1b
Hockeyvisie Maart 2012
Een betere hockeyer door een betere motoriek Doelgroep: JONGSTE JEUGD
Hockeyvisie is bedoeld voor iedereen die als opleider, trainer en/of coach actief is in de hockeysport binnen tophockey, breedtehockey, jongste jeugd en/of technisch management. In iedere artikelenreeks worden visies gedeeld, kanttekeningen geplaatst, nieuwe ontwikkelingen gemeld en wetenschappelijke onderbouwing aangeboden. Hockeyvisie is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB), is onafhankelijk en wil alle kennis die beschikbaar is op het gebied van opleiden en coachen met liefhebbers delen.
www.knhb.nl
De KNHB Academie biedt hockeyverenigingen ondersteuning bij het ontwikkelen van het technisch beleid en technisch kader. Daarbij richt de KNHB Academie zich op drie pijlers: deskundigheidsbevordering, verenigingsadvies technisch beleid en opleidingen. Meer informatie over de KNHB Academie is te vinden op www.knhb.nl.
1b
Hockeyvisie Maart 2012
Een betere hockeyer door een betere motoriek Kinderen zijn motorisch steeds minder goed ontwikkeld. Gevolg: vanaf de puberteit zien we meer blessures en meer sportuitval dan nodig is. Hockeytrainers kunnen kinderen op dit gebied helpen – en wel door anders te gaan trainen. Meer sporten, maar minder hockeyen; dat lijkt de weg naar verbetering. In dit artikel vind je een uitgesproken visie op verandering van het sportonderwijs binnen hockeyclubs. Inclusief handvatten hoe dit te organiseren. door Robert Bolhuis
Wie is Robert Bolhuis? Drs. R.A. (Robert) Bolhuis is voorzitter van de Stichting Instituut MultiSkills. Deze stichting is een initiatief van bezorgde ouders, (oud-)topsporters en -trainers, ondersteund door bekende personen en instellingen uit sport en samenleving. De missie is het leveren van een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen, wat hun kans op een gezond, fit en sportief leven vergroot. Hiervoor is het van belang om een goede basis te leggen in de kinder- en jeugdjaren. Het is dus zaak dat kinderen zich – vóór hun puberteit – motorisch allround ontwikkelen. Naast het ontwikkelen van hun grondmotorische vaardigheden is het van belang dat kinderen voldoende energie en bouwstoffen uit voeding (weten te) halen. Kijk voor meer informatie op www.multiskills.nl, Twitter (@MultiSkillsNED) of Facebook.
De basis van grondmotorische vaardigheden wordt gelegd in de kinderjaren.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat kinderen motorisch minder goed ontwikkeld zijn dan een generatie eerder. Dat blijkt onder meer uit het promotie onderzoek van Dorine Collard aan het VU medisch centrum (2010). De oorzaken van deze achteruitgang: minder (goede) schoolgym, minder buiten spelen en te sportspecifiek trainen op jonge leeftijd. Ook andere wetenschappelijke onderzoe ken bevestigen het beeld dat de meeste sportprofessionals al een tijdje menen te zien. Namelijk dat kinderen motorisch minder onderlegd zijn dan pakweg een jaar of tien, vijftien geleden. Je ziet het aan de manier waarop ze lopen, aan de 2
manier waarop ze vallen – en de frequen tie waarmee ze vallen. Het blijkt eveneens uit de moeite die kinderen hebben om zich de specifieke hockeybewegingen eigen te maken.
Ook in de C1 is het motorische niveau minder Dit geldt niet alleen voor de meisjes en jongens in de E6 of de D4. Ook in de E1,
1b
Hockeyvisie Maart 2012
Een betere hockeyer door een betere motoriek
Hockeyers schieten tekort in lenigheid ten, kan elke fysiotherapeut beamen. Veel hockeyers, onder wie opgroeiende kinderen, hebben bij de behandeling van een spierblessure ‘rekken en strekken’ als advies gekregen. Wat in de drie genoemde sporten even eens ruimschoots aan bod komt, is romp stabiliteit. Niet de spieren in de bovenbe nen, maar de spieren in de romp – onder meer de buikspieren – geven de hockeyer de kracht die hij nodig heeft. Bovendien vangen rompspieren de klappen op. En dan is er nog de allerbelangrijkste grondmotorische vaardigheid voor een
Bij Alliance en Bloemendaal loopt een interessant proeftraject Judo is complementair aan hockey en zorgt voor een allround motorische ontwikkeling.
D1 en C1 is het motorische niveau lager geworden. Nóg meer hockeyen met deze kinderen, lijken veel clubs te denken, dan komt het vanzelf goed. De meeste onderzoekers zijn het hier niet mee eens. In 2009 concludeerden wetenschappers (onder wie Lisa M. Barnett) al dat inter venties gericht moeten zijn op motorische ontwikkeling en niet op sportspecifieke ontwikkeling. Kort gezegd: meer sporten, maar minder hockeyen.
