen in sponzen met een heilzame werking dienen in de natuur om de spons te verdedigen, zoals tegen vraat van vissen of andere belagers. Ook zijn sponzen rijk aan antibacteriële stoffen om infecties te voorkomen. Dagelijks stroomt er duizend keer hun eigen volume aan water door. Dat water zit vol bacteriën. "Sponzen hebben er 800 miljoen jaar over gedaan om zich daartegen te kunnen wapenen. Ze zijn daarmee een rijke bron van antibiotica geworden. Er zijn bedrijven die zich daarop richten. Wij nog niet, maar dat kan nog komen", zegt Osinga. (7) Porifarma, waar vier mensen werken, richt zijn pijlen momenteel vooral op sponzen als biofilter. Sponzen zijn lage diersoorten. Om te groeien vangen ze alles wat organisch is en klein, zelfs in water opgeloste stoffen. "Sponzen zijn dus een heel efficiënte manier om organisch afval te filteren. Hiervoor hebben we een technologie ontwikkeld voor een viskwekerij. Dat is met succes getest in een project in Turkije bij telers die zeebaars kweken in kooien in zee. De poep van die vissen maakt het water troebel en onfris. Daar is de toeristenbranche niet blij mee. De sponzen zorgen voor schoon water." (8) In Singapore loopt een soortgelijk project om de waterkwaliteit te verhogen. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië. De stadstaat wil zelfvoorzienend worden voor drinkwater en alles recyclen. De sponzen kunnen heel goed worden gebruikt om de zware metalen uit het water te halen, aldus Osinga. Het is zelfs mogelijk, en dat is interessant voor Afrika, om met sponzen cholerabacteriën uit het water te halen. (9) Osinga en zijn collega's werken aan een project met zeewier, spons en vis. Zeewier hangt dan in rekken of in netten rondom het visbassin. De sponzen zitten onder de vissenkooi. Osinga: "Zeewier vangt andere stoffen weg dan sponzen, zoals fosfaat en nitraat. Op die manier raak je alle vervuiling kwijt. Daarnaast legt zeewier koolzuurdioxide vast en is daarmee een middel tegen verzuring van de oceaan. Geoogst zeewier is een https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

23/55

1972015


belangrijke eiwitbron. De sponzen zijn biomassa voor bijvoorbeeld de productie van collageen en de vissen zijn voedsel. Op die manier ontstaat een schone en duurzame visteelt." Je moet een samenvatting van deze tekst maken. Welke tekstdelen gebruik je daarvoor wel en welke tekstdelen gebruik je niet? Sponzen kunnen worden gebruikt voor waterzuivering en medicijnproductie. De giftige stoffen zijn bruikbaar om er medicijnen van te maken. In de cosmetica zit het in een zalfje tegen de rimpels. De toepassing van sponsgiffen in medicijnen is een zaak van langere adem. Het is jammer dat men pas zo kort op zoek is naar oplossingen uit de zee. Er bestaan al twee projecten waarin men sponzen toepast om water te zuiveren. Singapore is voor zijn drinkwater volledig afhankelijk van regenwater en van het buurland Maleisië.

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

i. 20022 Je recht halen instructiescherm Materiaal Hierna volgt de leestekst:

Je recht halen Bij deze tekst horen een casus en een vraag met 6 uitspraken.

13. 20021 Je recht halen vraag 1 Keuze

Je recht halen Veel mensen denken dat ze zich pas zorgen hoeven te maken over hun rechtspositie wanneer er zich problemen voordoen. Helemaal mis. Succesvol recht halen begint al voor en tijdens de koop. Er is echter een belangrijke kanttekening: je kunt alles in het werk stellen om je recht te halen, maar. als je niet in je recht staat, kun je het ook niet afdwingen. ´Recht halen´ betekent niet als vanzelf ´gelijk krijgen´. Ook is het de vraag hoever je wilt gaan om je recht te halen. Soms wegen kosten, tijd en ergernis niet op tegen de baten. 1. Weet waar je koopt Kies het liefst een winkelier die is aangesloten bij de Geschillencommissie. Mochten er problemen ontstaan, dan kun je met de klacht bij deze instantie https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

