het verhaal van CoMensha jaarverslag 2011

het verhaal van

CoMensha

j a a rv e r s l a g 2 0 11

CoMensha is een niet-gouvernementele organisatie die andere organisaties faciliteert met gegevens, kennis en signalen op het gebied van mensenhandel. Zo nodig zetten we tot actie aan. Binnen een (inter)nationaal veld werken we samen met organisaties die verantwoordelijk zijn voor de strijd tegen mensenhandel, de opsporing en vervolging van daders en de opvang en begeleiding van slachtoffers.

CoMensha in vogelvlucht...

Mensenhandel is een ernstige schending van de mensenrechten en een grove inbreuk op de integriteit van de verhandelde persoon. Wij handelen daarom altijd uit het oogpunt van de belangen van slachtoffers. Zij die bloot staan aan uitbuiting. CoMensha heeft veel kennis op het gebied van registratie, opvang, hulpverlening, ketensamenwerking, juridische trajecten en voorlichting. We hebben een coördinerende en initiërende rol bij de opvang van en zorg voor slachtoffers van mensenhandel. We signaleren knelpunten en reiken oplossingen aan. Centraal in onze effectieve aanpak van mensenhandel staan: goede samenwerking en het verbinden van alle betrokken partijen. Ons doel: meewerken aan een wereld waarin mensenhandel tot het verleden behoort!

VOORWOORD Natasja uit Bulgarije draagt al jarenlang gedwongen de helft van haar loon af

De ervaringen hiernaast zijn echt. Het zijn verhalen van gewone mensen die slachtoffer werden van mensenhandel. Omdat ze een droom hadden, een beter leven wilden, op de vlucht moesten in hun eigen land. Het zijn schrijnende, mens onterende en vernederende verhalen. Het zijn verhalen uit Nederland.

David uit Guinee werd opgesloten en moest seks hebben met mannen

Natasja, Joy, Chen, David en Andrzej zijn slechts een paar van de vele mensen die dagelijks in ons land worden uitgebuit. Mensenhandel is een steeds groter wordend probleem in onze samenleving; de cijfers in dit jaarverslag onderstrepen

Chen uit China is al zeven jaar in de greep van een Chinese bende

dit. CoMensha noteerde in 2011 een record aantal meldingen van het aantal (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. Ook het aantal verzoeken om opvang en doorplaatsing steeg. Cijfers die alarmeren en oproepen tot een structureel beleid en financiering voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel.

Andrzej uit Polen werkte 16 uur per dag en moest zijn geld inleveren

Waarom? Mensen in nood hebben zo snel mogelijk adequate opvang en hulp nodig. Die opvang is er nu wel, maar te weinig. Nederland heeft een tekort aan geschikte opvangplekken voor slachtoffers van mensenhandel. Er is een wachtlijst

Joy uit Nigeria is twee jaar lang iedere dag verkracht door meerdere mannen

die niemand verantwoord vindt. Het betekent dat er iedere dag slachtoffers in de kou staan, zonder hulp, zonder steun. Alleen. Laat onze overheden daarom prioriteit geven aan een structurele aanpak van mensenhandel en hulp aan slachtoffers. Zij zijn het verplicht aan allen die in ons land worden uitgebuit. We mogen onze ogen niet sluiten voor mensen als Natasja, Joy, Chen, David en Andrzej. Sterker nog: we moeten ze zichtbaar maken. Daarmee creëren we een fundament voor een betere toekomst. Een toekomst die ze verdienen. MARTIN SITALSING Bestuursvoorzitter CoMensha


|

3

De aanpak van mensenhandel heeft prioriteit bij het Rijk. Dat moet natuurlijk zo blijven; om mensenhandel nog beter aan te kunnen pakken en slachtoffers te kunnen helpen, is het van belang dat er maatregelen op Rijksniveau worden genomen.

1

Rijksbeleid:

4 | het verhaal van

CoMensha

wat is nodig?


|

5

CoMensha heeft de volgende drie wensen:

hang tussen de categorale opvang en de vervolgopvang bij de vrouwen- en maatschappelijke opvang. Er ontbreekt een duidelijk

1. S tructureel beleid en financiering voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel

(juridisch) beleidskader. Het recht op opvang volgt namelijk uit de B9 regeling. Er is echter nergens uitgewerkt hoe dit recht zich vertaalt. De categorale opvang zou de toegangspoort moeten zijn waarin

2. U itbreiding van de meldplicht van (mogelijke) slachtoffers mensenhandel

de hulpbehoeften van de slachtoffers worden geïnventariseerd. Na vaststelling van de behoefte van de slachtoffers zou geschikte vervolgopvang gezocht moeten worden. Dit is niet juridisch of

3. E xtra aandacht voor economische uitbuiting werknemers

beleidsmatig ingebed. Nergens is vastgelegd wie verantwoordelijk is. Het grootste probleem is dat de opvang niet ingebed is in de bestaande opvangvoorzieningen. Ook is er geen structurele financiering.

