Stadsenquête Leiden 2008
Hoofdstuk 20. Financiële dienstverlening Samenvatting
Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van zeven Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen lager dan 110% van het voor hen geldende sociaal minimum. De regeling Kwijtschelding Gemeentelijke Belastingen en de Bijzondere Bijstand zijn het bekendst, de Langdurigheidstoeslag is van de zeven het minst bekend. Ruim driekwart kent minimaal één of meerdere van de regelingen en ruim eenderde van de mensen met een lager inkomen maakt van minimaal één van de regelingen gebruik. De resultaten zijn globaal vergelijkbaar met eerdere jaren. Inwoners van Leiden kunnen bij de Stadsbank terecht voor financieel advies, leningen en voor hulp bij het oplossen van schulden en budgetbeheer. Vergelijkbaar met vorige jaren kent bijna zes op de tien Leidenaren de Stadsbank, waarvan ruim driekwart ook kan noemen waarvoor men er terecht kan. Van de Leidenaren heeft 3% (veelal mensen met een lager inkomen) er, bijna allemaal naar tevredenheid, gebruik van gemaakt. Van de Leidenaren die nog nooit gebruik hebben gemaakt van de Stadsbank kan 8% zich voorstellen dat ze dit in de toekomst misschien wel gaan doen. Een grote meerderheid denkt echter van niet, veelal vanwege hun huidige (hoge) inkomen.
Vragenlijst HOOFDSTUK 20: FINANCIELE DIENSTVERLENING
Stadsbank De volgende vragen gaan over de Stadsbank Leiden, gevestigd aan de Langebrug in het gebouw van de Sociale Dienst. SB1. Heeft u wel eens van de Stadsbank gehoord of er iets over gelezen? ja Æ Was dit via de krant, een folder, internet of iets anders? (meerdere antw.) In krant over gelezen Folder gezien/gelezen Website bekeken Via via Anders, nl: ______________ Van gehoord, weet niet meer hoe Weet u waarvoor u bij de Stadsbank terecht kunt? (doorvragen, meerdere antwoorden mogelijk) Advies bij financiële problemen Leren omgaan met geld Schuldsanering Budgetcursus Budgetbeheer Geld lenen Anders, nl: ____________________________ Nee, weet het niet Weet u aan welke eisen je moet voldoen voor je bij de Stadsbank terecht kan? (doorvragen, meerdere antwoorden mogelijk) iedereen kan er terecht als je schulden hebt alleen jongeren alleen 18-plus alleen als je salaris/inkomen hebt alleen als je een uitkering hebt anders, nl: ___________________________ Weet niet
1
Stadsenquête Leiden 2008
Heeft u er wel eens gebruik van gemaakt? Ja Æ Waarvan? (meerdere antwoorden mogelijk) Nee Advies bij financiële problemen Leren omgaan met geld Schuldsanering Budgetcursus Budgetbeheer Geld lenen Anders, nl: __________________
nee
Was u tevreden met de dienstverlening? ja nee, omdat: ______________________________
Mensen die nog nooit gebruik hebben gemaakt van de Stadsbank: SB2. Bij de Stadsbank kunt u terecht voor advies bij financiële problemen, schuldhulpverlening, een persoonlijke lening, budgetbegeleiding, een budgetcursus en budgetbeheer. Nu u dit weet, denkt u hier in de toekomst gebruik van te gaan maken? ja, zeker ja, misschien nee Inkomensondersteuning De gemeente Leiden voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. Vragen naar: leeftijd, huishoudsamenstelling. 1.
