HiQUARTERLY HOOGBEGAAFDHEID & SUCCES. De SlimmerIQuiz finale! Leden aan het woord over hun successen Overladen met geluk het nieuwe jaar in

HiQUARTERLY

#8 jaargang 2 • december 2014

HOOGBEGAAFDHEID & SUCCES Landen op een komeet voor 3,50 ROSETTA & PHILAE

De SlimmerIQuiz finale!

Leden aan het woord over hun successen Overladen met geluk het nieuwe jaar in

redactioneel

Een uitgekomen

JONGENSDROOM D

it jaar is het twintig jaar geleden dat ik dakloos door Amerika zwierf.Tijdens een uitzonderlijk strenge winter in Wyoming sliep ik in auto’s en houten schuren. In New York sloop ik hostels binnen en liet ik mezelf stiekem ‘s nachts opsluiten in een museum (mijn eeuwige dank gaat uit naar Whitney Houston omdat zij besloot een gratis toegankelijk museum te laten bouwen). Uiteindelijk kon ik met behulp van familie terug naar Nederland. In de jaren die volgden zorgde ik voor vrienden en gezinsleden die uit traumatische omstandigheden kwamen, niemand anders hadden of vanwege een posttraumatische stressstoornis niet meer konden functioneren. Ik verloor mijn beste vriend (hij overleed in zijn slaap), maakte meerdere zelfmoordpogingen mee en moest iemand reanimeren. Zij bleef gelukkig leven. Vijf jaar later besloot ik te beginnen aan mijn volwassen leven. Helaas lagen de banen niet voor het oprapen voor een midtwintiger zonder noemenswaardige opleiding. Ik begon onderop en leefde in fikse armoede met grote schulden. Na mislukte carrières als schoonmaker, sloper en beveiliger en een kennismaking met zinloos geweld (met een zware hersenschudding en een gebroken jukbeen en kaak tot gevolg) zag ik mijn toekomst somber in.

Het is vaak moeilijk onze eigen successen te zien De opkomst van computers en internet leek mijn redding. Ik blufte mezelf door sollicitaties heen en leerde daarna snel de gevraagde vereisten. Ik werkte hard en groeide uiteindelijk door naar informatieanalist. Toch was ik niet gelukkig. Na een reorganisatie verloor ik mijn motivatie en enkele maanden daarna mijn baan. Na veel zelfonderzoek realiseerde ik me dat ik mijn hele leven al schreef. Vier jaar geleden besloot ik mijn geluk te beproeven in de uitgeverswereld. Ondertussen ben ik eindredacteur bij een grote uitgeverij. Het is een baan waar ik destijds niet van had durven dromen. Daarnaast ben ik sinds een jaar hoofdredacteur van de HiQuarterly. Dat is - op het gebrek aan salaris na - al helemaal een waargeworden jongensdroom. Samen met de rest van de redactie, fotografen, auteurs en ex-redactieleden hebben we dit blad opgebouwd vanuit het niets en vele hindernissen overwonnen. We brengen nu elke drie maanden een blad uit waar we trots op zijn en dat begin november is beloond met het vertrouwen van de leden en de toestemming om ook buiten de vereniging te worden verspreid. Het is vaak moeilijk onze eigen successen te zien. Bij anderen kijken we naar hun daden, bij onszelf naar het onbenutte potentieel. Terwijl die ander over de hele wereld heeft gewoond, geëerd wordt vanwege zijn of haar bijdrage aan de wetenschap of heel veel geld verdient, staan de boeken in mijn hoofd nog niet op papier, is de opera nog niet af en woon ik in een klein vervallen huurhuis zonder rijbewijs, opleiding of noemenswaardig kapitaal. Maar als ik kijk naar wat ik heb moeten overbruggen, durf ik mezelf toch een beetje succesvol te noemen. Misschien gaat dit nummer dan ook minder over hoe we succesvol kunnen worden, dan over het ontdekken van hoe we dat al zijn. Veel leesplezier, Michan Biesbroek Hoofdredacteur

HiQuarterly • succes • december 2014

3

Inhoud

6

24

11

De rijkdom die er is

6

Terwijl de een het kan vinden in een kopje thee op de bank, vindt de ander het door in het diepe te springen.Vijf verschillende Mensaleden laten ons zien wat succes voor hen betekent aan de hand van hun persoonlijke verhalen.

Mensa Fonds

11

Waardering en erkenning voor ‘best practices’ op het gebied van hoge intelligentie: de Mensa Fonds Awards 2014.

Rosetta: te mooi om te falen 16 Een robot op een komeet laten landen: het European Space Agency (ESA) bereidde dit kunststukje tien jaar voor en presteerde wat nog niemand was gelukt. Via een geweldige communicatiecampagne kon iedereen meegenieten.

4


19

16

Mascottes 19

Etymologie 10

Help het geluk een handje met bijgeloof uit verschillende landen en ga - net als wij - voor een succesvol 2015.

Column Ingrid Touwslager

SlimmerIQuiz 24 Ruim tweeduizend kinderen deden mee aan de voorrondes van de SlimmerIQuiz. Hoe was het voor de finalisten op 26 november?

Verstandig schenken

28

De successiewet heet nu erfbelasting. Mensalid Eric de Jong legt uit wat te doen met overtollig vermogen.

13

Boeken 14 Column Caren Peeters

18

Facts and Findings

21

Filmrubriek 22 Karakteristiek: Charlotte Hoyng 26 Recept: Weelderige Burfi

29

Puzzel 30 HiQuarterly • succes • december 2014

5

werk

DE RIJKDOM DIE ER IS MENSALEDEN AAN HET WOORD

Succes wordt op verschillende manieren gemeten. Wie de Quote 500 haalt, heeft een goedgevulde bankrekening. Een wetenschapper die de Nobelprijs wint, krijgt wereldwijd erkenning voor zijn onderzoek. Maar dat zijn maatstaven voor a happy few. Wat maakt ons succesvol? Bij HiQuarterly denken wij dat dit een vraag is die iedereen voor zichzelf moet beantwoorden. Vijf Mensaleden delen hun verhaal en hopen zo anderen te inspireren tot het benoemen van hun persoonlijke succes.

Teksten: Ilona Kuis

Fieke van der Lecq is het prototype ‘topvrouw’. Ze is nog geen 50, kroonlid van de SER en deeltijdhoogleraar pensioenmarkten in Rotterdam. Daarnaast heeft ze diverse nevenfuncties, bijvoorbeeld in raden van toezicht.

‘Ik denk zelden in termen van succes. Ik kan me in mijn eentje op de bank met een kopje thee heel succesvol voelen. Als ik voel ‘dat het klopt’. Als er dan een vogel voorbijvliegt, denk ik ‘oh, ik word even gedag gezegd’. Dat ontroert me. Succes wordt vaak afgemeten aan andere mensen of ten opzichte van je eigen doelen. Dat heb ik soms ook, maar het is geen drive voor mij. Toen ik dingen meemaakte die als tegenslagen voelden, ging ik mij afvragen: misschien gaat het daar niet om en waar gaat het dan wel om? Uiteindelijk vond ik een levensfilosofie waar ik vrede mee heb en dat is dat iedereen met een eigen persoonlijke agenda op aarde komt. Dat je je capaciteiten ontwikkelt om jouw bijdrage te doen. Als die synchroniciteit er is, dan ben je in mijn ogen vrij moeiteloos succesvol. Voor mij zijn dat momenten waarop ik mijn aanleg zinvol kan inzetten, zoals tijdens een werkactiviteit, een bijzonder gesprek of het schrijven van een tekst.

Iedereen komt met een persoonlijke agenda op aarde We komen allemaal voor keuzes te staan en maken fases door. Als ik doe wat voor mij op een bepaald moment het beste is -vroeg naar bed, een stuk fietsen, die vriendin bellen- voel ik me het prettigst. Ik oefen om op mijn intuïtie te vertrouwen en ernaar te handelen. Hoe minder mijn hersens zich daarmee bemoeien, hoe beter het lukt. Het opzoeken van de stilte helpt mij hierbij. Ik ben daaraan gehecht geraakt. Het contact met mezelf geeft een diep geluk. ‘In mijn groefje zitten’ noem ik dat, zoals een naald een grammofoonplaat afspeelt.’

6


DIT SUCCES IS NIET TE KOOP Harald Feldmann is lid van de Fold.it Contenders Group. Via deze online game ontdekten de leden samen de kristalstructuur van het virus dat AIDS veroorzaakt bij rhesusaapjes. Nature en CNN besteedden aandacht aan hun belangrijke ontdekking. ‘Mijn moeder heeft al jaren dementie. Ik zocht naar medicijnen, maar vond ze niet en kwam toevallig bij Fold.it terecht. Daar krijg je puzzels voorgeschoteld om proteïnestructuren te bouwen. De beste worden gebruikt als input voor research naar medische toepassingen. Ik scoorde steeds beter en werd gevraagd voor de Contenders. In drie weken vonden we waar tien jaar naar is gezocht. Het kennen van de structuur helpt bij de ontwikkeling van medicijnen tegen AIDS bij mensen. Iets ontdekken geeft een superkick! Alsof je een kuil graaft en een schat vindt. Het is een triomf op anderen die zeiden ‘met een

Mijn moeder begrijpt ons succes niet meer spelletje spelen denk jij een medicijn te vinden’. Mijn succeservaring is dat je een droom realiseert, een moeilijk doel bereikt dat men voor onmogelijk hield. Dit succes is niet te koop en niet overdraagbaar. Het is uniek en persoonlijk.

