Fietstocht door mooi noordwijk

Fietstocht door mooi noordwijk langs verschillende musea

Noordwijkse Ondernemers Vereniging

Beste fietsliefhebber, Leuk dat u ervoor kiest om Noordwijk per fiets te ervaren: een gemeente met een rijke historie en een grote variëteit aan sferen. U fietst door een badplaats van deze tijd, maar passeert ook de stadsmuur uit de korte tijd dat Noordwijk ooit stadsrechten genoot. Met veel genoegen bied ik u namens de Noordwijkse Ondernemers Vereniging ter ere van ons 30-jarige bestaan deze fietsroute aan. Een fietsroute welke tot stand is gekomen door de enthousiaste inzet van Hein Verkade met ondersteuning van onze secretaris

Het zo wonderschone Noordwijk kan op vele manieren bewonderd worden. Wandelend, met de auto, vanuit de lucht als je Schiphol nadert en natuurlijk met de fiets. Er zijn al vele wandelroutes vastgelegd in vele publicaties en ook fietsroutes zijn beschikbaar. Deze publicatie is echter een heel bijzondere. Alle markante punten, monumenten, kerken en gebouwen worden met de fietsroutes aangedaan en zo kan iedereen, ook

Toren Oude Jeroenskerk

Voorstraat 44, 2201 HW Noordwijk T: 06 - 40 92 17 71 E: www.deoudedorpskern.nl I: [email protected]

tieken van Noordwijk.

Streekmuseum Veldzicht

Wat deze publicatie ook zo bijzonder maakt is,

Ik wens u veel fietsplezier.

de betrokkenheid van de leden van het NOV

dit fraaie boekje uitgeeft. Het weerspiegelt met Noordwijk en is ook een mooie illustratie van de frisse, onorthodoxe aanpak van de Noordwijkse ondernemers. Dank voor dit initiatief, waar velen veel plezier van zullen hebben. H.H.M. Groen, burgemeester

2

Openingstijden: dinsdag tm zaterdag 11:00 – 17:00 uur / zondag 14:00 – 17:00 uur (Alleen tijdens exposities) Toegangsprijs: volwassenen € 6,00, kinderen € 2,00

compacte indruk krijgen van de karakteris-

dat de Noordwijkse Ondernemers Vereniging

Arjan Slobbe, voorzitter

Jan Kroonsplein 4, 2202 JC Noordwijk T: 071 - 361 78 84 E: [email protected] I: www.museumnoordwijk.nl

Openingstijden: zaterdag van 12:00 – 16:00 uur Toegangsprijs: € 3,00

de Noordwijkers zelve, een prachtige en

Tom van Schie.

Namens de Noordwijkse Ondernemers Vereniging,

Museum Noordwijk

Herenweg 114, 2201 AL Noordwijk T: 071 - 361 40 48 Openingstijden: zaterdag en zondag van 14:00 – 17:00 uur. Toegangsprijs: volwassenen € 2,50, kinderen € 1,00

Atlantikwall Museum Noordwijk

Bosweg 15, 2202 VH Noordwijk T: 071 - 361 57 85 E: [email protected] I: www.atlantikwall.nl

Openingstijden: iedere zondag gedurende de maanden mei t/m augustus van 10:00 - 17:00 uur Entreeprijzen, Museum Bosweg: volwassenen € 2,00, kinderen € 1,00 Museum + rondleiding: volwassenen € 5,00 kinderen € 3,00 Reserveren voor de rondleiding is wel noodzakelijk; Visitor Center Noordwijk 071 - 361 93 21

30 jaar NOV;

Fietstocht door mooi Noordwijk ‘Fietsen door mooi Noordwijk’ is een beschreven tocht van 24 kilometer die u door een grote variatie aan

landschappen rond Noordwijk leidt. Voorts zult u zich verbazen over de grote verschillen tussen de beide

dorpskernen, het moderne drukke Noordwijk aan Zee en het rustieke historische Noordwijk- Binnen.

