HEUVELS VANLESBRIEF TOEN HOFPLEIN EDUCATIE
'DE VOORSTELLINGEN VAN HOFPLEIN ROTTERDAM WORDEN GESPEELD MÉT JONGEREN, VÓÓR JONGEREN.'
HOFPLEIN ROTTERDAM Hofplein Rotterdam richt zich op theater voor kinderen en jongeren in brede zin. In het theater, op De Jeugdtheaterschool en op school. Leerlingen van De Jeugdtheaterschool volgen lessen in hun vrije tijd. Dit kan al vanaf de leeftijd van 2,5 jaar. Voor leerlingen vanaf 12 jaar bestaat de mogelijkheid om in een voorstelling te spelen. Veel kinderen leven hier naartoe. Het moment dat zij daadwerkelijk in een voorstelling op het podium mogen staan. De voorstellingen van Hofplein worden niet alleen gespeeld door kinderen en jongeren, maar worden ook gemaakt voor een jong publiek. Hierdoor is de afstand tussen de spelers en bezoekers gevoelsmatig klein. Dit maakt de voorstellingen van Hofplein uitermate geschikt om kinderen en jongeren te stimuleren om op dat wat zij zien te reflecteren, overeenkomsten en verschillen met hun eigen belevingswereld te leren benoemen en zo hun blik te verruimen.
DOEL VAN DEZE LESBRIEF U gaat binnenkort met uw leerlingen de voorstelling Heuvels van toen bezoeken. Een theaterbezoek is voor jongeren een waardevolle ervaring. Het bezoek kan nog meer betekenis krijgen en echt gaan beklijven door middel van een goede voorbereiding en verwerking. Wij willen u als leerkracht met deze lesbrief handvatten bieden om deze voorbereiding en verwerking voor uw leerlingen te verzorgen. Zo kunnen de thema’s uit de voorstelling door uw leerlingen in een breder kader geplaatst worden. In de lesbrief hebben wij het thema ‘terreur’ uit de voorstelling uitgelicht.
ACHTERGRONDINFORMATIE BEWERKING
Heuvels van Toen is gebaseerd op de televisiefilm Blue Remembered Hills van de BBC uit 1979. De film werd geschreven door Dennis Potter. Deze oorspronkelijke versie speelt zich af ten tijde van de Tweede Wereldoorlog in het Engelse Forest of Dean. De film, of ‘television drama’ zoals de Engelsen dit genre noemen, gaat over een groep 7-jarige kinderen. Zij dagen elkaar uit en hebben een wreed samenspel. Bijzonder aan de film is dat de kinderen door volwassenen worden gespeeld.
DE VOORSTELLING Heuvels van toen gaat over een groep spelende kinderen in een bos. Ze laten elkaar voortdurend weten wie de baas is en proberen elkaar af te troeven. Hun familie vecht in Irak. Peters vader heeft de leiding over wel honderden soldaten. Die is dus veel belangrijker dan de oom van Wies (bijnaam Willie), die slechts parachutist is. En Wies’ vader wilden ze in het leger niet eens hebben! Die is geschift. Het geweld dat de kinderen via hun ouders meekrijgen, nemen zij over in hun spel. Langzaamaan slaan fantasie en bluf over in agressie, angst en rivaliteit. Het kinderspel eindigt in een verschrikkelijke tragedie.
Regisseur Laurens Krispijn De Boer heeft de film voor de voorstelling bij Hofplein bewerkt. Het verhaal speelt zich in het heden af en dus niet in de Tweede Wereldoorlog, zoals het origineel. Verder heeft De Boer ervoor gekozen om het gegeven van de film om te draaien: in plaats van volwassenen die kinderen spelen, spelen kinderen (de spelers van Hofplein) volwassenen. Volwassenen aan het werk op een kantoor. Je ziet mannen en vrouwen in kantoorkleding die achter hun bureau zitten en op hun toetsenborden typen. De dialogen tussen deze personages zijn echter de teksten van kinderen en vertellen het verhaal dat ook in de film verteld wordt. Het verhaal neemt je mee in de wereld van kinderen, die soms veel wreder kan zijn dan volwassenen denken en herinneren. Een wereld van terreur.
