Hoe kan Oudenaarde zijn toeristisch aanbod voor kinderen optimaliseren? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en het recreatiemanagement Academiejaar 2012-2013 Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Opleidingscoördinator Toerisme- en recreatiemanagement Student Jolien Decubber
Howest Professionele bacheloropleidingen Kortrijk , Renaat De Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk
Hoe kan Oudenaarde zijn toeristisch aanbod voor kinderen optimaliseren? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en het recreatiemanagement Academiejaar 2012-2013 Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Opleidingscoördinator Toerisme- en recreatiemanagement Student Jolien Decubber Howest Professionele bacheloropleidingen Kortrijk , Renaat De Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk
Inhoud Woord vooraf .......................................................................................... 6 Abstract ................................................................................................. 7 Inleiding ................................................................................................ 8 Hoofdstuk 1
Oudenaarde algemeen: Wat heeft Oudenaarde te bieden? .......10
1.1
Oudenaarde situering en bereikbaarheid ............................................10
1.2
Het profiel van de bezoeker ..............................................................13
1.3
Reasons to visit ..............................................................................28
Toeristische attracties .............................................................................29 Accommodatie .......................................................................................32 Communicatie ........................................................................................36 1.4
SWOT analyse................................................................................38
Hoofdstuk 2 Kindvriendelijk toerisme als trend; is het zinvol in kindvriendelijke producten te investeren? ...................................................40 2.1
Kinderen als decisionmakers bij het aankoopproces .............................40
2.2
Kinderen als doelgroep ....................................................................42
2.3 Kinderen uit de 2de graad basisonderwijs (8 à 9jaar) als nieuw marktsegment .......................................................................................45 2.4
Wat verstaan we onder kinderparticipatie en kindgericht ontwerpen? ......46
2.5
Concurrentieanalyse: wat kunnen wij leren van de buren? ....................52
2.5.1
Algemeen in Vlaanderen ...............................................................53
Ronse ...................................................................................................53 Lier ......................................................................................................54 Hasselt .................................................................................................56 Mechelen...............................................................................................58
2.5.2
Buitenland ..................................................................................60
Amsterdam............................................................................................60 De Efteling ............................................................................................61 2.6 Checklist voor een kindvriendelijke productontwikkeling van een toeristisch project ..................................................................................................62 Hoofdstuk 3 Oudenaarde?
Voor welke producten toegespitst op kinderen is er ruimte in ......................................................................................65
3.1
Wat heeft Oudenaarde nu te bieden aan kinderen? ..............................65
3.2
Toeristische producten voor kinderen van 8-9 jaar in Oudenaarde. .........68
3.3 Wat zijn de kansen, mogelijkheden voor Oudenaarde op gebied van kindvriendelijkheid? ................................................................................70 3.4
Concrete voorstellen naar het stadsbestuur van Oudenaarde toe ............73
Hoofdstuk 4 Uitwerking van het nieuwe product: Welk product kan een meerwaarde bieden voor Oudenaarde? ......................................................74 4.1
Algemene tips bij het maken van een toeristisch product ......................74
4.2
Projectplan ontwerp: wandeling op stap met Hanske de Krijger ..............77
4.3
Werkmap en verhaal .......................................................................81
4.4
Eindconclusie .................................................................................89
Verklarende woordenlijst .........................................................................91 Bijlagen ................................................................................................92 Lijst met afkortingen ...............................................................................92 Lijst van figuren .....................................................................................93 Lijst van tabellen ....................................................................................94 Bronnen ................................................................................................95
Woord vooraf Dit is hem dan, de bachelorproef, het sluitstuk van mijn opleiding toerisme- en recreatiemanagement. Hieronder kan je het resultaat lezen van maanden hard werken. Het was niet altijd even gemakkelijk. Al van bij het begin was het moeilijk om een goed onderwerp te vinden. Maar met de steun van enkele mensen heb ik dit werk toch tot een goed einde kunnen brengen. Ik wil dan ook van de gelegenheid gebruik maken om deze mensen te bedanken. Mevrouw Vicky Van Den Heede in het bijzonder. Als lector van het vak Projectmatig Onderzoek heeft zij mij geholpen om het juiste onderwerp te kiezen voor mijn bachelorproef. Zij was ook mijn interne begeleider. Ik kreeg heel bruikbare reflecties van haar en kon zo tijdig de nodige structurele aanpassingen aanbrengen. Mevrouw Van Den Heede heeft ook het overgrote deel van mijn werk nagelezen op taalfouten. Verder wil ik het volledige opleidingsteam bedanken voor de kennis die ik bij hen heb kunnen vergaren. Het volledige team van toerisme Oudenaarde en in het bijzonder Hilde Avet, educatief medewerker MOU, verdienen een bedankje. Hilde was altijd bereid om mij bruikbare tips te verschaffen. Ze hielp mij ook aan nuttig bronmateriaal. Het hele team van toerisme Oudenaarde stond steeds klaar om mij te steunen en om nuttige feedback te verschaffen. Ook de kinderen, ouders en leerkrachten met wie ik een gesprek heb gehad over kindvriendelijkheid, wil ik bedanken. Zij brachten heel bruikbare elementen aan voor de uitwerking van deze bachelorproef. Lindsey wens ik ook te bedanken voor de nuttige tips en het hart onder de riem. Anderzijds wil ik ook de mensen bedanken die zorgden voor de morele steun: mijn vriend Damien voor het geduld en de bemoedigende woorden. Mijn andere vrienden en familie bij wie ik altijd terecht kon voor feedback of om even uit te blazen. En “last but not least”, mijn ouders, die mij de kans gegeven hebben om verder te studeren!
Abstract In dit werk worden er aanbevelingen gedaan naar toerisme Oudenaarde toe om hun aanbod voor kinderen uit te breiden. Daarbij ben ik eerst gaan kijken naar het huidige aanbod van Oudenaarde. Ik maak een overzicht van de reasons to visit, de accommodatiemogelijkheden, communicatie en maak enkele conclusies in een SWOT analyse. Daarna ging ik op zoek naar een doelgroep en de kenmerken die bij deze doelgroep horen. Ik voerde hiervoor enkele gesprekken met kinderen, ouders, opvoeders en vat de bruikbaarste zaken samen in tips voor productontwikkelaars die werken aan toeristische producten voor kinderen. Verder analyseer ik de nu al bestaande producten voor de leeftijdsgroep 8-9 jarigen en ga eens kijken wat de buursteden te bieden hebben voor deze kinderen. Zo krijg ik een overzicht op de kansen die Oudenaarde heeft op het vlak van kindvriendelijke producten. Het laatste hoofdstuk van mijn bachelorproef is de case. Hierin werk ik 1 product uit, namelijk een wandeling op kindermaat voor 8 à 9 jarigen. Het geeft een beeld van hoe een goed toeristisch product voor deze leeftijdscategorie er kan uitzien in Oudenaarde.
Inleiding Al van in het begin wou ik een bachelorproef maken die gekoppeld kon worden aan mijn stageplaats op de dienst toerisme van Oudenaarde. Na het definitief loslaten van het onderwerp Ronde Van Vlaanderen moest ik op zoek naar een nieuw onderwerp voor mijn bachelorproef. Mevrouw Van Den Heede heeft mij daarbij heel goed geholpen. Zij vroeg mij “Aan wat denk je als je het woord Oudenaarde hoort?” Door te brainstormen had ik verschillende onderwerpen die relevant zijn voor Oudenaarde. Ik had dus nog te veel keuze. Daarom besloot ik om even na te gaan of alle doelgroepen wel vertegenwoordigd zijn in het toeristisch aanbod van Oudenaarde. Ik had al eerder het gevoel dat er kansen lagen voor een bepaalde doelgroep. Vooral kinderen die in het lager onderwijs zitten kunnen in Oudenaarde weinig hun hartje ophalen. Tijdens mijn stage op de dienst toerisme van Oudenaarde kreeg ik geregeld ouders met kinderen over de vloer. Zij stelden toen meestal de vraag of ze ergens met de kindjes terecht kunnen. Ik vond dit telkens een moeilijke vraag om antwoord op te geven. Tot op heden zijn er weinig programma’s voor kinderen in de stad. Het onderwerp in deze bachelorproef is dus gebaseerd op mijn eigen ervaring die ik had tijdens mijn stageperiode. Hierbij merkte ik op dat er nog potentieel is om een nichedoelgroep aan te trekken in Oudenaarde, namelijk gezinnen met kinderen. Ik besprak mijn bevindingen kort met het diensthoofd van toerisme Oudenaarde en zij ging volledig akkoord. Er moet meer gefocust worden op deze doelgroep. En zo ging ik aan de slag. “Hoe kan Oudenaarde zijn aanbod voor kinderen optimaliseren?” is de hoofdvraag in deze bachelorproef. De bedoeling is dat ik op het einde van dit werk zelf een product kan voorleggen die het aanbod kan versterken. Om meer inzicht te krijgen in deze materie ging ik op zoek naar bronnen die mij een mooie omkadering konden bieden. Ik las de beleidsplannen van ‘Toerisme Vlaamse Ardennen’ en ‘Oudenaarde durft’ na. Daarna ging ik eens kijken wat er in het jaarverslag van de stad te vinden was. Daardoor kreeg ik een globaal beeld van wat er allemaal te beleven valt in Oudenaarde en wat de knelpunten voornamelijk zijn. Hiermee kon ik al een eerste omgevingsschets uittypen. Om deze informatie verder uit te diepen ben ik ook eens gaan kijken op enkele websites o.a. van toerisme Oudenaarde, het Museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen, Centrum Ronde van Vlaanderen, Toerisme Vlaamse Ardennen en toerisme Vlaanderen. Verder ging ik ook praten met de educatief medewerkster van het MOU, Hilde Avet. Zij verschafte mij heel bruikbare tips.
Bert Vandevyvere (medewerker communicatie, financiën en statistiek) zorgde voor cijfermateriaal, dat ik gebruikte om mijn analyses nog verder te onderbouwen. Meer bruikbaar materiaal en tips vond ik in vakbladen, boeken, folders van andere toeristische diensten en door gesprekken te voeren met mensen van toerisme Vlaamse Ardennen, Toerisme Ronse, Toerisme Lier, Toerisme Mechelen, Toerisme Amsterdam. Deze gesprekken en literatuurbundels waren vooral nuttig om mijn doelgroep te kunnen definiëren en om een geschikt product voor deze leeftijdsgroep te ontwikkelen. Concreet bespreek ik de volgende punten: In het eerste hoofdstuk tracht ik een theoretisch kader te scheppen waarin ik informatie verzamel over het aanbod van de stad Oudenaarde. Ik geef een omgevingsschets weer, bekijk zowel het toeristisch aanbod, de accommodatiemogelijkheden en de communicatie in de stad. Op het einde van dit hoofdstuk kan je een SWOT analyse terugvinden. Welke zijn sterke punten en waar liggen de kansen? In hoofdstuk 2 bekijk ik de doelgroep van naderbij. Ik trachtte enkele definiëringen te vormen voor de term kindvriendelijkheid. En ging even kijken wat deze doelgroep zelf leuk vindt aan een bezoek aan een museum, stad, toeristische attractie. Hiervoor had ik gesprekken met een aantal kinderen, ouders en opvoeders. Ik bekeek hier ook de bestaande producten voor deze doelgroep in buursteden. Dit resulteerde in een checklist die ontwikkelaars kunnen gebruiken bij het maken van een kindvriendelijk product. Hoofdstuk 3 schetst het huidige aanbod in Oudenaarde voor kinderen en meerbepaald voor kinderen met de leeftijd 8 à 9 jaar. Hier vorm ik al een eerste eindconclusie in de vorm van enkele praktische punten die opgenomen kunnen worden in het strategisch beleidsplan. In hoofdstuk 4 kan je de case van deze bachelorproef terugvinden. In deze case werk ik één mogelijk product uit dat een meerwaarde kan bieden voor het toeristisch aanbod in Oudenaarde. Hierbij heb ik rekening gehouden met alle vergaarde informatie uit de vorige hoofdstukken. Direct na de uitwerking van mijn wandeling kan je een eindconclusie terug vinden.
10
Hoofdstuk 1 Oudenaarde algemeen: Wat heeft Oudenaarde te bieden? Om de inhoud van dit werk te staven is een goede beschrijving van het hoofdonderwerp vereist. Dit hoofdstuk bevat een duidelijke omgevingsschets van Oudenaarde en geeft onder andere antwoord op de volgende vragen: Hoe profileert de stad zich op vlak van toerisme? Welke trends worden toegepast in hun strategie? Wat is het huidige aanbod voor de toerist? 1.1
Oudenaarde situering en bereikbaarheid
Oudenaarde is een stad in het zuidwesten van de provincie Oost-Vlaanderen en maakt deel uit van de toeristische regio Vlaamse Ardennen. “De toeristische regio omvat, zoals erkend wordt door Toerisme Vlaanderen en Toerisme OostVlaanderen, 4 steden en 13 gemeenten: De steden Geraardsbergen, Oudenaarde, Ronse en Zottegem en de gemeenten Brakel, Gavere, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lierde, Maarkedal, Oosterzele, SintLievens-Houtem, Wortegem-Petegem, Zingem en Zwalm.”1 Oudenaarde heeft ongeveer een oppervlakte van 7000 hectare waar bijna 30 000 inwoners verblijven.2 “
Figuur 1: Oudenaarde in de provincie Oost-Vlaanderen 3
1
Strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Vlaamse Ardennen 2009-2012, http://www.toerismevlaamseardennen.be/uploadedFiles/_producten/nieuwsberichten/Vlaamse_Ardennen/SPVA %20volled%2020090905.pdf . Geraadpleegd op 15 november 2012. 2 (D. b. Oudenaarde 2012). Geraadpleegd 15 november 2012. 3 Kaart Oudenaarde. http://www.vlaanderen-fietsland.be/fietsroutes.php?gemeente=oudenaarde. Geraadpleegd 15 november 2012.
11
Oudenaarde situeert zich ongeveer 25 kilometer ten zuiden van Gent. Dat maakt Gent een belangrijke doelgroep voor de stad Oudenaarde. Zoals te zien is in tabel 1. Ongeveer 226 van de in totaal 104394 bezoekers aan het MOU zijn inwoners van Gent.
Tabel 1: Extract uit recreatex met bezoekersaantallen MOU per postcode 5
4 5
Deze cijfers gaan over de periode:16/03/2012 tot 31/12/2012 Recreatex kassysteem toerisme Oudenaarde. Geraadpleegd 10 maart 2013.
12
Maar ook voor heel wat kleine dorpjes en gemeenten uit de buurt vormt Oudenaarde een grote aantrekkingspool. De stad heeft 14 deelgemeenten: Oudenaarde centrum, Leupegem, Volkegem, Bevere, Nederename, Ename, Eine, Mater, Heurne, Edelare, Welden, Melden, Mullem en Ooike. Ik zal mij in dit werk vooral concentreren op het centrum, de stadskern van Oudenaarde. Dit omdat in dit centrum de meeste toeristische bezienswaardigheden gevestigd zijn.
Figuur 2: Deelgemeenten van Oudenaarde6
Oudenaarde ligt aan de Schelde en heeft ook een jachthaven. Deze ligging biedt Oudenaarde bijkomende toeristische troeven. Maar de aanwezigheid van de rivier en de jachthaven werd toe nu toe weinig benut. “De Schelde vormt een natuurlijke en aantrekkelijke verbindingsas met Gent. Een samenwerkingsverband Gent-Oudenaarde via de Scheldeas biedt perspectieven voor cultuurtoeristen.”7 Oudenaarde is goed bereikbaar met de auto maar ook met het openbaar vervoer en zelfs met de boot. De autocar is een van de meest gebruikte transportmiddelen om zich in groep te verplaatsen over korte afstand. Het is ook een populaire vervoersmanier om een bezoek aan Oudenaarde te brengen, heel wat organisaties en scholen maken hiervan gebruik. Oudenaarde ligt dicht bij de grens met Wallonië en is ook van daaruit vlot bereikbaar. De E17 en N60 vormen samen 2 belangrijke verbindingswegen naar Oudenaarde. Individuele bezoekers zullen eerder geneigd zijn om de auto te nemen en kunnen dus ook gebruik maken van deze vlotte verbinding tussen de autostrades en de hoofdweg N60. Daarnaast is de binnenstad ook gemakkelijk te bereiken met de bus. Oudenaarde heeft een goede verbinding met enkele omliggende kernen de belangrijkste zijn: Ronse, Avelgem, Zottegem, Gent, Deinze, Geraardsbergen en Waregem. De bus heeft een halte op de markt, dicht bij alle bezienswaardigheden.
6
Kaart deelgemeenten Oudenaarde. http://www.ethesis.net/oudenaarde/oudenaarde_deel_c.htm. Geraadpleegd 15 november 2012. 7 Strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Vlaamse Ardennen 2009-2012, http://www.toerismevlaamseardennen.be/uploadedFiles/_producten/nieuwsberichten/Vlaamse_Ardennen/SPVA %20volled%2020090905.pdf . Geraadpleegd op 15 november 2012.
13
Vlakbij de markt is ook de toeristische dienst gevestigd, in het stadhuis. Ook met de trein is de stadskern vlot bereikbaar, vanaf het station is het ongeveer 10 minuten stappen tot aan de markt. Er zijn twee belangrijke spoorlijnen die dwars door Oudenaarde lopen: de lijn Brussel - Kortrijk en Gent - Ronse. Oudenaarde heeft ook een passantenhaven, bij een oude Scheldearm net buiten het centrum van de stad. Ook in de stad zelf zijn heel wat inspanningen gedaan om de bereikbaarheid en mobiliteit zo goed mogelijk uit te bouwen. Er zijn gratis parkeergelegenheden aan de Ham en de Woeker. Deze gratis parkings zijn aangeduid met parkeerroute wijzers. Verder zijn er ook Blauwe zones en betalende parkeerzones in het centrum en daarbuiten. Ook de fiets is een belangrijk vervoersmiddel in het centrum. Op de website van toerisme Oudenaarde staat een uitvoerige beschrijving te lezen over de fietsmogelijkheden binnen de stadskern. Heel wat mensen gebruiken in Oudenaarde de fiets om zich te verplaatsen naar school, winkels, het werk,…Om tot in de stad te geraken kan je gebruik maken van het fietsnetwerk Vlaamse Ardennen. Dat zorgt dat ook heel wat recreatieve fietsers hun weg naar Oudenaarde vinden. Alle bezienswaardigheden liggen op ongeveer een straal van 5 km bij elkaar, dat maakt de stad ook toegankelijk voor voetgangers. Voor hen zijn er bewegwijzeringen binnen de stad aanwezig. Hieruit kunnen we besluiten dat er heel wat inspanningen worden gedaan om de kern veilig te houden voor fietsers, wandelaars. En zo is het ook de bedoeling om de stadskern zoveel mogelijk verkeervrij te maken. 1.2
Het profiel van de bezoeker
Om een nieuw product te ontwikkelen of een analyse te maken van een stad zijn cijfers in verband met bezoekersaantallen heel belangrijk. Hieronder geef ik de belangrijkste getallen voor Oudenaarde weer en vorm hierbij enkele conclusies. Eerst en vooral wil ik de cijfers bekijken in een groter kader. Oudenaarde is gelegen in de Vlaamse Ardennen. Maar heeft deze stad een belangrijke rol op toeristisch vlak binnen deze regio? De Vlaamse Ardennen zijn in totaal goed voor 207429 overnachtingen in 2011 en 74.046 aankomsten8. Dat maakt samen een totaal van 281475 personen die verbleven in of een bezoek brachten aan de regio. Wanneer we kijken naar het aantal aankomsten en overnachtingen in alle steden en gemeenten die behoren tot de regio Vlaamse Ardennen, dan zien we dat Oudenaarde de 2de grootste aantrekkingspool9 is in deze regio met 47709 personen10. Deze tabel is wel niet volledig, er ontbreken enkele cijfers. 11 Maar we kunnen besluiten dat Oudenaarde zorgt voor meer dan 16% van het totaal aantal aankomsten en overnachtingen in de Vlaamse Ardennen.
8
Zie tabel 2 en 3 op de volgende pagina’s Geraardsbergen doet beter en telt het meeste aankomsten en overnachtingen in de regio Vlaamse Ardennen. 10 Zie tabel 3 11 Steden waarvan de cijfers ontbreken zijn: Zottegem, Gavere, Herzele, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Oosterzele, Sint-Lievens-Houtem en Zingem. 9
14
AANTAL OVERNACHTINGEN IN 2011 Land van herkomst
Vlaamse Ardennen Hotels
Campings
Vakantieparken
Logiesvormen
Totaal
voor doelgroepen
België
37.383
45.652
0
76.916
159.951
Nederland
8.188
6.207
0
1.954
16.349
Duitsland
4.247
1.540
0
183
5.970
Frankrijk
2.580
567
0
338
3.485
Verenigd Koninkrijk
3.329
646
0
524
4.499
Luxemburg
61
25
0
0
86
Ierland
103
14
0
13
130
Denemarken
276
23
0
254
553
Zweden
237
12
0
91
340
Finland
120
12
0
0
132
15
Italië
2.143
117
0
49
2.309
Spanje
2.219
131
0
4
2.354
Portugal
48
2
0
1
51
Griekenland
251
1
0
0
252
Oostenrijk
136
83
0
4
223
Polen
791
69
0
313
1.173
Tsjechië
1.016
7
0
0
1.023
Hongarije
64
40
0
0
104
Roemenië
1.333
1
0
0
1.334
Noorwegen
964
7
0
28
999
Zwitserland
443
77
0
0
520
Rusland
158
10
0
144
312
V.S. Amerika
2.211
18
0
1
2.230
Canada
78
10
0
18
106
16
Japan
150
0
0
0
150
China
523
0
0
0
523
India
97
0
0
0
97
Israël
99
0
0
0
99
Turkije
53
0
0
0
53
Australië
751
32
0
1
784
Brazilië
16
0
0
0
16
Andere
1.177
38
0
7
1.222
BUITENLAND
33.862
9.689
0
3.927
47.478
ALGEMEEN TOTAAL
71.245
55.341
0
80.843
207.429
t oer i sme
vlaanderen
Planning & Onderzoek Tabel 2: Overnachtingen 2011 in de Vlaamse Ardennen 12
12
Toerisme in Cijfers. http://www.toerismevlaanderen.be/toerisme-cijfers-2011-xl. Geraadpleegd 10 maart 2013.
17
VLAAMSE ARDENNEN AANTAL AANKOMSTEN IN 2011
2011
Land van herkomst
Hongarije
42
Roemenië
112
België
56.032
Noorwegen
99
Nederland
7.338
Zwitserland
232
Duitsland
2.314
Rusland
112
Frankrijk
1.978
V.S. Amerika
402
Verenigd Koninkrijk
2.064
Canada
50
Luxemburg
44
Japan
42
Ierland
68
China
97
Denemarken
263
India
39
Zweden
159
Israël
39
Finland
89
Turkije
35
18
Italië
924
Australië
52
Spanje
456
Brazilië
11
Portugal
32
Andere
354
Griekenland
24
BUITENLAND
18.014
Oostenrijk
79
ALGEMEEN TOTAAL
74.046
Polen
274
Tsjechië
190
Tabel 3: Aankomsten in 2011 in de Vlaamse Ardennen 13
13
Toerisme in cijfers. http://www.toerismevlaanderen.be/toerisme-cijfers-2011-xl. Geraadpleegd 10 maart 2013.
19
Aankomsten en overnachtingen – per gemeente (2011)
Begrepen in de cijfers zijn zowel de echte vakanties als de verblijven in verband met congressen, seminaries, conferenties en andere beroepsdoeleinden. In de gemeenten die niet in deze tabel voorkomen, werden ge en overnachtingen geregistreerd. Een asterisk (*) staat voor vertrouwelijkheid vanwege onvoldoende logiesverstrekkende inrichtingen in deze gemeente. Contactpersonen voor bijkomende inlichtingen: Didier Mercier (
[email protected]). Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie.