24/55

1972015


terecht. Zij geven (meestal) een bindend advies. De winkelier is verplicht de algemene voorwaarden ter beschikking te stellen; je hebt als consument altijd het recht deze in te zien. Onderzoek de mogelijkheden tot ruilen, retourneren en annuleren. Ruilen is namelijk niet altijd een recht. 2. Weet wat je koopt Besef dat verkoper én consument verplichtingen hebben voor een koop. Een verkoper heeft een mededelingsplicht en onderzoeksplicht: hij moet nagaan hoe de consument het product of de dienst wil gaan gebruiken. Wanneer het product of de dienst ongeschikt is voor dit gebruik moet hij dit melden. Ook voor de consument geldt een onderzoeksplicht: je moet vragen stellen aan de verkoper als je twijfelt of een product of dienst wel de eigenschappen heeft die je ervan verwacht voor gebruik. 3. Zorgvuldig bewaren Berg aankoopbewijzen, contracten en bijbehorende informatie zoals garantievoorwaarden goed op. Dat voorkomt bewijsproblemen, mocht het tot een geschil komen. Let op: kassabonnen kunnen in de loop der tijd onleesbaar worden, maak daarom kopieën van alle kassabonnen. Het kan verstandig zijn om iemand mee te nemen bij een (grote) aanschaf. Deze kan later als getuige optreden. 4. Help, een KLACHT! Zoek bij een klacht goed uit wat je rechten zijn. Lees de koopovereenkomst, de algemene voorwaarden en de garantiebepalingen. Neem in ieder geval uiterlijk binnen één tot twee maanden na het ontstaan van de klacht contact op met de verkoper. Een klacht indienen kan (afhankelijk van de klachtenprocedures van het bedrijf) persoonlijk, telefonisch of schriftelijk. Je kunt vragen om herstel, vervanging of levering van het ontbrekende. Laat weten welke oplossing je verwacht. Indien je de klacht telefonisch of in een persoonlijk gesprek aankaart, noteer dan wanneer en met wie je hebt gesproken en welke toezeggingen er zijn gedaan. Laat deze toezeggingen schriftelijk bevestigen door de verkoper. Als consument moet je de verkoper een kans geven het probleem binnen een redelijke termijn op te lossen. Welke termijn redelijk is, hangt af van de situatie. 5. Bewijspositie versterken Vanaf dit moment is het zaak bewijsmateriaal te verzamelen over de klacht. Denk hierbij ook aan alle correspondentie die te maken heeft met de klacht. Stuur bij twijfel over de ontvangst van de klacht een aangetekende brief. Stuur altijd kopieën mee van bijvoorbeeld kassabonnen en nooit originele documenten. 6. Schriftelijke herinnering Als de verkoper niet binnen een redelijke termijn met een oplossing voor je klacht over de brug komt, stuur hem dan een brief of email waarin je de klacht en de gewenste oplossing opnieuw voorlegt. Zet bij deze herinnering dat je binnen twee of drie weken een schriftelijke reactie verwacht waarin de verkoper een oplossing voorstelt. Maak in je brief of email ook bekend welke vervolgstappen je zult ondernemen als het probleem niet 'voldoende' wordt opgelost. Verwijs naar eerdere gesprekken of brieven en vermeld daarbij de naam van de https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