TERREUR OP MICRO- EN MACRONIVEAU
Heuvels van toen gaat over terreur. Terreur in het groot, in de wereldpolitiek (macroniveau), en terreur in het klein, in het dagelijks leven (microniveau). Bij ‘terreur’ denken we meestal aan terreur in het groot, op macroniveau. We bedoelen dan geweld, waarmee een bepaalde groep mensen een politiek doel probeert te bereiken. Het geweld is er vaak onder andere op gericht om de tegenstanders angstig te maken en daarmee invloed uit te oefenen. Iedereen heeft waarschijnlijk wel over IS (Islamitische Staat) gehoord. Er wordt in het nieuws veel over gesproken. Het is een terroristische organisatie uit Irak en Syrië, die de macht heeft over een grondgebied in Irak, Syrië, Libië en Nigeria en invloed die nog veel verder dan dit gebied reikt. Deze organisatie riep in 2014 een zelfbenoemd kalifaat uit, dat zij ‘Islamitische Staat’ noemden. Een kalifaat is een staat die geregeerd wordt door een kalief, een opvolger van de profeet Mohammed. Hiermee claimen zij het politieke en militaire gezag te hebben over alle moslims in de wereld. De organisatie gebruikt extreem geweld om te strijden tegen iedereen die volgens hen de islam of de islamitische macht bedreigt, zowel groeperingen die daar wonen als Amerika en het Westen. Om deze dreiging tegen te gaan, moorden de aanhangers van IS hele dorpen uit, ze blazen monumenten op en ze staan bekend om de manier waarop ze via websites en social media angst inboezemen. Zo filmden zij onthoofdingen van onder andere journalisten, soldaten en burgers en plaatsen deze video’s op internet. In de voorstelling wordt verteld dat een van de vaders van de kinderen vermist is. Een van de andere kinderen denkt dat hij door IS onthoofd zal worden. Met ‘terreur op microniveau’ bedoelt de regisseur geweld uit het dagelijks leven. Volgens hem is hierin de weerspiegeling te zien van de terreur op macroniveau. Het geweld dat in de wereld plaatsvindt heeft effect op de manier waarop mensen leven en met elkaar omgaan. De patronen van het geweld van IS dringen door in de manier waarop de kinderen in de voorstelling met elkaar spelen. Ze gebruiken zowel verbaal als fysiek geweld tegen elkaar, spelen een continu machtsspel en leven zich niet in de ander in.
OPDRACHTEN
1
Verderop in deze lesbrief is het begin uit het script van Heuvels van toen opgenomen en een link naar het begin van de film Blue remembered hills. Lees eerst samen het script en kijk vervolgens naar de eerste 6 minuten van de film.
2
De regisseur van Heuvels van toen heeft de tegenstelling tussen kinderen en volwassenen willen laten zien. Een kenmerkende eigenschap van kinderen is volgens hem het gebruik van fantasie. Kinderen gebruiken hun fantasie tijdens het spelen en in de manier waarop zij de wereld bekijken. Volwassenen gebruiken hun fantasie veel minder. De regisseur heeft als locatie in de voorstelling een kantoor gekozen. Waarom denk je dat de regisseur voor een kantoor als locatie gekozen heeft?
3
In het verhaal van de voorstelling zijn de kinderen heel wreed tegen elkaar. Vind je dat kinderen in het echt ook hard en wreed tegen elkaar zijn? Waarom vind je dat wel/niet? Kun je een voorbeeld geven?
4
De regisseur stelt dat volwassenen in het algemeen de neiging hebben om een kind sneller iets te vergeven dan een volwassene. Hoe komt dat denk je? Wat is het verschil?
5
In de Nederlandse wet worden kinderen anders behandeld dan volwassenen. Kinderen tot 12 jaar kunnen niet worden vervolgd. Kinderen tussen de 12 en 18 jaar worden bestraft volgens het jeugdstrafrecht en krijgen meestal een lagere straf voor een misdaad dan een volwassen persoon voor diezelfde daad zou krijgen. Vind je dat terecht? Waarom wel/niet?
