2
Hoofdstuk I Algemeen ......................................................................................................................................5 I. 1 Algemene gegevens:......................................................................................................... 5 I. 2 Organisatie Stichting ......................................................................................................... 5 I. 3 Organisatiestructuur ......................................................................................................... 6 I. 4 Personeel......................................................................................................................... 6 I.4.a Formatieplaatsen per ultimo 2009.................................................................................... 6 I.4.b Onderverdeling Personeelsbestand Per Ultimo 2009 ........................................................... 6 I.4.c Overlegstructuren .......................................................................................................... 7 I.5 Doelstellingen, Beleid En Toekomstplannen .......................................................................... 7 I. 5.a Personeelsbeleid ............................................................................................................ 7 I. 5.b Jaaroverzicht Cytologie ................................................................................................... 7 I. 5.c Jaaroverzicht Histologie ................................................................................................ 10 I. 5.d Jaaroverzicht Moleculaire pathologie............................................................................... 10 I.6 Jaaroverzicht BedrijfsHulpVerlening................................................................................... 15 I.7 Relevante Investeringen .................................................................................................. 15 I.8 Bibliotheek..................................................................................................................... 16 I.8.a Boeken ....................................................................................................................... 16 I.8.b Tijdschriften ................................................................................................................ 16 Hoofdstuk II Verrichtingen ..............................................................................................................................17 II. 1 Algemeen Overzicht ........................................................................................................ 17 II. 2 Histologie ...................................................................................................................... 18 II. 3 Cytologie ....................................................................................................................... 18 II.3. a Inzendingen Punctiecytologie......................................................................................... 18 II. 3.b Cervixcytologie ............................................................................................................ 19 II. 3.c Niet-gynaecologische cytologie ...................................................................................... 19 II. 4 Obducties ...................................................................................................................... 20 II. 4.a Obducties ................................................................................................................... 20 II. 4.b Obducties gerelateerd aan aantal overledenen per ziekenhuis............................................ 20 II. 5 Bevolkingsonderzoeken ................................................................................................... 21 II.5.a Bevolkingsonderzoek borstkanker .................................................................................. 21 II.5.b Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker ................................................................... 21 II.6 Verrichtingen per Ziekenhuis ............................................................................................ 22 II.7 Verrichtingen eerste lijn................................................................................................... 25 Hoofdstuk III Kwaliteit & Arbo ......................................................................................................................... 26 III.1 Kwaliteit ........................................................................................................................ 26 III.2 ARBO ............................................................................................................................ 29 III.3 Follow-up Cervix Cytologie............................................................................................... 30 III.4 Doorlooptijden................................................................................................................ 33 III.4.a Doorlooptijd van onderzoeken ....................................................................................... 33 III.4.b Doorlooptijd obducties .................................................................................................. 33 III.5 Patiëntgebonden Besprekingen ......................................................................................... 34 III.6 Specifieke Activiteiten ..................................................................................................... 35 III.6.a Lidmaatschappen ......................................................................................................... 35 III.6.b Bestuurswerkzaamheden .............................................................................................. 36 III.6.c Nascholing Medische Staf .............................................................................................. 36 III.6.d Nascholing Overige medewerkers: ................................................................................. 37 III.6.e Wetenschappelijke Activiteiten....................................................................................... 38 III.6.f Wetenschappelijk onderzoek en samenwerkingsverbanden................................................ 38 III.6.g Opleiding .................................................................................................................... 39 Hoofdstuk IV Financiën................................................................................................................................... 40 IV. 1 Algemene Beschouwing ................................................................................................... 40 IV. 2 Balans ........................................................................................................................... 40 IV. 3 Resultatenrekening ......................................................................................................... 41
3
Het verslagjaar 2009 ligt in het verlengde van de voorgaande jaren. De productie is weer aanzienlijk toegenomen, de formatie van analisten resp. pathologen is uitgebreid en de moleculaire afdeling is verder uitgebouwd. Het tempo waarin de productie toeneemt is zorgwekkend. Een dergelijke groei doet een behoorlijk groot beroep op de ‘zittende’ medewerkers, omdat uitbreiding van formatie vrijwel steeds impliceert dat er analisten worden aangetrokken, die langdurig ingewerkt moeten worden, voordat ze hun bijdrage kunnen leveren. Om die reden hebben we in 2009 geen stagiaires aangenomen, omdat het totaal te belastend zou worden voor de medewerkers. Er is veel tijd en aandacht besteed aan het uitwerken van de businessplannen mbt de nieuwbouw, waarin de verschillende opties zijn uitgewerkt. In 2009 hebben de beide directies van beide labs een voorgenomen besluit tot verhuizing naar Hengelo genomen, welk in voorjaar 2010 is bekrachtigd door de Raden van Toezicht van beide labs.
ir. H. van der Veen 2010
4
HOOFDSTUK I ALGEMEEN De Stichting Laboratorium Pathologie Oost Nederland (verder genoemd Laboratorium) is een zelfstandig laboratorium. Oorspronkelijk maakte het laboratorium deel uit van het Streeklaboratorium, doch is daarvan afgesplitst op 20 december 1995. De Raad van Toezicht is samengesteld uit vertegenwoordigers vanuit het TAZDO-verband en uit de 1e lijn. Het Laboratorium maakt samen met het Laboratorium Medische Microbiologie Twente en Achterhoek, gebruik van dezelfde huisvesting en infrastructuur.
I. 1
ALGEMENE GEGEVENS:
Geregistreerd: Statutaire Naam: Statutaire vestigingsplaats: Adres: Datum oprichting: Datum beëindiging:
Kamer van Koophandel nr. 41032033 Stichting Laboratorium Pathologie Oost Nederland Enschede Burg. Edo Bergsmalaan 1, Postbus 377, 7500 AJ Enschede 20 december 1995 Onbepaald
Het laboratorium werkt voor drie algemene ziekenhuizen en huisartsen in de regio. De drie ziekenhuizen zijn: Medisch Spectrum Twente (locaties Enschede, Oldenzaal, Losser en Haaksbergen); Ziekenhuisgroep Twente (locaties Almelo en Hengelo); Koningin Beatrix Ziekenhuis te Winterswijk.
I. 2
ORGANISATIE STICHTING
Raad van Toezicht: Benoemd door en uit TAZDO:
A.C. van Alphen (voorzitter RvB Ziekenhuisgroep Twente) tot 30 april 2009 A.H. Hilbers (lid RvB Medisch Spectrum Twente) vanaf 24 maart 2009 M.J.P. Schmidt (voorzitter RvB Ziekenhuisgroep Twente) vanaf 12 mei 2009 Benoemd uit de eerste lijn: J. de Jong
De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar 2009 vier keer vergaderd. De belangrijkste thema’s waren de jaarrekening 2008, de begroting 2010 en de huisvesting. Directie: ir. H. van der Veen, directeur Medische staf: mw. C.D. Heymans, voorzitter L. Naudin ten Cate, secretaris Mw. R. Aliredjo J. van Baarlen A. Baidoshvili vanaf 2-11-2009 mw. dr. M. Brinkhuis E. Eijken C. Jansen vanaf 1-1-2009
Ondernemingsraad : Mw. N. Vergeest-Egberink (voorzitter) Mw. H. Wentink Mw. M. van Boekel
mw. A. Krukkert mw. Dr. S. Riemersma mw. H. Shirango J.G. Somsen tot 1-2-2009 mw. dr. L. M.Th. Sterk tot 1-8-2009 mw. dr. M. Tebar dr. G.J. Toes R. Vink
H. Rolle (secretaris) Mw. A. ten Brinke, vanaf 1-9-2009
Leidinggevenden: mw. Y. Beerens, medische administratie mw. A. Bosch, histologie F. Roozekrans, cytologie
5
I. 3
ORGANISATIESTRUCTUUR
De organisatiestructuur van het Laboratorium ziet er als volgt uit:
Raad Raadvan vanToezicht Toezicht
Het laboratorium bestaat uit drie units en de medische staf. Elke unit kent een hoofd unit. De ondersteunende diensten en de personeelsfunctionaris vallen formeel onder het Laboratorium Microbiologie. De medische staf kent een stafbestuur.
Directie Directie
Stafbestuur Stafbestuur
directiesecretariaat directiesecretariaat
Ondersteunende Ondersteunende diensten diensten
KAM KAM
Personeels Personeels functionaris functionaris
Fotografie Fotografie
Histologie Histologie
I. 4
Medische Medische Administratie Administratie
Cytologie Cytologie
Het Laboratorium kent een managementteam, waarin naast de directeur, tevens de hoofden unit, de secretaris van het stafbestuur, de personeelsfunctionaris en het hoofd Facilitaire Dienst plaats hebben. Het managementteam heeft een adviserende rol t.a.v. de directie.
Medische Medische Staf Staf
PERSONEEL
I.4.A FORMATIEPLAATSEN PER ULTIMO 2009 Afdeling
werkelijk
begroting
2009
2009
35,08 14,23 12,73 12,71 0,60 0,75 0,44 76,54
33.52 14,38 13,80 12,40 0,60 0,92 0,58 76,20
Unit histologie Unit cytologie Unit medische administratie Pathologen Medische fotografie Directie Kwaliteit en arbo
I.4.B ONDERVERDELING PERSONEELSBESTAND PER ULTIMO 2009
naar sexe < 18 jaar 18-24 jaar
vrouwen
mannen
-
-
4
-
naar dienst jaren < 3 jaar
naar aard dienst verband
medewerkers
20
Voltijd
40
3-5 jaar
20
Deeltijd
54
17
Oproepkracht
37
25-44 jaar
44
14
6-10 jaar
45-65 jaar
23
9
> 10 jaar
71
23
Totaal
medewerkers
Totaal
94
Totaal
6
-
94
I.4.C OVERLEGSTRUCTUREN
Deelnemers
Overleg
Frequentie
Medische staf
Pathologen, directie
1x per maand
Stafbestuur
stafbestuur, directie
1 x per maand
Ondernemingsraad
O.R. leden
1x per 2 maanden
OR overlegvergadering
OR, directie
1x per 2 maanden
Managementteam
Directie, unitleiders, patholoog, hoofd facilitaire dienst, personeelsfunctionaris
1x per 2 weken
Werkoverleg
Pathologen Analisten histologie Analisten cytologie Medische administratie
2x per maand 2x per maand 1x per maand 1x per maand
I.5
DOELSTELLINGEN, BELEID EN TOEKOMSTPLANNEN
I. 5.A PERSONEELSBELEID Vanwege de wisseling van personeelsfunctionaris is er voor verslagjaar 2009 geen toegesneden verslag rondom het personeelsbeleid.
I. 5.B JAAROVERZICHT CYTOLOGIE
Computer Ondersteund Screenen (COS) NVVP validatietest bij introductie computer assisted screening (COS) in BVO BMHK Door: Rudi Evers, Frank Roozekrans, Martin Kok, Johan Bulten (RCP). In de periode juli – augustus 2009 werd bij de introductie van computer assisted screening (COS) in het bevolkings onderzoek naar baarmoederhalskanker (BVO BMHK) de NVVP validatietest uitgevoerd (zie de website van de NVVP voor het volledige validatieprotocol; www.pathology.nl). Onder voorwaarde van het goed doorlopen van deze validatietest kan het laboratorium COS inzetten voor Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker (BVO). De vraagstelling: Levert het gebruik van computer-ondersteund screenen (COS) met behulp van de BD FocalPoint™ Slide Profiler/ BD FocalPoint™ GS een vergelijkbaar ‘screenproduct’ op ten opzichte van regulier screenen van dunnelaagcytologie preparaten? De opzet van de validatie: De opzet is een geanonimiseerde achteraf-analyse waarbij resultaten van de COS screening worden vergeleken met resultaten van de reguliere dunnelaagcytologie. De monsters waarop deze retrospectieve analyse wordt verricht zijn afkomstig uit het eigen laboratorium en geanonimiseerd onder auspiciën van de RCP. Om de kans op afwijkingen groter te laten zijn dan bij het reguliere BVO screenen is het cohort verrijkt tot een afwijkingspercentage van 16. De uitkomstmaat is de kappa-waarde. Methode validatie: Samenstellen testset Voor de samenstelling van de testset zijn er na het maken van de reguliere preparaten voor de primaire screening ca. 300 extra preparaten gemaakt uit het resterende materiaal met behulp van de BD prepstain ™. In normale omstandigheden zullen er in deze batch ca. 4 % afwijkende preparaten aanwezig zijn. Om uiteindelijk aan een percentage van 16 % afwijkende preparaten te komen werden na het stellen van de definitieve diagnose pap 2 en hoger op de reguliere preparaten ook van deze preparaten extra preparaten gemaakt. Bij deze verrijking is rekening gehouden met de normale situatie, namelijk de verhouding 3:1 Pap 2/3a1:>Pap 2/3a1 en afkomstig uit het leeftijdscohort 30-60. De uiteindelijke testset bestaat uit 280 preparaten (N=280) met 16.4 % afwijkende preparaten (n=46). Alle extra gemaakte preparaten werden in eerste instantie voorzien van het oorspronkelijke onderzoeksnummer.
