Hoe maak je een visieplan? Visie, Missie en Strategie Het is belangrijk om na te denken over visie, missie en strategie. Dat zorgt ervoor dat je: Een heldere denkrichting hebt. Samen weet waar je naar op weg gaat. Zorgt dat je proactief leiding geeft, i.p.v. reactief. Samen een concreet doel voor ogen ziet, het zet de neuzen dezelfde kant op. Niet grote verlangens hebt die nooit uitgevoerd worden, omdat je op realistische wijze hebt nagedacht hoe je jouw droom verwerkelijkt kunt zien worden. Weet hoe de kleine stappen die je nu maakt deel uitmaken van het grotere geheel. Doelgericht kunt werken. De juiste dingen op het goede moment leert te doen. Je uitspreekt over lastige onderwerpen zoals de doop, zodat je daar niet onnodig energie aan verspeelt als je eenmaal bezig bent. Waar visie wordt gemaakt, maar niet in heldere en definieerbare stappen wordt verwerkt, waar deze stappen niet geëvalueerd worden, daar ontstaat een gemeente zonder visie: and without vision people will perish! Als christen of christelijke organisatie maak je visie anders dan in het bedrijfsleven het geval is. Je vraagt je af welke visie God geeft. Als je bezig bent, traceer je waar God aan het werk is, en daarbij sluit je aan. Als je doelen stelt, ben je altijd bereid je onderweg door de Meester te laten corrigeren. Zo gezien is het maken van visie, missie en strategie een buitengewoon afhankelijke bezigheid! Vision If God works, He always gives a burden and a vision. Vision is the first step in planting a new congregation. Vision grips a person with a sense of authority. Vision is not about what a person wants to do, but about what the living God can do. Vision is about God helping a person draw a mental image- a picture- of what God expects his servant to do.
1. Visie: 2. Missie: 3. Strategie:
Waarom ben je er? Wat wil je graag doen? Hoe wil je dat bereiken?
Plaatje schilderen! Zeg het kernachtig! Maak dit concreet!
1. Visie Een visie communiceert waar de kerk heen gaat. Waarom ben je er? Je kunt je hierbij de volgende vragen stellen: Waar weet de kerkplant zich specifiek toe geroepen? Wat is de kijk van de kerk op de toekomst van de plaats/ kerk/ maatschappij? Hoe wil ze daarvoor relevant zijn? Wat is het verschil tussen missie en visie? In de visie klopt het hart van de missie. Er komt een plaatje bij. Een visie daagt mensen uit, om zichzelf eraan te geven. In de visie klopt het hart, terwijl de missie vooral het hoofd bereikt. Een visie mag best wat uitgebreider zijn. Denk als richtlijn aan 1 a 4-tje. Wat is een visie precies? 1. Helder: Niet mis te verstaan, iedereen begrijpt het, iedereen kan het ook doorgeven. 2. Uitdagend: Als een visie mensen niet inspireert, prikkelt en enthousiasmeert klopt er iets niet. 3. Beeldend: Een visie is beeldend, prikkelt het voorstellingsvermogen. 4. Toekomstgericht: Een visie laat zien wat er nog niet (volledig) is. 5. Realistisch: Een visie laat tegelijk zijn dat het plaatje haalbaar is. 6. Urgentie: Een visie laat zien dat er wat gebeuren moet! Als kerkplanters zich realiseren dat dit inderdaad belangrijk is, is het goed om vervolgens na te denken hoe je aan een visie komt: Hoe deze vraag beantwoord wordt, hangt af van de vraag of je de visie als kerkplanter zelf maakt, of dat een kerngroep uit je gemeente dat samen doet. De volgende vragen kunnen als richtlijn worden gebruikt: Gebed om visie. Wat heeft God al gesproken over je visie? Schrijf teksten op, beelden, richtingaanwijzers, een last die je voelt in je geest. Als het allemaal nog niet heel helder is: bidt, luister, doe het alleen, doe het met je andere leiders! Gebruik bijvoorbeeld als richtlijn Neh. 1:4-11. Kleine visies motiveren niet. Als kerkplanter mag je groot denken en veel verwachten van een God als de onze! Als je gaat brainstormen, schrijf dan alles op wat boven komt. Schrijf op wat God op je hart legt. Later kan je beslissen wat wel of niet relevant is. Tijdens dit proces mag je elke mogelijk vraag stellen. Is het helder? Beweegt het tot actie? Geeft het een mentaal beeld? Zowel realistisch als toekomstgericht? Geeft het een gevoel van urgentie? Geef dit ontwikkelingsproces even wat tijd om zich te ontwikkelen, net als bij een goede soep. Laat het even pruttelen. Het mag best even duren. Als je het hebt over visie is het goed om eerst een plaatje voor de lange termijn te schilderen. Waar verlang je dat de gemeente over vijf of tien jaar is? Hoe ziet ze er dan uit?
