Hoe doe ik dat?! Een. drumstel stemmen... INHOUDSOPGAVE: Inleiding. door Ruben Bandstra. Succes! Ruben Bandstra

Een

drumstel stemmen...

Hoe doe ik dat?! door Ruben Bandstra

INHOUDSOPGAVE: Onderwerp

Bladzijde:

Inleiding / basisprincipe Toms: Stap 1 - Voorbereiding Stap 2 - Nieuw vel Stap 3 - Aandraaien spanbouten Stap 4 - Fine Tuning Snaredrum Basdrum Dempen Vellen

Inleiding Op het eerste gezicht lijkt het simpel: een trommel is een ketel met een vibrerend membraan (het vel) aan 1 of allebei de kanten. Als er op het vel geslagen wordt, dan komt er geluid uit de trommel... maar is dat alles? Nee dus. Het karakter van dit geluid hangt van veel factoren af: de soort ketel, het type vel, de plek waar het vel geraakt wordt, de kracht van de slag... enz. Maar hét grote geheim zit ‘m natuurlijk in het stemmen! Ondanks het feit dat een drumstel veel beter klinkt met goed gestemde trommels dan met slecht (of niet) gestemde, zijn er toch veel drummers die hier helemaal geen aandacht aan besteden. Dit heeft zo zijn redenen; sommigen vinden het teveel moeite, sommigen weten niet hoe ze het

1-2 2 3 3 4 4 5 6-7 8

moeten doen en anderen zijn weer bang dat er nooit meer een mooi geluid uit de trommel zal komen als ze eraan gaan sleutelen.. Onzin! De eerste tip die ik je geef is: gewoon doen, gewoon proberen! Er zijn eigenlijk maar een paar basisprincipes die je moet weten, voor de rest is het puur een kwestie van ervaring opdoen en je eigen sound ontdekken! Ik heb mijn eigen bevindingen én die van andere drummers voor jullie op een rijtje gezet en ik denk dat dit een hele handige en leerzame “handleiding”voor het stemmen van drums is! Dus uitprinten, stemsleutel gereed en op naar je drumstel - vanaf nu kan jouw drumstel net zo klinken als die van de profs!

Succes! Ruben Bandstra

De “Drummers.nl presenteert: Drummerstips met SuperGroover” - serie is een uitgave van Drummers.nl - Noordwijk (Alle rechten voorbehouden ©2005 Drummers.nl)

vangen... Je slaat er niet op, dus ze zullen ook niet slijten! Als je de “inchmaten” van je trommels niet weet, neem dan je ouwe vellen mee naar de muziekwinkel (misschien wel makkelijk om ze vanaf dan te onthouden).

Tip!

fig. 1

Basisprincipe Eigenlijk werkt het heel simpel; het vel wordt tegen de rand van de ketel aangehouden door de spanrand. Deze spanrand wordt weer op z’n plaats gehouden door de spanbouten. Als je de spanbouten aandraait, komt de spanrand strakker op de ketel, waardoor het vel ook weer strakker wordt gespannen (Fig. 1). Hoe strakker de spanning van het vel, des te hoger het geluid wat ‘ie maakt. Simpel toch? Hoe komt het dan dat drumstellen altijd zo verschillend van elkaar klinken, de één klinkt vol en rond, de ander juist weer kort en dof..? Buiten de kwaliteit van de trommel om, heeft het eigenlijk alleen maar te maken met de manier waarop je de basisprincipes van het stemmen toepast én of je de fijne kneepjes van het vak weet... en die weet je over ongeveer tien minuten!

Daar gaan we!

TOMS Stap 1 - Voorbereiding Koop nieuwe slagvellen bij de muziekwinkel om de hoek. De resonantie (ondervellen) hoef je in principe niet te ver-

Als je het ouwe vel eraf haalt, onthoudt dan hoe de spanrand op je ketel zit (plak bijvoorbeeld een stukje tape op de spanrand en op de ketel). Deze spanrand vormt zich namelijk in de loop van de tijd naar je ketel, en past dus het beste zoals ‘ie altijd zat (Fig. 2).

fig. 2 Als je wilt weten wat voor vel je nodig hebt, kun je de bijlage erbij pakken (Vellen, vellen, vellen!), daar staat een overzichtje van de verschillende vellen en hun eigenschappen. Je kunt natuurlijk ook altijd advies vragen in de muziekwinkel.