In welke klasse valt het gezamenlijk netto (= schoon) inkomen van uw huishouden? Uitkeringen, pensioengelden, alimentatie en dergelijke zijn ook inkomen. Niet meegerekend worden: vakantiegeld, kinderbijslag, zorg- en huurtoeslag. ≤ Euro 800 801-1130 Euro 1.131-1.350 Euro 1.351- 1.600 Euro Æ alleen vraag 5 en 6b 1.601- 2.000 Euro Æ alleen vraag 5 en 6b 2.001- 2.500 Euro Æ alleen vraag 5 en volgend blok 2.501- 3.000 Euro Æ alleen vraag 5 en volgend blok 3.001 - 3.750 Euro Æ alleen vraag 5 en volgend blok ≥ 3.751 Euro Æ alleen vraag 5 en volgend blok geen antwoord Æ volgend blok
Is het netto maandinkomen van uw huishouden lager of hoger dan … (zie onderstaand schema)? Uitkeringen, pensioengelden, alimentatie en dergelijke zijn ook inkomen. Niet meegerekend worden: vakantiegeld, kinderbijslag, zorg- en huurtoeslag. Eventuele toelichting: Of mensen in aanmerking komen voor inkomensondersteunende maatregelen, hangt onder andere af van het inkomen, de huishoudsamenstelling, eigen vermogen en of je een auto hebt. De gehanteerde inkomensgrens is 110% van het sociaal minimum. De bijbehorende bedragen staan in onderstaande tabel. Te zien is dat het sociaal minimum verschilt per woonsituatie en leeftijd. Van 21 tot 65 jaar: netto inkomen, Voor 65 jaar of ouder: netto inkomen, excl vakantieexcl vakantietoetoeslag slag Alleenstaande € 925,alleenstaand € 1.011,alleenstaande ouder € 1.190,alleenstaande ouder € 1.246,echtpaar/samenwonenden € 1.322,echtpaar/samenwonenden € 1.386,-
De volgende vragen alleen aan mensen met lager inkomen Doelgroepbepaling via selectie vragen: Bent u zelf, of (eventueel) uw partner 65 jaar of ouder? Bent u zelf, of (eventueel) uw partner chronisch ziek of gehandicapt? Heeft u kinderen in het basis- of voortgezet onderwijs? Bent u degene die de financiële zaken regelt in uw huishouden? Aan 40-minners (veronderstelling dat 99% v.d. studenten 40-min is) Ontvangt u studiefinanciering? (eventuele toelichting: als je studiefinanciering ontvangt, kom je niet in aanmerking voor de regelingen)
Toelichting bij volgende vraag: aan wie worden de verschillende regelingen voorgelegd? A,B,C,D,E Æ iedereen met lager inkomen F Æ iedereen met lager inkomen en met kinderen in het basis- of voortgezet onderwijs G Æ iedereen met lager inkomen en 65-plus of chronisch ziek/gehandicapt
2
Stadsenquête Leiden 2008
2.
Kunt u aangeven of u de volgende inkomensondersteunende regelingen kent en hier het afgelopen jaar een beroep op heeft gedaan? a. Kwijtschelding Gemeentelijke Belastingen: Huishoudens met een lager gebruik inkomen en weinig vermogen kunnen kwijtschelding aanvragen van gemeentelijke bekend, geen gebruik belastingen, zoals de onroerend zaakbelasting en de afvalstofheffing onbekend gebruik b. Bijzondere Bijstand : Regeling voor mensen met een wat lager inkomen, om extra noodzakelijke uitgaven te bekostigen die niet van het maandelijkse inkomen bekend, geen gebruik kunnen worden betaald, zoals verhuis- en inrichtingskosten, koelkast, wasmachine, onbekend e.d. (NB: dit is niet gelijk aan de gewone bijstandsuitkering!!!) gebruik c. De Declaratieregeling/ Eenmalige uitkering: Declaratieregeling Is bedoeld voor minima, en geeft een vergoeding voor sport/cultuur/bibliotheek/NS, e.d.. Voor bekend, geen gebruik onbekend 65+ers met een minimuminkomen betreft het een eenmalige bijdrage. gebruik d. Collectieve aanvullende ziektekostenverzekering: AV-gemeente Standaard bekend, geen gebruik of Top: Uitgebreide collectieve aanvullende ziektekostenverzekeringen voor minima waarbij de gemeente de premie geheel of gedeeltelijk vergoedt. onbekend e. De Langdurigheidstoeslag: Een financiële tegemoetkoming voor een huis gebruik houden dat langer dan 5 jaar een inkomen heeft gehad op bijstandsniveau en bekend, geen gebruik in die periode geen inkomsten heeft gehad in verband met arbeid.' onbekend gebruik f. Regeling Schoolbijdrage: Een financiële tegemoetkoming voor mensen met bekend, geen gebruik een laag inkomen en met kinderen in het basis- of voortgezet onderwijs onbekend g. Regeling ouderen, chronisch zieken en gehandicapten: Een financiële tege gebruik moetkoming voor mensen met een laag inkomen die ouder dan 65, chronisch bekend, geen gebruik ziek of gehandicapt zijn onbekend
Indien wel 1 of meer regelingen bekend, maar geen gebruik: 3. U geeft aan 1 of meer regelingen wel te kennen, maar hier geen gebruik van te maken. Waarom maakt u hier geen gebruik van? Ik kom hier niet voor in aanmerking Ik weet niet hoe ik dit moet aanvragen Te veel moeite om aan te vragen Ik wil dit niet aanvragen Niet nodig Niet over nagedacht Anders, namelijk: ______________ 4.
