Hoofdstuk I Algemeen ...................................................................................................................................... 4 I. 1 Algemene gegevens:......................................................................................................... 4 I. 2 Organisatie Stichting ......................................................................................................... 4 I. 3 Organisatiestructuur ......................................................................................................... 5 I. 4 Personeel ........................................................................................................................ 5 I.4.a Formatieplaatsen per ultimo 2011 .................................................................................... 5 I.4.b Onderverdeling Personeelsbestand Per Ultimo 2011 ........................................................... 5 I.4.c Overlegstructuren .......................................................................................................... 6 I.5 Doelstellingen, Beleid En Toekomstplannen .......................................................................... 6 I. 5.a Personeelsbeleid ............................................................................................................ 6 I. 5.b Jaaroverzicht Cytologie ................................................................................................... 8 I. 5.c Jaaroverzicht Histologie .................................................................................................. 9 I. 5.d Jaaroverzicht Moleculaire pathologie ...............................................................................10 I.6 Jaaroverzicht BedrijfsHulpVerlening ...................................................................................14 I.7 Relevante Investeringen ...................................................................................................14 I.8 Bibliotheek .....................................................................................................................15 I.8.a Boeken ........................................................................................................................15 I.8.b Tijdschriften .................................................................................................................15 Hoofdstuk II Verrichtingen .............................................................................................................................. 16 II. 1 Algemeen Overzicht .........................................................................................................16 II. 2 Histologie .......................................................................................................................17 II. 3 Cytologie ........................................................................................................................17 II.3. a Inzendingen Punctiecytologie .........................................................................................17 II. 3.b Cervixcytologie .............................................................................................................18 II. 3.c Niet-gynaecologische cytologie .......................................................................................18 II. 4 Obducties .......................................................................................................................19 II. 4.a Obducties ....................................................................................................................19 II. 4.b Obducties gerelateerd aan aantal overledenen per ziekenhuis ............................................19 II. 5 Bevolkingsonderzoeken ....................................................................................................20 II.5.a Bevolkingsonderzoek borstkanker ...................................................................................20 II.5.b Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker ....................................................................20 II.6 Verrichtingen per Ziekenhuis .............................................................................................21 II.7 Verrichtingen eerste lijn ...................................................................................................24 Hoofdstuk III Kwaliteit & Arbo ......................................................................................................................... 25 III.1 Kwaliteit .........................................................................................................................25 III.2 ARBO .............................................................................................................................29 III.3 Follow-up Cervix Cytologie ................................................................................................31 III.4 Doorlooptijden ................................................................................................................34 III.4.a Doorlooptijd van onderzoeken ........................................................................................34 III.4.b Doorlooptijd obducties ...................................................................................................34 III.5 Patiëntgebonden Besprekingen ..........................................................................................35 III.6 Specifieke Activiteiten ......................................................................................................36 III.6.a Lidmaatschappen ..........................................................................................................36 III.6.b Bestuurswerkzaamheden ...............................................................................................37 III.6.c Nascholing Medische Staf ...............................................................................................37 III.6.d Nascholing Overige medewerkers ...................................................................................38 III.6.e Visitaties......................................................................................................................39 III.6.f Wetenschappelijke Activiteiten .......................................................................................39 III.6.g Wetenschappelijk onderzoek en samenwerkingsverbanden ................................................40 III.6.h Opleiding .....................................................................................................................41 Hoofdstuk IV Financiën .................................................................................................................................. 42 IV. 1 Algemene Beschouwing ....................................................................................................42 IV. 2 Balans ............................................................................................................................42 IV. 3 Resultatenrekening ..........................................................................................................43
2
Het verslagjaar 2011 stond vooral in het teken van de voorbereidingen van de nieuwbouw. In alle geledingen is hard gewerkt aan het tot stand komen van de bestekeisen. De nieuwbouw moet niet alleen een laboratorium gaan opleveren dat aan allerlei eisen van arbo en milieu moet voldoen, maar moest ook zo ontworpen worden dat de werkprocessen zo lean mogelijk gaan verlopen. Bijv. door korte loopafstanden te creëren waar veelvuldig logistiek verkeer is. Of het realiseren van logische routings binnen de werkprocessen. Najaar 2011 is de bestekfase afgerond en is de selectie van de aannemers en installateurs begonnen. Ondertussen is de bouw al een eind gevorderd. De doelstelling is dat het gebouw oktober 2013 wordt opgeleverd en dat de verhuizing december 2013 zal gaan plaats hebben. In 2011 is ook de CCKL accreditatie aangevraagd en zijn de eerste voorbereidingen begonnen. De CCKL audit zal voor de zomer 2012 plaatsvinden. Het jaar 2011 heeft wederom geresulteerd in productiegroei en heeft een batig saldo opgeleverd.
ir. H. van der Veen 2012
3
HOOFDSTUK I ALGEMEEN De Stichting Laboratorium Pathologie Oost Nederland (verder genoemd Laboratorium) is een zelfstandig laboratorium. Oorspronkelijk maakte het laboratorium deel uit van het Streeklaboratorium, doch is daarvan afgesplitst op 20 december 1995. De Raad van Toezicht is samengesteld uit vertegenwoordigers vanuit het TAZDO-verband en uit de 1e lijn. Het Laboratorium maakt samen met het Laboratorium Medische Microbiologie Twente en Achterhoek, gebruik van dezelfde huisvesting en infrastructuur.
I. 1
ALGEMENE GEGEVENS:
Geregistreerd: Statutaire Naam: Statutaire vestigingsplaats: Adres: Datum oprichting: Datum beëindiging:
Kamer van Koophandel nr. 41032033 Stichting Laboratorium Pathologie Oost Nederland Enschede Burg. Edo Bergsmalaan 1, Postbus 377, 7500 AJ Enschede 20 december 1995 Onbepaald
Het laboratorium werkt voor drie algemene ziekenhuizen en huisartsen in de regio. De drie ziekenhuizen zijn: Medisch Spectrum Twente (locaties Enschede, Oldenzaal, Losser en Haaksbergen); Ziekenhuisgroep Twente (locaties Almelo en Hengelo); Koningin Beatrix Ziekenhuis te Winterswijk.
I. 2
ORGANISATIE STICHTING
Raad van Toezicht: Benoemd door en uit TAZDO: Drs. A.H. Hilbers (lid RvB Medisch Spectrum Twente) Drs. M.J.P. Schmidt (voorzitter RvB Ziekenhuisgroep Twente) Benoemd uit de eerste lijn: Drs. J. de Jong, huisarts te Enschede (tot 19-05-2011) Drs. R.A.M.H. Vrenken, huisarts te Enschede (vanaf 19-05-2011) De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar 2011 vier keer vergaderd. De belangrijkste thema’s waren de jaarrekening 2010, de begroting 2012 en de nieuwbouw. Directie: ir. H. van der Veen, directeur Medische staf: R. Vink, voorzitter G. Freling, vice-voorzitter mw. Dr. S. Riemersma, secretaris Mw. R. Aliredjo tot 1-9-2011 J. van Baarlen A. Baidoshvili mw. dr. M. Brinkhuis E. Eijken mw. C.D. Heymans
Mw. M. Hogenes C. Jansen mw. A. Krukkert L. Naudin ten Cate Mw. N. Kooij vanaf 1-11-2011 mw. H. Shirango mw. dr. M. Tebar dr. G.J. Toes
Ondernemingsraad (tot 21-9-2011): Mw. N. Vergeest-Egberink (voorzitter) Mw. H. Wentink(secretaris) Vacature
Mw. A. ten Brinke Mw. M. van Boekel tot 21-9-2011
Ondernemingsraad (vanaf 21-9-2011): G. Freling, voorzitter Mw. H. Wentink(secretaris) Mw. A. ten Brinke Mw. M. Gouma
Mw. K. de Vries D. ten Veen Mw. A. Schuite
4
Leidinggevenden: mw. Y. Beerens, medische administratie mw. J. van Kesteren, histologie F. Roozekrans, cytologie
I. 3
ORGANISATIESTRUCTUUR
De organisatiestructuur van het Laboratorium ziet er als volgt uit: Het laboratorium bestaat uit drie units en de medische staf. Elke unit kent een hoofd unit. De ondersteunende diensten en de personeelsfunctionaris vallen formeel onder het Laboratorium Microbiologie. De medische staf kent een stafbestuur.
Raad Raadvan vanToezicht Toezicht
Directie Directie
Stafbestuur Stafbestuur
directiesecretariaat directiesecretariaat
Ondersteunende Ondersteunende diensten diensten
KAM KAM
Personeels Personeels functionaris functionaris
Fotografie Fotografie
Histologie Histologie
I. 4
Medische Medische Administratie Administratie
Cytologie Cytologie
Het Laboratorium kent een managementteam, waarin naast de directeur, tevens de hoofden unit, de secretaris van het stafbestuur, de personeelsfunctionaris en het hoofd Facilitaire Dienst plaats hebben. Het managementteam heeft een adviserende rol t.a.v. de directie.
Medische Medische Staf Staf
PERSONEEL
I.4.A FORMATIEPLAATSEN PER ULTIMO 2011 werkelijk
begroting
2011
2011
Unit histologie
35,33
36,39
Unit cytologie
12,66
14,39
Unit medische administratie
12,67
12,73
Pathologen
13,40
16,30
Moleculaire technieken
8,82
7,54
Directie
1,42
0,75
Kwaliteit en arbo
0,89
0,88
Afdeling
I.4.B ONDERVERDELING PERSONEELSBESTAND PER ULTIMO 2011 naar sexe
vrouwen
mannen
< 18 jaar
-
-
18-24 jaar
3
1
25-44 jaar 45-65 jaar Totaal
50
12
25
15
78
28
naar dienst jaren < 3 jaar 3-5 jaar 6-10 jaar > 10 jaar Totaal
medewerkers
naar aard dienst verband
medewerkers
24
Voltijd
46
18
Deeltijd
60
24
Oproepkracht
-
40 106
Totaal
5
106
I.4.C OVERLEGSTRUCTUREN
Deelnemers
Overleg
Frequentie
Medische staf
Pathologen, directie
1x per maand
Stafbestuur
stafbestuur, directie
1 x per maand
Ondernemingsraad
O.R. leden
1x per 2 maanden
OR overlegvergadering
OR, directie
1x per 2 maanden
Managementteam
Directie, unitleiders, patholoog, hoofd facilitaire dienst, personeelsfunctionaris
1x per 2 weken
Werkoverleg
Pathologen Analisten histologie Analisten cytologie Medische administratie
2x per maand 2x per maand 1x per maand 1x per maand
I.5
DOELSTELLINGEN, BELEID EN TOEKOMSTPLANNEN
I. 5.A PERSONEELSBELEID Evaluatie Verzuimreductie In augustus/september 2011 heeft de evaluatie Verzuimreductie in het MT plaatsgevonden. Daarnaast is er afspraak met de OR van beide organisaties gepland, waar de OR Pathologie aan heeft deelgenomen. De OR-Microbiologie heeft hier door omstandigheden van afgezien. In november 2011 heeft er met Verzuimreductie een terugkoppeling plaatsgevonden. Evaluatiepunten uit 2010 en de acties die in 2011 zijn uitgevoerd: Beperkt aanbod van bedrijfsarts en het snel kunnen inzetten bij calamiteiten. Leidinggevenden ontvangen een automatisch gegenereerd mail wanneer er een actie moet worden uitgevoerd in het kader van de wet poortwachter. Evaluatiepunten uit 2011: In het algemeen zijn de leidinggevenden tevreden over Verzuimreductie, waarbij het contact met de medewerkers wel eens als kort door de bocht wordt ervaren; Vaste contactpersoon van Verzuimreductie is van belang, gezien de afspraken die er met de organisaties zijn gemaakt; Het idee dat het grijze verzuim is verdwenen door inzet Verzuimreductie; De meldingsfrequente is relatief hoog, 1,61, waarbij is afgesproken dat voor medewerker die in 2011 3x of meer ziek zijn geweest een preventief dossier wordt aangemaakt. Voordeel van een preventief dossier is dat dit direct zichtbaar is en een medewerker beter kan worden gevolgd. Afspraken die er zijn gemaakt met de medewerker door de leidinggevende of Verzuimreductie dienen hierin opgenomen te worden; Het verzuim begint langzaam op te lopen, 5,91%, 1x per 2 maanden vindt er vanaf december 2011 een Sociaal Medisch Team (SMT) plaats op de woensdagmiddag in aanwezigheid van de bedrijfsarts. In het managementteam is besloten om in 2012 nog met Verzuimreductie verder te gaan. Wel speelt nadrukkelijk de vraag of de verzuimbegeleiding nog via Verzuimreductie moet lopen. Wanneer een hoofd unit integraal verantwoordelijk is, hoort verzuimbegeleiding er ook bij. Dit is een discussie die in 2012 aan de orde zal komen. Aangekondigde Wetswijzigingen 2012 De overheid heeft in 2011 een aantal wetswijzigingen aangekondigd die per 2012 ingaan, hierover zijn de medewerkers geïnformeerd en waar nodig zijn in 2011 maatregelen genomen. Dit betrof de volgende wijzigingen:
6
Geen nieuwe inleg spaarloon 2012: Werknemers kunnen in 2012 geen geld meer inleggen voor belastingvriendelijk sparen via de spaarloonregeling. Wel blijft spaarloon dat al is ingelegd onder het fiscaal gunstige regime vallen. De beperking van het spaarloon is een wettelijke maatregel om de verlaging van de overdrachtsbelasting te kunnen betalen. Spaarloon vrijgeven: Het spaarloon dat tot eind 2011 is ingelegd, blijft volgens de huidige systematiek minimaal 4 jaar op de geblokkeerde spaarloonrekening staan. Behoudens de toegestane deblokkeringsdoelen, wordt er jaarlijks een gedeelte vrijgegeven. Na vier jaar (per 1 januari 2016) wordt de spaarloonregeling dan echt opgeheven. Nieuwe vitaliteitsregeling: Uiteindelijk moet de spaarloonregeling opgaan in de nieuwe vitaliteitsregeling. Volgens het regeerakkoord wordt in deze voorziening ook de levensloopregeling voor verlofsparen ondergebracht. De nieuwe regeling moet ‘op zijn vroegst’ vanaf 2013 werknemers gaan helpen met het vrijmaken van tijd en geld voor zorgtaken, scholing, opzetten eigen bedrijf of deeltijdpensioen. Deze regeling is niet bedoeld om vervroegd met pensioen te gaan. Wetswijziging met betrekking tot vakantierechten per 1 januari 2012: Opbouw van vakantie tijdens ziekte Allereerst wordt door de wetswijziging het artikel waarin is bepaald dat werknemer die langdurig ziek is, slechts vakantieaanspraken op over de laatste zes maanden van de ziekteperiode opbouwt, geschrapt. Door de wetswijziging krijgen zieke werknemers dezelfde minimumaanspraken op vakantie als andere werknemers (20 dagen bij een voltijds dienstverband) (hierna: “wettelijke vakantiedagen”). Opnemen van vakantie tijdens ziekte Ten tweede wordt met de wetswijziging verduidelijkt dat werknemers die re-integreren ook vakantiedagen kunnen opnemen om tijdelijk vrijgesteld te worden van de re-integratieverplichtingen, net als “gezonde” werknemers door opname van vakantiedagen vrijgesteld kunnen worden van hun arbeidsverplichtingen. Wanneer de zieke werknemer vakantiedagen opneemt, zullen bij het opnemen van de vakantiedagen, de vakantiedagen voor de gehele arbeidsduur (en dus niet alleen voor de uren dat de werknemer daadwerkelijk arbeid kan verrichten) in mindering mogen worden gebracht op het vakantiedagentegoed van de werknemer. Dit is een gevolg van het vervallen van de beperkte opbouw: Tegenover een volledige opbouw van vakantiedagen gebaseerd op de volledige overeengekomen arbeidsduur – ongeacht het aantal uren dat daadwerkelijk arbeid wordt verricht – staat dat, als vakantie wordt opgenomen, ook over de volledige contractuele arbeidsduur vakantiedagen worden opgenomen. Vervaltermijn van zes maanden voor wettelijke vakantiedagen Ten derde wordt een vervaltermijn voor de wettelijke vakantiedagen geïntroduceerd. De aanspraak op de wettelijke vakantiedagen vervalt – vanaf 1 januari 2012 - zes maanden na de laatste dag van het kalenderjaar waarin de aanspraak is verworven. De wetgever wil hiermee bevorderen dat alle (gezonde en reintegrerende) werknemers in het belang van hun veiligheid en gezondheid regelmatig vakantie nemen. Het doel van de regeling is uitval wegens overbelasting te voorkomen. Tot 1 januari 2012 verjaarden de opgebouwde vakantiedagen na vijf jaar. Nieuwe Cao Ziekenhuizen 2011-2014 De NVZ vereniging van ziekenhuizen (NVZ) en de vakorganisaties hebben in 2011 een akkoord bereikt over de nieuwe Cao Ziekenhuizen. De cao, die geldt voor 200.000 medewerkers in de algemene ziekenhuizen en de categorale instellingen, loopt vanaf 1 maart 2011 en heeft een looptijd van 36 maanden. Loonsverhoging en eindejaarsuitkering: Er is een loonsverhoging overeengekomen van 1% per 1 juli 2011 en 0,55% per 1 oktober 2011, waarvan 0,3% eenmalig. De loonsverhoging in 2012 is uitgekomen op 1,5% per 1 juli. In 2013 bedraagt de loonsverhoging 2,0% per 1 juli. De eindejaarsuitkering loopt ieder jaar op tot een gehele dertiende maand (8,33%) in 2013. Loongebouw: Om ook voor jongeren een aantrekkelijke werkgever te zijn, worden de jeugdschalen tijdens de looptijd van de cao afgebouwd. Daarnaast gaan met ingang van 1 januari 2013 de aanloopschalen over in de functionele schalen en wordt een aantal specifieke verbeteringen in het loongebouw doorgevoerd. Reiskosten: Er is een fundamentele aanpassing van de regeling voor woon-werkverkeer overeengekomen. Ongeacht de wijze van vervoer bedraagt de bijdrage van de werkgever 8 cent per kilometer voor zowel de heen- als terugreis met een maximale vergoeding van 30 kilometer per enkelereisafstand. Persoonlijk levensfasebudget: Per 1 januari 2010 is een persoonlijk levensfasebudget (PLB) in tijd ingevoerd voor alle werknemers die onder de Cao Ziekenhuizen vallen. Dit PLB is op een aantal punten uitgebreid.
7
AMS: De huidige Arbeidsvoorwaardenregeling Medische Specialisten (AMS) wordt nog eenmaal met de looptijd van de cao verlengd. Tijdens de looptijd zullen de NVZ, de LAD en de Orde van Medisch Specialisten in overleg treden om de arbeidsvoorwaarden van medisch specialisten in dienstverband van een nieuwe toekomstbestendige vorm en inhoud te voorzien. Bovenwettelijke verlofuren: De huidige bovenwettelijke vakantie-uren worden met ingang van 1 januari 2012 afgeschaft. Deze 22 uur worden toegevoegd aan het voor de werknemer geldende PLB-budget. Opleiding en studie 2011 In 2011 heeft er een besteding van € 57.603,26 plaatsgevonden aan opleidingen en studies. Dit bedrag is inclusief onkostenvergoedingen zoal reiskosten en lunches. Het merendeel van de opleidingen en studies waren gericht op deskundigheidbevordering binnen het primair proces. M. Kappert, personeelsfunctionaris
I. 5.B JAAROVERZICHT CYTOLOGIE Valideren immunologie op dunnelaagpreparaten Aanvankelijk bleek het niet eenvoudig betrouwbare resultaten te boeken met immunologie op dunnelaagpreparaten. Na uitgebreid onderzoek door de stagiaires Rona Roverts en Tessa Vermeer is in 2011 gestart met het valideren van verschillende markers op dunnelaag cytologie. Er is gekeken welke voorbehandeling de beste resultaten geeft. Zo nodig zijn de verdunningen aangepast of versterkingsstappen toegevoegd. Uiteindelijk zijn de volgende markers gevalideerd: Calretinine, Podoplanine, CK7, CA125, ER, TTF-1, CK20, CK5, CD68PGM-1, CD56, CD45, CD3, CD79a, CD20, CAM5.2, Vimentine, P63, Synaptofysine, Chromogranine, PR en CDX-2. Vanaf 2011 zijn vrijwel alle immunologische bepalingen op dunnelaagpreparaten terug gekeken door E. Eijken en M. Schreven - Stellaard. Er is gekeken of de preparaten voldoende celrijk zijn t.o.v. de originele preparaten en of kleuringen goed van kwaliteit zijn. In 2012 starten we met het inwerken van de senioranalisten in het voorscreenen van immunologie en worden er andere markers gevalideerd.
Maandelijkse besprekingen van casuïstiek samen met de pathologen In 2011 is gestart met maandelijkse casuïstiekbespreking. Het gaat om een duopresentatie van analisten en pathologen van ongeveer 3 moeilijke, interessante gevallen, discrepanties met de follow up en/of valkuilen in de diagnostiek. Er wordt gerouleerd, dus elke maand wisselen de presentatoren. De opzet is dat m.b.v. ingescande preparaten of via de Leica DMD preparaten worden getoond en de aanwezigen daarover discussiëren. Vervolgens wordt besproken hoe de betreffende casus eerder is afgehandeld en wordt er vergeleken met de follow-up. De follow up-gegevens van de punctiecytologie worden jaarlijks gepresenteerd en besproken, met als doel hiervan te leren en de kwaliteit te verbeteren. Frank Roozekrans, hoofd unit cytologie
8
I. 5.C JAAROVERZICHT HISTOLOGIE Algemeen In 2011 heeft de optimalisering van de X-press 120 van Sakura verder plaatsgevonden en duurt ook nog steeds voort. De implementatie van de Automatische inbedder van Sakura heeft een behoorlijke impact gehad op de werkvloer. Ondanks de grote inzet van iedereen, waaronder het vele overwerken, hebben wij toch moeten besluiten om medio 2011 te stoppen met de automatische inbedder. De impact op het lab was te groot en de opbrengst te klein. In de 2de helft van 2011 is daarom de automatische inbedder omgeruild voor een 2 de Xpress, zodat we met deze X-press het 2-uurs programma konden gaan draaien. Het gevolg daarvan is dat we meer materiaal door de X-press kunnen doen, omdat nu ook het materiaal wat op 3 mm wordt uitgesneden er ook doorheen gevoerd kan worden. In 2011 hebben we 5 nieuwe mensen aan kunnen nemen en hebben we van 2 personen afscheid genomen. Verder is er in 2011 hard getrokken om alle apparatuur en methodes te valideren, zodat we in 2012 klaar zijn om te accrediteren. Er is dit jaar ook een inventarisatie stoelen gemaakt door de Ergo coaches, zodat deze in 2012 vervangen kunnen worden. Dit ter bevordering van een betere zithouding tijdens de werkzaamheden. Wat betreft de nieuwbouw zijn de verschillende werkgroepen erg druk geweest (en nog), om mee te denken en te zorgen dat we straks een prima nieuw lab hebben. Wij hebben in 2011 voor de duur van 2x 3 maanden 2 stagiaires gehad die afkomstig waren uit Georgië. Histologie laboratorium De DAKO Artisan Link voor de speciële kleuringen is verder geoptimaliseerd. Daardoor worden nog maar een beperkt aantal kleuringen handmatig uitgevoerd. Tevens hebben wij verschillende laboratoria kunnen ontvangen zodat zij bij ons het gebruik van de DAKO Artisan link stainer konden aanschouwen. Er zijn 2 oude microtomen vervangen door 2 nieuwe microtomen en in 2012 zullen ook een aantal oude microtomen nog vervangen worden. Na het inleveren van de automatische inbedder is de “rust” op het histolab weder gekeerd. De oude handmatige inbedders zijn vervangen door 4 nieuwe handmatige inbedders met tevens hoog-laag tafels voor de inbedders. Histologie Uitsnijkamer Na het inleveren van de automatische inbedder is ook op de uitsnijkamer de “rust” weder gekeerd. Uitsnijtafel 6, die eind 2010 was gerealiseerd, wordt nu alleen nog gebruikt voor de piekmomenten en voor het inwerken van nieuwe mensen. Er zijn 2 analisten verder ingewerkt door de pathologen voor het uitsnijden van groot materiaal, zodat er nu 7 grootuitsnijders zijn. Het uitsnijden van de pathologen is van ’s-morgens naar ’s-middags verplaats, wat een positieve uitwerking heeft gehad op de werkvloer en de flow. De analisten kunnen nu tot dat de pathologen ’s-middags komen continue uitsnijden, waardoor de X-pressen ook continue gevuld kunnen worden. Histologie Immunologie Het gebruik van de Dako Link48 is verder geoptimaliseerd. Er zijn diverse nieuwe antilichamen in gebruik genomen te weten: SMMS-1, Androgeen, CD33, DPC-4 en CD 279. Verder is er met meerdere antilichamen overgestapt naar Dako antilichamen te weten: Calponine, Ki-67, HSV I&II, CD7, CK7, CK20, CD5, CD56, CD34, AE1AE3, Parvovirus, Chromo en CEA. In 2011 is in samenwerking met de cytologie begonnen met de validatie van IHC op dunnelaag preparaten. Tot nu toe zijn er 26 IHC bepalingen voor de dunnelaag gevalideerd. In januari 2011 zijn Sietske Riemersma (patholoog) en Mark Kristen (coördinerend analist immunolab), naar een internationale sales meeting van Dako geweest in Malaga, waar ze de presentatie “We will never buy Dako autostainers” hebben gehouden. In 2011 hebben we 7x extern bezoek gehad van laboratoria uit Nederland en België om de workflow op het immunolab en de werking van de Dako stainers te bekijken. Van december 2011 t/m januari 2012 hebben 2 Georgische analisten stage gelopen op het immunolab. Jacqueline van Kesteren, hoofd unit Histologie
9
I. 5.D JAAROVERZICHT MOLECULAIRE PATHOLOGIE Formatie Het team moleculair pathologisch analisten bestond in 2011 uit 9 analisten (ca. 8 fte). Dr. C. Prinsen was als moleculair bioloog tot 1 juni 2011 voor 1 dag in de week gedetacheerd vanuit het CWZ ter ondersteuning van de aandachtspatholoog moleculaire pathologie. Zijn taken zijn per 1 mei 2011 overgenomen door R. van der Geize als moleculair bioloog in parttime dienstverband (0.6 fte). Vanaf 1 oktober 2011 is deze aanstelling omgezet naar een fulltime (1 fte) dienstverband. Drie pathologen zijn betrokken bij de diagnostiek, nl. M. Tebar, H. Shirango en S. Riemersma die tevens aandachtspatholoog is.
Stages De moleculaire afdeling heeft in 2011 drie stage projecten begeleid, die werden uitgevoerd door twee studenten van het HLO van Saxion (Enschede) en een studente Biologie van de Radboud universiteit Nijmegen. In de periode sept 2010-juni 2011 werd een project gewijd aan het opzetten van een sequentie analyse methode ter opsporing van mutaties in TP53 in plaveiselcelcarcinomen van het hoofd-hals gebied. In de periode febr-juli liep een project met als onderwerp het pre-screenen van mutaties in BRAF in melanomen en darmcarcinomen met behulp van high-resolution melting (HRM) assay. Tenslotte werd in de periode mrt-nov een samenwerkingsproject met dr. J. Schouwink, longarts van het Medisch Spectrum Twente, uitgevoerd waarin de correlatie tussen de expressie niveaus van pemetrexed aangrijpende eiwitten en de respons op de pemetrexed behandeling werd onderzocht.