25/55

1972015


medewerker, de datum van het gesprek of de verzonden brief en de toezeggingen die toen zijn gedaan. 7. Wachten op de oplossing Controleer of de verkoper je schriftelijke klacht heeft gekregen als je na een week geen ontvangstbevestiging hebt ontvangen. Reageert de verkoper niet, dan kun je overwegen een brief te schrijven met een hardere insteek. Daarin kun je een beroep doen op het recht om de overeenkomst te ontbinden of aangeven dat je juridische stappen zult nemen. 8. Je komt er samen niet uit Dan is het tijd voor vervolgstappen. Bij consumentenklachten biedt de Geschillencommissie uitkomst. Je moet klachtengeld betalen, maar je hoeft geen advocaat in te schakelen. Er zijn ook klachtencommissies als de Nationale Ombudsman (voor klachten over overheidsinstanties). Tenslotte is er de rechter. De klacht en de hoogte van de claim bepalen welke rechter het geschil behandelt. Bij een geschil tot ? 5000 is dat meestal de kantonrechter. Daar kun je zonder advocaat terecht. Voor een zaak bij de rechtbank betaal je meer en moet je een advocaat inschakelen. Een vriend van jou heeft bij een grote winkelketen een mp3speler gekocht. Hij is ontevreden over de belastbaarheid van de batterij. Hij kan de mp3 speler maximaal een half uur gebruiken. Daarna moet de speler weer aan de lader. In de gebruiksaanwijzing staat dat de batterij geschikt is voor een gebruik van 6 uur. Je vriend wil nu een klacht gaan indienen. Jij helpt hem daarbij. Samen lezen jullie de brochure 'Je recht halen' door. Je vriend heeft een aantal vragen en opmerkingen. Wat zeg jij? Ja of nee? De batterij van mijn mp3speler doet het al zes weken niet meer goed. Ben ik nog wel op tijd met mijn klacht? Ze moeten mijn mp3speler toch altijd inruilen? Ik bel eerst wel even op naar de winkel. Dan schrijf ik op wat ze beloven en laat ik dat door hen ondertekenen. Dan heb ik later in ieder geval een bewijs. Ik kan toch meteen naar de geschillencommissie gaan? Was jij maar meegegaan toen ik die mp3 speler kocht. Zonder getuige ben ik kansloos. Moet ik bij mijn klachtenbrief de originele aankoopbewijzen meesturen?

A ja

B nee

A ja

B nee

A ja

B nee

A ja

B nee

A ja

B nee

A ja

B nee

i. 20050a Warm eten instructiescherm Materiaal Hierna volgt de leestekst:

We moeten 's middags weer warm gaan eten https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

26/55

1972015


Bij deze tekst horen 12 vragen.

14. 20062 Warm eten opgave 12 Keuze

We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

27/55

1972015


computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Hoe kun je deze tekst het best omschrijven? A De tekst heeft vooral een betogend karakter. B De tekst heeft vooral een informatief karakter. C De tekst heeft vooral een instructief karakter.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

28/55

1972015


werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

29/55

1972015


eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 1 tot en met 4. De meeste teksten zijn in te delen in een inleiding, middenstuk en een slot. Bij welke alinea begint het middenstuk? A alinea 2 B alinea 3 C alinea 4


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

30/55

1972015


verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 2. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

31/55

1972015


Hoe beschrijft de auteur het Nederlandse eten vóór de jaren zestig? A Het eten was simpel en lekker. B Het eten was simpel en niet lekker. C Het eten was simpel en weinig afwisselend.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

32/55

1972015


(5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. In alinea 4 zegt de auteur: 'In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd.' Dit is een A argument. B conclusie. C standpunt.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

33/55

1972015


Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

34/55

1972015


schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Wat is de functie van alinea 6 ten opzichte van alinea 5? A Alinea 6 geeft een conclusie bij wat in alinea 5 wordt gezegd. B Alinea 6 geeft een gevolg van wat in alinea 5 wordt gezegd. C Alinea 6 geeft een oorzaak voor wat in alinea 5 wordt gezegd.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

35/55

1972015


Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. 7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

36/55

1972015


op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 7. Waar zijn de ouders volgens de schrijver het meest bij gebaat als men voor een warme middagmaaltijd kiest? A Ze hebben geen kantenklaarmaaltijden meer nodig. B Ze hebben meer tijd en minder schuldgevoel. C Ze hoeven niet meer te koken en hebben geen magnetron meer nodig.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

37/55

1972015


driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Wat is de beste samenvatting van de alinea's 4 tot en met 7? A De Nederlanders zijn te gierig om hun kinderen een gezonde warme schoolmaaltijd te laten kopen. B De Nederlanders zouden van immigranten moeten leren hoe zij de middagmaaltijd smakelijker kunnen serveren. C De traditie zorgt ervoor dat we in Nederland de dagelijkse hoofdmaaltijd samen met de gezinsleden willen gebruiken.

https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

38/55

1972015



We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

39/55

1972015


niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 5 tot en met 8. In welke alinea beschrijft de schrijver het voordeel van een warme middagmaaltijd? A alinea 5 B alinea 7 C alinea 8


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

40/55

1972015


schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

41/55

1972015


overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 8. Welke gevoelswaarde heeft de uitspraak 'Dat is pas armoede'? A afkeer B bewondering C spot


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

42/55

1972015


om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. In alinea 8 staan de volgende beweringen. (1) 'De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch een bijdrage in de kosten voor de maaltijden.' (2) 'Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

43/55

1972015


kost.' Welke bewering is een feit, welke een mening? A B C D

(1) is een mening; (2) is een feit. (1) is een feit; (2) is een mening. (1) en (2) zijn beide meningen. (1) en (2) zijn beide feiten.