Ik belde mijn vader dat het nieuws over de structuur in TIME Magazine stond: ‘pap, we staan in TIME’. Hij was hartstikke trots. Twee weken later overleed hij aan terminale longkanker. Ik vind het geweldig dat hij ons succes nog heeft meegemaakt. Daarna hebben we via mijn contact met een professor van de University of Washington gewerkt aan een puzzel rondom de ophoping van afvalstoffen in de hersenen, die ontstaan bij vormen van dementie. Helaas begrijpt mijn moeder ons succes niet meer. Ik glimlach als ze zegt dat ik niks voor haar doe. Misschien overlijdt ze, maar als ze mogelijk straks haar pilletjes heeft gekregen die ik mede heb ontwikkeld, kunnen we schaterlachend terugkijken op haar woorden en kan ze een nieuw bestaan starten.’

Eric Haas is conceptontwikkelaar en participeerde in de Mayors Challenge 2014. Burgemeester Van der Laan koos zijn ‘Toren van Talent’ die mede de basis vormde voor de inzending ‘Play2work Europe’. Daarmee haalde Amsterdam de finale.

‘In januari 2014 was er een brainstorm met 300 man. Ik ging er blanco naartoe en plukte het idee ter plekke uit de lucht: leegstand in mensen verbinden met leegstand in de stad. De werkloosheid aanpakken en daar leegstaande panden voor benutten. Mensen sloegen erop aan, ik zag hun ogen glinsteren en ik mocht mijn idee presenteren. De energie klopte, ik kreeg applaus en positieve >>


7

werk

reacties. Onbenutte potentie tot leven brengen is een thema dat mij drijft. Als conceptontwikkelaar pak ik behoeften uit het collectieve onbewuste en vervat ik die in inspirerende woorden en beelden. Succes voor mij is weten dat je iets wezenlijks te pakken hebt en dat bevestigd te zien. Groeien door te delen is ook mijn persoonlijke uitdaging. Niet alleen in mijn eigen toren zitten, maar verbinding maken met de wereld om mij heen. Mensen meekrijgen en in beweging brengen. DWI en Knowmads Business School zijn geïnteresseerd. Dat draagvlak is belangrijk, want ik heb ideeën en wil ondernemend zijn, maar

Nienke Dijkstra biedt met haar zeilschip de Raaf tochten aan op de Waddenzee. Lekker uitwaaien, de zee zien droogvallen, bijzondere asverstrooiingen ervaren of de zee helpen opruimen onder het mom ‘Doe eens Wad’. ‘Van kinds af aan heb ik water lekker gevonden. Als ik chagrijnig ben, zet me onder een warme douche en ik word weer blij. Wat ik zo mooi vind aan de zee is dat ze van je vraagt om er te ZIJN, precies zoals je bent. Een prachtige spiegel die je uitdaagt, nooit veroordeelt en je laat ervaren dat je deel uitmaakt van een groter geheel.Vroeger voer ik alleen, genietend van de eendjes in de slipstream. Later voer ik als zetschipper met grote groepen mensen op grote

8


kan dat niet alleen. Er zijn meer mensen zoals ik, die anders, groot en vaak vijf stappen vooruit denken, terwijl mensen in dienst veel meer gericht zijn op dingen dóen. Geen succes hebben zegt trouwens niks over jouw waarde als persoon. Succes hebben is niet hetzelfde als succes ervaren. Soms is het nog niet de juiste tijd voor jouw idee of mist er iets in de omstandigheden. Of je zit zelf met een persoonlijk

Succes hebben is niet hetzelfde als succes ervaren oud zeer waardoor je het niet op de juiste manier kunt vermarkten. Misschien is je verhaal nog te verstrooid. Je kunt ook pas na je dood succesvol worden.’

zeilschepen en nu geef ik mijn eigen tochten vorm op mijn eigen schip met kleine groepen. Unieke tochten waarbij de verbinding tussen mens en zee centraal staat. Op deze praktische manier lever ik met mijn sneldenkende brein mijn bijdrage aan deze wereld. Hierin kan ik nog eindeloos verdiepen en ontwikkelen! Op die tochten voel ik me geaard, alsof ik door het schip heen met mijn voeten op de zeebodem sta. Dan kolkt de energie door mijn lijf en voel ik tot in mijn vingertoppen dat ik leef. Geluk is de rijkdom zien van wat er is. Succes is het vermogen je daarmee te verbinden. En, ik durf het steeds meer toe te geven, de waardering die ik voor mijn werk krijg van anderen. Vanuit de zee kunnen we met effectieve oplossingen komen voor eigentijdse problemen. Want hoogbegaafd of niet, we hebben als mensen een beperkte denkkracht. Voor echte veranderingen moeten we verder kijken. Dit denken ontwikkelingsproces zou ik graag verder aangaan met gelijkgestemden op zee.’

Succes is voor mij in het diepe springen Suzanne Buis schrijft (kinder)boeken en heeft twee dochters. Haar boek ‘Mijn hoogbegaafde kind en ik’ was binnen twee maanden uitverkocht. Hiervoor interviewde ze ouders van hb-kinderen. Een pittig proces. ‘Het boek is voor mij een persoonlijke overwinning. Tijdens het schrijftraject was ik hoogzwanger en zat ik in een verhuizing. Bovendien had ik zelf nog weinig met mijn hb-zijn gedaan en zat ik erg in de rol van niet-begrepen kind. Ik was geen hb-expert en ik wist dat mijn boek reacties zou oproepen. En toch schreef ik dat boek. De ouders waren zo dapper dat ik het zelfonderzoek ook moest aangaan en niet op de vlakte kon blijven. Ik voelde me overal verantwoordelijk voor. Het veiligst is dan om niks te doen, want dan kan er ook niks fout gaan. Als je te veel verantwoordelijkheid neemt, neem je ergens niet volledig verantwoordelijkheid voor jezelf. Je duikt ergens voor weg, je ontwijkt je pijnlijke gevoelens. Ondanks mijn twijfels en angsten heb ik me eroverheen gezet en het waargemaakt. Bij de boekpresentatie zaten mensen in het publiek te huilen. Dat gaf een raar gevoel in mijn buik, dat je mensen zo weet te raken. Toen voelde ik me trots. Succes is voor mij in het diepe springen. Ook letterlijk: toen ik op Curaçao was met mijn dochter en ondanks mijn zwemangst het luchtbed losliet. Ik besloot dat ik een dappere moeder wilde zijn en ik bleef drijven. Daarmee gaf ik mijn kind de boodschap dat je iets kunt proberen, iets kunt doorbreken, ook al vind je het eng. Dat vind ik vooral succes, dat telt voor mij persoonlijk, dat het mij een stap verder heeft gebracht in mijn groei. Ik heb er geen diploma voor gekregen, geen rondrit door de stad en geen dikke bankrekening. Hopelijk wel karmapunten en het doorbreken van opvoedingspatronen.’ Ilona Kuis werkt als trainingsactrice en schrijft blogs op www.ilonakuis.nl. Zij smult van intra- en interpersoonlijke communicatie. Met reflectie, waarnemen, doorvragen en doorvoelen, komt zij tot de kern.


9

etymologie

SUCCES EN DE HOLLANDSCHE AARD Het woord succes is vrijwel ongewijzigd gemigreerd van de Romeinen via de Fransen naar ons. In eerste instantie betekende het overal gevolg/opvolging. De verdere betekenisontwikkeling (naar gelukt, geslaagd) is afzonderlijk verlopen. Tekst: Marco Deurloo

Vorm In een stamboom, lijst van vorsten of op het bord van de predikanten in de kerk wordt de volgende, de “opvolger”, onderaan bijgeschreven of geschilderd. We schrijven hier immers al een paar duizend jaar van boven naar beneden. Zelfs op grafzerken doen we dat, hoewel de eerstbegravene natuurlijk onder ligt. Vandaar dat de successor al in het latijn de opvolger betekende, van sub (onder) en cedere (gaan). Wij zouden zeggen: ‘komt’ eronder, maar de Romaanse talen gebruiken eerder ‘gaan’, waar wij worden of komen gebruiken. Zo is het Spaanse woord voor het (seksuele) komen: gaan. Succedere is gevormd door assimilatie van sub-cedere. De successor is dus degene die eronder (of na) komt. Het voltooid deelwoord was bij de Romeinen al successus ‘opgevolgd’ en successor ‘opvolger’. Via het Franse succès is het in het Nederlands terechtgekomen.

Van gevolg naar geslaagd Succedere betekende in het Latijn ook al: slagen, lukken. Is de associatie tussen slagen en opvolgen dus al een paar duizend jaar oud? Nee. De betekenis ‘opvolger’ is van het Latijn in het Frans en later in het Nederlands overgenomen. De betekenis ‘geslaagd’ of ’gelukt’ niet. Die ontwikkelde zich in het Frans en Nederlands afzonderlijk. Succes was eerst neutraal: ‘wijze waarop iets verloopt, uitslag’ zoals in het ‘Verhael van het succes der eerste voyagie, der Compagnie na Indien [1608; Van Meteren]’ staat. In het WNT (Woordenboek der Nederlandsche Taal) treffen we in 1633 nog quaet succes ‘slecht verloop, slechte afloop’ en in 1679 goed succes. Maar daarna krijgt het in het WNT ook de betekenis ‘gunstig verloop, positieve afloop’ in de uitdrukkingen ‘voor het succes te bidden’ [1690] en ‘zonder succes’ [1694]. De verschuiving is in het Frans iets eerder: in 1530 nog neutraal, halverwege de zeventiende eeuw betekende succes (later succès) een voorspoedige afloop. Succes verdrong nooit zijn Germaanse tegenpool geluk. Al zullen weinig mensen bij gelukkig aan lukken/slagen denken. Toch stamt geluk ook van lukken.We gebruiken namelijk ‘ge-’ om van een werkwoord een zelfstandig naamwoord te maken (geleuter, geschreeuw). Maar het Nederlands gebruikt het woord geluk - in tegenstelling

10


tot het Engels, dat wèl een onderscheid maakt tussen happy en lucky (een oud stokpaardje van deze auteur) - al voor twee andere verschillende begrippen.