Bij- en nascholing Ook in 2011 is er weer aandacht besteed aan bij- en nascholing van de medewerkers om de kennis op peil te houden en te verbeteren en op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen in de moleculaire pathologie. De volgende cursussen en bijeenkomsten zijn bijgewoond. Landelijke moleculaire dag NVVP, Utrecht (A. Ayoub, S. ten Brinke, M. Bult, M. Gouma, H. Wilke) Cursus HRM analyse Hogeschool Leiden (A. Ayoub, K. Olde Boerrigter, M. Bult, R. van der Geize, M. Gouma, E. Harmsen, I. Raspe, H. Wilke) Gebruikersdag ABI3500 Applied Biosystems (K. Olde Boerrigter, M. Bult 27th International Papillomavirus Conference, Berlijn (E. Harmsen, R. van der Geize, S. Riemersma) HPV Qiagen symposium, Bonn (E. Harmsen, S. Riemersma) Cursus diagnostiek en behandelmethoden maagcarcinoom Universiteit Twente (alle medewerkers) 7th Molecular Meeting, Scheveningen (R. van der Geize) Dag van de praktijkbegeleider, Zwolle (K. Olde-Boerrigter, E. Harmsen) Cursus Harmony (S. ten Brinke) Cursus interne audits CCKL, Amsterdam (I. Raspe) Ergonomie cursus MST, Enschede (A. Ayoub, S. ten Brinke, K. Olde Boerrigter, R. van der Geize)
Voordrachten Tijdens het 27th International Papillomavirus Conference (HPV2011) in Berlijn heeft S. Riemersma een voordracht gehouden over de validatie van de in het eigen lab ontwikkelde multiplex PCR test voor de detectie van high-risk en low-risk HPV typen. Deze validatie gegevens zijn tevens gepresenteerd als poster op het congres. In september heeft S. Riemersma een presentatie verzorgd over EGFR mutatie analyse tijdens het regionale overleg van de longartsen (LONT). In oktober heeft S. Riemersma in Bonn, tijdens de Qiagen Diagnostics days, de data gepresenteerd van de in ons laboratorium uitgevoerde Qiagen HPV typeringsstudie.
Kwaliteit In het kader van het CCKL accreditatie traject is veel aandacht besteed aan het kwaliteitssysteem met betrekking tot het opstellen van validatie protocollen, validatie rapporten en QC documenten. Daarnaast heeft de afdeling in 2011 meegedaan aan de SKML rondzendingen moleculaire pathologie (MSI en BNHL) en pathologische oncologie (FISH Her-2). De resultaten van de MSI analyse en de FISH Her-2 waren overeenkomstig de consensus van de participerende laboratoria. De BNHL rondzending werd door ons laboratorium samengesteld en verzorgd. De uitslagen van de BNHL translocaties (FISH) met betrekking tot het Burkitt lymfoom waren minder eenduidig, maar geen reden om het analyse protocol aan te passen. Wel is besloten om de t(8;14) c-MYC/IGH translocatie analyse bij Burkitt lymfoom uit te breiden met een FISH fusie probe, die naar verwachting in de loop van 2012 geïmplementeerd zal zijn. De afdeling heeft ook geparticipeerd in de EQA internationale rondzendingen voor K-ras en HPV. Voor K-ras werd een genotypische score van 10,0 behaald. In de HPV rondzending werd een 100% score voor de analytische resultaten en een 100% score voor de genotypering behaald. Bij de klinische resultaten werd een score van 8 uit 9 behaald (89%). In 2011 is door de NVVP vastgesteld dat onze in-huis ontwikkelde kwantitatieve multiplex real-time HPV test voldoet aan de validatie eisen conform de praktijkrichtlijnen voor triage in het primair bevolkingsonderzoek vervolgtraject.
10
Service De afdeling probeert met korte doorlooptijden voor met name de diagnostiek ten behoeve van responstherapieën een goede en snelle service te verlenen. Doorlooptijden voor mutatie analyses van EGFR, KRAS en BRAF zijn t.o.v. 2010 verder verkort door de introductie van de High Resolution Melting (HRM) analyse methode en bedroegen in 2011 gemiddeld 2 werkdagen (figuur 1). Uitslagen van mutatie analyse aanvragen waarin m.b.v. HRM geen mutaties kan worden aangetoond, kunnen in principe nu na één werkdag gereed zijn. Voor materiaal waarin d.m.v. HRM een mutatie is aangetoond, zijn de doorlooptijden soms iets langer, doordat de mutatie m.b.v. DNA sequentie analyse moet worden bevestigd en het genotype moet worden bepaald. In het algemeen zijn ook deze uitslagen na 1 werkdag gereed.
60
Percentage samples klaar
50
48
40
37 33
30
33 KRAS
26
EGFR
20 14 10 4
3
2
0
0
0
0 1
2
3
4
5
6
Aantal werkdagen
Figuur 1. Doorlooptijden EGFR en KRAS mutatie analyse in 2011.
Het laboratorium stelt haar services ook graag ter beschikking van andere labs. Sinds november 2011 worden HPV bepalingen van het Laurentius ziekenhuis in Roermond door ons laboratorium uitgevoerd.
Laboratoriumruimtes en apparatuur De afdeling had in 2011 de beschikking over 3 kleine, fysiek gescheiden, maar goed uitgeruste DNA laboratoria. Er was geen noodzaak om nieuwe apparatuur aan te schaffen.
Analyses In-situ hybridisatie De in-situ hybridisatie analyses zijn in 2011 niet veel veranderd. De FISH assays worden onveranderd 2 keer per week ingezet. De aantallen analyses voor translocatie van BCL2 en BCL6 zijn ook vrijwel gelijk gebleven. Opvallend is wel dat het aantal c-MYC FISH aanvragen sterk is toegenomen (+50%). Ook zijn de HER2 FISH (+20%) en EBER (+40%) aanvragen in lijn met vorig jaar verder in aantal toegenomen. Mutatie analyse EGFR, KRAS en BRAF ten behoeve van responstherapie In 2011 is de High Resolution Melting (HRM) methode voor mutatie analyse van EGFR (exonen 18, 19, 20 en 21) en KRAS (exon 2) in gebruik genomen als sensitieve en kosteneffectieve pre-screening methode. Bij alle longtumoren worden standaard zowel EGFR als KRAS geanalyseerd. Als gevolg van deze invoering wordt nu alleen nog van het materiaal waarin met HRM een afwijking wordt gezien een DNA sequentie analyse uitgevoerd om vast te stellen of er inderdaad een mutatie aanwezig is en om het genotype van de mutatie te bepalen. In het tweede kwartaal van 2011 is de BRAF mutatie analyse voor exon 15 met behulp van HRM voor gemetastaseerde melanomen na uitgebreide validatie in gebruik genomen. Er zijn in 2011 in totaal 8 BRAF mutatie analyses op materiaal met diagnose gemetastaseerd melanoom uitgevoerd, waarin in 3 gevallen (38%) de hot-spot mutatie in codon 600 (V600E) werd aangetroffen. Daarnaast is deze analyse ook twee keer op extern verzoek uitgevoerd op longtumoren, waarin in beide gevallen geen mutatie werd gevonden.
11
Tabel 1. Overzicht van mutatie frequenties en mutant genotypen voor KRAS, EGFR en BRAF in 2011. Mutatie analyse
Totaal
KRAS exon 2 Coloncarcinomen
65
Mutatie frequentie 44%
EGFR EGFR exon 18
203 203
10,3% 2,0%
EGFR exon 19
203
3,0%
EGFR exon 20 EGFR exon 21
203 203
1,5% 3,9%
KRAS exon 2 Longcarcinomen
203
25%
8
38%
BRAF exon 15
Aangetoonde mutaties (aantal) G12D(7); G12A(1); G12S(3); G12V(7); G12C(4); G13D(4); G13C(1); G13S(1); G14I(1) E709A/G719C(1); E709K(1); E709A(1); G719A(1) E746_A750del(4); E746_S752del_insV(1); L747_S752del_insQ (1) V769insASV(1); T790M(1); D807H(1) R836H(1); P848L(1); L858R(5); L861Q(1) G12C(22); G12V(8); G12D(7); G12F(4); G12R(1); G12S(2); G13D(3); G13C(2); L19F(1) V600E (3)
Analyse clonale relatie De B-cel clonaliteitsanalyse is onveranderd gebleven. Er wordt gebruik gemaakt van de IgH en IgK B-cell clonality assays van InVivoScribe Technologies. In 2011 is gewerkt aan het opzetten en valideren van een TP53 mutatie analyse voor het onderscheiden van primair en gemetastaseerd plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-hals gebied. In eerste instantie zou de HRM methode voor TP53 mutatie analyse worden gebruikt. Tijdens het validatie traject bleek echter dat HRM niet de meest geschikte methode is voor het aantonen van TP53 mutaties. Er is vervolgens een Sanger sequencing assay voor de exonen 4-8 van TP53 opgezet en gevalideerd. De analyse is eind 2011 in de diagnostiek ingevoerd. Er zijn in 2011 nog geen TP53 mutatie analyses uitgevoerd. Microsatelliet instabiliteit (MSI) op aanvraag patholoog De assay voor microsatelliet instabiliteit analyse (MSI) is ten opzichte van voorgaande jaren onveranderd gebleven. De test wordt uitgevoerd in combinatie met immunohistochemische kleuringen voor MLH-1, PMS2, MSH2 en MSH6. Daarnaast is in 2011 een MLH-1 methylering assay (MLPA) in gebruik genomen om een indicatie te kunnen geven of patiënten met MSI in aanmerking komt voor klinisch genetisch onderzoek naar het syndroom van Lynch. De MLH1methylering analyse wordt uitgevoerd bij patiëntenmateriaal waarin MSI én verlies van MLH-1 eiwit expressie wordt aangetoond. In 2011 zijn er 67 MSI analyses uitgevoerd waarvan er 12 in aanmerking kwamen voor een MLH1 methylering analyse. In 5 gevallen (40%) werd MLH-1 methylering geconstateerd.
HPV De multiplex PCR HPV test werd in 2011 twee maal per week uitgevoerd met gemiddeld 30-50 samples per keer. De HPV test is verder geoptimaliseerd door uitbreiding van de interne controle om de kans op vals negatieve resultaten te minimaliseren. Daarnaast is de HPV test uitgebreid met een HPV82 genotype specifieke PCR. Validatie van de uitgebreide test is eind 2011 afgerond en deze zal begin 2012 in gebruik worden genomen.
12
Tabel 2. Overzicht aantal verrichte moleculaire analyses in 2011. e
1 kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
Totaal 2011
BCL2 (break-apart-probe FISH) BCL2-IGH (t(14;18) fusie-probe FISH) BCL6 (break-apart-probe FISH) c-MYC (break-apart FISH) EBER HER-2 amplificatie (FISH) IGH (break-apart-probe FISH) Numerieke chromosoom afwijkingen (MOLA) Numerieke chromosoom afwijkingen (Urovysion)
5 0 4 4 35 133 3
6 3 3 6 25 161 1
2 0 2 7 28 210 4
2 0 2 5 25 201 1
15 3 11 22 113 705 9
7
15
18
10
50
24
20
9
10
63
Totaal ISH
215
240
280
256
991
B-cel clonaliteitsanalyse Microsatelliet instabiliteit (MSI) EGFR mutatie analyse KRAS mutatie analyse (colontumoren) BRAF mutatie analyse Weefselidentificatie MLH1-methylering Totaal PCR
7 20 43 13 4 2 89
14 24 49 17 1 0 7 112
11 12 60 16 2 3 2 106
6 11 51 19 7 1 1 96
38 67 203 65 10 8 12 403
HPV (cervix cytologie) HPV (histologie)
1145 13
1027 9
894 22
1071 21
4137 65
Totaal HPV
1158
1036
916
1092
4202
Bepaling
Robert van der Geize, hoofd unit Moleculaire Pathologie Sietske Riemersma, aandachtspatholoog Moleculaire Pathologie
13
I.6
JAAROVERZICHT BEDRIJFSHULPVERLENING
De BHV kon ook in 2011 leunen op ruim 20 BHV-leden die vol enthousiasme hun taak verrichtten. Hun kennis is via de jaarlijkse herhalingscursus op peil gebleven. Training van de BHV Jaarlijks worden 4-5 oefenavonden voor en door de BHV georganiseerd. De verschillende aspecten, ontruimen, EHBO en bijvoorbeeld communicatie worden getraind. Na een korte evaluatie wordt telkens bekeken of het ontruimingsplan nog actueel is en zo nodig bijgesteld moet worden. De BHV wordt betrokken bij de nieuwbouwplannen t.a.v. eisen en wensen voor de bedrijfsveiligheid. Voordat de nieuwbouw in gebruik wordt genomen moet het nieuwe calamiteitenplan afgerond zijn. Een belangrijk deel van de werkzaamheden van de BHV zal gericht zijn op de nieuwbouw. Cursussen Om de kennis en vaardigheden op niveau te houden volgen de BHV-leden jaarlijks verschillende cursussen. In 2011 is er een projectgroep, vanuit de beide organisaties, ingesteld om de BHV plannen bij te stellen zodat de overlegstructuur bij calamiteiten wordt verbeterd. De vernieuwde structuur zal in 2012 op zijn effectiviteit getoetst worden tijdens de oefenavonden. Eind december is er een personeelsoefening georganiseerd. Doel was het controleren van de ontruimingstijd en snelheid van inzet BHV-leden, het was een geslaagde oefening. In maart is de dag van de zorg georganiseerd, mede dankzij de inzet van de BHV was het een geslaagde dag waarbij vele bezoekers veilig door het gebouw zijn rondgeleid. Namens de BHV, Karel Nolsen
I.7
RELEVANTE INVESTERINGEN
De belangrijkste investeringen in 2011 waren: Labbreed: - bureaustoelen - airco - scanners - printers Sharepoint (software) Ortec Harmony (software) Histologie: - Omnilabo magn. Roerder Stoof parafinebokjes Tissue-Tec cassette printer Thermo Fisher para Trimmer Leica aut. Rotatie microtoom Waterbad Leica meshouder Thermo Fisher Histostar
Pathologen: - Beeldschermen (dig. Pathologie) Cytologie: - Eppendorf centrifuge Moleculaire pathologie: nvt Administratie: Preparatenkast Immunologie: Laboratorium vriezer Block Heater Digital Interflow Cross Flow Unit Digital Hitte Block
14
I.8
BIBLIOTHEEK
I.8.A BOEKEN In het verslagjaar werd de bibliotheek van het Laboratorium Pathologie Oost Nederland aangevuld met de volgende boekwerken: Surgical pathology, 2 vol set, expert consult: online & print. J. Rosai WHO tumours of the digestive system. S.R. Hamilton e.a. MacSween’s pathology of the liver. D. Alistair e.a. Pathology of melanocytic disorder 2nd. Ed. W.J. Mooi Haematopathology. E.S. Jaffe. Surgical pathology of the GI tract, liver, bil. Tract and pancreas. Odze. AJCC cancer staging manual. 7th ed. S. Edge. The Bethesda system for reporting thyroid cytopathology. A. Syed Diagnostic cytopathology 3rd ed. Auteur: W. Gray Orell and Sterrett’s fine needle aspiration cytology 5th ed. R. Orell e.a. Foundations in diagn. Pathology: bone and soft tissue. A.L. Folpe. Foundations in diagn. Pathology: endocrine. L.D.R. Thompson. Biopsy Interpretation of the gastro-intestinal tract mucosa, vol. 1 non-neoplastic. E.A. Montgomery Atlas of gynaecological surgical pathology. P.B. Clement e.a. Biopsy interpretation of the breast. S. Schnitt. Gastro-intestinal pathology. C.M. Fenogio-Preiser
I.8.B TIJDSCHRIFTEN Om alle medewerkers in staat te stellen, de ontwikkelingen op hun vakgebied bij te houden, heeft het laboratorium op de navolgende media een abonnement:
Acta Cytologica American Journal of Clinical Pathology American Journal of Dermatopathology American Journal of Pathology American Journal of Surgical Pathology Analyse Archives of Pathology and Laboratory Medicine Biotechnic and Histochemistry Cancer & Cytopathology Dermatopathology Focus Gut Histopathology Human Pathology International Journal of Gynecological Pathology Journal of Molecular Diagnostics (AJP) Modern Pathology Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde New England Journal of Medicine Pediatric and Developmental Pathology Seminars in Diagnostic pathology Virchows Archiv
15
HOOFDSTUK II VERRICHTINGEN
II. 1
ALGEMEEN OVERZICHT
Onderstaande tabel geeft het aantal onderzoeken, verdeeld over de verschillende soorten verrichtingen aan. Hierbij wordt het verslagjaar 2011vergeleken met 2010. Tevens is het aantal productie-eenheden weergegeven. Productieeenheden worden berekend door het aantal onderzoeken te vermenigvuldigen met een weegfactor, de zgn. CTG-factor (2e kolom).