Structureel beleid en financiering voor de opvang van (moge lijke) slachtoffers van mensenhandel Alle (mogelijke) slachtoffers

De minister van Veiligheid en Justitie en de staatssecretaris van VWS

van mensenhandel hebben recht op opvang en hulpverlening. Dit

hebben de Kamer toegezegd met een visie te komen.

volgt onder andere uit het Verdrag van de Raad van Europa, dat ook door Nederland geratificeerd is. Een (groeiende) wachtlijst voor eerste opvang is onacceptabel, in strijd met de mensenrechten en niet

Uitbreiding meldplicht naar alle instanties CoMensha registreert

in lijn met (inter)nationale verplichtingen. Er moet extra capaciteit

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. De politie, de Koninklijke

gecreëerd worden in de al volle opvanginstellingen en daar is

Marechaussee en de Inspectie SZW hebben een meldplicht. Echter:

financiering voor nodig.

niet alle (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel worden als eerste aangetroffen door deze partijen. Met name Nederlandse

De categorale opvang is uitgebreid met 20 extra plekken (in totaal

slachtoffers (o.a. slachtoffers van loverboytechnieken) weten de

70). Categorale opvang voor slachtoffers van mensenhandel is nodig

(jeugd)hulpverlening en/of opvang vaak te vinden zonder tussen

omdat de eerste opvang van slachtoffers mensenhandel nogal

komst van de politie. Het is dan ook noodzakelijk dat de meldplicht

wat vereist: specialistische kennis over mensenhandel, slachtoffer

wordt uitgebreid naar alle (jeugd)zorgen hulpinstellingen die in

problematiek en verschillende procedures. Met de uitbreiding van

aanraking komen met (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel,

de categorale opvang wordt slechts een deel van het capaciteits

inclusief slachtoffers van loverboytechnieken. Het zorgen voor een

gebrek voor de eerste opvang opgelost, er zijn nog steeds wacht

uitbreiding van de meldplicht is een zaak van de departementen

lijsten voor de eerste opvang. Daarnaast ontbreekt de samen

Veiligheid en Justitie en VWS.

6 | het verhaal van

CoMensha

Extra maatregelen in het kader van economische uitbuiting Hoewel de meeste (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel nog steeds in de prostitutie vallen, neemt het aantal geregistreerde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel in de land– en tuinbouw toe. In 2011 zijn 782 (mogelijke) slachtoffers van prostitutie geregistreerd. In de landen tuinbouw zijn 106 (mogelijke) slacht offers geregistreerd. Dat is meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2010 met 45 aanmeldingen in de landen tuinbouw. Het is van groot belang dat er extra aandacht komt voor deze groeiende groep slachtoffers. Een bewustwordingscampagne in Nederland en de landen van herkomst voor deze slachtoffers over arbeidsrechten, minimumloon en arbeidsomstandigheden in Nederland is nodig. Aangezien deze slachtoffers mensenhandel vaak lange tijd ver onder het minimumloon hebben verdiend en te veel geld van het salaris moesten inleveren, hebben zij ook ondersteuning nodig bij de zogenaamde loonvorderingsprocedure. Terugvordering van gederfde inkomsten bij de werkgever en compensatie voor de (im)-materiële schade is voor deze groep slachtoffers van belang. Deze maatregelen zijn effectief en pakken ook de uitbuiter aan. De overheid moet meer voorlichting geven over deze mogelijkheden en (mogelijke) slachtoffers actief ondersteunen bij een aanvraag.


|

7

Een belangrijke taak van CoMensha is het registreren van aanmeldingen van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. CoMensha registreert feiten over de aard en omvang van de slachtofferpopulatie in Nederland. Wij en ook anderen gebruiken deze feiten voor het signaleren van knelpunten, tendensen en succes factoren in de uitvoering van het mensenhandelbeleid.

registratie

2

8 | het verhaal van

CoMensha


|

9

Ontwikkelingen in 2011 De belangrijkste gesignaleerde ontwikkelingen in 2011:

Hoger aantal (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangemeld In 2011 zijn 1222

Hongaren, Polen en Bulgaren steeds vaker slachtoffer Het aantal geregistreerde (mogelijke) slachtoffers

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel bij CoMensha aan

van mensenhandel uit Hongarije (120) en Bulgarije (73) is sterk toe

gemeld. In 2010 waren dit er nog 993. Het betreft een stijging van

genomen. Hoog in de top 10 (nummer 4) staat ook Polen als land

23%.

van herkomst. 104 geregistreerde (mogelijke) slachtoffers hebben de Poolse nationaliteit.