7
Uitvoering. Het beoordelen van de validatietestset werd uitgevoerd door 2 ervaren cytologisch analisten. Elk preparaat werd zowel door middel van COS als ook manueel (conventioneel) bekeken door beide analisten. Tijdens de beoordeling werden er geen markeringen op de preparaten aangebracht. Om herkenning te voorkomen werd een met de COS beoordeeld preparaat met een interval van ca. 2 weken manueel beoordeeld. Een daarvoor aangewezen coördinerend analist was belast met de verdeling van de preparaten. Het resultaat van de beoordeling werd aangekruist op een inlegvel per map/per beoordelaar zonder dat de beide beoordelaars van elkaars bevindingen op de hoogte waren. Na afwerken van een map werd het inlegvel met bevindingen direct afgeleverd bij de coördinerend analist. Alle preparaten werden alleen gescoord op ‘pluis’ versus ‘niet pluis’. COS stelt zelf immers geen diagnosen maar is alleen behulpzaam in het schiften tussen afwijkend versus niet – afwijkend. Het is daarom niet nodig om een onderscheid te maken tussen herhaaladviezen en verwijsadviezen. Voor de validatie werden voor beide sets de preparaten alleen gesorteerd in ‘pluis’ versus ‘niet pluis’. Uitkomstmaat: kappa voor observer agreement Mede na overleg met M Prins, methodoloog verbonden aan de Universiteit van Maastricht, is gekozen voor de kappa als uitkomst maat. Maar hoe hoog moet de kappa zijn om als acceptabel voor deze validatie toets te beschouwen? Altman wijdt hier in zijn boek een tabel aan. Deze ziet er als volgt uit. Tabel. Overzicht ‘waarde’ kappa uit boek Altman Value of Kappa
Strength of agreement
< 0,20
Poor
0.21-0.40
Fair
0.41-0.6
Moderate
0.61-0.8
Good
0.81-1.00
Very good
Het NVVP bestuur acht een kappa van 0,60 of hoger aanvaardbaar (dus voor twee analisten een gemiddelde van 0,6 of hoger). Indien dit gemiddelde tussen 0,41 en 0,6 valt, moet de gemiddelde relatieve sensitiviteit worden berekend tov het testcohort (wegens anonimisering kan het oorspronkelijke cohort niet gebruikt worden). Deze relatieve sensitiviteit moet 0.95 of hoger zijn van de uitgangswaarde. Dus met COS moet tenminste 95% van de conventioneel gedetecteerde afwijkingen opgespoord worden. De relatieve sensitiviteit moet berekend worden aan de hand van een 2x2 tabel zoals in de tabel hieronder. Resultaten
Gebruikte formules kappa bepaling: C: Pap 1
C: >Pap 1
COS: pap 1
A
B
A+B
COS: >pap 1
C
D
C+D
A+C
B+D
A+B+C+D
Berekening ruwe concordantie
RC = (A+D) / (A+B+C+D)
Berekening ‘kans’concordantie (E)
1. (A+B)*(A+C) / (A+B+C+D) 2. (C+D)*(B+D) / (A+B+C+D) E = (1+2) / (A+B+C+D)
Kappa:
= ( RC-E) / (1-E)
8
Tabel resultaten validatie Er is gevalideerd met 2 analisten: Analist 1 C: Pap 1
C: >Pap 1
COS: pap 1
229
9
238
COS: >pap 1
4
36
40
233
45
278
Berekening ruwe concordantie
RC: 265 / 278 = 0,95
Berekening ‘kans’concordantie
1. (238*233) / 278 = 199,475 2. (40*45) / 278 = 6,475 199,47 + 6,475 = 205,95 E = 205,95 / (278) = 0,7408
Bereken Kappa volgens formule:
(0.95-0,7408) / (1-0,7408) = 0,82
Analist 2 C: Pap 1
C: >Pap 1
COS: pap 1
237
1
238
COS: >pap 1
4
36
40
241
37
278
Berekening ruwe concordantie
RC: 273 / 278 = 0,98
Berekening ‘kans’concordantie
1. (238*241) / 278 = 206,32 2. (40*37) / 278 = 5,324 206,32+5,324 = 211,65 E = 211,65 / 278 = 0,7613
Bereken Kappa volgens formule:
(0.98 – 0,7613) / (1 – 0,7613) = 0,92
Het gemiddelde van twee kappa’s (twee analisten) (0,82+0,92)/2 = 0,87
Conclusie Aangezien de gemiddelde van twee kappa’s (twee analisten) voor ons Laboratorium 0.87 was is het niet noodzakelijk de relatieve sensitiviteit te berekenen. Een kappawaarde van 0.87 wordt in de tabel van Altman omschreven als “Very Good”. Op basis van de resultaten heeft ons Laboratorium COS ingevoerd bij het beoordelen van de onderzoeken in het kader het Bevolkingsonderzoek op Baarmoederhalskanker. Reorganisatie werkzaamheden en logistiek De invoering van COS biedt mogelijkheden de diverse werkzaamheden op andere momenten te doen. De baarmoederhals uitstrijken zonder afwijkingen kunnen vlot en met minder analisten worden afgehandeld. De druk voorheen op het eerste deel van de ochtend neemt hierdoor af, waardoor ruimte ontstaat om een deel van de diagnostiek van niet-gynaecologische cytologie te doen.Ook met de herinrichting van de laboratoriumtaken in de middag is een begin gemaakt, waarbij het uitgangspunt is dat alle niet-gynaecologische cytologie die op dag 1 binnenkomt ook diezelfde dag in behandeling wordt genomen en de diagnostiek daarvan op dag 2 plaatsvindt. Zoveel mogelijk analisten worden ingewerkt om deze laboratoriumtaken uit te kunnen voeren. Het resultaat is dat een werkdag roostertechnisch uit 4 delen van elk grofweg 2 uur bestaat. De belangrijkste werkzaamheden waarvoor per deel kan worden ingeroosterd zijn in de ochtend met name COS, diagnostiek van nietgynaecologische cytologie en verwerking gynaecologische dunnelaagcytologie. In de middag ligt het accent op de labtechnische verwerking van niet-gynaecologische cytologie. De diagnostiek van de afwijkende gynaecologische cytologie vindt plaatst op de momenten dat niet voor specifieke werkzaamheden is ingeroosterd.
9
Voor 2010 staat verder invoering van het fixatief CytoRich Red op het programma, wat ertoe zal leiden dat van vrijwel alle ingezonden niet-gynaecologische cytologie dunnelaag-preparaten gemaakt kunnen worden. De cellen worden dan op een volgens een uniforme werkwijze geconcentreerd op een glaasje aangebracht en het restantmateriaal wordt niet standaard ingeblokt, maar bewaard voor eventueel aanvullend onderzoek. Senioranalisten De kortere screentijd van de cervixonderzoeken door de invoering van COS heeft ertoe geleid dat er met minder analisten meer focus is op afwijkingen. Dit biedt ruimte voor analisten om zich verder te ontwikkelen op diagnostisch gebied. Dit sluit bovendien aan op de behoefte van de analisten, die vrijwel zonder uitzondering ruim ervaren zijn in de cytologie. Uitbreiding van het aantal senioranalisten is hiertoe een mogelijkheid. Naar verwachting krijgt deze ontwikkeling in 2010 nader gestalte. Verbouwing In 2009 wordt duidelijk dat het laboratorium op de huidige locatie voor de lange termijn te krap is gehuisvest. In afwachting wat dit voor de toekomstige huisvesting gaat betekenen wordt de voorgenomen herplaatsing van de screenruimte uitgesteld.
Frank Roozekrans, hoofd unit Cytologie
I. 5.C JAAROVERZICHT HISTOLOGIE Histologisch Laboratorium De implementatie van de aanbevelingen van adviesbureau HHM in 2008 heeft in 2009 plaatsgevonden. In 2009 zijn er 5 nieuwe analisten aangenomen. In 2009 is begonnen te denken over de aanschaf van een automatische doorvoer machine en daarnaast ook over de aanschaf van een automatische inbedder. Dit alles om een continue werk proces te realiseren. Tevens zouden hiermee de doorlooptijden verkort kunnen worden. In augustus heeft het toenmalige hoofd unit histologie haar functie neergelegd en deze is tijdelijk opgevangen door de senioranalisten totdat er een nieuw hoofd is aangetrokken. Eind 2009 is begonnen met het werven van 2 lab. assistenten, die hand en span diensten op het lab gaan verrichten. Uitsnijkamer In 2009 is een groep van 6 analisten ingewerkt en begeleid, door een aantal pathologen, in het uitsnijden van groot materiaal. Er is een start gemaakt met het aanschaffen van een nieuwe zaagmachine. Immuunpathologie Om de kwaliteit van de onderzoeken te verbeteren is er een bezoek aan het Radboud ziekenhuis in Nijmegen gebracht om daar naar de stainers te kijken. Naar aanleiding daarvan zijn er aanpassingen aangebracht aan de stainers wat tot een kwaliteit verbetering heeft geleid. In november is begonnen om te gaan kijken naar nieuwe stainers in combinatie met een nieuwe manier van werken, het continue processing.. Aantal personen wat werkzaam was op de immunologie was 9, waarvan 4 personen continue op de immunologie ingeroosterd waren, 4 personen wisselden tussen het histologisch lab en de immunologie en 1 persoon wisselde tussen de KAM en immunologie. Alle antilichamen zijn opnieuw gevalideerd. Standaard worden vanaf 2009 de antilichamen gevalideerd wanneer er een nieuw antilichaam binnenkomt. Jacqueline van Kesteren, hoofd unit Histologie
I. 5.D JAAROVERZICHT MOLECULAIRE PATHOLOGIE Formatie Eind september werd de formatie voor moleculaire analisten uitgebreid naar 4fte. Inge Raspe en Nicole de Waal zijn het team komen versterken. Momenteel zijn er 6 analisten werkzaam op de afdeling die vanaf 1 februari 2010 iedereen volledig op de moleculaire afdeling werkzaam zullen zijn (ca. 5fte). Sinds 14 december is Pieter Becq in dienst getreden als research analist. Per maart 2009 is één patholoog aan de afdeling toegevoegd Maria Tebar die daarvoor een halve dag per week is vrijgesteld van de overige diagnostiek. Ondersteuning door Moleculair Bioloog In het afgelopen jaar werden wij geadviseerd door Dr. E. Schuuring (UMCG) bij het opzetten van de B-cel clonaliteits analyse en de FISH assays voor breuken in IgH en c-myc in het kader van lymfomendiagnostiek. Dr. W. Dinjens en Dr. E. Dubbink (Erasmus MC) stonden ons bij bij het opzetten van de MSI analyse en de mutatie analyse van KRAS en EGFR. Voor de validatie van deze assays werden tevens een aantal casus geanalyseerd in Rotterdam. Sinds 1 november is Clemens Prinsen (CWZ) voor 1 dag in de week als moleculair bioloog bij ons werkzaam. 10
Stages Vanaf september 2008 tot en met juni 2009 heeft Desiree Sanderman (3e jaars student Saxion Hogeschool) stage gelopen gedurende 2 dagen per week. Haar project bestond uit het (deels) opzetten van de multiplex HPV test met behulp van real time PCR. Vanaf september 2009 tot heden loopt Miranda Gouma stage gedurende 4 dagen per week. Zij heeft ISH assays opgezet om breuken te detecteren in Bcl-2 en Bcl-6 en de translocatie IgH/Bcl2 ten behoeve van de lymfomen diagnostiek. Miranda zal vanaf 1 febr. 2010 starten met haar afstudeerproject betreffende het opzetten van High Resolution Melting analyse ten behoeve van de KRAS en EGFR diagnostiek. Voordrachten Tijdens de pathologendagen en op de landelijke dag voor FISH gebruikers, georganiseerd door Abbott, heeft Sietske Riemersma een voordracht gehouden over UroVysion. Kim Olde Boerrigter en Sandra Wienk hebben samen een voordracht in het lab gehouden over B-cel clonaliteit en translocatiedetectie m.b.v. FISH ten behoeve van de lymfomendiagnostiek. Studies In september zijn we begonnen met een studie voor Qiagen waarbij de cervix samples die positief zijn in de Hybrid Capture II verder getypeerd worden voor HPV 16, 18 en/of 45. Er zullen 500 patiënten worden geïncludeerd. De follow-up periode van de Pro-ExC studie is in oktober afgelopen. De data worden binnenkort geanalyseerd. Kwaliteit en Service De afdeling is gericht op het leveren van goede kwaliteit en een hoog serviceniveau. Nieuwe testen zijn steeds pas ingevoerd nadat een validatietraject heeft plaatsgevonden. Voor de meeste testen zijn SOP’s geschreven. Er moeten echter nog wel een aantal validatierapporten geschreven worden. Dit onderdeel zal extra aandacht krijgen in 2010. De uitslag van KRAS en EGFR mutatie-analyses worden binnen 1 week geleverd. Sinds juni is het aantal ISH onderzoeken voor Her2neu fors toegenomen. Om meer service te verlenen hebben we besloten de frequentie te verhogen naar 2x/week. De afdeling blijft steeds op zoek naar betere, snellere en goedkopere testen. Externe kwaliteitscontrole In 2009 hebben we in de SKML rondzending meegedaan met de EBER en de Her2Neu ISH. De resultaten waren goed. Aan de Europese rondzending voor HPV konden we helaas niet deelnemen aangezien de samples niet in het voor ons juiste medium werden aangeleverd. In het laatste kwartaal van 2009 hebben we ons tevens aangemeld voor de Nordicq rondzending voor Her2Neu en de Europese rondzending voor KRAS mutatie-analyse. De uitslag van de Her2Neu FISH rondzending was goed. De uitslag van de KRAS rondzending volgt in het eerste kwartaal van 2010. Bij- en nascholing analisten Ook in 2009 hebben we weer veel aandacht besteed aan bij- en nascholing om goede kwaliteit te garanderen. Landelijke moleculaire dag NVVP (Sandra Wienk, Martine Bult, Kim Olde Boerrigter, Etelka Harmsen) Pathologendagen (Sandra Wienk, Kim Olde Boerrigter) Cursus stagebegeleiding, NUMC (Sandra Wienk) Primer en Probe design, Leidse Hogeschool (Etelka Harmsen) HRM voor EGFR./ KRAS mutatiedetectie, VUMC (Martine bult, Kim Olde Boerrigter) In Situ Hybridisatie (Inge Raspe) Training Qiagen Typering-test voor Hybrid Capture (Nicole de Waal, Etelka Harmsen) Kwantitatieve Real-Time PCR, Leidse Hogeschool (Nicole de Waal) Landelijke dag voor FISH gebruikers georganiseerd door Abbott (SW) Werkbezoek Erasmus MC t.b.v. MLH-1 methylering (Kim Olde Boerrigter, Martine Bult) Werkbezoek Erasmus MC t.b.v. MSI analyse (Martine Bult) Werkbezoek UMCG t.b.v. B-cel clonaliteit (Kim Olde Boerrigter) SKML dag (Sandra Wienk) Cursus structuur en functie van het immuunsysteem, In Situ Hybridisatie en real-time PCR (Martine Bult, Nicole de Waal, Sandra Wienk)
Laboratoriumruimtes en apparatuur Aangezien de verbouwingsplannen voorlopig niet doorgaan, zijn we voor de PCR gebaseerde testen nog steeds aangewezen op de ruimtes van het laboratorium microbiologie. Hierbij ontstaan af en toe knelpunten met name voor het gebruik van de apparatuur. Mede hierom zijn het afgelopen jaar een Light Cycler (real-time PCR apparaat), een centrifuge en een PCR apparaat aangeschaft. Omdat het aantal ISH onderzoeken sterk is toegenomen werden een extra Thermobrite (hybridisatie apparaat) en een extra waterbad aangeschaft. In het komende jaar zal een nieuwe pipetteerrobot worden aangeschaft, hetgeen noodzakelijk is om over te kunnen gaan naar een 384-wells format in de Light Cycler (nu 96-wells).