Benodigdheden: -

Nieuw vel (Fig. 3) Gaffa- of Stagetape (Fig. 3) Stemsleutel (Fig. 4) Veel geduld!


fig. 3 fig. 5 fig. 4 Stap 2 - Het nieuwe vel erop Als het vel er af is, kun je de ketel meteen effe schoonmaken aan de binnenkant; even schudden op z’n kop, doekje er door heen en klaar is Kees. Leg het vel op de ketel en probeer door te draaien om ‘m het meest stabiel erop te laten liggen (dus zonder dat hij heen en weer kan schommelen) Als je nu de spanrand er overheen legt (in de originele positie) zou het vel netjes plat moeten liggen.Draai nu met je vingers de spanbouten er weer in en draai net zo lang tot het met de hand niet meer gaat - je bent nu op het punt dat er spanning op het vel gaat komen.

Stap 3 - Aandraaien van de spanbouten

Nu komt het leuke gedeelte: Maak een vuist, zet ‘m in het midden van het vel en duw nu hard naar beneden ... .... .... HARDER - Niet bang zijn, het vel breekt heus niet (Fig. 6). Je hoort het vel nu kraken, dat heeft twee voordelen: 1. het vel is nu zijn stijfheid kwijt, hij wordt als het ware wat losser. Normaal gesproken gebeurt dit tijdens het spelen, maar het vervelende is dan, dat de toonhoog te ook gelijk terugloopt. 2. het kraken centreert het vel; mocht het vel nog niet helemaal gelijk op de ketelrand liggen, dan ligt ‘ie dat nu. Voordeel: Het geluid wordt helemaal gelijk over het vel geproduceerd.

fig. 6

Pak de trommel en zet ‘m op een handdoek op de grond, zodat je ondervel niet mee kan trillen tijdens het stemmen. Draai nu met je stemsleutel de tegenovergestelde bouten aan (Fig. 5). Doe dit rustig aan en probeer telkens dezelfde spanning te geven. Je kunt hier voor zorgen door elke keer een half rondje te draaien met de stemsleutel. Zorg dat er een “medium” spanning op het vel staat en sla er dan met een stok op; als het goed is geeft het vel een strakke toon. De “Drummers.nl presenteert: Drummerstips met SuperGroover” - serie is een uitgave van Drummers.nl - Noordwijk (Alle rechten voorbehouden ©2005 Drummers.nl)

Stap 4 - Het echte stemmen; ‘Fine Tuning’ Laat de trommel op de handdoek staan, en sla zachtjes met een stok op de rand van het vel, precies op de plekken waar een spanbout zit. Als je zo een rondje over het vel maakt hoor je waarschijnlijk dat het geluid op de verschillende plekken een beetje verloopt. Maak nog een rondje over je vel, en probeer door het strakker of losser draaien van de bouten overal een gelijke toonhoogte te krijgen. Als dit is gelukt zou je een strakke toon moeten horen als je op het vel slaat! * Als je ook de ondervellen vervangt: herhaal stap 1 t/m 3, doe alleen voorzichtiger met het kraken ervan, een ondervel is vaak veel dunner dan een bovenvel en hoeft niet hard gekraakt te worden. Welke toonhoogte je uiteindelijk krijgt of wilt krijgen hangt af van een heleboel factoren: het karakter van de ketel, het materiaal van de ketel, de toonhoogte van het ondervel, het verloop in toonhoogte tussen de verschillende toms, en misschien wel het belangrijkste: Je eigen smaak. Één van deze factoren zal ik wat nader toelichten: De toonhoogte van het ondervel. Er zijn drie manieren om het ondervel te stemmen. Elke van deze drie manieren heeft een andere uiteindelijke toon als gevolg. Onthoudt in ieder geval dat subtiele veranderingen in spanning al heel veel gevolgen voor de toon kunnen hebben - ga dus niet als een malloot aan het boven- of ondervel draaien om een goede toon te krijgen. Want als de twee vellen teveel van elkaars toon afwijken, zullen ze elkaar tegenwerken en heb je een “dood” geluid als gevolg. De drie manieren om het ondervel te stemmen: 1. Dezelfde toonhoogte als het slagvel Deze stemming zal een warme, ronde toon veroorzaken die erg lang blijft doorklinken:“BONGGGG”. 2. Een lagere toonhoogte dan het slagvel Hierdoor krijg je een toon die nog ronder en dieper klinkt, maar hij zal iets minder lang doorklinken.

