Hoofdafdeling Waterbouw
£>1 <• 22.o
Szz.
Hoofdafdeling Waterbouw
De riV/er behoedzaam
1
omarmd
Nederland is een deltagebied, de plaats waar de rivieren Rijn, Maas en Schelde uitmonden in de Noordzee. Duinen, dammen en dijken beschermen ons tegen de kracht van water. Met tal van bouwwerken leiden we zee en rivieren in goede banen. Dat doen we overigens zo behoedzaam mogelijk, met inachtneming van uiteenlopende (vaak tegengestelde) belangen. Veiligheid, economie, milieu en leefbaarheid staan daarbij voorop. De hoofdafdeling Waterbouw van de Bouwdienst Rijkswaterstaat is gespecialiseerd in de realisatie van dergelijke werken. De hoofdafdeling biedt haar klanten - voornamelijk de regionaie directies en het Hoofdkantoor van Rijkswaterstaat begeleiding en ondersteuning bij alle fasen van het bouwproces. Van voorbereiding, ontwerp en oplevering tot onderhoud en sloop. Ondersteuning beleid Aan ieder project gaat vaak een lange voorbereidingstijd vooraf. Past het in een algemeen beleid? Is het haalbaar? Wat is de beste oplossing? Allemaal vragen die in de voorbereidingsfase aan de orde komen. Via haalbaarheidsstudies, beleidsanalyses en milieu-effectrapportages (m.e.r.'s) ondersteunt de hoofdafdeling Waterbouw de zoektocht naar het optimale alternatief. Gedurende het proces vindt voortdurend overleg plaats met opdrachtgevers, bestuurders van rijk, provincie, waterschap en gemeente en andere betrokken partijen. Bovendien kan de hoofdafdeling begeleiding bieden bij inspraakprocedures, hoorzittingen en communicatie rondom een project.
Milieuvriendelijk Nadat keuzen zijn gemaakt, wordt overgegaan tot optimalisering en detaillering van ontwerpen. De hoofdafdeling Waterbouw maakt daarbij steeds meer gebruik van milieuvriendelijke of minder milieubelastende technieken. Hier komen vele specialismen samen: waterbouwkunde, hydraulica, grondmechanica, risicoanalyse, ecologie, economie en milieutechniek; de hoofdafdeling is op al deze gebieden thuis.
Technologische vernieuwing Het beleid van de Bouwdienst is gericht op technologische vernieuwing van ontwerpprocessen en werkmethoden. De hoofdafdeling maakt de jarenlange kennis en ervaring, onder andere opgedaan bij de realisatie van de Deltawerken en het Deltaplan Grote Rivieren, toepasbaar voor algemeen gebruik. De hoofdafdeling bestaat uit vijf afdelingen die hierna kort worden beschreven.
Advies en realisatie Naast ondersteuning van het beleid en het geven van advies, realiseert de hoofdafdeling alle aspecten van waterbouwkundige en waterbeheersingsprojecten. Of het nu gaat om de opstelling van het contract, het ontwerp, de aanbesteding, de uitvoering, het toezicht tijdens de bouw of de overdracht aan de beheerder: de hoofdafdeling Waterbouw staat opdrachtgevers met raad en daad terzijde. O m de kwaliteit van de aangeboden diensten hoog te houden, streeft Waterbouw naar een ononderbroken betrokkenheid bij alle fasen van een project.