In Situ Hybridisatie UroVysion Ter opsporing van urotheelcelcarcinoom in urinemonsters wordt naast conventionele cytologie in sommige gevallen ook ISH gedaan m.b.v. de UroVysion Bladder Cancer Kit (Abbott). De test wordt alleen toegepast op aanvraag van de uroloog, meestal in het geval van atypie of soms als de cytologie duidelijk positief is bij een negatieve cystoscopie. De 11
glaasjes worden middels cytospin gemaakt door een cytologisch of een moleculaire analist en gehybridiseerd op de moleculaire afdeling. Moleculaire analisten scoren de preparaten waarna ze worden verslagen door een patholoog. In 2009 werden 80 onderzoeken verricht.
EBER Om Epstein-Barr Virus aan te tonen gebruiken we van (EBER) PNA probe (DAKO) in combinatie met de PNA ISH detection kit. In 2009 werden 98 onderzoeken verricht.
Mola De mola diagnostiek wordt uitgevoerd middels CISH met probes voor centromeer 1, chromosoom X en Y. Aangezien de kwaliteit van de X-probe (Kreatech) niet optimaal was zijn we overgestapt naar een andere probe (Zymed) met een aanzienlijk beter resultaat. De CISH wordt beoordeeld samen met een immunohistochemische kleuring p57kip. De preparaten worden door een analist gescored en door een patholoog verslagen. In 2009 werden 30 onderzoeken verricht.
Her2Neu Om te bepalen of er in mammacarcinomen sprake is van amplificatie van het Her2Neu gen gebruiken we ISH. Tot juni gebruikten we hiervoor chromogene ISH met 1 probe voor het Her2Neu gen (ZytoDot SPEC HER2 Probe Kit ,Zytovision). Omdat in een deel van de tumoren er sprake is van polysomie van chromosoom 17 en dit zo niet beoordeeld kan worden is per 01-06-09 besloten over te gaan naar een twee-kleuren FISH assay met een probe voor het Her2neu gen en 1 voor centromeer 17 (Poseidon, Kreatech). Tevens werd het indicatie gebied uitgebreid naar de gevallen met immunoscore 3+ en indien getwijfeld wordt tussen 1+ en 2+. Dit naar aanleiding van literatuur en voordrachten op de SKML dag 2009 waarbij er sprake zou zijn van vals positieve en vals negatieve casus met immunohistochemie. In diezelfde tijd zijn we overgestapt naar een nieuw antilichaam voor Her2Neu (oud: E2-4001 +3B5, Thermo Scientific; nieuw: A0485, DAKO) hetgeen in het begin waarschijnlijk tot extra ISH aanvragen heeft geleid. In het kader van de kwaliteit is tevens besloten de immuno door 1 van 4 daartoe aangewezen pathologen te scoren. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist waarna controle door een patholoog plaatsvindt. De score wordt vastgelegd in een database. Aangezien de signalen niet altijd makkelijk te scoren waren is gewerkt aan verbetering van het resultaat d.m.v. aanpassingen aan het protocol en door gebruik te maken van andere probes. Uiteindelijk is na een validatie traject besloten per 01-12-09 een andere probe set te gaan gebruiken (PathVysion Her-2 DNA probe kit, Abbott) In 2009 hebben we 341 onderzoeken verricht waarvan 84 met CISH.
IgH breuken (B-celclonaliteit) Voor de ISH wordt gebruik gemaakt van de Vysis LSI IGH dual color break apart rearrangement probe waarmee breuken kunnen worden aangetoond op chromosoom 14q32, waar het IgH-gen zich bevindt. Een breuk in dit gen is vaak onderdeel van een translocatie met oncogenen waaronder c-myc, Bcl2 en cyclineD1. De validatie van de assay werd in het eerste kwartaal van 2009 afgerond en per 01-04-09 werd de test operationeel. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist (SW) met controle door een patholoog. In 2009 hebben we 25 onderzoeken gedaan.
c-Myc breuken Met name in Burkitt lymfomen maar ook in een klein percentage van DLBCL worden breuken gevonden in c-Myc (8q24), meestal als onderdeel van een translocatie. Om een breuk in c-myc aan te tonen wordt gebruik gemaakt van de Vysis LSI MYC dual color break apart rearrangement probe. De validatie van de assay werd in het eerste kwartaal van 2009 afgerond en de test werd operationeel per 01-04-09. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist met controle door een patholoog. In 2009 hebben we 8 onderzoeken gedaan.
Bcl-2 breuken In het laatste kwartaal van 2009 werd een FISH assay opgezet en gevalideerd voor breuken in Bcl-2 ten behoeve van de lymfomendiagnostiek. Er wordt gebruik gemaakt van de Vysis LSI Bcl-2 dual color break apart rearrangement probe. Breuken in Bcl2 worden met name gevonden in folliculaire lymfomen en DLBCL. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist met controle door een patholoog. De test is operationeel sinds 7-12-09.
Bcl-6 breuken In het laatste kwartaal van 2009 werd een FISH assay opgezet en gevalideerd voor breuken in Bcl-6 ten behoeve van de lymfomendiagnostiek. Er wordt gebruik gemaakt van de Vysis LSI Bcl-6 dual color break apart rearrangement probe. Breuken in Bcl-6 worden met name gevonden in DLBCL. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist met controle door een patholoog. De test is operationeel sinds 7-12-09.
12
Translocatie (14q32;18q21) In een enkel geval is het, ook met behulp van immunohistochemie, lastig om een folliculair lymfoom te onderscheiden van een reactief proces. In meer dan 90% van de gevallen is in een folliculair lymfoom de karakteristieke t(14;18) aanwezig waarbij de promotor van IgH voor het Bcl-2 oncogen terecht komt waardoor de lymfocyt niet in apoptose gaat. Er wordt gebruik gemaakt van de Vysis LSI IGH/BCL2 Dual Color, Dual Fusion Translocation Probe. De assay werd opgezet en gevalideerd aan de hand van een aantal casus waarin de translocatie aanwezig was hetgeen eerder was vastgesteld middels cytogenetisch onderzoek. Als negatieve controle werden tonsillen gebruikt. De FISH wordt gescoord door een moleculaire analist met controle door een patholoog. De test is operationeel sinds 7-12-09.
Hybrid Capture II De Hybrid Capture wordt 2 keer per week gedaan waarvan 1 keer door de afdeling cytologie. In 2009 hebben we 3922 testen gedaan.
PCR Kwantitatieve Real-time PCR voor HPV In het afgelopen jaar is hard gewerkt aan het opzetten van een eigen HPV test met behulp van kwantitatieve real-time PCR. Het is gelukt om m.b.v. 5 multiplexreacties in totaal 16 high-risk types (HPV16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68 en 73) en 2 low-risk types (HPV6 en 11) te detecteren. Er worden tevens twee controles meegenomen, B-globine voor de hoeveelheid humaan DNA en cyano voor de kwaliteit van de DNA isolatie. Na uitgebreide controle van de specificiteit en sensitiviteit van de verschillende reacties is begonnen met de validatie. Daartoe zullen ca. 1500 samples worden getest, inclusief ca. 1200 HPV negatieve casus, volgens een voorstel voor Europese richtlijnen (Int J Cancer. 2009 Feb 1;124(3):516-20). De resultaten zullen worden vergeleken met de resultaten van de Hybrid Capture II. Indien de test aan alle eisen voldoet zal deze in de loop van 2010 in gebruik worden genomen.
Weefselidentificatie Voor weefselidentificatie maken we gebruik van de forensische ‘Powerplex 16 System’ kit van Promega. In 2009 zijn 10 casussen geanalyseerd voor de diagnostiek met vraagstelling weefselverwisseling waarbij 1 casus werd geanalyseerd voor de microbiologie.
MSI analyse In maart van dit jaar is de MSI analyse operationeel geworden. De test wordt steeds gedaan in combinatie met de immunohistochemische kleuringen voor MLH-1, PMS2, MSH2 en MSH6. Om geen casus te missen die voor analyse in aanmerking komt heeft Martin Kok een programma ontwikkeld, de MSI checker, dat op basis van vastgestelde criteria de PALGA database doorloopt op zoek naar casus die daar aan voldoen. De DNA analyse wordt eens per drie weken uitgevoerd door MAR en KB. De coupes worden gekleurd op de afdeling immuno. De resultaten worden verslagen door TEB of RIE. Bij afschakeling van MLH-1 en PMS2 bestaat er grote kans op hypermethylering van het MLH-1 gen. De assay om dit aan te tonen is nog in ontwikkeling. In 2009 hebben we 53 testen uitgevoerd.
B-celclonaliteit In september 2008 is door KB begonnen met het opzetten van de clonaliteitsanalyse voor B-cellymfomen middels PCRassays voor de FR1, FR2 en FR3 (Framework) van de zware keten van het immuunglobuline (IgH). De test werd in samenwerking met het UMCG gevalideerd in eerste instantie op vriesmateriaal, aan de hand van ca. 15 bekende casus. In tweede instantie werd de test ook geoptimaliseerd op paraffinemateriaal. De test werd 01-04-09 operationeel. In 2009 hebben we 58 testen uitgevoerd.
KRAS Gezien de ontwikkelingen op het gebied van anti-EGFR therapie bij de behandeling van gemetastaseerd coloncarcinoom zijn KB en MAR in april begonnen met het opzetten van de KRAS mutatiedetectie. Patienten komen alleen in aanmerking voor deze therapie indien er GEEN oncogene mutatie in KRAS in de tumor aanwezig is. In ca. 40% van de colontumoren is een dergelijke mutatie aanwezig. De mutaties in codon 12 en 13 van exon 1 worden opgespoord middels direct sequencing. Voor de DNA isolatie wordt er verrijkt voor tumor middels micro-dissectie.Voor de validatie zijn 20 casus gebruikt die elders al geanalyseerd waren. Daarnaast zijn 20 casus geanalyseerd afkomstig ut ons eigen archief. Van deze casus zijn er 10 vervolgens ook in het Erasmus MC geanalyseerd. De test is operationeel sinds 01-06-09. In 2009 hebben we 51 testen uitgevoerd.
