Hoofdpijnklachten Hoofdpijnklachten komen veel voor en kunnen u ernstig belemmeren in uw dagelijks functioneren. Soms is het een vervelende, zeurende pijn die op de achtergrond aanwezig is, maar er zijn ook vormen van deze aandoening waarbij men niet meer kan functioneren. Hieronder kunt u in het kort lezen wat voor soorten hoofdpijnen er zijn, wat de oorzaken zijn, wat de symptomen zijn en wat de behandeling is. Soorten hoofdpijn Er zijn vier vormen van hoofdpijn: migraine, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en cervicogene hoofdpijn. Bij migraine krijgt men af en toe hevige hoofdpijnaanvallen waarbij de pijn aan één zijde van het hoofd gevoeld wordt. Soms kan men totaal geen licht of geluid verdragen tijdens een aanval en kan men daarnaast misselijk of duizelig worden en bijvoorbeeld ‘sterretjes zien’. Bij spanningshoofdpijn treedt er pijn in het hoofd op door verhoogde spierspanning in het nek-‐ en schoudergebied. Men kan bij deze vorm het gevoel hebben dat er een strakke band om het hoofd zit. Clusterhoofdpijn is de meest extreme vorm en gaat gepaard met hevige aanvallen. Cervicogene hoofdpijn is pijn die voorkomt door een beschadiging in de nek. Door deze beschadiging wordt de zenuw overprikkeld die pijn kan uitstralen naar het hoofd. Oorzaken van hoofdpijn Er zijn algemene factoren die de kans op pijnklachten in het hoofd veroorzaakt, zoals een slechte lichaamshouding, stress, eenzijdig werk, overbelasting etc. Er zijn echter ook specifieke oorzaken per type. Bij migraine is het vooralsnog niet duidelijk wat de exacte oorzaak is. Wel denkt men dat het uitzetten van bloedvaten in de hersenen, neurotransmitters (zenuwinformatie overdragende stofjes in de hersenen) en erfelijkheid een rol speelt. Bij spierspanningshoofdpijn zijn het veelal triggerpoints in de spieren die de pijn in het hoofd veroorzaken. Deze kunnen veroorzaakt worden door eenzijdige belasting, overbelasting, onderbelasting, stress, slechte voeding etc. Bij clusterhoofdpijn is de oorzaak ook niet bekend. Ook hierbij zijn er theorieën dat het uitzetten van bloedvaten in de hersenen een rol speelt, maar ook dat het te maken kan hebben met de hypothalamus (‘biologische klok’ van het lichaam). Cervicogene hoofdpijn wordt veroorzaakt door overprikkeling van een zenuw door beschadigde structuren in de nek. Daarnaast kan pijn in het hoofd ontstaan door bepaalde medicijnen, een verhoogde bloeddruk of bijvoorbeeld door een verminderde visus.
Symptomen van hoofdpijn
De symptomen kunnen per type erg verschillen. Clusterhoofdpijn is de meest extreme vorm, omdat de pijn hierbij het meest hevig is. Daarnaast kan men ook migraine soms niet meer functioneren, omdat men geen licht of geluid kan verdragen. Bij spanningshoofdpijn is functioneren vaak wel nog mogelijk, maar voelt men continu een zeurende en drukkende pijn. Bij de cervicogene vorm wordt de pijn bij bewegen vaak erger, terwijl bij clusterhoofdpijn de pijn dan juist afneemt. Migraine komt vaker voor bij vrouwen, terwijl clusterhoofdpijn weer vaker bij mannen gezien wordt. Ook de locatie waar de pijn gevoeld wordt, is verschillend per vorm. Zo worden clusterhoofdpijn en migraine vaak aan de zijkant van het hoofd gevoeld, terwijl men bij spanningshoofdpijn vaak het gevoel heeft dat er een
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
strakke band om het hoofd zit.
Behandeling van hoofdpijn Wat vaak erg goed helpt bij pijn in het hoofd, is dry needling/manuele triggerpointtherapie. Het is gebleken dat pijn in het hoofd vaak samenhang met de aanwezigheid van triggerpoints (spierknopen) in de nek-‐ en halsspieren en de spieren in de rug en schouders. Deze kunnen een uitstralende pijn in het hoofd veroorzaken. Wanneer deze door middel van een ‘droge naald’ of door manuele druktechnieken gedeactiveerd worden, verdwijnen vaak ook de klachten. Het is ook belangrijk te achterhalen waardoor deze triggerpoints ontstaan zou kunnen zijn. Dit kan bijvoorbeeld door een slechte lichaamshouding, eenzijdig werk, stress, spanning, slechte voeding, overbelasting, onderbelasting of een acuut trauma. Het is belangrijk ook deze oorzaak aan te pakken door bijvoorbeeld oefentherapie, houdingsadviezen, ontspanningsoefeningen, taping, rekoefeningen etc. Daarnaast kan ook een gewrichtsblokkade oorzaak zijn van klachten en daarbij is manuele therapie zinvol om de klachten te doen verhelpen.