BIBLIOTHEEK BIBLIOTHEEK BOUWDIENST RIJKSWATERSTAAT
NR. .Cgbsi'&Xj
Bouwdienst Rijkswaterstaat Postbus 20.000 3502 LA Utrecht
Hoofdafdeling Waterbouw
Natte Waterbouw biedt een deskundige inbreng bij het (voor)ontwerp, het vastleggen van een ontwerp en bij de realisatie van projecten.
tte Waterbou cialiseerd in het ontwerpen van water bouwkundige constructies, inclusief de hydraulische sterkteberekeningen voor constructies met belastingen door getij stroom en golven. Het betreft met name beschermingsconstructies, stenen dam men (zoals golfbrekers, havendammen, ben, afsluitingsconstructies) en
mm
met steenachtige materialen. Bovendien heeft de afd< deskundigheid op het gebied van grond mechanische sterkteb constructies met belastingen door gronddruk en kans op afschuiven (keerwanden, kademuren, dijken). Ook orfologie behoort tot de e. Natte Waterbouw werkt mee
Het (voor)ontwerp De afdeling levert ontwerptechnische bijdragen aan het (voor)ontwerp, beleids• P B y t i s c h e en m.e.r.-studies, en het ontwerpen van de waterbouwkundige constructie zelf. Bij het ontwerp worden randvoorwaarden bepaald. O p basis van deze gegevens bepalen specialisten de geeigende vorm en de opzet van de constructie en berekenen ze de sterkte. Waar nodig wordt een beroep gedaan op andere specialistische diensten of instituten. Vastleggen van een ontwerp Het vastleggen op tekening vindt overwegend plaats met C A D / D D M en A U T O C A D . Ontwerpen, studies en onderzoeken worden tevens vastgelegd in nota's, bestekken en overeenkomsten. Realisatie Voor een goed ontwerp is kennis over de realisatie van constructies essentieel. Daarom worden medewerkers zodanig bij de realisatie betrokken, dat zij een goed inzicht in de uitvoeringsmethode hebben. Hiermee is onder andere ervaring opgedaan bij de uitvoering van de volgende werken: stormvloedkering Nieuwe Waterweg; dijkversterking Zeeland; speciebergingsdepot Ketelmeer; | baggerbestekken Waal en Zandmaas; Q keersluis Ramspol; renovatie Kleine- en Zuidersluis IJmuiden.
s g>
Hoofdafdeling Waterbouw
3
Milieubouw
Projecten zijn ondermeer: - depots Ketelmeer, Hollandsch Diep en Koegorspolder; - saneringen Ketelmeer, Petroleumhaven Amsterdam en Spijkerboor Biesbosch; -
Met 'duurzame ontwikkeling' als uitgangspunt zorgt Milieubouw voor de inbreng van milieukennis in het bouwproces. De afdeling is verantwoordelijk voor de milieuzorg bij de bedrijfsvoering en bij de realisatie van bouwprojecten. Ook voert zij projecten uit die het milieu ten goede komen. De afdeling kent vijf taakgebieden: waterbodemsanering en specieberging; beleidsanalyses/m.e.r. 's; milieu-aspecten in het bouwproces; belevingswaardenonderzoek, interactieve planvorming en communicatie; ecologie in het bouwen. Waterbodemsanering en specieberging Milieubouw ontwikkelt methoden en technieken op het gebied van saneren, isoleren, scheiden, reinigen, verwerken en bergen in speciedepots en hergebruik van verontreinigde baggerspecie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van onderzoeksresultaten, nieuwe meetmethoden en Ceografische Informatie Systemen (GIS). De activiteiten vinden vooral plaats vanuit het Advies- en Kenniscentrum Waterbodems (AKWA), waarbij met name het onderdeel Waterbodems Advies en Uitvoering (WAU) een belangrijke rol speelt.
onderzoek waterbodems en depots.
Beleidsanalyses/m.e.r.'s De werkzaamheden varieren van de volledige uitvoering van m.e.r.-projecten tot ondersteuning op onderdelen daarvan, zoals: projectmanagement; het opstellen van Startnotities, Projectnota's/MER; onderzoek en projectondersteuning. Tot de taken behoren ook de begeleiding van aan derden uitbesteed werk, het verzorgen van de communicatie en de organisatie van inspraak- en voorlichtingsbijeenkomsten. Projecten zijn onder andere: -
uitwijkhavens; Keersluis Ramspol; Waterkering Kampen; Zeeweringen Zeeland; Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR);
-
Toekomstige Nederlandse Luchtvaart Infrastructuur. (TNLI).