13
EGFR De behandeling met Tyrosine-kinase remmers (Tki/remmers) van het niet-operabele longcarcinoom wordt steeds belangrijker en zal binnenkort als een van de eerste-lijns behandelingen gaan gelden. Om in aanmerking te komen voor deze therapie dient er een ACTIVERENDE mutatie in het EGFR gen aanwezig te zijn en GEEN KRAS mutatie. De activerende mutaties zijn beschreven in de exonen 18, 19, 20 en 21. Volgens de literatuur worden in ca. 10% van de adenocarcinomen en in 3% van de plaveiselcarcinomen activerende mutaties in EGFR gevonden. De detectie vindt momenteel plaats door middel van direct sequencing. De assay is gevalideerd in 20 casus waarvan 10 elders geanalyseerd waren en waarvan 10 afkomstig zijn ut het eigen archief. De eigen casus zijn vervolgens ook geanalyseerd in het Erasmus MC. Voor elke casus worden de exonen 18, 19, 20 en 21 van EGFR en exon 1 van KRAS getest. De test is operationeel sinds 01-11-09. In 2009 hebben we 16 testen uitgevoerd.
EBER UroVysion Mola Her2 CISH Her2 FISH IgH FISH c-Myc FISH weefselidentificatie MSI + immuno B-cel clonaliteit HPV cervix HPV overig KRAS mutatie colon EGFR mutatie long Totaal
EBER UroVyion Mola Her2 ISH IgH FSIH c-Myc FISH MSI B-cel clonaliteit HPV KRAS EGFR Totaal
2007 90 361 149
2008 83 432 21 153
17
735
3308 45
1335
4059
2009 98 80 30 84 257 25 8 10 53 58 3922 41 51
start 01-01-01 01-04-07 01-09-08 01-10-05 01-07-09 01-04-09 01-04-09 01-09-08 15-03-09 01-04-09 01-07-07 01-01-08 01-07-09
16 4733
01-11-09
laag mol. tarief
hoog mol. tarief
immuno tarief
(€305)
(€866)
(€149)
98 80 30 341 25 8 53 58 3922 51 16 178
582
Sietske Riemersma, aandachtspatholoog moleculaire pathologie
14
3922
I.6
JAAROVERZICHT BEDRIJFSHULPVERLENING
Dit jaar heeft de BHV getracht de herhalingscursus intern te organiseren. Voordeel was de eigen omgeving en professionele begeleiding. Het geheel verdient een grondige evaluatie. Al met al een leerzaam jaar waarin we t.a.v. onze eigen organisatie worden gewezen op verbeterpunten. Cursussen als reanimatie, hoofd -en ploegleider BHV vonden allemaal normaal doorgang. Wel werd er aangedrongen op extra scholing betreffende “omgang gevaarlijke stoffen”. Hier wordt begin 2010 dan ook invulling aan gegeven. Het bestand leden BHV blijft onverminderd iets boven de 20 hangen. Door alle verschuivingen in huis van werkplekken dient de BHV wel alert te blijven op een evenwichtige verdeling van de BHV in huis. Tot nog toe levert het geen probleem op. Men is gezien de opkomst op oefenavonden (4x) zeer positief. De oefeningen met personeel op beide locaties zijn vlotjes verlopen. Er zullen net als bij de cursus altijd punten van kritiek zijn. Telkens wordt getracht op lijnen bij te sturen indien dit noodzakelijk wordt geacht. Hoofdpunt is en blijft de moeizame aanwezigheidsregistratie met 2 locaties. Door de nog altijd voortkabbelende intentie/discussie van verbouwingen en/of nieuwbouw, zal dit vooralsnog niet wijzigen. In de 5 vergaderingen is er regelmatig over gesproken. Hierdoor weten we het overzicht te behouden. Het is echter verre van ideaal.
In 2010 gaan we verder op de ingeslagen weg van scholing en bereiden we ons voor op een mogelijke verhuizing of nodige verbouwingen. Wim Zwiers, hoofd BHV
I.7
RELEVANTE INVESTERINGEN
De belangrijkste investeringen in 2009 waren: Cytologie: - Prepmate system - PC’s , printers ed. - meubilair
Pathologen: - DMD digitale microscoop - microscoop - digitale camera - PC’s ed
Histologie: - PC’s, printers ed. - Cryostaat - Rotatiemicrotoom - Vriezer - Waterbaden (8) - Inrichting uitsnijkamer
ICT - Software
Medische Administratie: - meubilair - apparatuur videoconferencing
Moleculaire pathologie - LightCycler - PT module - Vriezer Immunologie - diverse
15
I.8
BIBLIOTHEEK
I.8.A BOEKEN In het verslagjaar werd de bibliotheek van het Laboratorium Pathologie Oost Nederland aangevuld met de volgende boekwerken:
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
WHO clas. Of tumours of haematopoetic and lymphoid tissues (2 ex.) th TNM classification of malignant tumour, 7 . Ed. (12 ex.) Thyroid cytology Oral and maxillofacial pathology Anatomische atlas Prometheus hoofd en zenuwstelsel Anatomische atlas Prometheus algemene anatomie Neuropathology Techniques Pathology of melanocytic disorders (2 ex.) AJCC Cancer staging manual (2 ex.) AJCC cancer staging atlas Cancer grading manual Embryo and fetal pathology Transbronchial and endobronchial biopsies Essentials of diagnostic breast pathology Diagnosis of endometrial biopsies and curetting: Genitourinary pathology: a volume in foundations in diagnostic path. Breast pathology: a volume in foundations in diagnostic pathology Hematology: a volume in foundations in diagnostic pathology Gynaecologic pathology: a volume in foundations in diagnostic. Path Head and Neck pathology: a volume in foundations in diagnostic Biopsy interpretation of gastrointestinal tract mucosa Biopsy interpretation of the prostate Biopsy interpretation of the breast Pathotaal 2x. Fine-Needle Biopsy of Superficial and Deep Masses Thyroid cytology
Sobin e.a S. Kini B. Neville Schunke Schunke Mooi S.B. Edge e.a. C.C. Compton I. Damjanov Gilbert-Barness e.a. Calge Moinfar M. Mazur Ming Zhou O’Malley E. His Nucci Thompson Montgomery Epstein Schnitt Wegener Gherardi S. Kini
I.8.B TIJDSCHRIFTEN Om alle medewerkers in staat te stellen, de ontwikkelingen op hun vakgebied bij te houden, heeft het laboratorium op de navolgende media een abonnement: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Acta Cytologica American Journal of Clinical Pathology American Journal of Dermatopathology American Journal of Pathology American Journal of Surgical Pathology Analyse Archives of Pathology and Laboratory Medicine Biotechnic and Histochemistry Cancer & Cytopathology Dermatopathology Focus Gut Histopathology Human Pathology International Journal of Gynecological Pathology Journal of Molecular Diagnostics (AJP) Journal of Pediatrics Modern Pathology Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde New England Journal of Medicine Pediatric and Developmental Pathology Seminars in Diagnostic pathology Virchows Archiv
16
HOOFDSTUK II VERRICHTINGEN
II. 1
ALGEMEEN OVERZICHT
Onderstaande tabel geeft het aantal onderzoeken, verdeeld over de verschillende soorten verrichtingen aan. Hierbij wordt het verslagjaar 2009 vergeleken met 2008. Tevens is het aantal productie-eenheden weergegeven. Productieeenheden worden berekend door het aantal onderzoeken te vermenigvuldigen met een weegfactor, de zgn. CTG-factor (2e kolom).
AARD ONDERZOEK Cytologie Cervix-bvo Cervix-ind Cytologie Punctie Punctie echogeleide Totaal cytologie Moleculaire technieken Lmol CISH Eber HPV-bepaling C-myc FISH Urovision Mola IGH FISH Hmol Weefselidentificatie B-cel clonaliteit EGFR MSI Totaal mol. technieken Immunologie Her2Neu Im.Fluor Im.Perox Immuno door derden Totaal immunologie Histologie Hist.ond door derden Histologie Kwant./morfometrie d. derden Morfometrie Sectie Sectie foet Specimen Vriescoupe Totaal histologie Totaal
weeg factor
0,26 0,40 1,00 0,65 1,75
7,00 7,00 3,50 3,50 7,00 7,00 7,00 7,00 21,00 21,00 21,00 21,00 21,00
aantal onderzoeken 2008
aantal onderzoeken 2009
aantal productie eenheden 2008
aantal productie eenheden 2009
mutatie ‘08-‘09
28.019 8.459 9.923 193 70 46.664
26.130 8.884 9.815 164 63 45056
7284,94 3383,6 9923 125,45 122,5 20839,49
6793,8 3553,6 9815 106,6 110,25 20379,25
-6,74% 5,02% -1,09% -15,03% -10,00% -2,21%
8 309 90 4.007 2 79 53 23 4 4 58 16 55 4.708
117 83 3.315 405
3.920
3,50 3,50 3,50
1,00 2,00 10,00 15,00 2,50 1,00
119 433 12.540 8 13.100
724 14670 15.394
15.547
56 2163 315 14024,5 14 553 371 161 84 84 1218 336 1155 20.535
416,5 1515,5 43890 0 45.822
2534 51345 0 53.879
0 60036 0 5474 1960 855 927,5 170 69.423
85,69% -13,27% 1,79% 1,37% 1,19% 9,30%
164.215
12,69%
819 290,5 11602,5 2835
34 56.384 1 1.474 226 56 366 168 58.709
2.737 196 57 371 170 63.664
0 56384 0 2948 2260 840 915 168 63.515
122.393
128.822
145.723
97 60.036
17
164,10% 8,43% 20,87% -80,49%
32,08%
67,21% 16,99% 17,58%
6,48%
II. 2
HISTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft de histologische productie van het verslagjaar 2009, vergeleken met 2008.
2008
2009
‘08-‘09
T-nummers
56.384
52.646
-6,63%
blokjes
150.007
171.622
14,41%
blokjes per T-nummer
2,66
3,26
22,56%
26.653
29.545
10,85%
onderzoeken
12.992
10.876
-16,29%
coupes totaal
56.091
56.382
coupes per onderzoek
4.32
5,05
Her2cish nummers
153
395*
Her2cish coupes
230
395
71,74%
coupes per onderzoek
1,5
1,0
-33,33%
EBER nummers
92
108
17,39%
Paraffine inbedding
Bijzondere kleuringen paraffine Immuunpathologie
De herceptest wordt routinematig verricht op
0,52% immuunpathologie. 16,90%
In-situ-hybridisatie* 158,17% * deels CISH en deels FISH
EBER coupes
329
324
-1,52%
coupes per onderzoek
3.58
3,00
-16,20%
II. 3
CYTOLOGIE
INZENDINGEN PUNCTIECYTOLOGIE
II.3. A
Onderstaande tabel geeft het aantal puncties over 2008 en 2009 weer. In de kolom ‘zelf’ staat weergegeven welke deel daarvan door pathologen is afgenomen. 2008
zelf
2009
Mamma
142
2
133
2
Mammacyste
143
0
131
0
52
0
59
3
4
0
1
0
19
8
14
6 0
Tepelvocht Lever Weke delen Bot
zelf
7
0
4
Huid/subcutis
11
0
5
0
Speekselklier
9
0
Hoofd/hals Lymfklier Schildklier Overig Totaal
6
0
66
26
58
21
104
47
126
38
85
40
86
44
466
57
485
38
1501
196
1543
162
18
II. 3.B CERVIXCYTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft de procentuele onderverdeling van de cervixcytologische verrichtingen over de verschillende PAP-klassen weer. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen bevolkingsonderzoek (BVO)en Medische Indicatie (MI). Classificatie
BVO 2007
2008
MI 2009
2007
2008
2009
Pap 0
1,49
1,23
1,30
1,60
1,2
1,42
Pap 1
95,92
94,40
94,15
86,48
79,9
80,88
Pap 2
1,60
3,07
3,29
6,48
12,5
11,86
Pap 3 a
0,71
0,90
0,80
3,81
4,9
4,42
Pap 3 b
0,29
0,30
0,36
1,05
0,9
0,95
Pap 4
0,00
0,12
0,10
0,36
0,3
0,20
Pap 5
0,00
0,00
0,00
0,23
0,3
0,26
Totaal
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
10,8
9,2
9,5
10,4
9,0
9,0
Geen endocervix epitheel
II. 3.C
NIET-GYNAECOLOGISCHE CYTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft de productie en procentuele onderverdeling van de niet-gynaecologische boekingen aan, ingedeeld naar de aard van het materiaal. Onvoldoende materiaal Materiaal
dubieus verdacht
maligne
totaal
%
n
%
N
%
n
%
n
12 Urine 0 Vagina 21 Bronchus 1 Sputum 2 Longpunctie 5 Pleura 5 Peritoneum 0 Pericard 11 Liquor 0 Gewrichtsvocht 0 Overig 0 Ovariumcyste Mamma (incl. cysten, tepelvochten) 26 108 Schildklier 18 Speekselklier 18 Hoofd/hals gebied 82 Lymfklier 0 Lever 1 Weke delen 15 Huid / subcutis 3 Bot 13 Overige locaties
0,3% 0,0% 1,5% 14,3% 15,4% 0,7% 2,0% 0,0% 6,4% 0,0% 0,0% 0,0% 8,0% 29,8% 14,3% 20,9% 16,9% 0,0% 7,1% 30,6% 75,0% 18,8%
3537 137 1008 5 8 511 177 19 144 11 21 9 266 234 91 42 210 1 10 31 1 23
79,0% 91,3% 70,0% 71,4% 61,5% 74,3% 72,5% 61,3% 83,7% 91,7% 70,0% 81,8% 82,4% 64,5% 72,2% 48,8% 43,3% 100,0% 71,4% 63,3% 25,0% 33,3%
615 11 88 1 1 48 12 1 8 0 6 2 26 13 8 5 36 0 2 3 0 9
13,7% 7,3% 6,1% 14,3% 7,7% 7,0% 4,9% 3,2% 4,7% 0,0% 20,0% 18,2% 8,0% 3,6% 6,3% 5,8% 7,4% 0,0% 14,3% 6,1% 0,0% 13,0%
316 2 323 0 2 124 50 11 9 1 3 0 5 8 9 21 157 0 1 0 24
7,1% 1,3% 22,4% 0,0% 15,4% 18,0% 20,5% 35,5% 5,2% 8,3% 10,0% 0,0% 1,5% 2,2% 7,1% 24,4% 32,4% 0,0% 7,1% 0,0% 0,0% 34,8%
4480 150 1440 7 13 688 244 31 172 12 30 11 323 363 126 86 485 1 14 49 4 69
341
3,9%
6496
73,8%
895
10,2%
1066
12,1%
8798
Totaal
n
benigne
Opmerking: het overzicht is gebaseerd op diagnoseregels. In een aantal gevallen leiden meerdere verrichtingen tot 1 diagnoseregel, waardoor dit aantal afwijkt van het totaal aantal verrichtingen.
