Historische fietstocht door Sterksel
Samengesteld bij gelegenheid van het 50 jarig bestaan (1961 – 2011) van Heemkundekring “De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten” .
Inleiding. Sterksel kent een wel heel bijzondere e geschiedenis. Tot aan het begin van de 20 eeuw was het een, slechts gedeeltelijk ontgonnen, landgoed van ca.1660 ha. groot. De grenzen waren nauwkeurig omschreven n.l. een driehoek met rechte lijnen vanaf Scoreken (bruggetje) aan de Sterkelse Aa (t.h.v. Kempenhaeghe) naar de Hoenderboom (grens met Someren), van daaruit naar Heughten ten Rade (tussen Someren en Maarheeze) en vandaar volgde het de Sterkselse Aa tot aan Scoreken Zie kaartje. Bijzonder is dat Sterksel in 800 jaar tijd slechts drie keer in zijn geheel van eigenaar verwisselde. Kaart van Sterksel uit 1653 van Lowis e
Het landgoed Sterksel was tot het einde van de 12 eeuw eigendom van Herbertus heer van Heeze. Deze verkocht Sterksel in 1197 aan Otto van Valkenburg, Aartsdiaken van Luik, ten behoeve van de Norbertijnen van de abdij van Averbode (B). Ruim 600 jaar is deze kloosterorde eigenaar geweest van Sterksel. In 1798 verkocht de Abdij van Averbode Sterksel aan de heer Adriaan Pompen uit Leende. Sterksel bestond toen uit vijf boerderijen en een vervallen kapel. De Pompens hebben verschillende boerderijen gebouwd en ook een herenhuis en een jachthuis. In 1903 werd het herenhuis vervangen door de huidige villa “Huize Sterksel”. De derde Pompen van Sterksel, Johannes Franciscus, was een ondernemend man en was lid van de Provinciale Staten van Noord Brabant. Hij liet een nieuwe kapel bouwen gewijd aan Gertrudis. Hij bemoeide zich met de aanleg van tramwegen en nam ook het initiatief voor de aanleg van de spoorlijn van Eindhoven naar Weert. Deze laatste werd in gebruik gesteld in 1913; het stationsgebouw was al een jaar eerder gereed. In 1915 verkochten de erfgenamen van de familie Pompen het gehele grondgebied van Sterksel aan de N.V. “de Heerlijkheid Sterksel”. Deze N.V. kocht er ook nog Heughten bij en stukken van Leende en Heeze. De N.V. Heerlijkheid Sterksel “Maatschappij tot exploitatie van grondbezit in Sterksel” heeft een plan gehad om van Sterksel een tuinstad te maken, doch dit was slechts van korte duur omdat er te weinig animo voor was. Men richtte zich op de verdere ontginning voor landbouw en veeteelt en er werden enkele grote stallen en schuren gebouwd en een Grand Hotel. Voor het vervoer van de kunstmest en de landbouwgewassen werd er een smalspoor aangelegd welke aansloot op het emplacement van de Spoorwegen. Met het graven van het Sterkselsch Kanaal werden een aantal vennen drooggelegd. Tijdens de Maatschappij periode werden al enkele stukken grond aan particulieren verkocht; o.a. aan de broeders van Providentia en aan familie Vos de Wael die afkomstig was uit Indonesië en direct 350
hectare cultuurgrond kocht, daarop werden 6 pachtboerderijen gebouwd. Vanwege het faillissement van de Hanzenbank ging in 1924 ook Maatschappij de Heerlijkheid Sterksel failliet. Het gevolg was dat Sterksel werd opgedeeld in, voor boeren werkbare, eenheden. Deze kavels werden vervolgens publiekelijk verkocht, veelal aan boeren die uit alle delen van Nederland kwamen. Zo kwam er een boerengemeenschap tot stand met grote families. Zij begonnen voor de noodzakelijke infrastructuur met een eigen weg- en waterschap dat uniek was in Brabant. Door de wil en het doorzettingsvermogen van de pioniers en een aantal sterke persoonlijkheden is zo een uniek dorp ontstaan. Door de eeuwen heen het meest merkwaardige dorp, een bijzondere heerlijkheid in Brabant dat niet tot de acht zaligheden van de Kempen behoort, maar “Een zaligheid apart” genoemd mag worden. Gedurende deze fietstocht door Sterksel zult u een aantal herkenningspunten van de bijzondere 1 historie van dit kleine Brabantse dorp aandoen. Op enkele plaatsen zijn mensen aanwezig voor nadere toelichting, voor andere plekken wordt een toelichting gegeven op deze routebeschrijving. Zo komt u alles te weten over deze bijzondere plaats in de gemeente Heeze-Leende. Wat u zeker zal opvallen zijn de vele verschillende type boerderijen en bouwstijlen die je op Sterksel ziet. Opvallend daarbij is dat er nauwelijks typische Brabantse boerderijen (meer) bij staan.