U kunt deze informatieve tocht elk moment van de dag

starten, en duurt met één of twee pauzes ongeveer 2,5 uur.

Op verschillende plaatsen kan de route worden onderbroken voor een korte wandeling. Dat kan zowel in de beide dorpskernen als in de landgoederen Oud en NieuwLeeuwenhorst en boswachterij Hollands Duin. Naast een uitgebreide routebeschrijving vindt u op ieder kruispunt een groen met wit bordje dat u de weg wijst. Als startpunt is een van de meest markante bouwwerken van Noordwijk gekozen: de vuurtoren aan de noordzijde van de Koningin Wilhelminaboulevard. Vanaf de vuurtoren voert de route in zuidelijke richting over deze boulevard. De Noordwijkse Ondernemers Vereniging wenst u een mooie en gezellige fietstocht.

baken werd reeds in 1444 in opdracht van de kerk gebouwd. Voorwaarde was dat de vissers hun kerkbijdrage verhoogden en zelf voor onderhoud van baken en vuur zorgden.

DE VUURTOREN De bijna 20 meter hoge vuurtoren van Noordwijk is een onderdeel van de kustbewaking in Nederland. De toren werd in 1922 gebouwd en heeft een lichtbereik van ruim 35 kilometer. Ze is aanzienlijk hoger dan haar voorgangers. Het eerste 3

’t SCHUYTENGAT In zuidelijke richting over de boulevard fietsend ziet u links de Hotels van Oranje met aan de rechterkant het beeld van Koningin Wilhelmina op de Oranjepromenade Vroeger bevond zich op die plaats het zogenaamde ‘Schuytengat’, een inham in de duinenrij die werd gebruikt om de ‘bomschuiten’ (vissersschepen) te stallen. Noordwijk kende alleen een droge haven. Met paarden werden de platte, brede schepen naar en uit de zee getrokken. 4

Aan het eind van de boulevard ligt, verscholen in de smalle Hoofdstraat, de Nederlands Hervormde kapel uit 1647 met zijn bescheiden rode

torentje. De Hoofdstraat is altijd het centrum van Noordwijk aan Zee geweest. In de volksmond heet deze straat ‘de Buurt’ die uitkomt op de boulevard, ‘de Wurft’ geheten. U gaat linksaf de Parallelboulevard op en direct na het parkeerterrein rechtsaf het Jan Kroonsplein op. Links staat een klein wit huisje, met het jaartal 1785 in de nok, verborgen tussen de hoge appartementencomplexen. Dit is één van de laatste voorbeelden van een eenvoudig visserswoninkje waarvan er vroeger

tientallen in het zeedorp stonden. Vervolgens staat op nummer 4 een 18e eeuwse duinboerderij met MUSEUM op de gevel. Dit pand is in het bezit van het Genootschap Oud Noordwijk. In het museum bevindt zich een expositie van prenten en gebruiksvoorwerpen, illustratief voor het Noordwijkse vissersleven van zo’n 100 jaar geleden. Tevens zijn er verschillende fraaie modellen van oude Noordwijkse bomschuiten te bewonderen. Het museum is zeker een bezoek waard. (Zie pag. 2)

Aan het eind van het Jan Kroonsplein vervolgt U de route naar links, de Nicolaas Barnhoornweg in Aan het eind hiervan weer rechtsaf de Schoolstraat in. DAMMETJES Direct links na antiquariaat ‘Moby Dick’ Schoolstraat 31 ligt een beetje verborgen ‘Het Lombok’. Dit is één van de weinige doodlopende ‘dammetjes’ (straatjes) die Noordwijk aan Zee nog rijk is. De bewoners van de dichtbevolkte dammetjes

vormden, ondanks de dikwijls schrijnende armoede waarin zij vroeger leefden, vaak een hechte en gezellige gemeenschap. Aan het eind van de smalle Schoolstraat gaat U rechtsaf de brede Huis ter Duinstraat op. Aan het eind, rechts van de rotonde, ziet u het Palacé Hotel met ervoor de kleurrijke Zeemeermin. Zij is door De Raad Bouw BV op 29 oktober 2004 aangeboden aan de gemeente Noordwijk en geeft een glimlach aan hotelgasten en voorbijgangers.