Meer opvang nodig voor (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel CoMensha heeft in 2011 voor 280 cliënten een opvangplek gezocht en voor de

Slachtoffers loverboytechnieken niet alleen minderjarig CoMensha heeft in 2011 242 (mogelijke)

meesten gevonden. Dat zijn er 54 meer dan in 2010, een stijging

slachtoffers van loverboytechnieken geregistreerd. 125 van deze

van 24%. Ondanks het bestaan van de categorale opvang, was

cliënten zijn meerderjarig.

het ook in 2011 moeilijk om voor iedere cliënt geschikte opvang te vinden. Belangrijkste oorzaak hiervan is het structurele tekort

Uitbuiting land en tuinbouw toegenomen

aan geschikte opvangplekken voor (mogelijke) slachtoffers van

Hoewel de meeste (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel nog

mensenhandel.

steeds in de prostitutie vallen, neemt het aantal geregistreerde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel in de landen

Invoering van wachtlijst

De wachtlijst voor

tuinbouw toe. 782 (mogelijke) slachtoffers van prostitutie zijn

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel die net uit hun

geregistreerd. In de landen tuinbouw zijn 106 (mogelijke)

uitbuitingssituatie komen en op zoek zijn naar een veilige opvang

slachtoffers geregistreerd. Dat is meer dan een verdubbeling ten

plek, is gedurende 2011 gestegen en blijft structureel hoog. Het

opzichte van 2010 met 45 aanmeldingen in de landen tuinbouw.

hoogste aantal personen op de wachtlijst was 35. Eind 2011 stonden nog 21 mensen op de wachtlijst. Gemiddeld stonden

Meer grote groepen

13 mensen per maand op de wachtlijst. Het tekort aan geschikte

Inspectie Sociale zaken en Werkgelegenheid (SZW) 17 grote acties

eerste opvangen doorstroomplekken leidt tot lange wachttijden.

georganiseerd. Bij een grote actie worden meerdere (mogelijke)

In 2011 hebben de politie en de

slachtoffers van mensenhandel tegelijk aangetroffen. In 2011

Politie grootste melder De politie is de grootste (aan)

ging het om 173 (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. De

melder van (mogelijke) slachtoffers mensenhandel bij CoMensha.

groepsomvang varieerde van 4 tot 50 (mogelijke) slachtoffers van

73% van de cliënten is door de politie aangemeld. In 2010 was dit

mensenhandel.

percentage 69%.

10 | het verhaal van

CoMensha

Cijfers

In 2011 zijn 1222 (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel bij CoMensha aangemeld. In 2010 waren dit er nog 993. Het gaat om

Hoger aantal (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel

een stijging van 23%. CoMensha heeft in 2011 meer dan ooit ingezet

aangemeld De CoMensha registratie beoogt een totaaloverzicht

op het binnenhalen van registratiegegevens. Er zijn afspraken

te geven van alle bekende nieuwe (mogelijke) slachtoffers van

gemaakt met politieregio’s over het structureel melden. Een van de

mensenhandel. In werkelijkheid gaat het om een benadering van

medewerkers is hier bijna fulltime mee bezig geweest. Een deel van

het daadwerkelijke aantal nieuwe bekende (mogelijke) slachtoffers in

de stijging is hierdoor te verklaren.

Nederland.

Een groot deel van de toename is te verklaren door de extra inzet

CoMensha weet dat niet alle (mogelijke) slachtoffers van mensen

van de inspectie SZW (voorheen SIOD). In 2011 werden meer grote

handel bij haar aangemeld worden. Dit heeft onder andere te maken

groepen aangemeld dan ooit tevoren.

met het feit dat de meldplicht niet voor alle instanties geldt, maar ook

CoMensha vermeldt bewust dat het om mogelijke slachtoffers

met misverstanden en interpretatieverschillen over de meldplicht.

van mensenhandel gaat. CoMensha kan niet van alle aangemelde personen vaststellen of zij ook daadwerkelijk slachtoffers van mensen

1200

handel zijn. Er vindt namelijk geen officiële toetsing plaats.

1000

Politie grootste melder CoMensha registreert de organisaties die (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel melden. De politie,

800

de Koninklijke Marechaussee en de Inspectie SZW hebben een meldplicht, die is vastgelegd in hoofdstuk B9 van de Vreemdelingen circulaire 2000. Ook in de aanwijzing mensenhandel van het OM is

600

deze plicht vastgelegd. Uit onderstaande tabel wordt extra duidelijk dat de politie de grootste

400

melder is. Het percentage (mogelijke) slachtoffers dat door de politie wordt aangemeld, is de afgelopen jaren gestegen naar 73%, in 2010

200

was dat percentage 69%. Politie recherche 73%

20 10 20 11

20 09

20 08

20 07

20 06

20 05

20 04

20 03

20 02

20 01

20 00

19 99

19 98

0

Politie Vreemdelingendienst 3% Aantal (mogelijke) slachtoffers per jaar vanaf 1998

Marechaussee 2% Inspectie SZW 2% Overige organisaties 20% Percentage aanmelders 2011


|

11

CoMensha geeft al jaren aan dat uitbreiding van de meldplicht

Sinds enkele jaren worden bij CoMensha ook mannelijke slachtoffers

wenselijk is. Pas als alle organisaties die in aanraking komen met

van mensenhandel aangemeld. Om zicht te krijgen op de landen van

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel bij CoMensha melden, is

herkomst en om eventuele trends te signaleren, maakt CoMensha

duidelijk hoe groot de omvang van de totale slachtofferpopulatie in

apart melding van het aantal (mogelijke) mannelijke slachtoffers van

Nederland is.

mensenhandel.