Het ontwerp van de Tuinstad Sterksel, aan de onderzijde de spoorweg overgang vanaf Leende.
1
Dit geldt uiteraard alleen tijdens de open monumentendag (11 september 2011)
2
Fietsroute. 1. Start Dorpshuis Valentijn, Vanuit de ingang gaat u rechts af, eerste weg rechts (Pompendreef), einde weg rechts (Beukenlaan),en eerste weg links.
2. RK Kerk, Bezoek de RK Kerk. Bij de ingang bevindt zich een monument uit 2003 dat de drie congregaties herdenkt die ooit te Sterksel gevestigd waren. Links van de ingang aan de buitengevel ziet u het wapenschild van Abt Mathias Valentijn van Averbode. Deze gedenksteen dateert van 1619 en herinnert aan de verbouwing van een toenmalige kapel. Op de steen staan de initialen van de abt en zijn lijfspreuk “Ne Quid Nimis” (alles met mate / de kost gaat voor de baat uit). Deze pilaarloze kerk is in 1927 gebouwd door architect Tonino uit Breda. Bekostigd door het bisdom met een lening en geld dat bijeen was gebracht door de eigen bewoners. Boven het altaar is een schildering van het laatste avondmaal. Tussen de apostelen treft u de beeltenis aan van de toenmalige pastoor P. Thijssen. Let ook even op de ogen van apostel Judas, die kijkt recht op de plaats waar destijds de persoon zat die deze apostel liet schilderen. Er was nl. niemand anders die geld wilde spenderen aan deze „slechte‟ apostel. In de linker zijbeuk bevind zich het houten altaar afkomstig van de voormalige kerk. Buiten de Kerk aan de noordzijde zijn twee grafmonumenten van het echtpaar Pompen-Kemps en van Vos de Wael, deze zijn overgekomen van de RK begraafplaats en als gedenksteen hier geplaatst. Vanaf de kerk neemt u links de Heezerweg en ga rechts het fietspad op.
3. Heezerweg Aan de rechterkant van het fietspad ziet u een gemengd bos van loofbomen en dennenbomen. Dit bos is eigendom geweest van de Witte Paters van Sterksel (1926-1965) en heet in de volksmond nog steeds „Patersbos‟. In vroegere jaren ging de sacramentsprocessie door dit bos naar het “rustaltaar”. Het bos op deze plek mag uniek genoemd worden met het bijna 100 jarig bestaan, gelegen midden in het dorp zowat tegen de kerk en behorend tot het bestemmingsplan buitengebied van de gemeente Heeze-Leende. In vroegere tijden liep het smalspoortreintje in de rand van dit bos via het centrum naar de landbouwschuur aan de huidige Averbodeweg. Aan de achterzijde van dit bos stroomt het Sterkselsch kanaal dat deel uit maakt van de ecologische verbindingszone.
3
Neem de tweede weg links, (let op met oversteken) Kloosterlaan, wordt sintelweg.