3. Een hogere toonhoogte dan het slagvel Nu wordt het interessant. De toon zal wederom rond en open klinken, alleen is er na de slag een verloop in toon de toonhoogte zal lager worden. Effect: “BWOW” Veel drummers proberen dit geluid te krijgen. * Ik heb eens opgezocht hoe dat BWOW-geluid nou te verklaren valt; Hoe kan de toon nou lager worden als het ondervel juist hoger gestemd staat ? Dit is de verklaring die ik ervoor vond: “Als je het slagvel raakt met je stok, dan wordt het vel die ene seconde gemute. Hierdoor is het eerste geluid wat je zult horen het geluid wat van het ondervel komt, wat meteen opgevolgd wordt door het geluid van het bovenvel (want inmiddels is je stok alweer van het vel af). Hierdoor krijg je dus de terugloop in toonhoogte.”

Snaredrum Gebruik hetzelfde stappenplan als bij toms (blz. 2 t/m 4) maar let wel op het volgende: Ten eerste is een snaredrum meestal compacter dan een tom, ten tweede is ‘ie vaak ook nog eens van metaal of koper in plaats van hout. Een derde verschil is dat het ondervel een hele andere functie heeft dan bij een tom. Onthoudt daarom het volgende:

Ondervel -

Een ondervel van een tom heeft als doel: het beïnvloeden van de toon. Een ondervel van een snaredrum heeft als doel: een ondergrond zijn waar de snaren op kunnen trillen.


Nu snap je ook meteen waar het om gaat bij het stemmen van het ondervel; het laten trillen van de snaren. (Wél is het zo, dat als je het ondervel qua stemming in de buurt houdt van het bovenvel, de toon hierdoor meer open wordt - maar goed, zoals gezegd heeft het in ieder geval een veel minder drastischer effect dan bij een tom) Hoe werkt dat dan met die snaren? Gelukkig is er weer een makkelijke regel: -

hoe strakker het ondervel, des te meer de snaren meetrillen hoe losser het ondervel, des te minder de snaren meetrillen

Qua stemmen hangt het dus helemaal af van je eigen voorkeur; wil je veel snaren horen of juist weinig? Ik moet er wel bijzeggen dat het wel of niet meetrillen van de snaren ook afhangt van de spanning van de snarenmat. Hoe strakker deze op het vel gespannen is, des te korter de snaren zullen trillen. Bij de meeste snaredrums zit aan de zijkant een draaiknop waarmee je de spanning van de snarenmat in kunt stellen (Fig. 7).

Hoe veel snaren je uiteindelijk wilt horen kun je af laten hangen van de stijl muziek die je speelt maar onthoud: Het belangrijkste is dat jij het mooi vindt klinken!