19
Punctiecytologie mamma per jaar op diagnose: Cytologische diagnose Maligne Suspect Benigne Geen diagnose totaal
II. 4
2001 220 63 273 122 678
2002
2003
107 26 196 58 387
2004
59 17 169 42 287
2005
2006
45 18 160 24 247
59 20 150 41 270
2007
20 7 65 24 116
11 6 71 30 118
2008 8 5 96 33 142
2009 3 15 92 23 133
OBDUCTIES
II. 4.A
OBDUCTIES
Onderstaande tabel geeft aantal obducties weer over het verslagjaar 2009, afgezet tegen meerdere voorgaande jaren.
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
391
370
321
295
309
251
276
237
Perinataal
97
73
55
56
75
44
62
48
Neuropathologie
90
77
47
38
23
41
22
38
totaal aantal: Waarvan:
Verbijzondering van de neuropathologische obducties*:
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Paraffineblokjes
1.503
2.107
1.471
1.308
356
495
538
1240
Blokjes per obductie
16,70
27,36
31,29
34,42
15,48
12,08
24,45
32,63
Paraffinecoupes
2.568
3.043
3.605
3.628
1.174
589
564
1780
Coupes per obductie
28,53
39,51
76,70
95,47
51,04
14,37
25,63
46,84
12
2
6
3
0
0
0
0
PEG blokjes** PEG coupes
* protocol: geprotocolleerd uitnemen en bewerken van hersenen en ruggenmerg bij de ziekte van Parkinson, met of zonder dementie. ** PEG – methode: speciaal inbedmedium, naast de gebruikelijke paraffineblokjes bij vraagstelling dementie. Coupedikte 100µ tot 200µ.
II. 4.B OBDUCTIES GERELATEERD AAN AANTAL OVERLEDENEN PER ZIEKENHUIS
Ziekenhuis
aantal overledenen
aantal obducties
als % van overledenen
MST Enschede
987
102
10,3%
TBZ Almelo
609
59
9,7%
SMT Hengelo
352
34
9,7%
230
16
6,9%
SKB Winterswijk
20
II. 5
II.5.A
BEVOLKINGSONDERZOEKEN
BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER
2005
2006
2007
2008
2009
89.330
83.031
81.046
83.471
81.898
68.562
69.398
68.905
Opgeroepen vrouwen in Totale regio IKST Werkelijk verrichte onderzoeken
% van de opgeroepen vrouwen
II.5.B
84,76%
83,05%
84,08%
Voor verdere informatie wordt verwezen naar het jaarverslag van de SVOB Enschede
BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER
Aantal opgeroepen vrouwen
2004
2005
2006
2007
2008
36.223
36.261
35.811
28.659
34.571
2009
De gegevens hebben betrekking op het 34.283 gehele werkgebied van het Laboratorium
Pathologie Oost Nederland Werkelijk verrichte onderzoeken % van de opgeroepen vrouwen
26.326
24.426
25.614
20.992
25.836
25.467 Voor verdere informatie wordt verwezen
naar de jaarverslagen van de SBBT (Enschede) resp. SBBS (Beekbergen) 72,67%
67,36%
71,5%
73,2 %
74,7%
21
74,3%
II.6
VERRICHTINGEN PER ZIEKENHUIS
II.6.a Medisch Spectrum Twente, locatie Enschede/Oldenzaal
Specialisme
FISH/
B-cel clonaCytoliteit Cervix logie
IGH Eber EGFR Fish
HPVbepaling
Histologie
Immuno Perox
Immuno Fluor
7
Anaesthesist Cardioanesthesioloog
1
4 18
1
10
1
11
2
1
169
Chirurg
7
166
11
97
5669
2
25
Dermatoloog
2
2
1
Gastro-enteroloog
1
Gynaecoloog huisarts
104
1
K.N.O.-arts Kinderarts Longarts
1
Mond/kaak-chirurg
1
Neurochirurg
1
1
1298
1
81
2
9
1
1
Oogarts Orthopaedisch chirurg
1
Plastisch chirurg
1
160
426 11 4
2
438
1
758
3
25
3
1
1
4
5
2
7
48
992
154
6
29
4
44 8
3 6
2
28
9
359
1
5
6
104
4
4
2
364
32
7.573 5.124
2 3
1
13 1 55
8
117
4.263 19
2
1
20
12 2
34
25
1
2
3.047 569 27
2 7
5.020
8
15
1
3
2.137
10
991
1
243
3
2
7
1
2
75
11
10
5
2
29
1
78
6
110
3
1
1744
85
1
26
2
20
2
86
21
1
77
11
1
135
23
1
2
7
2
4
3
1.847 141 34
1265
3
863
2
4
446
2
8
8
2.886
Totaal 2009
22 1592
3749
36
7
112
20867
1032
297
5573
15
844
27
42
101
62
89
19
126
11
92
34715
Totaal 2008
0 1725
3591
46
0
49
19932
983
208
4705
0
683
0
4
115
70
110
28
139
119
114
32.630
Totaal 2007
0 1596
3513
40
0
53
18923
284
230
4497
0
535
0
2 156
67
110
19
129
104
69
30.500
Uroloog
1
15
11
103
3
Reumatoloog
4
121 2
3
Radiotherapeut
1
19
17
46
Neuroloog Onbekend
62
1
9
2 44 269
1335
6
165 1341 321
2
8
57
1351
1009
55
10
1
26
4
431
12
167
2059
1
6
1
3
4
2
11
143
Internist
21
4551
4
Totaal 2009
7
2448
1581
Vriescoupe
6
17
Cardioloog Cardiothoracaal chirurg
2
Specimen UroObOnder- Punc- Echovysion Obductie RadioMorfoZoek tie geleide ductie Foet grafie Mola metrie MSI derden Punctie
283
1
II.6.b Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo / Hengelo
Specialisme
B-cel clonaliteit/ C-myc CytoFISH Cervix logie
anaesthesist
12
1
5
geriater gynaecoloog
2.161
huisarts
1
HPVbepaling
Histologie
8
dermatoloog gastro-enteroloog
IGH Eber EGFR Fish 23
cardioloog chirurg
FISH/
154
Immuno Perox
Immuno Fluor
11
14
8
1
17
19
454
13
5.535
4
32
1.434
40
4
2
6.360
2
207
364
84
24
4
1.951
8
1.027
181
6
1
2
7
1
197
2.849
656
2
3
intensivist
208
4
1
8
299
6
9
2.890
k.n.o.-arts kinderarts
1
74
7
2
415 19
longarts
1
902
1
9
2
1
8
53
1.881
406
62 8
1
reumatoloog
1
1.202
3
50
2
uroloog
2.336
1
4 4
1
42
1
3
1
28
2
1
5
210
41
7
1
6
radioloog
3
1
62 5
7 26
26
2
1
1
53
3
26
7.909 7.032
20 31
1
13
6.165 46
7
16
5
5.572
1
608 32
6
1.504
8
299 3
67 1
13 68
3 9
1
246
1
3
1.275 123
12
1
1.573
26
839
603
15
667
340
6.252
32 1.335
Totaal 2009
27 2.164
4.443
40
9
Totaal 2008
0 2.102
4.762
35
0
55
22.133
499
185
5.535
0
Totaal 2007
0 1.909
4.526
34
0
61
20.210
100
174
4.722
0
169 23.760
2
3.204
1
226
8
33 2
5
1
6
168
1
5
2
58
3 1
Totaal 2009
45
4
3
252
51
1
7
351
onbekend
plastisch chirurg
2
5
3 4
neuroloog
oogarts orthopaedisch chirurg
32
18
16
internist
mond/kaakchirurg
Specimen UroObVries- Weefvysion coupe sel Onder- Punc- EchoObductie RadioMorfoZoek tie geleide ductie Foet grafie IdentiMola metrie MSI derden Punctie ficatie
23
3
1
1
62
26
5.471
26
35
51
1
93
32
169
65
76
2 39.788
916
0
4
55
1
70
25
171
240
54
0
36.895
655
0
2
41
2
70
19
160
206
26
0
33.182
II 6.c Streekziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk
Specialisme
B-cel clonaliteit/ CytoHmol Cervix logie
FISH/
IGH Eber Fish
HPVbepaling
Histologie
Immuno Perox
Immuno Fluor
anaesthesist
MorfoMola metrie MSI
1
cardioloog chirurg
Lmol
Specimen UroObVries- Weefvysion coupe sel Onder- Obductie RadioZoek ductie Foet grafie Identiderden ficatie
5 4
145
dermatoloog gynaecoloog
585
2
2 4
50
1.877
1
1.367
53
588
1
11
585
30
75
3
14
2
10
47
huisarts
2
2
65
4
4
2.096
k.n.o.-arts
2
41
5
2
187
21
2
2
kinderarts
1
longarts
363
126
68
71
4
neuroloog
18
2
3
onbekend
2
3
75
2.773 1.484
3
6
1.291
8
1.371
1
mond/kaakchirurg
1
30
8
1
1
6
5
internist
3
1 2
264
4
Totaal 2009
13
1
2
1
3.843 259 5
3
561 76 23 1
6
oogarts orthopaedisch chirurg
18 1
61
4
1
67
plastisch chirurg
1
650
18
6
675
radioloog
5
uroloog
18
5 5
272
Totaal 2009
8
585
1.311
609 14
56
7.439
391 4
76
2.478
2
6
175 470
2
Totaal 2008
0
489
1.274
8
22
6.638
26
40
1.963
0
0
359
Totaal 2007
0
610
1.297
12
21
6.778
29
41
2.053
0
0
328
24
2
1
2
1
14
6
76
2
1
2
12.568
0
17
2
56
50
2
0
10.966
0
14
6
82
50
4
0
11.438
16
1.458
II.7
VERRICHTINGEN EERSTE LIJN
Onderstaande tabellen geeft de aantallen verrichtingen resp. productie-eenheden weer, zoals uitgevoerd voor de eerste lijn, waarbij het verslagjaar 2009 is afgezet tegen 2008.