Successie

Succes

LEGENDA Migratie Locale vervoeging/ -buiging/vorming

sub + cedere Succeder Succession

Succès

Succedere Succèssus

Bronnen: Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW)

ASSIMILATIE Met Assimilatie bedoelen we in dit geval het fenomeen dat bij een samenstelling een medeklinker (de laatste van het eerste deel, in het Latijn vaak een voorzetsel) uit de uitspraak verdwijnt en als regel in het schrift gelijk wordt getrokken. Assimilatie is daar zelf een mooi voorbeeld van: het was samengesteld uit ad (ernaartoe) en similare (gelijken). Assimilatie is daarmee ook een zelfbenoemend woord, zoals “kort” en “elfletterig”. Assimilatie is in gesproken taal een heel natuurlijk verschijnsel, onze mond kan ook niet alles! Daarom is in “handdoek” de t-klank van hand niet meer te horen (al houden we hier de spelling gelijk) en zijn onze lippen al gesloten voor de p, zodat we import zeggen en schrijven, maar in- en export, een bekende dicteeïnstinker is.

mensa awards

INSPIRERENDE ROLMODELLEN

DE MENSA FONDS AWARDS

Op 1 november werden in Utrecht weer de jaarlijkse awards van Stichting Mensa Fonds uitgereikt. Het fonds uit met deze prijzen zijn waardering voor best practices op het gebied van hoge intelligentie. Tekst: Angela Riddering / Fotografie: Ineke Stofmeel

O

p www.mensafonds.nl kan iedereen voordrachten doen van personen of projecten die een bijzondere prestatie hebben geleverd op het gebied van hoge intelligentie. Een deskundige jury wijst vervolgens per categorie drie genomineerden aan, waaruit zij een winnaar selecteert. De feestelijke uitreiking van 2014 vond plaats in Vleuten en de winnaars werden extra in het zonnetje gezet.

en in haar eigen programma Eureka. Op Twitter reageerde zij op haar prijs met “Supertrots dat ik @MensaFonds Award “maatschappij" 2014 kreeg omdat ik laat zien dat het best cool is om slim te zijn."

Begrip voor talent De award in de categorie Werk ging naar Ellen Koning, hoofd Talent Development Manager bij de Rabobank. Ellen is verantwoordelijk voor startersprogramma’s op het gebied van ICT, waarbinnen managementtalenten en ICTprofessionals worden opgeleid. Er is begrip en waardering voor zowel de talenten als de valkuilen van deze starters. Het Mensa Fonds roemde de positieve wijze waarop hoogbegaafden, getalenteerden en snelle denkers hun plek vinden binnen de werkomgeving.

Leraar van leraren Eleonoor van Gerven was de winnares in de categorie Onderwijs. Ze is een ‘leraar van leraren.’ >>

Slim zijn is cool Ionica Smeets was de winnaar in de categorie Maatschappij. Het Mensa Fonds was onder de indruk van de manier waarop Ionica het haar missie heeft gemaakt om ‘slim zijn’ een cool imago te geven. Zij grijpt alle kansen aan om dit uit te dragen. Zo was ze onder andere op tv te zien in De Rekenkamer, De Slimste Mens, Zomergasten


11

Eleonoor leidt leraren op om met begaafde en hoogbegaafde leerlingen aan de slag te gaan. Haar studenten beschrijven haar als gedegen, inspirerend en gedreven. Eleonoor haalt haar kennis niet alleen uit Nederland, maar kijkt over de landsgrenzen heen. Ook brengt zij kennis naar binnen- en buitenland. Eleonoor is een veelgevraagd spreekster en schrijft boeken, columns en handleidingen, die zich kenmerken door zorgvuldigheid en toegankelijkheid. Stichting Mensa Fonds zet zich in om de betekenis van hoogbegaafdheid voor de samenleving meer zichtbaar te maken, zodat de talenten van hoogbegaafden meer tot hun recht komen. Dit realiseert het fonds onder andere door het verspreiden van kennis over hoge algemene intelligentie, maar ook door projecten en onderzoek te ondersteunen en bijzondere prestaties aan te moedigen. Daarom is er een programma van awards opgestart. Hiermee worden mensen die het verschil hebben gemaakt als het gaat om hoogbegaafdheid extra gewaardeerd. Al deze mensen kunnen anderen inspireren.

LEVER EEN BIJDRAGE Wil jij volgend jaar de awards mogelijk maken? Er zijn vele manieren om een bijdrage te leveren. Je kunt nu al mensen voordragen voor de awards van 2015, als vrijwilliger een klus doen of donateur worden. Kijk op de site www.mensafonds.nl of stuur een mailtje naar: [email protected] Alle bijdragen zijn welkom!

12


column

de innerlijke SABOTEUR

I

emand zei laatst tegen me dat hij zich niet langer laat belemmeren door zelfsabotage. Ondanks zijn angst om “niet goed genoeg” te zijn focust hij op zijn hoofddoel en gaat hij regelmatig uitdagingen aan waar hij bang voor is. Hij bereikt er veel mee. Een mooi staaltje van zelfinzicht en vooral een groot vermogen tot zelfmanagement. Ik herken de zelfsabotage. Ik ben ook zo iemand. Ik begin vaak te laat, ben erg bedreven in het verzinnen van alternatieven om belangrijke zaken uit te stellen tot een geschikter moment en ik heb vaak te weinig tijd om aan iets belangrijks te beginnen. Morgen, morgen begin ik echt. Wanneer ik eenmaal wel mijn dromen volg en in zo’n belangrijk moment zit, geniet ik enorm van mijn kracht en potentie. Op zulke momenten vraag ik me dan ook vaak af waarom ik in vredesnaam niet altijd doe wat ik het liefst wil. Ik werk mezelf blijkbaar tegen bij het verwezenlijken van mijn dromen. En zo onbewust, dat ik bijna niet kan geloven dat ik werkelijk zelf voorkom dat ik in mijn kracht sta. Angst is een raar fenomeen. Ik heb gelezen dat veel mensen onbewust een barrière opbouwen om hun potentieel, kracht en zelfvertrouwen te ondermijnen. Uitstelgedrag, perfectionisme, controle willen houden, anderen de schuld geven en vluchten voor de werkelijkheid zijn de ideale saboteurs van succes. We zijn zo bang om te falen dat we redenen te over hebben om niet te slagen. Daarmee gaat een hoop talent verloren. Dat is natuurlijk zonde.Voor ons, maar ook voor onze omgeving. Volgens professionals kun je stoppen jezelf te saboteren zodra je je er bewust van bent. Door duidelijke doelen te stellen die je wilt bereiken en de gedachten en emoties te controleren die het bereiken van die doelen proberen te saboteren. Het is belangrijk om onder alle omstandigheden te focussen op je hoofddoel. Stel prioriteiten met dat doel in je achterhoofd, bij alles wat je onderneemt. En zorg ervoor om zoveel mogelijk in de flow te blijven en in het nu te leven. Want als je niet gefocust bent op het huidige moment krijgt je onderbewuste de vrijheid blokkades op te werpen. Het is moedig je niet te laten leiden door je onderbewuste angst om te falen en uitdagingen juist aan te gaan. Het is knap te blijven focussen op je hoofddoel, no matter what. Zelfmanagement is bewustzijn, focus, verantwoordelijkheid en volharding. Lastig, maar je hebt altijd de keuze. Ga je voor de korte pijn (succes door zelfmanagement) of de lange pijn (geen succes door angst).

Ingrid Touwslager


13

boeken

Bij boeken die te maken hebben met succes kom je al snel in de categorie zelfhulpboeken. Toch is er ook buiten die categorie wat te vinden. Wat is succes? Wat maakt iemand succesvol? Ben je gelukkig als je succesvol bent? En kun je ook succesvol en arm tegelijk zijn? Bij deze een selectie.

Tekst: Marion de Groot

De zeven eigenschappen van effectief leiderschap In het lijstje zelfhulpboeken over succes mag de bestseller van de twee jaar geleden overleden Covey niet ontbreken. In zeven ‘eigenschappen’ geeft hij praktische tips die je helpen je doe-

lijke leven is het wat Amerikaans. Veel van de principes zijn (inmiddels) ook terug te vinden in talloze andere zelfhulpmethodes. Toch blijft dit een aanrader.

Stephen R. Covey, 1989 ISBN 9025414893

Making ideas happen Overcoming the obstacles between vision and reality Making ideas happen is de Getting Things Done voor creatievelingen. Voor mensen die honderden ideeën hebben waar weinig van terecht komt. Een idee zelf is nog niks waard, het gaat er om wat je er mee doet. Met de ‘Action Method’ hebben duizenddingendenkers concrete handvatten om die gedachten te vangen en ‘Actionable’ te maken. Het delen van ideeën is belangrijk, zonder dat je bang hoeft te zijn dat iemand anders

len te bereiken. Dit beperkt zich niet tot leiderschap, zoals de titel doet vermoeden. Voorbeelden zijn ‘begin met het einde voor ogen’ en ‘probeer eerst te begrijpen en dan pas begrepen te worden’. Het klinkt allemaal vanzelfsprekend, maar leidt vaak tot nieuwe inzichten. Het boek is al een aantal jaren oud en dat is wel een beetje te merken, maar de kern blijft overeind. Met de vele voorbeelden uit zijn persoon-

14


ermee vandoor gaat. Met de juiste mindset worden de goede ideeën nog beter, en met een dosis leiderschap worden ze werkelijkheid. Voor kenners van Getting Things Done is veel in dit boek gesneden koek. Als je van jezelf al wat gestructureerder bent of minder creatief, zijn de problemen die beschreven worden niet zo herkenbaar. Het boek leest niet heel soepel, mede door een vaak iets te uitgebreide uitleg. Niettemin voor de creatieve chaoten een nuttig boek.