Vervolgens de rotonde tweederde naar links fietsen en in oostelijke richting de Oude Zeeweg op. Aan de overzijde van de rotonde staat links in het plantsoen het

onopvallende monument van burgemeester Pické. Onder zijn bewind deden in 1866 de eerste badkoetsjes hun intrede. Hiermee werd Noordwijk officieel badplaats. 5

VRIJHEIDSBEELD Wat verder doemt rechts een groot wit beeld op, een vrouwenfiguur voorstellend. Dit beeld is het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Op de T-splitsing voor dit beeld gaat u rechtsaf de Rembrandtweg in. Deze weg helemaal uitrijden tot aan de Koningin Astridboulevard. KONINGIN ASTRID BOULEVARD De Koningin Astridboulevard, die u 6

linksaf opgaat, is genoemd naar de vroegere Belgische vorstin Astrid die vele vakanties met haar familie in Noordwijk doorbracht. DE ZEEMEEUW Aan het eind van de Koningin Astridboulevard staat het monument ‘de Zeemeeuw’, ter ere van de heer Tappenbeck. Hij was de kleinzoon van de stichter van het beroemde hotel ‘Huis Ter Duin’ aan het begin van de Koningin Astridboulevard en zette zich vooral in

voor de promotie van de badplaats. Hij was verzetstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog en overleed in concentratiekamp Neuengamme. DE ZUID Als u het monument heeft ‘gerond’ en weer over de boulevard terug fietst, gaat u de eerste weg rechts, de Boerhaaveweg in. Met de opkomst van het toerisme, kwam ook de villabouw in de duinen ten zuiden Noordwijk, toepasselijk ‘De Zuid’ geheten, op gang. Het duingebied werd in de loop van de tijd steeds dichter bebouwd. Een mooi voorbeeld van een van de eerste villa’s in deze wijk is rijksmonument ‘De Koekoek’, rechts beneden in een duindal. De villa is goed te herkennen aan zijn kleine klokkenstoeltje midden op het rieten dak. UITZICHTPUNTEN Aan het eind van de Boerhaaveweg twee keer rechtsaf de Koepelweg op. Vanaf deze schitterende en beschut gelegen weg heeft u op verschillende punten een prachtig uitzicht 7

over het Vinkeveld naar NoordwijkBinnen. BRELOFT Aan het einde van de Koepelweg rechtsaf de Oude Zeeweg volgen. Halverwege de helling neemt u het fietspad. Onder aan het duin linksaf de rijweg over en direct daarna ook de 2e rijweg. Vervolgens links om pension ‘Pirombo’ het rustige Breloftpark in. Op deze plek vonden in de 16e en 17e eeuw de eerste duinafgravingen plaats ten behoeve van kruidentuin ‘de Brede Lucht’ (Breloft). U fietst rechtdoor en gaat aan het eind van de weg rechts het onverharde Dompad in. Dit open gebied wordt ‘Het Middengebied’ genoemd, de natuurlijke scheiding tussen het mondaine zeedorp en het rustieke binnendorp. LIJNBANEN Aan het eind van het Dompad rechts de Lijnbaanweg op. Deze naam herinnert aan de vele lijnbanen die zich in Noordwijk-Binnen bevonden. Deze bedrijven voorzagen de schepen van de Verenigde Oostindische 8

Compagnie en de vele vissersschepen van het nodige touwwerk.

