Stadsenquête Leiden 2002
Hoofdstuk 19. Vrijwilligerswerk
Samenvatting Van de Leidenaren geeft 22% aan op dit moment aan vrijwilligerswerk te doen. Dit is vergelijkbaar met vorig jaar. Het percentage vrijwilligers dat (meer) vrijwilligerswerk zou willen doen lijkt wel gestegen. De meeste huidige vrijwilligers werken in Leiden en verrichten uitvoerende werkzaamheden binnen een sportverenging, onderwijs, levens-beschouwelijke organisatie of de zorg- en dienstverlening. Vrijwilligers besteden gemiddeld per week een halve dag of minder aan het vrijwilligerswerk en kiezen voor dit werk vanwege hun betrokkenheid bij de medemens, uit liefhebberij of maatschappelijke bewogenheid. Drie op de tien vrijwilligers was al lid van de organisatie waarvoor ze vrijwilligerswerk verrichten, voordat ze met dit werk begonnen. Een kwart van de vrijwilligers geeft aan bij de uitvoering van het werk wel eens problemen tegen te komen. Hierbij moet gedacht worden aan communicatieproblemen, geldgebrek en/of het gebrek aan vrijwilligers. Vrijwel geen van de vrijwilligers zegt behoefte te hebben aan een opleiding ter ondersteuning van het vrijwilligerswerk dat ze nu verrichten. Ook de interesse voor een website, speciaal voor het vrijwilligerswerk, lijkt niet zo groot. Circa drie op de tien vrijwilligers geeft aan mogelijk gebruik te gaan maken van een website voor vrijwilligerswerk. Met name een agenda met activiteiten of mogelijkheden van kennisuitwisseling of advies vragen worden spontaan genoemd als ideeën. De Leidenaren die op dit moment geen vrijwilligerswerk verrichten (78%) geven als reden dat ze er geen tijd voor hebben door betaald werk en gezin of omdat ze er gewoonweg geen zin in hebben. Van hen heeft 35% vroeger wel vrijwilligerswerk gedaan. De belangrijkste reden om destijds te stoppen blijkt de hoeveelheid tijd te zijn die het werk in beslag nam. Andere redenen die worden genoemd zijn: veranderingen in de privé-situatie, aanvaarding van een betaalde baan, stoppen van de organisatie, werkdruk of een verhuizing. Wel vinden nagenoeg alle Leidenaren dat het belangrijk is voor de maatschappij dat er mensen zijn die vrijwilligerswerk doen, omdat vrijwilligers werk doen dat anders niet gedaan wordt, ze zorgen voor sociaal contact voor hulpbehoevenden, ze zijn een aanvulling op betaalde krachten en zonder vrijwilligers is er geen verenigingsleven. Het vrijwilligerswerk in Leiden wordt gecoördineerd door het Steunpunt Vrijwilligerswerk/ WAVeS, ook wel bekend als de Vrijwilligerscentrale. Hiervan heeft 4% van alle Leidenaren wel eens gebruik gemaakt, terwijl bijna de helft wel eens van de organisatie gehoord heeft.
Vragenlijst De volgende vragen gaan over vrijwilligerswerk
1.
Doet u aan vrijwilligerswerk? Het gaat hierbij niet alleen om zorg of dienstverlening, maar ook om bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, schrijven voor een clubkrantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk. Om u hierbij op weg te helpen heeft u een bijlage thuisgestuurd gekregen met een opsomming van verenigingen en organisaties. (HIER WORDT DE LIJST MEEGESTUURD IN BRIEF, ANDERS VERGETEN MENSEN BEP. ORGANISATIES TE NOEMEN) ja Bij wat voor type organisatie(s)? (Zie lijst) nr: ____ nr: ____ nr: ____ nr: ____ nee vraag 10
1
Stadsenquête Leiden 2002
BIJLAGE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
ouderenorganisatie jongerenorganisatie migrantenorganisatie vrouwenorganisatie sportvereniging organisatie voor zorg en dienstverlening mantelzorg zelfhulporganisatie kerkelijke of levenbeschouwelijke organisatie culturele organisatie (incl. muziekverenigingen, koren e.d.) politieke en/of campagneorganisatie vakvereniging bewonerscommissie/ buurtvereniging club- en buurthuiswerk kinderopvang/ peuterwerk school/ onderwijs actiegroep/ belangenorganisatie hobbyclub
2.