Milieu-aspecten in het bouwproces Ter bevordering van 'duurzame ontwikkeling' werkt de afdeling aan een verantwoord energie-, grondstoffen- en afvalbeheer, de ontwikkeling en implementatie van een milieuzorgsysteem voor de bouw, en de uitvoering van het rijksbeleid voor waterbeheersing en milieu. Bovendien werkt de afdeling aan het vertalen van milieuwensen in bouwkundige alternatieven. De volgende projecten werden ondermeer uitgevoerd: - milieu-adviezen in het bouwproces en beleidsstudies; - milieuzorg op de bouw; -
demonstratieprojecten duurzaam bouwen in de grond-, weg- en waterbouwsector.
Belevingswaardenonderzoek, interactieve planvorming en communicatie De werkzaamheden betreffen de uitvoering van belevingswaardenonderzoeken en de begeleiding van het communicatieproces rond diverse projecten. Projecten zijn onder andere: - belevingswaardenonderzoeken: trace/m.e.r.-studie Tangenten Eindhoven, Project Mainportontwikkeling Rotterdam, risicobeleving hoogwater, project Zoute f Baggerspecieproblematiek NoordHolland; | - interactieve planvorming: trace/m.e.r.-studie Rijksweg 2 | Passage Maastricht; - communicatie: duurzaam bouwen in % de grond-, weg- en waterbouwsector, veilig vervoer over de weg, Projectnota/MER Afgedamde Maas, pilotproject meervoudig ruimtegebruik Zuidwest-Nederland. a
Ecologie in het bouwen Tot de werkzaamheden behoren het inbrengen van ecologische aspecten in waterbouwkundige projecten en het realiseren van natuurbouwprojecten. Dit is onder meer gerealiseerd in de volgende projecten: -
natuurontwikkeling binnen het
Hoofdafdeling Waterbouw
Risicoanalyse
Project Mainportontwikkeling Rotterdam (landaanwinning, Zuidwest-Nederland en Rijn-Maas Estuarium); natuurontwikkelingsprojecten Zandmaas en Usselmonding; monitoringplannen baggerbestekken; voorspellingsnauwkeurigheid milieu-effecten.
Er bestaat een toenemende behoefte aan risicoanalyses ter ondersteuning van beleid, ontwerp, uitvoering, projectbeheersing, beheer en onderhoud. Deze behoefte ontstaat door het streven naar optimaliseren van het ontwerp- en bouwproces en om projectrisico's te beheersen. Bovendien speelt het verkleinen van risico's en het verhogen van de veiligheid voor mens en omgeving een grote rol. Voor een goed oordeel over de risico's beschikt het Ministerie van Verkeer en Waterstaat over expertise op dit gebied. Deze expertise is ondergebracht bij de afdeling Risicoanalyse. Tot de taken behoren het codrdineren, uitvoeren en toetsen van veiligheidsstudies, betrouwbaarheids-, beschikbaarheids- en risicoanalyses.