BOLLENSCHUREN De eerste straat links leidt ons het oude centrum van het dorp binnen. In de Pickéstraat zien we de eerste

monumentale Lindenbomen. Op het kruispunt staat op nummer 68 een klassieke villa uit het eind van de 19e eeuw. Deze woning werd door een bollenkweker gebouwd. Direct daarnaast staat de bollenschuur (nummer 66) die bij de villa hoorde. Inmiddels heeft deze schuur een woonbestemming gekregen. Voor de originele wijze waarop dit is gebeurd heeft deze woning het predikaat ‘monumentale bollenschuur’ verworven. Oude bollenschuren zijn te herkennen aan hun vierkante bouw en de vele rijen ramen. Deze ramen werden in de zomer open-

denbedrijf gevestigd. Aan het eind van de 19e eeuw ging men over op de meer winstgevende bollenteelt. Toen werd de kleine bollenschuur achter aan het huis gebouwd.

gezet om de bollen in de houten stellingen snel te kunnen drogen. Verderop aan de linkerzijde op

nummer 40 een voorbeeld van een veel kleinschaliger bollenbedrijf. Oorspronkelijk was hier een krui-

HOFJE Direct na het nieuwe huis nummer 38, treft u links het Wilhelminahofje aan. Dit is het enige hofje dat Noordwijk rijk is. Het was oorspronkelijk in het bezit van de Nederlands Hervormde diaconie en omvatte 12 armenwoningen. In 2005 werd het hofje onbewoonbaar verklaard. Gelukkig werd besloten tot herbouw

9

in oude stijl waarbij een aantal verdwenen elementen weer werden teruggebracht. Het hofje dankt zijn naam aan de Wilhelminaboom die er in 1898 werd geplant, ter gelegenheid van haar inhuldiging tot koningin. TOUWSLAGERIJ Bij het kruispunt rechts aanhouden en de route via de Douzastraat volgen. Direct na het onoverzichtelijke kruispunt vindt u naast nummer 27 de enige herinnering aan de touwslagerijen (lijnbanen) die Noordwijk nog heeft. De touwhandel van

10

de familie Passchier bestaat nog steeds, maar is tegenwoordig ten zuiden van het dorp gevestigd. Op het volgende kruispunt linksaf de oude Voorstraat in. Wie zin heeft in een kopje koffie of een potje biljart kan daarvoor uitstekend terecht bij Royal aan de Voorstraat 76.

LINDENPLEIN Tegenover nummer 87, het voormalige Postkantoor en kantongerecht, ligt het schitterende Lindenplein, het vroegere marktveld. De fraaie dorpspompen dateren uit de 18e eeuw. Fiets eens een rondje over het plein dan treft u aan de an-

dere zijde het borstbeeld aan van de schrijfster Henriëtte Roland Holst. Zij was de dochter van de notaris en woonde in de statige ‘Lindenhof’ aan het plein. In het “Hof van Holland”, aan de Voorstraat 79, werd vroeger ook recht gesproken. In de 17e eeuw reeds bood

het onderdak aan hen die van verre kwamen. Voor een rechtszitting kunt u er niet meer terecht. Wel voor een uiterst comfortabel onderkomen en een exclusief diner. JEROENSKERK De Voorstraat volgend in noordelijke richting verschijnt links de Oude of Jeroenskerk. Deze kerk is na de grote dorpsbrand in 1450 herbouwd. De toren uit de 13e eeuw bleef gespaard. Door de bedevaarten naar Noordwijk

ter ere van de Heilige Jeroen, groeide deze kerk uit tot een imposante parochiekerk. De toren is beklimbaar. (Voor meer informatie, zie pagina 2) LINDENBOMEN Als u aan de rechterzijde het Raadhuis uit 1887 passeert vindt u direct na het Raadhuis het Weeshuispoorje, het laatste overblijfsel van een weeshuis uit 1618. Daarna voert de route het smalle deel van de Voorstraat in. Opvallend zijn hier 11