2.
Missie
Wat wil je graag doen? Wie willen we zijn? Wat willen we betekenen?
Je zult er niet achter komen wat de missie is, totdat je ontdekt wat belangrijk is. Dat wat belangrijk is, dat is de missie. Een mission statement is de samenvatting daarvan: een korte, Bijbelse oneliner over dat waar we het voor doen. Het formuleren van een missie bestaat uit drie stappen: 1 In de eerste plaats definieer je de waarden van je kerkplant. 2 In de tweede plaats formuleer je de missie 3 In de derde plaats vat je dit samen in een korte zin, je mission statement. 1
Het ontdekken van de kern waarden van de gemeente
Dit heeft te maken met de meest fundamentele vraag: waarom doen we wat we doen. Waarden laten zien wat de uniciteit van jouw kerkplant is. Geen twee kerkplantingen zijn aan elkaar gelijk. Ze tonen wat de cultuur van jouw kerkplant is. Ook bepalen deze waarden de toewijding van de mensen in je kerk. Als de staf en de gemeente weet wat voor ons essentieel is, kunnen mensen zich daar echt voor inzetten. Het zijn de zichtbare motiverende factoren voor je mensen. Waarden scheppen helderheid: iedereen weet waar je voor staat en wat je gelooft. Het beantwoord de vraag op wat Gods hart voor deze gemeente is. Waarden helpen je als je wilt veranderen te veranderen in dezelfde richting als die waar je waarden heen wijzen. Waarden geven vorm aan de kerk. Zo laat je de vooronderstellingen zien die aan je handelingen ten grondslag liggen. Ze bepalen wat je wel en niet doet. Waar moeten je waarden aan voldoen? 1 Ze moeten constant zijn. Hoeveel veranderingen er ook zullen zijn, je waarden wijzigen niet. 2 Ze moeten passie uitstralen. Een passie is dat waar je van wakker ligt, wat je alles kosten mag, waar anderen dingen voor aan de kant gaan. Ze raken de emoties van mensen aan en katalyseren ze tot actie. 3 Ze moeten Bijbels zijn. Dat betekent dat ze expliciet uit de Bijbel kunnen opkomen, en in ieder geval dat ze de Bijbel niet tegenspreken. 4 Ze moeten de kern aangeven. Het gaat om het hart van de dingen. Het gaat niet om zomaar waarden, maar echte kernbegrippen, het is onopgeefbaar. Het is zoveel als een vaste overtuiging. 5 Ze roepen op tot actie. Ze liggen onder het gedrag, maar geven wel de reden, de intentie van het gedrag aan. In feite leg je verantwoording af van de principes die ten grondslag liggen aan je handelen. Welke waarden heb je zoal? 1 Bewuste versus onbewust waarden. De meesten zijn echter onbewust. Het is de taak van een leider om dat onbewuste boven tafel te halen. 2 Gedeelde versus ongedeelde waarden. De mate van de vrucht van je gemeente wordt voor een groot gedeelte bepaald door het delen van dezelfde waarden. Gedeelde waarden zorgen voor meer inzet, trouw en toewijding. Ze leiden tot consensus als het gaat om belangrijke beslissingen. Ze geven de reden aan waarom we ervoor gaan. Zo wordt stress, onbegrip en irritatie in de kiem gesmoord.