VERRICHTINGEN
B-cel BVO clonaliteit Cytologie
2009
4
2008
Cervix Cytologie
Cytologie
Her2 Neu
Histologie
HPVbepaling
25.831
4.609
303
1
7.858
2.286
27.851
4.228
271
1
7.387
1.806
Immuno Perox
Immuno Fluor
11
Morfo metrie
351
87
308
46
OnderZoek Uroderden Punctie vysion
4
Totaal
11
1 41.357
23
1 41.922
PRODUCTIE-EENHEDEN
B-cel BVO clonaliteit Cytologie
2009
2008
84
Cervix Cytologie
Cytologie
Her2 Neu
Histologie
HPVbepaling
6.716
1.844
303
4
7.858
8.001
7.241
1.691
271
4
7.387
6.321
Immuno Perox
Immuno Fluor
39
Morfo metrie
1.229
174
1.078
92
25
OnderZoek Uroderden Punctie vysion
0
Totaal
7
7 26.266
15
7 24.107
HOOFDSTUK III KWALITEIT & ARBO
ALGEMEEN KAM-jaarplan Het KAM-jaarplan versie 2008 is in het MT vastgesteld en is een regelmatig terugkerend punt op de agenda van het MT waardoor de bewaking gewaarborgd is. Intercollegiale KAM-bijeenkomsten In 2009 is gestart met intercollegiale KAM-bijeenkomsten. De KAM-functionarissen van de pathologische laboratoria van VUmc Amsterdam, UMC Utrecht, Gelre Ziekenhuizen locatie Gelre Apeldoorn en Laboratorium Pathologie Oost Nederland komen twee keer per jaar bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Dit wordt door de betrokkenen als zeer nuttig ervaren. Cursussen • Jaarlijkse Conferentie milieu en veiligheid in ziekenhuislaboratoria van Borger & Burghouts (overname conferentie van Cycle Systems Consultancy) (O. Hampsink – Slotman) • Pathologie en kwaliteit, VAP (O. Hampsink – Slotman) • Cursus GHS en etikettering, Arboplan (O. Hampsink – Slotman)
III.1
KWALITEIT
Interne audit Er zijn in 2009 door 7 medewerkers en 1 externe auditor van het laboratorium voor microbiologie in totaal 7 interne audits uitgevoerd. Het betrof de volgende onderwerpen en de locaties waar ze zijn uitgevoerd: Onderwerp • Voorzieningen (ICT) • Bewerken gyn. materiaal • Medische administratie • Beoordelen niet-gyn. materiaal • Uitsnijden organen/weefsels • Chemicaliënbeheer/afval •
Locatie Facilitaire dienst Cytologie Medische administratie Cytologie Pathologen. Histologie KAM, Cytologie, Histologie, Facilitaire dienst Directie, KAM
Kwaliteitsbeleid/Managementreview
Knelpunten voortkomend uit audits worden ingevoerd in de web-based applicatie RieService zodat opvolging gewaarborgd is. Klachten,fouten en afwijkingen Klachten, fouten en afwijkingen worden op verschillende manieren vastgelegd. Een fout gemaakt tijdens werkzaamheden of een afwijking van de geldende procedures/werkwijzen tijdens een van de fasen in het (laboratorium- of administratief) proces of het officieel kenbaar maken van onvrede over de gevolgde werkwijze/handelswijze of over (werk)omstandigheden wordt sinds 01-012009 gemeld en afgehandeld via RieService. Tekortkomingen met betrekking tot het inzenden van een monster worden bij het betreffende onderzoeksnummer geregistreerd als signalering. Meldingen In totaal zijn er 201 meldingen, waarvan 1 extern, geregistreerd en afgehandeld. Onderstaande tabel geeft de verdeling van de meldingen weer per afdeling. Meldingen Pathologen Unit administratie Unit histologie Unit cytologie Diversen Totaal
2005
2006
2007
2008
2009
15 7 53 51 17
13 18 48 60 12
8 44 58 74 17
12 21 73 44 5
7 15 90 73 15
151
201
155
200
143 26
De voortgang van de afhandeling van de meldingen wordt in principe 1 x kwartaal in het Managementteamoverleg besproken. Doordat de applicatie Rieservice nog in ontwikkeling is konden in 2009 nog geen volledige kwartaaloverzichten gemaakt worden. Bespreking heeft ad hoc plaatsgevonden. Ook de medewerkers hadden een gewenningsperiode nodig met als gevolg dat melden en afhandelen niet altijd op de juiste plaats is vastgelegd. Een tweede voorlichting over de applicatie heeft inmiddels plaatsgevonden.
Signaleringen Signaleringen zijn tekortkomingen t.a.v. de inzendingen veroorzaakt door de inzender die veelal storend zijn voor de organisatie. Deze signaleringen worden rechtstreeks ingevoerd in U-DPS van PALGA, bij het betreffende onderzoeksnummer. De kwartaaloverzichten zijn periodiek in het Managementteam overleg besproken. Signaleringen 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Totaal
2006 376 491 854 1212 2933
2007 1370 2100 2066 1724 7260
2008 1601 1712
2009 531 431 781 1128 2481
Bij de signaleringen wordt vooral gelet op trends in de aantallen, zodat eventuele tekortkomingen tijdig worden gesignaleerd en eventueel aanleiding kunnen zijn tot verbeteracties. De toename van het aantal meldingen in het 4e kwartaal is veroorzaakt door toename van de meldingscode ‘Potje/ buis niet goed afgesloten waardoor lekkage. Mogelijk monsterverlies en laboratoriummedewerkers werden blootgesteld aan gevaarlijke stof (fixatief)’. Een inzender was overgeschakeld op het gebruik van alternatieve monsterpotjes. Na contact met betreffende inzender zijn de potjes vervangen door de oorspronkelijke potjes. Inzenders van monsters waarbij het vereiste uitnodigingsnummer voor het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker ontbreekt, ontvangen een standaard brief. In deze brief wordt medewerking gevraagd om de gesignaleerde tekortkomingen te verminderen dan wel te voorkomen. In 2009 zijn 18 brieven verstuurd. Externe consulten en revisies 2009
Externe consulten Totaal Discordant Externe revisies Totaal Discordant
1e kwartaal 75
2e kwartaal 81
3e kwartaal 82
4e kwartaal 60
Totaal 2009 298
5
11
6
5
27
104
86
104
83
377
9
2
2
4
17
Rondzendingen Het laboratorium voor pathologie heeft in 2009 wederom deelgenomen aan diverse rondzendingen: • landelijke rondzendingen van de Stichting Kwaliteitstoetsing Klinische Pathologie (SKKP). De SKKP is in 2009 opgenomen in Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML). • rondzendingen georganiseerd door Nordic immunohistochemical Quality Control (NordiQC) • KRAS kwaliteitsrondzending, geïnitieerd vanuit de European Society of Pathology (ESP) • SBO (Stichting Bevolkingsonderzoek) rondzending cervicale cytologie • Klinipath rondzending dunnelaag cervicale cytologie Het laboratorium participeerde in de rondzendingen voor cervixcytologie, algemene cytologie, algemene histologie, immunohistochemie en moleculaire pathologie. Voor de resultaten en de ondernomen acties van deze rondzendingen zie onderstaande tabellen.
27
Resultaten en uitgevoerde acties Cytologie Rondzending
Onderwerp
Instantie
Cervix-cytologie
SKML
Algemene cytologie
Cilinderafwijking voorafgaand aan adenoca in situ Lymfeklierpuncties
Resultaat / Score 6-6-6 (6)
SKML
9-12-9 (12)
Algemene cytologie
Schildklierpunctie
SKML
Voldoende (voldoende) Geen scoring Geen scoring
SBO Divers Klinipath Pap 2 () maximaal te behalen score
SBO Klinipath
Actie
Van de SKML zijn nog geen definitieve rapporten ontvangen. Nog geen acties ondernomen. Bij de SBO en Klinipath rondzendingen worden preparaten bekeken en met de deelnemende laboratoria tijdens een gezamenlijke bijeenkomst besproken. Er zijn geen actiepunten uit voortgekomen. Histologie Onderwerp Zilverkleuring schimmel (Grocott)
Instantie SKML
Resultaat / Score 0-5 (6)
Actie Geen definitief rapport ontvangen, nog geen actie. Coupe SKML afgespoeld, eigen contr. goed.
Resultaat / Score ER: 12 (12) Her2-neu: 7 (12)
Actie
() maximaal te behalen score
Immunohistochemie Onderwerp ER + Her2-neu
Instantie SKML
CD117, CD34, Actine, Desmine
SKML
TTF-1, Calretinine, EMA, CEA
SKML
CD15, CD30, PAX5
SKML
Her2-neu, ER
NordiQC
CD117: 6 (6) CD34: 6 (6) Actine: 6 (6) Desmine: 6 (6) TTF-1: 0 (6) Calretinine: 6 (6) EMA: 6 (6) CEA: 6 (6) CD15: 6 (6) CD30: 4 (6), achtergrond
Validatie bepaling, overstap ander antilichaam. Geen actie noodzakelijk
Geen, technische storing tijdens uitvoering. Geen actie noodzakelijk Geen actie noodzakelijk Geen actie noodzakelijk Geen actie noodzakelijk Besproken in werkoverleg, geen acties noodzakelijk, kleuring is adequaat.
PAX5: 6 (6) Her2-neu: bordeline
Geen actie noodzakelijk Diverse testen, geen verbetering. Huidige protocol handhaven, blijft aandachtspunt. Vanaf score 1+ uitvoeren FISH.
ER: optimal
Geen actie noodzakelijk
() maximaal te behalen score
Op de afdeling Immunohistochemie is in 2009 begonnen met het valideren van bepalingen van alle antilichamen. Eind 2009 was dit grotendeels gerealiseerd.
Moleculaire pathologie Onderwerp EBV ISH
Instantie SKML
HER2neu ISH (FISH) KRAS HER2neu ISH (FISH)
SKML ESP NordiQC
Resultaat / Score 8 samples concordant
Actie • Coupedikte verhoogd van 2 naar 4µ (landelijk) • Controlecoupe bij casus op het objectglas
10 (10) Score onze FISH vergeleken met score CISH/SISH NordiQC, komt overeen
Geen actie noodzakelijk
() maximaal te behalen score
28
III.2
ARBO
Meldingen bedrijfsaccidenten Ook bedrijfsaccidenten worden vanaf 2009 gemeld in RieService. Er werden 19 bedrijfsaccidenten aan de KAM gemeld waarvan 14 met letsel: • 10 meldingen van snij-, prikwond, oppervlakkig • 3 meldingen van brandwond • 1 melding van overige verwonding Bij de snij-, prikwonden was het bieden van eerste hulp voldoende. Het relatief grote aantal wordt waarschijnlijk veroorzaakt door aanstelling van groot aantal nieuwe medewerkers die niet bekend waren met het snijden van coupes. De brandwonden zijn veroorzaakt door onoplettendheid bij het trimmen van paraffineblokjes. Streven is deze processtap in de toekomst door automatisering te elimineren. De meldingen zonder letsel betrof uitglijden op gladde vloer. Er zijn acties geweest om de vloeren minder glad te maken. Medewerkers hebben de mogelijkheid tot het aanschaffen van werkschoenen. Dit blijft een aandachtspunt. Uitgebrachte adviezen Adviezen zijn uitgebracht betreffende de volgende onderwerpen: • Daglicht -1.42 GS-ruimte • Adviezen n.a.v. rondgang door KAM na werktijd • Advies aanpassingen uitsnijkamer Metingen Metingen van concentraties van dampvormige stoffen zijn verricht d.m.v. het dragen van badges en in eigen beheer m.b.v. een meetapparaat (CMS van Dräger Safety). De aandacht heeft daarbij gelegen op formaldehyde en xyleen. Resultaten van beide metingen laten zien dat bij een aantal werkzaamheden in de uitsnijkamer de gemeten concentratie formaldehyde boven de wettelijke grenswaarden uitkomt. Plannen voor aanpassing/realisatie nieuwe werkplek zijn in gang gezet. Persoonlijke beschermingsmiddelen Een aantal medewerkers vindt de huidige veiligheidsbrillen vervelend om te dragen. In 2010 wordt begonnen met aanschaf alternatieven monturen. Lichtvoorziening / klimaatbeheersing In het laboratorium histologie is alle verlichting vervangen volgens het in 2006 opgestelde lichtplan. Er zijn desondanks nog enkele mensen die regelmatig hoofdpijn ontwikkelen tijdens het werken in het laboratorium. Door gebouwbeheerder zijn enkele aanpassingen in luchtverversing aangebracht (bijv. eerder op de dag vol vermogen). In dit gebouw kunnen geen verdere uitbreidingen/ aanpassingen aan de klimaatbeheersing doorgevoerd worden. Geluidsoverlast Uit het in 2006 verrichte geluidsonderzoek blijkt dat het geluidsniveau binnen laboratorium histologie boven de streefwaarde ligt. Alle mogelijke aanpassingen om het geluidsniveau te verlagen, zijn uitgevoerd. In 2009 zijn nieuwe metingen zijn door een andere instantie uitgevoerd met een andere methode waardoor vergelijking niet goed mogelijk is. I.v.m. verhuizing in nabije toekomst is besloten dit onderwerp te laten rusten. Wel wordt bij aanschaf van nieuwe apparatuur op de geluidsproductie gelet. Milieu Het afvalwater van ons bedrijf is bemonsterd door het Waterschap Regge en Dinkel. Uit de resultaten van deze bemonstering blijkt dat de gehaltes van de gemeten stoffen voldoen aan de gestelde normen in de verleende vergunning. Odette Hampsink, Rudi Evers (KAM-functionarissen)
29
III.3 FOLLOW-UP CERVIX CYTOLOGIE De follow-up van de cervix-cytologie wordt wekelijks uitgevoerd. Indien van de onderzoeken met een (herhaal)advies nog geen vervolgonderzoeken bekend zijn wordt er een herinneringsbrief gestuurd naar de betreffende inzender. Met behulp van deze brief kan de inzender nadere bijzonderheden aangeven met betrekking tot het (nog) niet opvolgen van het (herhalings)advies. De diverse differentiatiemogelijkheden van afwijkingen binnen het KOPAC-systeem (squameus [P] en endocervicaal [C]) zijn uitgewerkt in de onderstaande tabellen, die het jaar 2008 betreffen. Er wordt een follow-up termijn aangehouden van 1,5 jaar vanaf de datum dat de uitslag van het betreffende onderzoek werd verzonden. In de tabellen zijn als vervolgonderzoek bij voorkeur de histologische- en/of hoogste gradering als gegeven gebruikt.
squameus 2008
Totaal
Cytologische diagnose Geen diagnose (P0)
444
geen relevante Pap 0 Follow up 87 7
Cytologie Pap 1
Pap 2
318
16
Histologie
Pap3a Pap3a Pap3b licht matig
Pap 4
Pap 5
GD
CIN 0
CIN I
CIN II
CIN III
Carcinoom
Andere malign.