Daarbovenop plaatsen de schutters van het St. Jorisgilde het doelwit (De Gaai). Hier wordt met kruisbogen op geschoten. De beste schutter mag zich koning noemen aan welke titel vroeger het jachtrecht in Noordwijk was verbonden. Het Noordwijkse gilde dateert uit de 14e eeuw en is de oudste nog bestaande schutterij in Nederland. In vroeger tijden stonden de oefeningen ten behoeve van de dorpsverdediging centraal. Tegenwoordig is het kruisboogschieten een tamelijk exclusieve vorm van vrijetijdsbesteding. de 250 jaar oude lindebomen die nog steeds op een unieke manier worden gesnoeid: aan de kant van de huizen recht, als leilinden, en aan de straatzijde dwars over waardoor een soort poortidee ontstaat. Deze manier van snoeien is uniek in Nederland. VOORMALIGE BOERDERIJEN Vlak voordat u rechtsaf de Offemweg ingaat staan links twee panden, nummer 18 en 16a uit de 17e eeuw. Zij waren in de 19e en 20e 12

eeuw in gebruik als boerderij. Het lage deel rechts (nr. 16) was de stal met de hooizolder erboven. Eenmaal in de Offemweg bij de haakse bocht naar rechts goed uitkijken! Er kan een auto tegemoetkomen. HET SCHUTTERSGILDE VAN SINT-JORIS Rijdend over de Offemweg passeert u aan uw linkerhand het Doelenterrein met zijn imposante paal in het midden van het grasveld.

BURGEMEESTERSPOORTJE Na huisnummer 30 zit rechts in een lange oude muur een oud poortje verscholen. De Noordwijkers noemen dit het ‘burgemeesterspoortje’. Het was de achteruitgang van de vroegere woning van de burgemeester. SOEPHUIS De panden Offemweg 49 en 51 dragen de gevelsteen ‘Van Limburg Stirum-Gevers-Stichting’. Zij staan gezamenlijk beter bekend als het 13

uit 1864 officieel “Streekmuseum Veldzicht” van het genootschap “Oud Noordwijk”. (Zie ook pag. 2)

‘Soephuis’. Door de betreffende adellijke families werd vroeger soep uitgedeeld aan arme en behoeftige inwoners van het dorp. Na Offemweg 54 gaat u rechtdoor het Westeinde op. Aan het eind van deze weg weer linksaf de Voorstraat op en deze uitrijden tot de Herenweg. Hier gaat u rechtsaf het fietspad op. De grote rotonde recht oversteken. Ook bij de volgende rotonde met de Zwarteweg rechtdoor de Herenweg blijven volgen. BOERDERIJEN Aan de linkerzijde staat de 17e eeuwse boerderij ‘de Cleyburch’, nu 14

restaurant ‘Koetjes en Kalfjes’ . De verhoogde ramen aan de linkerzijde zijn van de zogenaamde opkamer, waaronder een enorme kelderruimte ligt. Het ronde gebouwtje aan de rechterzijde was vroeger de karnmolen, een schakel in de kaasbereiding. De boerderij iets verder aan de rechterzijde (nr. 114) is een typisch voorbeeld uit de 19e eeuw. In die tijd bouwde men naast de boerderij een kleiner zomerhuis waar het gezin van mei tot september woonde. In de drukke zomertijd hoefde men dan geen groot huis schoon te houden. Begin 2009 wordt de boerderij

DE KLEI Na de schuur met de golfplaten wand gaat u linksaf de Achterweg (een B-weg) op. Deze weg loopt door het gebied wat ‘de Klei’ wordt genoemd, naar de bodemsoort die hier voorkomt. De klei werd afgezet door de Oude Rijn die hier vroeger stroomde. Door verzanding van de riviermond in de Middeleeuwen verdween de rivier hier echter. In Katwijk werd in de 19e eeuw een nieuwe Rijnmond aangelegd.

OFFEM Aan het eind van de Achterweg rechtsaf en direct weer linksaf de houten brug over. U rijdt nu over de Nachtegaalslaan door het prachtige bos van het landgoed ‘Offem’. Het landgoed ontstond in de 15e eeuw en is sinds 1660 steeds in het bezit van dezelfde adellijke familie gebleven. Het bos telt vele oude beuken en eiken en is een eldorado voor vogels, waaronder een reigerkolonie met zo’n 20 nesten. BRONSGEEST De route voert u vervolgens weer over een houten brug waarna u

rechtsaf gaat. Daarna linksaf de Peterhof in en vervolgens te voet de drukke verkeersweg oversteken de