Soorten hoofdpijnklachten
Men kent verschillende soorten hoofdpijn. De meest voorkomende vorm is spanningshoofdpijn. Andere vormen zijn: migraine, clusterhoofdpijn en cervicogene hoofdpijn. Daarnaast kunnen de pijnklachten in het hoofd ook van andere aard zijn, zoals klachten ten gevolge van medicijngebruik, voeding of verminderde visus. In dit artikel kunt u meer informatie lezen over de verschillende soorten van hoofdpijnklachten. -‐ Migraine Wanneer men last heeft van migraine, krijgt men soms hevige hoofdpijnaanvallen. Meestal is deze aan één zijde van het hoofd voelbaar. De klachten kunnen zo hevig zijn dat men geen licht of geluid meer kan verdragen. Migraine behoort tot de categorie neurovasculaire aandoeningen. Dit vanwege het feit dat het onder andere te maken heeft met het uitzetten van bloedvaten in de hersenen. Migraine is een relatief minder vaak voorkomende hoofdpijnklacht. Slechts ongeveer tien procent van de pijnklachten in het hoofd wordt veroorzaakt door migraine. -‐ Spanningshoofdpijn Deze vorm wordt ook wel spierspanningshoofdpijn genoemd en wordt veroorzaakt door verhoogde spierspanning in de nek-‐ en schoudermusculatuur, hoofdmusculatuur en rugmusculatuur. Deze verhoogde spierspanning kan verschillende oorzaken hebben, zoals een slechte lichaamshouding, eenzijdig werk of bijvoorbeeld stress. Het is dus niet zo dat spanningshoofdpijn alleen door mentale spanning veroorzaakt kan worden. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een episodische en chronische vorm. De episodische vorm houdt in dat de klachten met vlagen aanwezig zijn. Zo kan men enkele dagen of uren last hebben, maar ook langere periodes geen last hebben. De chronische variant houdt in dat de klachten minimaal de helft van de maand aanwezig is (minimaal vijftien dagen). -‐ Clusterhoofdpijn
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Deze vorm wordt ook wel Neuralgie van Horton genoemd. Dit is een extreme vorm die in clusters (aanvallen) op komt zetten. Ook bij deze vorm kan men de episodische vorm van de chronische vorm onderscheiden. Bij de episodische vorm zijn de klachten niet altijd aanwezig en heeft men dus ook periodes zonder klachten. Bij de chronische vorm zijn de klachten (nagenoeg) altijd aanwezig. -‐ Cervicogene hoofdpijn Dit is hoofdpijn die voortkomt uit een beschadiging van structuren in de nek. Dit kunnen de spieren, banden of bijvoorbeeld de facetgewrichten (gewrichtjes tussen de wervels) zijn. Door deze beschadiging kan er een overprikkeling ontstaan van de zenuw die de nek en het hoofd innerveert (‘bezenuwt’). De beschadiging in de nek kan daarom ook pijn in het hoofd tot gevolg hebben. De hoofdpijn wordt in de meeste gevallen aan de achterkant van het hoofd gevoeld, maar kan ook uitstralen naar het voorhoofd.
Oorzaken hoofdpijnklachten De verschillende typen hoofdpijn hebben ieder hun eigen oorzaken. Daarnaast zijn er ook algemene risicofactoren waardoor men meer kans heeft op klachten in het hoofd. Tot slot zijn er ook hoofdpijnen die veroorzaakt worden een verminderd zicht, door een verhoogde bloeddruk, door bepaalde medicatie etc. -‐ Migraine Bij migraine is het vooralsnog niet volledig duidelijk wat nu de precieze oorzaak is. Het valt onder de neurovasculaire aandoeningen, omdat men er vanuit gaat dat het mede te maken heeft met het uitzetten van bloedvaten in de hersenen. Ook zouden de neurotransmitters (deze stofjes dragen zenuwinformatie over) in de hersenen meedoen in het proces bij het ontstaan van migraine. Daarnaast denkt men dat een erfelijke factor ook meespeelt. Er zijn ook factoren die een migraineaanval kunnen uitlokken, zoals stress of bepaalde voeding. -‐ Spanningshoofdpijn Deze vorm wordt veroorzaakt door verhoogde spierspanning in spieren in de nek, het hoofd, de rug en/of de schouders. Deze verhoogde spierspanning kan bijvoorbeeld komen door een slechte lichaamshouding. Een voorbeeld hiervan is een versterkte bolling van de bovenrug waarbij het hoofd ten opzichte van de romp te ver naar voren staat. Hierdoor worden de nek-‐ en schouderspieren meer belast. Daarnaast kan stress of spanning hier ook een aandeel in hebben. Door stress komt het lichaam niet in de rust-‐ en herstelfase waardoor het spierweefsel onvoldoende hersteld na belasting. Daarnaast zien we spanningshoofdpijn vaak bij mensen die eenzijdig werk doen, zoals het hebben van een kantoorbaan of het doen van veel computerwerk. Daarnaast kan ook een acuut moment, zoals een val of auto-‐ongeluk leiden tot een verhoogde spierspanning en spanningshoofdpijn. Bij deze vorm spelen vaak triggerpoints een rol. Dit zijn lokale spierknopen in een spier die uitstralende pijn geven volgens een vast patroon (‘referred pain’). Triggerpoints in de nek-‐ en schoudermusculatuur kunnen op deze manier ook oorzaak zijn van de klachten. -‐ Clusterhoofdpijn
