Hoofdbedrijfschap Ambachten
Is uw bedrijf klaar voor de toekomst?
Is uw bedrijf klaar voor de toekomst? De toenemende vergrijzing in Nederland is een vaststaand gegeven. Door demografische ontwikkelingen stijgt de gemiddelde leeftijd van de bevolking, met als logisch gevolg dat ook de leeftijd van werknemers en ondernemers stijgt. Op korte termijn vindt er een toename plaats van uitstroom naar (pré)pensioen. Er is tevens sprake van een verminderde instroom, vooral van jongeren. De overheid treft maatregelen waardoor ouderen langer aan de slag zullen blijven. Maar ook ondernemers gaan op zoek naar praktische oplossingen om enerzijds de inzetbaarheid van werknemers te verlengen en anderzijds aan de vervangingsvraag te voldoen.
Tegelijkertijd stijgt ook de gemiddelde leeftijd van de consument. Dit zal er toe leiden dat de vraag van de consument in de nabije toekomst verandert. Een ander consumentengedrag verlangt een andere consumentenbenadering, wat vele nieuwe kansen biedt voor ondernemingen en waar nu al op ingespeeld kan worden. Deze ontwikkelingen roepen om een reactie van ondernemers in het ambacht. Onderstaand schema laat de verwachte stijging zien van het aantal 50-plussers in enkele specifieke ambachtelijke bedrijfstakken. Een belangrijk signaal is dat het aantal werkende 50-plussers in veel branches de komende vijf jaar met gemiddeld 45% toeneemt. Wat zijn de gevolgen voor uw bedrijf? De vergrijzing en ontgroening van de maatschappij hebben vier belangrijke gevolgen voor de ambachtelijke bedrijfstak. En dus waarschijnlijk ook voor úw onderneming. Aandeel 50-plussers in de branche in %
Banketbakkers Dakdekkers Fietsherstellers Goud en zilver Optiek Schoenherstellers Tandtechnici
1998 11 10 9 17 10 24 12
Bron: UWV, HBA * bij een gelijkblijvend personeelsbestand
2
2004 14 14 11 21 13 26 20
2010 (schatting*) 19 24 15 30 19 30 32
1. Met uitstromende oudere werknemers vloeien waardevolle kennis en ervaring zomaar uit uw bedrijf. En dat is natuurlijk jammer! 2. De weggevallen arbeidsplaatsen in uw bedrijf zijn moeilijk op te vullen vanwege het gebrek aan goed opgeleide en gemotiveerde schoolverlaters en de concurrentie op de arbeidsmarkt. Nieuwe mensen vinden wordt eigenlijk twee keer zo moeilijk. 3. De gemiddelde leeftijd van de ondernemer in het ambacht stijgt, waardoor de komende vijf jaar veel ondernemers met pensioen gaan. Met als gevolg dat veel bedrijfsbeëindigingen op de loer liggen door gebrek aan opvolging. 4. Indien werk binnen uw bedrijf momenteel uitsluitend door oudere of jongere werknemers wordt gedaan, kan er straks een knelpunt ontstaan om het werk te verdelen. Er zal nagedacht moeten worden over het leeftijdsbewust opbouwen van het personeelsbestand.
Ervaring is kiezen voor
Aan de slag
kwaliteit en die op waarde schatten Zoals eerder gezegd; ook de gemiddelde leeftijd van de consument stijgt. Oudere consumenten hebben steeds vaker meer te besteden maar vragen daar ook iets voor terug. U kunt daarop inspelen door bijvoorbeeld nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en aan te bieden die zijn afgestemd op hun specifieke wensen en behoeften. Bijvoorbeeld op het gebied van onderhoud of gemaksdiensten, waarbij service, klantvriendelijkheid, klantenbinding en maatwerk een grote rol spelen.
Kortom, er zijn personele ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de continuïteit van uw bedrijf. Maar als ondernemer ziet u er natuurlijk ook de kansen en voordelen van in! En speelt u tijdig in op de genoemde trends, zodat u en uw bedrijf straks klaar zijn voor de toekomst. Neem de nodige stappen Door nu tijd te investeren in het overzichtelijk maken van de gevolgen van de vergrijzing, kunt u op de juiste manier bijsturen. Door u te verdiepen in de taken van al uw medewerkers en samen met hen bewuste keuzes te maken, kunt u potentiële knelpunten oplossen en kansen benutten. Immers, goed opgeleid, breed inzetbaar en gemotiveerd personeel vergroot de flexibiliteit en de slagkracht van uw onderneming. De kunst is om uw oudere werknemers productief te houden. En dat doet u bijvoorbeeld door te blijven werken aan scholing en de verbetering van arbeidsomstandigheden. Het verzilveren van al die ervaring en vakbekwaamheid kan voor uw bedrijf een gouden greep zijn. Met de bijgaande test kunt u controleren of uw bedrijf klaar is voor de toekomst. Het enige dat u daarna hoeft te doen, is een aantal simpele stappen uit het actieplan volgen.
