Waarde: Planetree conferentie 2013
Hoeveel ‘Planetree’ kun je per euro maken?
21 maart 2013. De vijfde conferentie van Planetree Nederland alweer. Het aantal instellingen dat voor mensgerichte zorg via Planetree kiest, blijft groeien. De huidige 28 deelnemende organisaties staan voor bijna 3 miljoen cliënten en ruim 10.000 vrijwilligers. 3 miljoen ‘levens’, zal Jaap Bressers later zeggen. “De conferentie gaat dit jaar over waarde en waardering, in al zijn diversiteit”, zo opent Marita BossersNabben, directeur van Stichting Planetree Nederland. Maar ook over verandering, het lef om te beginnen en de energie om door te gaan juist als het niet meezit. Over luisteren, vertrouwen en verbondenheid. In de zaal 750 mensen, van gastvrouw tot teamleider, van verzorgende tot bestuurder. Collega’s uit het land delen wat mogelijk blijkt. Keynote sprekers Jim van den Beuken, Jaap Bressers en Jan Bommerez houden ieder hun glasheldere spiegel voor.
Frisse lucht, zorg, zekerheid, kritiek, vertrouwen, gezondheid. Wat is het waard? “Je staat er niet bij stil als je het hebt”, zegt Jim van den Beuken, bestuurder van Planetree Nederland. ”Totdat je zelf aan de beurt bent, dan vind je het nooit genoeg en heb je er alles voor over. Waarde is meer dan kosten. Hoeveel ‘Planetree’ kun je per euro maken? In de vorm van talent, tijd, capaciteit, kennis delen, relaties en ‘onbetaalbare’ ervaringen? Dat is onze uitdaging.” Meetbaar of merkbaar? Meten is weten. Het is een opvatting die ook in de zorg van waarde is. Jim van den Beuken: “Maar waarde is meer dan meten. Wat je kunt tellen is niet altijd belangrijk en wat je niet kunt tellen juist belangrijk. Meten trekt veel aandacht, maar leidt niet vanzelf tot verbetering. Je kunt jezelf ook de vraag stellen ‘is het merkbaar?’. Wat kun jij met jouw vakmanschap, veerkracht en vrolijkheid, merkbaar maken?” En tenslotte laat Jim ons nog zien dat waarde niet hetzelfde blijft, maar voortdurend verandert. Hoe moedig het is om zelf te starten, maar ook hoe belangrijk het is om als eerste te volgen, laat hij zien in dit filmpje. Klik hier voor het TED filmpje
4 bewegingen om waarde te maken Verbeteren: wat doe je graag en goed? Doe ze nog meer! Verminderen: nee zeggen, stoppen, of nemen zoals het is Voorkomen: zorg ervoor dat iets zich niet voordoet (risico’s managen, verwijzen naar iemand anders) Vernieuwen: organiseren, ontwerpen, investeren, dromen Jim van den Beuken. Wildoe matrix.
Waar een wiel is, is een weg “Ik heb anderhalf uur zorg nodig om op te staan, één uur om in bed te komen. Als dat niet goed loopt, heb ik er de hele dag last van. Goede zorg stelt mij in staat om de dingen te doen die ik wil doen.” Aan het woord is sitdown comedian Jaap Bressers. Jaaps doel was financieel topmanager worden. “Totdat ik in 2005 mijn nek brak en in een ander lichaam wakker werd. Ik lag in een Portugees ziekenhuisbed en zag alleen het plafond. Verpleegkundigen kwamen langs om controles te doen. Deze verpleegkundige die je op de foto ziet, zei tegen zijn collega’s: ‘Als hij wakker wordt en schrikt, leg dan je hand op zijn schouder, want daar voelt hij nog, en zeg ‘it’s ok’.’ Hij heeft voor mij het verschil gemaakt. Als dat al het verschil maakt, dan kunnen wij allemaal het verschil maken.”