Scott Belsky, 2010 ISBN 0670920606

The fortune at the bottom of the pyramid Eradicating poverty through profits De in 2010 overleden Indiase econoom beschrijft zijn theorieën over hoe de armste laag van de wereldbevolking geholpen kan worden hogerop te komen. Niet door ze meer te geven, maar juist door iets aan hen te verkopen. Door deze enorme groep met beperkte middelen als markt te zien, met grote aantallen en kleine marges, ontstaan duurzame oplossingen. Slimme producten en diensten voor een klein bedrag bieden de groep nieuwe kansen, zowel persoonlijk als professioneel. Met de juiste instelling veranderen hulpbehoeven-

de handophouders in zelfstandige ondernemers. Prahalad geeft een verfrissende kijk op liefdadigheid en op hoe deze

groep echt structureel geholpen kan worden. De theoretische teksten lezen wat stroef, maar de behandelde cases zijn erg interessant. Het is een mooie inspiratiebron als je van plan bent de wereld te verbeteren, maar ook als je geïnteresseerd bent in vernieuwende businessmodellen.

C.K. Prahalad, 2004 ISBN 0133829138

Handboek voor Wereldburgers Leef je leven in vrijheid. Laat je niet begrenzen door het systeem. Het verhaal van Jacobs begint op het gemeentehuis in Amstelveen, wanneer ze haar paspoort wil verlengen. Ze blijkt te zijn uitgeschreven uit de gemeente, omdat ze te weinig thuis

is. Ze is namelijk voortdurend op reis. Geen adres betekent ook geen verzekeringen, telefoonabonnement en hypotheekrente-aftrek. Maar ook geen belasting. Eerst vecht ze de beslissing aan, maar op den duur begint ze de voordelen ervan in te zien. Leven buiten het systeem schept ook enorm veel mogelijkheden.

In het eerste deel vertelt ze haar verhaal en de problemen waar ze tegenaan is gelopen; het tweede deel geeft concrete tips voor als je ook ‘wereldburger’ wil worden, en verhalen van andere wereldburgers. Haar verhaal is erg inspirerend, ook als je niet direct van plan was je leven compleet om te gooien. Veel van de uitdagingen heeft zij al voor je uitgezocht, zoals een internationaal telefoonabonnement en een zorgverzekering van IKEA. Het leest als een trein en het is aan te raden om een kladblok bij de hand te houden om je inspiratie te vangen. Wel valt ze iets te vaak in herhaling.

Esther Jacobs, 2014 ISBN 9065234322

Dus ik ben Een zoektocht naar identiteit Hoe stel jij jezelf voor? Wat is het eerste dat je zegt over jezelf na je naam? Voor veel mensen is het hun beroep, voor anderen hun ouderschap of hun partner. In dit boek zoeken de jonge filosofen naar waar mensen hun identiteit aan ontlenen. In elk hoofdstuk komt een andere mogelijkheid aan bod, zoals afkomst, partner en opleiding.

De korte hoofdstukken lezen soepel weg, maar de filosofische diepgang is er niet minder om. Het boek zet je aan het denken over wie je nou eigenlijk bent en wat er in het leven toe doet. De klassieke filosofen worden aangehaald en hun theorieën worden toegankelijk maar niet betuttelend uitgelegd. Lekker leesvoer voor de hobbyfilosoof.

Stine Jensen en Rob Wijnberg, 2011 ISBN 9023464540


15

wetenschap

ROSETTA EN PHILAE

TE MOOI OM TE FALEN De wereld keek mee terwijl de Europese ruimtevaart met de Rosetta-missie op 12 november 2014 haar grootste succes boekte tot nu toe: het landen op een komeet. Zoals de Rosetta-steen de sleutel was voor het ontcijferen van hiëroglyfen, zo moet de Rosetta-sonde geheimen ontsluiten van kometen en ons zonnestelsel.

dus na aankomst op de komeet snel aan het werk. Er werden panorama’s en hoge resolutiefoto’s genomen, elektrische en mechanische karakteristieken van de komeet gemeten en grondmonsters verzameld en geanalyseerd. Via Rosetta werd alle informatie terug naar aarde gestuurd. Na twee dagen was de batterij op en ging Philae terug in slaapstand. Als 67P volgend jaar maart dichter bij de zon komt wordt Philae

Tekst: Michan Biesbroek

I

n de nacht van 2 maart 2004 werd vanaf een lanceerbasis in Kourou, een stukje Frankrijk tussen Suriname en Brazilië, een raket ESA Rosetta Mission @ESA_Rosetta gelanceerd. Aan boord bevond zich Well done my friend! RT @Philae2014: Touchdown! My new een ruimtesonde genaamd Rosetta. address: 67P! #CometLanding De lancering was het begin van een reis van 6,4 miljard kilometer naar een stip in de ruimte: een komeet genaamd 67P, in 1969 ontdekt door de Russische wetenschappers Churyumov en Gerasimenko. Toen Rosetta op 6 augustus 2014 arriveerde bij de komeet was deze 510 miljoen kilometer van de aarde vandaan. Op 10 september 2014 kwam de ruimtesonde in een baan rondom de komeet die met snelheden tot 135.000 kilometer per uur door de ruimte reist. In de ochtend van 12 november 2014 maakte een meegereisde ruimtelander met behulp van ingebouwde zonnecellen hopegenaamd Philae zich los van Rosetta die op dat moment op 22,5 kilo- lijk weer wakker. meter hoogte boven de komeet zweefde. Philae begon aan een vrije val richting de komeet. Zeven uur later was de eerste landing op een De oorsprong van leven op aarde komeet officieel. Als je rekent van de voorbereiding tot aan de landing kostte deze missie 1,4 miljard euro, vergelijkbaar met de aanschafprijs van vier airOp de oppervlakte van de komeet Na de eerste landing stuiterde Philae nog twee keer door. Vanwege bussen (A380’s). Per Europeaan kost het ons € de lage zwaartekracht op 67P vond de definitieve landing pas uren 3,50. Verspreid over negen jaar komt dat neer na de eerste landing plaats. De lander werkt op een batterij en ging op twintig cent per jaar. Geen geld dus als je

ROSETTA’S REIS 2 Maart 2004

a

art

4M

07

05

20

0 ri 2

b

a

25

F

ru eb

13

N

em ov

7

00

2 er

b

m pte

e

5S

8

00

2 er

13

b

em ov

N

9

00

2 er

10

J

1e flyby HiQuarterly • succes • december 2014 Aarde

u

8J

1

01

2 ni

Start Winterslaap

Lancering

16

0

01

2 uli

flyby Mars

2e flyby Aarde

flyby Steins Asteroïde

3e flyby Aarde

flyby Lutetia Asteroïde

Een belangrijk onderdeel van het slagen van welk project dan ook is de communicatie. Die van de Rosetta-missie was zo goed, dat zij op zichzelf een succes genoemd mag worden. Hoewel er op tv weinig over werd bericht, hoefde je op de dag van de landing op internet niets te missen. Je kon via meerdere kanalen op de hoogte blijven. ESA Rosetta Mission @ESA_Rosetta S’ok Philae, I’ve got it from here for now. Rest well... #lifeonacomet #67P #CometLanding

kijkt naar wat we ervan kunnen leren. Zo werden bijvoorbeeld voor het eerst op een komeet organische moleculen aangetroffen. Als zou blijken dat er sprake is van complexe structuren als aminozuren of eiwitten zou dat een aanwijzing zijn dat kometen een bijdrage hebben geleverd aan het ontstaan van leven op aarde. Aangezien we kometen kunnen zien als nauwelijks aangetaste bouwblokken van ons zonnestelsel - zeker in vergelijking met de aarde - zullen we de aankomende tijd sowieso veel leren over hoe ons zonnestelsel en onze planeet ontstaan zijn.

Op hun website zond ESA (European Space Agency) urenlang een gevarieerde show uit waarin soepel werd geschakeld tussen de verschillende locaties. Professionele presentatoren namen het publiek mee door de geschiedenis van de missie en spraken met de medewerkers. Tussen de interviews, presentaties en rondleidingen toonde de webcam rechtstreeks de controlekamer. Zo leefden talloze kijkers in spanning mee tijdens de landing en zagen ze rechtstreeks het moment waarop de missieleiders het bericht kregen dat Philae was geland.

Het einde van de missie Terwijl Philae slaapt gaan de experimenten aan boord van Rosetta door met het verzamelen van informatie totdat de missie wordt beëindigd. Hoe dit in zijn werk zal Philae Lander @Philae2014 gaan is nog niet bekend. MissiemaMy #lifeonacomet has just begun @ESA_Rosetta. nager Fred Jansen gaf in een interI’ll tell you more about my new home, comet #67P soon... zzzz #CometLanding view aan dat ESA overweegt om de missie af te sluiten door Rosetta op de komeet te laten landen. Door de afstand tussen Rosetta en de komeet langzaam te verkleinen kunnen in de laatste ogenblikken bijvoorbeeld nog hoge resolutiefoto’s worden genomen. Uiteindelijk zou het dus zomaar kunnen dat Rosetta en Philae weer herenigd worden. Een passend einde voor dit succesvolle tweetal.