Heeft u zojuist informatie gehoord over bovenstaande regelingen, waardoor u mogelijk bij de gemeente informatie gaat inwinnen over deze inkomensondersteunende regelingen? ja nee
Uitkomsten
Het nu volgende hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van zeven inkomensonder-steunende maatregelen onder huishoudens met een inkomen lager dan 110% sociaal minimum, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke belastingen, Bijzondere bijstand, AVgemeente Standaard/ Top (=Collectieve aanvullende ziektekostenverzekering), Declaratieregeling, de Langdurigheidstoeslag, Regeling Schoolbijdrage en Regeling Ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Daarnaast wordt ingegaan op de bekendheid en het gebruik van de Stadsbank. 20.1 Bekendheid regelingen1 Of mensen in aanmerking komen voor inkomensondersteunende maatregelen, hangt onder andere af van het inkomen, de huishoudsamenstelling, het eigen vermogen en of je een auto hebt. De gehanteerde inkomensgrens is 110% van het sociaal minimum. Het sociaal minimum verschilt per woonsituatie en leeftijd. Aan Leidse burgers met een netto huishoudinkomen lager dan 110% van het voor hen geldende sociaal minimum2, zijn zeven inkomensondersteunende regelingen voorgelegd. 1
De regeling schoolbijdrage is alleen gesteld aan ouders met kinderen in basis/voortgezet onderwijs (n=15, door dit beperkte aantal zijn de resultaten in de tabel van deze regeling niet naar inkomensgroep uitgesplitst) en de regeling ouderen, chronisch zieken en gehandicapten is alleen aan 65-plus en/of chronisch zieken/gehandicapten gesteld (n=73). 2
Inkomensgrenzen 110% sociaal minimum:
3
Stadsenquête Leiden 2008
Ruim driekwart geeft aan bekend te zijn met één of meerdere van de onderscheiden regelingen, 22% kent geen enkele regeling. De regeling Kwijtschelding gemeentelijke belastingen is het best bekend, gevolgd door de Bijzondere bijstand. Tabel 20.1: Percentage bekend met regeling (in % doelgroep) 2003 < 1130 Kwijtschelding gemeentelijke belastingen 67% Bijzondere bijstand 58% Declaratieregeling 38% Collectieve aanvullende ziektekostenverz. 43% Langdurigheidstoeslag # Regeling ouderen, chronisch zieken en gehandicapten Regeling schoolbijdrage Geen van allen bekend
3
2004 < 1130 71% 55% 35% 43% 27%
2005 < 1130 73% 58% 42% 38% 18%
2006 < 1130 65% 57% 41% 39% 23%
2007 < 1130 70% 59% 45% 37% 24%
2008 <110% s.m. 74% 66% 56% 37% 24%
#
#
#
#
37%
55%
#
#
#
#
50%
49%
22%
17%
23%
22%
25%
22%
# niet gevraagd
20.2 Gebruik regelingen Van de mensen met een inkomen lager dan 110% van het sociaal minimum, maakt een kwart gebruik van de kwijtschelding gemeentelijke belastingen. Onderstaande tabel geeft ook een gebruik van de overige regelingen. Tabel 20.2a: Percentage gebruik regeling (in % doelgroep) 2003 < 1130 Kwijtschelding gemeentelijke belastingen 23% Collectieve aanvullende ziektekostenverz. 28% Declaratieregeling 13% Bijzondere bijstand 11% Langdurigheidstoeslag # Regeling ouderen, chronisch zieken en gehandicapten Regeling schoolbijdrage
2004 < 1130 28% 22% 8% 13% 9%
2005 < 1130 27% 26% 15% 12% 1%
2006 < 1130 23% 21% 9% 10% 7%
2007 < 1130 24% 20% 15% 11% 6%
2008 <110% s.m. 25% 18% 17% 17% 7%
#
#
#
#
15%
23%
#
#
#
#
18%
17%
# niet gevraagd
Redenen geen gebruik regelingen Onderstaande tabel vat het gebruik samen en geeft aan wat de belangrijkste reden van nietgebruikers is om geen gebruik te maken van de regelingen. Vergeleken met eerdere jaren geven meer mensen aan gebruik te maken van de regelingen en geven minder mensen aan hier niet voor in aanmerking te komen of dit niet nodig te hebben. Dit geeft aan dat de nieuwe doelgroepbepaling met behulp van het sociaal minimum beter is dan de oude op basis van inkomen.