Hongaren, Polen en Bulgaren steeds vaker slachtoffer

Landen top vijf mannen

Het aantal (mogelijke) slachtoffers uit Hongarije en Bulgarije is sterk

2011 2010 2009

toegenomen. Hoog in de top 10 staat Polen als land van herkomst.

Polen 56 Nigeria 19 Roemenië 44

Dit hoge aantal is te verklaren doordat er een paar invallen bij

Hongarije 26 Slowakije 16 China 11

bedrijven in de landen tuinbouw en het westelijk havengebied zijn

Nigera 25 India 7 Ghana 10

geweest, waar een grote groep Polen werd aangetroffen.

Nederland 7 Indonesië 10 Angola 15 Ghana 6 Nigeria 6

Landen top tien

Sierra Leone 15

Nederland

6

Guinee

India

5

10

Brazilië, China 4

2011 2010 2009 Nederland 337

Nederland 315

Nederland 240

Het totaal aantal aangemelde mannen is in vergelijking met vorig

Nigeria 134 Nigeria 130 Nigeria 101

jaar verdubbeld: van 113 in 2010 naar 226 in 2011. De toename van

Hongarije 120 Hongarije 56 Roemenië 89

mogelijke mannelijke slachtoffers is vooral te vinden in de ‘overige

Polen 104 Roemenië 49 Hongarije 47

uitbuiting’.

Bulgarije 73 Bulgarije 46 Bulgarije 39 Sierra Leone 62

Slowakije

Guinee

Sierra Leone 36

58

39

China

37

Guinee

35

Slachtoffers loverboytechnieken niet alleen minderjarig

Sierra Leone 35

Slachtoffers van loverboytechnieken werden door CoMensha tot nu

China 40 Guinee 26 Ghana 23

toe niet apart geregistreerd, omdat er dan een fictief onderscheid

Roemenië

zou ontstaan tussen slachtoffers mensenhandel en slachtoffers van

40

Angola 19 China 23 Polen 19

loverboytechnieken. Loverboys zijn ook mensenhandelaren. Het is

Uganda 14 Ghana 21 Indonesië 17

van belang dat hier steeds op wordt gewezen en dat zij niet uit de overall categorie mensenhandelaren worden gehaald.

Het aantal (mogelijke) slachtoffers uit Nigeria is, in vergelijking tot het vorige jaar, niet veel toegenomen, het aantal uit Sierra Leone en Guinee is daarentegen bijna verdubbeld. Uganda staat voor het eerst in de top 10 van landen van herkomst.


CoMensha

Leeftijd en nationaliteit Nederland

14-

15-17 jr

18-23 jr

19-30 jr

31-40 jr

41+

Totaal

18 93 95 9 5 2

222

Bulgarije - - 3 - - -

3

Hongarije - - 3 - - -

3

Nigeria - - - 1 1 -

2

Marokko - 2 - - - -

2

Polen - 1 - 1 - -

2

Afghanistan - 1 - - - -

1

Duitsland - - 1 - - -

1

Dominicaanse Republiek - 1 - - - -

1

Guinee - - 1 - - -

1

Kaapverdische Eilanden - - 1 - - -

1

Roemenië - 1 - - - -

1

Tunesië - - - - 1 -

1

Turkije - - 1 - - -

1

Totaal

18 99 105 11 7 2

242

Bovenstaande tabel geeft een overzicht van leeftijd en nationaliteit

Hoewel het overgrote deel (mogelijke) slachtoffers van loverboy

van (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken.

technieken de Nederlandse nationaliteit heeft, zijn er toch 20 slacht offers met een andere nationaliteit. In de beeldvorming wordt er vaak

CoMensha heeft in 2011 242 (mogelijke) slachtoffers van loverboy

van uitgegaan dat (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken

technieken geregistreerd. Over het algemeen verloopt de melding

minderjarig zijn. Uit bovenstaande tabel blijkt echter dat ongeveer de

van slachtoffers van loverboytechnieken aan CoMensha slecht.

helft meerderjarig is.