Bent u in deze organisatie(s) meer bestuurlijk, coördinerend of uitvoerend bezig? (meerdere antw. mogelijk) bestuurlijke taken coördinerende/ leidinggevende taken uitvoerende taken
3.
Hoeveel uur per week besteedt u hier in totaal gemiddeld aan? minder dan 2 uur 2-5 uur 6- 10 uur 10– 20 uur 21 uur en meer
4.
Kunt u aangeven wat voor u de belangrijkste motieven zijn om vrijwilligerswerk te doen? (max. 2 antw) idealisme betrokkenheid met medemens maatschappelijke bewogenheid praktisch, iets doen wat je kan, waar je goed in bent liefhebberij bezig zijn behoefte aan gezelschap, sociale contacten carriere anders, namelijk: _________________________
5.
Verricht u het vrijwilligerswerk in of buiten de gemeente Leiden? in de gemeente buiten de gemeeente in en buiten de gemeente
6.
Hoe bent u bij deze organisatie(s) terecht gekomen? ik was lid van de organisatie via via, eigen netwerk via krant, lokale omroep, wijkblaadje via clubblad van die organisatie(s)\via andere (vrijwilligers)organisaties via Vrijwilligerscentrale (Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS) via kennissen/vrienden anders, namelijk _____________________________
2
Stadsenquête Leiden 2002
7.
Komt u wel eens problemen tegen bij de uitvoering van uw vrijwilligerswerk? (meerdere antwoorden mogelijk) nee, ik ervaar geen problemen afspraken worden vaak niet nagekomen er zijn regelmatig problemen met mijn collega- vrijwilligers ik heb het gevoel dat er te weinig met andere organisaties wordt samengewerkt ik mis een goede begeleiding ik mis opleidingsmogelijkheden er zijn onvoldoende mogelijkheden om mijn onkosten vergoed te krijgen ik mis waardering voor mijn werk het kost mij meer tijd dan ik wil er zijn te weinig vrijwilligers voor het werk zijn kwaliteiten vereist die ik eigenlijk onvoldoende in huis heb de faciliteiten om het werk te doen zijn niet goed (bijv. huisvesting, materiaal enz.) ik mis mogelijkheden voor kinderopvang ik heb problemen met mijn uitkering ik mis een verzekering anders, namelijk…
8.
Heeft u behoefte aan een opleiding voor het vrijwilligerswerk dat u nu doet? Hierbij kunt u denken aan een financiële opleiding, computercursus, promotiecursus, fondsenwerving, ARBO, juridische cursus, enz. ja namelijk: (maximaal 1 noemen) financiële opleiding computercursus promotie fondsenwerving ARBO juridisch anders, namelijk: ______________________________ nee
9.
Als er een website voor vrijwilligerswerk zou komen, zou u hier gebruik van maken? ja Van welke van de volgende onderdelen van zo’n website zou u dan gebruik maken? vacatures voor vrijwilligers algemene informatie kennisuitwisseling met andere vrijwilligers mogelijkheid om advies te vragen anders, namelijk: ___________________________ nee, heb geen PC/internet nee, geen interesse
Mensen die niet aan vrijwilligerswerk doen
10. Kunt u aangeven waarom u geen vrijwilligerswerk verricht? (meerdere antwoorden mogelijk) ik heb geen interesse voor vrijwilligerswerk/ het past niet bij mij ik heb er gewoon geen zin in ik heb er geen tijd voor door mijn betaalde werk/ studie ik heb er geen tijd voor doordat mijn gezin veel tijd vraagt ik heb er geen tijd voor omdat ik zorg moet besteden aan buren, gezins- of familieleden ik heb er geen tijd voor door intensieve vrijetijdsbesteding (hobby’s en vrienden enz) ik heb wel tijd, maar ik weet niet wat de mogelijkheden zijn ik heb wel tijd, maar ik weet niet of ik over de capaciteiten beschik om het werk te doen ik heb wel tijd, maar ik wil mij nergens op vastleggen ik heb wel tijd, maar verwacht dat het teveel geld gaat kosten ik heb wel tijd, maar ik ben er nooit voor gevraagd anders namelijk, … ik weet het niet