Sociale media

Op de website van ESA (www.esa.int) vind je overzichten van alle experimenten en hun resultaten, antwoorden op veelgestelde vragen en nog veel meer informatie.

ESA informeerde het publiek via Facebook, GooglePlus, Twitter, Reddit en YouTube en bood mediapakketjes aan met daarin achtergronden en omslagfoto’s, tekenfilmpjes en nog veel meer. Op Twitter had ESA - in navolging van NASA - de sonde en lander gepersonificeerd. De twee praatten voortdurend met elkaar alsof ze beste vrienden waren. Tijdens hun gesprekken deelden ze met het Twitterpubliek foto’s, informatie over de achtergrond van de missie en wat er op dat moment aan de hand was. Alle Twittervolgers leefden mee toen het kleine landertje zich loskoppelde van de grote ruimtesonde. Iedereen wachtte in spanning af om te horen of het vriendje van Rosetta veilig geland was. Gelukkig liet Philae - in alle Europese talen - weer van zich horen: “hij is geland”. Het laatste gesprek was op 15 november, toen Philae bijna geen batterij meer had. Op ontroerende wijze namen Philae en Rosetta afscheid. Vervolgens viel Philae in slaap. Of hij ooit nog wakker wordt is nog maar de vraag.

ar i

20 Einde Winterslaap

u Jan

14

14

20

i

Me

stu

gu

u -A

0 s2

6 Augustus 2014

b

12

em ov

N

4

01

2 er

13

A

31

m ece

5

01

2 er

b

s

u ug

Aankomst bĳ komeet Voorbereiding ontmoeting komeet

5

01

2 tus

Hoe een ruimtesonde en een lander beste vrienden werden

Meekijken in de controlekamer

D

Einde missie Landing Philae

Komeet dichtst bĳ de Zon


17

column

Zijingang

I

n 2002 ben ik op bezoek geweest bij de schrijver Edgar Hilsenrath. Dat kwam zo. In het eerste boek dat ik van hem las, ‘Der Nazi und der Friseur’, had ik een anachronisme gevonden. Omdat het boek beslist één van de allerbeste boeken was die ik ooit gelezen had, vond ik dat die fout eruit moest. Ik schreef dus een brief aan Edgar en stuurde die in een open envelop aan de uitgever. Daar hoor ik vast niets op, dacht ik. Maar tien dagen later kreeg ik een brief op geel manuscriptpapier. De dansende letters riepen het beeld van een oude Adler schrijfmachine bij me op. Edgar was verbaasd dat de proeflezers van zijn uitgeverij de fout over het hoofd hadden gezien. Hij zou de tekst bij de volgende druk laten aanpassen. En of ik eens langs wilde komen. Of ik dat wilde! Ik schraapte mijn moed bijeen en belde. Edgar vertelde me dat ik de zijingang van zijn huis moest nemen. Zijingang? dacht ik. Wat een drama! Was die man, die van zijn 15e tot zijn 18e in een getto had gezeten, nu zó rijk en beroemd dat zijn gasten het pand via de zijingang moesten betreden? De Berlijnse taxi stopte voor een pand dat duidelijk van een advocaat of verzekeraar was, maar de chauffeur bezwoer me dat dit het juiste adres was. Hij wees me een steegje naast het gebouw. Daarin vond ik een smalle voordeur met zes koperen bellen. Toen ik op de juiste bel gedrukt had, knorde de voordeur open en kwam ik in een granieten trappenhuis met etensluchtjes. De oude Edgar woonde in een piepklein, rommelig appartement, van boven tot onder volgestouwd met boeken en (inderdaad) een ouderwetse schrijfmachine op een wankel tafeltje. Zijn blauwe rollator stond ingeklapt tegen een boekenkast. Hij was zichzelf trouw gebleven. Méér succes kun je niet hebben.

Caren Peeters

18


maatschappij

MASCOTTES:

HELP HET GELUK EEN HANDJE Succes - waarin dan ook - is een kwestie van hard werken en discipline. Of bereiken we het ook door geluk? Kies in dat geval voor een geluksbrenger en doe er je voordeel mee. Let wel: succes niet bewezen.

Tekst: Ingrid Touwslager

Meer omzet Er zijn meerdere legenden over het ontstaan van Maneki Neko. Tempelkat Tama zou Samuraileider Naotaka hebben gered door hem de tempel binnen te lokken waardoor hij niet door de bliksem werd getroffen. Naotaka overlaadde de tempel vervolgens met rijkdom. Of was het de kat van een arme oude vrouw, die haar kat niet meer kon voeden en hem de deur uit deed? In een droom vertelde het dier haar een afbeelding van hem te maken van klei. Voorbijgangers kochten de figuurtjes en haar armoede slonk tot rijkdom. Of is deze kat een vervanger voor de fallussymbolen die van oudsher bordelen markeerden? Wat zijn origine ook is, met de linkerpoot omhoog trekt Maneki Neko geld aan, zijn rechterpoot is goed voor meer succes. Hoe hoger de poot, hoe groter de aantrekkingskracht.

Meer bescherming Een bezoär is een steenharde massa uit een dierenmaag, ontstaan uit onverteerd materiaal zoals haar of houtvezel. Het woord komt uit het Perzisch en betekent ‘uitdrijver van gif’. Een bezoär is het ultieme tegengif, voor het eerst beschreven door geneesheer Ibn Zuhr in de elfde eeuw. Pas aan het eind van de 15e eeuw werden ze echt populair in Europa, vanwege de uitdijende pest. Hoe groter, hoe werkzamer en dus hoe kostbaarder. Fijnstampen en drinken. Liefst vermengd met goud.

Maneko Neki

Meer tanden De mol speelt ook een rol in het vroegere bijgeloof. Mollenpoten werden meegedragen voor geluk en zouden bij kinderen helpen bij het doorbreken van de tanden. Dit vanwege het verband dat men zag tussen de nagels aan de voorpoten van de mol en het doorbreken van tanden.

Meer zelfvertrouwen De Orang Malu is een boeddha die, moe van de mensheid, zich terugtrok in zichzelf en daar het geluk vond. Hij symboliseert puurheid, reinheid en een nieuw begin. Volgens de legende moet hij links van de ingang van het huis staan. Een ieder die passeert wordt gereinigd van negatieve gedachten. Aai hem dagelijks en behandel hem goed en hij neemt zorgen weg en geeft rust. Hierdoor groeit jouw zelfvertrouwen.

Meer geld en vrijheid Heb jij je wel eens afgevraagd waarom er in een Chinees restaurant altijd een aquarium staat? Vissen staan volgens de Feng Shui voor beweging en dat staat voor Chinezen gelijk aan zaken doen. Is de zaak in beweging, dan komen er ook veel klanten en dat brengt geld, geluk en welzijn.Vissen staan ook symbool voor onbekommerdheid en vrijheid.Voelende wezens hoeven niet bang te zijn om te verdrinken in een oceaan van ellende, maar kunnen zich vrij bewegen als vissen in het water. Zet de vissen in het noorden van je huis, dan krijgt jouw carrière een boost. In het zuidoosten brengen ze meer geld en in het oosten een betere gezondheid en betere familiebanden. >>

Orang Malu


19

Gelukkig nieuwjaar Behoefte aan een gelukkig nieuw jaar? Probeer dan herfstbladeren te vangen. Volgens de Britten brengt elk gevangen blad volgend jaar een maand geluk. Let op: je moet het blad dan wel de hele winter goed bewaren.

Meer vruchtbaarheid Kokopelli is het symbool van meer vruchtbaarheid, plezier, goed geluk en gezondheid. Hij draagt een zak met zaden en speelt dansend op zijn fluit om de overgang van winter naar lente te symboliseren. In de legende gingen de mensen ’s nachts dansen en zingen als zij Kokopelli op zijn fluit hoorden spelen. De volgende morgen waren alle vruchtbare vrouwen zwanger. Hij is ook de brenger van vreugde in zijn omgeving, als bron van muziek en dans.

Gezonde baby’s De Akuaba vergroot de vruchtbaarheid en verzekert zwangere vrouwen van een prachtige, gezonde baby. Behandel de Akuaba als het eigen kind, dan is hij tevreden en zorgt hij voor een zwangerschap én een gezond kind. Akuaba

Meer geld Wil jij stinkend rijk worden? Stop een visschub in jouw broekzak of portemonnee. In Oost-Europa en Rusland gelooft men dat dit geluk en financiële voorspoed brengt.

Meer van van alles Voor de boeddhisten staat bamboe symbool voor geluk, veel succes, kracht en eeuwige jeugd. Plaats het juiste aantal bamboestengels in huis om een van deze zaken te verkrijgen.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 21

= welvaart = liefde = geluk = kracht = rijkdom = voorspoed = goede gezondheid = groei in welvaart = welvaart in het algemeen = perfectie = zegeningen

Meer hartstocht en trouw Wil jij voor eeuwig bij jouw partner blijven, geef die dan een (symbolische) kikker. Dan wordt namelijk de gelukkige relatie bezegeld met wederzijdse hartstocht en trouw. Kikkers staan ook symbool voor vruchtbaarheid, gezondheid en een lang leven. Dat is dus mooi meegenomen.

Minder bliksem Ben jij bang voor onweer en bliksem? Leg dan een eikeltje in de vensterbank. Dit beschermt volgens de Noren tegen blikseminslag. Hoe ouder de eik, hoe krachtiger de eikeltjes.