Niet alle instanties die met (mogelijke) slachtoffers van loverboy technieken in aanraking komen melden bij CoMensha. CoMensha is

Het beeld dat slachtoffers van loverboytechnieken meestal minder

dan ook groot voorstander van uitbreiding van de meldplicht naar

jarige meisjes zijn die gedwongen in de prostitutie hebben gewerkt

alle instanties die in aanraking komen met (mogelijke) slachtoffers

overheerst in de media. Het klopt inderdaad dat de meeste slacht

van mensenhandel, inclusief (mogelijke) slachtoffers van loverboy

offers in de prostitutie worden gedwongen, maar ook gedwongen

technieken.

drugshandel en criminaliteit komen voor.


|

13

Gewerkte sector Seksuele uitbuiting Prostitutie* 132 Escort 11 Particulier huis

6

Bordeel/club 5 Raamprostitutie 4 Internet 1 Privéhuis 1 Totaal 160 Overige uitbuiting Drugshandel 4 Overig** 3 Criminaliteit 2 Totaal 9 (Nog) niet gewerkt

57

Onbekend welke sector

17

* CoMensha registreert ‘prostitutie’ als niet bekend is om welke vorm van prostitutie het gaat. ** CoMensha registreert ‘overig’ als de cliënt slachtoffer is van overige uitbuiting, maar als onbekend is in welke sector hij of zij heeft gewerkt.

Uitbuiting landen tuinbouw toegenomen Hoewel de meeste (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel nog steeds in de prostitutie vallen, neemt het aantal (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel in de landen tuinbouw toe.


CoMensha

Meest voorkomende gewerkte sectoren vrouwen

Meest voorkomende gewerkte sectoren mannen

Seksuele uitbuiting

Seksuele uitbuiting

Prostitutie agemeen*

433

Particulier huis**

29

Particulier huis**

102

Prostitutie agemeen*

23

Bordeel/club 63

Escort 7

Escort 32

Bordeel/club 4

Straatprostitutie 11

Straatprostitutie 2

Privéhuis*** 9

Massagesalon enz.****

Internet 9

Totaal 66

Massagesalon enz.****

2

2

06-nummers 1

Overige uitbuiting

Totaal 716

Land- en tuinbouw

60

Overig***** 46 Overige uitbuiting Land- en tuinbouw

Horeca 10 46

Schoonmaakwerk 8

Overig***** 23

Drugshandel 7

Huishoudelijke arbeid

Huishoudelijke arbeid

11

4

Schoonmaakwerk 10

Criminaliteit 3

Horeca 8

Bouw 1

Drugshandel 6

Voedingsindustrie 1

Au pair

6

Au-pair 1

Criminaliteit 5

Totaal 141

Totaal 115 (Nog) niet gewerkt (Nog) niet gewerkt Onbekend welke sector

131 39

17

Onbekend welke sector

4

Totaal 228

Totaal 1001 Het totaal aantal sectoren kan verschillen van het totaal aantal gemelde slachtoffers; sommige slachtoffers hebben in meerdere sectoren gewerkt. * Bij prostitutie algemeen is het wél duidelijk dat iemand is uitgebuit in de prostitutie, maar niet bekend in welke sector binnen de prostitutie. ** Particulier huis: het slachtoffer moet klanten ontvangen in een particuliere woning, meestal de woning van degene die haar of hem heeft verhandeld. *** Bij een privé-huis is er sprake van een onderneming. Een privé-huis is doorgaans geen woning. **** Massagesalon: hier gaat het om verkapte prostitutie. ***** Overig wil zeggen dat de cliënt slachtoffer is van overige uitbuiting, maar dat niet bekend is in welke sector dat is geweest of dat er sprake is van diverse werkzaamheden in dienst van een uitzendbureau.


|

15

Het aantal vrouwen dat in de prostitutie wordt uitgebuit, is al sinds jaren veel hoger dan het aantal vrouwen dat in overige sectoren wordt uitgebuit. Maar het aantal vrouwen dat in overige sectoren wordt uitgebuit neemt wel toe; in 2010 waren het er 88 en in 2011 115. Uitbuiting in de landen tuinbouw komt het meest voor. In 2011 zijn er meerdere invallen geweest in deze sector.

Ook mannen zijn slachtoffer van mensenhandel Sinds enkele jaren worden bij CoMensha mannelijke slachtoffers van mensen handel aangemeld. Het totaal aantal aangemelde mannen is in vergelijking met vorig jaar verdubbeld; van 113 in 2010 naar 226 in 2011. De toename van (mogelijke) mannelijke slachtoffers is vooral te vinden in de overige uitbuiting.