Aankomsten
Overnachtingen
Provincie of stad
Totaal
Belgen
Vreemdelingen
Totaal
Belgen
Vreemdelingen
Provincie OostVlaanderen
796.460
365.517
439.943
1.705.785
792.464
913.321
Oudenaarde
15.291
8.651
6.640
32.418
17.506
14.912
Geraardsbergen
16.512
12.263
4.249
66.670
55.566
11.104
Ronse
10.632
9.134
1.498
24.901
21.271
3.630
Zottegem
/
/
/
/
/
/
Brakel
7.082
6.429
653
15.076
13.451
1.625
Gavere
/
/
/
/
/
/
Herzele
/
/
/
/
/
/
Horebeke
/
/
/
/
/
/
20
Kluisbergen
9.386
7.644
1.742
22.734
19.250
3.484
Kruishoutem
/
/
/
/
/
/
Lierde
/
/
/
/
/
/
Maarkedal
3.506
3.333
173
8.848
8.421
427
Oosterzele
/
/
/
/
/
/
Sint-LievensHoutem
/
/
/
/
/
/
WortegemPetegem
1.626
912
714
6.581
2.329
4.252
Zingem
/
/
/
/
/
/
Zwalm
3.410
2.292
1.118
9.735
4.573
5.162
Vlaamse Ardennen indicatie
67.445
50.658
16787
211.864
142.367
44.596
Tabel 4: Aankomsten en Overnachtingen in de gemeenten en steden van de regio Vlaamse Ardennen 14
14
Toerisme in cijfers. http://www.toerismevlaanderen.be/toerisme-cijfers-2011-xl. Geraadpleegd op 10 maart 2013.
21
Verder wil ik de cijfers binnen Oudenaarde bekijken. Oudenaarde heeft de laatste jaren geen grote inspanningen gedaan om hun bezoekersaantallen goed bij te houden. Dat blijkt ook uit het strategisch beleidsplan Vlaamse Ardennen: “Hoeveel toeristen precies de infokantoren in de Vlaamse Ardennen bezoeken, is niet exact weer te geven. De cijfers van het infokantoor in Oudenaarde ontbreken, terwijl dit een Vlaanderen infokantoor is en vermoedelijk de meeste toeristen ontvangt. Ook de cijfers van Brakel en Lierde ontbreken. U kunt de beschikbare cijfergegevens als bijlage vinden of op aanvraag bekomen.” Maar in het jaarverslag van 2011 kon ik toch de volgende cijfers terugvinden in verband met bezoeken aan het toeristisch infokantoor: BEZOEKERS TOERISTISCH INFOKANTOOR 15 • Bezoekers infokantoor: 15.000 (12.000 in 2010) • Totaal bezoekersaantal 2011 (*): 38.948 (31.219 in 2010) (*) inclusief bezoekers infokantoor. Er is dus een duidelijke stijging merkbaar in vergelijking met 2010. Het infokantoor bevindt zich in het stadhuis van Oudenaarde. Dit is de meest bezochte bezienswaardigheid in de stad en 1 van de weinige bezienswaardigheden waar bezoekersaantallen worden bijgehouden. Om deze cijfers van bezoeken aan het stadhuis te interpreteren moet ik eerst nog een kleine kanttekening maken. Tot voor 17 maart 2012 was dit nog geen museum en kon je enkel een bezoek brengen aan de zilvercollectie, de Lakenhalle en eventueel de schepenzaal en volkszaal. Op 17 maart 2012 opende in het stadhuis het nieuwe museum het MOU. Hier kunnen zowel groepen als individuele personen terecht voor een bezoek. Het is de bedoeling dat met de opening van het nieuwe museum MOU het bezoekersaantal verdubbelt. Er moet een grens gehaald worden. Het openingsweekend was al meteen een voltreffer: 1906 bezoekers bezochten het MOU. Nadien zijn er nog heel wat inspanningen gedaan om bezoekers aan te trekken en dat blijft zijn vruchten afwerpen. Gemakkelijkheidshalve deel ik de cijfers op in groepsbezoeken en individuele bezoekers. Wanneer we kijken naar het aantal groepsbezoeken in 201116, voor de opening van het MOU, zien we dat er 632 groepen een bezoek brachten aan het museum. We kennen een stijging met 168 groepen en daarmee zitten we terug in de trend van de topjaren. Dit is deels te verklaren door het terug tentoonstellen van de zilvercollectie in een vernieuwde opstelling. De OostVlaamse groepen blijven de ranglijst aanvoeren met meer dan 300
15 16
Jaarverslag Oudenaarde 2011. Geraadpleegd op 27 november 2012. Jaarverslag Oudenaarde 2011. Geraadpleegd op 27 november 2012.
22 groepsbezoeken, wat nog eens de helft meer is in vergelijking met 2010. De groepen afkomstig uit Wallonië kenden dan weer een sterke terugval van ongeveer 50%, van 29 bezoeken gereduceerd naar 14. Daarnaast zijn ook het aantal buitenlandse en Limburgse groepsbezoeken duidelijk gestegen.
Tabel 5: Groepsbezoeken Oudenaarde 2011 17
Tabel 6: Herkomst groepsbezoeken 18
We weten nu al vanwaar de meeste groepen komen. Maar hoe zijn deze groepen samengesteld? Daarvoor hebben we meer informatie nodig over deze doelgroepen. Uit tabel 7 concludeer ik dat de groep bedrijven en vriendenkringen de grootste groep vormt. Ze zorgen voor meer dan de helft van het totaal aantal groepsbezoeken. Op de tweede plaats, maar met een lichte daling, bevinden zich de sociaal-culturele verenigingen. Ook de groep van 55 plussers, die gezakt zijn naar de voorlaatste plaats, kende een relatief sterke daling met ongeveer 25%.
17 18
Jaarverslag stad Oudenaarde 2011. Geraadpleegd 27 november 2012. Jaarverslag stad Oudenaarde 2011. Geraadpleegd 27 november 2012.
23
Tabel 7: Doelgroepen groepsbezoeken Oudenaarde 2011 19
Tabel 8: Groepsbezoeken 2012 20
Na de opening van het museum op 17 maart 2012 zijn er ongeveer 740 groepen langs geweest in het MOU.21 Wanneer we kijken naar de individuele bezoekers zien we dat voor de opening van het MOU de cijfers niet altijd even nauwkeurig bijgehouden werden. Wel zijn er enkele conclusies in het jaarverslag te lezen: “Het totale aantal individuele bezoekers bedroeg 2701. Dit is in vergelijking met het jaar voordien een stijging met meer dan 80%. Ook dit is deels te verklaren door het terug tentoonstellen van de zilvercollectie in een vernieuwde opstelling. De grootste groep van de individuele bezoekers aan het stadhuis komt opnieuw uit de provincie OostVlaanderen. Antwerpen blijft nog steeds op de tweede plaats, al is het verschil met West-Vlaanderen miniem. Wat ook meteen opvalt, is het grote aantal buitenlandse bezoekers. Deze groep zorgt voor een vijfde van de totale individuele bezoekers. Daarna volgen respectievelijk Vlaams-Brabant, Limburg en Wallonië, dat de rij afsluit met 1%.
19 20 21
Jaarverslag stad Oudenaarde 2011. Geraadpleegd 27 november 2012. Cijfers uit recreatex kassasysteem van toerisme Oudenaarde. Geraadpleegd 10 maart 2013. Dit gaat over de periode 17 maart 2012 – 31 december 2012.
24 Wat de buitenlandse bezoekers betreft: die komen nog steeds voor het grootste deel uit Nederland en Frankrijk. Daarnaast bezochten ook enkele nietEuropeanen onze stad: Amerikanen, Australiërs, …” Wanneer ik de periodestaat bekijk uit recreatex, de server van Oudenaarde waarop de individuele bezoekers aan het stadhuis bijgehouden worden, dan zie ik dat er 2703 bezoekers waren in de periode van 1 januari 2011 tot 31 december 2011. De doelgroep die hier het meest vertegenwoordigd is zijn de 55 +’ers. Dat is duidelijk te zien in de periodestaat van 201122. Toen bezochten 1084 personen ouder dan 55 het stadhuis. De leeftijdscategorie die het minst vertegenwoordigd was zijn de 12 tot 18 jarigen maar ook de studenten en kinderen jonger dan 12 jaar bezochten maar matig het stadhuis. Het MOU moet een meerwaarde bieden voor Oudenaarde en zijn bezoekers. Momenteel is de toestroom nog altijd heel goed. Gemiddeld 30 individuele bezoekers per dag. In totaal bezochten in de periode van 16 maart 2012 tot 31 oktober 2012, 10003 individuele bezoekers het nieuwe museum MOU. 23 De meeste van deze bezoekers zijn uiteraard afkomstig uit Oudenaarde zelf. Dit is te verklaren door het feit dat inwoners gratis toegang krijgen tot het museum. Verder is te zien dat ook Gent, Ronse, Maarkedal, Wortegem-Petegem en Antwerpen voor de grootste bezoekersaantallen zorgen in het MOU. Wanneer we kijken naar welke doelgroepen vooral vertegenwoordigd zijn bij de individuele bezoekers aan het MOU dan zien we dat het grootste aantal volwassenen zijn tussen 18 en 54 jaar. Op de 2de plaats komen de 55+’ers met 2460 personen. Een 3de plaats is voor de inwoners van Oudenaarde die gratis een bezoek mogen brengen aan het museum. De leeftijdscategorie van 12 tot 18 jaar is nog steeds het minst vertegenwoordigd. Opvallend is wel dat er heel wat meer studenten en kinderen jonger dan 12 jaar de weg vinden naar het museum. Dit is deels te verklaren door de inspanningen die gedaan worden om kinderen jonger dan 12 aan te trekken in het MOU: zo is er bijvoorbeeld een zoektocht uitgewerkt, aan de hand van allerlei vraagjes word je door het museum geloodst. Ook waren er speciale acties tijdens de kadeefeesten, op openmonumentendag en op erfgoeddag.
22 23
Cijfers recreatex kassasysteem toerisme Oudenaarde. Tabel 9. Geraadpleegd 31 oktober 2012. Cijfers recreatex kassasysteem toerisme Oudenaarde. Geraadpleegd 31 oktober 2012.
25
Tabel 9: Periodestaat individuele bezoeken 2011
Tabel 10: Individuele bezoekers MOU maart 2012 tot en met oktober 2012
26 Naast het stadhuis zijn er nog 2 belangrijke bezienswaardigheden waarover cijfers terug te vinden zijn in het strategisch beleidsplan van de Vlaamse Ardennen namelijk het centrum Ronde van Vlaanderen en het Pam Ename. Deze cijfers dateren uit de jaren 2000 tot en met 2006 en zijn niet meer relevant voor de situatie nu in Oudenaarde. Wat wel nog relevant is zijn de bezoekersaantallen van huis de Lalaing. Dit atelier, waar wandtapijten geconserveerd en gerestaureerd worden, was voor de opening van het museum een aparte bezienswaardigheid in Oudenaarde. Met de inrichting van het nieuwe museum in het stadhuis werd huis de Lalaing ook onderdeel van het MOU. Dit is de 2de locatie van het museum en met eenzelfde ticket kan je zowel een bezoek brengen aan het stadhuis als aan Huis de Lalaing. Voor de opening van het museum mocht Huis de Lalaing 1614 mensen ontvangen. Nu huis de Lalaing de 2de locatie van het MOU is geworden kan men niet meer met zekerheid zeggen hoeveel personen een bezoek brengen aan huis de Lalaing, omdat deze cijfers nu in de bezoekersaantallen van het MOU opgenomen worden.
Tabel 11: Periodestaat 2011 Huis de Lalaing 24
Ik heb nu enkele conclusies gegeven bij de bezoekersaantallen van de grootste bezienswaardigheid het stadhuis en de aantallen van de bezoekers aan het infokantoor. Verder is het ook belangrijk om even te kijken wat Oudenaarde biedt aan mensen die de stad voor enkele dagen willen bezoeken. Wat de capaciteit van overnachtingsmogelijkheden betreft zijn er in Oudenaarde 71 hotelkamers beschikbaar en 166 personen kunnen overnachten in een B&B.
24
Cijfers recreatex kassasysteem toerisme Oudenaarde. Periode 1 januari tot 31 december 2011 (voor de opening van het MOU)
27 Uit de cijfers die we hiervoor bekeken kunnen we opmaken dat 32418 mensen verbleven in Oudenaarde. Waaronder heel wat Belgen, namelijk 17506 maar ook een bijna even groot aantal (14912 personen) van buitenlandse origine verbleven in de stad. Binnen de Vlaamse Ardennen doet enkel Geraardsbergen het beter op vlak van aantal overnachtingen. Dit doordat Geraardsbergen de laatste jaren heel wat inspanningen deed om zijn aantal bedden sterk op te trekken. Zo was er de renovatie van enkele hotels en is er een nieuw hotel bijgekomen. Ook de B&B’s doen het goed. Maar Oudenaarde blijft een belangrijke stedelijke kern met belangrijke toeristische aantrekkingspolen en zorgt voor ongeveer 15% van de overnachtingen in de Vlaamse Ardennen. In de nabije toekomst zal het overnachtingsaanbod in Oudenaarde nog verder uitgebreid worden. Niet alleen komen er elk jaar heel wat B&B uitbaters bij. Er zijn ook plannen voor een nieuw hotel op de Ham. Dit hotel zal beschikken over 58 kamers. Ik bekeek voornamelijk de cijfers uit 2011. De conclusies die we uit het bovenstaande kunnen trekken zijn de volgende: Binnen de Vlaamse Ardennen speelt Oudenaarde een belangrijke rol. Niet alleen heeft de stad een rijk patrimonium waar een groot aantal bezoekers op afkomen, ze zorgt ook voor bijna 1/5 van de overnachtingen in deze regio. Het infokantoor in Oudenaarde is een erkend Vlaanderen infokantoor en kende in 2011 een toestroom van 15000 personen. De grootste bezienswaardigheid in Oudenaarde is het stadhuis. Hier moeten we een duidelijk onderscheid maken tussen het stadhuis voordat het museum werd en het stadhuis na de opening van het museum MOU. De opening van het MOU zorgde voor een duidelijk keerpunt. Zowel het aantal groepsbezoeken als individuele bezoekers stijgen fors. Op 8 maanden tijd heeft het individuele bezoekersaantal van het MOU al de 10 000 bezoekers overschreden. Als je weet dat het aantal individuele bezoekers in 2011 slechts 2701 bezoekers bedroeg dan kunnen we zeker spreken van een succes. Het grootste deel van de bezoekers aan Oudenaarde, zowel aan het MOU als aan het infokantoor zijn mensen die ouder zijn dan 55 jaar. Er is de mogelijkheid om demografisch nieuwe doelgroepen aan te trekken zoals gezinnen met kinderen, grootouders op stap met de kleinkinderen, schoolgroepen,…De meeste bezoekers zijn afkomstig uit Vlaanderen. Een mogelijkheid dus om nieuwe bezoekers aan te trekken ligt geografisch buiten Vlaanderen, dat kunnen we zien in de statistieken van groepsbezoeken en herkomst.
28 1.3
Reasons to visit
Oudenaarde positioneert zich op verschillende vlakken. Geografisch wordt Oudenaarde gezien als het hart van de Vlaamse Ardennen en als Scheldestad. Oudenaarde is het vertrekpunt voor een verdere verkenningstocht door de Vlaamse Ardennen, “Vlaanderens mooiste landschap”. Toeristisch en historisch wordt de stad gezien als eerst en vooral een historische stad met een rijk patrimonium, waarbij het stadhuis het pronkstuk is. Door de installatie van het museum MOU in het stadhuis krijgt Oudenaarde nog meer bekendheid op cultureel vlak. Het stadhuis is meer dan alleen een gebouw het houdt in: het MOU, de wandtapijten, Zilvercollectie, schitterende architectuur die nog duidelijk zichtbaar is op de zolder, schilderijen van Adriaan Brouwer,… Maar het is vooral de tapijtweefkunst die zorgde voor de bekendheid van Oudenaarde over de hele wereld. Verder positioneert de stad zich als stad van de Ronde van Vlaanderen (RVV). Dit op het deeldomein sport en recreatie. De stad wil zich hierop verder concentreren en de verdere uitbouw verzekeren. De stad ziet zichzelf als het centrum van de Vlaamse Ardennen. Een 3de vlak waarop Oudenaarde zich wil profileren is het biertoerisme. Oudenaarde was vroeger heel rijk aan brouwerijen. En nu nog zijn er een aantal actief: Liefmans, Braeckman, Roman, Cnudde,Smiske,…Deze zijn echter wel enkel te bezoeken op afspraak en in groep. Ook is er nog steeds de mogelijkheid om een bierbrouwerwandeling te doen, daarin zitten niet alleen de brouwerijen maar ook restanten van oudere brouwhuizen die bezocht worden. Een concrete, eenzijdige positionering is er dus niet. Maar laat het wel duidelijk zijn: het aspect Vlaamse Ardennen krijgt hier wel de bovenhand. Ik heb ook de indruk dat Oudenaarde meer en meer zal gezien worden als stad van De Ronde van Vlaanderen. Het is een stad waar cultuur en natuur elkaar vinden. Een stad met vele profileringen wat op zich niet slecht is. Een brede productmix zorgt voor een grotere aantrekkingskracht bij verschillende doelgroepen. Gevaar hierbij is wel dat 1 van de positioneringvormen soms wat minder aandacht dreigt te krijgen. Het is een kunst om al deze zaken levendig te houden. In de toekomst wil Oudenaarde groeien en zich nog beter profileren op de toeristische kaart. De uitbouw van een museum, het MOU is al een stap in de goede richting. Ik heb het geluk gehad om de afwerking, opening en eerste weken van het museum mee te maken, tijdens mijn stageperiode. Er is heel veel tijd en geld in de promotie gestoken. De campagne was opgebouwd rond enkele foto’s die Stephan Vanfleteren genomen heeft van inwoners van Oudenaarde.
29 Deze inwoners stellen enkele figuren uit de geschiedenis voor: Margaretha van Parma, Lodewijk 14, Adriaan Brouwer, Jan Van Pamele en Marilou (die de toekomst voorstelt). De campagne heeft zijn effect niet gemist. Op het openingsweekend kwamen maar liefst 1906 bezoekers langs in het MOU. Ook het binnenhalen van de aankomst Ronde Van Vlaanderen moet een hefboom zijn voor het toerisme in Oudenaarde. Vooral de horeca zal hiervan kunnen meeprofiteren. Ook zal dit zorgen voor een toestroom van toeristen in het weekend van de Ronde. Fietsproducten kunnen ook verder uitgewerkt worden. Wat heeft Oudenaarde ons concreet te bieden? Hieronder geef ik een opsomming van de verschillende toeristische attracties, de evenementen, communicatie en accommodatiemogelijkheden in de stad. Toeristische attracties Wanneer er een analyse van een regio, stad of gemeente gemaakt wordt is niet enkel de situering en het profiel van de bezoekers belangrijk. Het is ook nuttig om een analyse te maken van de toeristisch recreatieve beleving. Zoals eerder aangegeven speelt Oudenaarde een belangrijke rol in de regio Vlaamse Ardennen. “Oudenaarde heeft een groot aantal beschermde monumenten. Op basis van deze unieke positie wordt Oudenaarde vaak als 2de kunststad van Oost-Vlaanderen aanzien en heeft de stad een unieke plaats verworven als toeristisch centrum in de Vlaamse Ardennen. Oudenaarde wordt vaak als uitvalsbasis naar voren geschoven voor een verkenning van de regio,”25 staat te lezen in het structuurplan. Het is daarom niet onbelangrijk om het aanbod in Oudenaarde te koppelen aan de algemene visie van de regio waartoe de stad behoort. De opdelingen die men hanteert in de analyse van het aanbod in de Vlaamse Ardennen zijn de volgende: -
25
culturele en cultuurhistorisch aanbod routegebonden openluchtrecreatie recreatief medegebruik en niet-routegebonden openluchtrecreatie recreatiedomeinen, speeltuinen, all weather infrastructuur hoeve- en plattelandstoerisme evenementen logies
Strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Vlaamse Ardennen 2009-2012, http://www.toerismevlaamseardennen.be/uploadedFiles/_producten/nieuwsberichten/Vlaamse_Ardennen/SPVA %20volled%2020090905.pdf . Geraadpleegd op 10 december 2012.
30 Deze indeling kan perfect gebruikt worden om de toeristische attracties van Oudenaarde in een handig overzichtje te gieten. Hieronder geef ik een tabel weer met alle belangrijke bezienswaardigheden opgedeeld in verschillende deeldomeinen, over de logiesmogelijkheden geef ik later in dit hoofdstuk nog meer uitleg. Cultuur en cultuurhistorisch aanbod
Routegebonden openluchtrecreatie
Beschermde monumenten MOU PAM Ename Erfgoedcentrum Ename CRVV Brouwerijbezoeken Molens (molenpatrimonium) Begijnhof Liedts park met kasteel
Wandelen met o.a. de stadswandeling Fietsen en MTB Ruiter- en menroutes Autoroute Vespatocht Varen op de Schelde Bustocht (RVV route / Vlaamse Ardennen route)
Niet routegebonden openluchtrecreatie
Donkvijver met The Outsider Bos ’t Ename Golf- Domein de Ghellinck
All-weather infrastructuur
Binnenspeeltuinen Het zwembad:de zwem com Bowling Stones
Huifkartocht Verblijf in een hoeve Streekbieren Braeckman jenever
Wielerwedstrijden vooral RVV (+nevenevenementen RVV voor oldtimers, retroronde, …) Adriaan Brouwer bierfeesten Erfgoeddag, museumnacht
Hoeve- en plattelandstoerisme
Evenementen
Tabel 12: Bezienswaardigheden Oudenaarde
31 De grootste troef van Oudenaarde is natuurlijk het rijke verleden waardoor er een aantal belangrijke historische en culturele attracties in de stadskern gelegen zijn. Oudenaarde telt heel wat bezienswaardigheden, waarvan enkele geklasseerd zijn: o.a. het stadhuis, de Sint-Walburgakerk, het Onze-LieveVrouwehospitaal, het begijnhof, de cascadefontein in Pamele, de Onze-LieveVrouwekerk van Pamele, het Zwartzusterklooster, de Abdij Maagdendale, Huis de Lalaing, de volkstuintjes, het station, de jachthaven, enkele brouwerijen…De grootste topper in dit lijstje is natuurlijk het stadhuis samen met Huis De Lalaing, zij vormen samen het MOU. Wat de musea betreft zijn er 3 belangrijke in Oudenaarde: Het MOU, CRVV en het provinciaal archeologisch museum/ provinciaal erfgoedcentrum van Ename. De stad heeft niet alleen een rijkelijk historisch en archeologisch verleden ook industrieel heeft het wat te bieden. Zo zijn er nog ruines van oude textielfabrieken te bezichtigen en een bezoek aan Huis De Lalaing, het atelier waar wandtapijten geconserveerd en gerestaureerd worden, is een must. Oudenaarde heeft ook een bierverleden, een aantal brouwerijen zijn nu nog actief zoals Liefmans, Roman en Cnudde. Openluchtrecreatie vormt een belangrijk deel in de aantrekkingskracht van een stad, Oudenaarde is hierin niet anders. Naast de routegebonden mogelijkheden, die je bijna in elke stad kan vinden, heeft Oudenaarde ook nog enkele andere alternatieven zoals de donkvijvers, Bos ’t Ename, domein de Ghellicnk… Evenementen zijn eveneens een belangrijk onderdeel van de vrijetijdsbesteding. Heel wat steden worden bezocht naar aanleiding van evenementen. Oudenaarde heeft er een aantal waaraan de stad meewerkt. Zoals de Ronde van Vlaanderen, het wielerevenement waar in Oudenaarde en omstreken heel wat rond te doen is. Ook de week na de doortocht van de profs is er de Ronde voor beloften. Naast deze wielerwedstrijd komt ook de 3daagse de Panne aan in Oudenaarde. Enkele andere evenementen zijn erfgoeddag met een boottocht, Ronde van Vlaanderen voor Oldtimers, Adriaan Brouwer bierfeesten, …Er zijn natuurlijk nog heel wat andere evenementen georganiseerd in de stad Oudenaarde en de deelsteden, maar deze zijn toeristisch gezien minder relevant omdat zij vooral inwoners aantrekken. Oudenaarde staat niet voor niets gekend als tweede kunststad van OostVlaanderen. Dit aspect kan gebruikt worden als toeristische aanknopingspunt voor de stad waarrond perfect een wandeling kan gemaakt worden. De cultuurhistorische troeven hebben een link met het landschap van de Vlaamse Ardennen, wat een 2de aantrekkingspool kan vormen. De Vlaamse Ardennen en Oudenaarde sinds 2012, vormen samen het decor van De Ronde van Vlaanderen, het grootste wielerevenement in Vlaanderen. Sectoroverschrijdende samenwerking is belangrijk om aan een efficiënte toeristische werking te doen.
32 Het imago van de Ronde van Vlaanderen reikt verder dan alleen maar Oudenaarde, ook de Vlaamse Ardennen en heel Vlaanderen spelen hierin een rol. Zo zou men dus kunnen besluiten dat het historische patrimonium en het grootste evenement in Oudenaarde: De Ronde van Vlaanderen, de 2 meest belangrijkste troeven vormen. Accommodatie Zoals ik eerder in dit hoofdstuk aangaf zorgt Oudenaarde voor een groot deel van de overnachtingen in de Vlaamse Ardennen. Ik bekijk nu het overnachtingaanbod van naderbij om zo een inzicht te scheppen in de mogelijkheden tot een meerdaags verblijf in de stad. Het logiesaanbod in Oudenaarde bestaat uit: hotels, gastenkamers, vakantiewoningen, kampeerterreinen/standplaatsen voor de camper en doelgroepgerichte accommodatievormen.