- Bovenvel Hoe je het bovenvel stemt is (alweer) helemaal afhankelijk van je smaak en muziekstijl. Speel je rock en wil je een vette, lage klap dan stem je ‘m losser dan wanneer je bijvoorbeeld funk speelt en je wilt een hoge maar korte “tik” horen. Kies dus een stemming die het beste bij jou (en je band) past, want er zijn eigenlijk geen regels voor (sommige rockdrummers hebben hun snaredrum juist heel hoog gestemd!). Het beste zou zijn om er eens lekker een uurtje voor te gaan zitten om eens uit te vinden wat je zelf mooi vindt.

fig. 7

Basdrum Het kan een hele opgave zijn om zo’n lekker lage, vette tik uit je basdrum te halen. Volg allereerst weer het stappenplan zoals bij toms (blz. 2 t/m 4), maar let op het volgende:

- Boven en Ondervel

Tip! Haal altijd eerst de spanning van de snaren af (dit doe je met het hendeltje) voordat je aan de knop gaat draaien.

Zorg ervoor dat het slagvel lekker laag gestemd is, dus niet te veel spanning. Om echter het beste resultaat te krijgen, moet je ‘m eerst rondom strakker spannen en uiteindelijk pas weer losser draaien - dan kun je de laagste spanning gebruiken zonder dat het vel gaat rimpelen. Als je het resonantievel (bij de basdrum meestal “voorvel” genoemd) nóg lager dan het voorvel stemt, krijg je die lekkere lage dreun uit je basdrum die zoveel drummers willen hebben. Het voorvel mag zelfs zó slap gestemd zijn, dat de spanbouten nét niet los zitten.


- Attack Er zijn speciale “falam-stickers” te koop (o.a. Remo), die je plakt op de plek waar de klopper het vel raakt. Dit heeft als gevolg dat je een mooie TIK krijgt, in plaats van alleen maar een lage BOEM - deze TIK wordt ook wel de “Attack” genoemd. Er zijn ook mensen die zelf zo’n sticker maken, bijvoorbeeld door een oude pinpas op het vel te plakken, maar ik zou voor de originele sticker gaan!

fig. 8

- Gat Waarschijnlijk heb je wel eens gezien dat er meestal één of meer gaten in het voorvel zitten, dit heeft een paar voordelen: de lucht ontsnapt, waardoor er niet teveel spanning op het slagvel komt te staan. Als er teveel spanning op staat, kun je namelijk last krijgen van een stuiterende klopper. Effect: Rommelige basdrumnoten! Het voorvel resoneert iets minder, dus wordt de klank alvast een beetje gedempt (een voordeel want een basdrum klinkt vaak te lang!) Het geeft de mogelijkheid om een microfoon in je basdrum te steken, waardoor je drumstel optimaal uitversterkt kan worden.

- Dempen Omdat een basdrum zo groot en diep is ontkom je vaak niet aan het dempen ervan. Vaak verdwijnen er complete dekbedden en kussens in een basdrum, maar dit is lang niet altijd nodig. Een mooier resultaat krijg je als je een vel koopt waar al een dempring in verwerkt zit (Evans: EMAD / EQ2 / EQ3 / EQ4 of Remo: Powerstroke 3 en Powerstroke 4). Kijk voor meer soorten vellen ook naar de bijlage “Vellen, vellen, vellen!”. Ook zijn er speciale dempingsmatten te koop (Evans EQPad). Dit speciale matje kun je met klittenband bevestigen in je basdrum en je kunt er verschillende set-ups mee maken (Fig. 8).

Mocht je nou nog steeds een korter geluid willen, haal dan een oude deken van zolder!

Dempen Er zijn veel manieren om een trommel te dempen. Sommige drummers vinden het niks, andere vinden het fantastisch. In ieder geval kan het dempen van trommels handig zijn om: -

-

de vervelende bijgeluiden kwijt raken (die hoge “pingggg” die je hoort na een slag op de snaredrum). het geluid en de nagalm korter te maken. het geluid vetter, warmer en korter te maken.