4. Kloosterlaan De boerderij op de hoek is van het kop-romp type met in de architectuur kenmerken van de Amsterdamse school. Deze stijl is in deze streek niet gebruikelijk voor agrarische bebouwing. De familie Loeff uit Waalwijk heeft deze boerderij in ca. 1926 laten bouwen. Na ca. 400 mtr. komt u bij het Smalspoormonument. Dit monument is in mei 2006 geopend door burgemeester Verhoeven. Tot die datum waren slechts twee rijen bomen dwars over het land die er aan herinnerden dat hier ten tijde van “de Maatschappij” het smalspoor tracé had gelegen. Het smalspoor werd gebruikt voor vervoer van kunstmest en landbouwproducten, maar ook voor de bouwmaterialen bij de bouw van Huize Providentia. Het 4000 meter lange smalspoortraject begon bij de laad- losplaats van de NS nabij de spoorbaan Eindhoven - Weert en ging naar de veldschuren aan de Vlaamseweg en aan de Averbodeweg. Aan het einde van de Kloosterlaan gaat u op het kruispunt rechtdoor, spoorweg oversteken.
5. Oostrikkerweg Achterom kijkend heeft dit wegenpatroon de vorm van een ganzenvoet. Dit is destijds door “de Maatschappij” zo bedacht niet alleen omdat dan alle wegen bij het station uitkwamen, maar uit overlevering is gebleken dat het hen ook ideaal leek voor de jacht. Blijkbaar hadden de jagers vanaf dit punt een goed overzicht op het opgedreven wild. Verder is hier goed zicht op de lanenstructuur die Sterksel rijk is. Al deze lanen met alle mooie bomen, zijn ca. 100 jaar geleden aangelegd door Maatschappij de Heerlijkheid Sterksel. Elke laan heeft zijn eigen soort bomen. Voorheen behoorde het bezit tot het midden van de weg bij de eigenaren van de aanliggende percelen, dus ook de bomen. Op enkele plaatsen in Sterksel is dat nu nog zo. De verantwoordelijkheid voor het beheer van de lanen, wegen en waterlossingen (sloten) lag van 1930 tot 1964 bij het Weg- en Waterschap Sterksel. “Zo‟n particuliere wegschappen” waren zeer zeldzaam in Nederland. Ansichtkaart uit 1920
Over de brug, maar voor het spoor treft u links een zandpad aan waar u straks de route vervolgt, maar eerst rijdt u ca. 400 meter door naar de grens van Sterksel waar het Driedorpen monument staat.
Dit bijzondere monument aan de linkerkant staat precies op de grens van de dorpen Heeze, Leende en Sterksel. Het is gemaakt door de heer Chris Derksen en het is in 1996 geplaatst na de gemeentelijke herindeling bij gelegenheid van de nieuwe gemeente Heeze-Leende. In de betonnen sokkel bevinden zich de notulen van de laatste gemeenteraadsvergaderingen van de zelfstandige gemeenten. U keert bij het driedorpenmonument om en neemt na de spoorwegovergang het eerste zandpad rechts.
6. Biesputten
4
Via dit zandpad fietst u een stukje langs de spoorlijn, die in 1913 werd aangelegd. Door het uigezette traject gaat de spoorlijn 2 maal over de kronkelige Sterkselsche Aa. Onder de spoorbaan liggen daarom 2 duikers die de loop van het beekje in stand houden. Iets verder bij Y splitsing links aanhouden, u bent dan nog in de Biesputten.
Nog voor de tijd van de Maatschappij lagen aan de Biesputten heel veel smalle percelen waarvan er nu, door herverkaveling, nog maar enkele over zijn. Elk perceel grensde met de ene, vaak smalle, kant aan de Sterkselse Aa en aan de andere kant aan de huidige Biesputten. Zoals op bijgaande kaarten is te zien was de meandering van de Sterkselsche Aa in vroegere jaren veel intenser dan in deze huidige tijd.
Situatie 1898
percelen tussen Biesputten en Sterkselsche Aa
situatie 1922
Op het einde van de Biesputten links af. Volg het fietspad aan de linkerzijde van de weg.