Overnachtingslandschap in Oudenaarde anno 2011
19% 36% 12%
Hotels B&B's Vakantiewoningen
33%
Doelgroepgerichte accommodatievormen
* Deze cijfers zijn gebaseerd op het aantal personen die kunnen overnachten in deze accommodatievormen; niet op het aantal kamers.
33 “Oudenaarde is als belangrijkste stedelijke kern en toeristisch aantrekkingspunt goed voor meer dan een kwart van de beddencapaciteit en telt 12 vergunde uitbatingen.” Dit kun je lezen in het strategisch beleidsplan van de Vlaamse Ardennen. Deze cijfers dateren uit 2007 en zijn dus niet meer up to date. In 2011 telde Oudenaarde 71 kamers.26 Momenteel is men bezig aan de opbouw van een groot hotel aan de Ham met ongeveer 58 kamers. En er zijn enkele kleinschalige hotels bijgekomen. Wanneer we de website van toerisme Oudenaarde raadplegen. Kunnen we vaststellen dat er 7 hotels vermeld worden. Vanaf 4 kamers of een accommodatie vorm die onderdak biedt aan meer dan 10 personen is een vergunning verplicht. Aan deze logiesverstrekkende bedrijven met vergunningsplicht wordt een comfortclassificatie toegekend. Zo worden de hotels onderscheiden met een comfortklasse gaande van 1 ster tot 5 sterren. De meeste hotels in Oudenaarde hebben maar 1 of 2 sterren. Opvallend is ook dat zij deze sterren niet gebruiken om zich te profileren. Zij gebruiken liever het O comfortlabel, daarmee profileren zij zich als kleinschalig en eerder als gastenverblijf dan als hotel. Hieronder vindt u een bondig overzicht van de hotels die samenwerken met toerisme Oudenaarde en hun capaciteit. Naam hotel
capaciteit
Hotel Cesar
10 kamers
Hotel Da Vinci
7 kamers
Hotel De Rantere
28 kamers
Hotel De Zalm
9 kamers
Hotel Het Moriaanshoofd
20 kamers
Hotel La Pomme d’or
10 kamers
Hotel Tijl
7 kamers
Tabel 13: Overzicht hotels in Oudenaarde die samenwerken met de dienst toerisme 27
Wat de gastenverblijven betreft gaat het hier vooral over B&B’s dat zijn er heel wat in Oudenaarde. Ongeveer 166 personen kunnen verblijven in deze B&B’s of gastenkamers. Enkele zijn gelegen in het centrum, maar het grootste deel bevindt zich toch op het plattenland buiten de stadskern en in de deelgemeenten, dit zijn dan ook veeleer hoeve- en plattelandsverblijven. 26 27
Jaarverslag Oudenaarde 2011. Geraadpleegd 21 december 2012. Website stad Oudenaarde. www.oudenaarde.be. Geraadpleegd 21 december 2012.
34 Ik beperk mij tot het bekijken van de gastenverblijven en B&B’s in het centrum van de stad. Omdat Oudenaarde vooral zijn stedelijke kern profileert en een verblijf in deze kern een echte aanrader is, je verblijft er midden in de geschiedenis.
Naam B&B/gastenverblijf
Capaciteit
De 4 vaargetijden
2 kajuiten voor 2 pers.
Huize Norman
3*2 personen en 1 business flat
Gastenverblijf ’t Spei
2 slaapkamers voor 2 pers.
Gastenverblijf Steenhuyse
5 kamers
Tabel 14: overzicht B&B's in het centrum van Oudenaarde
Een andere mogelijkheid is het huren van een vakantiewoning. Deze woningen zijn in Oudenaarde vooral gelegen in de deelgemeenten. En zijn dus minder relevant om te huren wanneer het de bedoeling is om een bezoek te brengen aan de stadskern. De bereikbaarheid van sommige van deze woningen is bovendien heel slecht. De grootste camping die zich in Oudenaarde bevond was de Compascamping maar die is momenteel gesloten. Een projectontwikkelaar heeft de grond opgekocht maar het is nog niet duidelijk wat de verdere plannen zijn. Een groot verlies voor stad Oudenaarde, die daarmee zijn totale overnachtingcijfers ziet slinken. Oudenaarde beschikt ook over doelgroepgerichte accommodatievormen. Daarmee bedoel ik groepsverblijfcentra, jeugdverblijfcentra, jeugdherbergen,…De 2 meest gekende complexen zijn het Moerashuis en het Oud Station. Het moerashuis is gelegen op een paar 100 meter buiten het centrum van Oudenaarde. Dit centrum is gelegen aan de Donkvijvers, een recreatiedomein dat plaats biedt aan een aantal actieve mogelijkheden zoals, fietsen, muurklimmen, kajakken,…Deze overnachtingsmogelijkheid biedt plaats voor 72 personen. Een 2de jeugdverblijf bevindt zich buiten het centrum van Oudenaarde, meerbepaald in Leupegem. Deze locatie is een oud gerenoveerd stationsgebouw waarin ongeveer 25 personen kunnen overnachten.
35
Overnachtingsmogelijkheden in de stadskern van Oudenaarde Hotels 28% B&B's en gastenkamers 56%
4% 12%
Vakantiewoningen doelgroepgerichte accommodatievormen
*Deze cijfers zijn gebaseerd op het aantal personen dat kunnen overnachten in deze accommodatievormen; niet op het aantal kamers. In dit diagram zijn enkel de logiesvormen weergegeven die samenwerken met de dienst toerisme van Oudenaarde.
Conclusie hierbij is dat als we kijken naar het algemeen beeld van de overnachtingcapaciteit in heel Oudenaarde, dat er bijna evenveel mogelijkheden zijn voor een overnachting in een hotel als in een B&B. Door de bouw van een groot hotel binnenkort in de stadskern zal die hotel capaciteit uiteraard toenemen maar ook komen er elk jaar meer en meer B&B’s bij. Mensen krijgen dus een gevarieerd aanbod en kunnen kiezen tussen het landelijke aspect van een B&B of het meer culturele aspect van een hotel. Een nuance daarbij is wel dat de stadskern vooral overheerst wordt door hotels. Wat de keuze hiervoor iets evidenter maakt. De ligging in de stadskern biedt voordelen: toegankelijkheid, overzicht, maximale beleving. 28% van de overnachtingsmogelijkheden in de stadskern ligt in de doelgroepgerichte accommodatievormen. Dat dit toch zorgt voor meer dan een kwart van de mogelijkheden is vooral te danken aan de ligging van het moerashuis in het recreatiedomein aan de donk. Hier zit dus nog wat rekbaar potentieel op. Vakantiewoningen scoren laag zowel in het algemene overzicht van Oudenaarde als in de stadskern. Nochtans zijn vakantiewoningen populair bij gezinnen die op vakantie gaan. Ze huren een huisje en behouden hun vrijheid: eten wanneer ze willen, er mag al een lawaai gemaakt worden door de kinderen, buitenspeelruimte is aanwezig in een vakantiehuisje,…Heel wat voordelen voor gezinnen met kinderen. Maar zoals we zien in de beide grafieken, wordt daar in Oudenaarde heel weinig in geïnvesteerd. Een grote reden daarvoor is vooral te verklaren aan de ligging van deze huisjes, die zijn meestal buiten de stadskern. Wat een extra inspanning vraagt van de toeristen want de meeste bezienswaardigheden zijn in de kern gelegen.
36 Communicatie Om een stad te promoten is een duidelijke communicatie nodig. Ik bekijk even de toeristisch gerelateerde communicatie vanuit de Stad Oudenaarde. Het is belangrijk dat de communicatiemix efficiënt gebruikt wordt. Deze mix kan je opdelen in: inhoud, doelgroepen en middelen. De inhoud van de communicatie die Oudenaarde zal gebruiken ligt voor de hand: alle profileringen die de stad gebruikt zullen hierin aan bod komen. Dat zijn dus het cultuurhistorisch aspect, De Ronde van Vlaanderen en Bierstad. Dit zijn meteen ook de 3 belangrijkste troeven die Oudenaarde uitspeelt. De doelgroepen die de stad wil aanspreken met zijn communicatie zullen zo gevarieerd mogelijk zijn. Maar aangezien Oudenaarde vooral beschikt over erfgoed zal de grootste doelgroep logischerwijze mensen zijn die interesse hebben in cultuur. Qua communicatiemiddelen kan nog eens een opdeling gemaakt worden in: - Persoonlijke communicatie: infobijeenkomsten, evaluatiegesprekken, telefoon,… - Schriftelijke communicatie: nieuwsbrief, flyers en brochures, kaartjes, affiches, huisstijl en logo, brieven, beleidsplan, … - Audiovisueel/digitaal: website, intranet, lichtkrant, tv, e-mail, sociale media en netwerken,… Wat de persoonlijke communicatie betreft zal vooral de dienst toerisme een grote rol spelen als directe promotor van de stad naar de klant toe. De mensen van de dienst toerisme geven de eerste informatie over de stad door aan de toeristen die het infokantoor bezoeken of aan potentiële toeristen die telefoneren om meer informatie te bekomen. Naast de informatieverschaffende functie zal de dienst ook betrokken worden in infobijeenkomsten van allerhande organisaties: ik denk maar aan het horecaoverleg, de persconferenties en briefings in de aanloop naar grote evenementen zoals de Ronde van Vlaanderen. Aan schriftelijke communicatie is in Oudenaarde ook geen gebrek. Het is algemeen bewezen dat ook al leven we in een technologisch tijdperk mensen nog graag iets op papier hebben, iets die ze fysiek kunnen vasthouden en gemakkelijk opnieuw kunnen raadplegen. In het infokantoor van Oudenaarde zijn de 2 meest opvallende brochures: Oudenaarde troef en dagtrips voor groepen. Elk jaar worden deze 2 magazines opnieuw uitgegeven. Deze brochures bevatten uitleg over de belangrijkste toeristische troeven in de stad, meer informatie over evenementen, praktische informatie,…in de groepsbrochure vind je kant en klare daguitstappen terug onderverdeeld in verschillende thema’s zo heb je bijvoorbeeld: Oudenaarde, historische stad- Oudenaarde, te voet in de stadOudenaarde, culinair- Oudenaarde by night- Oudenaarde met de bus,…
37 Naast deze 2 belangrijkste brochures beschikt de toeristische dienst ook over allerlei flyers met toeristische informatie over Oudenaarde en omgeving. Het is telkens heel duidelijke welke communicatie rechtstreeks van de stad uitgaat, door het gebruik van hun logo (de bril van Oudenaarde). Een negatief puntje is is dat er heel weinig informatie ter beschikking is in andere talen. Er is een klein aanbod voor Engelstalige en Franstalige personen. Maar dit aanbod beperkt zich tot het magazine Oudenaarde troef en enkele flyers van het Ambassadeurschap van Vlaanderen Lekkerland en de Ronde van Vlaanderen. Oudenaarde is ook op digitaal vlak actief. Zo hebben ze een algemene website waarop zowel informatie te vinden is voor de inwoners, bezoekers als ondernemers. Het gedeelte bestemd voor de toeristen is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels. De opbouw van deze website is eenvoudig en overzichtelijk. Oudenaarde werkt samen met andere toeristische websites zoals uitinvlaanderen.be en tripadvisor. Je kunt via de website Oudenaarde.be ook doorklikken naar enkele promotiefilmpjes over de stad die te zien zijn op youtube. Toerisme Oudenaarde is ook actief op facebook dit via de pagina’s: de Ronde in Oudenaarde en MOU museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen. De focus bij de sociale media ligt dus vooral op de grootste toeristische topper het nieuwe museum en het grootste evenement in Oudenaarde. Verder is er 1 duidelijk voorbeeld van advertising die de stad Oudenaarde gebruikt: alle bestelwagens en stadswagens zijn voorzien van een portret van 1 van de 5 spilfiguren uit het museum MOU. Deze wagens vallen op in het straatbeeld en maken mensen nieuwsgierig naar het nieuwe museum. Oudenaarde maakt deel uit van de toeristische regio Vlaamse Ardennen ook zij nemen Oudenaarde op in hun communicatie. Hun belangrijkste middel is de pocketgids en het magazine Vlaamse Ardennen. In deze gids en magazine zijn een aantal arrangementen aangeboden in Oudenaarde en andere steden en dorpen gelegen in de Vlaamse Ardennen. De stad behoort ook tot de provincie Oost-Vlaanderen en krijgt dus ook een vermelding op de websites van toerisme Oost-Vlaanderen en Vlaanderen. Zij gebruiken voor de USP’s Ronde van Vlaanderen en het ambassadeurschap van Vlaanderen Lekkerland om Oudenaarde te promoten. 2 grote evenementen die deel uitmaken van een groter project waarin Oudenaarde de belangrijkste rol speelt. Ook naar aanleiding van deze projecten zijn er een aantal reportages gemaakt die dienen ter promotie van Oudenaarde.
38 1.4
SWOT analyse
We weten nu waar Oudenaarde zich situeert, hoe de stad zich positioneert, wat de grootste toeristische attracties zijn en welk type mensen deze attracties bezoekt. Verder kennen we nu ook het accommodatielandschap van Oudenaarde en we bekeken de communicatie die de stad uitzend van dichterbij. Uit al deze zaken kunnen we besluiten dat Oudenaarde vandaag al een aantal sterke punten heeft in zijn toeristisch beleid, dat zijn ondermeer: - Een goede bereikbaarheid en de ligging in de regio Vlaamse Ardennen, de stad Oudenaarde kan dienen als wandel- en fietsstartpunt voor een verkenning in de Vlaamse Ardennen. Bovendien zorgt de stad voor meer dan 50 000 aankomsten en overnachtingen in de regio, waarmee ze de 2de grootste aantrekkingspool is in de Vlaamse Ardennen. - Oudenaarde beschikt over een gevarieerd cultuurhistorisch aanbod met het stadhuis op kop. Dit is tevens 1 van de positioneringen die Oudenaarde gebruikt: Oudenaarde historische stad. Dit aanbod wordt nog versterkt door de erkende musea: MOU en PAM Ename. - Verder beschikt de stad ook over een sterk sportproduct: de doortocht van de Ronde van Vlaanderen en de aandacht voor het CRVV. Dit is een 2de positioneringaspect: De Ronde in Oudenaarde. Ook de media aandacht die hiermee gepaard gaat zorgt voor een positief imago van de stad. - Een 3de goed uitgespeelde positionering is het culinaire Oudenaarde met dan vooral de nadruk op bier, de actieve brouwerijen en Adriaan Brouwer bierfeesten zijn hier het uithangbord van. Maar er zijn natuurlijk ook zwakke punten zoals: - Oudenaarde beschikt over een gevarieerd aanbod maar er zijn echter wel weinig all weather recreatie mogelijkheden. - Er is een gebrek aan een overkoepelende visie tussen de stad Oudenaarde en de regio Vlaamse Ardennen. Binnen deze regio werken wel enkele steden samen maar lang niet allemaal. - Het centrum is heel goed bereikbaar maar is niet verkeersvrij, wat de veiligheid in de stadskern niet ten goede komt. En het straatbeeld wordt er ook minder aantrekkelijk door. Een verkeersvrij centrum is aangenamer om in rond te lopen en ademt rust. De kansen liggen voor Oudenaarde in de volgende elementen: - Oudenaarde is gelegen aan de Schelde, maar tot op vandaag is daar weinig rond gedaan. Deze ligging is nochtans de perfecte basis om een overkoepelend product te ontwikkelen met andere steden gelegen aan de schelde ik denk bijvoorbeeld aan Doornik en Gent. - Tot op vandaag zijn het vooral Oost- en West-Vlamingen die een bezoek brengen aan de stad. Deze mensen zijn meestal 55+’ers. Dus er zijn nog heel
39 wat kansen om zowel geografisch als demografisch andere doelgroepen aan te trekken. Opmerkelijk ook is dat vooral het voorjaar en najaar de topmaanden zijn voor culturele bezoeken aan Oudenaarde, dan voornamelijk in groep. Het toegankelijk maken van deze bezienswaardigheden voor alle doelgroepen moet een eerste aandachtspunt worden in de beleidsvisie. - Oudenaarde heeft een gevarieerd aanbod als het op overnachten aankomt. Heel wat kleinschalige logies vormen het uithangbord. Maar toch is er nog heel wat potentieel voor het aanbieden van vakantiewoningen en het ontwikkelen van B&B’s in de stadskern. De bedreiging in Oudenaarde zijn de volgende: - In de regio Vlaamse Ardennen zorgt Geraardsbergen voor het meest aantal overnachtingen. Oudenaarde komt hierin op de 2de plaats. Door het verdwijnen van de Compascamping in Oudenaarde en het nog steeds stijgende aanbod aan kampeerovernachtingen in Geraardsbergen op het recreatiedomein de Gavers, kan dit op termijn een bedreiging vormen voor de recreatieve, avonturier die houdt van kamperen. - De 2 positionering van Oudenaarde is: Oudenaarde stad van de Ronde. De populariteit van evenementen zijn moeilijk in te schatten. Het is altijd mogelijk dat de aandacht voor de Ronde van Vlaanderen stagneert of zelfs sterk verminderd. De uitbouw van dit sportproduct wordt dan heel moeilijk wanneer de aandacht van de toerist hiervoor verslapt. Deze SWOT analyse toont dat Oudenaarde over enkele sterk uitgewerkte producten beschikt maar dat er toch nog ruimte is voor de uitbouw van andere producten of het versterken van bestaande producten. En alles wat daarmee samengaat. Zowel de voorbereidende fase, de uitwerking, communicatie, nazorg,…Ik zal mij verder in dit werk focussen op het aantrekken van nieuwe geografisch en demografische doelgroepen.
40
Hoofdstuk 2 Kindvriendelijk toerisme als trend; is het zinvol in kindvriendelijke producten te investeren? Bij de ontwikkeling van een nieuw product is een duidelijke beschrijving van de doelgroep heel belangrijk. Wie willen we juist bereiken met ons product? In dit hoofdstuk vindt u een duidelijke afbakening van de doelgroep. Ook zijn er de resultaten van mijn enquête in terug te vinden, een enquête die ik heb afgenomen bij kinderen en ook enkele ouders. Verder ging ik ook even gluren bij de buren. Om zo te bepalen welke ingrediënten een goed kinderproduct nodig heeft! 2.1
Kinderen als decisionmakers bij het aankoopproces
Steden en regio’s willen zich allen profileren op een bepaalde manier. Elk willen ze een niche vinden waarin zij zich kunnen onderscheiden. Het thema kindvriendelijkheid kan een mogelijkheid zijn. Maar de ene stad is daar al lang mee bezig en in een andere stad komt het pas aan bod. Als een stad een origineel product kan aanbieden genereert deze ook nieuwe toeristen. Zo kan Oudenaarde bijvoorbeeld een nieuwe doelgroep aantrekken: gezinnen met kinderen. Dit kan resulteren in extra aankomsten en/of overnachtingen. In hoofdstuk 1 gaf ik een overzicht van de toeristische attracties in Oudenaarde en hun bezoekersaantallen en profielen. Wanneer we kijken naar de verschillende leeftijdscategorieën is de grootste conclusie daarbij dat vooral senioren (55+’ers) en volwassenen (18-55 jarigen) de stad bezoeken. Er is dus nog ruimte om andere niche doelgroepen aan te trekken, meerbepaald kinderen. Kinderen vormen een katalysator om gezinnen aan te trekken en vormen nieuwe retail mogelijkheden.28 In het structuurbeleidsplan van de Vlaamse Ardennen staat te lezen: “Verdere analyse van de samenstelling van het reisgezelschap leert ons dat 38,9% gezelschappen zijn met kinderen. 30% van de reisgezelschappen reist met kinderen, waarbij het jongste kind jonger is dan 12 jaar.” Meer dan 1/3 de reist dus met kinderen. Een doelgroep die groot genoeg is om op te focussen. En om zo nieuwe producten voor deze doelgroep te ontwikkelen. Waarom zijn marketeers anno 2013 zo geïnteresseerd in kinderen en gezinnen als targetgroep? Omdat ze dan heel wat extra inkomsten kunnen genereren. In de kindvriendelijke gids voor bedrijven staat te lezen: “Customers stay & spend more when their children are safely occupied. 91% of parents who shop with
28
Tourism planning and research associates. Cursus praktijkoefeningen themaweek S5. Geraadpleegd 12 december 2012.
41 their children leave the store because they are distracted by their children.”29Je loopt heel wat inkomsten mis als je bekijkt dat ouders die afgeleid worden door hun kinderen liever terug naar huis gaan dan verder te shoppen. Als je een kindvriendelijke, veilige omgeving kan creëren win je het vertrouwen van de kinderen en zo ook de aanwezigheid van de ouders. Ook hebben kinderen van die leeftijd een grote invloed op mama. Daardoor krijgen ook zij zeggenschap in sommige beslissingen binnen het huishouden. Dit gaat vooral over zaken die het kind zelf aanbelangt zoals wat kinderen willen eten, welk tv programma ze willen zien, welk spelletje mama voor hen moet kopen,…Maar ook vakantiebeslissingen worden beïnvloed door de kinderen binnen het gezin. Ze kunnen een katalysator vormen om gezinnen of grootouders aan te trekken om toeristische attracties te bezoeken. Kinderen zijn belangrijk bij beslissingen vooral als het over erfgoed gaat. De Kids come First ideologie30 is hierin heel belangrijk. Ouders willen vooral dat de kinderen zich amuseren. Het is dus belangrijk voor organisaties zoals musea en bezoekerscentra om de aandacht van de kleinste telg in het gezin te houden. Basiswoorden hierbij zijn: fun, interesse en leren. Een bezoek van een gezin staat of valt hiermee, van zodra het kleinste kind de focus verliest zal het bezoek opgeschort worden. Als kinderen zich geapprecieerd voelen als bezoeker, zullen ze een herhaalbezoek willen doen. Deze tevredenheid kan er ook toe leiden dat ze terug komen als ze zelf volwassen zijn. Tv heeft een grote invloed op de vraag naar toerismeactiviteiten. Verschillende programma’s maken gebruik van destination marketing en marketeers zoeken naar voordelen voor de lokale toeristenindustrie. Een voorbeeld hiervan zijn series die zich bewust focussen op city marketing: Flikken speelt zich af in Gent, Crème de la Crème in Lommel,…Als kinderen naar deze programma’s kijken kunnen ze geprikkeld worden. Zo zullen er bijvoorbeeld gezinnen zijn die eens naar Lommel zullen gaan om met hun kind een ijsje te gaan eten in ijssalon Romi. Schoolkinderen hebben vandaag de dag ook toegang tot het internet. Websites maken deel uit van hun dagelijkse leven. “Marketeers zullen ook hier handig op inspelen door aan product placement te doen. Ze zijn voortdurend op zoek naar nieuwe uitdagingen, nieuwe segmenten en nichegroepen. Kinderen worden sneller ouder en op deze evolutie willen de productontwikkelaars inspelen. Kinderen zijn sneller brand aware doordat ze ook op jonge leeftijd toegang krijgen tot de nieuwe technologie, tv speelt een grote rol in hun ontwikkeling.” 31 Samengevat zijn dit de grootste redenen waarom marketeers en productontwikkelaars focussen op kinderen. De ontwikkeling van producten voor nieuwe targetgroepen vormen een uitdaging voor de productontwikkelaars.
29
http://www.canadabay.nsw.gov.au/verve/_resources/Child_Friendly_Guide_for_Businesses.pdf. Geraadpleegd op 12 december 2012. 30 Cursus praktijkoefeningen themaweek S5. Geraadpleegd op 12 december 2012. 31 Cursus praktijkoefeningen themaweek S5. Geraadpleegd op 12 december 2012.