AARD ONDERZOEK Cytologie Cervix-bvo Cervix-ind Cytologie Punctie Punctie echogeleide Totaal cytologie Moleculaire technieken Lmol Hmol HPV-bepaling Urovysion Totaal mol. technieken Immunologie Her2Neu Im.Fluor Im.Perox Totaal immunologie Histologie Hist.ond door derden Histologie Morfometrie Sectie Sectie foet Specimen Vriescoupe Totaal histologie Totaal
aantal onderzoeken 2010
aantal onderzoeken 2011
aantal productie eenheden 2010
0,26 0,40 1,00 0,65 1,75
26.731 8.736 9.542 131 117 45.257
25.702 8.705 10.214 144 136 44.901
6.950 3.494 9.542 85 205 20.276
6.683 3.482 10.214 94 238 20.710
7,00 21,00 3,50 7,00
185 478 4.184 58 4.905
808 394 4.218 54 5.474
1.295 10.038 14.644 406 26.383
5.656 336,8% 8.274 -17,6% 14.763 0,8% 378 -6,9% 29.071 10,2%
3,50 3,50 3,50
685 518 12.344 13.547
544 12.744 13.288
2.398 1.813 43.204 47.415
-1001.904 5,0% 44.604 3,2% 46.508 -1,9%
90 62.927 1.134 151 60 333 276 64.971
214 64.005 1.132 168 51 269 157 65.996
0 62.927 2.268 1.510 900 833 276 68.714
0 64.005 1,7% 2.264 -0,2% 1.680 11,3% 765 -15,0% 673 -19,2% 157 -43,1% 69.544 1,2%
129.343
129.659
162.788
weeg factor
1,00 2,00 10,00 15,00 2,50 1,00
16
aantal productie eenheden mutatie 2011 ‘10-‘11
165.833
-3,8% -0,3% 7,0% 10,6% 16,1% 2,1%
1,9%
II. 2
HISTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft de histologische productie van het verslagjaar 2011, vergeleken met 2010. 2010
2011
‘10-‘11
T-nummers
55.787
64.971
16,5%
blokjes
174.072
189.570
8,9%
blokjes per T-nummer
3,12
2,92
-6,4%
30.333
40.558
33,7%
onderzoeken
12.683
13.705
8,1%
coupes totaal
58.936
60.309
2,3%
4,40
-5,4%
Paraffine inbedding
Bijzondere kleuringen paraffine Immuunpathologie
coupes per onderzoek
II. 3
4,65
CYTOLOGIE
II.3. A
INZENDINGEN PUNCTIECYTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft het aantal puncties over 2010 en 2011 weer. In de kolom ‘zelf’ staat weergegeven welke deel daarvan door pathologen is afgenomen. 2010
zelf
2011
zelf
91
2
70
1
116
0
117
0
46
0
48
0
0
0
2
0
15
2
29
8
Bot
8
0
11
0
Bijnier
0
0
9
0
Mamma Mammacyste Tepelvocht Lever Weke delen
Pancreas
0
0
38
0
Huid/subcutis
10
0
41
11
Speekselklier
29
0
106
57
Hoofd/hals
39
11
74
24
Lymfklier
98
35
520
33
Schildklier
81
27
407
6
Overig
433
33
19
3
Totaal
1351
119
1491
143
17
II. 3.B CERVIXCYTOLOGIE Onderstaande tabel geeft de procentuele onderverdeling van de cervixcytologische verrichtingen over de verschillende PAP-klassen weer. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen bevolkingsonderzoek (BVO)en Medische Indicatie (MI). Classificatie
BVO 2009
2010
MI 2011
2009
2010
2011
Pap 0
1,30
1,1
1,1
1,42
1,3
1,3
Pap 1
94,15
94,9
95,0
80,88
79,8
80,7
Pap 2
3,29
2,9
3,0
11,86
13,3
12,9
Pap 3 a
0,80
0,7
0,7
4,42
4,3
4,3
Pap 3 b
0,36
0,3
0,2
0,95
1,0
0,6
Pap 4
0,10
0,1
0,1
0,20
0,2
0,1
Pap 5
0,00
0,0
0,0
0,26
0,2
0,2
Totaal
100,00
100,0
100,0
100,00
100,0
100,0
9,5
8,2
9,2
9,0
8,3
8,9
Geen endocervix epitheel
II. 3.C
NIET-GYNAECOLOGISCHE CYTOLOGIE
Onderstaande tabel geeft de productie en procentuele onderverdeling van de niet-gynaecologische boekingen aan, ingedeeld naar de aard van het materiaal. Onvoldoende materiaal
benigne
dubieus verdacht
maligne
totaal
Materiaal
n
%
n
%
N
%
n
%
n
Urine
6
0,1%
3832
82,7%
556
12,0%
241
5,2%
4635
0,0%
131
91,0%
8
5,6%
5
3,5%
144
Vagina Bronchus
1
0,1%
950
67,8%
94
6,7%
357
25,5%
1402
Sputum
0
0,0%
25
100,0%
0
0,0%
0
0,0%
25
Longpunctie
0
0,0%
4
44,4%
0
0,0%
5
55,6%
9
Pleura
7
1,1%
483
72,7%
51
7,7%
123
18,5%
664
Buikvocht
5
2,4%
134
64,7%
19
9,2%
49
23,7%
207
Pericard
1
3,2%
25
80,6%
3
9,7%
2
6,5%
31
Liquor
7
3,3%
191
91,0%
5
2,4%
7
3,3%
210
Gewrichtsvocht
0
0,0%
8
100,0%
0
0,0%
0
0,0%
8
Overige vochten
3
10,3%
25
86,2%
1
3,4%
0
0,0%
29
Ovariumcyste
0
0,0%
24
100,0%
0
0,0%
0
0,0%
24
Mamma (incl. cysten, tepelvochten)
18
7,3%
204
82,6%
21
8,5%
4
1,6%
247
Schildklier
84
20,6%
289
71,0%
25
6,1%
9
2,2%
407
Speekselklier
11
10,4%
83
78,3%
9
8,5%
3
2,8%
106
Hoofd/hals gebied
18
24,3%
38
51,4%
6
8,1%
12
16,2%
74
Lymfklier
59
11,3%
240
46,2%
45
8,7%
176
33,8%
520
Galwegen
1
2,7%
22
59,5%
7
18,9%
7
18,9%
37
Bijnier
0
0,0%
2
28,6%
0
0,0%
5
71,4%
7
Pancreas
1
2,6%
15
39,5%
11
28,9%
11
28,9%
38
Lever
0
0,0%
2
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
2
Weke delen
8
27,6%
14
48,3%
3
10,3%
4
13,8%
29
10
24,4%
18
43,9%
4
9,8%
9
22,0%
41
Bot
2
18,2%
5
45,5%
0
0,0%
4
36,4%
11
Overige locaties
3
15,0%
8
40,0%
2
10,0%
7
35,0%
20
247
2,8%
6.788
76,0%
872
9,8%
1.044
11,7%
8.927
Huid / subcutis
Totaal
Opmerking: het overzicht is gebaseerd op diagnoseregels. In een aantal gevallen leiden meerdere verrichtingen tot 1 diagnoseregel, waardoor dit aantal afwijkt van het totaal aantal verrichtingen. 18
Punctiecytologie mamma per jaar op diagnose: Cytologische diagnose Maligne Suspect Benigne Geen diagnose totaal
II. 4
2002 107 26 196 58 387
2003
2004
59 17 169 42 287
59 20 150 41 270
2005
2006
45 18 160 24 247
2007
20 7 65 24 116
2008
11 6 71 30 118
8 5 96 33 142
2009 3 15 92 23 133
2010 7 1 66 17 91
2011 4 8 43 15 70
OBDUCTIES
II. 4.A
OBDUCTIES
Onderstaande tabel geeft aantal obducties weer over het verslagjaar 2011, afgezet tegen meerdere voorgaande jaren. 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
321
295
309
251
276
237
210
219
Perinataal
55
56
75
44
62
48
69
60
Neuropathologie
47
38
23
41
22
38
21
42
totaal aantal: Waarvan:
Verbijzondering van de neuropathologische obducties*:
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Paraffineblokjes
1.471
1.308
356
495
538
1240
887
1403
Blokjes per obductie
31,29
34,42
15,48
12,08
24,45
32,63
42,23
33,40
Paraffinecoupes
3.605
3.628
1.174
589
564
1780
1248
1698
Coupes per obductie
76,70
95,47
51,04
14,37
25,63
46,84
59,43
40,43
* protocol: geprotocolleerd uitnemen en bewerken van hersenen en ruggenmerg bij de ziekte van Parkinson, met of zonder dementie.
II. 4.B OBDUCTIES GERELATEERD AAN AANTAL OVERLEDENEN PER ZIEKENHUIS Ziekenhuis
aantal overledenen
aantal obducties
als % van overledenen
MST Enschede
832
109
13,1%
TBZ Almelo
532
44
8,3%
SSMT Hengelo
310
39
12,6%
205
18
8,8%
SKB Winterswijk
19
II. 5
II.5.A
BEVOLKINGSONDERZOEKEN
BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER
2008
2009
2010
2011
Totale regio IKST
83.471
81.898
105.462
225.401
Werkelijk verrichte onderzoeken
69.398
68.905
99.087
188.807
Opgeroepen vrouwen in
% van de opgeroepen vrouwen
Voor verdere informatie wordt verwezen naar het jaarverslag van de SVOB Enschede 83,05%
84,08%
82,60%
83,76%
*Aantal opgeroepen vrouwen in 2011 is groter i.v.m. overheveling gemeenten van bevolkingsonderzoek Noord naar bevolkingsonderzoek Oost.
II.5.B
BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER
2006
2008
2009
2010
2011
28.659
34.571
34.283
48.239
144.790
25.614
20.992
25.836
25.467
26.591
102.146
71,5%
73,2 %
74,7%
74,3%
55,1%
70.5%
Aantal opgeroepen vrouwen
35.811
Werkelijk verrichte onderzoeken % van de opgeroepen vrouwen
2007
De gegevens hebben betrekking op het gehele werkgebied van het Laboratorium Pathologie Oost Nederland Voor verdere informatie wordt verwezen naar de jaarverslagen van de SBBT (Enschede) resp. SBBS (Beekbergen)
NB: deze cijfers komen van de screeningsorganisatie Bevolkingsonderzoek Oost. De cijfers m.b.t. 2011 hebben betrekking op het totaal aantal opgeroepen vrouwen en verrichte onderzoeken in het werkgebied van de screeningsorganisatie Bevolkingsonderzoek Oost. Het Laboratorium Pathologie Oost Nederland heeft 25.702 onderzoeken verricht in 2011.