3
Stadsenquête Leiden 2002
11. Heeft u in het verleden vrijwilligerswerk verricht? ja ->
Waarom bent u destijds gestopt? tijdsbeslag van het vrijwilligerswerk is te hoog het werk is slecht georganiseerd te weinig mensen die het werk doen het is niet interessant onvoldoende begeleiding sfeer in de organisatie leeftijd past niet bij de organisatie toe aan iets anders tijdsbeslag van studie of opleiding aanvaarding van een betaalde baan gezins- en persoonlijke situatie werkdruk in baan of beroep pensionering/ VUT etc. gezondheidsklachten/ hogere leeftijd vertrek uit de gemeente
nee aan iedereen
12. Zou u bereid zijn in de nabije toekomst (nog ander) vrijwilligerswerk te gaan doen? ja
Denkt u dan eerder aan bestuurlijke taken, coördinerende/leidinggevende taken of aan uitvoerende taken? (meerdere antwoorden mogelijk) bestuurlijke taken coördinerende / leidinggevende taken uitvoerende taken
Hoeveel uur zou u hier gemiddeld p.wk. (extra) voor vrij kunnen/willen maken? minder dan 2 uur 2- 5 uur 6- 10 uur 10- 20 uur 21 uur of meer
nee
13. Vindt u het ook belangrijk voor de maatschappij dat er mensen zijn die vrijwilligerswerk doen?
nee ja Waarom? (enqueteur: doorvragen) door vrijwilligers kunnen bepaalde dingen met meer aandacht en kwaliteit worden gedaan vrijwilligers doen werk wat anders niet gedaan wordt zonder vrijwilligers geen verenigingsleven aanvulling op betaalde krachten (bijv. in gezondheidszorg en hulpverlening) vrijwilligers zijn sociaal contact voor hulpbehoefenden mogelijkheid voor integratie (bijv. verhuizing naar Leiden, nieuwkomers in Nederland) sociale activering langdurig werklozen, ex-psychiatrische patienten, maatschappelijk geisoleerden anders, namelijk: ____________________________________________________ et niet
14. Kent u het Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS en heeft u wel eens gebruik gemaakt van haar diensten? (ENQ: Als niet onder deze naam bekend: Het wordt ook wel de Vrijwilligerscentrale genoemd. Kent u het nu?) Gebruik Bekend Steunpunt Vrijwilligerswerk bekend ja Steunpunt Vrijwilligerswerk niet bekend, Vrijwilligerscentrale wel nee geen van beide bekend
4
Stadsenquête Leiden 2002
Uitkomsten In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op het vrijwilligerswerk in Leiden. Onder meer wordt gekeken naar het aantal mensen dat actief is in het vrijwilligerswerk, wat hun motieven zijn, tegen welke knelpunten ze aanlopen, of ze behoefte hebben aan ondersteuning en of ze geïnteresseerd zijn in een website. Een aantal van deze vragen bouwen voort op hetgeen is geïnventariseerd in de Strategische Verkenning Vrijwilligerswerk, die in 2001 (het Internationale Jaar van Vrijwilligers) is verricht. Hierin zijn knelpunten, wensen, behoeften en ontwikkelingen in en rond het vrijwilligerswerk in beeld gebracht. 19.1 Huidige en potentiële vrijwilligers Van de Leidenaren geeft 22% aan op dit moment aan vrijwilligerswerk te doen. Dit is vergelijkbaar met vorig jaar. Wel is het percentage vrijwilligers dat meer vrijwilligerswerk zou willen doen gestegen. Dit geldt, maar dan in sterkere mate, ook voor het percentage mensen dat nu geen vrijwilligerswerk doet, maar dit wel zou willen 1 . Tabel 19.1a: Potentiële beschikbaarheid vrijwilligers 2001 Ja, en zou nog meer willen doen 4% Ja, maar zou niet meer willen doen 17% Nee, maar zou het wel willen 7% Nee, en zou het ook niet willen 72% 100%