Bronsgeesterweg op. Bronst betekent zoveel als ‘brand’ of ‘gloed’. In de inheems Romeinse tijd zou in dit gebied een crematieplaats hebben gelegen. LEEUWENHORST Voorbij de bosrand ziet u links over het weiland het lichtgekleurde landhuis ‘Klein-Leeuwenhorst’. Het vormt een onderdeel van het enorme landgoed ‘Leeuwenhorst’ dat zich hier uitstrekt. Onder het viaduct door direct linksaf. De palen naast de oprijlaan

markeren de ingang van de oude abdij Leeuwenhorst. Tijdens de reformatie in de 16e eeuw is de abdij verwoest. Daarna is het in het bezit gekomen van adellijke families en een landgoed geworden. De terreinen van Leeuwenhorst zijn tegenwoordig opengesteld voor wandelaars. De Leeweg komt uit in Noordwijkerhout. Deze plaatsnaam duidt, evenals die van Voorhout, op de uitgestrekte bossen die deze streek vroeger bedekten. Na het plaatsnaambord van Noordwijkerhout vlak voor de rotonde linksaf het

fietspad op richting Noordwijk. Vervolgens onder het viaduct door en de rotonde recht oversteken. Links ziet u dan het Teylingen College, het opvallende Flamingo’s Partycentrum en het NH hotel Leeuwenhorst. AFZANDINGEN Aan de rechterzijde liggen, lager dan de weg, de bollenvelden met daar achter het karakteristieke witte kerktorentje van Noordwijkerhout. In dit gebied is veel zand afgegraven ten behoeve van de bollenteelt. Dat zand werd naar Amsterdam 15

HOLLANDS DUIN Na enkele honderden meters ziet u het bord “Boswachterij Hollands Duin”. Dit duingebied wordt beheerd door Staatsbosbeheer en is toegankelijk op wegen en paden.

vervoerd en voor ophoging van de stad gebruikt. Ter vergelijking: het terrein aan de linkerzijde is niet afgegraven. ZUID HOLLANDS LANDSCHAP Aan het eind van de weg linksaf slaan, het Westeinde op. Deze weg uitrijden tot u weer bij de dorpsbebouwing van Noordwijk arriveert. Aan de linkerzijde passeert U nu het landgoed Nieuw-Leeuwenhorst. Dit gedeelte is thans in bezit van de Stichting Het Zuidhollands Landschap en telt verscheidene mooie waterpartijen. Rechts ligt het in 2005 gerestaureerde landhuis ‘Dijckenburch’ met uitzicht op de

UITZICHTPUNT Dit pad steeds rechtdoor volgen. Op het hoge duin kunt u even afstappen en van het uitzicht genieten. Vanaf dit punt is bij helder weer de toren van Leeuwenhorst zichtbaar. Links hiervan staat de brede toren van buurtschap De Engel, en rechts de torens van Sassenheim en Voorhout. Het fietspad naar beneden blijven volgen, waar het vijver. Dit landgoed werd voor het eerst als zodanig genoemd in 1721. NORTGHO Opnieuw in Noordwijk aangekomen steekt U over en dan rechtsaf het fietspad langs de Nortghodreef op. Nortgho is de middeleeuwse naam voor Noordwijk. U volgt het fietspad tot aan de rotonde bij de Duinweg en gaat daar rechtsaf.

16

parallel gaat lopen aan de rijweg. Aan het eind van de weg (rustpunt Café de Duinrand) linksaf rijden en met een scherpe bocht naar rechts. Via dit pad komt u vanzelf weer in het duingebied terecht. De dennenbomen links en rechts werden in de jaren dertig van de vorige eeuw aangeplant in het kader van de werkverschaffing. De nieuwe aanplant ging de verstuiving van het duin tegen en zorgde voor houtproductie. Nadat u de kruising met het schelpenpad bent gepasseerd, gaat het bos langzamerhand over in open duin. Ook hier strekte zich vroeger het dennenbos uit tot het door de zogenaamde ‘dennenscheerder’ werd aangetast en in jaren zestig gekapt. Op de kruising met ANWB-paddestoel 21736 linksaf slaan. ZEEWIND De jonge aanplant heeft het moeilijk in het duin ondanks alle goede zorgen van Staatsbosbeheer. De zoute zeewind tast de jonge knoppen steeds weer aan waardoor