20


kort nieuws

FACTS &

FINDINGS

Tekst: Anne van Overbeek

Hersenen van topschakers hebben minder grijze massa dan verwacht Lange tijd is verondersteld dat de hoeveelheid grijze stof in de hersenen een goede indicatie is voor de intelligentie. Recent onderzoek maakt dat die aanname wankelt. Een Zwitserse onderzoeker maakte hersenscans bij topschakers en deed verrassende bevindingen. Met name in het occipito-temporale gebied hadden de topschakers minder grijze massa dan de controlegroep. De occipitaalkwab is verantwoordelijk voor de verwerking van visuele informatie en de temporaalkwab speelt een rol bij het gehoor, visuele herkenning, het verbale geheugen en taalfuncties. Wat dit precies zegt is nog onduidelijk. De hypothese is dat het brein van de topschakers efficiënter omgaat met de grijze massa, waarbij overbodig materiaal is verdwenen. http://www.quest.nl/artikel/groter-isniet-beter

Kindertekening goede indicatie latere intelligentie Uit Brits onderzoek is gebleken dat de manier waarop een vierjarig kind een poppetje tekent een goede indicatie is voor de intelligentie op zijn of haar veertiende. Ruim 15.000 kinderen, elk deel van een tweeling, werden in dit onderzoek onderzocht. Op hun vierde kregen de kinderen de opdracht een mens te tekenen. Deze tekening werd beoordeeld op het

aantal aanwezige lichaamsdelen en -kenmerken: hoe completer de tekening, hoe meer punten. Gebleken is dat er een duidelijk verband was tussen de score bij deze tekening en de score op een verbale IQ-test op hun veertiende. http://www.kcl.ac.uk/ioppn/news/ records/2014/August/Childrens-drawings-indicate-later-intelligence.aspx

Mensa Award voor Finse Donald Duck De redactie van de Finse editie van Donald Duck (Aku Ankka) weekblad heeft dit jaar een Finse Mensa Award gewonnen, omdat ze al tientallen jaren wekelijks slimme taalgrappen maken in hun Finse vertalingen. Een eend met verborgen talenten, dus. Twitter @mensafinland

respectievelijk 1921 en 1936. Het verschil tussen deze twee groepen bleek op latere leeftijd niet de verwachte 4 of 5 IQ-punten, maar 16,5 IQ-punten. Eén van de vermoedens is dat voeding tijdens de Tweede Wereldoorlog een rol gespeeld heeft. Kinderen kregen waarschijnlijk het meest voedzame eten. Daarnaast hebben naoorlogse veranderingen in sociaal-economisch opzicht voor de tweede groep een grotere rol gespeeld. Over een aantal jaar zal duidelijk worden hoe de babyboomers zich verhouden tot deze twee groepen. http://www.abdn.ac.uk/news/6970/

Doorzettingsvermogen belangrijker voor succes dan intelligentie

Schotten zijn snel veel slimmer geworden

Er is niets mis met een hoog IQ en bijzondere talenten, maar dergelijke eigenschappen moeten niet overschat worden, want ze vormen geen garantie voor succes in het leven.

Recent onderzoek uit Aberdeen heeft aangetoond dat men in noordoost Schotland veel sneller slimmer wordt dan verwacht. In eerdere onderzoeken was een IQ-stijging van 3 tot 4 punten per tien jaar gevonden; dit heet het Flynn effect. Bekende factoren die hierbij een rol spelen zijn betere voeding, gezondheid, hogere levensstandaard en betere sociaal-economische ontplooiingsmogelijkheden. In Aberdeen heeft men zeer langdurig twee groepen gevolgd: mensen die geboren zijn in

Dit is de conclusie van een serie onderzoeken naar het prestatievermogen van mensen. Doorzettingsvermogen lijkt een belangrijkere eigenschap. Vooral concrete, haalbare doelen blijken het doorzettingsvermogen te bevorderen.Te gemakkelijke doelen brengen iemand niet verder, maar te moeilijke doelen schrikken af. http://www.elsevier.nl/Carriere/ nieuws/2009/8/Volhouden-is-belangrijker-voor-succes-dan-intelligentieELSEVIER242302W/


21

filmrubriek

Blijven doen wat je doet The Social Network / 20,000 days on earth Tekst: Jelmer Jellema

N

ick Cave lijkt op Marc Zuckerberg en andersom. Iedereen die in één weekend The Social Network en 20,000 Days On Earth kijkt, zal het met me eens zijn. De fictie over Zuck en de niet-non-fictie over Nick tonen twee artiesten die doen waar ze goed in zijn, daarin min of meer per ongeluk succes hebben, en weten dat het Goed is.

Rock ‘n’ Roll Marc Zuckerberg, de oprichter en baas van Facebook, zet zijn visionaire creativiteit op nerdissimo snelheid om in werkende en aansprekende software. En dat aanvankelijk (als je de film mag geloven) omdat hij dronken is en zijn woede moet uiten over het feit dat hij net gedumpt is door een meisje. Hoe rock ‘n’ roll is dat? En Nick Cave, schrijver, acteur maar vooral popartiest, zet zijn neus voor het macabere op volkomen eigenzinnige wijze om in donkere, agressief-melancholieke liedjes. En die songteksten schrijft hij (als je de film mag geloven) in volle concentratie achter zijn typemachine, wired in als een Facebook-programmeur.

Allemansvriend Cave In 20,000 Days On Earth (Iain Forsyth & Jane Pollard, 2014) volgen we Nick Cave op de twintigduizendste dag van zijn leven. Het is maar goed dat hij de wekker heeft gezet, want hij heeft nogal een programma voor de boeg. Hij spreekt de sleutelfiguren uit zijn carrière, bespreekt zijn diepste woelingen met een psycholoog, rijdt voor een hapje naar een vriend die twee uur verderop woont, neemt een plaat op in een ander land én laat zijn jonge jaren de revue passeren door een bezoek te brengen aan het lokale archief, dat blijkbaar dozen vol oude foto’s en dia’s over zijn leven heeft ontvangen. De film wordt gebracht als een documentaire. De belangrijkste personen, naast Cave zelf onder andere muziekvriend Warren Ellis

22


en zangeres Kylie Minogue, met wie hij zijn enige wereldhit had, spelen dan ook zichzelf. De gesprekken gaan over het leven als popartiest en de transcendente ervaring van het creatieve proces. Ze zijn boeiend en hebben diepgang zonder overdreven zwaar te worden. Fans van het werk van Cave worden bediend met muziek en aha-erlebnissen, en voor de niet-fans wordt de film draaglijk gemaakt door de grappige verhalen en innemende opmerkingen van Nick Cave zelf. Maar dit ís geen documentaire. Het geheel is gemaakt volgens een zorgvuldig geschreven scenario en de karakters zijn aan het acteren, ook al spelen ze zichzelf. De grote hoofdrolspeler in de Nick Cave-show is natuurlijk Nick Cave, de man die zacht en lief is geworden en zichzelf niet serieuzer neemt dan goed voor hem is. Nick Cave is de allemansvriend. Had ik al vermeld dat deze film géén documentaire is?

Typemachine Succes is breekbaar. Cave is op het punt van zijn leven aangekomen waarin zaken niet meer vanzelfsprekend zijn. Hij merkt dat woorden, melodieën, opzetjes die hij gisteren tussen neus en lippen door bedacht, vandaag volkomen verdwenen zijn. Hij gebruikt een typemachine, zo legt hij uit, omdat de delete-knop van zijn laptop te gemakkelijk te vinden is. En blijkbaar omdat

hij zijn, vindt hij, belangrijkste mentale instrument, het geheugen, niet langer vertrouwt. En hij wil blijven doen wat hij deed.

Geld versus begrip Succes moet verdedigd worden. In The Social Network (David Fincher, 2010) is Marc Zuckerberg (Jesse Eisenberg) verwikkeld in twee rechtszaken. Door de getuigenissen in beide zaken slim te combineren kan Fincher via flashbacks een chronologisch verhaal over Facebook vertellen. We zien hoe Zuckerberg in een dronken, boze bui in één avond een site bouwt voor het vergelijken van foto’s van studentes. Dit levert hem veel dédain op, maar ook de interesse van twee broers, die hem een soort profielwebsite willen laten maken. In plaats van die site te bouwen denkt Marc verder, vindt het uitnodigingssysteem uit dat de kern van Facebook zal worden, zet versie één van The Facebook live, en verandert de wereld. We volgen Zuckerberg, medeoprichter Eduardo de Saverin (Andrew Garfield) en Napster-man Sean Parker (Justin Timberlake) terwijl ze de groei van het bedrijf proberen bij te houden. De Saverin zoekt naar een manier om geld te verdienen, terwijl Zuckerberg het belangrijker vindt om hun uitvinding te begrijpen. Marc Zuckerberg is domweg niet geïnteresseerd in geld. Hij wil gewoon verder. Dat de investeerders Facebook zo interessant vinden dat ook

hij ineens miljarden waard is, is als het hitje van Nick Cave met Kylie Minogue: leuk om mee te maken, het opent wat deuren en neemt wat zorgen weg, maar nu snel weer verder met waar we mee bezig waren. Nick Cave vertelt in 20,000 Days hoe het scoren van een hit hem even meesleepte. Daarna lachte hij om de Kylie-fans die nogal moeten zijn geschrokken van de rest van zijn muziek, en ging hij weer nummers schrijven. In The Social Network werkt Zuckerberg onverstoord verder terwijl Facebook het miljoenste lid viert. Zoals Cave zijn ideeën steeds weer in muziek moet omzetten, moet Marc Zuckerberg steeds verder gaan met bouwen aan Facebook. Tenminste, als je de film mag geloven.