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Bij clusterhoofdpijn is de exacte oorzaak niet bekend. Wel denkt men dat het o.a. te maken heeft met een afwijking van de hypothalamus in de hersenen. De hypothalamus is een gedeelte van de tussenhersenen dat zorgt voor het handhaven van de optimale omstandigheden voor het lichaam. Ook wordt de hypothalamus de ‘biologische klok’ van het lichaam genoemd. Dit zou kunnen verklaren waarom de aanvallen vaak op hetzelfde tijdstip op een dag voorkomen. Andere onderzoekers vermoeden dat het mogelijk ook te maken kan hebben met het uitzetten van bloedvaten in de hersenen wat druk op een zenuw veroorzaakt. -‐ Cervicogene hoofdpijn Cervicogene hoofdpijn is hoofdpijn die veroorzaakt wordt door beschadiging van structuren in de nek. Dit kunnen structuren zijn, zoals spieren, banden of de facetgewrichten (gewrichtjes tussen de wervels). Door deze beschadiging kan er een overprikkeling ontstaan van de zenuw die de nek en het hoofd innerveert (‘bezenuwt’). Deze aangedane structuren kunnen daarom ook pijn in het hoofd tot gevolg hebben. De hoofdpijn wordt in de meeste gevallen aan de achterkant van het hoofd gevoeld, maar kan ook uitstralen naar het voorhoofd.
Symptomen hoofdpijnklachten
De symptomen van hoofdpijnklachten kunnen per type hoofdpijn erg verschillen. Daarom kunt u hieronder per type de specifieke tekens en symptomen lezen. -‐ Migraine Bij migraine krijgt men op bepaalde momenten hevige hoofdpijnaanvallen. Meestal zit deze pijn aan één zijde van het hoofd. Sommige mensen voelen ook pijn rondom of in het oor aan die zijde van het hoofd. Met de pijn in het hoofd gaan vaak ook andere klachten gepaard, zoals misselijkheid, braken, duizeligheid, auraverschijnselen (bijvoorbeeld het zien van sterretjes) en het niet kunnen verdragen van geluid en/of licht. Migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en dan vooral tussen het 25e en 55e levensjaar. Een migraine aanval kan in duur variëren van 4 tot 72 uur. Daarnaast kan bij de één de migraine heel plotseling komen opzetten, terwijl de ander dit van te voren al voelt aankomen. Dit kan men bijvoorbeeld merken aan veranderingen in de gemoedstoestand. -‐ Spanningshoofdpijn Bij deze vorm ervaart men pijn vanuit de hals en/of nek die omhoog trekt via het achterhoofd naar het voorhoofd. Men ervaart hierbij vaak ook pijn boven de ogen en ook kan men het gevoel hebben dat er een strakke band om het hoofd zit. Vaak heeft men ook last van stijve spieren in de nek-‐ en schouderregio. De pijn is continu op de achtergrond aanwezig, maar men kan over het algemeen dagelijkse taken nog wel uitvoeren. Het is dus een mildere vorm van pijn in vergelijking met migraine en clusterhoofdpijn. Een ander specifiek kenmerk is dat de pijn niet toeneemt bij inspanning. Naast het verschil in pijnintensiteit verschilt deze vorm ook van migraine vanwege het feit dat er hierbij meestal geen visusklachten, misselijkheidsklachten of veranderingen in gemoedstoestand optreden. -‐ Clusterhoofdpijn
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Dit is de meest extreme vorm van hoofdpijn. Een kenmerkend symptoom doet de naam al vermoeden: deze vorm komt in clusters opzetten. Vaak is dit op één bepaald tijdstip van de dag. De pijn is erg hevig en men voelt een stekende of snijdende pijn aan de zijkant van het hoofd. De pijn kan uitstralen naar de nek, ogen, oren en de kaak. In tegenstelling tot migraine, komt deze vorm van hoofdpijn juist vaker bij mannen voor dan bij vrouwen. Tijdens een aanval gaan mensen vaak bewegen, omdat dit de pijn wat dempt. Tot slot kan men aan de kant van het hoofd waar de pijn zich bevindt, een hangend ooglid of een vernauwde pupil hebben. -‐ Cervicogene hoofdpijn Waar spanningshoofdpijn niet toeneemt bij inspanning, is dit bij deze vorm wel vaak het geval. Vooral drukbelasting op de bovenste nekwervels kan de pijn verergeren. Dit kan optreden bij langdurig achter de computer zitten, maar ook door een acuut moment, zoals een auto-‐ongeluk. Wanneer de druk op de bovenste nekwervels verhoogt, kan men pijn aan één of beide zijden van het hoofd ervaren. In de meeste gevallen is het echter aan één kant van het hoofd waar men de klachten ervaart. Deze pijn begint vaak bij het achterhoofd, maar kan ook doortrekken naar het voorhoofd. Daarnaast hebben mensen vaak moeite met bewegen van de nek en ervaren ze hierbij stijfheid en stramheid. Bij deze vorm kan er ook uitstraling naar rug of armen optreden. Daarnaast kan duizeligheid voorkomen ten gevolge van deze vorm.