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

44/55

1972015


herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Lees nogmaals alinea 9. Hoe eindigt de auteur het artikel in deze alinea? A met een conclusie B met een mening C met een samenvatting


We moeten 's middags weer warm gaan eten (1) Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

45/55

1972015


middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden. Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en een pakje frisdrank de dag doorkomen? (2) Nog niet zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met boterhammen. (3) In de jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands. (4) In alle landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond, genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. (5) In Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden. (6) En daar zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt. (7) Wat zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

46/55

1972015


maaltijd voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel meer over kantenklaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand. (8) Helaas, zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost. (9) Maar gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur. Je moet een samenvatting van deze tekst maken. Welke tekstdelen gebruik je daarvoor wel en welke tekstdelen gebruik je niet? Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch. Eten dat in het nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, is zonder fratsen en af en toe nog best lekker. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken. De middagmaaltijd gaat samen met leren koken en informatie over de herkomst van ingrediënten. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun leerlingen. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk door immigranten te verrichten.

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

i. 50099 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame inleiding Materiaal Je gaat kijken naar fragmenten uit een programma over bekende Nederlanders (BN'ers) in de reclame. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

47/55

1972015


Het programma gaat over de vraag of het effect heeft om bekende Nederlanders in te zetten in reclames. Je ziet 5 fragmenten, waarbij telkens 1 of meerdere vragen worden gesteld. De laatste vraag gaat over alle fragmenten. Bij deze fragmenten horen in totaal 8 vragen.

26. 50100 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 1 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Wat is de relatie tussen de openingszin van Menno Bentveldt en de reclames met Bekende Nederlanders (BN'ers), die daarop volgen? A conclusie B gevolg C voorbeeld

27. 50101 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 2 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Menno Bentveldt zegt in zijn inleiding dat de BN'er het uithangbord van een product is. Wat bedoelt hij hiermee? De BN'er A gebruikt de producten zelf ook. B staat op ieder reclamebord van het product. C wordt geassocieerd met het product.

28. 50102 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 3 Keuze Video fragment afspelen Menno Bentveldt verkreukelt het plaatje van het kind in de kinderstoel dat 'pappa' roept. Wat geeft Bentveldt daarmee aan? A dat de inleiding hiermee afgesloten is B dat dit oude, niet meer gebruikte reclames zijn C dat we deze reclames al te veel gezien hebben

Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 4 https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

48/55

1972015


29. 50103

Keuze

Video fragment afspelen Menno Bentveldt zegt in dit fragment dat het een goed idee is om bekende koppen te gebruiken om producten aan de man te brengen. Hoe beargumenteert hij dat? A Hij geeft argumenten, gepresenteerd als feiten. B Hij geeft feitelijke argumenten die moeilijk te controleren zijn. C Hij trekt op basis van één gegeven algemene conclusies.

30. 50104 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 5 Keuze Video fragment afspelen Welke risico's zitten er volgens reclamemaker Lode Schaeffer aan het gebruik van BN'ers in de reclame? A De bekende Nederlander kan het merk naar de achtergrond laten verdwijnen. B De bekende Nederlander wil graag veel geld verdienen met reclame maken. C De bekende Nederlander zorgt dat het merk ongevraagd veel mediaaandacht krijgt.

31. 50107 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 8 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Welke zin vat dit fragment het beste samen? A Lode Schaeffer vindt de getoonde reclames niks. B Menno Bentveldt heeft een sympathieke uitstraling. C Menno Bentveldt is een aanstekelijke reclamejongen.