7. Pastoor P. Thijssenlaan Deze weg is vernoemd naar de eerste pastoor in Sterksel (1916 -1935). Pastoor Thijssen was een boerenzoon en kon daarom in deze gemeenschap niet alleen geestelijk maar ook maatschappelijk heel goed functioneren. Hij was een echte paardenliefhebber en reed regelmatig met het paard naar de kapper in Heeze om zijn kruin te laten bijscheren. Pastoor Thijssen begon in het oude parochiekerkje precies aan de overkant van de Averbodeweg. Het monumentale kerkje, dat door de familie Pompen was gebouwd, is in 1976 op heimelijke wijze afgebroken. Na de Molhoutsebrug over de Sterkselsche Aa, maar nog voor de boerderij links gaat u voor het kombord Sterksel rechts af het zandpad (naamloos) in, op het einde van dit pad gaat u rechts af.
8. Stoeiing Aan uw linkerhand loopt het Sterkselsch Kanaal. Het werd met de schop gegraven in de tijd van de Maatschappij en was bedoeld om het water uit de ontginningsgebieden af te voeren.
5
De directeur van de maatschappij, de heer Willems, heeft het tracé van het kanaal persoonlijk met veel kundigheid uitgezet. In de jaren 1917-1918, de eerste wereldoorlog, bevonden zich in een kamp te Harderwijk veel geïnterneerde Belgische soldaten. Ongeveer 100 van hen werden, met medewerking van de regering, op de Sterkselsche ontginning te werkgesteld. Zij hebben mede het kanaal gegraven. Deze soldaten waren ondergebracht in enige boerderijen. De verzorging en discipline onder deze soldaten was prima en er was een goede verhouding met de inwoners van Sterksel. Na de oorlog gingen zij geleidelijk terug naar hun eigen land. Het gevolg daarvan was dat er een impasse ontstond in de aanleg van de waterwerken op Sterksel. Men liet daarom toen 50 werkloze havenarbeiders uit Rotterdam overkomen, maar dit liep uit op een mislukking. De berm tussen de weg en het Sterkselsch kanaal is onlangs door de gemeente HeezeLeende aangewezen als locatie voor het planten van gedenkbomen. De organisatie en uitvoering hiervan is in handen van het IVN Heeze Leende. Even verderop aan de rechterkant staat de „Mariahoeve‟ een typerende Utrechtse langgevel boerderij uit de voormalige ontginningstijd (ca. 1920). Thans is dit gemeentelijk monument al geruime tijd onbewoond. Na de Mariahoeve, Stoeiing nr. 5, steekt u links het Sterkselsch kanaal over naar Holderden.
9. Holderden Dit is een zand/sintelpad. De naam Holderden wordt in 1832 al gebruikt voor een kadastrale gebiedsaanduiding. De kaart van Averbode uit 1650 noemt deze aanduiding nog niet. Wel valt op, dat toen wel een paar keer de naam Hollaert(s) gebruikt zou zijn onder andere in dit gebied van de huidige Holderden. Hier waren grotendeels beemdgronden, dus nat gebied hetgeen natuurlijk niet vreemd is vanwege de ligging ten opzichte van het Sterkselsch kanaal. Na de bocht en op het einde van Holderden gaat u op de Pandijk links af.
10. Pandijk (richting Sterksel) Dit is de verbindingsweg met landgoed de Pan. Philips heeft de Pan aangekocht bij het faillissement van de Maatschappij. Nu is dit natuurgebied eigendom van Staatsbosbeheer. In de jaren 60 en 70 werden door verkenners grote vakantie kampen gehouden in de Pan, waar op traditionele wijze primitief werd gekampeerd. Zou je op de Pandijk een klein stukje naar rechts gaan, dan zie je de Sint Jorishoeve, ooit gebouwd door wijnhandel Kersten uit Tilburg. Nu is het een camping die met alle voorzieningen beschikt over bungalows, appartementen en ruime plaatsen voor kampeerders. De Pandijk helemaal afrijden en dan links af de Averbodeweg tot over het Sterkselsch kanaal.
11. Averbodeweg Rechts, direct over de brug staat een grote oude boerderij “De Germinahof”, dit is een gemeentelijk monument. Het is door de Maatschappij gebouwd in 1918 voor 144 koeien en ossen.