Behandeling hoofdpijnklachten Algemene behandeling
Er zijn verschillende manieren waarop hoofdpijnklachten behandeld kunnen worden en dit is mede afhankelijk van de oorzaak. Vaak helpt triggerpointtherapie in de vorm van dry needling of manuele triggerpointtherapie erg goed tegen hoofdpijnklachten. Het is gebleken dat bij hoofdpijnklachten vaak triggerpoints (spierknopen) in de nek-‐ en schoudermusculatuur zitten die uitstralende pijn (‘referred pain’) in het hoofd kunnen veroorzaken. Wanneer deze triggerpoints behandeld worden, verdwijnen daarmee de klachten. Daarnaast zijn over het algemeen houdingsoefeningen, manuele technieken, tapen etc. ook erg zinvol. Hieronder kunt u de specifieke behandeling per type hoofdpijn lezen. -‐ Migraine Bij migraine zijn er verschillende opties wat betreft de behandeling. Medicijnen kunnen helpen om de symptomen te onderdrukken en het uitzetten van de bloedvaten in de hersenen remmen. De fysiotherapeut kan ook helpen bij migraine. Door rekoefeningen, massage, ontspanningsoefeningen en taping kunnen uw klachten verminderen. Daarnaast geeft dry needling en manuele triggerpointtherapie goede resultaten. Hiermee worden triggerpoints (spierknopen) in de nek-‐ en halsspieren behandeld wat de migraine kan verminderen en in sommige gevallen kan verhelpen! -‐ Spanningshoofdpijn Bij spanningshoofdpijn worden de klachten in veel gevallen veroorzaakt door triggerpoints in de nek-‐ en schouderspieren. Daarom werkt dry needling, manuele triggerpointtherapie, massage, rekoefeningen etc. vaak goed bij deze klacht. Daarmee worden de triggerpoints
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
opgeheven en kunnen de spieren weer ontspannen. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om de oorzaak van de pijn aan te pakken. Wanneer dit een inadequate lichaamshouding is, kunnen houdingsadviezen en houdingsoefeningen uitkomst bieden. Wanneer het stress of spanning is, kunnen ontspanningsoefeningen helpen. Daarnaast is een gezond eet-‐ en beweegpatroon en voldoende nachtrust ook belangrijk. -‐ Clusterhoofdpijn Deze extreme vorm heeft hevige symptomen die men tijdens een aanval zo veel mogelijk wil onderdrukken. Dit kan door middel van het toedienen van extra zuurstof via een zuurstofmasker. Ook kunnen medicijnen de klachten verminderen. Soms krijgt men deze in de vorm van injecties. Ook kunnen bepaalde medicijnen de kans op een aanval verkleinen. In sommige gevallen kunnen ook bij deze vorm van hoofdpijn triggerpoints een rol spelen. In die gevallen kan met name dry needling en manuele triggerpointtherapie helpen. -‐ Cervicogene hoofdpijn Deze vorm ontstaat door overprikkeling van een zenuw. Wanneer deze overprikkeling veroorzaakt wordt door niet goed functionerende gewrichten, kan manuele therapie vaak de klachten verhelpen. Wanneer het komt door een verhoogde spierspanning, is het belangrijk deze spierspanning te normaliseren. Dit kan door middel van rekoefeningen, massages, taping, maar ook door dry needling en manuele triggerpointtherapie. Wanneer de oorzaak niet in een verhoogde spierspanning of een gewrichtsblokkade zit, maar in een onjuist beweegpatroon of onjuiste houding, kunnen houdingsoefeningen en oefentherapie zinvol zijn.
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