Judo, turnen en atletiek Iedereen kent wel het voorbeeld van de talentvolle hockeyer die ook goed
kan tennissen. Zijn voetenwerk is vaak uitmuntend, wat hem enorm helpt op het hockeyveld. Hij kan sneller draaien, heeft een hogere startsnelheid en kan makkelij ker dribbelen met de bal aan de stick. Op dat gebied is tennis dus complementair aan hockey. Met andere woorden: een ten nistraining kan eraan bijdragen dat een kind een betere hockeyer wordt. Op motorisch gebied zijn vooral allround sporten als judo, turnen en atletiek bewezen complementair. Lenigheid is een van de grondmotorische vaardighe den die in al deze sporten veel aan bod komt. Dat hockeyers daarin tekortschie 3
hockeyer: coördinatie. Veel meer dan in de reguliere hockeytraining wordt coördina tie geoefend in judo, turnen en atletiek. Een goede ontwikkeling van de grondmo torische vaardigheden in de periode tot en met de puberteit is dus cruciaal om: • k inderen een goede basis te geven voor de rest van hun leven; • de kans te vergroten dat ze een goede hockeyer worden; • te zorgen dat ze tot op hoge leeftijd blijven hockeyen.
Proeftraject met atletiektrainers Bij HC Bloemendaal en MHC Alliance is dit seizoen een interessant proeftraject gestart, met steun van hun hoofdsponsor ABN AMRO. Aan de trainersstaf van
1b
Hockeyvisie Maart 2012
álle F-, E- en D-pupillenteams zijn twee atletiektrainers toegevoegd. Elke woens dagmiddag vullen zij de hockeytrainin gen aan met motorische oefenvormen. Gericht op de ontwikkeling van grond motorische vaardigheden, uiteraard met een knipoog naar het hockey. De afgelopen winterperiode hebben de kinderen – per team – kennisgemaakt met judo en turnen. Meer in het bijzonder: HockeyJudo en HockeyTurnen. De oefen vormen zijn – de naam zegt het al – ont leend aan het judo en turnen. De oefenin gen completeren de hockeytrainingen en waarborgen dat kinderen zich motorisch allround ontwikkelen. Dit proeftraject wordt ook door de KNHB nauwlettend gevolgd. (zie ook www.multiskills.nl/ abnamro) Een volledige evaluatie van de proef vindt pas plaats aan het einde van het sei zoen. De eerste reacties zijn in elk geval positief. Op dit moment wordt gekeken op welke manier de clubs sporttrainingen structureel op een andere manier kunnen invullen. Dat is nog niet zo makkelijk, want een overgang van ‘proef’ naar ‘struc tureel’ is de lakmoesproef op weg naar ‘echte verandering en verbetering’.
het hockeyveld, nog een tweede keer per week met elkaar sporten. Die tweede keer staat judo of turnen op het programma. Selectieteams ruilen één van hun drie hockeytrainingen in voor een algemene sporttraining. Daarnaast worden op de reguliere trainingsdagen atletiektrainers aan de staf toegevoegd. Ook zij nemen de spelers gedurende delen van de training onder handen.
problemen deels opgelost. Aangezien de kinderen delen van hun hockeytijd elders zijn, kunnen de hoc keytrainers zich meer richten op het aanleren van technische vaardigheden. Het ‘fysieke werk’ wordt immers al in de andere sporttraining gedaan. Ook scheelt het ruimte op de watervelden, waar de selectieteams veel gebruik van maken. Als de jongens en meisjes van D1 en C1
Meer sporten met je team Het blijkt vooral goed te werken om kinderen met hun hele hockeyteam een andere sport te laten beoefenen. Judo en turnen worden enthousiast ontvangen door zowel jongens als meisjes. ‘Zelf zou ik er nooit op gaan, maar met het team is het hartstikke leuk.’ Dat is een van de vaak gehoorde reacties van kinderen. Het vereist natuurlijk wel wat organisa tie. Bijvoorbeeld het opzetten van een samenwerking met een lokale judo- of turnvereniging, of met een landelijke organisatie als Schooljudo.nl. Als locatie kunnen clubs de gymzaal van de basis school in de buurt van het sportcomplex gebruiken. De nieuw te benoemen sporten buurtcoaches kunnen daarbij helpen met steun van VWS. In de praktijk gaan de F-, E- en D-breedte teams, die één keer per week trainen op
Atletiektrainers geven bij HC Bloemendaal en MHC Alliance pupillen allround motorische training, met een knipoog naar het hockey.