Met humor houdt Jaap iedereen een glasheldere spiegel voor. “Ik kreeg in het begin veel verschillende thuiszorgmedewerkers over de vloer. Iedere keer word je door iemand anders gedoucht. Ik voelde vaak dat iemand niet met mij bezig was. Als ik zei dat ik iets liever net even anders wilde omdat ik dat prettiger of gemakkelijker vond, heb ik wel eens het antwoord gekregen ‘Ik douche mensen al twintig jaar zo’. ‘Maar heb je mij al eens gedoucht?’, vroeg ik dan. Het voelde alsof ze de plantjes water gaf… Besef dat het voor jou misschien wel de honderdste, maar voor de patiënt de eerste keer is. En als jij het zíet als de eerste keer, blijft elke douchebeurt voor jou waardevol en boeiend werk.” Jaap beschrijft ook een ervaring van zijn vriendin, die verpleegkundige is. “Nee, ze is niet míjn verpleegkundige, dat houden we gescheiden. Zij verzorgde tijdens een nachtdienst een collega die als patiënt op haar afdeling lag. Mijn vriendin deed haar werk en ging regelmatig kijken of alles goed was, maar hield het gevoel dat ze tekort schoot. Later zei haar collega: ‘Jij bent de eerste die ’s nachts de deur van het spoelhok dichtdeed. Ik heb weer geslapen en heb het gevoel dat ik weer kan aansterken.’ Terwijl mijn vriendin de hele nacht met een machteloos gevoel rondliep…Die deur dichtdoen en die hand op een schouder kosten niets! We maken ons klein, voelen ons een van de velen. Maar als jij die stap zet, moet je eens kijken hoeveel mensen je zullen volgen. Doe je werk met passie en geniet van wat je doet. En als je het samen doet, zie je misschien dingen die je eerst niet zag. Drie miljoen cliënten zijn drie miljoen levens. Maak het verschil, ga ervoor. Waar een wiel is, is een weg.”
Ontmoeting en inspiratie De presentaties, inspiratiesessies, masterclasses en uitreiking van de awards vormen de rode draad van de conferentie. Maar er gebeurt veel meer. Mensen ontmoeten elkaar. Het is een weerzien, of een eerste ontmoeting. Tussen collega’s van dezelfde of een andere organisatie, tussen mensen van Planetree- en niet-Planetree- organisaties. Het Drumcafé zweept de zaal op. Doktersassistente Irene Samshuijzen: “Samen muziek maken, alle neuzen één kant op, kippenvel…”. Inspiratiesessies en masterclasses (Klik hier voor de handouts van de inspiratiesessies.) Kennismaken met Planetree - Planetree Nederland Bouwen aan zorg doe je niet met stenen maar met mensen - Dimence App voor online behandeling i.s.m. cliënten – GGzE Resultaatgericht bewaken in de praktijk d.m.v. de Prestatiemonitor – Rijnland Zorggroep Kunst en cultuur; aanvullende zorg en zingeving en verbinding tussen jong en oud – Sevagram Planetree rapporteren – Thuiszorg Pantein Heliolympics; samen een gouden belevenis! - Heliomare Hoe voeding in de thuissituatie waarde toevoegt – Thuiszorg Pantein Veiligheidsmarkt - Spaarne Ziekenhuis Spiritualiteit op het werk vaag? Helemaal niet! – Rivas Zorggroep Groeit de Planetree tot in de hemel? – GGZ Haagstreek Drie belangrijke sleutels om jouw werkomgeving tot een Planetree succes te maken – ZGA Vakantie in eigen huis – Verpleeghuis Leythenrode (Rijnland Zorggroep) Clinical Leadership Project (CLP) – leiding geven voor betere zorg – AZ Turnhout Moreel Beraad – Fatima Zorg Evalueren na dwang en drangmaatregelen – GGzE Veiligheidsrondes in het Flevoziekenhuis – Flevoziekenhuis Bewegen naar duurzaam herstel – CPH Het atelier voor kunstenaars en kunstenmakers – Werkt voor Ouderen Wachtkamerobservaties - Gemini Ziekenhuis Planetree in Griffin Hospital (Engelstalig) – Patrick Charmel, President en CEO Griffin Hospital De 5 waarden van Rivas Zorggroep – Rivas Zorggroep De Schoonheid van dementeren – Zorggroep Almere Nieuwbouw als vliegwiel voor Planetree – HagaZiekenhuis o Planetree Label 2.0: een nieuwe top bedenken voor excellente zorg o Planetree voor medisch specialisten o Patiëntveiligheid o Mensgericht Lean