SCRIPT HEUVELS VAN TOEN
Goed om te weten: Willie is in het script een jongen, maar wordt in de voorstelling gespeeld door een meisje (Wies).
Scène 1 WILLIE Waaaaaaaaooom vrooooaaaaaaaaaam (Doet geweervuur na.) At-a-tat- tat-tat- tat-tat-tat-tat! Waaaaa-zzzzzzoooooooooomi At-a-tat-tat-tat-tat-tat! (Dan besluit Willie, in volle vlucht, dat hij neergeschoten is. De brandende spitfire begint haar lange dodelijke duikvlucht, hellende vleugels, huilende motor.) Aaaaaaaaaooooooooooooooooo. WILLIE Allemaal dood zijn ze. Dood, dood. Kei-verbrand. Niks van over. PETER Luik open! Luik open! (En hij valt dramatisch op de grond.) WILLIE Hoi, Peter. PETER Wat dacht je daar nou van Willie? Goed, hè? WILLIE Wat doe je? PETER Parachutespringen. Wat dacht jij dan? WILLIE Doet hij best goed. PETER Je moet wel je knieën buigen, weet je. Als je de grond raakt. Dat is regel nummer één, jongen. WILLIE Wat gebeurt er dan, als je ’t niet doet? PETER Dan breek je allebei je poten. WILLIE Jeeeeh! Dat zal zeer doen! PETER Dat is het allereerste wat je moet leren. Zegt Oom Arnold. Ik heb ’t aan hem laten zien. Ik word later parachutist, snap je. WILLIE Ik ga later bij de commando’s. (Peter heeft gretig naar de appel gekeken.) PETER Geef ‘s een hap van die appel, Willie. WILLIE (probeert zijn aandacht af te leiden.) Jouw Oom Arnold is een goeie parachutist, toch? PETER Oh ja, dat is ie. Hij heeft medailles en alles. Honderden en honderden. WILLIE Mogen ze hun parachute houden — mee naar huis nemen, en zo—? PETER Tuurlijk mogen ze dat! (Hij raapt zomaar een steen op en scheert hem weg.) Dat is een goeie worp, jongen. Haast bijna wel een halve kilometer… Ik denk wel dat hij een parachute voor mij meebrengt als hij thuiskomt. WILLIE (onder de indruk.) Zo hé! PETER Of twee, of drie, als ik zou willen. Ze zijn gemaakt van zijde. WILLIE En ook van iets anders… (Willie gniffelt. Peter kijkt argwanend naar hem) PETER Wat bedoel je? WILLIE Meidenonderbroeken, toch..?. (De twee jongens giechelen en schateren van het lachen. Dan verandert Peters uitdrukking op zijn gezicht.) PETER Ik zei geef ‘s een hap, niet soms? WILLIE (met tegenzin.) Het is 'n moezer, hoor. PETER Een watte? WILLIE Een moesappel. En hij is half zuur. Echt waar. PETER Geef jij mij nou een hap of niet? (Hij staat wijdbeens tegenover Willie, tot zover half dreigend.)