Bijkomende voordelen De meeste hockeyclubs hebben niet genoeg gekwalificeerde hockeytrainers om alle kinderen goed te leren hockeyen. Evenmin hebben ze genoeg goede (water)velden. Daarnaast zijn de groepen per trainer meestal zo groot dat er van individuele aandacht weinig terechtkomt. Door het sportonderwijs op de club op een andere manier in te richten, zoals bovenstaand omschreven, worden deze 4
Judo en turnen worden enthousiast ontvangen door zowel jongens als meisjes
1b
Hockeyvisie Maart 2012
Een betere hockeyer door een betere motoriek
Eerst allround ontwikkelen, dan pas specialiseren in een sport.
eens per week elders zijn, scheelt dat we kelijks ‘zomaar’ vier keer anderhalf uur bezetting van het waterveld. Dit betekent dat andere teams op betere velden hun training kunnen afwerken. Bijkomend voordeel: als kinderen zich in de F-, E- en D-pupillen motorisch beter ontwikkelen, leren ze zich vanaf de puber teit de soms moeilijke hockeybewegingen sneller aan. Rond de puberteit maakt het kinderbrein meer en nieuwe verbindingen aan. Dit zorgt dat het kind ‘het opeens ziet’. Wie kent niet de voorbeelden van jongens of meisjes die op 11-, 12-, 13-jarige leeftijd ‘opeens enorm vooruitgegaan zijn’. Het enige wat daar eigenlijk voor nodig is, is een goede basismotoriek. En juist dát leer je voor en in je puberteit. Lector Cees Ver voorn zegt niet voor niets in een interview in de Volkskrant: ‘Goed leren bewegen is een grondrecht.’
Goed leren bewegen is een grondrecht Canadese visie Uit Canada is, geheel in deze gedachte, het LTAD komen overwaaien. Dit staat
Tijdens Funkey oefenen kinderen spelenderwijs hun oog-handcoördinatie.
voor ‘Long Term Athlete Development’. Niet voor niets kent het als afzender ‘Canadian Sports for Life’. Ook deze orga nisatie houdt, wetenschappelijk onder bouwd, een hartstochtelijk pleidooi om kinderen zich zo lang mogelijk allround te laten ontwikkelen en zich pas na de puberteit te specialiseren in een sport. Daarmee leg je de basis voor een leven lang sporten en bewegen. Ook de Canade zen raden het dus af om op steeds jongere leeftijd steeds meer tijd te besteden aan hockeyen. 5
Eén is geen Eén sport is geen sport, als het gaat om de ontwikkeling van het kind. In het belang van het kind – maar óók in het belang van de hockeyclub – zouden we er alles aan moeten doen om te zorgen dat de jeugd leden meerdere sporten beoefenen. Van ouders met meer kinderen is het soms niet realistisch te verwachten dat ze al hun kinderen lid maken van twee clubs – of met tennis erbij van drie sportvereni gingen. Waarbij de ouders ook nog eens hun rol als vrijwilliger vervullen.
1b
Hockeyvisie Maart 2012
Een betere hockeyer door een betere motoriek
Een stevige stam
Literatuurverwijzing
Grondmotorische vaardigheden vormen de basis voor alle sportspecifieke bewegingen. Onder deze vaardigheden verstaan we coördinatie, lenigheid, snelheid, (spier)kracht en uithoudingsvermogen. In de kinderjaren is de ontwikkeling hiervan cruciaal. Als je een kind ziet als een boom, dan bepalen de grondmotorische vaardigheden de dikte van de stam. De sportspecifieke vaardigheden zijn de takken en de zijtakken. Is de stam te dun, en zijn de takken te zwaar? Dan breekt de boom bij een stevige storm. Denk bijvoorbeeld aan de vele blessures en sportuitval bij hockeyers in de puberteit.
Dorine Collard, VU medisch centrum, 2010. iPlay-study: development and evaluation of a school-based physical activity-related injury prevention programme. Interview met Cees Vervoorn, de Volksrant, 10 februari 2012. Barnett et al, 2009, Interventions should consider motor skill development as key strategy; gepubliceerd in Medicine & Science in Sports & Exercise van American College of Sports Medicine.
De hockeyclub is vaak het belangrijk ste sociale kader binnen het gezin. Als juist die club zich hard maakt voor een bredere motorische ontwikkeling, dan lost dat ook veel praktische problemen in het gezin op. Bovendien sluit het naad
loos aan bij de wens van de ouders: het beste voor je kind. Want beter sporten is gezonder leven. Het is misschien niet de traditionele rol van een hockeyvereni ging, maar veranderende tijden vragen om veranderende verenigingen. Per slot
van rekening staat – als het goed is – niet de club, de coach of de bestuurder op de eerste plaats, maar het kind. En kiezen voor het kind, betekent uiteindelijk ook kiezen voor het hockey en kiezen voor de club.
Hockeyvisie is een uitgave van de KNHB. © 2012 KNHB, Nieuwegein. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door printouts, kopieën, of op welke andere manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Per kwartaal verschijnen 6 artikelen van Hockeyvisie. Hockeyvisie is verkrijgbaar via de webshop van de KNHB. Kosten per artikel bedragen € 2,00 (excl. eenmalige transactiekosten à € 0,85). Redactieraad: Carel van der Staak, Lutger Brenninkmeijer, Wim Kemps, Afke van de Wouw Coördinatie en teksten: KNHB, Woordwijf Vormgeving: KNHB Fotografie: KNHB / Koen Suyk Contact:
[email protected] Deze tekst is vanuit praktisch oogpunt geschreven in de mannelijke vorm. Overal waar de term ‘spelers’ staat vermeld, doelen we eveneens op speelsters. Dit geldt tevens voor andere gebruikte mannelijke vormen.
official partners Koninklijke Nederlandse Hockey Bond