3 4
Persoonlijke versus organisatorische waarden. Des te beter de kerkplanter zich bewust is van zijn eigen waarden, des te meer heeft hij in de gaten hoe dit de organisatie beïnvloedt. Actuele versus gewenste waarden. Sommige waarden zijn je al eigen, van andere waarden vind je dat je ze zou moeten hebben. Het is goed jezelf daarvan bewust te zijn. Als in je waarden ‘evangelisatie’ belangrijk is, maar in de praktijk komt nooit iemand van buiten tot geloof, dan is er iets aan de hand.
Hoe ontdek je jullie waarden? 1 Schrijf zelf op een wit stuk papier al jouw aarden op. 2 Doe hetzelfde met je startteam/ leiders 3 Selecteer de 10 belangrijke, en geef aan welke 5 de belangrijkste zijn. 4 Vergelijk dit met de waarden van andere kerken, vooral die van Jeruzalem in Handelingen 2:41-47. Communiceer de waarden regelmatig 1 Door ze op papier uit te schrijven en aan elk nieuw lid mee te geven. 2 Door er in de prediking op terug te komen. 3 Door ze in het leiderschap steeds meer eigen te maken. 4 Door ze in het vormen van kader steeds terug te laten komen. 5 Door het steeds in je bulletins en andere media te benoemen. 2 Het formuleren van je missie Wat is een missie? Een missie gaat over de vraag wat we graag willen bereiken als kerk. Wat is datgene waar onze God ons toe roept en waar we in zijn kracht voor willen gaan? De missie beantwoordt de vraag waar we naar toe gaan. De missie toont de functie van de kerk: wat worden we geacht te doen? De missie laat zien waar we over dromen als we het over de toekomst van onze gemeente hebben! De missie geeft een raamwerk voor de beslissingen die we maken. De missie geeft ons een doel om voor te gaan, en dat houdt o.a. de gelederen gesloten. De missie definieert de strategie. Zonder missie is een strategie zinloos. De missie geeft ons de gelegenheid om te evalueren. Belangrijke vragen: Missies worden snel holle kreten of algemene slogans die op elke kerk van toepassing zijn. Maak de missie zo concreet mogelijk. • Maakt de missie duidelijk wat de centrale doelgroep is van de kerk? • Zou een man van de straat de missie begrijpen? Is ze helder? • Een missie moet richting geven aan gedrag. Bevat je missie normen en waarden? Of spelregels? • Spreekt er een ‘wij-gevoel’ uit je missie? • Is de missie aantrekkelijk voor deelnemers en wekt zij voor de medewerkers ambitie op? Het kan behulpzaam zijn om je missie concreet te maken voor verschillende doelgroepen, of stakeholders. Stel per stakeholder een aantal kernbegrippen op. Volzinnen zijn niet nodig. Met de vastgestelde waarden ‘in de hand’ •
kunnen deze vragen beantwoord worden voor de stakeholders van je kerk, bijv.: • • • • • • 3
Bezoekers Andere kerken Medewerkers Moedergemeente Kerkverband Donateurs... etc.
Het ontdekken van je mission statement
Een goede missie is: 1. Breed: Een missie mag alomvattend zijn. De volle breedte van dat wat de kerk verlangt dat Christus door hen zal doen. 2. Kort: Een mission statement dient kort en krachtig te zijn. Eigenlijk moet je het op een T-shirt af kunnen drukken. 3. Bijbels. Het is belangrijk dat je jullie missie Bijbels kunt onderbouwen. 4. Richtinggevend. Het geeft aan waar je naar toe wilt gaan. 5. Inspirerend. Er straalt iets vanaf, je wordt er warm van. Een paar vragen die je kunnen helpen bij het formuleren: 1. Wat is vanuit de Bijbel gezien je opdracht? 2. Hoe kan je dit zo communiceren dat het landt bij je doelgroep? 3. Voldoet het mission statement aan de hierboven genoemde vijf kenmerken? Strooi je mission statement vervolgens kwistig overal waar je maar kunt rond! Zet het op je naamkaart. Plaats het op je website. Doe er wat mee! 4
Het vaststellen van je theologische kaders
Het is behulpzaam om aan te geven waar je theologisch staat. Zelfs als je daar aan aversie tegen hebt. Iedereen heeft zijn eigen theologische vooronderstellingen. Het is belangrijk voor jezelf en anderen om je heen dat je duidelijk maakt waar je staat. Het is belangrijk om dit niet te strikt te doen (als je kiest voor de 3 formulieren sluit je alle volwassendopers uit, wil je dat?) en niet te ruim (zodat je nog steeds allerlei ketterijen in je kerkplant binnen kunt krijgen). Een mooi voorbeeld vinden we bij ICP de New City Catechism: www.newcitycatechism.com. 5
Hoe ga je om met lastige kwesties?