CoMensha

Mijn droom werd een nachtmerrie ‘Gouden bergen werden me beloofd. En daar droomde ik van. Samen met mijn ouders, drie broers en twee zussen leefde ik in Polen in grote armoede. Iedere dag was het weer de vraag of er de volgende dag voldoende brood was voor ons gezin. Dus toen twee oudere vrienden me vertelden over werk in Nederland, twijfelde ik geen moment. Ik wilde goed geld verdienen, zodat ik voor ons gezin kon zorgen. Ik wilde mijn ouders, broers en zussen helpen, en daarom waagde ik de stap. In Nederland zou ik veel geld gaan verdienen, zo werd me verteld. Genoeg om ook wat naar huis te kunnen sturen. Mijn vrienden boden aan me te helpen met de reis naar Nederland en een aanstelling in de landbouw daar. Ik stemde toe, al moest ik er best veel geld voor betalen. Maar, zeiden ze, ik zou het heel snel terugverdienen. Het grote geluk kon beginnen… Samen met twaalf andere Polen reisde ik in een truck naar Nederland. Mijn papieren moest ik afgeven aan mijn vrienden. Eenmaal in Nederland liep alles anders dan verwacht. Mijn vrienden bleken ineens niet meer zo aardig en de Nederlandse werkgever was vreselijk. Het bleek allemaal één groot complot te zijn. Ik maakte lange dagen - soms wel 16 uur per dag - mijn slaapplek deelde ik met zes anderen en de kamer was vies en klein. Het eten dat ik kreeg was weinig en smerig. Mijn salaris moest ik bijna helemaal inleveren; voor de huur van de kamer en het eten, werd gezegd. Mijn droom werd een nachtmerrie. Met hulp van anderen wist ik te ontsnappen. Ik werd opgevangen en kon mijn gewone leven weer oppakken. In Polen.’ Andrzej (26 ) - Polen


|

17

Postcodeloterij geeft € 500.000,- voor cliënt volgsysteem slachtoffers mensenhandel Een eigen cliëntvolgsysteem; dat was de wens van CoMensha. Dankzij de Nationale Postcodeloterij kan deze wens worden vervuld. Met een gift van 500.000 euro kan CoMensha dit systeem ontwikkelen en daarmee het werk voor slachtoffers van mensenhandel nog beter doen. Cliënten die hulp nodig hebben, komen straks beter in beeld.

Waarom een cliëntvolgsysteem? CoMensha wil een cliënt volgsysteem ontwikkelen dat alle instanties die zich bezighouden

De Nationale Postcodeloterij helpt goede doelen

met de belangen van slachtoffers mensenhandel ondersteunt bij de

De Nationale Postcode Loterij is opgericht om fondsen te

uitvoering van hun taken. Uiteraard gebeurt dit met inachtneming

werven voor goede doelen: de helft van elk verkocht lot gaat

van de wettelijke regels met betrekking tot de bescherming van

naar de goede doelen. De Nationale Postcode steunt goede

persoonsgegevens. Het doel van het systeem is om de slachtoffers

doelen op het gebied van mens en natuur. Dankzij 2,5 miljoen

van mensenhandel zo goed mogelijk te begeleiden zonder dat zij bij

deelnemers is er over 2011 een bedrag van 284 miljoen euro

verschillende instanties steeds opnieuw dezelfde moeilijke vragen

te verdelen onder meer dan 85 organisaties. De Nationale

moeten beantwoorden. Het dergelijk systeem dat CoMensha dankzij

Postcode Loterij is een ‘mensenloterij’. Het gaat niet alleen om

de Nationale Postcode Loterij kan ontwikkelen, geeft goede mogelijk

nummers, bedragen en prijzen. De ambassadeurs delen met

heden om zorgen hulpverlening efficiënt én op maat aan te bieden

plezier prijzen uit aan deelnemers, maar ook aan de goede

Ook maakt het systeem de toegang tot zorgen hulpverlening voor

doelen. Caroline Tensen, Ruud Gullit en Martijn Krabbé zijn

de slachtoffers eenvoudiger, en het verbeteren het de kwaliteit van de

ambassadeurs van de postcodeloterij. Kijk voor meer info op

informatieverstrekking.

www.postcodeloterij.nl/Home.htm


CoMensha

Voordelen op een rij Het cliëntvolgsysteem is en blijft een hulp middel. Het is een hulpmiddel om data te verwerken, individuele trajecten te volgen en optimaal te communiceren in de bij de hulp verlening aan slachtoffers betrokken netwerken. Het cliëntvolgsysteem: • verhoogt effectiviteit en efficiëntie van werkprocessen • verbetert de interne samenwerking • professionaliseert informatievoorziening • bespaart tijd en kosten • verhoogt de kwaliteit en dienstverlening Alle relevante informatie Op dit moment werken alle organisaties die bij de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel betrokken zijn met verschillende systemen. Er is nergens één database met alle relevante informatie over het slachtoffer beschikbaar. Iedere instantie houdt in een ander systeem de ontwikkelingen bij. Veel informatie over de slachtoffers die van belang is voor het beter begeleiden en opvangen van deze mensen gaat zo verloren. CoMensha maakt, naast de drie Categorale opvanginstellingen waar slachtoffers mensenhandel kunnen worden geplaatst, gebruik van zo’n 60 andere opvanginstellingen waar zij regelmatig slachtoffers mensenhandel plaatst. De helpdesk is veel tijd kwijt met het zoeken naar een geschikte opvangplek voor en het (door)plaatsen van slachtoffers mensenhandel. Hiervoor is geen automatisch systeem voorhanden. Gebleken is dat de zoektocht varieert van een aantal uur tot een aantal dagen. CoMensha vindt het geweldig dat een aanzienlijk bedrag beschikbaar is gesteld. De Nationale Postcodeloterij is de grootste goededoelen loterij in Nederland. CoMensha verwacht in 2013 te kunnen werken met het cliëntvolgsysteem.