2002 8% 14% 21% 58% 100%
Het percentage vrijwilligers is het hoogst onder Leidenaren uit de hogere inkomensgroepen, hoger opgeleiden en 35-64 jarigen. Het extra potentieel is het hoogst onder de hogere inkomensgroepen, jongeren (18-24 jarigen) en allochtonen. Tabel 19.1b: Potentiële beschikbaarheid vrijwilligers naar doelgroep Op dit Extra moment potentieel* vrijwilliger Totaal 22% 29% Opleiding Lager Middelbaar Stadsdeel Midden 23% 32% Hoger Noord 20% 30% Zuid 20% 26% Inkomen West 24% 27% < €1400 €1400 - €3000 > €3000 Leeftijd 18-24 jaar 21% 38% 25-34 jaar 17% 29% Werk (> 12 uur) 35-49 jaar 25% 30% Ja 50-64 jaar 23% 29% Nee 65-74 jaar 18% 5% Etniciteit Autochtoon Sekse Man 19% 26% Allochtoon Vrouw 23% 31%
Op dit moment vrijwilliger
Extra potentieel*
18% 19% 27%
18% 32% 33%
20% 21% 27%
28% 28% 38%
20% 24%
31% 24%
22% 21%
28% 35%
*perc. mensen dat nog geen vrijwilligerswerk doet, maar dit wel zou willen + perc. vrijwilligers dat meer vrijwilligerswerk zou willen doen
1
Er zijn verschillende verklaringen te bedenken voor de toename in bereidheid om (meer) vrijwilligerswerk te gaan doen: door de actuele ontwikkeling in de samenleving kunnen mensen zich mogelijk meer betrokken voelen 2001 was het Jaar van de Vrijwilligers waar veel promotie voor is gemaakt dit jaar zijn er voorafgaand aan de vraag of men vrijwilligerswerk zou willen doen extra vragen gesteld naar de motivatie waarom men geen vrijwilligerswerk wil doen. Dit kan kortstondige sentimenten hebben opgewekt en daarmee sociaal wenselijke antwoorden bij de vragen over vrijwilligerswerk is een bijlage meegestuurd. Hierdoor kunnen mensen gemakkelijker op ideeën komen voor vrijwilligerswerk dat ze interessant vinden (bijvoorbeeld: ik heb geen zin in bejaarden helpen, maar een bardienst bij een vereniging trekt me wel)
5
Stadsenquête Leiden 2002
19.2 Huidig vrijwilligerswerk Momenteel doet dus 22% van de Leidenaren aan vrijwilligerswerk. De meeste vrijwilligers zijn werkzaam binnen een sportverenging, onderwijs, levensbeschouwelijke organisatie of de zorg- en dienstverlening. Mannen zijn wat vaker actief binnen een sportvereniging, vrouwen in het onderwijs en 50-plussers binnen de twee laatst genoemde organisaties. Tabel 19.2a: Meest genoemde sectoren huidig vrijwilligerswerk door vrijwilligers 1. Sportvereniging 25% 2. School/onderwijs 15% 3. Kerkelijke of levenbesch. org. 14% 4. Zorg en dienstverlening 13% 5. Kunst en cultuur 9% 6. Bewonerscommissie/buurtvereniging 8% 7. Actiegroep/belangenorganisatie 6% 8. Jongerenorganisatie 5% 9. Club- en buurthuiswerk 4% 10. Ouderenorganisatie 3% 11. Mantelzorg 3% 12. Politiek 3%
Meer dan acht op de tien vrijwilligers (83%) verricht uitvoerende werkzaamheden, op afstand gevolgd door bestuurlijke werkzaamheden (28%) en coördinerende werkzaamheden (20%). De meeste vrijwilligers werken binnen de gemeente Leiden, toch doet nog 26% buiten Leiden vrijwilligerswerk. Tabel 19.2b: Waar vrijwilligerswerk (in % vrijwilligers) Binnen gemeente Leiden 75% Buiten de gemeente Leiden 17% Beide 9% 100%
Driekwart van de vrijwilligers besteedt per week 5 uur of minder aan het vrijwilligerswerk. Tabel 19.2c: Hoeveelheid tijd per week besteed aan vrijwilligerswerk (in % vrijwiligers) Minder dan 2 uur 29% 2-5 uur 47% 6-10 uur 14% 10-20 uur 7% 21 uur of meer 2% 100%