42 Als je als productontwikkelaar de aandacht en nieuwsgierigheid van kinderen kan trekken kan je meer aankomsten genereren. Kinderen hebben inspraak in de bestemming van vrije tijd en vakantie. Tv en internet zijn heel toegankelijk geworden voor schoolkinderen, ze spenderen uren voor het scherm en worden er ook in hun dagelijkse leven door beïnvloed. Er is nood aan microsegmentatie, niche doelgroepen kunnen meer aankomsten in een stad genereren. Tot slot vormen kinderen een katalysator, kinderen hebben ook inspraak bij de bestemming van vrije tijd. De kids come First ideologie speelt hier een grote rol. Ouders worden ook beïnvloed door hun kinderen. 2.2
Kinderen als doelgroep
De leeftijdsgroep 25 tot 44 jaar, is de targetgroep voor productontwikkelaars. Alle andere leeftijdsgroepen zijn nichegroepen waar nog veel potentieel in zit. Eén van deze mogelijke nichedoelgroepen zijn kinderen. In het Verdrag inzake de rechten van het kind wordt onder een kind verstaan, ieder mens jonger dan 18 jaar.32 Er zijn verschillende fasen voorzien in de kinderperiode zoals: baby, peuter, kleuter, schoolkind, tiener. In dit werk baseer ik mij vooral op de schoolkinderen. Een schoolkind is een kind van 6 tot 12 jaar dat onderwijs geniet. In Vlaanderen betekent dit dat het kind dan in een leerjaar van het lager onderwijs zit, er zijn zo zes leerjaren. Op deze leeftijd is educatie heel belangrijk en cruciaal33. De kinderen zijn speels en nieuwsgierig, ze willen van alles bijleren. Ze kunnen net lezen en gaan op ontdekking. In de cursus gedragswetenschappen voor het middelbaar onderwijs vind je enkele aspecten terug die een kind tussen 6 en 12 jaar leert. De belangrijkste zaken zijn: lezen, schrijven, rekenen. Ze verwerven kennis en inzicht, ontwikkelen moraal en intelligentie. Motorische vaardigheden kunnen nu worden aangeleerd. Schoolkinderen gaan naar clubs en verenigingen. Kinderen ontwikkelen ook een eigen persoonlijkheid op die leeftijd, waarin verschillende variaties te zien zijn. Het kind wordt meer en meer zelfstandig en kan voor zichzelf zorgen. Het leert normen en waarden kennen. Ook beïnvloeding van buitenaf is een belangrijke factor in het vormen van hun persoonlijkheid. Zo hebben kinderboeken, films, televisie en computer heel wat invloed hierop. Een andere bron die we kunnen gebruiken om een kind te definiëren is de persoonlijkheidsontwikkelingstheorie van Freud en Erikson. Die voorziet in een aantal fasen waarin het ontwikkelingsproces verloopt. Deze fasen zijn gebaseerd op de psychoanalytische uitgangspunten. Die zijn opgedeeld in de orale fase, de anale fase, de genitale fase en de latentiefase. Binnen deze categorieën worden voor specifieke leeftijden ook nog onderverdelingen gemaakt.
32
Definitie van een kind, http://www.encyclo.nl/begrip/kind. Geraadpleegd 25 januari 2013. J.Coeman, L.De Man, G.Janssens (2005). Gedragswetenschappen voor het 1 ste jaar van de 2de graad humane wetenschappen. Geraadpleegd op 24 oktober 2012. 33
43 Zo wordt binnen deze theorie de persoonlijkheidsontwikkeling van een kind geschetst vanaf de leeftijd van 6 weken tot 11 jaar: je ziet dus hoe een baby uitgroeit tot peuter en kleuter en zo verder ontwikkelt naar een basisschoolkind. De groep waarvoor ik een product wil ontwikkelen zit volop in de latentie fase (leeftijd 7 tot 11 jaar). Volgende kenmerken zijn belangrijk in deze fase: - Het kind heeft zijn volledige aandacht op de buitenwereld gericht (leeftijdsgenootjes en school zijn hierbij heel belangrijk). - Een behoefte hoeft niet meteen meer bevredigd te worden. (geduldiger) - Er is een levendige fantasie aanwezig. - Het kind kan de confrontatie met de realiteit aan. - Het kind is graag bezig en beleeft hier plezier aan, het heeft het gevoel competent te zijn. Wanneer er verder gekeken wordt naar de sociale ontwikkeling 34 van kinderen op die leeftijd zijn volgende kenmerken relevant: - Minder afhankelijk van moederfiguur of andere voorbeeldfiguur. - Sterke behoefte aan leeftijdsgenoten (groepsgevoel is belangrijker) - Kan zichzelf een taak geven en hieraan een doel koppelen. (rationeel) - Conflicten worden uit te weg gegaan. Kinderen zijn op die leeftijd heel goed in logisch nadenken en het verzinnen van oplossingen voor een probleem. - Het kind kan zich goed concentreren en luistert naar wat gezegd wordt. - Begin van de ontwikkeling van het ethische gevoel, wat is goed en wat slecht? - Het kind heeft verantwoordelijkheidszin. Ook deze sociale aspecten zijn belangrijk in de ontwikkeling en dus elementen waarmee rekening moet gehouden worden bij het ontwikkelen van nieuwe producten voor deze doelgroep. “De ontwikkelingspsychologie doet weinig onderzoek naar vakantiebeleving bij kinderen want dit is een kortstondige gebeurtenis die niets in de ontwikkeling van het kind zal veranderen.”35 Doordat er weinig voorkennis is is het ook moeilijk voor mij om een focusgroep voor dit project te kiezen. Gelukkig doet niet enkel de ontwikkelingspsychologie onderzoek naar kindvriendelijkheid, ook marketeers hebben ontdekt dat kinderen de aankoopprocessen binnen een gezin beïnvloeden. Meer en meer kinderen worden als doelgroep aanzien in bepaalde marktsegmenten. Zo ook rijst de vraag vanuit de toeristische sector naar kindvriendelijke producten. Het vormt een uitdaging voor de productontwikkelaar. “Investeren in gezinsvriendelijke trips is een must. Reizen in het binnenland spaart bijvoorbeeld tijd, geld en gedoe uit. Iets waar gezinnen met jonge kinderen zeker oren naar hebben.”36
34
J.Coeman, L.De Man, G.Janssens (2005). Gedragswetenschappen voor het 1 ste jaar van de 2de graad humane wetenschappen. Geraadpleegd op 24 oktober 2012. 35 Kids-and-trips.nl. geraadpleegd 25 januari 2013. 36 The art of the family vacation. http://www.pgavdestinations.com/images/insights/eDestinology_Family_Vacation.pdf. Geraadpleegd op 12 december 2012.
44 Enkele belangrijke factoren die de vakantiebeslissing bij gezinnen beïnvloeden zijn namelijk: het inkomen van het gezin, de tijd, leeftijd van de kinderen in het gezin, veiligheid. Het leven wordt duurder en duurder en de tijd als maar schaarser, men wil waar voor zijn geld. Binnen een korte vakantieperiode moet het ook mogelijk zijn om de batterijen weer maximaal op te laden. Door leeftijdsverschillen binnen het gezin zal er een spreiding van interesse zijn. Het is dan ook belangrijk dat ieder kind zijn behoeftes bevredigd ziet. Of bij uitbreiding: dat ieder lid van het reisgezelschap tevreden is. En het belangrijkste aandachtspunt is veiligheid. Kinderen moeten goed voorbereid worden op een uitstap, zodat ze controle hebben over de situatie. Het is ook belangrijk dat ze zich thuis voelen in de omgeving, de aanwezigheid van bekende mensen zal ervoor zorgen dat ze vertrouwen hebben in die omgeving. Naast het veiligheidsgevoel is het ook belangrijk dat kinderen een uitdaging kunnen aangaan. Iets nieuws ontdekken is hier de basis.37 In de conceptnota cultuureducatie staat te lezen: “Wie aandachtig naar een kind kijkt en ziet hoe het groeit, ontdekt een groot innovatief vermogen, een brede interesse om dingen te verkennen en te leren. Het maakt geen opdeling tussen schooltijd en vrije tijd, tussen binnen- en buitenschools. De leefwereld en de leerwereld zijn dezelfde. Verwondering is de drijfveer, creativiteit de motor van elke stap vooruit.”38 Verder kun je in deze nota ook lezen dat het belangrijk is dat elk kind de kans krijgt om zich te ontplooien op zijn eigen manier. Sommige kinderen schrijven liever. Anderen dansen liever of tekenen wat ze willen zeggen. Ieder kind is creatief op de manier die het best bij zijn persoonlijkheid past. Al deze talenten kunnen zich maar ontplooien met de steun van volwassenen: ouders, leerkrachten, educatieve medewerkers,… Natuurlijk zijn dit maar basismodellen en zijn er in de praktijk verschillen. Het tempo kan verschillen, de chronologie van ontwikkeling wisselt maar ook aanlegfactoren spelen een rol en het potentieel van het kind zelf. Buiten deze individuele verschillen spelen ook omgevingsfactoren een rol in de ontwikkeling van de persoonlijkheid bij een kind. De opvoeding, sociale contacten, gezinssituatie,… 39 Conclusie hieruit is dat het heel belangrijk is de fantasieën van een kind op deze leeftijd te stimuleren om een positieve ontwikkeling te stimuleren. Zo zal het kind zelfstandiger worden en initiatief nemen. Het is ook belangrijk dat ze niet alleen op zoektocht moeten, het groepsgevoel is belangrijk geworden.
37
Cursus praktijkoefeningen projectweek S5. Geraadpleegd op 12 december 2012. J. Schauvliege, Pascal Smet (2012). Conceptnota cultuureducatie: groeien in cultuur. Geraadpleegd 24 oktober 2012. 39 J.Coeman, L.De Man, G.Janssens (2005). Gedragswetenschappen voor het 1ste jaar van de 2de graad humane wetenschappen. Geraadpleegd op 12 december 2012. 38
45 En ze moeten zich gesteund voelen in dit proces. Ieder kind moet de kans krijgen zich te ontwikkelen op zijn eigen manier (rechten van het kind). Ouders en kinderen samen een stad laten ontdekken is een positieve ervaring voor de ontwikkeling van het kind en de band met de ouders. En de productontwikkelaars kunnen hier voordeel uit halen. 2.3
Kinderen uit de 2de graad basisonderwijs (8 à 9jaar) als nieuw marktsegment
Zoals ik eerder vermeldde zal ik mij focussen op de productontwikkeling voor schoolkinderen. Maar binnen deze categorie zijn er nog enorme verschillen. Een product voor kinderen van 6 jaar kan nooit dezelfde focus leggen als een product voor kinderen van 9 jaar. Nochtans behoren zij beiden tot de categorie van de schoolkinderen. Elke leeftijdsgroep heeft verschillende noden. Daarom is het belangrijk om aan microsegmentatie te doen met gerichte campagnes. Ik wil vooral een product maken voor kinderen uit de 2de graad, deze zijn ongeveer 8 à 9 jaar. “Op deze leeftijd heeft een kind een grote cognitieve vooruitgang gemaakt. Het kan concreet denken en zal iets minder fantasie hebben, het kan de werkelijkheid onderscheiden van verbeelding. Visualisatie is wel nog heel belangrijk bij deze kinderen. Het moet zich iets kunnen voorstellen bij wat het leert. Nieuwsgierigheid is de grote dreefveer bij deze leeftijdscategorie. “40 Achtjarigen gaan zich steeds meer bezighouden met het zoeken van een identiteit. Ze kunnen slecht tegen hun verlies en zullen zich steeds willen meten met andere leeftijdsgenoten. Ze zijn volop bezig om zichzelf een beeld te vormen van hun eigen identiteit en karakter. Vanaf deze leeftijd begint het aspect groepsdruk ook een rol te spelen. Het is belangrijk dat een 8tot 9 jarige zich kan identificeren met andere leeftijdsgenoten. Kinderen moeten zich thuis voelen in de groep en zich gesterkt voelen door deze andere kinderen. Op deze leeftijd staan kinderen op een keerpunt. Ze zijn niet meer zo afhankelijk van de ouders. Zo zal men bijvoorbeeld alleen naar school willen gaan. Maar deze onafhankelijkheid gaat gepaard met een tegenstrijdige veiligheid en geborgenheid die het kind toch nog nodig heeft van de ouders. Het is aan de ouders om gepaste verantwoordelijkheden toe te wijzen. 41
40
Ontwikkeling van het kind. http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/26393. Geraadpleegd op 12 december 2012. 41 Jo Voets, Lieve Michielsen, Sarah Hertens, Hink-stap-sprong”, een koffer vol ontwikkeling en opvoeding. 2005. Geraadpleegd op 19 december 2012.
46 2.4
Wat verstaan we onder kinderparticipatie en kindgericht ontwerpen?
Het is heel moeilijk om te meten wat kindvriendelijkheid nu net is. Wanneer je op internet naar de definitie van kindvriendelijkheid of kindgerichtheid probeert te zoeken vind je heel weinig terug. In het algemeen Nederlands woordenboek kan je de volgende definitie van kindvriendelijk terugvinden: “rekening houdend met en aangepast aan de behoeften en gevoelens van kinderen; geschikt voor kinderen.”42 Maar verder wordt hier niet dieper op ingegaan. Ik moest dus zelf op zoek naar enkele alternatieven. In dit onderdeel zal ik enkele tips bundelen die ik gehaald heb uit onder andere het boek van Franky Devos43 en uit interviews die ik heb afgenomen bij schoolkinderen, ouders, leerkrachten en opvoeders. Zoals eerder aangegeven is er op internet heel weinig terug te vinden, zo ook is dit het geval in de literatuur. Maar één heel goed boek over kinderen en kindgericht werken is het boek van Franky Devos. Enkele tips die heel bruikbaar zijn voor mensen die werken aan kindvriendelijke en kindgerichte producten zijn:
1. Zorg ervoor dat de accommodatie kindvriendelijk is ingericht. Niet alleen de bestemming en activiteiten op kindermaat zijn belangrijk voor gezinnen. Het totaalpakket moet aangepast zijn aan de noden van het gezin. Als een stad beschikt over kindvriendelijke accommodatie zal dit gezinnen met kinderen sneller overtuigen om een paar overnachtingen te boeken. Kindvriendelijke accommodatie houdt vooral in dat het kind zich gerespecteerd voelt en ook zijn of haar noden vervuld worden. Zo kan men een kamer inrichten voor kinderen door er spelletjes ter beschikking te stellen, op maat gemaakte lavabo’s te installeren, een welkompakket na te laten, een boekje met tips voor kindvriendelijke activiteiten op de kamer leggen,… Ook het aspect “gratis” speelt een rol bij de keuze van vakantiebestemming en welbevinden. Wanneer ouders tips krijgen van de hoteluitbaters om met hun kroost gratis iets te ontdekken zullen ze dit appreciëren. 2. Zorg voor kindvriendelijke restaurants Naast de accommodatie zal ook eten een belangrijke rol spelen: kindvriendelijke restaurants zijn hierbij een pluspunt. Het is de bedoeling dat kinderen op een speelse en ontspannen manier kennis maken met de restaurantcultuur. Ook op restaurant vinden kinderen het fijn als er aan hen gedacht wordt en als ze aandacht krijgen van het personeel. Als ze zich gerespecteerd voelen als 42
ANW, http://anw.inl.nl/article/kindvriendelijk. Geraadpleegd op 22 februari 2013. Kinderen en cultuur XS: over kinderen, cultuur en communicatie, Franky Devos. Geraadpleegd 18 januari 2013. 43
47 volwaardige klant zullen zij ook respect uitoefenen naar het personeel toe. Een restaurant kindvriendelijk inrichten kan met enkele eenvoudig aanpassingen. Zoals het beschikbaar stellen van aangepast meubilair, een speelhoekje maken, een kindermenu in een leuk boekje maken,…44 3. Pas de infrastructuur aan Er zijn ook specifieke gevolgen voor de infrastructuur ter plaatse. Dit is terug te vinden in het rapport van tourism planning en research associates. Verschillende leeftijdsgroepen vragen een eigen aanpak. De hoogte van de infrastructuur moet aangepast worden aan de kinderen. Er moet interactie mogelijk zijn, dat zorgt voor een extra aandachtsstimulans. Er moeten aparte hoekjes, borden voorzien zijn. De zintuigen van kinderen zijn heel belangrijk: daarom is het aan te raden om ook spelletjes te ontwikkelen waarbij ze hun verschillende zintuigen kunnen gebruiken om een museum of toeristische attractie te ontdekken. 4. Kinderen moeten inspraak hebben in het product Één van de belangrijkste zaken die ik onthouden heb is: zorg dat kinderen inspraak hebben in het toeristisch beleid. Zij kunnen het beste zeggen wat leuk is, wat beter kan. Zo kan er ook een werkgroep opgericht worden. Dit groepje kan bepaalde toeristische attracties beoordelen en hun eigen tips geven om het nog beter te maken. 5. Hou rekening met geëvolueerde gezinnen. Het is ook belangrijk om rekening te houden met de trends binnen families. Zo zijn er heel wat 1 oudergezinnen die minder zullen uitgeven en dus wordt vakantie een uitzonderlijk gegeven. Er zijn meer samenwonende gezinnen met oudere ouders, mensen wachten langer om een gezin te stichten, doordat vrouwen soms voor hun carrière kiezen.” Nieuw samengestelde gezinnen staan in contrast met een andere trend: gezinnen worden kleiner. Al deze gezinsvormen vragen een eigen specifieke aanpak”, staat te lezen in het onderzoeksdossier van Toerisme Vlaanderen.45 Graag geef ik ook enkele conclusies weer uit een gesprek dat ik had met 3 klassen uit het basisonderwijs. 2 basisscholen situeren zich buiten Oudenaarde en 1 binnen Oudenaarde. In totaal interviewde ik 47 kinderen. 33 kinderen uit de basisscholen die buiten Oudenaarde gevestigd zijn zijn kinderen die in het 4de leerjaar zitten. In de school die zich wel binnen Oudenaarde situeerde kon ik het 3de leerjaar interviewen. Ik stelde deze kinderen algemene vragen over hun 44 45
Eetiket project. http://www.faronet.be/project/eetiket. Geraadpleegd op 18 januari 2013. Invloed van macrotrends op toerisme. Toerisme Vlaanderen. Geraadpleegd op 12 december 2012.
48 toeristische belevingen, peilde naar hun algemene interesses. En daarna kregen de kinderen enkele vragen specifiek over Oudenaarde voorgeschoteld. Ten slotte stelde ik ook enkele vragen over een museumbezoek. Hieruit haalde ik de volgende aanbevelingen. 1. Pas de infrastructuur aan Deze tip konden we eerder al terugvinden in de literatuur46. Kinderen bevestigen dit verlangen, zij willen verandering zien aan de infrastructuur. Kinderen denken ook praktisch en zo kwamen volgende zaken ook aan bod: kinderen willen een eigen vestiaire met kapstokjes op hun hoogte gemaakt, een toilet op de juiste hoogte en eventueel aangepaste toiletbril, een wastafel met een opstapje, een trapleuning op kinderhoogte. Kinderen vinden het ook leuk als zij iets begrijpen van de bijhorende tekstbordjes bij de museumstukken, vereenvoudigen van deze bordjes of speciale bordjes op kindermaat laten maken is een oplossing hiervoor. Ook bij andere activiteiten buiten het museum is het belangrijk dat er enkele aanpassingen gedaan worden aan de programma’s voor kinderen. Bijvoorbeeld ook wanneer kinderen een wandeling in de stad ondernemen is het belangrijk dat deze toegankelijk is voor hen, met voldoende rustpauzes. Kinderen kunnen zich niet zo lang concentreren daarom moet er voldoende ruimte zijn om een speelpauze in te lassen. Ook de afstand van de wandeling moet aangepast worden aan hun leeftijd. 2. Werk met thema’s Om meer aandacht te trekken bij de kinderen is het belangrijk om te werken rond een thema dat verbonden kan worden aan het product. Voor musea die handelen over de geschiedenis is een veel voorkomend thema, ridders. De fantasie van de kinderen moet geprikkeld worden dat kan bijvoorbeeld door verkleedpartijen. 3. Kindvriendelijk personeel is een must Een volgende conclusie die ik vormde uit deze gesprekken is dat kinderen het leuk vinden dat ze ook betrokken worden bij de ontvangst in de toeristische dienst of museum. En ze vinden het leuk als ze tips krijgen of beloond worden na het bezoek.
46
Zie pagina 47: tips die ik kon halen uit de literatuur.
49 4. Zorg in musea voor interactie Ik stelde de kinderen ook specifiek wat vragen rond het nieuwe museum in Oudenaarde, het MOU. Een belangrijk topic en nieuw toeristisch product. En ik peilde intussen ook naar de algemene aanbevelingen voor een museumbezoek (daarom niet specifiek het MOU). Ik vroeg de schoolkinderen wat zij leuk vinden aan een museumbezoek. Wat moet er volgens hen zeker aanwezig zijn in het museum? De conclusies die ik hierbij maakte zijn de volgende: Deze kinderen weten heel goed wat ze willen. Er moet zeker veel digitale interactie mogelijk zijn, door middel van digitale media zoals filmpjes, computers met spelletjes,...Knutsel opdrachtjes vinden zij ook leuk, vooral om deze opdrachtjes in groep te doen. Als de mogelijkheid er is willen zij ook buiten spelletjes kunnen spelen. Het is heel belangrijk dat kinderen inspraak hebben bij toeristische activiteiten. Maar uiteindelijk zijn het de ouders die de eindbeslissingen nemen. Om te peilen wat zij belangrijk vinden aan een product op kindermaat, ging ik praten met een aantal ouders (voornamelijk vrienden en kennissen van mij) met kinderen rond de leeftijd 6-12 jaar. Ik vroeg naar tips die zij konden geven aan mensen die werken aan kindvriendelijke producten. Misschien zijn deze conclusies veeleer een opsomming van een inlevingsoefening in de denkwereld van hun kind. Maar het zijn wel heel bruikbare tips. 1. Het educatief aspect is belangrijk De grootste conclusie die ik uit deze gesprekken kon trekken is dat ouders zelf niet altijd goed weten wat hun kind op die leeftijd belangrijk vindt, de meeste van deze ouders denken dat kinderen op die leeftijd totaal geen interesse hebben in cultuur of geschiedenis. Nochtans geven de kinderen een andere indruk, ze willen bijleren maar op hun eigen manier, aangepast aan hun leeftijd en leefwereld. Alle ouders hadden het wel over het educatieve aspect van een uitstap (bezoek aan een stad), er moet altijd iets te leren zijn. Maar veel specifieker of meer details gaven ze mij niet. Ouders vinden het ook belangrijk dat hun kinderen zelf ideeën kunnen aanbrengen om het toeristisch product nog beter af te stellen voor hen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een ideeënbus. Of door een vast groepje kinderen (oprichten van inspectiegroepje) de toeristische activiteit te laten beoordelen. 2. Ouders en kinderen werken graag samen Ouders vinden het leuk om samen met hun kinderen een speurtocht te doen. Zo sturen zij zelf bij waar het moet en behouden ze controle. Natuurlijk is dit moeilijk als je een gezin met kinderen hebt in verschillende leeftijdscategorieën.