3
1 Sluiten uw producten of diensten volledig aan bij de behoeften en wensen van uw klanten? Met andere woorden, benut u uw kansen optimaal? Ja.
Zorg voor de toekomst van uw bedrijf; deze scan en het actieplan geven u hiervoor tips. Nee. Onderneem dan snel actie. Denk eens aan de innovatie van uw producten of diensten.
2 Heeft u al eens nagedacht over de toekomst van uw onderneming? Ja.
Zorg voor tijdige uitvoering van uw plannen. Begin op tijd met de voorbereidingen. Nee. Onderneem snel actie. Denk op korte termijn eens na over bedrijfsopvolging of bedrijfsbeëindiging. U heeft daar minimaal drie jaar voor nodig. Overleg met iemand die u vertrouwt, bijvoorbeeld uw accountant.
3 Kunt u makkelijk personeel vinden? Ja.
Vakbekwaam personeel wordt echter wel schaars. Blijf daarom investeren in werving, scholing en behoud van uw medewerkers. Bied hen bijvoorbeeld voldoende kansen en uitdagingen. Blijf motiveren. Nee. Onderneem snel actie. Plaats uw vacature op de website van het CWI: www.werk.nl. Of neem contact op met de CWI-adviseur in uw regio.
4 Voert u regelmatig functioneringsgesprekken met uw personeel? Ja.
Overleg dan ook met uw medewerkers hoe het nóg beter kan. Vraag hen om suggesties en ideeën. Nee. Onderneem snel actie. Praat minimaal één keer per jaar met uw personeel over hoe het gaat. Zo geeft u zichzelf en uw medewerkers kansen om het werk te verbeteren.
5 Is uw personeel net zo gemotiveerd en flexibel als u bent? Ja.
Blijf wel investeren in de werksfeer en zorg voor passende uitdagingen. Blijf motiveren. Nee. Onderneem snel actie. Betrek uw personeel bij de bedrijfsvoering. Stimuleer samenwerking tussen jong en oud. Geef ook vaker complimenten. Een werkgever die ontevredenheid uitstraalt, motiveert niet.
6 Is het ziekteverzuim in uw bedrijf acceptabel? Ja.
Houd jaarlijks het ziekteverzuim bij en probeer achter de oorzaken te komen. Neem maatregelen als het verzuim toeneemt. Nee. Onderneem snel actie. Stel een risico- inventarisatie en -evaluatie (RIE) op. Overleg met uw brancheorganisatie hoe u de arbeidsomstandigheden voor u en uw personeel kunt verbeteren. Zorg dat het werk is afgestemd op de individuele capaciteiten van uw werknemers. Houd daarbij rekening met de leeftijd van uw personeel.
Werken met ervaring De toename van oudere werknemers is een onomkeerbaar verschijnsel. Tegelijkertijd bieden ze veel kansen waarmee u uw voordeel kunt doen. Profiteer ervan.
7 Is de kennis van u en/of uw personeel up-to-date? Ja.
Maak wel een scholingsplan om de kennis en kunde van alle medewerkers op peil te houden. Nee. Onderneem snel actie. Belangrijk is dat iedereen het vanzelfsprekend vindt om bij te leren. Houd hun kennis up-to-date via de informatie in de branchebladen, websites, vakbeurzen, cursussen, etc.
Actie Heeft u een of meer keer ‘nee’ geantwoord, dan is het uiteraard belangrijk dat u actie onderneemt. Met het actieplan kunt u zichzelf wapenen tegen de toekomst. Wat kunt u allemaal doen?
4
Ervaring betaalt zich terug Oudere werknemers verlaten doorgaans uw bedrijf niet zo snel zodat een investering in scholing uw bedrijf volledig ten goede komt. U krijgt waar voor uw geld. Zeker omdat 50-plussers zich gemiddeld niet vaker ziek melden dan jongeren. Als 50-plussers ziek zijn, is er ook echt iets aan de hand en blijven ze wat langer weg. Als u kunt voorkomen dat uw werknemers langdurig in dezelfde functie worden belast (duurbelasting), is de kans dat ze ziek worden veel kleiner. Denk eens aan taakroulatie of taakaanpassing.
Actieplan Wat Inventariseer op korte termijn hoe uw bedrijf ervoor staat. Hoe • Maak een ondernemingsplan en houd het actueel. • Inventariseer de kwaliteiten van uw personeel. Nu en in de toekomst.
Organisaties binnen het bedrijfsleven en de overheid kunnen u helpen met het ontwikkelen en uitvoeren van uw toekomstvisie. Hoe?
Wat Zet de sterke en zwakke punten van uw bedrijf op een rij.