32. 50108 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 9 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. In een straatinterview moeten twee mannen in hemdjes een keuze maken uit twee reclames waarin Bentveldt staat afgebeeld. Eén van hen kiest voor de reclame met de sigaar. Geeft hij hiervoor een betrouwbaar argument? A Ja, want hij geeft een oorzakelijk argument. B Ja, want hij kan zich met Menno identificeren. C Ja, want hij trekt een logische conclusie. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

49/55

1972015


33. 50109 Weet wat je koopt BN'ers in de reclame opgave 10 Keuze Deze vraag gaat over alle voorgaande fragmenten. Wat is het doel van het programma? A activeren B amuseren C informeren

i. 50130 Podiumangst inleiding Materiaal Je gaat kijken naar fragmenten uit een programma over wat angst voor podiumoptredens met uitvoerende muzikanten kan doen. Je ziet 4 fragmenten, waarbij telkens 1 of meerdere vragen worden gesteld. De laatste twee vragen gaan over alle fragmenten. Bij deze fragmenten horen in totaal 8 vragen.

34. 50132 Podiumangst opgave 2 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Waarom had Herbers juist in Londen last van podiumangst? A Hij had moeite met de technisch moeilijke solopartij. B Hij voelde zich niet helemaal fit die dag. C Hij was te zeer onder de indruk van de omstandigheden.

35. 50133 Podiumangst opgave 3 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. De presentator zegt dat Herbers zich niet hoeft te schamen voor zijn podiumangst. Hij noemt dan een aantal artiesten. Waarom noemt hij de namen van deze artiesten? A omdat hij hem als voorbeeld ziet voor deze artiesten B omdat hij hem tegengesteld vindt aan deze artiesten C omdat hij hem vergelijkt met deze artiesten


50/55

1972015


36. 50134 Podiumangst opgave 4 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Presentatrice Elisabeth van Nimwegen vraagt of Witte Hoogendijk zenuwachtig is. Wat is de functie van deze vraag? A De presentatrice leidt op een grappige manier het gespreksonderwerp in. B De presentatrice maakt een grapje omdat de geïnterviewde zenuwachtig is. C De presentatrice maakt met een grapje duidelijk dat zij zelf nerveus is.

37. 50135 Podiumangst opgave 5 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. "Dan kunt u mij vast uitleggen hoe podiumangst ontstaat." Hoe kun je deze uitspraak van presentatrice Elisabeth van Nimwegen noemen? A een argument dat logisch volgt uit het voorafgaande B een constatering die niet logisch volgt uit het voorafgaande C een mening die logisch volgt uit het voorafgaande

38. 50136 Podiumangst opgave 6 Keuze Video fragment afspelen Welk gevoel spreekt uit dit fragment? A boosheid B machteloosheid C opstandigheid

39. 50137 Podiumangst opgave 7 Keuze Video fragment afspelen Hoe wordt de muziekpoli in dit programma gepresenteerd? De muziekpoli is A een aanvulling op het gebruik van medicijnen. B een alternatief voor het gebruik van medicijnen. C een vervolg op het gebruik van medicijnen. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

51/55

1972015


40. 50138 Podiumangst opgave 8 Keuze Deze vraag gaat over alle voorgaande fragmenten. Voor welk soort kijkerspubliek is het programma bedoeld? A voor hulpverleners die te maken krijgen met musici met podiumangst B voor kijkers die zelf niet direct te maken hebben met podiumangst C voor musici die zelf met podiumangst te maken hebben

41. 50140 Podiumangst opgave 10 Keuze Deze vraag hoort bij alle voorgaande fragmenten. Welke van onderstaande zinnen zou je opnemen in een samenvatting? Goede remedies tegen podiumangst zijn bètablokkers of psychotherapie. Leven als musicus is een droom. Musici gebruiken na hun pensionering geen bètablokkers meer. Podiumangst is voor klassieke musici een belemmering bij het optreden. Podiumangst ontstaat door de opvoeding of een traumatische gebeurtenis. Symptomen van podiumangst zijn trillende handen en hartkloppingen. Veel musici hebben last van podiumangst.

A wel

B niet

A wel A wel

B niet B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

A wel

B niet

i. 50600 Koopkracht Fastfood inleiding Materiaal Je gaat kijken naar fragmenten uit een programma over fastfood. Het programma gaat over hoe wij omgaan met het eten van fastfood. In de fragmenten wordt een aantal deskundigen geïnterviewd. Je ziet 3 fragmenten, waarbij telkens 1 of meerdere vragen worden gesteld. Bij deze fragmenten horen in totaal 9 vragen.