Motieven verrichten vrijwilligerswerk De meeste vrijwilligers kiezen voor dit werk vanwege hun betrokkenheid bij de medemens, uit liefhebberij of maatschappelijke bewogenheid. Tabel 19.2d: Belangrijkste motieven verrichten vrijwilligerswerk (in % vrijwlligers) Betrokkenheid bij de medemens 44% Liefhebberij 31% Maatschappelijke bewogenheid 26% Bezig zijn 10% Behoefte aan gezelschap 9% Idealisme 7%
6
Stadsenquête Leiden 2002
Drie op de tien vrijwilligers was al lid van de organisatie waarvoor ze vrijwilligerswerk verrichten, voordat ze met dit werk begonnen. Tabel 19.2e: Hoe terecht gekomen bij vrijwilligerswerk (in % vrijwilligers) Ik was lid van de organisatie 30% Via via, eigen netwerk 24% Via kennissen/vrienden 16% Via krant, lokale omroep, wijkbladen 5% Via clubblad organisatie 1% Anders 25%
Problemen bij vrijwilligerswerk Een kwart van de vrijwilligers komt wel eens problemen tegen bij de uitvoering van hun vrijwilligerswerk. Onderstaand een overzicht van de problemen die het vaakst genoemd worden. Tabel 19.2f: Ervaren problemen bij vrijwilligerswerk door vrijwilligers 1. Onkostenvergoeding onvoldoende (incl. te weinig financien/geldgebrek) 2. Te weinig samenwerking met andere organisaties (incl. niet luisteren van instanties / regels die in de weg zitten / log); met name samenwerking gemeente kan beter 3. Te weinig vrijwilligers 4. Maatschappelijke problemen/mensen met problemen 5. Problemen met collega-vrijwilligers/communicatieproblemen 6. Faciliteiten onvoldoende 7. Afspraken niet nagekomen 8. Als vrijwilliger heb je weinig te zeggen
15x 11x 11x 10x 10x 9x 5x 5x
Behoefte opleiding ter ondersteuning Bijna geen van de vrijwilligers (98%) geeft aan behoefte te hebben aan een opleiding ter ondersteuning van het vrijwilligerswerk dat ze nu verrichten. Dit lijkt in tegenspraak met de uitkomsten van de Strategische Verkenning 2001 Vrijwilligerswerk Leiden, waaruit wel een behoefte aan opleiding en deskundigheidsbevordering naar voren kwam. Waarschijnlijk leeft deze behoefte eerder bij de organisaties dan bij individuele vrijwilligers. Interesse in website vrijwilligerswerk Van de vrijwilligers geeft 29% aan dat ze gebruik zouden maken van een website voor vrijwilligerswerk, 55% heeft geen interesse en 17% beschikt niet over een PC. De vrijwilligers die aangeven gebruik te zullen gaan maken van de website is een viertal mogelijke ideeën voor de inhoud van de site voorgelegd met de vraag of ze hiervan gebruik zouden maken. Het opzoeken van algemene informatie over vrijwilligerswerk wordt het vaakst genoemd, het bekijken van vacatures voor vrijwilligers het minst vaak. Tabel 19.2g: Gebruik onderdelen website (% interesse in website) Algemene informatie 82% Mogelijkheid om advies te vragen 78% Kennisuitwisseling met vrijwilligers 73% Vacatures voor vrijwilligers 59%
7
Stadsenquête Leiden 2002
Een aantal vrijwilligers heeft zelf ideeën voor de website. Genoemd worden onder meer: - Agenda met activiteiten; - Chatmogelijkheid (kennisuitwisseling, advies vragen); - Fiscale informatie; - Informatie over de rechten en plichten van vrijwilligers; - Mogelijkheid om zelf vacatures te plaatsen; - Mogelijkheid om je via website als vrijwilliger op te geven; - Overzicht van de pr-plannen van verschillende organisaties; - Overzicht geven van waar vrijwilligerswerk hard nodig is; - Leuke weetjes.