Waarderen van excellente zorg Feestelijk hoogtepunt van het middagprogramma is de uitreiking van de Spirit of Planetree Nederland Awards. Marita Bossers–Nabben: “De jury heeft 16 projecten genomineerd. Deze projecten hebben positieve effecten voor cliënten en/of medewerkers. Ze zijn ‘goed voor mensen’ en van strategisch belang voor instellingen.” Alle initiatiefnemers worden het podium opgeroepen en krijgen met luid applaus de waardering die zij voor hun bijdrage aan mensgerichte zorg verdienen. Vier projecten worden tot winnaars uitgeroepen: ‘Eetgenoten’ van Rivas Zorggroep, ‘Ervaringsdeskundigen’ van S&L Zorg en de ICT-projecten ‘EPIC Anesthesia van Spaarne Ziekenhuis en IC 2.0 Portaal van HagaZiekenhuis. “Maar”, benadrukt Marita, “alle 53 aanmeldingen bieden concrete inspiratie om mensgerichte zorg verder handen en voeten te geven. En dat maakt iedereen en onze gezondheidszorg tot winnaar.” Klik hier voor informatie over de awards en de nominaties
Marita gaat verder met een verrassing. “Planetree Nederland is een groeiend, levendig netwerk van zorginstellingen dat vastbesloten laat zien hoe hartelijke en bekwame zorg daadwerkelijk kan worden gerealiseerd. Planetree verbetert systemen en versterkt mensen. Planetree creëert ruimte om goede voorbeelden te delen en van elkaar over te nemen. Kort voor deze conferentie is aan Woonzorgcentrum Zephyr van Zorggroep Almere en aan de locaties Waalburcht en De Alblashof van Rivas het Planetree-label voor mensgerichte zorg toegekend, omdat zij de professionele en persoonlijke ambities van hun medewerkers ondersteunen en daarmee excellente zorg leveren. Een resultaat om trots op te zijn!” Wereldwijd zijn er nu 38 locaties en organisaties met het Planetree label. Waarvan: 18 in de U.S. (inclusief 1 ggz instelling) 18 in Nederland (15 verpleging en verzorginglocaties, 2 ziekenhuizen en 1 gezondheidscentrum)
1 in Quebec, Canada 1 in Brazilië
Voorbij het verstand En als je dan net hebt bedacht wat je maandag anders gaat doen, verschijnt Jan Bommerez op het podium. Hij geeft een lesje in ontleren. Hij overspoelt de zaal met oneliners die recht het hart in gaan, of juist overdenking vragen. Al pleit hij juist voor niet te veel denken. “Wij proberen alles met denken op te lossen, maar je kunt alleen maar denken over wat je al weet. Ontleren is misschien wel de belangrijkste vaardigheid voor de toekomst. Kijk, luister en voel met openheid, niet vanuit de filters van je verleden. Verandering, of liever transformatie, is niet hetzelfde als kennis toevoegen. Laat je collectieve blindheid los, leer anders kijken en ga de dialoog aan. Stap uit je oude verhaal en bevrijd je van je conditionering en overtuigingen.” Energie en emoties: vertrouwen is de doorslaggevende factor Bommerez gaat nog een stap verder. “We onderschatten de waarde van emotionele intelligentie in organisaties. Wie heeft er tijd voor emoties? Maar weet je hoeveel energie, of creativiteit, vastzit in emoties? Angst is wat menselijk potentieel het meest onderdrukt, vertrouwen is wat het het meest bevrijdt.” Hij maakt vergelijkingen met het dierenrijk. “Termieten bouwen – als je hun grootte in verhouding ziet tot mensen – torens van 700 meter, in ogenschijnlijke chaos, zonder hersenen en zonder leider. Vogels weten elkaar tijdens de trek feilloos te volgen. Deze intelligentie zit in de verbinding tussen dieren. Cointelligentie is het grootste ongebruikte potentieel in organisaties. Verbindingen en relaties zijn de sleutel, het levend energieveld. We zijn het niet gewend om daarop in te pluggen. Maar een doorbraak die je niet voor mogelijk houdt, kan alleen ontstaan door hartsverbinding. Het gaat altijd over energie. Synergie of harmonie gaat over hartsverbinding, over de som der delen en elkaars zwakheden willen aanvullen.” En dan is daar die persoonlijke vraag: “Wie heeft geprobeerd zijn partner te veranderen?” Heel veel handen gaan omhoog. “En wie is het gelukt?” Op een enkele na, blijven de handen omlaag. “De enig mogelijke verandering zit in jezelf. Kunnen wij in verbinding blijven, ook als het moeilijk is? Ik wens het u toe!”
Spelregels voor verandering Leer je oordeel uit te stellen, dat is de basis van dialoog. Praat niet over elkaar maar met elkaar. Zoek niet naar schuldigen maar naar oorzaken. Vergader niet na de vergadering. Niemand is perfect, verwacht het dan ook niet van de ander. Je kunt niet andere mensen veranderen, jij kunt je relatie met die persoon veranderen. En kijk dan wat er gebeurt. De enige verandering zit in jezelf. Als je echt naar elkaar luistert, weet je niet wat je hoort. Manage energie in plaats van tijd.
Jan Bommerez
En zo werd een conferentie over mensgerichte zorg een dag van ontmoeting, goede praktijk en inspiratie. Maar zeker ook een persoonlijke ontdekkingsreis. En dat telt!