|

19

2

opvang Slachtoffers van mensenhandel hebben recht op opvang. In Nederland worden slachtoffers van mensenhandel opgevangen in de Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel (COSM) en in de vrouwen- en maatschappelijke opvang. CoMensha voert de regie op de eerste plaatsing van (mogelijke) slachtoffers in de opvang. Daarna draagt CoMensha de cliënt over aan de zorg/regiocoördinator. Deze coördinator zorgt vervolgens voor de benodigde hulpverlening voor de cliënt en –in samenwerking met CoMensha- voor doorplaatsing. In regio’s zonder zorg/ regiocoördinator blijft CoMensha de regie voeren op het door plaatsen en het coördineren van de hulpverlening. De rol van CoMensha verschilt per soort opvang. CoMensha is plaatsingsbevoegd in de categorale opvang en voert de regie over de plaatstingen. Bij de vrouwen- en maatschappelijke opvang bemiddelt CoMensha voor een plaats.


|

21

Cijfers

Verzoeken tot opvang CoMensha kreeg in 2011 280 keer een verzoek om opvang te zoeken voor aangemelde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel.

De aanmeldingen van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel vallen uiteen in drie categorieën:

Eerste opvang 2011 (het betreft hier uitsluitend de eerste opvang na Registratie Aanmeldingen van (mogelijke) slachtoffers die geen

aanmelding van cliënten)

hulp- of adviesaanvraag in zich hebben, maar wel geregistreerd

Mannen Vrouwen

worden om een beeld te krijgen van de aard en omvang van de

Geplaatst in opvang

40

77

groep slachtoffers.

Geplaatst in Categorale Opvang Slachtoffers

13

80

Mensenhandel (COSM)* Registratie en Opvang Aanmeldingen van (mogelijke) slachtoffers

Opvang niet meer nodig, cliënt heeft zelf

die een opvangplaats nodig hebben. CoMensha bemiddelt in het

onderdak gevonden

11

vinden van een plek en coördineert de begeleiding. Dit is inclusief de

Cliënt is vertrokken voordat opvang -

werkzaamheden ten behoeve van cliënten die in voorgaande jaren

gevonden was (MOB)

als nieuw zijn geregistreerd.

28 6

Nog geen plek gevonden

5

6

Cliënt is op een noodbed geplaatst, omdat

1

13

Registratie, Informatie en Advies Het registeren van vragen

geen geschikte plek gevonden kon worden.

van hulpverleners, politie en particulieren over een aspect van de

Cliënt is op een later tijdstip doorgestroomd

begeleiding of situatie van een slachtoffer. Het betreft hier vragen

naar een opvanginstelling

over cliënten die niet in de opvang verblijven, maar zelfstandig

Totaal

70 210

wonen. CoMensha doet voor deze cliënten vaak ook de regio coördinatie. *H et gaat hier om cliënten die in 2011 zijn aangemeld en ook in Categorie aanmelding

2011 voor eerste opvang in de COSM zijn geplaatst. Het totale

2011 2010 2009

aantal cliënten dat in 2011 in de COSM is geplaatst, is hoger dan

Registratie

817 626 593

het hierboven genoemde aantal. Er zijn in 2011 ook cliënten in de

Registratie en Opvang

280

226

201

COSM geplaatst die al in 2010 waren aangemeld, en sindsdien op

Registratie, Informatie en Advies

125

141

115

de wachtlijst stonden of op een noodbed verbleven. Ook zijn er in

Totaal

1222 993 909

2011 cliënten aangemeld die pas in 2012 konden worden geplaatst. Deze cliënten stonden nog op de wachtlijst of verbleven op een

De categorie Registratie en Opvang is sterk gestegen in 2011. CoMensha heeft voor 280 cliënten een opvangplek gezocht. Dat zijn er 54 meer dan in 2010. Ondanks het bestaan van de categorale opvang, was het ook in 2011 moeilijk om voor iedere cliënt een geschikte opvangplek te vinden.


CoMensha

noodbed in afwachting van plaatsing in de Categorale Opvang.