Van 21 tot 65 jaar: Alleenstaande alleenstaande ouder echtpaar/samenwonenden
netto inkomen, excl vakantietoeslag € 925,€ 1.190,€ 1.322,-
Voor 65 jaar of ouder: alleenstaand alleenstaande ouder echtpaar/samenwonenden
3
netto inkomen, excl vakantietoeslag € 1.011,€ 1.246,€ 1.386,-
In de afgelopen jaren zijn deze vragen gesteld aan alle huishoudens met een inkomen < van 1350 euro. Doordat dit jaar getracht is de vragen over de inkomensondersteunende maatregelen meer precies aan de juiste doelgroep te stellen zijn de resultaten minder goed vergelijkbaar met eerdere jaren. Om dit enigszins te ondervangen, is de bekendheid van de regelingen van de voorgaande jaren weergegeven van alle huishoudens met een inkomen <1130. Deze laatste groep is enigszins vergelijkbaar met de mensen met een inkomen lager dan 110% sociaal minimum.
4
Stadsenquête Leiden 2008
Tabel 20.2b: Wel/geen gebruik maatregel, incl. motief (in % doelgroep) 2003 2004 2005 < 1350 < 1350 < 1350 Maakt van 1 of meerdere regelingen gebruik 37% 36% 31% Ken geen van de regelingen 23% 18% 23% Wel bekend, geen gebruik, omdat: Ik kom hier niet voor in aanmerking 24% 32% 33% Ik weet niet hoe ik dit moet aanvragen 4% 2% 2% Niet nodig 5% 6% 5% Teveel moeite om aan te vragen 4% 3% 1% Ik wil dit niet aanvragen Niet over nagedacht/anders 2% 3% 5% Totaal 100% 100% 100%
2006 < 1350 34% 22%
2007 < 1350 32% 24%
2007 < 1130 34% 25%
2008 <110% s.m. 43% 22%
30% 2% 5% 2% 3% 100%
22% 2% 12% 2% 2% 4% 100%
20% 2% 11% 3% 1% 4% 100%
16% 5% 3% 3% 2% 6% 100%
Tijdens het afnemen van de enquête zijn de inkomensondersteunende regelingen kort toegelicht. Na de zeven regelingen te hebben behandeld, geeft 22% aan dat hij/zij nieuwe informatie heeft gehoord waardoor men mogelijk bij de gemeente gaat informeren naar één of meerdere regelingen. Dit is hoger dan in de laatste twee jaar (12% in 2006 en 9-10% in 2007) en vergelijkbaar met de jaren daarvoor (23% in ‘04 en 20% in ‘05). 20.3 Bekendheid en gebruik Stadsbank Bij de Stadsbank kunnen inwoners van Leiden terecht voor leningen, financieel advies en voor hulp bij het oplossen van schulden en budgetbeheer. Bijna zes op de tien Leidenaren kent de Stadsbank van naam en 3% heeft al eens van haar diensten gebruik gemaakt. Grafiek 20.3a: Bekendheid en gebruik Stadsbank 2003 5%
51%
44%
2004 6%
52%
42%
2005 6%
53%
41%
2006 5%
52%
43%
2007 4%
52%
44%
2008 3%
55%
42%
Gebruik
Bekend, maar geen gebruik
Onbekend
Lager opgeleiden en huishoudens met een netto inkomen tot € 1450,- per maand hebben relatief vaker wel eens van de Stadsbank gebruik gemaakt. De bekendheid en het gebruik liggen het laagst onder jongeren. Tabel 20.3b: Bekendheid en gebruik Stadsbank in 2008 naar doelgroep (in % ja) Bekend
Gebruik
Sekse Man Vrouw
60% 57%
4% 3%
Leeftijd 18-24 jaar 25-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+
19% 45% 61% 72% 72%
0% 2% 4% 6% 3%
5
Bekend
Gebruik
Opleiding Lager Middelbaar Hoger
64% 56% 57%
6% 3% 2%