WILLIE Jij mag het klokhuis hebben. PETER En jij mag een knal voor je kop hebben! Wat moet ik met dat rottige klokhuis, Willie? WILLIE Ons vader zegt dat dat het lekkerste stuk van de appel is. PETER Jouw vader is geschift. WILLIE Dat ga ik tegen hem zeggen! PETER Ze wilden hem niet eens in het leger! Wat is dat nou voor ’n vent? WILLIE Hou je kop! PETER Jouw vader is helemaal nergens goed voor. WILLIE Wacht jij maar! Hij krijgt jou wel! PETER O, ja? WILLIE Ja! PETER Mijn vader heeft een streep. (Hij wijst op zijn arm.) Hij commandeert wel honderd man. Honderden en honderden. (De twee jongens kijken elkaar aan, maar Willie is bijna in tranen.. de appel omknellend, tegen zijn borst drukkend. Pauze. Peter veegt zijn neus aan de mouw van zijn trui.) PETER Hij wordt vast generaal of zo, zegt ons mam tenminste — en zij kan het weten. Haar neef is sergeant! (Plotseling en uitdagend neemt Willie een hap van de appel. Peter kijkt dreigend en woest naar hem. Net als Willie het stuk appel wil doorslikken, werpt Peter zich boven op hem met vernietigende kracht.) WILLIE (naar adem snakkend) Oef. PETER Jij hebberige zak! WILLIE (naar adem snakkend) Peter -nee! (Hij spuugt het stukje appel uit zijn mond. Peter bedwingt de spartelende, naar adem snakkende en stikkende Willie en drukt hem klem op de grond, terwijl hij zijn knieën hard op Willies borst plant.) PETER Genade! WILLIE Ga d’r af! PETER Ik spuug hoor! WILLIE Nee! Nee Pe-ter! PETER Ik doe ’t! Ik spuug! Precies midden in je gezicht! (En hij maakt een enorme schuimende bel klaar om te laten vallen.) WILLIE Genade! Genade! (Peter slikt zijn spuug in.) PETER Zeker? Weet je ‘t zeker? WILLIE De appel is helemaal vies geworden — jij hebt hem in de modder gegooid, stomkop. PETER Wie is hier een stomkop? WILLIE Jij. (Peter verstevigt zijn greep, venijnig.) PETER Wie? Wie? Wie? WILLIE Au! Au! Au! PETER (tandenknarsend) Wie is d'r hier een stomkop? Hè? WILLIE (ademhappend) Ikke -au! Au! PETER Wie? Wie is er ‘n stomkop? Wie? WILLIE Ik! (begint te huilen) Ikke. (Alleen om dat punt nog eens te onderstrepen, spuugt Peter toch nog op hem.) PETER En waag het niet dat te vergeten, huilebalk!
VIDEO BLUE REMEMBERED HILLS Kijk hier de eerste 6 minuten (het fragment duurt 10 minuten) van Blue remembered hills uit 1979.
TOOLS VOOR HET NABESPREKEN IN DE KLAS
1
Eerste indruk van de voorstelling.
2
Kun je kort samenvatten waar de voorstelling voor jou over ging?
3
Welk moment is je het meest bijgebleven?
4
Wat deed de voorstelling met je? Vond je wat er gebeurde bijvoorbeeld herkenbaar, mooi, spannend, ontroerend, grappig, saai, etc.?
5
Wat kun je na het zien van de voorstelling zeggen over de tegenstelling tussen kinderen en volwassenen?
6
Wat kun je vertellen over het thema ‘terreur’ uit de voorstelling. Welke vormen van terreur heb je in de voorstelling gezien?
TEAM EDUCATIE Hofplein Rotterdam vindt cultuureducatie essentieel voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Wij geloven dat theater inspireert om te leven vanuit je hart en daarmee bijdraagt aan een betere wereld. Ons uitgangspunt is dat cultuuronderwijs erop gericht moet zijn om het cultureel bewustzijn van kinderen te ontwikkelen. Hoe ervaren zij hun eigen leven en de wereld om zich heen en hoe doen anderen dat? Een sterk ontwikkeld cultureel bewustzijn helpt kinderen om met een open, respectvolle en verdraagzame houding in het leven te staan. De afdeling Educatie ontwikkelt bij iedere Hofpleinproductie een passend educatief aanbod, zoals lesbrieven, voor- of nagesprekken en workshops. U vindt het aanbod van dit seizoen op www.hofpleineducatie.nl Naast het voorstellingsaanbod kunt u bij de afdeling Educatie terecht als u geïnteresseerd bent in theaterworkshops (spel, zang, dans) bij u op school. Wilt u bijvoorbeeld een speciale workshopdag organiseren voor uw leerlingen of docenten? Is er op uw school een bepaald thema dat binnen de verschillende vakken wordt behandeld en dat u graag in theaterlessen terug zou zien komen in een korte lessenreeks? Zou u graag een voorstelling óp uw school willen? Of vindt u het belangrijk om uw leerlingen een doorlopende leerlijn theater te bieden die aansluit bij de visie van uw school? Wij leveren maatwerk en bespreken graag uw wensen met u! U kunt via onderstaande gegevens contact met ons opnemen. Ragnhild, Annelies en Soumaya Educatie 010 - 754 00 15
[email protected]