50 3. Een bezoek moet optimaal voorbereid kunnen worden Een volgend belangrijk aspect is: ouders moeten zich op een bezoek kunnen voorbereiden: welke activiteiten zijn er te doen en wat kunnen ze ervan verwachten? Praktische zaken zoals bereikbaarheid, parkeerplaatsen, ... Al deze informatie moet gemakkelijk op te zoeken zijn, bijvoorbeeld door een up to date website of folder. Wanneer ze jouw museum of toeristische dienst bezocht hebben vinden ze het belangrijk dat ze ook suggesties krijgen van wat ze kunnen doen na het bezoek. Zijn er kindvriendelijke restaurants, andere locaties waar ze werken aan kindvriendelijke activiteiten,… 4. Er moet een veilige omgeving gecreëerd worden Wanneer het specifiek over een museum of andere binnenactiviteit gaat, voelen ouders zich snel ongerust om een bezoek te brengen met kinderen. In musea zijn meestal breekbare zaken tentoongesteld en de angst dat kinderen brokken maken is groot. Het is dus belangrijk een veilige omgeving te creëren. Kostbare zaken goed afschermen of wegnemen kan een oplossing bieden voor de angst van de ouders. 5. Algemene- en infrastructuur aanpassingen zijn noodzakelijk Het is belangrijk dat kinderen niet steeds aan de hand van mama of papa moeten lopen, maar dat ze ook dingen kunnen doen, aanraken, ruiken. Het is volgens hen ook belangrijk dat de kinderen de kans krijgen om tussendoor even te ontspannen: even naar buiten gaan, ontspanningsruimte waar ze kunnen ravotten,…Het is leuk als er tips gegeven worden over wat er zeker interessant is om te bekijken. Niet ieder kind kan zich zo lang concentreren, een kort bezoek met eventueel herhaalbezoek is altijd interessanter dan in een keer alles te moeten doen met lastige kinderen bij de hand. Tot slotte kreeg ik ook de tip om een wedstrijd te koppelen aan een toeristische zoektocht of bezoek aan een museum. Omdat kinderen het leuk vinden om een beloning te krijgen. Een heel praktische aanpassing aan de infrastructuur is bijvoorbeeld, dat het toilet gemakkelijk terug te vinden is zodat ze er snel naartoe kunnen wanneer het hoogdringend is. Ik sprak ook met 4 leerkrachten die aan deze leeftijdsgroepen les geven en met 3 educatieve medewerkers en een medewerker van de jeugddienst in Oudenaarde. Zij hadden het vooral over het aspect kinderen op stap in groep. Daaruit volgen deze tips: 1. Schooluitstappen moeten gevarieerd zijn Schooluitstappen zijn vaak frustrerend voor deze leerkrachten omdat kinderen op deze leeftijd vooral een eigen willetje ontwikkelen en weinig interesse tonen in stadsbezoeken met school. Enkele kinderen uit de groep vinden het saai en de
51 rest volgt al gauw in die mening. Zo is het heel moeilijk om de kinderen een hele dag te boeien met verschillende activiteiten in een stad. Meestal probeert men in een dagprogramma een “saaier” gedeelte: kunst, cultuur, wandeling,…te combineren met een “leuker” actief gedeelte zoals een survivalparcours, MTBtocht,…Wat leerkrachten dus belangrijk vinden bij een daguitstap voor schoolgroepen naar een museum of een bepaalde stad, is dat de kinderen opgedeeld worden in groepjes (max. 8) zodat ze rustiger zijn en in kleine groepjes een zoektocht kunnen doen. Door de groep op te delen in kleinere groepjes kan je een soort competitie doen ontstaan, waardoor ze meer geneigd zullen zijn om alle opdrachten goed te doen en te luisteren naar hun begeleider. 2. Werk met thema’s Wat nog belangrijk is, is dat er een thema kan gekoppeld worden aan een uitstap, zo hou je de aandacht van de kinderen en kunnen ze zich uitleven in hun eigen fantasie. 3. Educatie is belangrijk Het is ook belangrijk dat kinderen in groep gewezen worden op de gevaren in hun omgeving. Zo kan je tijdens een educatieve wandeling bijvoorbeeld de kinderen erop attent maken wat deelnemen aan het verkeer allemaal inhoudt. Conclusies Uit wat hierboven staat beschreven kan ik besluiten dat kinderen een interessante targetgroep vormen voor marketeers. Ze zorgen voor extra inkomsten. Ze zijn een katalysator en zullen vaak de ouders aanzetten om een bepaalde activiteit te doen. Ook binnen de toeristische sector maakt men hier gebruik van. Kinderen hebben ook inspraak in de bestemming van vrije tijd en vakantie. Als je de aandacht van deze doelgroep kan trekken kan je extra aankomsten genereren in de stad. Binnen het huidige aanbod in Oudenaarde is er ruimte om een nieuw segment: producten voor kinderen te ontwikkelen. Het beschikbaar maken van varianten in producten zal ervoor zorgen dat er andere doelgroepen aangetrokken worden om een bezoek te brengen aan een bepaalde stad. In dit geval zal Oudenaarde meer gezinnen met kinderen aantrekken of grootouders op stap met de kleinkinderen. Als je wil focussen op het maken van producten voor kinderen, zal er rekening gehouden moeten worden met enkele zaken. Elke doelgroep heeft specifieke verlangens die bevredigd moeten worden. De leeftijdsgroep waarvoor ik aanbevelingen zal doen naar de stad Oudenaarde toe, is de groep van 8- tot 9 jarigen. Ook deze groep heeft specifieke behoeften. Ik ging op zoek naar een definitie van het begrip kindvriendelijkheid. En formuleerde enkele tips die
52 productontwikkelaars kunnen gebruiken bij het maken van een kindgericht toeristisch product. Wanneer we werken aan kindvriendelijkheid is het belangrijk dat het totaalplaatje klopt. Alle aspecten van je werking moeten afgestemd zijn op het kind. Het aanbod, de omgeving waarin je dit aanbiedt, hoe je het brengt, welke distributie en communicatie je gaat gebruiken. De eerste indruk is heel belangrijk. Voelen mensen zich op hun gemak, hoe ziet de omgeving eruit? Zijn de mensen achter de balie gastvrij? Wat ook belangrijk is dat je begeleid wordt bij je bezoek. Aan het onthaal moet er vriendelijk personeel zijn dat ook aandacht besteedt aan de kinderen. Praktische zaken moeten hierbij meegedeeld worden. Ofwel geef je de ouders en kinderen een handige onthaalbrochure mee op maat. Voor de stakeholders is het belangrijk dat zij enkele concrete punten op papier zetten. Aan de hand van deze punten kan een checklist opgesteld worden, zo kan je controleren of je product wel kindvriendelijk is. Je kan binnen de algemene kindvriendelijke checklist nog een verdere indeling maken. Zo kan er ook een checklist opgesteld worden om je museum of cultuurgebonden attractie kindvriendelijk te maken. Dit omdat kinderen vooral inspraak hebben bij de bezoeken aan erfgoedgerelateerde plaatsen. Maar vooraleer we deze checklist ontwerpen is een kijkje op bestaande toeristische steden en hun aanbod voor kinderen relevant. Zo kunnen we eens kijken naar goede voorbeelden uit andere steden en daaruit ook enkele tips halen om op te nemen in de checklist. 2.5
Concurrentieanalyse: wat kunnen wij leren van de buren?
Momenteel hebben we dus een SWOT analyse gemaakt van Oudenaarde (zie hoofdstuk 1) en kennen we de kansen en mogelijkheden voor deze stad. Ook hebben we meer inzicht verworven in wat de doelgroep wil. Nu is het tijd om te leren van andere steden. Hiervoor maak ik een benchmarking van een aantal steden in Vlaanderen en projecten uit het buitenland. Ik kijk hierbij niet meer naar het algemeen aanbod van deze steden maar kijk specifiek naar het aanbod voor kinderen (7-11 jaar). De informatie die ik bij dit onderdeel verzamelde komt hoofdzakelijk uit toeristische brochures en websites van de besproken steden. Enkele (Ronse, Hasselt, Mechelen, Amsterdam) heb ik zelf bezocht en specifiek gelet op het aanbod voor kinderen. Ik heb zelfs een aantal toeristische attracties voor kinderen uitgetest. De bespreking van het aanbod van de verschillende steden deel ik telkens op in wandelingen (verkennen van de stad), musea, andere binnenactiviteiten, buitenactiviteiten en recreatiemogelijkheden, communicatie specifiek voor kinderen. Zo komen alle aspecten aan bod: natuur, cultuur, recreatieactiviteiten binnen en buiten,…
53 2.5.1
Algemeen in Vlaanderen
Om te weten of men in andere steden in Vlaanderen denkt aan deze doelgroep koos ik enkele steden uit en bekeek hun aanbod. Ronse en Lier koos ik bewust omdat ze vergelijkbaar zijn met Oudenaarde qua aanbod, grootte, mogelijkheden... Hasselt is een grotere stad dan Oudenaarde maar is een prachtig voorbeeld van hoe een stad er alles aan kan doen om kindvriendelijkheid te promoten. Mechelen is de grootste stad die ik bij mijn concurrentieanalyse zal bespreken en is ook 1 van de beste voorbeelden hoe je een stad kindvriendelijk kan maken. Ronse Deze stad ligt net als Oudenaarde in de Vlaamse Ardennen. Ronse telt ongeveer evenveel inwoners als Oudenaarde en heeft ook vergelijkbare toeristische attracties. Wanneer we algemeen kijken naar de kindvriendelijkheid in Ronse zien we al meteen dat ze hier zeker een hoofdzaak willen van maken. De coverpagina van hun algemeen toeristische folder geeft een afbeelding weer van enkele kinderen die aan het ravotten zijn in een boom. Verder in de brochures komen nog heel wat andere foto’s van kinderen terug. Op de eerste bladzijde van de brochure worden kinderen ook aangesproken door de zin: “Hoi kinderen! Ronse geeft jullie alle ruimte en bruist van de leuke activiteiten. Volg de tips van Ronimus de tovereekhoorn.” 47 Er worden dus specifiek tips gegeven om Ronse te ontdekken met kinderen. Hun aanbod voor kinderen is kort opgesomd het volgende: - Op stap met Rosalie in Ronse - Groene wandelingen: Bosleerpad - Speelbos in Muziekbos - Huifkartochten - MUST, Kruistocht in korte broek - Evenementen zoals: Bruulfeesten en Picturale Er zijn enkele groene alternatieven voor kinderen zoals: Op stap met Rosalie in Ronse, dit is een speurtocht voor kinderen van 5 tot 8 jaar. Ik heb deze wandeling zelf eens uitgeprobeerd. Het is zeker een heel leuk concept om de stad te ontdekken! Je volgt er Rosalie, een figuurtje uit de boeken van een jeugdboekenschrijfster, de in Ronse geboren Brigitte Minne. Het is de bedoeling dat je langs een parcours van ongeveer 4 km allerlei leuke vragen en opdrachten oplost om zo de spulletjes die Rosalie verloor bij het steppen terug te vinden.
47
Wim Demyttenaere, Ronse stad met uitzicht. Toeristische brochure 2012. Geraadpleegd op 1 november 2012.
54 Wanneer de tocht gedaan is krijgen de kindjes een mooi geschenkje. De tocht kost 5 euro. Persoonlijk vind ik dit een heel leuke uitgewerkte wandeling, perfect voor kinderen van die leeftijd. Ronse is een groene omgeving en een wandeling in het bos kan niet ontbreken. De stad beschikt over een bosleerpad. Het pad verbergt allerlei opdrachten en geeft boeiende weetjes prijs. Een leuk alternatief om te doen met de kids. Je kunt hiervoor een speciale brochure vragen bij toerisme Ronse. Naast dit bosleerpad is er in Muziekbos ook een stukje speelbos waar de kinderen kunnen ravotten. Naast het aspect natuur mag cultuur natuurlijk ook niet ontbreken. In het museum MUST kan je er een speciale tocht voor kinderen volgen: MUST, kruistocht in korte broek. Dit is in het museum voor textiel. Ronse is sinds de 19de eeuw heel bekend om zijn textielindustrie. In het museum beleef je het textielverleden: van fabrieken tot landhuizen en kasteeltjes. Een multimediatocht volgen in het MUST is ook een mogelijkheid. Verder bestaan er specifieke educatieve projecten voor scholen. Evenementen nemen ook een groot deel van de culturele beleving in Ronse in. De Bruulfeesten zijn een reeks concerten, aan het begin van deze concerten zijn er de bruul4kids. Het park is dan helemaal ingericht voor de kinderen: speeldorp met straatanimatie, springkastelen, schminkstanden, optredens en andere activiteiten en workshops voor kinderen. Een ander evenement voor kinderen is de picturale. “Dit is een tweejaarlijkse tentoonstelling van illustraties uit kinderen jeugdliteratuur. Wat Watou is voor de dichters, wil Ronse betekenen voor kinderboekillustratoren, die met hun palet de stad extra kleur geven.”48 Hieruit is te besluiten dat het aanbod voor kinderen in Ronse relatief klein is. De gebruikelijke mogelijkheden voor kinderen zoals een speelpleintje, huifkartocht, zijn wel aanwezig. En er is aandacht voor kindvriendelijke overnachtingsmogelijkheden. Het is dus duidelijk, in Ronse is er een basis gelegd. Een goed begin is de stadswandeling en het kinderprogramma in het museum MUST. Ronse heeft de intentie om dit aanbod nog te verruimen. Lier Lier is gelegen in de provincie Antwerpen. Ik koos ervoor om deze stad in mijn concurrentieanalyse op te nemen omdat ze vergelijkbaar is met Oudenaarde. De beide steden hebben een gelijkaardig aanbod en tellen ongeveer een gelijk aantal inwoners. Lier heeft net als Oudenaarde een rivier die dwars door de stad loopt, een begijnhof, kerken, stadhuis met belfort dat opgenomen is op de werelderfgoedlijst, ideaal om een huifkar of vespatoer te doen,…Lier heeft net als Oudenaarde heel wat mogelijkheden op het gebied van kindvriendelijkheid. Maar tot nu toe is hun aanbod relatief klein. 48
Wim Demyttenaere. Ronse stad met uitzicht (2012). P 19, geraadpleegd 1 november 2012.
55 Hier een overzicht van toeristische activiteiten voor kinderen: - City golf - Stedelijk museum Wuyts-Van Campen en Baron Caroly (lager onderwijs programma’s: Het leven zoals het was: doeboekje door bruegelland, kunstspeuren: zoekboekje door de collecties) - Kinderboerderij ’t struisvogelnest - Jonge speurneuzen Om een stad te verkennen moet je niet steeds een stadswandeling doen. Een alternatieve leuke manier is de city golf. Aan de hand van enkele targets in de stad (standbeeld, stadhuis,…) speel je een spelletje golf. Met dit spel heb je telkens een begeleider mee die je door de stad en het spel zal loodsen. Een 2 de leuk alternatief om de stad te leren kennen is een zoektocht. Het educatieve spel jonge speurneuzen, is een zoek- en doetocht doorheen de stad waarbij de kinderen meer te weten komen over Lier. Het stedelijk museum heeft enkele educatieve programma’s ter beschikking. Deze zijn vooral voorzien voor schoolgroepen. Concreet zijn er 3 programma’s opgesteld voor 3 verschillende leeftijdscategorieën. Zo is er voor de allerkleinsten (2de kleuterklas tot eerste leerjaar) een kijk-, luister- en doe karretje voorzien. Voor de kinderen van het lageronderwijs zijn er 2 programma’s voorzien. Het leven zoals het was: doeboekje door Bruegelland en het andere boekje is een zoekboekje; kunstspeuren. Voor de kinderen van het middelbaar onderwijs (+14) is er het educatief programma: spreken is zilver, verbeelden is goud. Onder het motto eropuit met je spruit vind je in de toeristische brochure van Lier extra tips om de stad te bezoeken met kinderen. Een leuke activiteit is bijvoorbeeld de kinderboerderij ’t struisvogelnest. Deze boerderij heeft wel 150 dieren, beschikt over een speeltuin waar de kinderen kunnen ravotten en heeft ook specifieke educatieve programma’s. Het uitgangspunt hierbij is dat kinderen al doende iets leren. Er zijn dus niet alleen rondleidingen en opdrachten te doen op de boerderij, je kunt er ook workshops volgen. Lier heeft op het gebied van kindgerichte producten ook de basis gelegd. De stad beschikt over 2 alternatieve wandeltochten in de stad en heeft een cultureel kinderprogramma in een museum. Het kindgerichte aanbod is goed uitgewerkt. En er wordt ook in de algemene toeristische brochure aandacht geschonken aan de kinderen.
56 Hasselt Deze stad is gevestigd in Limburg en telt ongeveer 74000 inwoners. De stad heeft heel wat toeristische bezienswaardigheden te bieden. Ook leggen zij de focus op verschillende doelgroepen. Cultuurliefhebbers, natuurliefhebbers, wellness en shoppen,…maar Hasselt tracht ook de kinderen aan te trekken op een leuke manier. Zo is er in de toeristische brochure een gedeelte terug te vinden: Hasselt voor kids. Kort opgesomd zijn er de volgende mogelijkheden voor kinderen: - Brochure fun 4 kids - Kinderstadsroute - Pretroute - Luisterroute voor kinderen - Het Stadsmus met een Mussenkussen - Literair Museum - Op schattenjacht in Z33 - Ken je Jan, de jeneverman? - Plopsa indoor Hasselt - Domein Kiewit= boeiend groen - Japanse Tuin - Inspiratietuinen en belevingscentrum Herkenrode - Kinderkar= kinderlimousine - Boottocht met Limburgia - Zomertoer met de stadstram - Kindvriendelijke restaurants Hasselt leren kennen op een leuke manier kan via de kinderstadsroute. Je kunt een boekje afhalen op de toeristische dienst, daarin vind je leuke informatie en een vragenlijstje terug. Wanneer je de antwoordstrook terug binnen brengt kan je een leuke prijs winnen. Naast deze stadsroute is er ook de pretroute. Dit is een spel in de vorm van een schattenjacht. Je gaat op jacht samen met Bert en Hert. Aan de hand van een schatkaart en een sleutel ga je op pad. Er zijn 10 punten in het stadscentrum waar schatkistjes zijn verstopt. Om een kist te openen moet je eerst een raadsel ontcijferen, daarna krijg je een puzzelstukje. Als je alle puzzelstukjes hebt kan je achterhalen waar de echte schatkist zich bevindt. Het is een gratis route die ongeveer 1 uur in beslag neemt. Een ander alternatief om de stad te leren kennen op kindermaat is aan de hand van de luisterroute. Bedoeld voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Een mp3 kan geleend worden in het Stadsmus. Of je kan de route downloaden op je eigen smartphone of mp3. De geheimzinnige stem neemt je mee door de stad, je ontdekt er leuke en mooie plekjes. Er worden verhalen verteld over gebouwen, beelden en andere toeristische zaken. Onderweg krijg je ook enkele opdrachten. Als je deze goed oplost kom je te weten wie jouw geheimzinnige verteller is. Een ander alternatief
57 om de stad te ontdekken is de stadstram. Een gids neemt je 50 minuten mee doorheen de stad langs alles bezienswaardigheden. En kindjes krijgen er een gratis ijsje bovenop. Ook een kinderkar of kinderfiets kan geleend worden. Nog een ander vervoersmiddel uittesten? Dan is een boottochtje een mogelijkheid, zo voel je je voor 1 dag matroos. Je leert Hasselt kennen van op het Albertkanaal. Het hele jaar door biedt de Rederij themacruises aan: piratencruise, moordcruise, sintcruise,… Een leuke binnenactiviteit is het Stadsmus. Sus de stadsmus neemt je mee op stap doorheen het museum. Hij leert je hoe je een echte stadsmus kan worden. Sus kent Hasselt door en door en kan iedereen heel wat bijleren over de stad. Je trekt op pad met een Mussenkussen op je rug: handig om op te zitten tijdens het oplossen van de opdrachten, maar in het kussen zitten ook allerlei hulpmiddelen om de juiste antwoorden te vinden. Naast het Stadsmus zijn er nog andere musea te bezoeken, zoals het literair museum. In dit museum kom je alles te weten over boeken. Je kunt hier op speurtocht en de verschillende kijkkastjes ontdekken. Of zelf op ontdekking in de mijngang. Kunst kan ook boeiend zijn, dat ontdek je in Z33. Met de kijkwijzer gaan kinderen van 9 tot 12 jaar op zoek naar kunstwerken en naar een schat in de tentoonstelling. Wie de schat vindt, neemt een mooi aandenken mee. Ook is er een leuk programma voor ouders met jonge kinderen van 6 tot 9 jaar. Daarin vinden ouders leuke materialen om de tentoonstelling op een creatieve manier te ontdekken. Als andere musea een kinderproduct aanbieden dan kan het nationaal jenevermuseum niet achterblijven. Met de hulp van een zakje en boekje ga je op pad. Jan de jeneverman neemt je mee door de verschillende ruimtes in het museum. Zo leert men op een actieve manier bij over het brouwen van jenever, ook alle zintuigen komen hierbij aan bod. In het belevingscentrum van Herkenrode kan je ontdekken hoe de zusters van de abdij daar vroeger leefden en zelfs wat ze aten. Een van de grootste binnenattracties in Vlaanderen is Plopsa Indoor Hasselt. Hier kunnen kinderen ravotten op de verschillende attracties en genieten van alle studio 100 figuurtjes. Een groot speelparadijs. Het enige nadeel is wel dat op het aantal bezoekers een limiet staat. Er zijn ook nog andere buitenactiviteiten. Bijvoorbeeld een bezoek aan het Domein Kiewit. Hier kan je genieten van de groene omgeving, de diertjes aaien, door de poel lopen op plankenpaden, picknicken of ravotten in het speelbos. Je kunt het domein ook op een originele manier ontdekken. Je kan een boeboeksrugzak halen in het bezoekerscentrum, hierin vind je allerlei opdrachtjes in terug. Samen met Piepel en Soeza ga je het boeboekspad ontdekken. Wil je nog meer groen ontdekken dan kan je een bezoekje brengen aan de Japanse tuin. Koi vissen voederen is een van de activiteiten en op bepaalde dagen zijn er workshops voorzien voor kinderen. 1 daarvan is bijvoorbeeld het maken van je eigen lantaarn.
58 Er zijn 2 toeristische brochures in omloop in de stad: Hasselt ontdekkingsgids en daarnaast ook nog eens een infomagazine Hasselt en Zonhoven. In beiden zijn activiteiten voor kinderen terug te vinden. Deze informatie is vooral bedoeld voor de ouders. Naast deze 2 brochures is er ook nog een boekje fun 4 kids: een antivervelingsgidsje in een leuk jasje gestoken, heel begrijpbaar voor kinderen. Hierin vinden ze alle activiteiten weer die ze kunnen doen in Hasselt. Opgedeeld in goed weer, slecht weer en winterweer. Het boekje is bestemd voor kinderen van 5 tot 12 jaar. Deze toeristische attracties zijn maar een greep uit het veelzijdige gamma dat Hasselt te bieden heeft aan kinderen. Ik vind de investeringen van de stad Hasselt in kindvriendelijkheid heel nuttig. Niet alleen werken zij heel wat educatieve programma’s uit om de iets saaiere (musea) aantrekkelijk te maken. Ze investeren ook volop in openluchtrecreatie (boeboekspad, domein, skatepark). In het gidsje voor kinderen vind je ook 4 kindvriendelijke restaurants terug. Het belang van samenwerking tussen toerisme en horeca komt hier nog eens duidelijk aan bod. Hasselt is een grote stad ook voor kleine kinderen. Naast de 2 toeristische gidsen met elk hun deeltje for kids en het handige gidsje voor kinderen, is er ook aandacht aan kinderen besteed op de website van toerisme Hasselt. Daar vind je het onderdeel jongeren en kinderen terug, met tips om de stad te verkennen op een leuke manier. Je kunt hier ook verschillende zaken downloaden. Mechelen Mechelen is gelegen in de provincie Antwerpen. Dwars door deze stad loopt de Dijle. De stad heeft ongeveer 82 000 inwoners en is hiermee de grootste stad die ik zal bespreken in mijn concurrentieanalyse. Wanneer je een kijkje neemt op de website van toerisme Mechelen merk je meteen dat Mechelen zich op internationaal vlak wil profileren. De stad heeft ook een aparte website in het teken van Mechelen kinderstad. Wat hun aanbod voor kinderen betreft zijn er kwaliteitsvolle keuzemogelijkheden. Een overzichtje hieronder: - Boekje: Mechelen stuurt je stappen - Het speelgoedmuseum - Technopolis - ’t Grom en de Midzeehoeve - De Nekker - Sportimonium en domein Hofstade - Vrijbroekpark - Planckendael - Skywalk op de Sint-Romboutstoren - Mechelen kinderstad
59 Om Mechelen met kinderen te ontdekken is er een boekje ’Mechelen stuurt je stappen’ waarbij maximum 4 kinderen een plannetje ontvangen. In dit boekje komen twee trajecten tot leven. Het eerste is: Van Arend tot Zwaluw. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de gevels van gebouwen waarop dieren gebeiteld staan, ludieke verhalen rond plaatsen en personen en wetenswaardigheden over het verleden. Het tweede traject heeft als thema de Dijle. Dit is een bekende waterloop in de stad waarrond ook weer leuke verhalen, doe- en zoekopdrachten door de kinderen dienen gedaan te worden. Dit boekje wordt uitgeleend voor één dag en kost 4 euro, hierin zijn max. vier plannetjes inbegrepen. De kinderen mogen deze houden omdat ze er aantekeningen op kunnen maken. Aansluitend op 1 van deze wandelingen kunnen de kinderen ook een bezoek brengen aan de Sint-Romboutstoren met de Skywalk. Wanneer je de toren beklommen hebt, je passeert hierbij langs 6 kamers, kan je genieten van een adembenemend uitzicht. Een eerste binnenactiviteit die je kan doen samen met het hele gezin is het speelgoedmuseum. Voor kinderen zijn er enkele programma’s uitgewerkt onder het thema speelse bezoeken. Zo zijn er educatieve programma’s voor groepen en jeugdbewegingen. Maar ook zoektochten worden georganiseerd in het museum op geregelde tijdstippen. Wil je het museum op een actieve manier ontdekken dan kan je dat aan de hand van een gezinstas. Met deze tas ga je op ontdekkingstocht door het museum. Een kleine nuance, het museum kan wel wat verfraaiing gebruiken. Een andere binnenactiviteit is Technopolis. Dit is een locatie waar aan de hand van tentoonstellingen en activiteiten de wetenschap en technologie dichter bij de mens komt. Dit is ideaal voor een bezoekje in groep, bijvoorbeeld met school. Maar ook individueel is een bezoek mogelijk. In Technopolis zijn er een aantal dagprogramma’s boordevol interactieve experimenten, demo’s, wetenschapsshows,…Een bezoek brengen aan een hoeve kan ook in Mechelen. Op deze 18de-eeuwse hoevesite kan je het tuinbouwerfgoed op een interactieve en speelse manier beleven. “Iedereen kan terecht in 't Grom. Bovendien kunnen de kinderen zich uitleven in een spannende speurtocht.”49 Wat openluchtrecreatie betreft kan je terecht op de verschillende recreatiedomeinen. Zoals de Nekker, Hofstade,Vrijbroekpark…waar je kunt zwemmen, sporten, spelen in de speeltuin, fietsen, go- carten, minigolfen,…Of je kunt een bezoek brengen aan het Sportimonium dat zich bevindt op het domein van Hofstade. In dit museum over sport kunnen kinderen allerlei leuke opdrachtjes vervullen. Er is ook een sport labo voorzien, waar je allerlei opdrachtjes kan doen en je kan meten met bekende topsporters. Naast deze recreatiedomeinen kan je ook terecht in dierenpark Planckendael natuurlijk.