Als je wacht totdat je begint loop je tegen allerlei lastige kwesties aan die je dan veel tijd kunnen kosten. Daarom is het aan te bevelen kort en krachtig je standpunt van tevoren te bepalen over lastige issues, zodat je daar niet mee aan de gang hoeft als je al lang en breed bezig bent. - theologie Waar sta je in theologisch opzicht? Wat zijn je ijkpunten? Hoe denk je over het tot geloof komen van mensen? Hoe ga je daarin om met beslissingsmomenten? Omschrijf in je eigen woorden wat de kern van gezonde leer volgens jou is? Hoe zorg je dat er echt diepgang in de gemeente komt? Hoe gaan jullie straks om met verschillen in doopvisie? Of visie op gaven van de Geest? Hoe voorkom je dat dit en splijtzwam wordt?
- ethiek Hoe denken jullie over tal van lastige ethische vragen? Samenwonen, homoseksualiteit etc. - sacramenten Hoe ga je de doop bedienen? Welke positie nemen jullie in m.b.t. kinderdoop/ volwassendoop? Hoe gaat het avondmaal plaats vinden? Hoe ga je daar zuiver mee om in een missionaire setting? Wordt het avondmaal ook in kleine groepen gebruikt? Wie is daarvoor verantwoordelijk?
3. Strategie
In de strategie voer je de missie en de visie uit. Zonder strategie komt de missie en de visie niet uit de verf. De missie geeft richting aan de strategie. De visie geeft er een plaatje bij en motiveert de strategie.
De strategie bestaat uit 4 onderdelen: 1. Wie wil je bereiken? Wat is je focus-groep? 2. Hoe wil je de focus groep bereiken? 3. Hoe zie je de samenwerking met andere kerken? 4. Hoe ben je georganiseerd? Geef in een organogram duidelijk aan hoe de verantwoordelijkheidslijnen lopen. In de praktijk gaat het meestal om een kerkenraad, die mandaat geeft aan een missionair team om binnen de kaders van het project uitvoering te geven aan het beleid. Het missionair team stuurt de vrijwilligers weer aan. Voor een missionair team is flexibiliteit van belang en is een flink mandaat dus wenselijk.
Samenvatting Je visie, missie, strategie en operationele doelen op papier zetten is overzichtelijk maken wat er allemaal in je hart zit en bewust nadenken over de concrete uitvoering ervan. Een prachtig avontuur! Een concreet voorbeeld van een visieplan is Visieplan LEEF! We hebben ook een interne versie waarin we verantwoording afleggen van lastige theologische, ethische en kerkordelijke kwesties. Die kunnen we eventueel ter beschikking stellen via
[email protected]. Hier is ook een Word versie beschikbaar.