20
II.6
VERRICHTINGEN PER ZIEKENHUIS
II.6.a Medisch Spectrum Twente, locatie Enschede/Oldenzaal
Specialisme
Cervix Cervix Cyto- Histobvo ind logie logie
Anaesthesist Cardioanesthesioloog
8
HPVbepaling
Hmol
ObSpecimen UroOnder- Punc- Echo- Obductie Radiovysion Morfo- Zoek tie geleide ductie Foet grafie Lmol metrie derden tie Punctie
ImImmuno muno Fluor Perox
4
7
25
1
5
6 42
18
8
1
8
1
1
5
10
163
2
72
1
4
3
Chirurg
80
5414
28
1
4
1509
192
30
2
4098
1
4
104
260
1
36
1
175
3160
12
2
1206
5
255
7
50 1734
58
2571
4
1
193
23
1
17
1
1
4
390
1124
34
1
45
692
18
131
18
14
42
384
3
1
4
42
7
6
27
1 1431
32 169
1 73
23 311
9
1
51
629
1
46
2
11
6
132
2
92
26
2
Gastro-enteroloog Gynaecoloog huisarts Internist
2
1 1
intensivist
3
K.N.O.-arts Kinderarts Longarts Mond/kaakchirurg Neurochirurg Neuroloog Oogarts Orthopaedisch chirurg Plastisch chirurg Radiotherapeut Reumatoloog
1
1368
8
32
5
2 72
3
8
99
4 18
264
31
7435
1
4507
1 5
4900 24
6067
2
2492
1
517
22
20 5
9 59
2 11
10 68 2065
1
5
8
757
5
244
1
161
83
8
8
1
26
1
4
64
1
1
66
6
87
1
15
109
2
1777
1
82
2
77
33
15
1
7
7
1
1
2
2
1874 136
1
13
2
1
1751
913
2
3
1
287
1
Totaal 2011
52 1745 4204
20802
165
1380
172
4885
272
469
109
54
135
110
7
Totaal 2010
55 1829 3875
22470
160
1147
174
4932
317
465
35
48
115
71
Totaal 2009
1592 3749
20867
27
1032
297
5573
170
844
42
101
62
89
Uroloog
9
12 2
2
1
Totaal 2011
6
Cardioloog Cardiothoracaal chirurg Dermatoloog
Vriescoupe
1
18
2
8
9
2977
99
9
93
34762
33
142
10
142
36021
19
126
11
92
34715
II.6.b Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo / Hengelo
Specialisme
Cervix bvo
Cervix ind
anaesthesist
Histologie Hmol 8
cardioloog
Immuno Fluor
2
Im-muno Perox 1
15
chirurg dermatoloog gastro-enteroloog geriater gynaecoloog
Cytologie
HPVbepaling
ObSpecimen ductie RadioUroFoet grafie vysion
Vriescoupe
3
18
4
5
24
5271
16
3
12
1676
295
13
24
6
8447
4
7
200
490
5
73
1
26
2348
7
3
722
14
141
9
4
6
1
112
29
7921
2
9235 3270
1 70
2053
73
1 2759
3
777
1
182
26
14
21
1
intensivist internist k.n.o.-arts kinderarts longarts mond/kaakchirurg
278
2268
82
367
1186
51 220
2
293
56
neuroloog oogarts
8
orthopaedisch chirurg
38 4 89
radioloog reumatoloog 1
1099
22
5
48
3
1 2
35 305
3
1 2
3
14
2
4
9
4 3
179
1
41
41
2
16
1882
1420
2
2
1 2
137 21
2
11
18
6
2
55
6003 4
8
1
3922 566
2 4
111 1811
1
319 70 71
31
1
57
1
19
2
421
1
1
220 5
2
1059 105
5 1
12
3
47
68 993
plastisch chirurg
Totaal 2011
4
459
huisarts
uroloog
Onder- PuncZoek tie Obderden tie ductie
MorfoLmol metrie
1 10
24
3
41
2
8
20
3800 15
Totaal 2011
70
2053
4127
24754
158
794
278
5122
384
390
81
66
61
13
113
41
63 38568
Totaal 2010
58
1998
4098
24529
138
747
263
5012
398
399
29
57
50
24
155
41
98 38094
Totaal 2009
0
2164
4443
23760
64
667
340
6252
241
1335
35
52
93
32
169
65
76 39788
22
II 6.c Streekziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk
Specialisme
Cervix Cervix bvo ind
Cyto- Histologie logie
anaesthesist
HPV- Imbepa- muno ling Fluor
Hmol
1
cardioloog
1
3
chirurg dermatoloog
1731
9
1
1665
3
598
2
internist
96
2493
k.n.o.-arts
35
144
kinderarts
1
1
25
709
huisarts
2
519
40
77
19
longarts mond/kaakchirurg neuroloog
510
52
4
102
12
oogarts orthopaedisch chirurg
4
8
57
2566
2
31
1
29
1265
7
1
22
3
1788 2
5
167
8
1
3
1403
1
2
4
4090
1
206
1 24
101 1
3
3 1
688
6
2
115
2
1
17
35
plastisch chirurg radioloog
35
5
62
7
1
2
903
37
11
1
1
1
650
348
97
2
reumatoloog
75 4
946 14
1
uroloog
1
1 1
4
1
1098
57
4
1
13053
Totaal 2011
25
710 1515
8141
58
5
73 2168
145
192
21
1
13
Totaal 2010
26
592 1243
7492
40
2
76
1856
101
176
9
11
3
36
5
585 1311
7439
12
4
76
2478
78
470
16
14
6
76
2
Totaal 2009
Totaal 2011 2
1 129
2 25
Specimen UroVriesRadiovysion coupe grafie
1
1
149 35
gynaecoloog
ObEcho Onder- Obductie geleide Morfo- Zoek ductie Foet Punctie Lmol metrie derden
Immuno Perox
23
4
11668 1
12568
II.7
VERRICHTINGEN EERSTE LIJN
Onderstaande tabellen geeft de aantallen verrichtingen resp. productie-eenheden weer, zoals uitgevoerd voor de eerste lijn, waarbij het verslagjaar 2010 is afgezet tegen 2011. VERRICHTINGEN
Cervix BVO Cytologie
Cervix ind HistoCytologie Cytologie logie
HPVbepaHmol ling
2011
25.551
4.108
355
8.379
2010
26.579
4.301
307
8.304
3
2.274
2009
25.831
4.609
303
7.858
4
2.286
Immuno Fluor
Immuno Perox
2.028
OnderZoek Vriesderden Punctie Sectie coupe
Morfo Metrie
Lmol
341
1
2
325
1
11
351
2
51
2 1
87
4
Totaal
24 13
40.840 30
1
11
42.141 41.357
PRODUCTIE-EENHEDEN
Cervix BVO Cytologie
Cervix ind HistoCytologie Cytologie logie
HPVbepaHmol ling
Immuno Fluor
Immuno Perox
OnderZoek Vriesderden Punctie Sectie coupe
Morfo Metrie
Lmol
Totaal
2011
6.643
1.643
355
8.379
0
7.098
0
1.194
7
102
0
16
0
0
25.437
2010
6.911
1.720
307
8.304
63
7.959
7
1.138
7
0
0
8
300
1
26.725
2009
6.716
1.844
303
7.858
84
8.001
39
1.229
14
174
0
7
0
0
26.268
24
HOOFDSTUK III KWALITEIT & ARBO ALGEMEEN KAM-jaarplan Het KAM-jaarplan 2011 is in het MT vastgesteld en is een regelmatig terugkerend punt op de agenda van het MT waardoor de bewaking gewaarborgd is. Intercollegiale KAM-bijeenkomsten De KAM-functionarissen hebben deelgenomen aan intercollegiale kwaliteitsbijeenkomsten om ervaringen uit te wisselen. Dit werd door de betrokkenen als zeer nuttig ervaren. Cursussen / bijeenkomsten - Jaarlijkse Conferentie milieu en veiligheid in ziekenhuislaboratoria van Borger & Burghouts (O. Hampsink) - Deelnemersbijeenkomst SKML (O. Hampsink)
III.1
KWALITEIT
Interne audit Er zijn in 2011 door 7 medewerkers en 1 externe auditor van het laboratorium voor microbiologie in totaal 10 interne audits uitgevoerd. Het betrof de volgende onderwerpen en de locaties waar ze zijn uitgevoerd: Onderwerp Ontvangst en identificatie materiaal Bewerken niet-gyn. materiaal Uitslag terug naar ontvangst Uitslag terug naar ontvangst Uitvoeren speciale technieken Histo+Immuno Uitslag terug naar ontvangst Uitvoeren puncties/vriescoupes Documentbeheer/ Beheer PathNet Apparatuurbeheer Gebouwbeheer, transport, ICT
Locatie Cytologie Cytologie Cytologie B Cytologie C Histologie, Immunologie Histologie T Pathologen, Histologie, Cytologie KAM Histologie, Cytologie Gezamenlijke aspecten (met microbiologie) FD
Knelpunten die worden geconstateerd tijdens audits worden opgenomen in de applicatie Rieservice en betreffen veelal foutieve verwijzingen in kwaliteitsdocumenten. Knelpunten waarvoor een vervolgactie noodzakelijk is wordt binnen Rieservice door de betreffende verantwoordelijke omgezet in één of meerdere actiepunten. Vanuit Rieservice wordt door de KAM wekelijks een herinnering e-mail verstuurd om de voortgang van de afhandeling te bevorderen. De meeste acties krijgen hun beslag in 2012.
Externe audit In aanloop naar het behalen van de CCKL-accreditatie in 2012 is in oktober 2011 een systeemaudit uitgevoerd door Kerteza. De hieruit naar voren gekomen knelpunten zijn op dezelfde wijze als de interne audits ingevoerd in Rieservice.
Klachten, fouten en afwijkingen Klachten, fouten en afwijkingen worden op verschillende manieren vastgelegd. Een fout gemaakt tijdens werkzaamheden of een afwijking van de geldende procedures/werkwijzen tijdens een van de fasen in het (laboratorium- of administratief) proces of het officieel kenbaar maken van onvrede over de gevolgde werkwijze/handelswijze of over (werk)omstandigheden worden gemeld en afgehandeld via RieService. Tekortkomingen met betrekking tot het inzenden van een monster worden bij het betreffende onderzoeksnummer geregistreerd als signalering. Meldingen In totaal zijn er 490 meldingen afgehandeld. Onderstaande tabel geeft de verdeling van de meldingen weer per afdeling. 25
Meldingen Pathologen Unit administratie Unit histologie Unit cytologie Diversen Totaal
2007
2008
2009
2010
2011
8 44 58 74 17 201
12 21 73 44 5 155
7 15 90 73 15 200
6 100 303 64 17 490
9 82 248 106 1 446
De voortgang van de afhandeling van de meldingen worden maandelijks besproken in de structurele KAM-overleggen met de diverse units. Jaarlijks worden de meldingen in het MT besproken. Een groot deel van de meldingen worden veroorzaakt door een persoonsgebonden oorzaak. Er vindt altijd terugkoppeling plaatst naar de betreffende medewerker. Bij een deel van de meldingen zijn werkvoorschriften en procedures aangepast. Signaleringen Signaleringen zijn tekortkomingen t.a.v. de inzendingen veroorzaakt door de inzender die veelal storend zijn voor de organisatie. Deze signaleringen worden rechtstreeks ingevoerd in U-DPS van PALGA, bij het betreffende onderzoeksnummer. De kwartaaloverzichten zijn periodiek in het Managementteam overleg besproken. Signaleringen 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Totaal
2007
2008
1370 2100 2066 1724 7260
2009
1601 1712
531 431 781 1128 2481
2010 Absoluut 1247 1196 1496 1314 5253
% 5.1 4.8 6.8 5.6 5.6
2011 % 5.9 7.2 8.0 5.9 6.7
Verreweg de meeste signaleringen worden veroorzaakt door niet volledig ingevulde aanvraagformulieren. Het laboratorium werkt aan de mogelijkheid van elektronisch aanvragen waarmee het aantal signaleringen naar verwachting drastisch zal afnemen. Bovendien is er telefonisch contact geweest met huisartsen met een hoog aantal signaleringen. Dit heeft echter niet tot het gewenste effect geleid. Een groot aantal signaleringen betreft het ontbreken van gegevens op de doorslag van het aanvraagformulier. Er is door een interne werkgroep gestart met het beoordelen van de noodzaak van de doorslag. Afhandeling in 2012.
Externe consulten en revisies 2011 Externe consulten en revisies 2011 Externe consulten Discordant Externe revisies Discordant
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
Totaal 2011
87
66
100
60
313
7
6
8
4
25
133
144
146
112
535
4
4
6
1
15
Rondzendingen Het laboratorium voor pathologie heeft in 2010 deelgenomen aan diverse rondzendingen: landelijke rondzendingen van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML). rondzendingen georganiseerd door Nordic immunohistochemical Quality Control (NordiQC) rondzendingen georganiseerd door Quality Control for Molecular Diagnostics (QCMD) KRAS kwaliteitsrondzending, geïnitieerd vanuit de European Society of Pathology (ESP) SBO (Stichting Bevolkingsonderzoek) rondzending cervicale cytologie Klinipath rondzending dunnelaag cervicale cytologie Het laboratorium participeerde in de rondzendingen voor cervixcytologie, algemene cytologie, algemene histologie, immunohistochemie en moleculaire pathologie. Voor de resultaten en de ondernomen acties van deze rondzendingen zie onderstaande tabellen.
26
Resultaten en uitgevoerde acties SKML hanteert sinds 2011 een andere wijze van rapportage. Er worden geen scores meer toegekend maar middels staafdiagrammen wordt aangegeven hoe onze bevindingen liggen binnen de landelijke bevindingen. De beoordeling ligt nu dus bij het deelnemende laboratorium zelf en niet meer bij de SKML. Opgemerkt moet worden dat er verschillen optreden in interpretatie van de vragen en antwoorden waardoor landelijke spreiding in de antwoorden optreedt en er geen consensus wordt bereikt. Er zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd door de SKML waar o.a. deze problematiek is besproken. SKML zal naar aanleiding van deze bijeenkomsten wijzigingen aanbrengen in de vragenlijst. Cytologie Rondzending Nummer 11-01/03/04/ 05/07/11 11-17
Rondzending
Onderwerp
Instantie
Resultaten en conclusies
Actie
SBO
Divers
SBO
Zie opm
Geen acties noodzakelijk
PMP gyn en non gyn
PMP gyn en non gyn
Klinipath
Geen acties noodzakelijk
11-21
Cytologie ronde 2011.1
Sereus vocht voor PAP, Giemsa, keratine/IHC kleuring
SKML
Onze laboratoriumscores zijn goed, ook in verhouding met andere deelnemers en er worden geen afwijkingen gemist. Onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria.
Geen acties noodzakelijk
Bij de SBO en Klinipath rondzendingen worden preparaten bekeken en met de deelnemende laboratoria tijdens een gezamenlijke bijeenkomst besproken. Het is vooral educatief bedoeld.
Histologie Rondzending Nummer 11-20
Rondzending
Onderwerp
Weefselspecifiek 2011.1
Alcian blue, PAS, PAS amylase
Instanti e SKML
Resultaten en conclusies
Actie
Verschillende interpretaties van de vragen en benoeming van het materiaal. Onze antwoorden komen overeen met het landelijk gemiddelde.