Netto huishoudinkomen < 1450 1451-2150 2151-3200 >3200
54% 54% 65% 60%
6% 3% 4% 2%
Stadsenquête Leiden 2008
Van de Leidenaren die wel eens gebruik hebben gemaakt van de Stadsbank geeft veruit de grootste groep aan gebruik te hebben gemaakt van de Stadsbank om geld te lenen. De anderen noemen schuldsanering en advies bij financiële problemen. Van alle gebruikers is 82% tevreden over de dienstverlening van de Stadsbank. Informatiebron, bekendheid met diensten Stadsbank en voorwaarden om er terecht te kunnen4 De mensen die bekend zijn met de Stadsbank, hebben hier veelal in de krant over gelezen of via via van gehoord. Ze noemen met name het lenen van geld, schuldsanering en advies bij financiële problemen als diensten van de Stadsbank. Een kwart van de Leidenaren (die bekend zijn met de Stadsbank) weet geen dienst van de Stadsbank te noemen. De hogere inkomensgroepen zijn relatief minder goed bekend met de mogelijkheden van de Stadsbank. Het noemen van voorwaarden vinden de meeste Leidenaren lastig. Ruim zeven op de tien mensen die de Stadsbank wel kennen, kunnen geen voorwaarden noemen. De anderen denken dat de Stadsbank met name bedoeld is voor mensen die: schulden hebben, alleen als je een salaris/inkomen hebt, een laag inkomen hebben of alleen als je een uitkering hebt. Tabel 20.3c: Drie vragen over de Stadsbank (in % bekend met Stadsbank) Informatiebron hoe men bekend geworden is Bekendheid met diensten die de Stadsmet de Stadsbank bank levert In krant over gelezen 43% Geld lenen 39% Via via 25% Schuldsanering 32% Van gehoord, weet niet meer hoe 14% Advies bij financiële problemen 22% Folder gezien/gelezen 8% Leren omgaan met geld 2% Via werk/beroepsmatig 6% Budgetbeheer 2% Ooit gebruikt/advies gevraagd 3% Budgetcursus 1% Langslopen/fietsen 2% Als je een erg laag inkomen hebt 1% Website bekeken 2% Anders:, TV, stadsgids, hulporganisa23% 4% Kan niets noemen ties,etc
Bekend met voorwaarden om bij de Stadsbank terecht te kunnen Als je schulden hebt Alleen als je salaris/inkomen hebt Als je een laag inkomen hebt Iedereen kan er terecht Alleen als je een uitkering hebt Elke inwoner van Leiden Je moet kunnen terugbetalen Je moet willen terugbetalen
9% 5% 5% 4% 3% 2% 1% 1%
Kan niets noemen
73%
Toekomstig gebruik Van de Leidenaren die nog nooit van de diensten van de Stadsbank gebruik hebben gemaakt, denkt 8% dit in de toekomst (misschien) wel te gaan doen. Dit is iets lager dan in eerdere jaren. Tabel 20.3d: Denkt in toekomst misschien gebruik te maken van Stadsbank (in % Stadsbank nooit gebruikt) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ja, zeker 1% 2% 1% 1% 1% 1% Ja, misschien 12% 9% 8% 11% 10% 7% Nee 87% 89% 91% 88% 90% 92% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100%
4
Ook in de afgelopen jaren is de mensen die de Stadsbank kennen gevraagd of men bekend is met de diensten van de Stadsbank. De inhoudelijke bekendheid neemt iets toe: 2003: 66%, 2004: 68%, 2005: 73%, 2006: 71%, 2007: 74% en dit jaar 77%.
6