Belangrijke bezinningspunten Je visieplan kan je eindeloos oprekken, maar wij bepleiten dit kort en krachtig te houden. Het is de bedoeling dat je dit document minstens 5 jaar op de plank kunt houden voordat je met een nieuwe editie begint. Daarnaast zou je losse documenten kunnen maken die voortdurend onder construction zijn, mits je ervan houdt om dingen op papier te zeggen. Het is belangrijk om hierin de balans te houden. Structuren en documenten kunnen handig zijn om de bedrading te zijn waar langs de wijnstokken lopen. Als er allerlei wijnstokken zijn die geen
goede begeleiding en bedrading hebben ben je niet handig bezig. Als je een structuur bouwt zonder dat er van alles groeit doe je het al helemaal niet handig. Het is belangrijk dat je altijd je primaat laat liggen bij het werkveld, de mensen waar je het voor doet en de zegen en groei die je voor hen voor ogen hebt. Goede organisatie is daarna vers 2 en dat kan je misschien ook uitbesteden als het je niet ligt. De volgende onderwerpen zou je dan beet kunnen pakken: 1
Fundament (fase 1)
a. financiën (meerjarenbegroting - omvat minimaal 3 jaar) Stel een begroting samen met alle mogelijke kosten die je denkt te maken en waar je denkt fondsen voor te kunnen aanboren. Omschrijf hoe je denkt fondsen te kunnen werven. b. Pastoraat Wie is er verantwoordelijk voor pastoraat? Vorm je een pastoraal team? Wie doet de toerusting? Wat is je visie op pastoraat? c. Zorg zorgdragers In verschillende kerkplantingen hebben we geleerd dat het belangrijk is de dragers van de gemeente niet te vergeten, maar juist in hen te investeren. Wat wordt er aangeboden voor geestelijke groei bij hen? Hoe help je zorgdragers om geestelijk te groeien? Wees niet te idealistisch over wat ze in huis hebben- ze hebben zelf ook hun problemen en patronen waarmee afgerekend moet worden. Wat ga je daaraan doen? d. Vormgeving samenkomsten Wie gaat voor in de samenkomsten/ vieringen? Welke Bijbelvertaling(en) gebruiken jullie? Welke taal (talen) worden op het podium gebruikt en hoe doe je het met vertaling? Wie is daarvoor verantwoordelijk? Wanneer wil je beginnen met samenkomsten? Met welke frequentie?
2
Missie (fase 2)
a. Evangelisatie - hoe contacten leggen? Beschrijf op welke wijze je in contact wilt komen met mensen van je doelgroep die God nog niet kennen. Denk aan alpha of vergelijkbare materialen, athletes in action, enquêtes, sportactiviteiten etc. - welke follow-upactiviteiten? Beschrijf wat je gaat doen om met mensen in contact te blijven, wat zijn de centrale activiteiten? Zijn er vervolgcursussen, doe je iets met een lidmaatschapscursus etc.? - gemeenschapsvorming en lijn naar de gemeente Vaak zijn er verschillende stappen nodig om mensen de gemeente binnen te krijgen. Hoe zie je dat? In welke volgorde? b. Diaconaal/ maatschappelijk werk Wil je graag iets gaan doen met een sociale component van het werk, waar je het maatschappelijke veld mee binnentreed en in dat opzicht een verschil maakt in je wijk? Wanneer zou je dat willen beginnen? Wat zou daarvoor nodig zijn?
3
Discipelschap (fase 3)
a. Gebed Hoe draag je er zorg voor dat je werk gedragen wordt door gebed? Hoe ga je dat vorm geven? Hoe vaak kom je samen voor gebed? Hoe leer je om samen te luisteren naar de stem van de Heilige Geest (bij ICP is daar materiaal over). b. Hoe discipelen? In verschillende kerkplantingen hebben we geleerd dat het belangrijk is je vanaf het eerste begin de vraag te stellen: wat voor christenen wil ik straks graag in deze nieuwe kerk zien groeien? Vervolgens is het belangrijk na te denken hoe je dat gaat doen? Welke discipelschaps materialen gebruik je? Hoe ga je om met mentoraat? Hoe help je jonggelovigen hun vrienden voor Christus te bereiken? 4
Leiderschap (fase 4)
Hoe zie je voor je dat jullie leiders gaan trainen? Hoe zorg je dat je hier niet te lang mee wacht? Wie is hiervoor verantwoordelijk? Hoe ga je dat doen? 5
Vermenigvuldiging
Binnen ICP bepleiten we dat er kerkplantende kerken worden gepland. Omschrijf hoe je voor je ziet dat jullie kerk zich in de toekomst zou kunnen vermenigvuldigen.