Paradox Want ook The Social Network is geen documentaire. Het is fictie. Maar het wekt de indruk dat hier hét Facebookverhaal wordt verteld. Voor het gevoel bevat The Social Network zo meer documentaire elementen dan 20,000 Days On Earth. Het is een paradox: misschien is het voor Jesse Eisenberg wel gemakkelijker om Marc Zuckerberg waarheidsgetrouw na te doen, dan het voor Nick Cave is om zichzelf goed te spelen. Zuckerberg heeft immers geen invloed op hoe hij wordt neergezet. Nick Cave heeft dat juist wel. En hij is niet neutraal. Twee films die een waarheid lijken te willen vertellen, maar dat niet per se doen. Met mannen in de hoofdrol die meer op elkaar lijken dan je zou denken. Ze zijn ergens goed in, dat weten ze zelf maar al te goed, en nu willen ze dat blijven doen. Succes schept verplichtingen. 20,000 Days On Earth draait op dit moment in de filmhuizen en is een bezoek zeker waard. De film is ook beschikbaar op DVD en wordt t.z.t. uitgezonden op de publieke omroep. The Social Network is een leuke film om eens thuis te bekijken. Hij is beschikbaar op DVD en staat op Netflix.


23

onderwijs

EEN NIEUWE

WERELD In de aula van de Universiteit van Amsterdam was op 26 november de finale van de SlimmeriQuiz, de landelijke schoolquiz uit groep 8, georganiseerd door Mensa. De missie: meer aandacht voor slimmeriken om het belang van goed onderwijs voor slimme kinderen te onderstrepen. Dit jaar streden 2.500 leerlingen voor een plaats in de finale.

Tekst: Ingrid Touwslager De zesenzestig jonge deelnemers hebben geen bleke en gespannen gezichtjes, maar kijken vrolijk en opgetogen hun ogen uit in de monumentale aula aan het Spui. De universiteit is de plek waar je officieel professor kunt worden, horen ze. Hier mag jij je proefschrift verdedigen als je wilt promoveren. Zowel de ouders als de kinderen zijn onder de indruk. Dit is wellicht hun toekomst, hier is slim zijn een voordeel.

Ouders en begeleiders vinden het een verademing dat wedstrijden en winnen niet langer alleen maar gelieerd zijn aan sportwedstrijden. “Hiermee wordt bewezen dat je als kind ook ergens anders goed in kunt zijn dan sport en dat de hele school ook daar trots op kan zijn”, aldus een ouder. Er wordt ook opvallend vaak opgemerkt hoe fijn het is voor de kinderen in aanraking te komen met deze nieuwe wereld. “Geweldig dat mijn kind op deze positieve manier kennis mag maken met de academische wereld.Vandaag heeft zij de prikkeling gekregen iets te gaan doen met haar vermogens”, aldus een trotse moeder.

De onbevangenheid van de kinderen is opvallend. Op een enkeling na is niemand zenuwachtig. Op school en thuis hebben ze niet echt veel geoefend en ze hebben lang niet allemaal strategieën of tactieken bedacht. Maar ze weten: waarschijnlijk gaan we winnen. En met een draaiboek van negen pagina’s en veel enthousiaste Mensa-vrijwilligers is alles tot in de puntjes verzorgd. De kinderen krijgen een mooie plek in de aula, de ouders en begeleiders kijken vanaf het balkon mee. De scholen volgen de finale live via een webstream. De eerste stap naar bewustzijn Professor Robbert Dijkgraaf benadrukt wat een prachtige gelegenheid dit is om bij jonge Nieuwe generatie In vijfenveertig minuten moeten de deelnemers vijfentwintig vragen mensen de eerste bewustwording te creëren oplossen, van algemene kennis tot en met ruimtelijk en taalkundig van hun vrijwel onbegrensde mogelijkheden. inzicht. Tijdens de quiz staan de gezichtjes geconcentreerd. Niemand “Als zij deze uitdaging niet krijgen, weten ze laat zich afleiden. De volwassenen zeggen na afloop de vragen nogal eigenlijk ook niet wat ze allemaal aan mogelijkpittig te vinden en dat in zo’n korte tijd! De kinderen vinden deze heden in zichzelf dragen.” De hoogleraar voegt ronde bijna unaniem gemakkelijker dan de tweede, regionale ronde. daaraan toe: “Het zou fantastisch zijn als de De moeilijkste vragen worden door sommige scholen razendsnel diverse instanties binnen Nederland de koppen opgelost. Teams zijn soms zelfs sneller dan de hoogbegaafde juryle- bij elkaar staken en vaker dit soort initiatieven den. De antwoorden zijn inventief en creatief en het aantal behaalde ontplooiden. Want het is één ding om slim te punten in de hogere regionen ontloopt elkaar nauwelijks. Dit is de zijn, een ander ding is om met gelijkgestemden te zijn en erachter te komen waarin je slim kunt nieuwe generatie en zij is sneller dan alle voorgaande. zijn en wat er allemaal te beleven is. Deze kinderen zijn opvallend leergierig en staan enorm Winnaars Meike, Quinten en Max van de Anne Frankschool (afdeling Leonardo) open voor nieuwe mogelijkheden. Daar moeten uit Leiden winnen de titel “Mensa SlimmerIQuiz Winnaar 2014”: een wij als maatschappij aandacht aan besteden.” tablet voor zichzelf en een uitdagend spellenpakket voor school. Ze zijn alle drie enorm blij en snappen wel waarom ze hebben gewon- Blij zijn met jezelf nen. Ze hadden de taken slim verdeeld: Meike is een kei in taal, Quin- Dolores Leeuwin, presentatrice van deze dag, ten een rekenexpert en Max blinkt uit in algemene kennis. zegt: “De Slimmeriquiz is een mooie start om de maatschappij steeds meer te doordringen

24


Deelnemers, ouders, begeleiders, gastdocent Robbert Dijkgraaf en presentatrice Dolores Leeuwin waren vol lof over dit initiatief dat het belang onderbouwt van meer mogelijkheden voor hoogbegaafde kinderen.

van het feit dat slimme kids gestimuleerd en uitgedaagd moeten worden om hun draai te kunnen vinden. Maar vooral: dat ze happy mogen zijn met hun slimheid.” Ook Dolores wil jongeren bewust maken van hun mogelijkheden en ontwikkeling. Zelfbewustzijn kweken is daarbij een belangrijke drijfveer. “Ik richt me graag tot kinderen omdat er nog geen filter in hun hoofd zit dat hun redenatievermogen begrenst. Volwassenen houden ergens op met vragen stellen. Kinderen vragen door, ze nemen niets als vanzelfsprekend aan. De kinderen van nu zijn enorm snel en innovatief. Het is mooi om hen te leren daar trots op te zijn.” De SlimmeriQuiz is een geweldig voorbeeld van hoe Vereniging Mensa Nederland hoogbegaafdheid meer bekendheid kan geven, in de wens dat meer mensen zichzelf (en hun kinderen) leren kennen en hun eigen plek vinden in de samenleving.

De SlimmerIQuiz bestaat uit drie rondes. Elke school in Nederland kan zijn groep 8 aanmelden. Uit de eerste ronde, gehouden in eigen school, komen drie kandidaten. Zij strijden in de tweede ronde tegen schoolteams uit de regio. De winnaars daarvan worden afgevaardigd naar de finale. Vorig jaar deden tachtig scholen mee, dit jaar waren het er driehonderd. In totaal streden dit jaar 2.500 leerlingen voor een plaatsje in de finale (vergeleken met driehonderd vorig jaar).


25

LACHEN

VAN BLIJDSCHAP

Zelfstandig ondernemer Charlotte Hoyng (NL4974) is een van de bedenkers van de SlimmerIQuiz, de quiz met echt slimme vragen voor leerlingen uit groep 8. De SlimmerIQuiz krijgt steeds grotere bekendheid in Nederland, ook dankzij het RTLtelevisieprogramma Slimmeriqen.

Tekst: Karina Meerman

Wie ben je? Ik ben moeder van twee hoogbegaafde kinderen.

Wat doe je? Mijn bedrijf Eureka Education adviseert het onderwijs over wat te doen met hoogbegaafde kinderen. Ik geloof namelijk niet in de Pattex-oplossing: hen achter het behang plakken. Ik geloof wel in een persoonlijke aanpak voor ieder kind. Daarom is het zaak dat scholen met ouders praten, dat wordt echt ondergewaardeerd. Nu kunnen wij ouders onszelf redelijk onmogelijk maken wanneer wij ons niet eerst verdiepen in hoogbegaafdheid, dus verdiep u in de materie. Werk ook aan uzelf. Het is zo vervelend wanneer ouders hun emotionele bagage meegeven aan hun kinderen.

Waar denk jij aan bij succes? Denk aan een ijsberg. Het kleine deel boven water is succes. Het grote deel eronder is hard werken, doorzettingsvermogen, ambitie, teleurstelling, plannen maken en wijzigen.

Waarom gaan Mensa en succes samen? Een van de vier doelstellingen van de vereniging is dat leden zich kunnen ontplooien en die kans heb ik gegrepen met de SlimmerIQuiz. Ik ervaar zo bij Mensa als vrijwilliger nog meer succes dan in mijn werk, puur omdat ik de ruimte krijg om te doen wat ik belangrijk vind. In mijn bedrijf doe ik wat de klant vraagt. En dat moet ook, anders verdien ik geen geld.