beleid Onzekerheidsanalyse inundatiekans, veiligheidsfilosofie Tweede Maasvlakte, integraal veiligheidsplan HSL-zuid; ontwerp
Werkvelden De werkvelden zijn waterbouw, milieu, natte infrastructuur, droge infrastructuur, verkeer en vervoer, en veiligheidsfilosofie/risiconormering. De afdeling ondersteunt beslissingen op verschillende gebieden, zoals bijvoorbeeld:
van betonconstructies, optimalisatie onderhoud stuw Lith en Oranjesluis; projectbeheersing
Sluitstrategie waterkeringen Kampen, Ramspol en Afgedamde Maas, veiligheid Westerscheldetunnel en HSL-tunnel Groene Hart, transportrisico's diverse (vaar)wegen; uitvoering Risicobeoordeling design & construct contract Ramspol, onvoorziene nazorgkosten speciedepots; beheer I onderhoud Beschikbaarheidsanalyses voor renovatie sluizencomplex IJmuiden, probabilistische analyse duurzaamheid
Onderzoek t.b.v. de ontwikkeling van de RISMAN methode, analyse van plannings- en kostenrisico's van diverse weg-, water- en railinfra-
6
Hoofdafdeling Waterbouw
Bedrijfsvoering
en
De afdeling ondersteunt het management van de hoofdafdeling Waterbouw bij de bedrijfsvoering en projecten. Bovendien begeleidt zij projectleiders bij projectbeheersing. Bedrijfsvoering Voor een goede bedrijfsvoering levert de afdeling ondersteuning bij: -
het opstellen van het hoofdafdelingsplan, het jaarverslag en de jaarrekening;
-
het maken van de begroting en de voortgangsrapportage; de personele capaciteitsbeheersing;
-
het beheer van archief- en projectdocumentatie;
-
de financiele en de contractadministratie;
-
secretariele werkzaamheden.
Projectondersteuning De afdeling verzorgt de projectbeheersing voor projectleiders. In grote lijnen worden de volgende taken uitgevoerd: -
contracten Het bewaken van procedures in de (pre)contractuele fase; het meedenken over de contractvorm, de aanbestedingswijze, de contractvorming; het leveren van het administratiefjuridische deel van het contract.
-
kostprijs In nauwe samenwerking met het projectteam worden de uitgangspunten van de projectraming vastgesteld en de kostenraming gemaakt. Verder wordt de risicoanalyse in de raming van projectkosten gebracht, evenals de standaard opbouw van de raming.
-
financien Het leveren van periodieke voortgangsrapporten en prognoses, het verzorgen van de facturering en het bewaken van de inkomsten.
-
planning Het opstellen van de activiteitenplanning, voortgangsrapportages en capaciteitsbeheersing.
projectondersteuning
Wie zijn onze opdrachtgevers? Tot de opdrachtgevers van de hoofdafdeling Waterbouw behoren Regionaie Directies en het Hoofdkantoor van Rijkswaterstaat; het Ministerie van Verkeer en Waterstaat; andere departementen; provinciale en gemeentelijke overheden; waterschappen; het bedrijfsleven. Samenwerking Waterbouw besteedt een belangrijk deel van haar opdrachten uit aan het bedrijfsleven. Ook worden projecten in samenwerking met andere bedrijven en instellingen uitgevoerd. Deze samenwerking kan allerlei vormen aannemen, zoals: -
een gezamenlijk bureau, bijvoorbeeld bij het ontwerp van grootschalige depots voor vervuilde baggerspecie;
-
uitbesteding van ontwerp aan ingenieursbureaus; uitbesteding van ontwerp en
-
-
uitvoering aan aannemerscombinaties, bijvoorbeeld op basis van een 'ontwerp en bouw' contract; ondersteuning van het Nederlandse bedrijfsleven bij opdrachten in het buitenland, zoals bij de afsluitdammen en inpolderingen in Bangladesh, Indonesie, India en Zuid-Korea.
Meer
informatie
Wilt u meer weten, neem dan contact op met: Bouwdienst Rijkswaterstaat Hoofdafdeling Waterbouw Postbus 20.000 3502 LA UTRECHT Telefoon: (030) 2857815 Fax: (030) 2858195 Internet: www.minvenw.nl/rws/bwd/waterbouw/ e-ma/7:
[email protected] Bezoekadres: Bouwdienst Rijkswaterstaat Rijkskantorengebouw Westraven Criffioenlaan 2 3526 LA UTRECHT Colofon Uitgave van Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Bouwdienst Rijkswaterstaat Hoofdafdeling Waterbouw Tekstredactie Hoofdafdeling Waterbouw in samenwerking met Sergio Derks Tekstproducties Ontwerp Cees Chamuleau februari
1999
