Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen
Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Inhoud • • • • • • • • • •
Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn Migraine Clusterhoofdpijn Multidisciplinaire hoofdpijnpoli JBZ Alternatieve behandelingen Belangrijkste boodschap
Last die hoofdpijn oplevert • • • •
40% van mensen hebben hinderlijke hoofdpijn eens in leven Eén van meest voorkomende klachten bij huisarts Migraine: 6-8% bij mannen en 15-18% bij vrouwen (meer dan diabetes + astma) Spanningshoofdpijn o o
• •
56% bij mannen en 71% bij vrouwen af en toe bij 2% van mannen en 5% van vrouwen chronisch
Grote socio-economische last: voor migraine: 250 miljoen euro/jaar in NL Aantal ziektedagen/jaar per 1000 werknemers o o
migraine 270 dagen spanningshoofdpijn 820 dagen
In ziekenhuis •
Verhaal van klachten/hoofdpijndagboek
•
Altijd lichamelijk neurologisch onderzoek
•
Soms aanvullend onderzoek: MRI-hersenen
Typen hoofdpijn • • • • • •
Spanningshoofdpijn Pijnstiller-afhankelijke hoofdpijn/caffeine-afhankelijke hoofdpijn Migraine Clusterhoofdpijn Aangezichtspijn Enz.
Spanningshoofpijn Meest voorkomende vorm van hoofdpijn Duur: 1 uur-continu 2 van volgende kenmerken: • • • •
Beiderzijds Drukkend/strak gevoel Mild-matig Geen verergering door aktiviteit
Soms lichte misselijkheid. Lichte overgevoeligheid voor licht of geluid kan
Oorzaak spanningshoofdpijn Wat kan een rol spelen: • Slaaptekort • Spanning en stress • Slechte houding: werk/slapen/huishoudelijke taken/sport • Gespannen en/of te zwakke spieren van de nek Echte oorzaak?? 3 theorieen: • A.g.v. verhoogde spierspanning in gezicht, nek of op schedel. B.v. a.g.v. emoties of spanningen. • Beperkte beweeglijkheid van de nek waardoor toename van spierspanning en pijn. Grote wisselwerking tussen zenuwen van bovenste nekwervels en het hoofd waardoor stoornis van beweeglijkheid van nek en hoofdpijn. • Verhoogde gevoeligheid voor pijn en mogelijk ook voor stress. Hierdoor mogelijk gevoeligere spieren.
Behandeling spanningshoofdpijn (1) Gezond leven: • Voldoende slaap • Niet roken • Lichaamsbeweging • Verstandig eten • Voldoende drinken • Matig gebruik van alcohol, caffeine
Psycholoog • Biofeedback • Cognitieve gedragstherapie • Ontspanningstherapie • Psychoeducatie Medicijnen: • Pijnstillers maar pas op! • Medicijnen ook werkzaam tegen depressie
Behandeling spanningshoofdpijn (2) Fysiotherapie: • Houdingscorrectie: tijdens werk/slapen/huishoudelijke taken/sport • Verbeteren beweeglijkheid nek en schouders • Vergroten van stabiliteit (coördinatie) van nekspieren • Verbeteren van algehele conditie en spierkracht nek en schouderspieren • Balans tussen inspanning en ontspanning Aangepast kussen
Nieuwe ontwikkelingen bij spanningshoofdpijn Botox
Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn = Painkiller headache = Medication overuse headache = Rebound headache
Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • •
• •
Meer dan 15 dagen/maand hoofdpijn Meer dan 3 maanden pijnstillers, meer dan 15 dagen/maand Hoofdpijn is verergerd tijdens gebruik pijnstillers Hoofdpijn vermindert binnen 2 maanden na stoppen pijnstillers
Behandeling pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • • • •
Stoppen 2 maanden Begeleiding door hoofdpijnconsulente/neuropsycholoog Amitriptyline Daarna behandeling onderliggende hoofdpijn
Behandeling pijnstillerafhankelijke hoofdpijn Cognitieve gedragstherapie Gezond leven: • Voldoende slaap • Niet roken • Lichaamsbeweging • Verstandig eten • Voldoende drinken • Matig gebruik van alcohol, caffeine
Nieuwe ontwikkelingen pijnstiller afhankelijke hoofdpijn Tijdelijk prednison Botox • bij chronische migraine met pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • wetenschappelijk onderzoek LUMC
Migraine • • •
Herhaaldelijke aanvallen van hoofdpijn Duur 4-72 uur Minstens 5 aanvallen met minimaal 2 van onderstaande criteria o o
o o
•
Aan een zijde Bonzend Pijn matig tot ernstig Verergering door lichamelijke aktiviteit
Tijdens hoofdpijn 1 van volgende klachten: o o
Misselijk/braken Overgevoelig voor licht en/of geluid
Migraine met aura • • • •
Vaak klachten van zien Soms ook doofheid/tintelingen halfzijdig, of problemen met praten Duur 5-60 min Binnen 1 uur meestal ook hoofdpijn
Ontwikkeling van migraine aanval Filmpje
Wie krijgt migraine? • • •
Familie Vrouwen > mannen Vaak al op kinderleeftijd
Oorzaak migraine Processen in de hersenen
Behandeling Leefwijze Medicijnen • Aanval • Profylaxe Psycholoog • Biofeedback • Cognitieve gedragstherapie • Ontspanningstherapie • Psychoeducatie • MyMigraine (UMC Utrecht)
Nieuwe ontwikkelingen Recent nieuwe aanknopingspunten voor medicijnen Cefaly: promotiefilm Botox • Bij chronische migraine (> 15 dgn/mnd) • Na falen van 3 profylactica met verschillend • werkingsmechanisme • Vast protocol
Clusterhoofdpijn Ernstige pijn, 1 kant van hoofd, rond oog, 15-180 min. Begeleidende verschijnselen: • • •
• • •
Rood, tranend oog Neus aan die kant verstopt of loopneus Zwelling ooglid Transpireren voorhoofd en gelaat Kleine pupil en/of hangend ooglid Rusteloosheid
1-8 aanvallen/dag Vaak in clusters van weken Vaker bij mannen
Zeer ernstige hoofdpijn… patient
Behandeling clusterhoofdpijn Verapamil dagelijks om frequentie aanvallen te verminderen Aanvalsbehandeling: • Sumatriptan injecties • Zuurstof
Nieuwe ontwikkelingen bij clusterhoofdpijn Nervus occipitalis blokkade
Stimulatie diepe hersenkernen
Multidisciplinaire hoofdpijnpoli Op 1 ochtend: • • • • •
Hoofdpijnconsulente Manueel therapeut Neuropsycholoog Neuroloog Na multidisciplinair overleg: adviesgesprek
Alternatieve behandelingen Effect niet aangetoond bij migraine: • Massage, craniosacraal therapie • Voedings/kruidensupplementen • Yoga • TENS (transcutane elektrische neurostimulatie) Mindfulness en meditatie niet effectief bij chronische hoofdpijn en migraine
Mogelijk effect bij migraine: • Acupunctuur • Manuele therapie • Hyperbare zuurstoftherapie • Aerobics Mogelijk effect bij spanningshoofdpijn • Acupunctuur • Manuele therapie/chiropractie
Belangrijkste boodschap Blijf niet te lang met hoofdpijn rondlopen Voorzichtig met pijnstillers