2
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
12
Geen afwijkingen (P1)
33337
30147
9
2313
151
9
3
0
0
0
4
614
54
16
13
2
2
Atypie (p2,P3)
1927
200
1
907
288
19
9
1
0
0
0
201
191
71
38
0
1
Lichte dysplasie (P4)
354
18
0
37
32
11
5
0
0
0
0
42
119
66
24
0
0
Matige dysplasie (P5)
211
16
0
9
6
3
4
0
0
0
1
13
31
63
63
2
0
Ernstige dysplasie (P6)
145
7
0
0
0
0
1
0
0
0
0
3
6
23
101
4
0
Carcinoma In Situ (P7)
56
3
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
3
38
10
0
Plaveiselcelcarcinoom (P9)
6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
5
0
36.480
30.478
17
3.584
493
42
22
1
1
0
5
885
404
243
279
23
3
Totaal
In deze tabel zijn de cervixcytologische diagnoses van het squameuze type volgens het KOPAC-systeem (X-as) afgezet tegen de histologische of cytologische follow-up in absolute aantallen (Y-as).
30
31
Endocervicale afwijkingen 2008 Cytologie
Endocervicaal 2008 Cytologische diagnose
totaal
geen enkele follow up
Geen diagnose (C0)
Pap 0
Pap 1
Pap 3a geringe atypie
Histologie Pap 3a Pap 3b matige ernstige atypie atypie ACIS
GA
GCIN
CIN
GCIN & CIN Adenocarcinoom cervix
Adenocarcinoom endometrium
444
87
7
334
0
0
0
16
0
NVT
0
0
35.982
30.391
10
3.790
1
0
0
1.775
0
NVT
0
1
0
Enkele atypische cellen (C3)
6
0
0
6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
geringe atypie (C4)
26
0
0
10
0
0
0
12
0
0
1
3
1
matige atypie (C5)
11
0
0
1
0
0
0
8
1
4
1
0
1
ernstige atypie (C6)
8
1
0
0
0
0
0
0
2
0
1
4
0
Carcinoma In Situ (C7)
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Adenocarcinoom cervix (C9)
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
2
36.479
30.479
17
4.141
1
0
1.811
3
4
3
9
4
Geen afwijkingen (C1,C2)
Totaal
0
…. = laatste nummer
Legenda
CIN
: Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie
GCIN
: Glandulaire Intra-epitheliale Neoplasie
GA
: Geen Afwijkingen
In deze tabel zijn de cervixcytologische diagnoses van het endocervicale type volgens het KOPAC-systeem (X-as) afgezet tegen de histologische of cytologische follow-up in absolute aantallen (Y-as).
32
0
III.4 DOORLOOPTIJDEN
III.4.A
DOORLOOPTIJD VAN ONDERZOEKEN
Het aantal werkdagen gerekend van de materiaalontvangst tot de verzending van de uitslagen.
aantal werkdagen
onderzoeken histologie 2007 2008 2009 % % %
onderzoeken cytologie 2007 2008 2009 % % %
onderzoeken cervixcytologie 2007 2008 2009 % % %
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
3
5
7
31
54
66
6
11
0
2
15
30
27
37
27
22
10
9
4
3
34
35
32
13
9
7
3
11
32
4
21
13
17
5
4
3
4
19
30
5
10
6
8
1
1
1
6
20
14
6
5
3
4
1
0
0
7
15
9
7 tot 10
6
3
4
0
0
0
33
15
9
> 10
0
0
0
6
0
0
25
0
2
III.4.B
DOORLOOPTIJD OBDUCTIES
Aantal werkdagen
2007 aantal
2008 %
aantal
2009 %
aantal
%
tot 10
8
3,2
24
6,5
30
12,9
tot 20
28
11,2
40
10,8
32
13,8
tot 30
22
8,8
36
9,7
40
17,2
tot 40
32
12,8
51
13,7
30
12,9
tot 50
37
14,8
35
9,4
28
12,1
tot 60
23
9,2
21
5,6
9
3,9
tot 70
26
10,4
17
4,6
16
6,9
tot 80
24
9,6
7
6,5
15
6,5
tot 90
12
4,8
11
3,0
12
5,2
39
15,6
11
3,0
20
8,6
> 90
33
III.5 PATIËNTGEBONDEN BESPREKINGEN
Medisch Spectrum Twente, Locatie Enschede. Bespreking Necrologie Gynaecologie Kindergeneeskunde Necrologie Chirurgie/ interne Geneeskunde Demonstratie Interne Geneeskunde Oncologie Demonstratie Chirurgie Reumatologie, Orthopedie Gynaecologische Oncologie Hematologie Cardiologie/Thoraxchirurgie Neuro bespreking
Frequentie maandelijks maandelijks 1 per 2 mnd. wekelijks 1 per 2 mnd. 1 per 2 mnd. 2 per maand 2 per maand 1 per kwartaal wekelijks
Gemiddeld 12 besprekingen per maand
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Amelo Bespreking Oncologie Biopsiebespreking Necrologie/ Interne Geneeskunde Chirurgie Mammapoli
Frequentie 2 per maand gecombineerd
2 per maand wekelijks
Gemiddeld 8 besprekingen per maand
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Hengelo Bespreking Mammapoli Overdracht Interne Geneeskunde - Chirurgie Necrologie Oncologie
Frequentie 3 per maand 2 per maand 1 x per 2 mnd. 2 per maand
Gemiddeld 7 besprekingen per maand
Streekziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk Bespreking
Oncologie Mammabespreking
Frequentie 2 per maand 2 per maand
Gemiddeld 4 besprekingen per maand
Demonstraties, locatie Laboratorium Pathologie Bespreking Werkgroep Erfelijkheidsvoorlichting Dermatologie Gastro-enterologie Gynaecologie Longziekten Kindergeneeskunde Kaakchirurgie Nierbespreking
Frequentie maandelijks maandelijks maandelijks 1 x per 2 mnd. maandelijks 1 x per 2 mnd. op afspraak maandelijks
Gemiddeld 8 demonstraties per maand
34
III.6 SPECIFIEKE ACTIVITEITEN
III.6.A
LIDMAATSCHAPPEN
Nationale en internationale beroepsverenigingen Medische staf: Arbeitsgemeinschaft dermatologische Histologie der Deutschen Dermatolgischen Gesellschaft Association For European Cardiovascular Pathology European Association for Haematopathology European Society of Pathology
S. Riemersma, E. Eijken C.D. Heymans J. v. Baarlen, H. Shirango, S. Riemersma J. v. Baarlen, M. Brinkhuis, L. Naudin ten Cate, R. Aliredjo, H. Shirango J. v. Baarlen, C.D. Heymans, R. Vink, A. Krukkert, M. Brinkhuis M. Brinkhuis, E. Eijken L. Naudin ten Cate J. v. Baarlen J.G. Somsen L.M.Th. Sterk C. Jansen L.M.Th. Sterk alle pathologen L. Naudin ten Cate
International Academy of Pathology, British Division International Society of Dermatopathology International Society of Gynaecological Pathologists Nederlandse Vereniging voor Gastro-Enterologie Nederlandse Vereniging voor Klinische Cytologie Nederlandse Federatie voor Nefrologie Nederlandse Vereniging voor Neuropathologie Nederlandse Vereniging voor Oncologie Nederlandse Vereniging voor Pathologie Paediatric Pathology Society Overige medewerkers Vereniging Analisten Pathologie
alle cytologisch analisten, E. Asbroek, J. van het Bolscher, A. Bosch, E. Boswinkel, M. Bult, M. Jonker, J. Knook, M. Koelewijn, C. Liebrand, K. Olde Boerrigter, A. te Vaanholt, J. Weiss
Landelijke en regionale werkgroepen: Medische staf Commissie voor beentumoren C.D. Heymans, toehoorder Farmacotherapiecommissie NVVP L.M.Th. Sterk L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis Gynaecologie Oncologie Achterhoek/Twente GOAT Hoofd-Hals Tumor werkgroep Medisch Spectrum J. van Baarlen Twente Landelijk Melanoom Panel L.M.Th. Sterk, E. Eijken Landelijke Werkgroep Cutane Lymfomen J. van Baarlen Landelijke Werkgroep Lever Pathologie A. Krukkert Landelijk Panel Longpathologie L.M.Th. Sterk, R. Aliredjo Lymfomen Panel Noord Nederland J. v. Baarlen, H. Shirango Multidisciplinair Netwerk Longtumoren J.G. Somsen Twente/Achterhoek Nederlandse Werkgroep Dermatopathologie M. Brinkhuis Nederlandse Melanomen Werkgroep L.M.Th. Sterk Oncologiecommissie Medisch Spectrum Twente J. van Baarlen Regionale Nefrologieclub Groningen L.M.Th. Sterk Werkgroep Neuropathologie, UMCN St. Radboud R. Vink Nijmegen Werkgroep Oncologische Gynaecologie v.d. L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis Nederlandse Ver.voor Obstetrie en Gynaecologie Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis, R. Aliredjo, M. Tebar, C. Jansen Werkgroep Weke Delen Tumoren IKA IKW IKST R. Vink IKO
35
Landelijke en regionale werkgroepen: Overige medewerkers WerkgroepAlg_scripts PALGA Werkgroep Dienstverlening Werkgroep VAP secretaresses Voorbereidingscommissie Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Stedendriehoek Pathologisch Anatomisch Bacteriologisch Laboratorium Overleg, PABLO
Y. Beerens Y. Beerens, Y. Ellenbroek Y. Beerens F. Roozekrans
Uitvoeringscommissie Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente Congresorganisatie VAP Werkgroep Cytodiagnostiek (WCD) Werkveldoverleg stagebegeleiders
F. Roozekrans
III.6.B
F. Roozekrans F. Roozekrans M. IJland
BESTUURSWERKZAAMHEDEN
Medische staf Bevolkingsonderzoek Borstkanker / SVOB NVVP NVVP PALGA 3e Tranche Zichtbare Zorg Ziekenhuizen
Overige medewerkers: Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente Algemeen Bestuur PALGA Werkgroep Immunohistochemie
III.6.C
H. van der Veen, voorzitter
M. Brinkhuis, regionaal coördinerend patholoog C. Jansen, lid Commissie Kwaliteit en Beroepsuitoefening M. Brinkhuis, lid Taakgroep Cytologie R. Vink, lid Thesauruswerkgroep C. Jansen, lid werkgroep voor de ontwikkeling van indicatoren voor het melanoom
H. van der Veen, bestuurslid H. van der Veen, lid Ch. Liebrand, secretaris
NASCHOLING MEDISCHE STAF
Cursussen en congressen Vergaderingen Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen (WKPLL) Utrecht, 16 mrt., 20 apr., 16 nov. (L. Naudin ten Cate) Avondsymposium “multidisciplinaire verwevenheid rond mammacarcinoom” Hengelo, 11 februari (S. Riemersma) 4e Bijeenkomst werkgroep “Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie”, Utrecht, 27 februari (M. Tebar, S. Riemersma) Vergaderingen Commissie voor Beentumoren febr., april, mei, juni, juli, okt, nov (C.Heymans) Cursus Leverpathologie, UMC Utrecht, 19-20 maart (H. Shirango, A. Krukkert) ‘Ontwikkelingen in diagnostiek en behandeling van prostaatkanker’, Symposium, UMCN Radboud, Nijmegen, 9 april (L. Naudin ten Cate, R. Vink) European meeting on Oral diseases VU Amsterdam 16-17 april (C. Heymans) Pathologendagen, Zeist, 23-24 april (C. Jansen, H. Shirango, M. Brinkhuis, A. Krukkert, R. Vink, S. Riemersma, J. van Baarlen) NABON/BOOG symposium, Utrecht, 23 april (M. Brinkhuis) IXth International Course on Bone Marrow Pathology, Geneve, Zwitserland, 7-9 mei (J. van Baarlen) Werkgroep Leverpathologie, Utrecht, 26 mei (A. Krukkert) Cursus Schidklierpathologie, Parijs, Frankrijk, 27 – 29 mei (L. Naudin ten Cate, R. Aliredjo) SKML-bijeenkomst, Utrecht, juni (S. Riemersma) Amsterdamse Zomercursus Moleculaire Pathologie, VUMC, Amsterdam, 30 juni – 2 juli (H. Shirango, A. Krukkert) Cursus Probleemgebieden in diagnostische histopathologie, UMC Erasmus, Rotterdam, 8-10 juli (H. Shirango, J. van Baarlen) Lymfomenpanel Noord Nederland, Groningen, juli (H. Shirango) Sixth Summer Academy of Dermatopathology, Graz, Oostenrijk, 20-24 juli (M. Tebar, E. Eijken, S. Riemersma) Head and Neck Cancer AvL Amsterdam, 27-28 augustus (C.Heymans) 22nd congress ESP, Florence, Italië, 4-9 september (M. Tebar, E. Eijken, R. Aliredjo, C. Heymans) Longpanel, Zwolle, 14 september (R. Aliredjo) 1e en 2e lijns nascholing WDH/ZGT, Barka, Oman, 18-24 september (M. Brinkhuis) Cursus Mammapathologie, AvL, Amsterdam, 29-30 september (H.Shirango) 36