19.3 Potentiële vrijwilligers 29% van de Leidse bevolking geeft aan mogelijk (meer) vrijwilligerswerk te willen doen. De hoeveelheid (extra) tijd die ze hier per week aan willen besteden is vergelijkbaar met de tijd die op dit moment aan vrijwilligerswerk wordt besteed. Tabel 19.3a: Hoeveelheid tijd besteed aan vrijwilligerswerk (in % potentiele vrijwilligers) Minder dan 2 uur 15% 2-5 uur 60% 6-10 uur 17% 10-20 uur 7% 21 uur of meer 2% 100%
Qua werkzaamheden denkt het merendeel van de potentiële vrijwilligers aan uitvoerende werkzaamheden, op afstand gevolgd door bestuurlijke- en coördinerende taken. Deze verhouding komt overeen met de verhouding binnen het huidige vrijwilligerswerk. Tabel 19.3b: Type vrijwilligerswerk (in % potentiele vrijwilligers) Uitvoerende taken 72% Bestuurlijke taken 16% Coördinerende/leidinggevende taken 13% 100%
19.4 Waarom geen vrijwilligerswerk Van de Leidenaren verricht 78% op dit moment geen vrijwilligerswerk. Hen is gevraagd om aan te geven waarom ze dit niet doen. De belangrijkste reden blijkt geen tijd door betaald werk, op afstand gevolgd door geen tijd door gezin en geen interesse. Tabel 19.4a: Meest genoemde redenen waarom geen vrijwilligerswerk wordt verricht (in % geen vrijwilligerswerk) 1. Geen tijd door betaald werk 67% 2. Geen tijd door gezin 16% 3. Geen interesse, gewoon geen zin in 10% 4. Geen tijd door hobby sport 8% 5. Geen interesse, past niet bij mij 6% 6. Geen tijd door zorg voor vrienden 6% 7. Ziekte, handicap 5% 8. Te oud 3% 9. Onvoldoende bekend met mogelijkheden 3% 10. Wil me niet vastleggen 1% 11. Ben nooit gevraagd 1%
8
Stadsenquête Leiden 2002
Van de Leidenaren die op dit moment geen vrijwilligerswerk verrichten heeft 35% dit vroeger wel gedaan. De belangrijkste reden om destijds te stoppen blijkt de hoeveelheid tijd te zijn die het vrijwilligerswerk in beslag nam. Andere redenen die worden genoemd zijn: veranderingen in de privé-situatie, aanvaarding van een betaalde baan, stoppen van de organisatie, werkdruk of een verhuizing. Tabel 19.4b: Meest genoemde redenen om te stoppen met vrijwilligerswerk (in % vroeger vrijwilligerswerk) 1. Kostte teveel tijd 35% 2. Veranderingen privé- situatie 8% 3. Aanvaarding van betaalde baan 8% 4. Organisatie stopte/hulpvrager stierf/kinderen van school 7% 5. Werkdruk in baan of beroep 7% 6. Verhuizing 7% 7. Toe aan iets anders 6% 8. Gezondheidsklachten/hogere leeftijd 4% 9. Studie of opleiding 3% 10. Sfeer in de organisatie 3% 11. Kreeg kinderen 3%
19.5 Belang vrijwilligerswerk en bekendheid Steunpunt Vrijwilligerswerk Van alle Leidenaren vindt bijna iedereen (95%) dat het belangrijk is voor de maatschappij dat er mensen zijn die vrijwilligerswerk doen. De meest genoemde reden hiervoor is dat ze werk doen dat anders niet gedaan wordt. Tabel 19.5a: Meest genoemde redenen waarom vrijwilligerswerk belangrijk is 1. Doen werk dat anders niet gedaan wordt 54% 2. Vrijwilligers zijn sociaal contact voor hulpbehoevenden 29% 3. Aanvulling op betaalde krachten 22% 4. Zonder vrijwilligers geen verenigingsleven 15% 5. Belangeloze hulp/samengevoel 6% 6. Activering langdurig werklozen en anderen 2% 7. Om andere redenen 9%
Bekendheid Steunpunt Vrijwilligers Het vrijwilligerswerk in Leiden wordt gecoördineerd door het Steunpunt Vrijwilligerswerk/ WAVeS, ook wel bekend als de Vrijwilligerscentrale. Bijna de helft van de Leidenaren heeft wel eens van deze organisatie gehoord. Jongeren (18-34 jaar), allochtonen en mannen zijn relatief vaker onbekend met het Steunpunt. Tabel 19.5b: Bekendheid Steunpunt Vrijwilligerswerk/Waves Steunpunt Vrijwilligerswerk/WAVeS bekend Steunpunt/Waves onbekend, naam Vrijwilligercentrale wel Geen van beide namen bekend
39% 9% 52% 100%
Van de Leidenaren die bekend zijn met het Steunpunt heeft 8% (=4% van het totaal) wel eens gebruik gemaakt van de diensten van het Steunpunt.
9