Annemarie Buntsma
Enkele reacties van deelnemers In mijn werk is de driehoek bewoner/familie/medewerker een eenheid. Bij veranderingen moet je medewerkers vroeg en blijvend bij het proces betrekken. Als ik me niet betrokken voel en wel iets moet doen, raak ik uit mijn kracht. Dat merken de bewoner en zijn familie. Josine Engels, welzijnscoach verpleeghuis Oudshoorn, Rijnland Zorggroep
Ik ben hier voor het eerst. Ik dacht altijd ‘voor Planetree hebben we helemaal geen tijd’. Maar Planetree gaat over hele kleine dingen die juist heel waardevol kunnen zijn. Een moment naar iemands verhaal luisteren, als je weet dat het even wat minder gaat. Ik ben een bekend gezicht voor de bewoners, ik krijg hun vertrouwen. Betsie Scherft, verzorgende verzorgingshuis Clara, Rivas Zorggroep
Wij waren bij de inspiratiesessie van Zorggroep Almere over de 3 belangrijkste sleutels om je werkomgeving ‘Planetree’ te maken. Mooi idee over complimentendag gehoord. Hoe klein ook, een compliment motiveert je bij wat je doet. ‘Lekker gewerkt’, ‘wat fijn dat jij die map al hebt opgeruimd’, ‘wat zie je er goed uit’. Het maakt niet uit! Van mopperen naar complimenten geven. Zo klein kan het zijn. Team Dagbehandeling, Beatrixziekenhuis
Jaap Bressers vertelt dat zorg een belemmering kan zijn. Dat kan toch niet de bedoeling zijn! Marieke Huijskens, radiodiagnostisch laborant Flevoziekenhuis
Wij ‘boppen’ bij elke overdracht. BOP staat voor Burn Out Preventie. Het is een moment om te zeggen dat iets je heeft gestoord, je je bezwaard voelt omdat je een patiënt niet hebt kunnen verplegen zoals je wilde, of een zooitje hebt achtergelaten omdat je zo druk was. Je kunt niet zien wat je collega denkt of wanneer ze hulp nodig heeft. BOP geeft iedereen de kans om z’n hart te luchten en te vragen ‘wat had jou geholpen’? Team Dagbehandeling, Beatrixziekenhuis
Planetree past heel goed bij onze ideeën over hospitality. We doen al veel, maar vanuit losse ideeën en concepten. Planetree zou de verbinding kunnen maken en ruimte geven aan de energie die er al is. Dit is een waardevolle dag om kennis te delen. Hoe doen anderen het? Ron van der Pluijm, hoofd Facilitair bedrijf Havenziekenhuis
Je denkt dat je al ‘Planetree’ bent. Maar ik denk dat we nog verder kunnen komen. Daarom zit ik nu in de Planetree werkgroep van ons centrum. We krijgen vanuit het hoofdkantoor informatie, maar het gaat erom hoe wij het hier doen. Waardering voor elkaar en plezier in je werk zijn heel belangrijk. Mooie tip vanuit een inspiratiesessie: een bordje met you’re on stage! op de deur voordat je de wachtruimte inloopt. Geen kunstmatige glimlach, dat werkt niet, maar een glimlach met gevoel. Irene Samshuijzen, doktersassistente gezondheidscentrum Opmaat, Zorggroep Almere
Ik ben van plan om in de wachtkamer van onze Spoedpost te gaan zitten. Om te kijken vanuit de ogen van onze patiënt. Linda de Koning, seniorverpleegkundige Flevoziekenhuis
We hebben tijdens de inspiratiesessie ‘Het atelier voor kunstenaars en kunstenmakers’ gekleid. We kregen allemaal een handicap: een blinddoek, een vastgebonden arm. De boodschap: ondanks beperkingen kun je creatief zijn! Heerlijk om na alle informatie scheppend bezig te zijn. Mieke Koelman, medewerker communicatie en Chantal te Hofstee, persoonlijk begeleider Fatimazorg
Ik zeg niet altijd alles, en geef niet iedereen het vertrouwen. De sprekers hebben me laten inzien hoe belangrijk het is om dat wel te doen. Pure zelfverrijking! Roland Jonkhoff, vrijwilliger patiëntenvervoer Flevoziekenhuis
Door het verhaal van Jaap Bressers realiseer ik me des te meer hoe belangrijk het is om vertrouwde gezichten om je heen te zien. Ik weet hoe lastig het is om de groep medewerkers die een patiënt verzorgt, klein te houden. Ik kijk naar de bezetting, de patiënt naar ons. Maar ik kan er invloed op uitoefenen, ook al sta ik niet aan het bed. Linda de Haan, teamleider thuiszorg, Rivas Zorggroep
Indrukwekkend dat er zoveel mensen zijn! Wij zijn met 50 mensen vanmorgen om 6 uur uit Heerlen vertrokken. We schrijven allemaal een stukje over de dag in onze Planetree special. José Simons, medewerker Topzorg, Sevagram Heerlen
www.planetree.nl