6
U bevindt zich nu in de kern van het oude Sterksel, zie bijgaand kaartje uit 1653, met daarbij een aanduiding van de huidige situatie. In de middeleeuwen stonden hier 4 pachtboerderijen van de Abdij van Averbode en verder een monnikenverblijf genaamd “Het Blockhuis” ofwel “‟t Casteel” en een kapel. Het gebied was omsloten door een binnen- en een buitengracht. Op de plek waar de pachthoeven “Ten Poel” en ”In de Kan” gestaan hebben zijn in 2009 2 hedendaagse boerderijen afgebroken (Averbodeweg 2 en 4). waardoor onlangs op deze plek archeologisch onderzoek van de hoofd- en achtererven van de 2 middeleeuwse boerderijen gedaan kon worden. Talloze vondsten zijn hier in de jaren 2007 t/m 2010 naar boven gekomen, waaronder een gouden munt uit Constantinopel. Door deze opgravingen kreeg men een goed beeld van Sterksel in de late middeleeuwen met betrekking tot het landbouwbedrijf, de economische bedrijfsvoering, de functies van de verschillende bijgebouwen, de watervoorziening, de inrichting van erven, de families en de vegetatie op het erf en de directe omgeving. De R.K. begraafplaats van Sterksel ligt aan uw linkerzijde waar de middeleeuwse Catharina kapel heeft gestaan. Aan het einde van de weg gaat u rechts af.
12. Pastoor Thijssenlaan. Rechts staat Huize Sterksel, een gemeentelijk monument. Deze tweelaagse Villa dateert van 1904 (foto‟s d.d. 1939) en is geen typisch Brabants huis. Het is een voorbeeld van een villa in Art Nouveaustijl, met zijn opmerkelijke serre en het vakwerk in de nok. Ten tijde van de Maatschappij woonde de directeur van de Maatschappij met zijn gezin in Huize Sterksel. Naast deze villa stond een oude boerderij met bollenschuur daarin was het kantoor van de Maatschappij gevestigd. Tegenover Huize Sterksel staat het standbeeld van de Os. Het symbool van carnavalsvereniging „de Ossedrijvers‟. Niet voor niets zo genoemd, want de os heeft een historische betekenis. Bij de ontginning van Sterksel, ten tijde van de Maatschappij, werden ossen ingezet als trekkracht. Voorbij Huize Sterksel gaat u rechtsaf.
13. De Dreef Na het houtenbruggetje aan de linkerzijde, staat het huis met het torentje, Laus Deo (Ere aan God). Gebouwd in 1919 door de heer Dirk Noordman, die aandeelhouder en adviseur was van Maatschappij de Heerlijkheid. Hij is in dat jaar met zijn gezin vanuit
7
Woubrugge (ZH) naar Sterksel verhuisd. Langs deze Dreef staan aan weerszijden prachtige monumentale inlandse eikenbomen.
De Dreef wordt Ten Brakeweg
14. Ten Brakeweg Even verderop, rechts in de bocht staat een Maria kapelletje. Gebouwd in 1945 uit dankbaarheid voor het feit dat Sterksel tijdens de oorlog allerlei leed bespaard is gebleven. Het gebouwtje heeft een tentdak met uivormige bekroning. Vele jaren trok een processie ernaar toe, om Maria te bedanken. De Tweede Wereldoorlog is in Sterksel weliswaar niet ongemerkt voorbij gegaan. Op huize Providentia heeft de Hitlerjugend gezeten en zelfs een dochter van Seys Inquart zou in Sterksel gewoond hebben. Maar er is gelukkig niets noemenswaardigs gebeurd tussen 1940 en 1945; ook alle dienstplichtige militairen uit Sterksel zijn allemaal zonder problemen thuisgekomen. Zodra de harde weg over gaat in een sintelweg ziet u na ca. 25 meter aan uw linkerzijde achter het hekwerk 2 grote lindebomen staan. Dit is de plek waar in de middeleeuwen Hoeve Ter Brake heeft gestaan, een van de vijf boerderijen uit de tijd dat Sterksel eigendom was van de abdij van Averbode. Volgens overlevering, doch nooit bevestigd, zou zelfs langs deze hoeve een postweg gelopen hebben en de pleisterplaats was dan in de Braak. Hier werd van paarden gewisseld en de voermannen eventueel “op dronk gebracht”. Bij de eerste gelegenheid gaat u rechtsaf en volg het fietspad op het terrein van Providentia. Stop even op het einde van het fietspad en lees eerst onderstaande informatie.