49
http://toerisme.mechelen.be/nl/content/7738/t-grom-en-de-midzeelhoeve.html, geraadpleegd op 7 november 2012.
60 Dit dierenpark pakt uit met het thema: kinderen koning in Planckendael. Je kunt hier niet alleen dieren spotten maar ook wandelen in de toppen van de bomen, eindje kanoën in Afrika,…Er is ook een grote kinderboerderij met dwerggeitjes, lama’s en zoveel meer. In elk continent (thema opdeling van Planckendael) vind je een speeltuin terug. Verder zijn er nog 7 rondleidingen voor groepen mogelijk. Naast de algemene website van de stad Mechelen is er ook nog de website: kinderstad.mechelen.be. Op deze website worden er tips gegeven voor een bezoek aan de stad, maar ook voor de kleinste inwoners van de stad is er praktische informatie terug te vinden: zoals speelprogramma’s, evenementen voor kinderen,…” In Mechelen beslissen kinderen mee over de toekomst van hun kinderstad. Via de Kinderraad, Kinderreporters en tijdelijke focusgroepen kunnen kinderen hun mening kwijt.”50 Alles daaromtrent is ook terug te vinden op de website. Mechelen heeft een mooi aanbod voor kinderen, evenredig verdeeld in binnenen buitenactiviteiten. De uitwerking van deze sites is heel goed. Er is bijzondere aandacht voor kinderen in de stad. Door het project Mechelen kinderstad worden ook de kleinsten betrokken bij het beleid van de stad. 2.5.2
Buitenland
Ik heb eerst de concurrenten in België bekeken. Omdat het aanbod het meeste gelijkt op dat van Oudenaarde. Maar ook onze Noorderburen zijn een kijkje waard. Hoe pakken zij hun beleid voor kinderen aan? Ik bespreek 1 stad namelijk Amsterdam. En daarnaast bekijk ik een geslaagd project. Ik kies voor Nederland omdat hun aanbod dicht aanleunt bij dat van België. Zo heb je het cultureel aanbod, natuur, attractieparken, zee,… Amsterdam Amsterdam maakt er een hoofdzaak van om verschillende niche doelgroepen aan te trekken. Zo focussen zij op mindervaliden, gay and lesbo mensen, families met kinderen en groepen.“Of je kinderen nu peuters of tieners zijn: er is voor elke leeftijdsklasse wel iets te doen in Amsterdam. De hoofdstad is namelijk de perfecte bestemming voor gezinnen. Waar anders kun je op één dag door de grachten varen, naar de dierentuin en jezelf de stuipen op het lijf laten jagen in een echte kerker? En dan zijn er ook nog de wereldberoemde musea, historische schatten en verschillende buitenactiviteiten.” Dit staat te lezen op de I love Amsterdam website. Op deze website is het duidelijk dat Amsterdam ook gezinnen met kinderen wil aantrekken. Onder de rubriek: voor jou, vind je de knop families en kinderen terug. Wanneer je hierop klikt krijg je een 40 tal leuke
50
Mechelen kinderstad. http://kinderstad.mechelen.be/nl/4242/collections/1875/kinderen-aan-het-woord.html. Geraadpleegd 11 maart 2013.
61 tips om van een bezoek aan Amsterdam met kinderen een leuke ervaring te maken. Van musea tot kindvriendelijke restaurants. Er zijn in Amsterdam veel speciale kinderattracties en ook de Amsterdamse musea hebben genoeg te bieden, zelfs voor de allerkleinste kinderen. Een aantal musea hebben een apart gedeelte voor de jongste bezoekers ingericht, met leuke activiteiten en doe- tentoonstellingen. Zo kan je in het Nemo, dit is een museum voor wetenschap en techniek, zelf dingen uitvinden. Verder is het Scheepvaartmuseum een aanrader, bij het Scheepvaartmuseum ligt ook het nagebouwde VOC schip, waar je aan boord kunt gaan. Bovendien zijn bijna alle musea in Amsterdam gratis voor kinderen tot en met 12 jaar. Naast de binnenactiviteiten zijn er ook een aantal buitenactiviteiten afgestemd op kindermaat. Zo kan je met de kinderen een bezoek brengen aan de Artis dierentuin, de oudste dierentuin van Europa. Er zijn speciale kinderprogramma’s ontworpen voor de dierentuin. Een andere leuke activiteit is het beklimmen van enkele bekende torens. In de binnenstad staan eeuwenoude torens, die je in de zomermaanden kunt beklimmen. Het beroemdst is de 85 meter hoge Westertoren. De torens van de Oude Kerk en de Zuiderkerk geven ook een fascinerend uitzicht over de binnenstad. In verschillende parken is er aandacht geschonken aan de kleinsten onder ons. Zoals in het Rietlandpark waar een wipkrokodil is gemaakt. De Efteling Een op en top geslaagd kindvriendelijk project is de Efteling. Het attractiepark is gelegen in Kaatsheuvel in de provincie Noord-Brabant. Het is de meest bezochte dagattractie in Nederland. Het park is al meer dan 60 jaar oud. Het is ontstaan als natuurpark met speeltijd en later uitgegroeid tot themapark. Het is een mooi voorbeeld van een kindvriendelijk project waarbij ook het totaalpakket goed ontwikkeld is. Naast het attractiepark is er namelijk ook een hotel, een theater, een camping en een golfclub. Zowel het product, accommodatie en alles daar rond is afgestemd op kinderen. Het attractiepark is bestemd voor kinderen. Net zoals Plopsaland in België. Maar de Efteling heeft net dat ietsje meer. Alles rond de Efteling ademt de sprookjessfeer uit. Het meest geslaagde aspect is het hotel. Het interieur is gebaseerd op ontwerpen die verbonden kunnen worden met de taferelen uit de Efteling. Elke kamer is uitgewerkt naar een bepaald spookje. Zo is er de Hans Christian Andersen Suite. In deze kamer kan je de sprookjes van deze schrijver terug beleven. Een andere kamer is de Carrousel suite. De carrousel is 1 van de oudste attracties uit het park. Je hoort carrouselmuziek in de kamer, er staat een hobbelpaard en een lachspiegel. Dit wekt enige nostalgie op.
62 Naast de echte themakamers heb je ook sprookjeskamers zoals Doornroosje Suite, Hans en Grietje Suite, Sneeuwwitje Suite. Alle belangrijke voorwerpen uit de sprookjes zijn aanwezig in de kamers. Wat de communicatie betreft is de website van de Efteling gemakkelijk toegankelijk voor kinderen. Alle informatie is duidelijk opgedeeld. En je krijgt er tips om je uitstap zo goed mogelijk voor te bereiden. Zo kan je zelfs arrangementen boeken, die je uitstap simpeler maken. Zo zijn er arrangementen waarbij de lunch en of het diner al geregeld is op voorhand zodat je niet in de rij hoeft te staan. Handig wanneer de kinderen ongeduldig worden. De online brochure is opgesteld aan de hand van een sprookje. Alle relevante informatie wordt teruggegeven en de aandacht wordt gehouden door de vele afbeeldingen in het bundeltje. Ook is er animatie voorzien, zo komt er op een bepaald moment een vliegend tapijt voorbij vliegen. Ook het andere multimedia aanbod is goed uitgebouwd. Zo heb je Efteling tv, Efteling radio en apps beschikbaar. 2.6
Checklist voor een kindvriendelijke productontwikkeling van een toeristisch project
Het doel van dit hoofdstuk was om in kaart te brengen wat kindvriendelijkheid nu net is. Daarvoor bekeek ik de literatuur en interviewde ik enkele kinderen, ouders en opvoeders. De belangrijkste conclusies kon u hierboven lezen in de vorm van tips. Een tweede aspect in dit hoofdstuk was het bestaande aanbod producten voor jongeren onder de loep te nemen. Hiervoor heb ik voorbeelden gezocht in Vlaanderen, maar ook eens over de grens heen gekeken. Hieruit zijn een aantal zaken gebleken. Enkele steden werken doelbewust niet aan programma’s voor jongeren. Dit omdat ze geen belangrijke doelgroep vormen. Ze hebben andere doelgroepen waar ze zich liever willen op toe spitsen omdat ze meer geld opbrengen. Andere steden voelen dan wel de noodzaak en hebben al een beperkt aanbod, of zijn van plan in de toekomst een aanbod uit te werken specifiek naar jongeren toe. Ook opmerkelijk is dat de interessantste producten vaak ontwikkeld worden door educatieve diensten van musea of vzw’s zoals Vizit. Ze worden dus veelal niet ontwikkeld door de toeristische diensten. In het buitenland vinden we enkele originele producten die bruikbaar zijn voor jongeren, maar eigenlijk niet specifiek voor hen ontwikkeld zijn. Het toerisme voor jongeren staat in feite nog in zijn kinderschoenen. Er is in ieder geval ruimte genoeg om nieuwe producten voor deze doelgroep te ontwikkelen. Hieronder kunt u een algemene checklist terugvinden met tips voor stakeholders, productontwikkelaars, baliepersoneel, infrastructuur aanpassingen, gerichte info voor de inhoud van het programma en communicatie tips. Samen werken zij naar een 100% kindgericht product toe. De punten in de lijst zijn gebaseerd op de inhoud van dit hoofdstuk. Ik heb vooral rekening gehouden met de zaken die in de verschillende gebruikte bronnen meermaals voorkomen.
63 Checklist: Voorbereiding:
Speel in op de trends binnen toerisme (nieuwe gezinsvormen, sociale media, veiligheid,…)
Creëer een veilige omgeving (in musea bijvoorbeeld: hou breekbare zaken uit het bereik van kinderen)
Doe prijsaanpassingen
Zorg voor voldoende informatiebronnen over je product. Maak flyers, website,…Zodat ouders een uitstap maximaal kunnen voorbereiden.
Nieuwe technologie is heel toegankelijk voor kinderen, zo kan je je doelpubliek het beste bereiken door computer en tv reclame
Stem je communicatie af op de doelgroep. Kindgericht communiceren!
Inhoud van programma of product:
Verwelkom ook de kinderen. Zo voelen zij zich aanvaard en dat kan leiden tot herhaalbezoeken.
Doe infrastructuur aanpassingen: balie op kinderhoogte, lagere toiletten, duidelijke symbolisatie, displays en informatiebordjes op kinderhoogte, speelhoekje, ruimte om even te zitten,…
Communiceer ook kindgericht in de inhoud je toeristisch product. Taal op maat van de kinderen.
Eet- en drinkgelegenheden met kinderporties of mogelijkheid bieden om eigen lunchpakket op te eten.
Maak een leuk en grafisch aantrekkelijk boekje
Laat kinderen en ouders samen opdrachtjes doen
Werk volgens thema’s
Fun, interesse en leren zijn de basiswoorden om de aandacht van een kind te behouden. Variatie en educatie zijn heel belangrijk bij een bezoek aan een toeristische attractie
Laat kinderen opdrachtjes oplossen met leeftijdgenoten, het groepsgevoel is heel belangrijk op de leeftijd 8- tot 9 jarigen.
Geef tips over kindvriendelijke restaurants, andere kindvriendelijke activiteiten,…
64
Opmerkingen, eventuele uitbreidingen
Maak een SWOT analyse van je product
Kinderen vinden het leuk inspraak te hebben in de ontwikkeling van een product. Zo kan je bijvoorbeeld een ideeënbus installeren in de toeristische dienst.
Vraag de mening van de ouders. En hou rekening met deze feedback.
Hou gegevens van de gezinnen bij
Zorg dat het totaalpakket aansluit bij het hoofdproduct. Naast een kindvriendelijk ingerichte wandeling of museumbezoek is het ook belangrijk dat kinderen zich thuis voelen in een bepaald hotel of dat ze iets kunnen eten/drinken in een kindgerichte horecazaak.
65
Hoofdstuk 3 Voor welke producten toegespitst op kinderen is er ruimte in Oudenaarde? Iedere stad wil zich onderscheiden op zijn manier. Men wil nieuwe toeristen genereren door een product te maken voor een nichegroep. Om dit product te ontwerpen is het noodzakelijk dat we enkele zaken grondig analyseren. In hoofdstuk 1 gaf ik een duidelijke omgevingsschets van Oudenaarde weer en bekeek ik de profilering van de stad op vlak van toerisme. Ik bekeek ook het algemeen toeristisch aanbod. En in hoofdstuk 2 ging ik dieper in op de nichegroep waarop ik wil focussen: kinderen van 8 tot 9 jaar. Ik bekeek de definitie en kenmerken van deze leeftijdsgroep en formuleerde enkele tips voor de makers van toeristische producten voor kinderen. Aangezien ik mij wil toespitsen op deze producten is het nu even tijd om dit specifieke aanbod in Oudenaarde eens onder de loep te nemen. 3.1
Wat heeft Oudenaarde nu te bieden aan kinderen?
Om het aanbod toeristische producten voor kinderen in Oudenaarde te bespreken maak ik gebruik van de website van toerisme Oudenaarde, het toeristisch magazine Oudenaarde troef 2013 en gesprekken met de medewerkers van de dienst toerisme. Uit hoofdstuk 1 kunnen we een duidelijke conclusie trekken. De stad beschikt over een goede productmix: sport, cultuur, natuur. Maar toch ligt de grootste nadruk nog altijd op Oudenaarde en zijn geschiedenis. Het cultuuraanbod is nog steeds groter. De grootste topper is de stadswandeling, die wordt het meeste verkocht. Ook al kan ze nog wat gemoderniseerd worden. Een eerste update is al gemaakt, ze is beschikbaar in een mooi boekje, met extra uitleg in. Maar het zou goed zijn mocht ze ook aangeboden worden voor Ipad of Smartphone. Of in de vorm van een kindgericht platform, bijvoorbeeld een zoektocht in de stad. Het grootste monument van Oudenaarde is het stadhuis waarin zich sinds maart 2012 het museum MOU bevindt. In dit museum leer je alles over de geschiedenis van Oudenaarde, de wandtapijten en het zilverwerk. Dit is het toeristische product dat het zwaarst doorweegt bij de bestaande producten voor kinderen. Wat ook logisch is omdat in dit museum de geschiedenis van Oudenaarde wordt verkend, je leert er heel de stad kennen. De medewerkers van het MOU hebben al snel ingezien dat het ontwikkelen van producten voor nieuwe doelgroepen een must is. Zo blijven ze de nodige bezoekersaantallen halen en blijft het kwaliteitslabel gegarandeerd. Nu, 1 jaar later na de opening van het museum, zijn er al een aantal programma’s voor kinderen ontwikkeld. Zowel voor schoolgroepen als individuele bezoekers met kinderen valt er wat te beleven.
66 Het eerste ontwerp van een kinderparcours in verschillende talen bestaat uit een vakantieboekje met opdrachtjes in. De focus in dit boekje ligt op het nieuwe gedeelte van het museum, dat verhaalt over de geschiedenis van Oudenaarde. Bij de wandtapijten en het zilverwerk zijn er minder vraagjes op te lossen. Sinds maart 2013 kan je de geëvolueerde versie van dit parcours volgen: het MOUse parcours. Het parcours vertelt het verhaal van een kleine jongen die 300 jaar geleden het stadhuis binnen sloop. Maar door de kasteelheer Jan van Pamel omgetoverd werd in een muis en nu ronddwaalt in de 14de eeuwse zalen. MOUse kent alle details van het stadhuis en zijn geschiedenis. Al deze kennis kan je terugvinden in een werkboekje of je kunt de MOUse koffertocht volgen. Kinderen leren op deze manier al spelenderwijs iets bij over de geschiedenis van de stad. Deze formule wordt ook aangeboden als verjaarsfeestje. Een 2de programma in het MOU, de verhalensprokkelaar, is vooral gericht op schoolgroepen uit het lager onderwijs. Tijdens een rondleiding zal een gids alles vertellen over de voorwerpen waar een mysterieus of boeiend verhaal achter zit. Iedereen verzamelt wel iets. Maar wat is een museum nu net? Dat is de hoofdvraag bij dit bezoek. Na het bezoek mogen de kinderen hun eigen museum samenstellen. Een andere optie voor schoolgroepen is het programma Tafeltje dekje! “Eten is van alle tijden, al stonden er in de 16de eeuw nog geen aardappelen op tafel. In de middeleeuwen stonden er bovendien geen kleurrijke bekers op tafel. Margaretha dronk uit kostbare, zilveren roemers die hier in Oudenaarde werden gemaakt. Hoog in het stadhuis wordt een groot deel van die zilverschat bewaard. Tijdens het bezoek krijgen de kinderen allerlei doeopdrachten. Ze malen koffie, moeten blind ‘vreemde’ groenten herkennen,…” 51 staat te lezen op de website van het MOU. Kinderen leren dus op een speelse manier de eetcultuur van de 16de eeuw kennen. Dit wat het aanbod voor de lagere school betreft. Daarnaast heeft het museum ook nog programma’s ontwikkeld op maat van de secundaire schoolkinderen. Deze programma’s zijn allemaal gericht op groepen. Zo is er onder andere het programma dat in vele steden nu loopt: 100 jaar grote oorlog. In Oudenaarde krijg je een overzicht van alle oorlogen en veldslagen die de stad heeft meegemaakt. Er wordt getoond hoe de stad zich verdedigde. Nu nog zijn er sporen van de vestingen terug te vinden. Het Tacambaroplein in Mexico speelt ook een grote rol in de veldslagen die in Oudenaarde plaatsvonden. En er wordt ook eens gekeken wat de grote wereldoorlogen voor gevolgen hadden voor Oudenaarde. Op een interactief scherm in het museum is er de mogelijkheid om een eigen verdediging te bouwen met het budget dat Vauban toekent.
51
Website MOU. http://www.mou-oudenaarde.be/educatief-2.html. Geraadpleegd op 22 februari 2013.
67 Een ander programma is Oudenaarde in de 16de eeuw. Deze eeuw was voor de stad de gouden eeuw. Het was de bloeiperiode voor de tapijtenwevers. De wandtapijten zorgden voor heel wat inkomsten, werkgelegenheid en kunstenaars die hun intrek namen in Oudenaarde. Er werd een stadhuis gebouwd. Deze tapijtindustrie bleef bloeien tot de godsdienstoorlogen uitbraken. De kinderen leren het boeiende verhaal van het wandtapijt en zijn geschiedenis kennen in het MOU. Naast deze 2 programma’s zijn er nog: Stad aan de Schelde, komen eten en enkele andere alternatieven voorzien voor schoolgroepen. Buiten het MOU is er nog een andere belangrijke trekpleister gevestigd in Oudenaarde, namelijk het CRVV: Centrum Ronde van Vlaanderen. Dit is een belevingscentrum dat aan de hand van foto- en tekstarchief het verhaal van de Ronde van Vlaanderen vertelt. Tussen de vele beelden en overladen tekstpanelen zijn er ook enkele leuke interactieve opstellingen te vinden. Zo kan er een quiz gespeeld worden over de geschiedenis van de Ronde van Vlaanderen. Je kan de kasseien virtueel over fietsen met een fiets op rollen die het effect van een kasseistrook nabootst. Er is een gazenbordspel over de Ronde. Op het einde van het bezoek kan je tussen Tom Boonen en Peter van Petegem op het podium gaan staan en je eigen overwinningsfoto nemen. De ideale omgeving om kinderen kennis te laten maken met een stukje geschiedenis uit de Vlaamse Ardennen. Sinds dit jaar (anno 2013) is er een zoektocht voor gezinnen met kinderen in Oudenaarde. Tot op heden is hier nog weinig promotie rond gemaakt. Het heeft de naam “stadspel maquette van Nezot versus nu” meegekregen. Het bekendste schaalmodel in Vlaanderen is dat van Oudenaarde dat Nezot in de 18de eeuw bouwde. De wegen en de historische gebouwen zijn nog ongeveer hetzelfde nu. Buiten enkele kleine aanpassingen in de vorm van verbouwingen. De bedoeling is dat je aan de hand van detailfoto’s van de maquette de stad vroeger en nu leert kennen. Onderweg krijg je 30 vragen om te beantwoorden. Zo leer je meer en meer bij over Oudenaarde. Kinderen die van wat meer actie houden kunnen terecht aan de Donkvijvers. The Outsider organiseert er allerlei activiteiten. Zo bieden zij een laser battle aan, is er een blotevoetenpad, hoge touwenpiste, gps tocht, initiatie klimmen. Ook is er de mogelijkheid om mountainbikes of stadfietsen te huren. Op dit domein is er ook een jeugdverblijf: het moerashuis. Dit biedt plaats aan ongeveer 72 mensen. Wanneer we terug gaan kijken op de website van de stad Oudenaarde, specifiek naar het aanbod van kinderen zien we staan: “Wat valt er allemaal te beleven? Zoveel dat het moeilijk kiezen wordt!”52 Dit vind ik geen terechte opmerking.
52
Stad Oudenaarde. Geraadpleegd op 19 augustus 2012, http://www.oudenaarde.be/nl/bezoekers/wat doen/op_kindermaat/
68 Oudenaarde heeft inderdaad een basis gelegd door enkele educatieve programma’s te ontwikkelen in het MOU. Maar wie een andere toeristische attractie op een kindvriendelijke manier wil beleven blijft vooralsnog op zijn honger zitten. De nadruk bij de ontwikkeling van programma’s voor het MOU ligt ook vooral op het aantrekken van schoolgroepen. Er is dus nog ruimte voor nieuwe producten voor kinderen in Oudenaarde. Dan vooral voor kinderen die de stad met hun gezin willen bezoeken. 3.2
Toeristische producten voor kinderen van 8-9 jaar in Oudenaarde.
Hieronder geef ik een tabel weer met alle belangrijke bezienswaardigheden voor 8 a 9 jarigen, opgedeeld in verschillende deeldomeinen. Ik gebruikte deze tabel eerder in hoofdstuk 1 om het algemeen aanbod van toeristische attracties in Oudenaarde te bespreken. Cultuur en cultuurhistorisch aanbod
Routegebonden openluchtrecreatie
Donkvijver met The Outsider: blotevoetenpad Bos ’t Ename: speelbos
All-weather infrastructuur
Binnenspeeltuinen Het zwembad:de zwem com Bowling Stones
Hoeve- en plattelandstoerisme
Huifkartocht Verblijf in een hoeve
Kadeefeesten
Niet routegebonden openluchtrecreatie
Evenementen
MOU schoolprogramma’s: MOUse koffertocht MOU individueel: MOUse parcours en werkboekje duizend jaar geschiedenis in het MOU PAM Ename heeft workshops voor kinderen CRVV: interactieve spelletjes, kasseifiets, … /
In het algemeen is het aanbod voor kinderen in Oudenaarde nog vrij bescheiden en zit het nog in volle ontwikkeling. Een eerste stap is gezet met de programma’s in het MOU. Wanneer we nu specifiek gaan kijken naar producten voor kinderen van 8 à 9 jaar, de doelgroep waarop ik wil focussen, dan kunnen we niet anders concluderen dan dat er heel weinig is voor deze leeftijd.