bomen en struiken zich alleen op beschutte plaatsen goed kunnen ontwikkelen. Na het passeren van het ruiterpad ziet u daar een fraai voorbeeld van. Door de bescherming die het hoge duin biedt kunnen esdoorns in de luwte hoge opgroeien en met hun kronen ruim over het fietspad reiken. In de lage dichte bosjes langs het fietspad kunt u tussen half april en

half juni de prachtige zang van de Nachtegaal beluisteren. OORLOGSPAD Op de eerstvolgende splitsing bij ANWB paddestoel 21590 rechtsaf slaan en daarna met de bocht mee naar links. U fietst dan over de Zeeweg die door de Noordwijkers ‘het Oorlogspad’ wordt genoemd. Dit pad werd tijdens de Eerste 17

Ook kunt u gebruik maken van de mogelijkheid een rondleiding te nemen in het gangenstelsel (zondagen mei t/m augustus). Duur: 1 1/2 uur. Reserveren voor de rondleiding is wel noodzakelijk, voor informatie zie pagina 2. Vlak voor het eerste hoge flatgebouw links staan de gebouwen van de Noordwijkse Reddingsbrigade en de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij. De NRB houdt, via strandwachten, Wereldoorlog aangelegd en verhard. Hierover werden de toenmalige bunkers bevoorraad. Het pad ligt vlak achter de zeereep en komt uit in Noordwijk aan Zee. ATLANTIKWALLMUSEUM Als u de dorpsbebouwing weer heeft bereikt rechtdoor blijven fietsen. Iets rechts van de weg is de groene ingang van het Atlantikwallmuseum te zien. Hier wordt een overzicht gegeven van het bunkerleven tijdens de Tweede Wereldoorlog en kan een deel van het 18

gangenstelsel onder de grond worden bezocht. Bij de recente kustverdegingswerkzaamheden in Noordwijk zijn enkele “Asperges” uit de 2de wereldoorlog opgegraven. Dit waren Tankversperringen tegen een mogelijke aanval van de geallieerden. U ziet ze rechts van de ingang van het museum (Bosweg 15). Elk jaar is er een wisselende expositie. Tevens vindt u een expositie van restanten van neergeschoten vliegtuigen, waaronder Messerschmitt (1943), Mustang en Hampden (1941)

vooral kustzwemmers in de gaten, terwijl de reddingboot van de KNRM in actie komt wanneer schepen in moeilijkheden verkeren. Iets verder aan de rechterzijde komt de Vuurtoren van Noordwijk weer in zicht en nadert u het einde van deze fietstocht. De Noordwijkse Ondernemers Vereniging hoopt dat u een gezellige fietstocht achter de rug heeft en een goede indruk van Noordwijk en zijn omgeving heeft gekregen.

Colofon Deze Fietsroute door mooi Noordwijk wordt u aangeboden door de Noordwijkse Ondernemers Vereniging ( NOV ) ter gelegenheid van haar 30 jarig jubileum in samenwerking met Noordwijk Marketing Redactie en foto’s NOV fietsroute Hein Verkade en Tom van Schie Noordwijk Marketing, Visitor Center Lisette Welsink Vormgeving Brigitte Trossèl, MultiCopy Drukwerk MultiCopy Katwijk-Noordwijk Met dank aan: Burgemeester H.H.M. Groen Voorzitter NOV, Arjan Slobbe Directeur Noordwijk Marketing, Lars Flinkerbusch Wethouder Toerisme, Leendert de Lange Gemeente Noordwijk www.noordwijk.info

www.novnoordwijk.nl 193

Nov - Fietstocht door mooi noordwijk