15. Providentia. Dit is het terrein in Sterksel waar voor epilepsiepatiënten in verschillende woongroepen een beschermde woonomgeving gecreëerd is. Door de grootte van het complex en de aanwezigheid van voorzieningen als een boerderij, kapel en wat winkeltjes lijkt Providentia op een klein dorp. Geschiedenis van Providentia In 1919 besloten de Broeders van de Heilige Joseph in Heerlen om in Sterksel een terrein te kopen voor de stichting van een nieuw verpleeghuis voor epileptici. Deze instelling werd Huize Providentia genoemd. De naam verwijst naar de woorden: 'Sub tutela divinae Providentiae' ('Onder bescherming van de goddelijke voorzienigheid'). Het verpleeghuis kwam gereed in 1927. Aanvankelijk werd het bewoond door 13 broeders en 50 mannelijke patiënten. Omdat men tot het inzicht was gekomen dat de behandeling van epilepsie het beste op jonge leeftijd kon beginnen, werden in 1933 de eerste kinderen opgenomen. In 1937 werd daartoe een BLO-school geopend. Men startte met 28 kinderen. Bij de bouw van huize Providentia werd voor het eerst een mineralen-associatie aangetroffen van 850.000 tot 550.000 jaren geleden, deze staat nu bekend als De “Formatie Sterksel” waardoor kwam vast te staan dat op deze plek ooit de Rijn en de Maas stroomden. Hierdoor kan Sterksel bogen op een unieke plaats in de dorpsgeschiedenis van Noord-Brabant. Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken beval de bezetter op 6 november 1942 het gebouw onmiddellijk te
8
ontruimen. De bewoners mochten alleen hun persoonlijke bezittingen meenemen. Aanvankelijk ging iedereen naar Huize Voorburg in Vught. Kort daarna werden de bewoners verdeeld: de kinderen gingen naar Huize Sint Jozef in Heel en de oudere patiënten gingen naar Koningslust. De Duitsers bouwden een bunker naast het hoofdgebouw en er kwam een school voor de Hitlerjugend. Na de bevrijding in 1944 gebruikten de Engelsen het gebouw nog als militair hospitaal, het oorlogskerkhof op dit terrein is hier nog een zichtbare herinnering. In 1946 werd het gebouw uiteindelijk vrijgegeven. Vanuit Providentia werd later het initiatief genomen tot de bouw van een neveninstelling, Kempenhaeghe te Heeze, waarvan in 1957 de bouw startte. Kempenhaeghe was in eerste beginsel bedoeld voor vrouwelijke patiënten. Beide instellingen werkten sinds 1964 samen in de 'Katholieke Stichting tot exploitatie van medische centra voor epileptische patiënten'. Door fusie werd Providentia later een onderdeel van de Stichting Kempenhaeghe en kwam in de jaren zeventig de nadruk te liggen op wonen terwijl Kempenhaeghe uitgroeide tot een behandel- en onderzoekscentrum. In 1977 veranderde de taakverdeling tussen beide instellingen. Providentia werd een verpleeghuis voor patiënten met epilepsie. Dit betekende dat de jongere patiënten, inclusief de school, naar Kempenhaeghe verhuisden, en de oudere patiënten naar Providentia. In 1990 vertrokken de broeders uit Providentia, en werd het een seculiere instelling. Vanaf het fietspad gaat u linksaf, daarna weer direct links, neem op het kerkhof de fiets aan de hand.