42. 50601 Koopkracht Fastfood opgave 1 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 4 vragen. Kim van der Leest is bioloog en belevingsdeskundige. Zij vertelt over kleuren. Wat is het doel van dit fragment over kleur?


52/55

1972015


A beïnvloeden B informeren C waarschuwen

43. 50602 Koopkracht Fastfood opgave 2 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 4 vragen. Voor wie is dit tvprogramma bedoeld? A voor mensen die bij fastfoodketens werken B voor mensen die dagelijks fastfood consumeren C voor mensen die interesse hebben in consumentengedrag

44. 50603 Koopkracht Fastfood opgave 3 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 4 vragen. Kim van der Leest stelt vast dat de kleuren rood en geel vaak gebruikt worden in de logo's van fastfoodketens. Wat is haar constatering? Rood en geel zijn kleuren die A ervoor zorgen dat mensen behoeften kweken. B invloed hebben op de reuk en smaakzintuigen. C mensen als eerste vanuit hun ooghoeken zien.

45. 50604 Koopkracht Fastfood opgave 4 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 4 vragen. Wat wordt in dit fragment uitgelegd? A hoe kleur ons handelen beïnvloedt B hoe kleur ons straatbeeld beïnvloedt C hoe kleur ons voedsel beïnvloedt

46. 50606 Koopkracht Fastfood opgave 5 Keuze Video fragment afspelen https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

53/55

1972015


Bij dit fragment horen 3 vragen. Kees de Graaf legt uit hoe het komt dat mensen na het eten van een hamburger snel weer honger hebben. Hij gebruikt in zijn uitleg een A symbool. B tegenstelling. C voorbeeld.

47. 50607 Koopkracht Fastfood opgave 6 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 3 vragen. In het fragment wordt Kees de Graaf gevraagd om een hamburger op te eten. Wat is de beste typering voor zijn reactie? A afwijzend B beledigd C bestraffend

48. 50608 Koopkracht Fastfood opgave 7 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 3 vragen. Hoe kan het verhaal van Kees de Graaf het beste samengevat worden? Wij eten fastfood te snel waardoor A onze hersenen te weinig tijd krijgen om de inname van voedsel te verwerken en we sneller honger krijgen. B onze zintuigen te weinig tijd krijgen om de inname van voedsel te verwerken en ons een verzadigd gevoel te geven. C we het voedsel sneller verteren en daarna sneller weer een gevoel van honger krijgen.

49. 50609 Koopkracht Fastfood opgave 8 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Rudy Mackay zegt het woord 'natuurlijk' als hij spreekt over het assortiment van de fastfoodketens. https://www.examenbladmbo.nl/9384000/d/oefenexamens_mbo/mbo_coe_20122013_nederlands_3f_voorbeeldexamen/mbo%20coe%2020122013%20…

54/55

1972015


Hij bedoelt dit A bevestigend. B ironisch. C verwijtend.

50. 50610 Koopkracht Fastfood opgave 9 Keuze Video fragment afspelen Bij dit fragment horen 2 vragen. Ad Ippel is onderzoeksleider bij Nutrilab. Wat kun je concluderen uit het onderzoek van Ad Ippel? A Een caesarsalade is gezonder dan een hamburger als je de croutons en dressing weglaat. B Het eten van de gezonde producten van de fastfoodketens betekent niet dat je ook minder calorierijk eet. C Het maakt niet uit of je een hamburger of een caesarsalade eet. Het is allebei even ongezond.

i. 10000c 10000c (eindscherm) Materiaal Dit is het einde van het examen. Kijk voordat je het examen inlevert of je alle vragen beantwoord hebt. Een niet beantwoorde vraag heeft in de taakbalk een donkere kleur. Elke niet beantwoorde vraag wordt fout gerekend. Je kunt ook nog terug om antwoorden te wijzigen. Klik op het vraagnummer in de taakbalk om de vraag op te roepen en eventueel te wijzigen. Denk wel aan de examenduur. Die is maximaal 120 minuten. Lever nu het examen in. Klik op het kruis rechtsboven. Het examen wordt nu afgesloten.


55/55

i d11 startscherm deeltoets 3F vbex Materiaal MBO COE Nederlandse taal 3F voorbeeldexamen Jaar Nederlandse taal

Recommend Documents