Diagnostic Gynecologic Pathology, Graz, Oostenrijk, 30 september – 2 oktober (R. Vink, J. van Baarlen) XXVI IPPA Advanced Course, Korfu, Griekenland, 3-9 oktober (C. Jansen, M. Brinkhuis) Cursus “Weke delen pathologie”, UMC Maastricht, 8-9 oktober (H.Shirango) Cursus “Gastro-intestinale pathologie”, UMC Maastricht, 8-9 oktober (M.Tebar, R. Aliredjo, R. Vink) 2e Lagerhuisdebat Pathologie, Amsterdam, 14 okotber (M.Tebar) Society of Paediatric Pathology/Paediatric Pathology Society Combined Meeting, Philadelphia, USA, 14 – 17 oktober (L. Naudin ten Cate) 11e Symposium van de Stichting Baarmoederhalskankerpreventie, Papendal, 9 nov. (L. Naudin ten Cate, S. Riemersma) Nascholingsdag NVVP, Nieuwegein, 13 november (L. Naudin ten Cate, A.Krukkert) Current concepts in surgical pathology, Boston, USA, 16 – 20 november (R.Vink) 57th Meeting of the Pulmonary Pathology Club, Rotterdam, 20 november (M.Brinkhuis, R. Aliredjo) Werkgroep Leverpathologie, Utrecht, 24 november (A. Krukkert) Symposium mutatiedetectietechnieken in de pathologie, VUMC, Amsterdam, november (S. Riemersma) Course Diagnosis of melanocytic lesions,Academie International de Pathologie, Division Française, Parijs, Frankrijk, 27-28 november (E. Eijken) Diagnostiek van Blaarziekten, UMC Groningen, 11-12 december (S. Riemersma) 13e Landelijke Cursus Kinderpathologie ‘Perinatale Audit en klinisch pathologisch onderzoek’, RIVM, Bilthoven, 17-18 december (C. Jansen, R. Aliredjo)
III.6.D
NASCHOLING OVERIGE MEDEWERKERS:
Cursussen en congressen Klinische cytologie, HAN-kenniscentrum (HLO), 10 dagen van januari t/m juni, met examen succesvol afgesloten (M. van Barneveld). Symposium Schildklier cytologie/histologie:” als het moet dan goed”, ZGT Hengelo, 27 januari (J. van de Lockant, M. Schreven, T. Arkink, L. Batenburg. H. Rolle, H. Wentink, M. IJland, F. Roozekrans) Cytologie aan Zee, Castricum, 25 april (T. Arkink, M. Schreven) Bevolkingsonderzoek: blik op de toekomst, ontwikkelingen op het gebied van borst- en baarmoederhalskanker, Hengelo, (J. van de Lockant, M. Schreven, F. Roozekrans) Regioavond Analisten Noord, UMC-Groningen, 9 april (R. Evers, F. Roozekrans) Second opinionpanels SBO, Ziekenhuis Rijnstate Arnhem (H. Wentink, H. Rolle). 35th European Congress, Lissabon, 27-30 september, (R. Evers, F. Roozekrans) VAP Themadag Kwaliteit, Jaarbeurs, Utrecht, 15 september (R. Evers, H. Wentink, K. Olde Boerrigter) Regioavond Analisten Noord, UMC-Groningen, 8 oktober (M. Kok, M. Schreven, H. Appelman) Cursusdag “Proeve van bekwaamheid”, Apeldoorn, 9 april (M. IJland) VAP-WCD Themamiddag “Prikacties”, Jaarbeurs Utrecht, 5 november (Jos van de Lockant, M. IJland, F. Roozekrans) 11e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker Preventie Oost, “Toekomst BVO Baarmoederhalskanker”, Arnhem, 10 november (H. Wentink, J. van de Lockant, M. Schreven, T. Arkink, R. Evers, F. Roozekrans). Veldhuizencursus, Noordwijkerhout, 19 en 20 november (C. Corstiaensen, N. Mulder). Uitleg inbedrobot en doorvoermachine, Enschede, SAKURA, 7 december (E. Asbroek, H. Broeze, A. te Vaanholt) Bezoek Medicabeurs, Dusseldorf, 19 november (E. Asbroek, C. Kormelink) Cursus Botboringen, WHT, 1 oktober (E. Asbroek, M. Jonker) Cursus K-RAS mutaties en MSI analyse, Enschede, Labpon 19 mei (E. Asbroek, A. Bosch, E. Boswinkel, S. ten Brinke, H. Broeze, M. Bult, J. Doornbusch, E. Harmsen, B. van Harsselaar, S. Heijink, M. Jonker, M. Knoef, J. Knook, K. Olde Boerrigter, I. Raspe, E. Vermond, K. de vries, N. de Waal) Informatiebijeenkomst “Slechte kwaliteit coupes” Enschede, Labpon, 26 oktober (M. van Boekel, E. Boswinkel, J. Doornbusch, N. ten Have, T. Hering, M. Jonker, J. van Kesteren, A. Prein, N. Vergeest, K. de Vries, N. de Waal) Cursus lymfoomdiagnostiek, Enschede, Labpon, 15 juni, (J. van het Bolscher, E. Boswinkel, H. Broeze, M. Bult, D. Bultink, J. Doornbusch, O. Hampsink, E. Harmsen, N. ten Have, S. Heijink, B. Keizer, C. Kormelink, M. Kristen, S. Nijhuis, R. Nijmeijer, A. te Vaanholt, N. Vergeest, K. de Vries, N. de Waal) Cursus Veldwerkgroep, 30 december (E. Boswinkel) Cursus BHV, 30 december (E. Boswinkel) Cursus Stagebegeleiding NUMC, 1 november (S. ten Brinke) Informatiebijeenkomst “Slechte kwaliteit coupes” Enschede, Labpon, 20 oktober (S. ten Brinke, H. Broeze, B. van Harsselaar, B. Keizer, J. Knook, P. Knook, M. Koelewijn, S. Nijhuis, R. Nijmeijer) Landelijke FISH-dag, ABOTT, 1 oktober (S. ten Brinke) Cursus Structuur en functie van het immuunsysteeem, ISH en Realtime PCR, 1 oktober (S. ten Brinke, M. Bult, N. de Waal) SKML-dag 1 september (S. ten Brinke) SKML-congres “IHC en Moleculaire pathologie” 16 juni (S. ten Brinke, M. Kristen) Bezoek Markant ivm in hoogte verstelbare tafels 10 november (H. Broeze) Primer en Probe design, Hogeschool Leiden, 11-12 september (E. Harmsen, 37
Landelijke Moleculaire dag NVVP 13 november (M. Bult, E. Harmsen, K. Olde Boerrigter) Uitleg instellen microscopen, Leica, 3 november (H. Broeze, M. Jonker, J. Knook, M. Kristen, A. Temmink, S. van Veen. S. Wijlens, K. de Vries) Werkbezoek ErasmusMC: MSI-analyse en MLH-1 methylering 1 november ( M. Bult, K. Olde Boerrigter) Cursus “HRM voor EGFR/KRAS mutatiedetectie” VUMC, 4 november (M. Bult, K. Olde Boerrigter) Kwantitatieve realtime PCR, Hogeschool Leiden, 1 november (N. de Waal) Werkbezoek UMCG “B-cel klonaliteit” 27 november ( K. Olde Boerrigter, K. de Vries) Training Hybrid Capture, 1 september ( E. Harmsen, N. de Waal) Cursus Algemeen, huid, bot Enschede Labpon, 8 december (S. Heijink) Cursus BHV chemicaliën, NIBHV, 25 november ( M. Jonker) Cursus BHV, 1 oktober (K. Olde Boerrigter) VAP WIHC congres”Het spijsverteringskanaal” 13-14 mei (J. knook) Werkbezoek UMC Utrecht 6 november (K. Olde Boerrigter) Werkbezoek UMC Nijmegen 30 juni (Ch. Liebrand, M. Kristen) Cursus Moleculaire pathologie 5-6 en 12 oktober (I. Raspe) Cursus OR beginnende leden 1-2 oktober (N. Vergeest) Cursus OR-voorzitter 21-22 december (N. Vergeest)
III.6.E
WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN
Voordrachten Cytologie/histologie: als het moet dan goed! ,Hengelo, 27 januari (M. Brinkhuis) “Pleuravocht; normaal, infecties, metastasen en maligne mesothelioom.” Veldhuizencursus voor AIO’s pathologie, Amsterdam, 27 maart (M. Brinkhuis) “Urovysion, een nuttige aanvulling op cytologie bij vroegtijdige detectie blaascarcinoom?” Zeist, 23 april (S.Riemersma) De techniek van het prikken en het maken van directe uitstrijkpreparaten., Enschede, 14 mei en 15 oktober (M. Brinkhuis) Voordracht op Abbottdag voor FISH-gebruikers: “Vergelijking tussen cytologie en Urovysion bij de followup van het blaascarcinoom” Utrecht (S. Riemersma) “Endocarditis” voordracht voor Twentse cardiologen, 8 december (C. Heymans)
Publicaties The number of metastatic sites for stage IIIA endometrial carcinoma, endometrioid cell type is a strong negative prognostic factor – Jan J. Jobsen, M.D., Lambert Naudin ten Cate,M.D., Marnix L. Ly beert, M.D., Elzbieta van der Steen-Banasik,M.D.,Astrid Scholten,Ph.D., Job van der Palen,Ph.D.,Annemarie Slot,M.D.,Marika C. Stenfert Kroese, M.D.,Eltjo M. Schutter,Ph.D.,Sabine Siesling,Ph.D.Gynecologic Oncology, accepted for publication, december 2009. Clostridium perfringens beta-toxin binding to vascular endothelial cells in a human case of enteritis necroticans. Miclard J, van Baarlen J, Wyder M, Grabscheid B, Posthaus H. J Med Microbiol. 2009;58(Pt 6):826-8.
III.6.F
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK EN SAMENWERKINGSVERBANDEN
Participatie onderzoek en trials Cybar: studie naar graderen bij Barrett mucosa oesofagus RASTER: prospectief bepalen hoog/laag risico genetisch profiel (“70-gene classifier”) ivm adjuvante chemotherapie bij invasief operabel mammacarcinoom MATADOR studie: prospectief bepalen genetische profiel mbt ziektevrije overleving bij chemo- vs radiotherapie bij mammacarcinoom PORTEC-3: 5-jaar prospectieve studie naar de overleving en ziektevrije overleving bij hoogrisico voortgeschreden endometrium carcinoom, behandeld met chirurgie, RT, CT en adjuvante CT vs alleen pelviene RT TLH/TAH: gerandomiseerde multicenter kosten effectiviteitstudie naar Laparoscopische versus laparotomische hysterectomie + adnexa
38
III.6.G
OPLEIDING
Participatie onderwijs Colleges neuropathologie aan studenten Technische Geneeskunde UT Enschede (C. Jansen) Begeleiden keuze co-schap pathologie van AIO in samenwerking met Medical School Twente (G.J. Toes) Colleges aan studenten Technische Geneeskunde UT Enschede: “Inleiding in de pathologie” en “Inleiding in de oncogenese” (S. Riemersma)
Analisten opleiding,
Stagiair(e)s 2008/2009 in samenwerking met het ROC Midden Nederland te Utrecht (MLO): S. van Vliet in samenwerking met HAN- kenniscentrum te Nijmegen (HLO): S. de Koning Stagiair(e)s 2009/2010 in samenwerking met HAN- kenniscentrum te Nijmegen (HLO): G. Jacobs
39
HOOFDSTUK IV FINANCIËN
IV. 1 ALGEMENE BESCHOUWING De financiële situatie van het laboratorium is gezond. 2009 heeft wederom een positief saldo opgeleverd. Deels omdat begrote kosten meevielen, of slechts ten dele op 2009 drukken, deels omdat de productieopbrengsten groter uitvielen dan begroot. Het positieve saldo over 2009 is wederom deels aan de Reserve Aanvaardbare Kosten (RAK) en eveneens deels aan de voorziening nieuwbouw toegevoegd. Het Laboratorium is weliswaar juridisch een zelfstandige stichting, maar ook een productiesamenwerkingsverband van de aangesloten ziekenhuizen. Om die reden wordt elk jaar overlegd met de RvT, waarin de ziekenhuizen vertegenwoordigd zijn, overlegd wat de bestemming voor het saldo wordt.
IV. 2 BALANS
31-12-2009 31-12-2008
31-12-2009 31-12-2008
Activa
Passiva
Vaste Activa
Eigen vermogen
Materiële vaste activa
2.010586
2.110.057
Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa
631.261
Financieringstekort
304.784
Liquide middelen
561.075
363.024
1.497.120
1.248.498
kapitaal
52.976
52.976
Collectief gefinancierd gebonden vermogen
1.540.828
1.273.272
1.593.804
1.326.248
64.960
63.248
335.863
560.527
-
75.152
1.513.079
1.333/379
1.513.079
1.408.531
3.507.706
3.358.555
885.474 -
Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden en overlopende passiva Financieringsoverschot Overige kortlopende schulden en overlopende passiva
TOTAAL ACTIVA
3.507.706
3.358.555 TOTAAL PASSIVA
40
IV. 3 RESULTATENREKENING
2009
2008
9.245.993
8.096.811
21.164
15.272
9.267.157
8.112.083
6.213.269
5.484.596
Bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Overige bedrijfsopbrengsten
Som der bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten: Personeelskosten Afschrijvingen materiële vaste activa Directe kosten laboratoria Overige bedrijfskosten
Som der bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
Financiële baten en lasten
RESULTAAT
753.094
449.542
1.106.562
972.247
896.802
814.509
8.969.727
7.720.894
297.430
391.189
29.874-
21.501-
267.556
369.688
41