Op het Kerkhof vindt u naast de begraafplaats van Providentia met graven van broeders en bewoners, ook een Oorlogsbegraafplaats die herinnert aan het Engels militair hospitaal. Hier vonden 42 Britse, veelal heel jonge, soldaten hun laatste rustplaats. Vanaf het kerkhof vervolgt u de weg rechtdoor en ziet u de ingang van “De Proeverij” waar u iets kunt gaan drinken. Vanuit de Proeverij vervolgt u links de weg en komt u bij de (kinder)boerderij
De boerderij met zijn imposante bouwmassa is van monumentale waarde vanwege de in de gemeente verder niet voorkomende architectuur. In vroegere jaren was de Boerderij een eigentijdse voorziening die een belangrijke bijdrage leverde in het levensonderhoud van het klooster. Veel bewoners hielpen mee op het boerenbedrijf en de tuinderij. Nu fungeert het als een belangrijk element in de sfeer van ontspanning en recreatie. De weg maakt een U bocht om de weiden van de boerderij heen. Rechts staan paviljoens voor de bewoners. Voorbij het grasveld gaat u links af en vervolgens direct rechts af. Daarna neemt u het tweede paadje links en komt u bij het hoofdgebouw. Na het aanschouwen van dit gemeentelijk monument verlaat u via de oprijlaan het terrein van Providentia. U steekt de Albertlaan over en vervolgt de Ten Brakeweg (grindweg). e
16. Ten Brakeweg (2 deel) Om het terrein van Providentia af te sluiten zijn destijds als afrastering (rechts) de spoorstaven van het voormalige smalspoor gebruikt. Voorbij de camping op de kruising met Peelven ziet u links een pad dat nu aan de openbaarheid is onttrokken, maar waar ten tijde van de Maatschappij het smalspoor overheen heeft gelopen, naar de grote schuur aan de Vlaamseweg voor opslag van landbouwproducten en machines . Fietspad volgen door het bos; u komt langs de achterzijde van de proefboerderij voor varkens. (let op het info paneel) Tenslotte komt u bij de kruising van Lange Bleek en Vlaamse weg .
9
Hier is het Oorlogsmonument de Drie Kruizen. Een herinnering aan een dramatische gebeurtenis direct aan het begin van de tweede wereldoorlog (12 mei 1940) waarbij 3 West Brabantse soldaten op deze plek zijn gesneuveld. Hier dichtbij, in de bossen aan de Lange Bleek, stond ooit de villa van de Eindhovense textielfirmant Elias. De joodse familie kon tijdig vluchten naar Amerika. De Duitsers legden beslag op de villa die echter in 1944 door het verzet in brand werd gestoken. Nu resten alleen nog enkele fundamenten en de lokale naam van het nabijgelegen „Eliasven‟ (= Bultven). Vanaf het oorlogsmonument gaat u links af richting Sterksel.
17. Vlaamseweg Let vooral op de boerderijen met verschillende bouwstijlen die aan deze weg staan en vaak verwijzen naar de afkomst van de bewoners die uit alle delen van het land naar hier kwamen toen Sterksel in 1925 publiekelijk verkocht werd. De witte boerderij aan linkerzijde van de weg, “Rouvenne” genaamd, was een van de pachtboerderij die door familie Vos de Wael in 1927 is gebouwd. Van deze pachtboerderijen stonden er drie op een rij aan de Vlaamseweg. Aan het einde van de Vlaamseweg neemt u links het fietspad richting Sterksel.
18. Heezerweg Op de hoek van de Heezerweg en Albertlaan heeft het Grand Hotel gestaan, gebouwd door de Maatschappij. Het hotel is bij het faillissement opgekocht door de Witte Paters die er een klooster begonnen met het klein seminarie. Het klooster en seminarie is ca. 40 jaar geleden afgebroken. Sinds die tijd heeft zich hier een natuurlijk bos ontwikkeld. e
U gaat bij de os rechts af en dan 2 weg rechts naar dorpshuis Valentijn.
19. Einde Dorpshuis Valentijn. Sterksel beschikt al bijna 50 jaar over een eigen dorpshuis. Het eerste dorpshuis dateert van begin jaren 60, met eigen middelen werd toen de oude school verbouwd tot dorpshuis. Het oude gebouw is in 1986 verruild voor het huidige dorpshuis aan de Valentijn. Voorheen was dit een tweeklassige kleuterschool, maar na twee ingrijpende verbouwingen is het getransformeerd naar een echt dorpshuis. Op 9 januari 2011 is het vernieuwde dorpshuis heropend.
Dorpshuis Valentijn; Leverancier van duurzame leefbaarheid op Sterksel.
10