69 De schoolprogramma’s in het MOU worden aangepast aan de leeftijd. Dit zou dus geen probleem mogen vormen. Het MOUse parcours en de koffertocht in het museum is ook perfect doenbaar voor deze leeftijdsgroep. Door de ontwikkeling van het figuurtje MOUse creëert de stad al meteen een nieuwe mogelijkheid om zich te promoten. MOUse is herkenbaar en kindvriendelijk. En kan gebruikt worden in een kindgerichte communicatievorm. Ook het centrum Ronde van Vlaanderen kan je bezoeken met kinderen van 8 of 9 jaar. Het belevingscentrum is meer gericht op een oudere leeftijdcategorie. Maar er zijn zeker ook een aantal zaken die kinderen leuk zullen vinden. Zoals een quiz over wielrennen, een foto trekken op het podium tussen Tom Boonen en Peter Van Petegem. Maar het centrum beschikt niet over een specifiek educatief programma voor individuele bezoekers van 8 à 9 jaar. Enkele activiteiten aan de donkvijver zijn doenbaar voor deze leeftijdscategorie. Dan heb ik het o.a. over het blotevoetenparcours, een mountainbike route,…Andere zaken zoals de klimmuur, death ride, vlottenbouw,…zullen enkele ouders te gevaarlijk vinden voor hun kinderen. Dat hangt een beetje af van de gezinsopvattingen en durf van het kind. Naast enkele grotere activiteiten: het MOU, CRVV,… Kan je ook enkele kleine activiteiten met kinderen ondernemen in de streek zoals een koets en huifkartocht, ideaal om het landschap van de Vlaamse Ardennen te leren kennen. Je kan er naar het speelbos, speeltuin of de bowling. Verder is er ook nog 1 belangrijk evenement voor kinderen: de kadeefeesten. “Elke laatste zaterdag van juni tijdens de jaarlijkse Kadeefeesten wordt de Hoogstraat omgetoverd tot een kinderparadijs met gratis activiteiten voor grote en kleine kinderen. Er is dan ook telkens een speelgoedbeurs voor en door kinderen volgens een bepaald thema. Oudenaarde heeft dus duidelijk een hart voor kinderen, niet alleen eind juni maar het ganse jaar door !”53 Andere programma’s zoals de gezinszoektocht, historische wandelingen,…zijn gericht op kinderen ouder dan 9 jaar. Ik kan dus niet anders besluiten dan dat er nog weinig is voor deze leeftijdsgroep in Oudenaarde. Maar dat er wel een groot potentieel is.
53
Kadeefeesten. Geraadpleegd op 19 augustus 2012, http://www.kadeefeest.be/kadeefeest2011/INDEX.html
70 3.3
Wat zijn de kansen, mogelijkheden voor Oudenaarde op gebied van kindvriendelijkheid?
In dit onderdeeltje maak ik al een eerste eindconclusie van deze bachelorproef. Ik zal enkele concrete aanbevelingen geven naar de stad Oudenaarde toe. Binnen het toeristisch aanbod zijn er weinig kwalitatieve mogelijkheden voor kinderen. Tijdens mijn stage heb ik zelf gemerkt dat het heel moeilijk is om te antwoorden wanneer gezinnen met kinderen komen vragen wat ze met hun kind kunnen doen in Oudenaarde. Toch heeft deze stad potentieel om kinderen aan te trekken en om zo de stad op een boeiende manier te ontdekken. Voor het MOU is intussen een educatief programma uitgewerkt, maar er is nog meer nood aan programma’s voor kinderen om de stad aantrekkelijker te maken voor deze doelgroep. Om de historische stad te verkennen is het publiek aangewezen op een individuele stadswandeling of een geleide wandeling met gids. Ik denk dat een educatieve wandeling moet zorgen voor een betere beleving. Je kunt aan deze wandeling een bezoek koppelen aan het MOU wat mogelijkheden biedt voor daguitstappen voor scholen en andere organisaties. Ik heb mijn bevindingen even kort besproken met het diensthoofd toerisme Oudenaarde, Eva Roels. Zij vindt inderdaad dat er weinig programma’s zijn die de focus leggen op kinderen. Daarom ondernemen zij ook actie. Er een educatieve medewerkster aangetrokken die zich zal focussen op het aantrekkelijker maken van Oudenaarde voor kinderen. Zij begint daarmee in het MOU, daarna volgt een verdere uitbreiding. De meeste medewerkers op de dienst toerisme vinden een kinderwandeling voor Oudenaarde een meerwaarde voor de stad. Maar er zijn ook twijfels, omdat het overgrote deel van de bezoekers 50+’ ers zijn. Toch denk ik dat men moet durven innoveren en andere doelgroepen aantrekken. Bovendien heeft Oudenaarde een jonge bevolking, bijna 30% is jonger dan 25 jaar.54 Daarin zitten ook heel wat kinderen. Het is altijd interessant om je eigen stad op een andere, leuke, educatieve manier te leren kennen. Oudenaarde heeft een perfect basis aanbod die gemakkelijk toegankelijk gemaakt kan worden voor andere doelgroepen. Zoals eerder in hoofdstuk 1 aangegeven zijn het cultureel erfgoed en de Ronde van Vlaanderen de 2 grootste troeven op toeristisch vlak voor Oudenaarde. Het mag dan ook niet verbazen dat deze 2 troeven de basis vormen van bezoekers- en belevingscentra die over een kinderprogramma beschikken. In Oudenaarde is er tot nu toe nog niet veel werk gemaakt van het bijhouden van bezoekersaantallen. Het infokantoor en museum doen dit wel.
54
Jeugdbeleidsplan Oudenaarde 2011-2013. Geraadpleegd op 25 december 2012.
71
Tabel 15: Bezoekersaantallen MOU ( maart - juni 2012)
Uit deze cijfers blijkt dus dat Oudenaarde al een aantal bezoekers jonger dan 12 jaar aantrekt. Maar dat er nog een groot groeipotentieel is. Oudenaarde staat niet voor niets gekend als tweede kunststad van OostVlaanderen. Dit aspect kan gebruikt worden als toeristisch aanknopingspunt voor de stad waarrond perfect een wandeling gemaakt kan worden. De cultuurhistorische troeven hebben een link met het landschap van de Vlaamse Ardennen, wat een 2de aantrekkingspool kan vormen. De Vlaamse Ardennen en Oudenaarde sinds 2012, vormen samen het decor van De Ronde van Vlaanderen, het grootste wielerevenement in Vlaanderen. Uit de concurrentieanalyse in hoofdstuk 2 kunnen we besluiten dat er heel wat steden zijn die inspanningen doen om gezinnen met kinderen aan te trekken. Hasselt en Mechelen zijn hier goede voorbeelden van. Oudenaarde kan zeker iets leren van hen. Zo kan er bijvoorbeeld ook in Oudenaarde een brochure voor kinderen gemaakt worden, naast de tegenwoordige toeristische brochure. Dit zal kinderen aanzetten om zelf wat meer te lezen in de brochure en zo al iets meer te weten te komen over de stad die zij zullen bezoeken. En tegelijkertijd is het een hulpmiddel voor de ouders of grootouders om de trip maximaal voor te bereiden. Je weet perfect wat te verwachten. Kinderen op een speelse manier kennis laten maken met een stad is een hele uitdaging. Maar niets is zo leuk als een wandeling door de stad. Kinderen moet niet lang stilzitten, ze zijn in de buitenlucht en leren intussen toch iets bij.
72 De donkvijvers zijn het recreatiedomein bij uitstek waar kinderen kunnen ravotten naar hartenlust. Een uitbreiding van het aanbod voor jonge kinderen moet hier ook een prioriteit worden. Eigenlijk kan dit vrij eenvoudig zoals door extra personeel in te zetten (eventueel vrijwilligers) die een oogje in het zeil houden om zo de kinderen individueel beter te begeleiden bij de sportactiviteiten rondom de donk. Langs de donkvijvers loopt een mountainbike parcours, hier zou men ook een kinderparcours kunnen creëren. Oudenaarde is bovendien gelegen aan de Schelde. Tot op vandaag is daar heel weinig rond gedaan. Het is misschien te overwegen om net als in Hasselt themacruises voor kinderen te ontwikkelen. Er is in de stad ook nood aan kindvriendelijke horeca. De beleving is pas compleet als het totaalplaatje klopt. Sectoroverschrijdende samenwerking is belangrijk om aan een efficiënte toeristische werking te doen. Zo zal uiteindelijk gewerkt moeten worden aan een kindgerichte inhoud van toeristische producten, kindvriendelijke restaurants en overnachtingen. Momenteel zijn er dus al een aantal educatieve projecten in ontwikkeling. Deze projecten komen uit van het museum MOU en zullen vooral gericht zijn op het aantrekken van schoolgroepen. De grootste kansen liggen dus in het aantrekken van individuele bezoekers met op maat gemaakte programma’s voor kinderen die de stad samen met hun gezin willen ontdekken. Een tweede belangrijk aspect is de communicatie. Het is ook belangrijk om de communicatie af te stemmen op de doelgroep die je wil aantrekken. Een herkenbare mascotte kan een mogelijkheid zijn om efficiënt en kindgericht te communiceren.
73 3.4
Concrete voorstellen naar het stadsbestuur van Oudenaarde toe
De conclusies van de hierboven vergaarde informatie kunnen geformuleerd worden in specifieke actiepunten die besproken kunnen worden op een vergadering. Later kunnen die punten opgenomen worden in het structuurbeleidsplan van Oudenaarde. Een ontwerp van de doelstellingen zou er als volgt kunnen uitzien:
Hou de bezoekersaantallen van kinderen bij. Maak eventueel een lijst met gegevens op zo is het gemakkelijker om toeristen terug te contacteren en warm te maken voor een herhaalbezoek.
Oudenaarde profileert zich als historische stad. Het MOU is hierbij de perfecte uitvalsbasis om Oudenaarde te leren kennen. Vanuit het museum kan je heel wat kindvriendelijke producten ontwikkelen. Het vormt de basis voor een verdere verkenning in de stad bijvoorbeeld door een wandeling.
Maak aan brochure op kindermaat, los van de nu bestaande toeristische brochure: Oudenaarde troef.
Sectoroverschrijdende samenwerking is nodig om een totaalpakket uit te werken dat kindvriendelijk is.
Een educatief pakket in het museum gecombineerd met een aantrekkelijk bezoek aan de stad kan een mooi dagprogramma bieden voor kinderen met hun gezin. (individuele bezoekers)
74
Hoofdstuk 4 Uitwerking van het nieuwe product: Welk product kan een meerwaarde bieden voor Oudenaarde? In de vorige hoofdstukken gaf ik een overzicht van het algemeen aanbod in Oudenaarde. Ik bekeek het aanbod voor kinderen in de stad en kwam tot de conclusie dat er nog potentieel is om programma’s te ontwikkelen voor kinderen rond de leeftijd 8 à 9 jaar. In hoofdstuk 2 heb ik een duidelijke omschrijving gegeven van de doelgroep. Na enkele algemene aanbevelingen naar het stadsbestuur toe wil ik nu 1 programma uitwerken, namelijk een stadswandeling voor kinderen (leeftijd 8-9 jaar). Ik neem dit product omdat dit het meest voor de hand liggende is om een stad beter te leren kennen. Bovendien is een stadswandeling gemakkelijk te combineren met een bezoek aan het MOU. 4.1
Algemene tips bij het maken van een toeristisch product
Om een goede wandeling te maken is het nodig om rekening te houden met enkele technische en praktische punten. Er is een planmatige aanpak en coördinatie nodig! Bij de voorbereiding is het belangrijk om de juiste wandellus te kiezen. Er moeten voldoende POI’s aanwezig zijn op de route. Om van een wandellus te kunnen spreken moet de route in ieder geval 2km lang zijn, dit is de minimum opgelegde aantal km’s. Wandellussen fungeren als smaakmaker van de regio en zijn gericht op dagrecreatie. Ze kunnen genoemd zijn naar een thema dat tijdens de wandeling duidelijk aan bod Komt. Het moet een meerwaarde bieden op toeristische vlak en afgestemd zijn op het imago van de stad. Het is een middel om de stad te leren kennen. Ik maak een wandellus in de historische stadkern van Oudenaarde. Zoals in eerdere hoofdstukken aangegeven is veiligheid een belangrijk punt op het gebied van ontwikkeling van producten voor kinderen. Ook bij een wandeling moet rekening gehouden worden met de veiligheid van het kind. Het is daarom nodig om op voorhand goed na te denken over de te volgen route: zitten daarin gevaarlijke kruispunten? Zijn er alternatieven? Is de route veilig genoeg? Enkele reflecties vooraf zijn dus noodzakelijk. Inhoudelijk moet er ook rekening gehouden worden met enkele zaken. “Een kind van 6 tot 10 jaar kan een wandeling van 2 uur zeker aan. Het hangt natuurlijk af van het karakter en de lichaamsbouw van je kind. Kinderen vinden het ook leuk als er grappige of inspirerende verhaaltjes verteld worden over wat ze te zien krijgen. Wanneer een kind zijn fantasie op die leeftijd niet geprikkeld
75 wordt dan zal het kind snel afhaken.55” Aan deze opmerkingen geef ik extra aandacht tijdens mijn wandeling. Enkele praktische tips waar ik rekening mee zal houden zijn:
De wandeling zal ongeveer 2 uur duren of tussen de 3 en 6 km lang kan zijn, met daarbij voldoende rustpauzes. Ik zal zorgen voor afwisseling door een spel of verhaal aan de wandeling te koppelen. Kinderen vinden het leuk om een beloning te krijgen na de wandeling, zo creëer je een doel om naartoe te streven. Tijdens de wandeling is het goed dat kinderen ook bijleren over de veiligheid van de wegeninfrastructuur en dat ze kennis maken met het aspect recreatief wandelen. Er moet een kaart van het traject met praktische toeristische informatie beschikbaar zijn. Specifiek moet er ook rekening gehouden worden met de randinfrastructuur zoals parkeergelegenheid.
“Bewegwijzering op zich volstaat niet om de toerist op een efficiënte manier wegwijs in de stad te maken. Over het concept moet ook voldoende communicatie gevoerd worden. Concreet houdt dit in dat in brochures, wegbeschrijvingen, stadsplannen… consequent naar de toeristische voetgangersbewegwijzering wordt verwezen en dit zowel vanuit de stedelijke diensten als vanuit de toeristische sector. Elke wegbeschrijving op papier of via een website van gelijk welke instantie moet geënt zijn op het bewegwijzeringsysteem op terrein.”56 De promotie van deze netwerken moet dus goed gecoördineerd worden. Er moet een uniforme, eenduidige communicatie en promotie zijn. Evaluatie is heel belangrijk. Zo leer je de positieve en negatieve punten van een product kennen. Daarna kunnen enkele aanpassingen, verbeteringen gedaan worden of uitbreidingen. Zo kan er bijvoorbeeld een facultatieve uitbreiding van het concept gedaan worden door eventueel extra infobordjes bij toeristische bezienswaardigheden te plaatsen. Later kan er ook een samenwerking met enkele kindvriendelijke handelszaken of restaurants langsheen het parcours opgezet worden. Niet alleen de zelfevaluatie is belangrijk. De kinderen en hun ouders moeten ook suggesties kunnen doen. Zo kan je bijvoorbeeld een ideeënbus maken in de toeristische dienst. Of via internet een platform creëren. 55
E. Ballegeer/D. De Moor/ S. Van Praet, Wandelen met kinderen in Vlaanderen (2003). Geraadpleegd 4 augustus 2012. 56 Richtlijnen voor de bewegwijzering van toeristisch-recreatieve wandellussen, wandelnetwerken en toeristische voetgangersbewegwijzering. http://www.toerismevlaanderen.be/sites/toerismevlaanderen.be/files/assets/documents/Definitieve%20Richtlij nen%20wandelen.pdf. Geraadpleegd op 14 januari 2012.
76 Het is ook belangrijk dat je de gegevens van de bezoekers kan bijhouden om zo herhaalbezoeken te stimuleren. Wanneer ouders promotie krijgen over kinderproducten in je stad zullen zij misschien geneigd zijn nog eens een bezoek te brengen. Om de praktische kant en inhoud van mijn concept te staven zal ik gebruik maken van de checklist die ik eerder maakte in hoofdstuk 2. Ik zorg ervoor dat alle tips uit de lijst verwerkt worden in mijn product. Onder andere in de vorm van: Ik baseer mij bij de ontwikkeling op een trend: het potentieel van jonge consumenten. Zo wil ik een nieuwe doelgroep aantrekken in Oudenaarde, namelijk kinderen en hun gezin. De dienst toerisme zal fungeren als informatieplatform en spreekbuis. Zij staan in voor de communicatie naar de gezinnen toe. Ze zorgen ervoor dat ouders de juiste en gepaste informatie krijgen om hun uitstap optimaal voor te bereiden. Anderzijds zal de dienst toerisme ook op de juiste manier communiceren naar de kinderen toe. Hanske de Krijger is de hoofdfiguur bij deze wandeling. Er zal een mooi grafisch ontwerp gemaakt worden van dit figuurtje. Ik wissel informatieve tekst af met vraagjes die de kinderen moeten oplossen tijdens de wandeling. Door het figuurtje van Hanske te volgen wil ik de fantasie van de kinderen prikkelen. Alle gevaarlijke kruispunten en verkeerssituaties op de route zullen duidelijk geanalyseerd worden. Wanneer deze punten niet te vermijden zijn, zal er voor gezorgd worden dat de gevaren extra aangeduid zijn op de kaart. In de toeristische dienst kan je na de wandeling heel wat tips bekomen. Maar ook in het wandelboekje vind je interessante adressen terug waar je met kinderen terecht kan. Wanneer de kinderen en ouders een wandelboekje afhalen kunnen zij intekenen op een lijst. Zo hou je een aantal gegevens bij en kan je de mensen later nog contacteren.
77 4.2
Projectplan ontwerp: wandeling op stap met Hanske de Krijger
Concreet voor mijn concept betekent dat dus dat ik vooraf enkele belangrijke beslissingen moet nemen:
Welk soort route wil ik maken? Met welk thema ga ik werken? Hanske of MOUse op stap Langs waar loopt mijn route? Hoelang zal mijn route zijn? Welk concept gebruik ik voor mijn wandelkaart? (lay-out) Welke bewegwijzering zal ik gebruiken? Is de route veilig genoeg? Zijn er voldoende POI’s? Waar las ik rustpauzes in? Is de randinfrastructuur onderhouden langs het parcours? Welke beloning ga ik voorzien? Met welke instellingen zal ik samenwerken? Welke promotie ga ik voeren? Hoe garandeer ik de nazorg? …
Om antwoord te geven op deze vragen moet er een ontwerpprofiel opgesteld worden van de wandeling met daarin: de doelstellingen, het concept, specifieke aandachtspunten. Projecttype: wandellus Aanvrager: Stad Oudenaarde (dienst toerisme) Projectlocatie: Stadskern Oudenaarde Doelgroep: kinderen (specifieke focus op leeftijd 8 à 9 jaar) Omschrijving project: Ik zal een wandellus maken in de historische stadskern van Oudenaarde, die ongeveer 4km lang is en gebaseerd is op de bestaande historische stadswandeling. Deze lus moet zelfstandig te volgen zijn met behulp van een werkboekje waarin enkele richtlijnen en vraagjes staan. Verder voorzie ik in een eerste fase nog geen bewegwijzering. Want dat zorgt toch voor een grotere investering. Het thema zal zijn: op stap met Hanske de Krijger. Op de wandeling is voldoende rekening gehouden met veiligheid, POI’s en rustpauzes. De dienst toerisme zal instaan van de verkoop en promotie van de wandelboekjes en ik voorzie ook daar een kleine beloning: een bril opgevuld met snoepjes (eventueel smarties) of een zonnebril met het logo van Oudenaarde in verwerkt. Voor de aankoop van deze beloningen zal ik beroep doen op gedeeltelijke sponsoring.
78 De toeristische dienst moet fungeren als aanspreekpunt voor de ouders om hun trip en de wandeling in de stad maximaal te kunnen voorbereiden. Ik zorg voor een testpubliek en zal alle opmerkingen in acht nemen om het product zo goed mogelijk te ontwikkelen. Na de testfase moeten er jaarlijks evaluaties gebeuren. Doelstellingen: De doelstelling van deze wandeling is om kinderen op een speelse manier samen met hun gezin Oudenaarde en zijn geschiedenis beter te leren kennen. Er moet steeds iets bij te leren zijn. De wandeling moet er ook voor zorgen dat de toeristische dienst meer gezinnen met kinderen kan aantrekken. Inpassing in het aanbod, beleid: De wandellus kadert in het aanbod toeristische producten voor kinderen. Het zal verkocht worden naast de nu al bestaande historische stadswandeling. Zo kunnen zowel ouders als kinderen de stad leren kennen op maat. Stappenplan: Het concept uitdenken en uitschrijven (is hier al gedaan) Grafisch vormgever contacteren om het figuurtje van Hanske de Krijger te creëren. En om een ontwerp te maken van het wandelboekje. Sponsors zoeken voor de beloning en eventueel ook om de kosten van het printwerk te drukken. Prijsofferte aanvragen voor drukwerk Testpubliek samenstellen Feedback verwerken en eventueel nog aanpassingen doen Proefdruk Druk van 500 exemplaren Achteraf controleren of de route bereikbaar blijft, verdwijnen of komen er geen zaken bij op de route. Prijszetting: Ik wil ook nog even toelichten welke kosten er verbonden zijn aan de wandeling. Welke kosten zou Toerisme Oudenaarde moeten maken als ze deze wandeling effectief willen uitwerken? Eerst en vooral is er de kostprijs voor het grafisch ontwerp van het figuurtje Hanske de Krijger en de lay-out van het boekje. De meeste grafisch vormgevers werken aan een vast tarief van €35 euro/ uur. Het ontwerpen van het figuurtje en het boekje zal ongeveer anderhalve dag in beslag nemen. Totaalkost hiervoor zal dus ongeveer €420 bedragen.
79 Daarna zullen de boekjes gedrukt moeten worden. Ik kies voor een startoplage van 500 exemplaren. Om tot dit aantal te komen heb ik de cijfers van het MOU nog even nagekeken. In het openingsjaar 2012 zijn er ongeveer 480 kinderen onder de 12 jaar langs geweest. Niet al die kinderen zijn potentiële kopers van de stadswandeling op kindermaat. Ik mik vooral op de leeftijd 8 à 9 jarigen. Maar het heeft wel een indicatie weer van het aantal mogelijke aankopen van de wandeling. Ik deed dus prijsnavraag bij 3 drukkerijen. Telkens gaf ik de volgende elementen aan: -
Vierkant boekje 148 20 pagina’s Mat papier Luxe kaft Geniet Oplage 500
De volgende prijsoffertes werden mij aangeboden: -
€ 840,95 (695 exclusief btw.) kost per exemplaar €1.39. Door grotere oplages aan te schaffen kan ik ongeveer 45% besparen. € 642.51 (531 exclusief btw.) De laatste werkte enkel maar met oplages vanaf 1000 exemplaren. € 918,39 (759 exclusief btw.) kost per stuk 0,76 euro.
Hieruit kan ik besluiten dat de drukkosten ongeveer €750 zullen bedragen. En de beloning, een bril of/en snoepjes in de vorm van een bril, zal ook aangekocht moeten worden. Dat hangt natuurlijk af van waar je deze gadgets koopt. Om een prijsidee te geven: speelgoedbrilletjes kosten ongeveer tussen de €0.50 en € 10 euro. Ik kies voor een ontwerp van 0.75 euro. Voor de snoepjes in de vorm van een bril kan men terecht in een snoepwinkel de prijzen die zij hanteren is tussen de €0.08 en €0.30 per stuk. Voor grotere aantallen kunnen zij natuurlijk een betere prijs voorstellen. De bedankbriefjes van Hanske kunnen op de toeristische dienst geprint worden. En worden dus in het printbudget van de stad Oudenaarde opgenomen. De totaalkost is dus ongeveer: -
Grafisch ontwerp figuurtje Hanske + ontwerp boekje Drukkosten (oplage 500) Aankoop speelgoedbrilletjes (600) Aankoop snoepjes (5000)
= = = =
€ € € €
420 750 450 400
=
€ 2020
80 Ik wil toch nog even aangeven dat dit enkel gemiddelde prijsindicaties zijn. En door sponsordeals kunnen de prijzen aanzienlijk verlagen. Nu worden stadswandelingen verkocht aan 1 euro 50 cent. Het moet zeker mogelijk zijn om ook dit boekje: op stap met Hanske de Krijger aan te bieden aan deze prijs. Dit ontwerp zal uiteraard eerst goed gekeurd moeten worden door de dienst toerisme en het stadsbestuur. Er moet ook gekeken worden of dit past in het werkbudget dat voorzien is voor de dienst toerisme. Communicatie en promotie: Zoals eerder vermeld zal het boekje af te halen zijn op de toeristische dienst, die zal fungeren als distributie kanaal. Promotie voor de wandeling kan eerst en vooral gemaakt worden op de website van Oudenaarde. Daar is er een onderdeeltje op kindermaat, dat wel eens een update kan gebruiken. Ook de brochure Oudenaarde troef leent zich perfect voor de promotie van de wandeling. Later kan de kinderwandeling ook opgenomen worden in een speciaal uitgewerkte toeristische brochure voor kinderen. Deze brochure zal kaderen in het totaalpakket: Oudenaarde op kindermaat. Eventuele uitbreidingen: Rekening houdend met de huidige trends binnen toerisme kan je later de wandeling ook beschikbaar stellen op de Ipad, Iphone, GPS,…De kosten die hiermee gepaard gaan voor de aankoop van de toestellen is in de testfase van een product een risico. Daarom is het beter om hier nog even mee te wachten. De wandeling kan ook opgenomen worden in een eventueel dagprogramma. In de voormiddag kunnen kinderen met hun ouders het museum bezoeken en de MOUse koffertocht of het “duizend jaar geschiedenis in het MOU” parcours volgen. Om dan in de namiddag op ontdekking te gaan in de stad samen met Hanske de Krijger. Twee ideale manieren om meer bij te leren over de geschiedenis van Oudenaarde. Om het pakket compleet te maken zouden er samenwerkingsverbanden met horeca opgestart kunnen worden.