Wanneer een leerling een nieuw concept begrijpt, wanneer het landt, dan gaat dat kind niet piekeren of praten, het gaat lachen van blijdschap. Dus, succes is humor.

26


Fotografie: Jeroen Komen

Wanneer heb jij te maken met succes?

karakteristiek


27

successierecht

VERSTANDIG

SCHENKEN Tekst: Eric de jong

I

n Nederland wordt belasting geheven over de waarde van al hetgeen krachtens erfrecht wordt verkregen door het overlijden van iemand, die ten tijde van dat overlijden binnen het Rijk woonde. Zo staat het in de Successiewet 1956. Bij de hervorming van de wet in 2010 is de naam van de belasting gewijzigd in het eenvoudigere “erfbelasting”. Op grond van dezelfde wet wordt overigens ook de schenkbelasting geheven.

doelen. Zo dragen ze ook na hun overlijden bij aan een betere wereld. Nalaten aan een goed doel kan alleen via een testament. Daarvoor moet u naar een notaris. Het goede doel kan erfgenaam zijn. Maar u kunt ook een zogenoemd legaat maken. Overleg gerust met het goede doel wat zij zelf het prettigst vindt.

De tarieven voor erf- en schenkbelasting zijn gelijk. Voor de erfbelasting gelden echter andere en minder vrijstellingen dan voor de schenkbelasting. Estate-planners maken van die verschillen in vrijstellingen gebruik om vermogens onder zo min mogelijk belastingheffing te laten overgaan op anderen, meestal de kinderen en kleinkinderen. Een hele bekende vrijstelling voor beide belastingen is die voor zogenoemde algemeen nut beogende instellingen (ANBI), of kort gezegd goede doelen. Er is een aantal belastingvoordelen voor en van ANBI’s.

Als erfgenaam zit het goede doel samen met de andere erfgenamen aan tafel om de nalatenschap af te wikkelen en te verdelen. Als legataris is het goede doel schuldeiser en schuift zij niet aan bij erfgenamen. Een legaat kan een geldbedrag zijn maar ook bijvoorbeeld een huis, effectenportefeuille of waardevol voorwerp. Goede doelen zullen echter vrijwel altijd alles te gelde maken. Zijn er spullen met een grote emotionele waarde, dan is het beter deze na te laten aan familie of vrienden. Een aantal goede doelen laten de afwikkeling van nalatenschappen begeleiden en controleren door Bureau Nalatenschappen van VFI, de branchevereniging van ruim 120 goede doelen.

Aftrekbaarheid giften Het bekendste belastingvoordeel van een ANBI is waarschijnlijk de aftrekbaarheid van giften voor de inkomstenbelasting (en ook voor de vennootschapsbelasting). Daarvoor moeten de giften aan een aantal voorwaarden voldoen. De gift moet bijvoorbeeld periodiek zijn en schriftelijk worden vastgelegd voor een looptijd van minimaal vijf jaar. Door deze aftrekbaarheid kunt u het goede doel een groter bedrag schenken zonder meer te hoeven betalen.

Schenkingsovereenkomst Wilt u een bestaande gift omzetten of wilt u direct een goed doel steunen met een periodieke schenking, dan heeft u een schenkingsovereenkomst nodig. Zo’n overeenkomst kan bij notariële akte en tegenwoordig ook bij onderhandse akte. Tussenkomst van een notaris biedt echter een aantal waarborgen omtrent identiteit van de schenker, het bedrag van de schenking en de wil van de schenker. En de notaris kan de schenker informeren en adviseren. Wanneer het goede doel vervolgens zelf schenkingen doet in het algemene belang, hoeft de ontvanger daarvan ook geen schenkbelasting te betalen. Uw gift en nalatenschap worden dus zonder belastingheffing gebruikt voor het goede doel.

Legaat of erfgenaam Veel mensen hebben een band met goede doelen en steunen die structureel. Ze laten (een deel van) hun nalatenschap na aan goede

28


Tot slot is het altijd raadzaam om in uw testament een executeur te benoemen. Die kan veel extra werkzaamheden en onnodige kosten voorkomen bij de afwikkeling van uw nalatenschap.

Eric de Jong is Mensalid en notaris. Als Founding Friend van de ANBI Stichting Mensa Fonds heeft hij bijgedragen aan de oprichting van het fonds. Hij heeft de afgelopen jaren het fonds onbezoldigd geadviseerd en ondersteund. Het Mensa Fonds werkt volgens de normen van het CBFKeur, dat na drie jaar aan een ANBI kan worden toegekend.

recept

Een weelderig recept

GOUDEN BURFI

MET CHOCOLADE EN AMANDEL

Gouden Burfi met Chocolade en Amandel INGREDIËNTEN

BEREIDING

25 gr gemalen amandelen 170 gr melkpoeder 150 ml koks-/kookroom (25% vet) 30 gr kristalsuiker 50 gr 70%-chocolade 75 gr crème fraîche (40% vet) Vanillestokje Blaadjes eetbaar goud Boter om bakvorm in te vetten

Meng de amandelen, melkpoeder en koksroom in een kom door elkaar. Het mengsel moet dik zijn. Druk het met een lepel zoveel mogelijk plat. Dek de kom af en laat 30 minuten staan. Doe ondertussen de suiker in een kleine pan en voeg 250 ml koud water toe. Breng dit onder voortdurend roeren aan de kook. Draai daarna de warmte laag en roer tot de suiker volledig opgelost is.Voeg het vanillestokje in zijn geheel toe. Blijf verhitten, tot het een dikke siroop wordt. Daarna laten afkoelen. Haal het vanillestokje er weer uit en roer de siroop door het amandelmengsel in de kom. Vet een bakvorm in, spatel het mengsel er in en druk hard aan. Zet de bakvorm dan 20 minuten in de koelkast. Verwarm ondertussen de chocolade en de crème fraîche au bain-marie en blijf roeren. Zodra de chocolade gesmolten is niet meer verwarmen. Haal de vorm uit de koelkast en schenk het chocolademengsel er overheen.Verspreid over het mengsel. Zet het mengsel weer terug in de koelkast en laat het een uur staan. Decoreer het daarna met blaadjes eetbaar goud en snijd het in stukjes.


29

sudoku Geen vakken van 3 bij 3, maar onregelmatige vakken met de cijfers 1 t/m 9. Ook op de diagonalen staan de cijfers 1 t/m 9. In de grijze hoekjes op de diagonalen staan even cijfers. In de gestippelde vakken staan verschillende cijfers, waarvan de som het vermelde getal is. Nr. 37 Voor het eigenlijke oplossen is het middelste cijfer uit te rekenen. 20

6

15

23

6

9

9

18

21

10

20

14

24

12

18

10

3

9

17

19

10

19

11

Meer sudoku’s zijn op te vragen bij Joop Poels, [email protected]

Oplossing puzzel HiQuarterly #7

COLOFON

aan dit nummer werkten mee

Redactie:

Sudoku:

Michan Biesbroek Karina Meerman Ingrid Touwslager

Joop Poels

Auteurs: Marco Deurloo Marion de Groot Eric de Jong Jelmer Jellema Anne van Overbeek Caren Peeters Angela Riddering

30

Fotografie: Jeroen Komen (Charlotte Hyong) Ineke Stofmeel (Mensa Awards) Ruud Waij (Slimmeriquiz)

Vormgeving: Robert Nijboer

Corrector:

Hoofdredacteur:

Yvonne Veltmaat

Michan Biesbroek


NB Heeft een nummer u niet per post bereikt? Stuur een bericht naar: [email protected] Mail voor alle andere zaken naar: [email protected] Ons postadres is: HiQuarterly t.a.v.Vereniging Mensa Nederland, Horapark 9, 6717 LZ Ede Vanaf februari 2013 zijn alle uitgekomen HiQuarterly’s via een Mensa Wiki-pagina op te vragen in PDF-formaat. Wilt u geen papieren HiQuarterly, meld u dan aan op de Mensalijst ‘hiq-aankondiging’. Via deze lijst wordt bekend gemaakt wanneer de nieuwe HiQuarterly op de site verschijnt. Aan alle personen die genoemd worden in dit nummer is toestemming gevraagd voor gebruik van hun naam buiten de vereniging.

In het volgende nummer:

HiQUARTERLY

#9

jaargang 3 • maart 2015

COMING OUT Wetenschap uit de kast:

evolutiedebat van 1860! Hoogbegaafdheid redde mijn leven

Rechten en aansprakelijkheid HiQuarterly is een kwartaaluitgave van Vereniging Mensa Nederland. Niets uit deze uitgave mag - op welke wijze dan ook - worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Citeren met bronvermelding is wel toegestaan. Alle auteursrechten worden uitdrukkelijk voorbehouden. Beweringen en meningen, geuit in de artikelen en mededelingen in HiQuarterly zijn die van de auteur(s) en niet (noodzakelijkerwijs) die van de redactie of Vereniging Mensa Nederland. HiQuarterly besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde artikelen in het tijdschrift, maar kan niet aansprakelijk worden gesteld voor kennelijke onjuistheden. Vereniging Mensa Nederland aanvaardt geen aansprakelijkheid voor kennelijke onjuistheden in deze publicatie. Bij de keuze van het illustratiemateriaal is getracht de daarop berustende auteursrechten te ontzien of te honoreren. Zij die menen auteursrechtelijke aanspraken te kunnen maken, worden verzocht contact op te nemen met de uitgever.

31

HiQUARTERLY HOOGBEGAAFDHEID & SUCCES. De SlimmerIQuiz finale! Leden aan het woord over hun successen Overladen met geluk het nieuwe jaar in

Recommend Documents