Geen acties noodzakelijk
Immunohistochemie/ISH Rondzending Nummer 11-02
Rondzending
Onderwerp
Instantie
Resultaten en conclusies
Actie
Run 31
NordiQC
Alle resultaten zijn ‘Good’
Geen acties noodzakelijk
11-06
Pathol. Oncol. 2011.1
CD30, CD56, CD68PGM-1, Chromogr. A, Melan A P63,Ecadh, Calpon, CD10, HER2 IHC, HER2 FISH, ER
SKML
HER2 FISH: onze uitslag is identiek aan de consensus
Geen acties noodzakelijk
HER2 IHC: wisselende HER2 score voor de verschillende laboratoria. Onze score valt telkens in de grootste groep. ER, P63, Ecadh, CD10: onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria. Calponine: te sterke aankleuring.
11-08
Run 32 en B11
CD31, 34BE12, EpCAM, MSH-6, MUM-1 ER, HER2 IHC, HER2 ISH
NordiQC
CD31: ‘Good’ 34BE12: ‘Good’ / ‘Weak’. Bepaling aan de zwakke kant.
27
Geen acties noodzakelijk
Geen acties noodzakelijk
Nieuw antilichaam besteld, gevalideerd en in gebruik genomen Geen acties noodzakelijk Geen acties noodzakelijk, bepaling wordt in ons lab niet aanbevolen voor mammadiagnostiek, aankleuring in prostaat is goed.
Rondzending Nummer
Rondzending
Onderwerp
Instantie
Resultaten en conclusies
Actie
EpCAM: ‘Borderline’/ ‘Weak’
Er zijn diverse testen gedaan (zie PVA), zwakke aankleuring misschien te wijten aan fixatie, niercelcarcinomen uit ons eigen archief kleuren goed aan. Geen acties noodzakelijk
MSH-6: Kleuring niet ontvangen
11-12
11-13
Pathol. Oncol. 2011.2
Pathol. Oncol. 2011.3
Melan A, HMB45, S100
34BE12, CAM5.2
SKML
MUM-1: ‘Borderline’/ ‘Weak’
Geen acties noodzakelijk omdat de MUM-1 niet gebruikt wordt in de diagnostiek voor melanomen (zie PVA)
ER: ‘Optimal’
Geen acties noodzakelijk
HER2 ICH/ HER2 ISH: niet ontvangen Melan A: onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria.
Geen acties noodzakelijk (zie PVA)
HMB45: S100: onze antwoorden komen grotendeel overeen met de deelnemende laboratoria. 34BE12: onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria
SKML
CAM5.2: Papillair schildkliercarcinoom is negatief, zou positief moeten zijn.
11-14 en 11-15
Run 33
CAM5.2, Calret, Cycl. D1, CDX-2, TTF-1, HER-2 IHC, PR
NordiQC
Intern geen klachten over de kleuring. Geen acties noodzakelijk
CAM5.2: ‘Borderline/ Weak’
Calret: ‘Good’ Cycline D1: ‘Optimal’ CDX-2: ‘Good’ TTF-1: ‘Optimal’ PR: ‘Optimal’ HER-2: ‘Poor’
Geen acties noodzakelijk
Geen acties noodzakelijk
In onze eigen TMA is schildkliercarcinoom wel positief, er zijn routinematig geen klachten over de aankleuring. CAM5.2 wordt wel vervangen door CK8/18 Nieuw antilichaam (CK8/18) besteld, gevalideerd en in gebruik genomen. Geen acties noodzakelijk
Er wordt gescoord door een klein groepje pathologen. Alle HER-2 ISH bepalingen met een score 1, 2 of 3+ worden met FISH uitgevoerd. 11-16
Pathol. Oncol. 2011.4
CD68PG-M1, CD34, CD31, FVIII
SKML
CD68PG-M1,CD34, CD31: onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria FVIII: Angiosarcoom bij ons neg (16 van 26 labs pos)
28
Geen acties noodzakelijk.
Wordt voorgelegd aan WIHC. Vergelijking gebruik antilichaam bij andere labs.
Rondzending Nummer 11-18
Rondzending
Onderwerp
Instantie
Resultaten en conclusies
Actie
Pathol. Oncol. 2011.5
HER2 IHC / ISH, ER, CD138, K, L
SKML
HER2 IHC: voor aantal weefsels wisselende scores van de deelnemende labs.
Er wordt gescoord door een klein groepje pathologen. Alle HER-2 ISH bepalingen met een score 1, 2 of 3+ worden met FISH uitgevoerd.
HER2 FISH: Bij de hoeveelheid getelde cellen / kernen is er relatief weinig consensus. Wij wijken af van de grootste groep. Overige onderdelen: resultatenkomen overeen met de consensus.
Geen wijzigingen in de werkwijze, onze werkwijze heeft geen negatief effect op de uitslag. Geen acties noodzakelijk.
ER, CD138, K, L: onze antwoorden komen grotendeels overeen met de deelnemende laboratoria
Geen acties noodzakelijk.
Actie
Moleculaire pathologie Rondzending Nummer 11-09
Rondzending
Onderwerp
Instantie
Resultaat
MP 2011.1
BNHL, MSI
SKML
100% score voor MSI; BNHL rondzending werd door ons verzorgd. Er was 100% consensus voor Bcl-2 en Bcl6. Voor c-Myc werd voor 2 casus een lage consensus gevonden. Antwoorden van ons lab komen in grote lijnen overeen met de grootste groep.
11-19
2011EU0025
KRAS
KRAS
Genotypische score van 10,0 (100% score).
11-22
QCMD HPV EQA panel
HPV
QCMD
Rapport nog niet ontvangen
III.2
Voor MSI geen acties noodzakelijk. c-Myc FISH wordt uitgebreid met fusion probe.
Geen acties noodzakelijk
ARBO
Meldingen bedrijfsaccidenten Er werden 16 bedrijfsaccidenten met letsel aan de KAM gemeld. Het betreft 15 meldingen van snij-, prikwond en 1 melding van vallen in het trappenhuis. Bij de snij-, prikwonden is in 1 geval de eerste hulp afdeling van het MST bezocht. De wond is schoon gemaakt en verbonden. Geen verdere actie. In de overige gevallen was het bieden van eerste hulp voldoende. Oorzaak in alle gevallen onoplettendheid. De betrokken medewerker bij het valaccident heeft ook de eerste hulp afdeling van het MST bezocht en is gedurende enige tijd ziek gemeld. Geen blijvend letsel. Oorzaak was een natte trap door het inlopen van sneeuw door medewerkers (smeltwater onder schoenen). Er zijn 5 meldingen zonder letsel: 1x formaldehyde in oog in uitsnijkamer: werkwijzebeschrijving is aangepast, verplichting dragen spatscherm bij handelingen met kans op spatten is toegevoegd. 1x lekkage in de hal door verstopping uitsnijruimte, herstelwerkzaamheden uitgevoerd. 1x vallen in uitsnijkamer door natte vloer. 1x plotseling spuiten uit kraan (water), waarschijnlijk met labjas achter kraan blijven haken. Incident. 1x vallen bezoeker gang begane grond, geen letsel/klachten. Ergocoach In 2011 is de opleiding van 7 ergocoaches afgerond. De ergocoach houdt zich bezig met preventie en vermindering van fysieke belasting in de breedste zin van het woord. Alle medewerkers hebben de voorlichting ‘Goed belast werken’ gevolgd waarbij behalve een theoretisch deel ook de afdelingen werden bezocht en de medewerkers werd geadviseerd over de juiste fysieke werkhouding. 29
In 2011 is begonnen met een maandelijkse rondgang door een team van 2 ergocoaches, waarbij per rondgang één afdeling wordt bezocht. Daarbij wordt vooral gekeken naar fysieke werkhouding. Eventuele geconstateerde knelpunten worden ingevoerd in Rieservice. In 2011 zijn 2 rondgangen gehouden: unit Cytologie en unit Medische administratie. Er werd advies gegeven over het instellen van de stoel en er is een knelpunt geconstateerd m.b.t. het tillen van de coupelades. Naar een goed werkend hefsysteem wordt gezocht. Uitgebrachte adviezen Het uitpakken van de ontvangen B-onderzoeken is verplaatst van de afdeling Cytologie naar de uitsnijkamer en wordt uitgevoerd door daarvoor ingewerkte medewerkers Medische administratie. Er ontstonden vrij snel lichamelijke klachten. KAM/ergocoach heeft een werkplekonderzoek uitgevoerd en advies over herinrichting uitgebracht. Na aanpassing van de werkplek zijn geen klachten gemeld. KAM heeft medio 2011 voor alle ruimtes (op basis van tekeningen plattegronden) voor de nieuwbouw een risico-inventarisatie uitgevoerd. Hieruit is een pakket met adviezen opgesteld die mee worden genomen tijdens de verdere ontwikkeling nieuwbouw. Metingen Metingen van concentraties van dampvormige stoffen zijn verricht d.m.v. het dragen van badges en in eigen beheer m.b.v. een meetapparaat (CMS van Dräger Safety). De aandacht heeft daarbij gelegen op formaldehyde in de uitsnijkamer. Resultaten van beide metingen laten zien dat bij een aantal werkzaamheden in de uitsnijkamer de gemeten concentratie formaldehyde boven de wettelijke grenswaarden uitkomt. Er is eind 2011 een start gemaakt met het laten ontwikkelen van een pomp voor het afzuigen van formaldehyde bij grote preparaten zodat er geen grote hoeveelheden formaldehyde door de afvoer in de uitsnijtafel gegoten hoeft te worden.
Milieu Het afvalwater van ons bedrijf is bemonsterd door het Waterschap Regge en Dinkel. Uit de resultaten van deze bemonstering blijkt dat de gehaltes van de gemeten stoffen voldoen aan de gestelde normen in de verleende vergunning. Odette Hampsink, Rudi Evers (KAM-functionarissen)
30
III.3 FOLLOW-UP CERVIX CYTOLOGIE De follow-up van de cervix-cytologie wordt wekelijks uitgevoerd. Indien van de onderzoeken met een (herhaal)advies nog geen vervolgonderzoeken bekend zijn wordt er een herinneringsbrief gestuurd naar de betreffende inzender. Met behulp van deze brief kan de inzender nadere bijzonderheden aangeven met betrekking tot het (nog) niet opvolgen van het (herhalings)advies. De diverse differentiatiemogelijkheden van afwijkingen binnen het KOPAC-systeem (squameus [P] en endocervicaal [C]) zijn uitgewerkt in de onderstaande tabellen, die het jaar 2008 betreffen. Er wordt een follow-up termijn aangehouden van 1,5 jaar vanaf de datum dat de uitslag van het betreffende onderzoek werd verzonden. In de tabellen zijn als vervolgonderzoek bij voorkeur de histologische- en/of hoogste gradering als gegeven gebruikt.
Plaveiselcellig 2010 Cytologische diagnose Geen diagnose (P0)
Totaal
396
geen relevante Pap 0 Follow up 82 11
Cytologie Pap 1
Pap 2
Histologie
Pap3a Pap3a Pap3b licht matig
Pap 4
Pap 5
GD
CIN 0
CIN I
CIN II
CIN III
Carcinoom
Andere malign.
281
11
0
0
0
0
0
0
7
3
1
0
0
0
Geen afwijkingen (P1)
32421
29183
15
2480
160
7
7
1
0
0
1
520
21
9
15
0
0
Atypie (p2,P3)
1953
187
3
924
341
21
6
1
0
0
1
179
159
86
44
1
0
Lichte dysplasie (P4)
322
10
0
38
26
9
0
1
1
0
2
32
106
65
31
1
0
Matige dysplasie (P5)
179
16
0
4
5
0
1
2
0
0
1
9
22
61
68
0
0
Ernstige dysplasie (P6)
166
3
0
2
2
0
1
0
1
0
0
2
10
10
126
9
0
Carcinoma In Situ (P7)
28
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
21
4
0
Plaveiselcelcarcinoom (P9)
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
35.466
29.483
29
3.729
545
37
15
5
2
0
5
749
322
232
305
16
0
Totaal
Legenda
CIN: GD:
Cervicale Intra-epitheliale displasie Geen diagnose
31
32
Endocervicale afwijkingen 2010
Cytologie
Endocervicaal 2010 Cytologische diagnose
totaal
Geen diagnose (C0) Geen afwijkingen (C1,C2) Enkele atypische cellen (C3) geringe atypie (C4) matige atypie (C5) ernstige atypie (C6) Carcinoma In Situ (C7) Adenocarcinoom cervix (C9) Totaal
Legenda
Histologie
geen enkele follow up
Pap 0
Pap 1
Pap 3a geringe atypie
396 35.039 5 13 4 4 2 0
82 29.391 1 1 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
11 1.595 1 5 1 2 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
35.463
29.475
0
1.615
0
0
CIN
: Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie
GCIN
: Glandulaire Intra-epitheliale Neoplasie
GA
: Geen Afwijkingen
Pap Pap 3b 3a ernstige matige atypie atypie ACIS
GA
GCIN
CIN
GCIN & CIN
Adenocarcinoom cervix
0 2 0 0 2 2 2 0
11 638 0 1 0 0 0 0
0 0 0 0 2 0 0 0
NVT NVT 1 4 0 2 1 0
0 2 0 0 1 2 1 0
0 2 0 0 0 1 0 0
8
650
2
8
6
3
In deze tabel zijn de cervixcytologische diagnoses van het endocervicale type volgens het KOPAC-systeem (X-as) afgezet tegen de histologische of cytologische.