•
Hoe • Analyseer regelmatig uw bedrijf, de verkoopmarkt en de waarde van uw bedrijf. • Beschrijf elk jaar de sterke en zwakke punten van uw onderneming. • Bestudeer jaarlijks de kansen en bedreigingen voor uw bedrijf. Steek hier voldoende energie in. • Ga elk jaar na of uw personeel voldoende op de hoogte is van de ontwikkelingen in het bedrijf en in de markt. Wat Neem snel maatregelen om de positie van uw onderneming te versterken. Hoe • Kom op tijd in actie om bedrijfsopvolging of bedrijfsbeëindiging te regelen. • Behoud het vakmanschap van uzelf en uw personeel door scholing en regelmatig werkoverleg. Deel kennis met elkaar. Wat Controleer jaarlijks of u op de goede weg bent. Hoe • Maak gebruik van de branchecode om uw bedrijfsvoering up-to-date te houden. • Houd het niet bij voornemens om verbeteringen door te voeren. Neem de maatregelen die nodig zijn ook echt.
5
•
•
• •
Bijvoorbeeld door u te adviseren over bedrijfsopvolging. Zo is er de brochure van MKB Nederland “145 vragen en antwoorden over bedrijfsopvolging”. Maar u kunt ook het overdrachtspakket aanvragen bij de Kamer van Koophandel. Kijk op www.kvk.nl. Het CWI in uw regio kan u helpen om nieuw personeel aan te trekken. Ga naar www.werk.nl, of neem contact op met de CWI adviseur in uw regio voor persoonlijke ondersteuning. Veel achtergrondinformatie en maatregelen om ouderen aan het werk te houden, vindt u op www.senior-power.nl. Andere informatieve websites zijn: www.ouderen.inhetmkb.nl van het Servicepunt Arbeidsmarkt en www.leeftijd.nl van het Expertisecentrum Leeftijd. Vraag individueel advies voor uw bedrijf bij uw brancheorganisatie. Maak gebruik van de collectieve belangenbehartiging van uw brancheorganisatie, van MKB Nederland of het Hoofdbedrijfschap Ambachten. Ga naar www.mkb.nl en/of www.hba.nl.
Ervaring is breed inzetbaar Veel oudere werknemers beschikken over bepaalde praktijkkennis en ervaring waardoor ze knelpunten in het bedrijf sneller kunnen oplossen. Bovendien kennen ze de klanten veel langer. Als u hen een cursus aanbiedt die afgestemd is op hun praktijkervaring en aansluit op hun leerbehoeften, dan doet u daar extra uw voordeel mee. Daarnaast kunt u gebruik maken van EVC-trajecten (Elders en Eerder Verworven Competenties) waarbij de jarenlange praktijkervaring van uw medewerkers wordt omgezet in een officiële kwalificatie.
Aangesloten branches Voedingsambacht Banketbakkersbedrijf Consumptie-ijsbereidingsbedrijf Slagersbedrijf
Hoofdbedrijfschap Ambachten Postbus 895 2700 AW Zoetermeer telefoon 079 3161111 fax 079 3520929 e-mail
[email protected] internet www.hba.nl
Gebouwverzorgend ambacht Glazenwassersbedrijf Schoorsteenvegersbedrijf
© 2005, HBA Bouwambacht Bestratingsbedrijf Dakdekkersbedrijf Glasbewerkingsbedrijf Glazeniersbedrijf Parketvloerenleggersbedrijf Voegbedrijf Zonweringsbedrijf
Deze folder is tot stand gekomen in samenwerking met GrijsWerkt. Senior Power is een initiatief van de Regiegroep GrijsWerkt. GrijsWerkt ondersteunt organisaties die activiteiten ontwikkelen om langer doorwerken te bevorderen. Daartoe worden inspirerende voorbeelden, overdraagbare oplossingen en hanteerbare instrumenten aangereikt. Voor meer informatie kijk op www.senior-power.nl
Productieambacht Fijnkeramisch bedrijf Maatoverhemdenbedrijf Maatschoenmakersbedrijf Modisterijbedrijf Muziekinstrumentmakersbedrijf Natuursteenbedrijf
Reparatieambacht consumptiegoederen Fietsherstellersbedrijf Goud- en zilversmidsbedrijf Kledingreparatiebedrijf Lederwarenambacht Naaimachinebedrijf Schoenherstellersbedrijf Textielreinigingsbedrijf Behoud en ontwikkeling van vakmanschap Uurwerkmakersbedrijf Vmbo/mbo kweekvijver, instroom/doorstroom/ Zadelmakersbedrijf
Onze toekomstagenda
•
uitstroom zeker met het oog op de vergrijzing Uiterlijke verzorgingsambacht Kappersbedrijf Grimeursbedrijf Toneelkappersbedrijf Schoonheidsverzorgingsbedrijf Voetverzorgingsbedrijf
• Stimulering van ondernemerschap Maatschappelijk verantwoord ondernemen met inbegrip van milieu, arbo en sociale aspecten
• Handvatten voor innovatie Medische hulpmiddelentechniek Optiekbedrijf Orthopedisch schoentechnisch bedrijf Tandtechnisch laboratoriumbedrijf
Op sociaal, technisch (ICT) en economisch terrein
• Versterking imago en promotie Het bereiken van de arbeidsmarkt, het onderwijs en uw klanten
• Vergroten van kennis Branchescans, benchmarks, prioriteiten in bedrijfsvoering
6