81 4.3
Werkmap en verhaal
In dit onderdeel geef ik enkele kenmerken terug van de werkmap en inhoud van de wandeling. Visie en concept: Titel: Op weg met Hanske de Krijger Duur: +/- 2uur Materiaal: Boekje met de wandellus, vragen, informatie. Bezienswaardigheden: Stadhuis, Tacambaroplein, Gevaertsdreef, volkstuintjes, Liedstpark met kasteel, markt, gerechtshof, Huis de Lalaing, OnzeLieve- vrouw van Pamelekerk, begijnhof, abdij van Maagdendale, kleine markt, Sint-Walburgakerk, oud hospitaal en klooster. Startpunt: Ga naar de voorkant van het stadhuis kijk dan even omhoog Inleiding: Op 40 meter hoogte boven op het belfort zie je de oudste inwoner van Oudenaarde staan, namelijk Hanske de Krijger. Hanske is de stadswachter, en van op die hoge toren heeft hij een goed overzicht over de Vlaamse Ardennen. Zo ziet hij alle bezoekers tijdig aankomen om de stadspoort te openen. Nu ja dat zou toch de bedoeling zijn. Maar een aantal eeuwen geleden had Hanske een beetje te veel Oudenaards bruin bier gedronken en was in slaap gevallen toen Keizer Karel V aan de poort stond. Toen de keizer de stadspoort binnenkwam heeft hij Hanske een bril gegeven zodat hij hem beter zou zien aankomen in het vervolg en tijdig de poort openen. Vandaag werd Hanske wakker en merkte dat hij ergens onderweg zijn bril verloren heeft. Help jij hem om zijn bril terug te vinden? Je volgt samen met Hanske de weg die hij gisteren afgelegd heeft. Als je alle vraagjes juist hebt opgelost kom je te weten waar Hanske zijn bril verloren is.
82 Kaartje:
Figuur 3: Wandellus Hanske de Krijger
Route: Hey, leuk dat je mij wilt helpen met het zoeken naar mijn bril. Soms ben ik toch zo vergeetachtig. Dat komt omdat ik al jaren op het belfort op uitkijk sta. Lopen we samen de hoogstraat in? In deze straat kom je heel wat mooie gebouwen tegen die gebouwd zijn in stijlen die ik bijna niet kan uitspreken: barok, classicisme en huisje nummer 8 en 24 zijn zelfs beschermd. Mooi hé? Hé, kijk daar links is het Sint-bernardscollege maar wij gaan rechts dat kleine straatje hier in (pompstraat) dan komen we in de Nederstraat, met al die winkels. Op de hoek van de Nederstraat en de Pompstraat ben ik links gelopen naar het Tacambaroplein. Waar het elke donderdag planten en bloemenmarkt is.(vraag 1)
83 In het midden van het Tacambaroplein slaan we rechts de Gevaertsdreef in. Dit is de oude fabriekswijk. Vroeger woonde mijn vrienden die de wandtapijten maakten hier, zij werden textielarbeiders genoemd. Iedereen die voor de broertjes Gevaert werkte kreeg hier een mooi huisje. Leuk hé allemaal kleine huisjes die zo hard op elkaar lijken. (vraag 2) Bij het T-kruispunt waar het rode en blauwe huisje staan gaan we rechts de Hofstraat in. En op het einde van de straat ga je rechts langs de electriciteitskabine het grindpadje op. Links van ons zie je de volkstuintjes. Ik vind het keitof om hier in de zomer een boekje te komen lezen. Maar daar is nu geen tijd voor. Ik moet mijn bril vinden! We lopen het Liedtspark binnen. Nu even goed opletten dat we het juiste pad nemen. Bij het binnenkomen van het park wandelen we links. Voorbij de kruidentuin en het dierenpark dat rechts van ons ligt. (eventueel rustmoment) Wauw kijk een echt kasteel! Zouden er nog ridders zijn? Spijtig genoeg kunnen we niet even binnen gaan want de deur is op slot. We gaan verder naar rechts en wandelen naast de vijver op het einde van de vijver stappen we links de poort buiten. Opletten nu we komen op het Gentiel Antheunisplein, hier rijden er soms veel auto’s. Bij het buitenkomen van het park gaan we rechts en op het kruispunt steken we over de Einestraat in. (vraag 3) Loop deze straat helemaal door. We zijn terug op de markt! Goh nu zijn we terug aan ons beginpunt en ik heb mijn bril nog steeds niet gevonden. Misschien ben ik hem dan toch verloren in de namiddag. Dan heb ik na het drinken van een lekker bruin biertje nog een ander traject gevolgd. We zullen dus nog even op de tanden moeten bijten en ook dit stukje wandelen. We lopen links in de hoek van de markt de Broodstraat in. Op het einde van de broodstraat blijven we de Krekelput rechts mee volgen. Zo lopen we naar de Marlboroughlaan, dat is richting de rivier de Schelde. Als je helemaal naar links kijkt zie je het gerechtshof staan. Daar worden alle stoute mensen gestraft. Schuin voor ons zien we een wit gebouw. Dat is het huis de Lalaing. Waar nu nog altijd wandtapijten geweven worden. (vraag 4) We gaan rechts langs de Schelde de Margaretha van Parma straat in. Kijk daar aan de overkant van de Schelde nog een kerk de OLV van Pamelekerk is dat. Een ingewikkeld verhaaltje die wijk Pamele, als je meer wil weten keek dan eens op de laatste pagina’s van dit boekje. We nemen de 2de straat rechts, de kasteelstraat. Weet je dat hier tot 1782 een groot kasteel stond. Ja hier onder jouw voeten! Op het einde van deze straat staat een rode poortgevel. (vraag5) (rustpauze 2 in het begijnhof of langs het graspleintje aan de Schelde)
84 Ga maar eens binnengluren. Je moet wel een beetje stil zijn. We zijn nu in het begijnhof. Loop maar door de binnentuin. Daar helemaal links in de tuin is er een hekje, langs waar we het begijnhof verlaten. Kijk even over de Schelde daar zie je een rood gebouw, dat is de abdij van Maagdendale. Maar hier zijn ook geen zusters meer terug te vinden. Er wordt hier nu heel hard gewerkt om alle taken die de burgemeester krijgt goed uit te voeren. Daar helpen heel veel mensen hem bij om al dat papierwerk in orde te krijgen. Om het met een heel moeilijk woord te zeggen: dit is het administratief centrum, het gemeentehuis van Oudenaarde. Maar we moeten verder, we zijn al een tijdje op pad nu en nog steeds geen bril gevonden. We gaan verder naar rechts de Smallendam in langs het schoolgebouw. En volgen rechts het kleine padje dan komen we op het Ronde van Vlaanderenplein. (eventueel rustpauze 3). (vraag 6) We staan nu met onze rug naar de ingang van het museum. Links op de kleine markt zie je heel mooie grote huizen waar nu enkele cafés en restaurants zijn. (vraag 7). Als je ook vraag 7 goed hebt opgelost zijn we er bijna. We steken de straat over naar de Sint-Walburgakerk en lopen rechts langs de kerk. We nemen het kleine straatje links langs de Carillon, de Sint-walburgastraat. Loop het poortje door en je bent nu op een binnenpleintje met 3 gebouwen. (vraag 8) Je hebt nu alle vraagjes opgelost, je moet enkel nog de letters in de juiste volgorde zetten en we kunnen mijn bril ophalen! Nota: Bij sommige bezienswaardigheden die we tijdens de wandeling tegenkomen kunnen de kinderen meer informatie lezen achteraan in het boekje. Hanske laat zelf weten wanneer er meer informatie is achteraan. Herkenbaar door een afbeelding waarbij Hanske met een boekje in zijn handen staat en een plusteken (Hanske wil meer weten)
Figuur 4: Hanske wil meer weten
85 Opdrachten: Bij iedere antwoord staat er een letter vet gedrukt. Je onthoudt de zwartgedrukte letter van het antwoord dat volgens jou juist is. Zo verzamel je 8 letters. Al deze letters vormen de locatie waar Hanske zijn bril verloren heeft. Is dit te moeilijk dan moet je het maar proberen door het kruiswoordraadsel juist in te vullen. Kan jij Hanske de krijger helpen? De inhoudelijke vragen zijn de volgende: 1. Locatie: Tacambaroplein Vraag: Op dit plein zie je een standbeeld van een mevrouw die droevig is. Ga even dichter kijken. Toch wel een rare naam voor een plein, het Tacambaroplein. Het klinkt een beetje buitenlands. Uit welk land zou deze naam afkomstig zijn? Antwoord: Mexico China Groot-Brittannië Letter die je moet onthouden: 2. Locatie: Hoek Gevaertsdreef/Hofstraat Vraag: Wanneer we de Gevaertsdreef helemaal doorlopen komen we aan de huisjes 81-85. Één van deze huisjes is een gildehuis. Dat is een huis waar alle arbeiders uit de fabriek gezellig samen konden zijn of vergaderen over belangrijke dingen. Een beetje zoals jij een kamp of een clubhuis zou bouwen dat je enkel kan betreden met een paswoord. Hoe noemde het oude gildehuis hier? Antwoord: Onder den toren In de uil In de valk Letter die je moet onthouden: 3. Locatie: Einestraat Vraag: In deze straat staat er een oud klooster. Kan jij het terugvinden en mij zeggen welk kleur de muren van het klooster hebben? Letter die je moet onthouden is (de 3de van het woord): 4. Locatie: Marlborouhglaan Vraag: Ik kan het niet zien zonder mijn bril. Maar jij ongetwijfeld wel. Hoeveel ramen tel je in het huis de Lalaing? Antwoord: dertig achttien negen Letter die je moet onthouden:
86 5. Locatie: Poort begijnhof Vraag: Als je naar boven kijkt zie je boven de poort van het begijnhof een meneer staan. Dat is de pestheilige die een oogje in het zeil houdt. Kan je te weten komen hoe zijn naam is? Los het volgende raadseltje op. Antwoord: 1
2
3
1. Uit een schoorsteen komt? . . . . (gebruik de 2 eerste letters) 2. Wat is dit? (gebruik de 1ste letter) 3. Dit is een? . . . . (- i) Allemaal samen is dit: Sint- . . . . . . (laatste letter moet je onthouden) Letter die je moet onthouden: 6. Locatie: Ronde van Vlaanderenplein/Droesbekeplein Vraag: Terwijl je even uitrust kan je al eens nadenken welk museum jij nu langs de achterkant bekijkt. Als je het niet weet zal je eens naar de ingang moeten zoeken. Antwoord: PAM Ename Het centrum Ronde van Vlaanderen Het Oudenaardse voetbalmuseum Letter die je moet onthouden: 7. Locatie: kleine markt Vraag: Kijk maar eens goed rond op de kleine markt. In 1 van deze gebouwen op de markt kan je da naam terugvinden van 1 van de kinderen die Karel V verwekte in Oudenaarde. Die dochter zou een heel belangrijke rol spelen in de geschiedenis van Oudenaarde. Antwoord: Margaretha Johanna Martina Letter die je moet onthouden: 8. Locatie: binnenplein Sint-walburgastraat Vraag: We staan nu op het binnenplein achter de kerk. Voor je zie je een groot gebouw, het witte gebouw is een recentere opbouw en het kleinere gebouw is het bisschopskwartier. Wat zou hier vroeger geweest zijn? Antwoord: Een hotel Een Boerderij Een hospitaal Letter die je moet onthouden:
87 Elk cijfertje staat voor een vraag nummer. Zet nu onder elk nummertje de letter die je moest onthouden. Vraag
5
3
7
2
4
6
1
8
Letter uit antwoord Weet jij nu waar je Hanske zijn bril terug kan vinden? In het . . . . . . . . Ga naar deze plaats, daar wacht je een leuke verrassing! Wanneer het invullen van het antwoordformulier te moeilijk is kan je de rebus oplossen:
-er
-p
m=h
(Het onthouden van de lettertjes en deze in de juiste volgorde zetten zal wel wat concentratie vragen en wat hulp van de ouders. ) Extra: Op het einde van het boekje vind je nog wat meer uitleg over de bezienswaardigheden die we tegenkomen op de route. En het boekje bevat ook enkele tips om een bezoekje op kindermaat te brengen in Oudenaarde. Op de eindlocatie in het stadhuis zal er een bril voorzien zijn als cadeautje samen met een leuk bedankbriefje van Hanske de krijger. Voor deze brillen zal gezocht worden naar een sponsor: snoepwinkel, speelgoedwinkel, Pearle, … Vormgeving: Heel deze tekstvorm is uiteraard gebundeld in een praktisch boekje. Het figuurtje van Hanske de Krijger zegt je aan de hand van tekstballonnen telkens de weg. Daarnaast zal je ook telkens een ingezoomd stukje detailkaart krijgen. Zo kunnen de kinderen gemakkelijk mee volgen op de kaart. (ook straatnamen zullen aangeduid worden) Op een andere pagina in een kadertje met een vraagteken boven zullen telkens de 8 vragen staan.
88 Ik laat dit alles ontwerpen door een grafische deskundige. Er wordt een leuk kinderfiguurtje gemaakt van Hanske. Het boekje zal heel wat kleurtjes bevatten.
Figuur 5: Hanske de Krijger57
Voorbeeldpagina uit het eventuele boekje:
Figuur 6: Voorbeeldpagina wandelboekje
57
http://www.le-petit-bruges.be/hanske.htm
89 4.4
Eindconclusie
In deze bachelorproef stond de vraag: “hoe kan Oudenaarde zijn aanbod voor kinderen optimaliseren?” centraal. Ik trachtte hierop een antwoord te vinden door een omgevingsschets te maken, het aanbod in Oudenaarde te bekijken, het aanbod specifiek voor kinderen van 8 à 9 jaar te bekijken, de doelgroep te analyseren en even te gaan kijken bij de concurrenten. Met al deze zaken kon ik een SWOT analyse maken en eens kijken waar de kansen voor Oudenaarde zitten. Zo kon ik concluderen dat er potentieel is voor kinderen die individueel met hun gezin de stad willen verkennen. Ik deed enkele aanbevelingen, die de stad Oudenaarde kan gebruiken. En werkte zelf een kinderproduct uit voor de stad Oudenaarde. Concreet heb ik in hoofdstuk 1 een uitgebreide omgevingsschets gemaakt. Ik bekeek aan de hand van enkele cijfers de profielen van de bezoekers in Oudenaarde. Welke mensen komen vooral naar Oudenaarde? Ik heb ook het algemeen toeristische aanbod van naderbij bekeken en geanalyseerd. Daarnaast bekeek ik ook het accommodatie aanbod en de communicatie die Oudenaarde gebruikt ter promotie van de toeristische attracties. Hieruit kon ik besluiten dat Oudenaarde vandaag al een aantal sterke punten heeft in zijn toeristisch beleid. De SWOT analyse toont dat Oudenaarde over enkele sterk uitgewerkte producten beschikt maar dat er toch nog ruimte is voor de uitbouw van andere producten of het versterken van bestaande producten. En alles wat daarmee samengaat. Zowel de voorbereidende fase, de uitwerking, communicatie, nazorg,… Er is ook nog de mogelijkheid om een aanbod voor bepaalde nichegroepen te ontwikkelen. In het tweede hoofdstuk leerde ik de doelgroep beter kennen. Daarvoor haalde ik informatie uit de literatuur en gesprekken met kinderen, ouders en opvoeders. Uit deze gesprekken maakte ik enkele bruikbare tips op. Verder ging ik ook even kijken wat de buren aanbieden voor kinderen. Ik bekeek de steden Ronse, Lier, Hasselt, Mechelen, Amsterdam en 1 specifiek product de Efteling. De conclusies van dit hoofdstuk zijn samengevat tot een checklist, die kan dienen om een kindvriendelijk product te ontwikkelen. De belangrijkste zaken die we hieruit onthouden zijn: de inhoud van het project moet afgestemd zijn om de doelgroep. Maar dat is niet alles ook de communicatie moet specifiek zijn. Er moeten ook enkele infrastructuur aanpassingen gedaan worden. Zorg dat kinderen geprikkeld worden. En als laatste, zorg dat het totaalplaatje klopt. In hoofdstuk 3 ging ik dieper in op het aanbod voor kinderen in Oudenaarde. Ik maakte een overzichtje van enkele producten die nu al ontwikkeld zijn voor kinderen van 8 à 9 jaar. En deed met een paar strategische doelstellingen concrete aanbevelingen om op te nemen in het beleidsplan van Oudenaarde. Oudenaarde beschikt al over een aantal educatieve producten in het MOU. Maar deze zijn veelal toegespitst op schoolgroepen en op andere leeftijdscategorieën.
90 Buiten de programma’s in het MOU zijn er nog weinig programma’s voor kinderen om Oudenaarde op een leuke manier te leren kennen. Voor deze leeftijdsgroep is er dus nog heel wat potentieel op toeristisch vlak in Oudenaarde. Het is een mogelijkheid om een nieuwe doelgroep aan te trekken op deze manier. Na het geven van enkele suggesties om het toeristisch landschap in Oudenaarde kindvriendelijker te maken was het tijd om zelf een product uit te werken. In mijn case vind je een voorbeeld van een goed kindgericht toeristisch product, namelijk een stadswandeling.
91
Verklarende woordenlijst Demografisch: De beschrijving van de bevolking naar bepaalde kenmerken, zoals leeftijdsopbouw, geslacht, opleiding enz. Decisionmaker: Beslisser Niche: Een niche is een klein afgebakend stuk. Retail: Het leveren van diensten of goederen aan particulieren. Detailhandel. Katalysator: Aanzetten tot. De term wordt gebruikt om iets aan te duiden dat een bepaald proces of het verloop van gebeurtenissen bevordert of (beslissend) wijzigt. Brand Awereness: Is de mate waarin een merk wordt herkend door potentiële klanten. Juiste associaties maken met een bepaald product. Targetgroep: Doelgroep Psychoanalyse: Een medische behandeling en stroming die ontstond met Sigmund Freud als grondlegger. In de psychoanalyse worden lichamelijke klachten verklaard vanuit psychologische oorzaken. Stakeholders: Belangenhebbende. Iemand die invloed ondervindt of zelf invloed kan geven aan een nieuw product.
92
Bijlagen Lijst met afkortingen SWOT: Strengths, Weaknesses, Opportunities & Threats. Sterkte- zwakteanalyse MOU: Museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen B&B: Bed and breakfast RVV: Ronde Van Vlaanderen PAM:Provinciaal archeologisch museum USP: Unique selling proposition CRVV: Centrum Ronde van Vlaanderen MUST:Museum voor textiel ’t Grom: Het groentenmuseum VOC – schip: Vereenigde Oostindische Compagnie POI: Point of interest
93 Lijst van figuren Figuur 1: Oudenaarde in de provincie Oost-Vlaanderen .................................10 Figuur 2: Deelgemeenten van Oudenaarde .................................................12 Figuur 3: wandellus Hanske de Krijger .......................................................82 Figuur 4: Hanske wil meer weten ..............................................................84 Figuur 5: Hanske de Krijger......................................................................88 Figuur 6: voorbeeldpagina wandelboekje ....................................................88
94 Lijst van tabellen Tabel 1: Extract uit recreatex met bezoekersaantallen MOU per postcode ........11 Tabel 2: Overnachtingen 2011 in de Vlaamse Ardennen ................................16 Tabel 3: Aankomsten in 2011 in de Vlaamse Ardennen .................................18 Tabel 4: Aankomsten en Overnachtingen in de gemeenten en steden van de regio Vlaamse Ardennen ..........................................................................20 Tabel 5: Groepsbezoeken Oudenaarde 2011 ...............................................22 Tabel 6: Herkomst groepsbezoeken ...........................................................22 Tabel 7: Doelgroepen groepsbezoeken Oudenaarde 2011 ..............................23 Tabel 8: Groepsbezoeken 2012 .................................................................23 Tabel 9: Periodestaat individuele bezoeken 2011 .........................................25 Tabel 10: Individuele bezoekers MOU maart 2012 tot en met oktober 2012 .....25 Tabel 11: Periodestaat 2011 Huis de Lalaing ...............................................26 Tabel 12: Bezienswaardigheden Oudenaarde ...............................................30 Tabel 13: Overzicht hotels in Oudenaarde die samenwerken met de dienst toerisme ...............................................................................................33 Tabel 14: Overzicht B&B's in het centrum van Oudenaarde............................34 Tabel 15: Bezoekersaantallen MOU ( maart - juni 2012) ...............................71
95
Bronnen http://www.toerismevlaanderen.be/toerisme-cijfers-2011-x (geopend maart 10, 2013). Child friendly guide for businesses. http://www.canadabay.nsw.gov.au/verve/_resources/Child_Friendly_Guide_for_ Businesses.pdf (geopend December 12, 2012). http://www.encyclo.nl/begrip/kind (geopend januari 25, 2013). Kids-and-trips.nl (geopend januari 25, 2013). The art of the family vacation. http://www.pgavdestinations.com/images/insights/eDestinology_Family_Vacatio n.pdf. (geopend december 12, 2012). http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/26393 (geopend december 12, 2012). http://anw.inl.nl/article/kindvriendelijk (geopend februari 22, 2013). http://www.faronet.be/project/eetiket (geopend januari 18, 2013). http://toerisme.mechelen.be/nl/content/7738/t-grom-en-de-midzeelhoeve.html (geopend november 7, 2012). http://kinderstad.mechelen.be/nl/4242/collections/1875/kinderen-aan-hetwoord.html (geopend maart 11, 2013). http://www.mou-oudenaarde.be/educatief-2.html (geopend februari 22, 2013). http://www.toerismevlaanderen.be/sites/toerismevlaanderen.be/files/assets/doc uments/Definitieve%20Richtlijnen%20wandelen.pdf. (geopend januari 14, 2013). http://www.le-petit-bruges.be/hanske.htm. Ardennen, Toerisme Vlaamse. „Strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Vlaamse Ardennen.” 2009-2012. CRVV. „Cursus praktijkoefeningen themaweek S5.” Demyttenaere, Wim. „Ronse stad met uitzicht.” 2012.
96 Devos, Franky. Kinderen en cultuur XS: overkinderen, cultuur en communicatie, . ethesis. http://www.ethesis.net/oudenaarde/oudenaarde_deel_c.htm (geopend november 15, 2012). J. Schauvliege, Pascal Smet. „Conceptnota cultuureducatie: groeien in cultuur.” J.Coeman, L.De Man, G.Janssens. gedragswetenschappen voor het 1ste jaar van de 2de graad humane wetenschappen. 2005. „Jaarverslag stad Oudenaarde.” 2011. Jo Voets, Lieve Michielsen, Sarah Hertens. Hink-stap-sprong”, een koffer vol ontwikkeling en opvoeding. 2005. Kadeefeesten. 2012. http://www.kadeefeest.be/kadeefeest2011/Welkom.html (geopend september 2012). Kohnstamm. Kleine ontwikkelingspsychologie 2 De schoolleeftijd. Nederland, 2009. Orbie. „JBP 2011-2012 stad Oudenaarde.” Oudenaarde, 2011. Oudenaarde, Dienst bevolking. (september 2012). Oudenaarde, Stad. „"Oudenaarde durft": beleidsplan voor 2007-2012.” Praet, E. Ballegeer/D. De Moor/ S. Van. Wandelen met kinderen in Vlaanderen . 2003. Stad Oudenaarde. 2012. http://www.oudenaarde.be/nl/bezoekers/info/aanbod/ (geopend augustus 3, 2012). structuur en organisatie van het onderwijssysteem. 2006-2007. http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken/20062007/jb0607/struct_toelichting_0607.pdf (geopend oktober 6, 2012). „Tourism planning and research associates.” Vlaanderen fietsland. www.vlaanderenfietsland.be/fietsroutes.php?gemeente=oudenaarde (geopend november 15, 2012). Vlaanderen, Toerisme. „Invloed van macrotrends op toerisme.” Wikipédia. http://fr.academic.ru/dic.nsf/frwiki/746446.