33
III.4 DOORLOOPTIJDEN
III.4.A
DOORLOOPTIJD VAN ONDERZOEKEN
Het aantal werkdagen gerekend van de materiaalontvangst tot de verzending van de uitslagen.
aantal werkdagen
onderzoeken histologie 2009 2010 2011 % % %
onderzoeken cytologie 2009 2010 2011 % % %
onderzoeken cervixcytologie 2009 2010 2011 % % %
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
7
6
8
66
68
70
0
0
0
2
27
22
19
22
19
18
4
9
7
3
32
32
29
7
7
6
32
34
23
4
17
20
23
3
2
2
30
26
31
5
8
9
12
1
1
1
14
12
18
6
4
4
5
0
0
0
9
7
7
7 tot 10
4
2
3
0
0
0
9
7
7
> 10
0
0
0
0
0
0
2
0
0
III.4.B
DOORLOOPTIJD OBDUCTIES
Aantal werkdagen
2009 aantal
2010 %
aantal
2011 %
aantal
%
tot 10
30
12,9
37
16
28
13
tot 20
32
13,8
44
20
33
15
tot 30
40
17,2
33
14
31
14
tot 40
30
12,9
19
8
25
12
tot 50
28
12,1
13
4
10
4
tot 60
9
3,9
3
0
19
9
tot 70
16
6,9
9
4
13
6
tot 80
15
6,5
9
4
12
5
tot 90
12
5,2
11
3
16
7
20
8,6
20
8
32
15
> 90
34
III.5 PATIËNTGEBONDEN BESPREKINGEN Medisch Spectrum Twente, Locatie Enschede. Bespreking Gastro-enterologie (GEPA) Neuro-oncologie Oncologie Gynaecologische Oncologie Gynaecologiebespreking Chirurgendemonstratie Necrologie
Frequentie 2 x per maand 1 x per week 1 x per week 2 x per maand 1 x per 2 mnd. 1 x per 2 mnd. 1 x per maand
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Amelo Bespreking Oncologie / mammapoli
Frequentie 1 x per week
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Hengelo Bespreking Necrologie
Frequentie 1 x per maand
Streekziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk Bespreking
Frequentie 2 x per maand
Oncologie Demonstraties, locatie Laboratorium Pathologie Bespreking Werkgroep Erfelijkheidsvoorlichting Dermatologenbespreking Longdemonstratie Kaakchirurgie Nierbespreking
Frequentie 1 x per maand
1 x per maand 1 x per maand op afspraak 1 x per maand
Teleconferenties Bespreking Urologische oncologie ZGT locatie Almelo/Hengelo Hematologie regionaal Colorectale bespreking M1-LARC/ regionaal Mammapoli ZGT locatie Almelo/Hengelo Mammapoli ZGT locatie Almelo Chirurgische Interne ZGT locatie Hengelo Interne (biopsie/necrologie) ZGT locatie Almelo Mammabespreking SKB Interne Bespreking SKB
Frequentie 2 x per maand 1 x per week 1 x per week 1 x per week 1 x per week 1 x per week 2 x per maand 2 x per maand 1 x per maand
35
III.6 SPECIFIEKE ACTIVITEITEN
III.6.A
LIDMAATSCHAPPEN
Nationale en internationale beroepsverenigingen Medische staf: Arbeitsgemeinschaft dermatologische Histologie der Deutschen Dermatolgischen Gesellschaft Association For European Cardiovascular Pathology European Association for Haematopathology European Society of Pathology
S. Riemersma, E. Eijken C.D. Heymans J. v. Baarlen, H. Shirango, S. Riemersma J. v. Baarlen, M. Brinkhuis, L. Naudin ten Cate, R. Aliredjo, H. Shirango J. v. Baarlen, C.D. Heymans, R. Vink, A. Krukkert, M. Brinkhuis, M. Hogenes, N. Kooij M. Brinkhuis, E. Eijken L. Naudin ten Cate J. v. Baarlen C. Jansen alle pathologen N. Kooij L. Naudin ten Cate N. Kooij
International Academy of Pathology, British Division International Society of Dermatopathology International Society of Gynaecological Pathologists Nederlandse Vereniging voor Gastro-Enterologie Nederlandse Vereniging voor Neuropathologie Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs Paediatric Pathology Society Royal College of Pathology Overige medewerkers Vereniging Analisten Pathologie
alle cytologisch analisten, E. Asbroek, J. van het Bolscher, A. Bosch, E. Boswinkel, M. Bult, M. Jonker, J. Knook, M. Koelewijn, C. Liebrand, K. Olde Boerrigter, A. te Vaanholt, J. Weiss R. Evers
International Academy of Cytology (IAC)
Landelijke en regionale werkgroepen: Medische staf Commissie voor beentumoren C.D. Heymans, toehoorder Gynaecologie Oncologie Achterhoek/Twente GOAT L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis Hoofd-Hals Tumor werkgroep Medisch Spectrum J. van Baarlen Twente Landelijk Melanoom Panel E. Eijken Landelijke Werkgroep Cutane Lymfomen J. van Baarlen Landelijke Werkgroep Lever Pathologie A. Krukkert Landelijk Panel Longpathologie R. Aliredjo Lymfomen Panel Noord Nederland J. v. Baarlen, H. Shirango Nederlandse Werkgroep Dermatopathologie M. Brinkhuis Oncologiecommissie Medisch Spectrum Twente Werkgroep Neuropathologie, UMCN St. Radboud Nijmegen Werkgroep Oncologische Gynaecologie v.d. Nederlandse Ver.voor Obstetrie en Gynaecologie Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen
J. van Baarlen R. Vink L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis L. Naudin ten Cate, M. Brinkhuis, R. Aliredjo, M. Tebar, C. Jansen, M. Hogenes R. Vink
Werkgroep Weke Delen Tumoren IKA IKW IKST IKO Wetenschapscommissie Laboratorium Pathologie Oost Nederland
M. Hogenes, M. Brinkhuis
36
Landelijke en regionale werkgroepen: Overige medewerkers WerkgroepAlg_scripts PALGA Werkgroep Dienstverlening Werkgroep VAP secretaresses Pathologisch Anatomisch Bacteriologisch Laboratorium Overleg, PABLO Uitvoeringscommissie Stichting Bevolkingsonderzoek Oost Werkgroep Congresorganisatie VAP Werkgroep Cytodiagnostiek (VAP-WCD) Werkveldoverleg stagebegeleiders
III.6.B
F. Roozekrans F. Roozekrans R. Evers (voorzitter), F. Roozekrans M. IJland
BESTUURSWERKZAAMHEDEN
Medische staf Bevolkingsonderzoek Borstkanker / SVOB NVVP NVVP NVVP PALGA
M. Brinkhuis, regionaal coördinerend patholoog C. Jansen, lid Commissie Kwaliteit en Beroepsuitoefening M. Brinkhuis, lid Taakgroep Cytologie S. Riemersma, lid QC commissie werkgroep moleculaire diagnostiek R. Vink, lid Thesauruswerkgroep
Overige medewerkers: Algemeen Bestuur PALGA Werkgroep Immunohistochemie Hoofdbestuur Vereniging Analisten Pathologie (VAP) Dagelijks bestuur Vereniging Analisten Pathologie
III.6.C
Y. Beerens Y. Beerens, Y. Ellenbroek Y. Beerens H. van der Veen, voorzitter
H. van der Veen, lid Ch. Liebrand, secretaris R. Evers, lid F. Roozekrans, secretaris
NASCHOLING MEDISCHE STAF
Cursussen en congressen
Moleculaire dag WMDP van de NVVP, Utrecht, 28 januari (S. Riemersma) Cursus goed belast werken, Enschede, KAM, 8 februari (M. Hogenes) Practical clinical, radiological and pathological diagnosis of skeletal tumours , LUMC Leiden,15-16 februari (N. Kooij) Werkgroep leverpathologie, Utrecht, 8 februari, 7 juni, 13 september, 29 november (A. Krukkert) Regionale coupe avond, 8 maart, Amersfoort en 13 september, Enschede (M. Hogenes, A. Krukkert, C. Jansen, R. Vink) 1st EARC-OECI Joint Training Course "Molecular Pathology Approach to Cancer, 7-9 maart, Amsterdam (J.van Baarlen) Bijeenkomsten Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen, 21 maart, 18 april,16 mei, 20 juni (M. Hogenes, L. Naudin ten Cate) Xth International Course on Bone Marrow Pathology, Londen. Groot-Brittanië, 13-17 maart (M. Hogenes, A. Krukkert) Diagnostic Dermatopathology Course, Hammersmith courses, 11-15 april, London, Groot-Brittanië (M. Tebar) Nederlandse Pathologendagen, Zeist, 14- 15 april (C. Jansen, J. van Baarlen, A. Baidoshvili, E. Eijken, G. Freling, N. Kooij, R. Vink)
Surgical Pathology Symposium, Mayo Clinic, Lissabon, Portugal, 3-6 mei (S. Riemersma) Cursus speedmanagement, Bunnik, 10 mei (S. Riemersma) Symposium Hematologie, 17 mei (J. van Baarlen) 5th Dutch breast pathology course, AVL, Amsterdam 17 en 18 mei (M. Brinkhuis, H. Shirango, C. Heymans, R. Vink) Symposium en web-tv programma Implementatie richtlijnen NSCLC en SCLC, IKC, 23 mei, Utrecht (M. Tebar) Landelijke longoncologiedag, Utrecht, 23 mei (S. Riemersma, H. Shirango) Amsterdamse zomercursus leverpathologie, AMC Amsterdam, 23 en 24 mei (H. Shirango, A. Krukkert) Symposium bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker- Nieuwe ontwikkelingen Nijmegen, 25 mei (M. Brinkhuis) Lokale en regionale perianatale audit, 8 juni (G. Freling) Opleiding CCKL auditor 8-10 juni (M. Hogenes) Workshop Gastrointestinale pathologie, Maastricht, 9 en 10 juni (H. Shirango) Postgraduate Course in Prostate Pathology, 15 juni (R. Vink) 37
Munsteraner Dermatologisches Seminar, Melanozytare Tumoren, Munster, Duitsland, 17-19 juni (S. Riemersma, E.Eijken) Mini symposium prion diseases. Clinicopathological, genetic and molecular aspects, Utrecht, 21 juni (M. Brinkhuis) Zomercursus Leverpathologie, Amsterdam, 23 en 24 juni (G.J. Toes) Summer Academy of Dermatopathology, Graz, Austria, 18-22 July (E. Eijken) Boerhaave Praktische Nefropathologie, Leiden, 1 en 2 september (G.J. Toes) Coupe-Avond Neuropathologie, Nijmegen, 6 september (G.J. Toes, C. Jansen)
27th International Papillomavirus Conference & Clinical Workshop, Berlijn, Duitsland, 17-22 sept. (S. Riemersma)
6e Rijsserbergsymposium Longoncologie, Rijssen, 20 september (J. van Baarlen) 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september (M. Brinkhuis, A. Baidoshvili) Workshop gynaecologische oncologie, Bathumi, Georgie, 26-28 september (A. Krukkert, A. baidoshvili) 11th International CME Course Uterine Corpus Pathology & Uropathology, French Division IAP, 30 september, Paris, France (M. Tebar)
Diagnostiek en behandelingsmethoden van het maagcarcinoom, van Hoytema Stichting, Enschede, 4 oktober (S. Riemersma, H. Shirango, C. Jansen, J. van Baarlen) XXXIII IPPA Advanced Course in Paediatric Pathology, Cesme, Turkije 8-14 oktober (M. Hogenes, C. Jansen) Up to date in erfelijke kanker, PAO-Heyendael, 12 oktober, Nijmegen (M. Tebar)
Thyroid en Head and Neck Pathology, Florence, Italy, 19-21 october (S. Riemersma) Dutch Colorectal Cancer Group-dag, Utrecht, 4 november (G.J. Toes) 13de Papendal symposium Baarmoederhalskanker, Arnhem, 14 november (M. Brinkhuis) Current Concepts in Surgical Pathology,Harvard Medical School, Boston, USA, 14-19 november (L. Naudin ten Cate) Pathologie Highlights Symposium en 4e Pathologie Lagerhuisdebat, 16 november, Amsterdam (M. Tebar) Symposium Perinatale Audit, Lunteren, 25 november (C. Jansen) Nascholingsavond NVVP “naevus of melanoom”, 2 december, Den Bosch (M. Tebar, J. van Baarlen, G.J. Toes, H. Shirango) Diagnostiek van Blaarziekten, 9 december (N. Kooij)
Deskundigheidsbevordering auditoren CCKL, Utrecht, 20 december (S. Riemersma) Back pain and New-Onset Weakness in a 61-yr Old Woman, Medscape Online www.medscape.org. , 22 december (J. van Baarlen)
III.6.D
NASCHOLING OVERIGE MEDEWERKERS
Cursussen en congressen Cursus Jaarurensystematiek, januari, intern (alle medewerkers) Werkbezoek lab Groningen, 25 januari (Y. Beerens) VAP-WCD Themamiddag “Pittfalls in FNA of the breast”, Jaarbeurs Utrecht, 8 februari (M. Schreven Stellaard, L. Batenburg, R. Evers, F. Roozekrans) Cursus BHV, 21 maart (E. Hollegien) VAP Voorjaarscongres, De Heerlickheijd van Ermelo, 26 maart (M. Kok, F. Roozekrans) VAP Themacongres EnRoute, Regardz, JBZ, Den Bosch, 20 september (M. IJland) PALGA PCP-dag 12 mei en 14 juni (Y. Beerens, Y. Ellenbroek) Cursus OR, 21-22 september (A. ten Brinke) 36th European Congress of Cytology, 22-25 september, Istanbul, Turkije (H. Appelman, J. van de Lockant) PALGA-dag, 20 oktober (Y. Beerens) VAP-WCD Themadag “Voorbij de KOPAC”, LCPL, Leiden, , 25 oktober (J. Kuipers) 13e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker Preventie Oost, Papendal, Arnhem, 8 november (H. Wentink, M. Schreven) Diverse trainingsdagen coördinerend analisten, Jobo-trainingen, Hengelo (M. Kok, R. Evers, Y. Ellenbroek) Second opinionpanels SBO, Ziekenhuis Rijnstate Arnhem (H. Wentink). 38
Conres Gezond en Zeker (ergocoaches), Nieuwegein, november (H. Wentink) Bijeenkomst werkgroep dienstverlening PALGA, 3 november (Y. Beerens) VAP-Veldhuizencursus, Noordwijkerhout, 24 en 25 november (T. Arkink, M. van Barneveld) Werkbezoek Deventer, 16 december (Y. Beerens)
III.6.E
VISITATIES
CCKL audit Laurentius Ziekenhuis Roermond (vakdeskundige in opleiding), 12 september (M. Hogenes) CCKL audit VieCurie Medische Centrum Venlo (vakdeskundige), 31 oktober (M. Hogenes)
III.6.F
WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN
Promotie Human Prion Diseases in The Netherlands: clinico-pathological, genetic and molecular aspects, 21 juni, Universiteit van Utrecht (C. Jansen) Voordrachten “Workflow immunohistochemistry in Enschede” Malaga, Spanje, 20 januari, international DAKO sales meeting (S. Riemersma) “KOPAC code B3c; te weinig epitheelcellen”. Deelnemersbijeenkomst SKML, Amersfoort, 25 januari (M.Brinkhuis en A Wiersma) “Patroonherkenning, inflammatoire beelden in de huid”, Laboratorium Pathologie Oost Nederland, Enschede, 31 mei (M.Brinkhuis)
"De betekenis van histologie en mutatieanalyse in de diagnostiek van longkanker", 6e Rijsserbergsymposium Longoncologie, september, Rijssen (M. Tebar) “Nieuwe richtlijn diagnostiek en behandeling niet-kleincellig longcarcinoom: pathologie” 13 september LONT (Regionale long club twente) (S. Riemersma) “Orale posterpresentatie: Validation of a quantitative Human Papillomavirus real-time multiplex PCR test”, 27th International HPV Symposium, 21 september, Berlijn, Duitsland (S. Riemersma) “Breast Patholog:y papillary tumours/ fibroepithelial tumours”, Batumi, Georgia, 26-28 september (R. Vink) “Mesenchymal tumours of the gastrointestinal tract”, Batumi, Georgia, 26-28 september (R. Vink) “Oncological pathology of Corpus Uteri and Ovary” Cytology of the abdominal cavity. Batumi, Georgia, 27 september (M.Brinkhuis) “Moleculaire diagnostiek bij maag- en coloncarcinomen” 4 oktober, Hoytema stichting, Enschede (S. Riemersma) “Genotyping of Hybrid Capture positive cervical samples”, 6 oktober, Bonn, Duitsland, Qiagen customers symposium (S. Riemersma) Voorzitter 13-de Papendal symposium Baarmoederhalskanker, Arnhem, 14 november (M.Brinkhuis)
Publicaties
"KRAS mutation analysis: a comparison between primary tumours and matched liver metastases in 305 colorectal cancer patients", British Journal of Cancer (2011),1-7 (M. Tebar) “Toxic alveolitis after inhalation of a water repellent” Epping G, Van Baarlen J, Van Der Valk PD, Int J Occup Med Environ Health. 2011 Dec;24(4):409-13. Epub 2011 Oct 14 “Predictors for neoplastic progression in patients with Barrett's Esophagus: a prospective cohort study”, Sikkema M, Looman CW, Steyerberg EW, Kerkhof M, Kastelein F, van Dekken H, van Vuuren AJ, Bode WA, van der Valk H, Ouwendijk RJ, Giard R, Lesterhuis W, Heinhuis R, Klinkenberg EC, Meijer GA, ter Borg F, Arends JW, Kolkman JJ, van Baarlen J, de Vries RA, Mulder AH, van Tilburg AJ, Offerhaus GJ, ten Kate FJ, Kusters JG, Kuipers EJ, Siersema PD, Am J Gastroenterol. 2011 Jul;106(7):1231-8. doi: 10.1038/ajg.2011.153. Appendicitis en epstein-barrvirusinfectie bij een adolescent; L.Z. Idzerda, D.S.J. van Bommel-Slee, J. van Baarlen; Ned Tijdschr Me Microbiol 2011;19:20-22 “Acute left ventricular failure in a patient with hydroxychloroquine-induced cardiomyopathy”, Hartmann M, Meek IL, van Houwelingen GK, Lambregts HP, Toes GJ, van der Wal AC, von Birgelen C. Neth Heart J. 2011 Nov; 19(11):482-5. Outcome of Endometrial Cancer Stage IIIA with Adnexa or Serosal Involvement Only39
Jan J. Jobsen, Lambert Naudin ten Cate, Marnix L.M. Lybeert, Astrid Scholten, Elzbieta M. van der Steen-Banasik, Job van der Palen, Marika C. Stenfert Kroese, Annerie Slot, Eltjo M.J. Schutter and Sabine Siesling, Obstetrics and Gynecology International, Volume 2011 Validation of imaging with pathology in laryngeal cancer: accuracy of the registration methodology. Caldas-Magalhaes J, Kasperts N, Kooij N, van den Berg CA, Terhaard CH, Raaijmakers CP, Philippens ME. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Feb 1;82(2):e289-98. Epub 2011 Jun 28. A novel seven-octapeptide repeat insertion in the prion protein gene (PRNP) in a Dutch pedigree with Gerstmann-Sträussler-Scheinker disease phenotype: comparison with similar cases from the literature. C. Jansen, W. Voet, M.W. Head, P. Parchi, H. Yull, A. Verrips, P. Wesseling, J. Meulstee, F. Baas, W.A. van Gool, J.W. Ironside, A.J.M. Rozemuller. Acta Neuropathologica 2011;121:59-68 The first case of Fatal Familial Insomnia (FFI) in the Netherlands: a patient from Egyptian descent with concurrent 4 repeat tau deposits. C. Jansen, P. Parchi, B. Jelles, A.A. Gouw, G. Beunders, J.M. van de Kamp, A.W. Lemstra, W.G.M. Spliet, S. Capellari, A.J.M. Rozemuller. Neuropathology and Applied Neurobiology 2011;37:549-53 A second case of Gerstmann-Sträussler-Scheinker disease linked to the G131V mutation in the prion protein gene in a Dutch patient. Jansen C, Parchi P, Capellari S, Strammiello R, Dopper EG, van Swieten JC, Kamphorst W, Rozemuller AJ. J Neuropathol Exp Neurol 2011;7:698-702.
III.6.G
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK EN SAMENWERKINGSVERBANDEN
Participatie onderzoek en trials Participatie in wetenschappelijk onderzoek 2011: Cybar studie: studie naar graderen bij Barrett mucosa oesofagus MATADOR studie: prospectief bepalen genetische profiel mbt ziektevrije overleving bij bij mammacarcinoom. MINDACT studie: prospectief bepalen genetische profiel mbt ziektevrije overleving bij bij mammacarcinoom. PORTEC-3 studie: 5-jaar prospectieve studie naar de overleving en ziektevrije overleving bij hoogrisico voortgeschreden endometrium carcinoom, behandeld met chirurgie, RT, CT en adjuvante CT vs alleen pelviene RT TLH/TAH studie: gerandomiseerde multicenter kosten effectiviteitstudie naar Laparoscopische versus laparotomische hysterectomie + adnexa PARSC studie: een prospectieve studie naar het recidief risico in stadium II en III coloncarcinoom patiënten met behulp van ColoPrint. PHOTOACOUSTIC MAMMOGRAPHY studie: in samenwerking met Universiteit Twente. ZGT Almelo: Toe amputation in the diabetic foot. Relations between clinical, radiological, pathological and microbiological diagnosis. K. Huisman , Universiteit Twente: Automated classification and segmentation of virtual Cam5.2 stained slides to determine the stroma percentage in triple negative breast cancer patients Marjanne Ymker, Universiteit Twente: Breast cancer stem cells: from conventional analysis towards lab-on-a-chip drug screening Lonneke Griep, Universiteit Twente: Identification, isolation, propagation and characterization of breast cancer stem cells. M. Heijblom, Universiteit Twente, Ellen ten Tije, Universiteit Twente: Photoacoustic mammography: the influence of breast compression R. Kornegoor, UMC Utrecht: Phenotyping & genotyping of male breast cancer L. Dekker-Vroling, Agendia BV: Agendia: Discordante TargetPrint slides Gustavo A. Higuera, TU Twente: Tissue regeneration: regeneration of chondrogenic tissue in a 3D High
troughput system Dr. M.M.L.L. Baldewijns, Maastricht: Salt & fluid intake and the risk of renal cancer Dr. J.J.G.H.M. Bergman, AMC Amsterdam: The ReBus-project: identificatie biomarkers voor neoplasie en maligne progressie Barrett slokdarm Dr. Marjo S. Van der Knaap, VUMC: Involvement of extra-cerebral organs in leukoencephalopathy with Vanishing White Matter Rene Scheer, MST co-assistant: Tumor-stroma ration in colonkanker De Jong / Schouten, AVL/NKI: Wetenschappelijk onderzoek ovarium-, darm-, pancreas- en maagtumoren in BRCA1 en -2 mutatiedragers. Heiko Braak, Centre for clinical reasearch, Ulm (Dtsl): Neurodegeneration in synucleinopathies, tauopathies and frontotemporal dementia 40
Steven Bosch, UMC StRadboud: IBD gerelateerde coloncarcinomen Joost Oudejans, Diakonessenhuis Utrecht: Apoptoseresistentie in chemotherapie refractaire DLBCL Sietske Riemersma / J Jobsen, LabPON / ZGT: Completeren ontbrekende gegevens bij mammacarcinoom 340 patienten Laurien Hoefnagel, UMC Utrecht: Multiple metastasen mammacarcinoom Prof. Bloemena, VU Amsterdam: Biomarkers en HPV in oropharynxcarcinomen Chella van der Post, UMC StRadboud: Erfelijk maagcarcinoom James Boers, Isala, pathologie, Zwolle: Papasurvtt pathological parameters of survival after trastuzumab treatment M.L.F. van Velthuysen, NKI AvL: Classificatie NET Floor Beumer, Isala Zwolle: Prognose maligne darmpoliepen M.C.J.C. Legdeur / Marion Grob, MST: B-DOCT studie (Fase II studie Trastuzumab bij HER2 positieve mmagcarcinomen) C. Hulsbergen - v.d. Kaa / R. Cremers, UMC StRadboud: ProMark studie (erfelijk prostaat kanker) Dr. Klaase, A. Baidoshvilli, MST/LabPON: Tumor/stroma ratio in Colorectaal carcinoom, berekening met MATLAB (digitale ratioberekening) R. Henneman en Drs H. Monsjou, NKI AvL: HPV incidentie in patienten met oropharynxcarcinoom Prof. Schalke, dr. I.M. van Oort; dr. C. Hulsbergen-van de Kaa, UMC stRadboud: NG0901: Clinical evalutaion of a diagnostic and prognostic biomarker panel in men requiring prostate biopsy Prof. Schellens/ S. Leyen / D. de Jong, NKI AvL: CFMPB21 Fase 1 studie met WEE1 & MK-1775 (bepaling P53) Prof. Bruijn, LUMC: Pathofysiologie pre-exlampsie Dr. Dubbeldam-Siems, IKNL: Glivec studie Dr. M.R. de Groot, MST: Randomized phase II study of Bevacizumab versus Bevacizumab plus Lomustine in patients with recurrent Glioblastoma: the BELOB trial. Dr. W. Blokx, UMC stRadboud: Assesment of phenotypic and genotypic features predicting response to dendritic based immunotherapy in metastasic melanoma. Dr. Blank / Dr. Van Boven, NKI AvL: Longitudinal analysis of menaloma-sepcific immunity in stage III and IV melanoma patients (N03LAM). Drs. N.H. Dijkstra, UMC Utrecht: Male Breast Cancer
III.6.H
OPLEIDING
Participatie onderwijs Colleges UT: “inleiding in de pathologie” en “inleiding in de oncogenese” voor studenten Biomedische Technologie en Technische Geneeskunde (S. Riemersma) College aan co- en arts-assistenten Medisch Spectrum Twente inzake obductie en mammapathologie (GJ. Toes). Onderwijs analisten intern “Jicht” (A. Krukkert) Mammapoli infomiddagen (A. Krukkert)
Stagiair(e)s 2010/2011 in samenwerking met Rijn-IJssel College te Nijmegen (HLO): M. Groote Haar In samenwerking met ROC Midden-Nederland te Utrecht: H. Saksik
Stagiair(e)s 2011/2012 In samenwerking met ROC Midden-Nederland te Utrecht:
J. Otten M.M. Petronillia, student medische biologie aan St. Radboud Universiteit Nijmegen
41
HOOFDSTUK IV FINANCIËN
IV. 1 ALGEMENE BESCHOUWING Het jaar 2011 is met een ruim batig saldo afgesloten, mede omdat er aanzienlijk minder in gebouw en infrastructuur geïnvesteerd is (vanwege de verhuizing eind 2013) . De financiële positie van het laboratorium is daarmee weer verder versterkt. Een deel van het saldo is aangewend ter versterking van de RAK en een deel is benut als voorziening voor de verhuizing van het laboratorium, deels voor dekking van de frictiekosten, deels als dekking voor de eenmalige investeringen vanwege de verhuizing. De ontwikkelingen nopen wel tot enige voorzichtigheid. Er lijkt een kentering op te treden in de productiegroei terwijl tegelijkertijd de kosten grotendeels autonoom (bijna 75% van de kosten zijn personeelskosten) toenemen. Dit zal voor de komende jaren extra druk opleveren om de kosten te beheersen en te beperken.
IV. 2 BALANS
31-12-2011 31-12-2010
31-12-2011 31-12-2010
Activa
Passiva
Vaste Activa
Eigen vermogen
Materiële vaste activa
2.154.369
2.642.541
kapitaal
52.976
52.976
Collectief gefinancierd gebonden vermogen
2.520.937
1.890.709
2.573.937
1.943.685
Voorzieningen
172.183
118.204
Langlopende schulden
503.835
251.199
-
210.289
1.320.169
1.505.301
1.320.169
1.715.590
4.570.100
4.028.678
Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa
1.209.986
461.919
Financieringstekort
330.749
924.218
Liquide middelen
874.996
-
2.415.731
1.386.137
Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden aan kredietinstellingen Overige kortlopende schulden en overlopende passiva
TOTAAL ACTIVA
4.570.100
4.028.678 TOTAAL PASSIVA
42
IV. 3 RESULTATENREKENING
2011
2010
10.564.054
9.564.924
14.732
-2.179
10.578.786
9.562.745
6.944.774
6.310.559
Bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Overige bedrijfsopbrengsten
Som der bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten: Personeelskosten Afschrijvingen materiële vaste activa Directe kosten laboratoria Overige bedrijfskosten
Som der bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
Financiële baten en lasten
RESULTAAT
854.319
833.558
1.267.645
1.224.774
862.280
823.742
9.920.018
9.192.633
658.768
370.112
-28.540
-20.231
630.228
349.881
43