Maar hoe kun je dit doen en met welk materiaal? Er zijn heel veel mogelijkheden: Gaffa- of Stagetape stukjes vilt, theedoek of dekens ‘moongel’ dempringen


fig. 9

Zelf gebruik ik altijd Gaffatape en moongel; een speciaal soort plakkertje dat erg goed dempt, je kunt het bij de muziekwinkel kopen (check ook www.rtom.com). Het grote voordeel van moongel is dat je er geen plakresten op je vel van over houdt als je het er af haalt. Als de moongel na een tijdje wat minder goed plakt, kun je het gewoon afwassen met een beetje zeep, daarna droogmaken en het plakt weer perfect! Probeer op verschillende plekken het vel te dempen; je zult horen dat de ene plek beter effect geeft dan de andere. Je kunt dempen om: -

De vervelende bijgeluiden kwijt raken Een klein stukje tape of moongel (dicht tegen de spanrand aan) is vaak al voldoende

-

Het geluid en de nagalm korter maken Tape of moongel, probeer ook het ondervel te dempen (zie de Tip hieronder)

-

Het geluid vetter, warmer en korter maken Koop dempringen (fig. 9) in de muziekwinkel, deze hebben de eigenschap je geluid iets warmer en vetter te maken

Er zijn ook veel vellen op de markt waar al een dempring in zit (Remo Powerstroke3, Evans Hydraulic). Zie hoofdstuk “Vellen”.

Tip! Een goeie tip die ik van Ton Dijkman (drummer bij o.a. Marco Borsato) kreeg is: Als je floortom te lang door blijft klinken, haal dan je slagvel eraf, gooi een theedoek (of iets wat er op lijkt) in je trommel, en zet het vel er dan weer op. De theedoek ligt nu op je ondervel en als je op de trommel slaat, zal de theedoek eventjes van het vel af komen, maar er daarna gelijk weer op terugvallen... resultaat: Een kortere klank, zonder dat de toon “dood” gaat klinken.


Vellen Er zijn heel veel verschillende soorten vellen, ten eerste omdat er verschillende merken zijn (Remo / Evans / Aquarian) en ten tweede omdat elk merk verschillende type vellen maakt (enkellaags / dubbellaags / hydraulisch / gecoat / transparant). Aan de ene kant maakt dit het erg lastig om het goede vel voor de goede trommel te vinden, maar aan de andere kant is het juist ook wel leuk om zo af en toe ‘es te experimenteren en op die manier uit te vinden welke vellen jou het beste bevallen. Ik heb van de twee grootste merken (Remo, Evans) een overzichtje gemaakt van de verkrijgbare vellen en hun kenmerken, zie bijlage “Vellen, vellen, vellen!” In ieder geval gelden de volgende basisprincipes: -

Dikkere vellen produceren een lagere toon dan dunnere vellen.

-

Gecoate vellen reduceren bijgeluiden en geven een warmere klank, dan transparante vellen.

-

Vellen met een “Dot” (een stip in het midden) reduceren bijgeluiden.

-

Dubbellaags vellen produceren een warmere, rondere klank dan enkellaags vellen én reduceren bijgeluiden.

-

Hydraulische vellen produceren een hele korte en “natte” klank.

-

Vellen met een dempring (Remo Powerstroke3, Evans Genera Muffle Ring) reduceren bijgeluiden.

Welke vellen het beste bij jou passen, is natuurlijk erg afhankelijk van de stijl muziek die je speelt. Als je bijvoorbeeld jazz speelt, kun je het beste voor de wat

dunnere vellen gaan, deze produceren een lichte, hoge en open toon. Vergeet niet een gecoat snarevel te nemen als je brushes gebruikt. Speel je rock, dan kun je beter kiezen voor een compacter geluid, dubbellaags vellen bijvoorbeeld en een gecoat snarevel met een dot in het midden, zodat ‘ie langer meegaat... Wees in ieder geval niet bang om eens met verschillende vellen te experimenteren, wie weet kun je nog veel meer sound uit je drumkit halen!

Veel stemplezier! Ruben Check ook de Excel bijlage: “Vellen Overzicht”


Hoe doe ik dat?! Een. drumstel stemmen... INHOUDSOPGAVE: Inleiding. door Ruben Bandstra. Succes! Ruben Bandstra

Recommend Documents