39 cliënten hebben uiteindelijk afgezien van opvang. CoMensha heeft voor deze groep echter wel inspanningen geleverd. Deze cliënten zijn op een wachtlijst geplaatst omdat de COSM en andere plekken vol zaten. Als een geschikte plek vrijkomt neemt CoMensha contact op met de cliënt. Deze 39 cliënten hebben echter op dat moment aan gegeven geen behoefte meer te hebben aan een opvangplek. Opvanginstellingen Veel (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel worden geplaatst in de categorale opvang slachtoffers van mensenhandel (COSM). Echter: lang niet alle (mogelijke) slachtoffers vinden hier een plek, omdat de categorale opvang vaak vol zit. Ook gelden er toelatingscriteria waar niet alle (mogelijke) slachtoffers aan voldoen. CoMensha werkt daarom samen met een groot aantal instellingen voor vrouwen– en maatschappelijke opvang. CoMensha heeft in 2011 (mogelijke) slachtoffers geplaatst in de volgende opvangvoorzieningen: Mannen ACM regulier

2

ArosA 4 Iriszorg 2 Jade COSM

13

Jade Zorggroep

1

Kessler Stichting

2

Kwintes 2 MOVEOO 1 Rimo 4 Stichting Toevluchtsoord

11

Tussenvoorziening

1

Verdihuis

1

Vieja Mannenopvang

1

Stichting Wende

7

Zienn 1 Totaal 53

Vrouwen ACM COSM 38 ACM regulier 8 Blijf Den Helder 1 Blijf Groep 2 Blijf van m’n Lijf (Mutsaersstichting) 1 Blijf van m’n Lijf Dordrecht 1 Emergis 4 Fier Fryslân 6 Geheim adres 1 Hera 7 Huize Agnes 2 Iriszorg 3 Jade Zorggroep 1 Kadera 1 Kompaan en de Bocht 2 Kwintes 2 Leger des Heils, Goodwillwerk, Den Haag e.o. 1 MOVEOO 1 Nidos Assen 2 PMW COSM 42 Rosa Manus 2 SHOP 6 Sisters of Charity 1 SOMIK 1 TerWille 1 Stichting Toevluchtsoord 5 Tussenvoorziening 2 Verdihuis 1 Vieja Crisisopvang 2 VieJa Utrecht 1 Vluchtheuvel crisisopvang 1 Vrouwenopvang Centrum Midden-Holland 1 Stichting Wende 2 Het Wieckerhoes 2 Xonar 1 Zienn 1 Zorgcentrum met geheimadres in Noord Nederland 1 Totaal 157


|

23

Wachtlijst structureel hoog CoMensha is sinds lange tijd genoodzaakt te werken met een wacht lijst voor eerste opvang. Bij de start van de categorale opvang (COSM) in 2010 is er korte tijd geen wachtlijst geweest. Wachtlijst 2011 30 25 20 15 10 5

J Au uli gu Se stus pt em be Ok r to No ber ve m De ber ce m be r

ni Ju

il

ei M

Ap r

i

aa M

ar

i

ru

ar nu

Fe b

Ja

rt

0

Het aantal (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel op de wacht lijst is gedurende 2011 gestegen en lijkt structureel hoog te blijven. Het tekort aan opvangplekken kost veel inspanning en levert voor alle betrokken partijen veel frustraties op. De lange wachtlijst is voor CoMensha aanleiding geweest om eind 2011 tijdens een algemeen overleg in de Tweede Kamer extra aandacht te vragen voor een structurele oplossing van het tekort aan opvangplekken.


CoMensha

Misschien moet ik me er maar gewoon bij neerleggen ‘Sinds een aantal jaar woon ik samen met mijn man en dochter in Nederland. Het leven in Bulgarije was zwaar voor ons, we maakten onderdeel uit van een culturele minderheid en werden daarom erg gediscrimineerd. In Nederland hoopten we op een betere toekomst. Ik wilde aan het werk en via een Bulgaarse tussenpersoon kreeg ik schoonmaakwerk aangeboden. Al snel bleek dat ik bijna de helft van mijn inkomsten aan hem moest afstaan. Hij bemiddelde voor mij, dus ik was hem geld schuldig, zo zei hij. Maar in werkelijkheid deed hij niets voor me. Toch dwong hij me om te betalen. Ook als ik op vakantie ging, moest ik hem blijven betalen. Dat maakte het zwaar voor me. Ik kon bijna geen tijd doorbrengen met mijn gezin en ik was continu bang. Bang dat ze mijn dochter iets zouden aandoen als ik niet op tijd betaalde. Toen ik de tussenpersoon na drie jaar vertelde dat ik hem niet meer wilde betalen, heeft hij me vreselijk mishandeld. Voor mij was de maat vol; ik deed aangifte van afpersing en mishandeling. Of de situatie is veranderd? Nee. Ik ben nog steeds bang. Omdat iedereen in de Bulgaarse gemeen schap in Nederland elkaar kent is er bijna geen mogelijkheid om te ontkomen aan deze afpersing. Misschien moet ik me er maar gewoon bij neerleggen en blijven betalen.’ Natasja (43) - Bulgarije


|

25

CoMensha en Opvang

Doorstroom Na de categorale opvang stroomt een cliënt door naar opvang/huisvesting op maat. Er zijn verschillende mogelijkheden,

Categorale opvang als poort In de visie van CoMensha dient de

zoals specialistische opvang voor loverboys, de vrouwenopvang,

categorale opvang als centrale toegangspoort voor alle meerderjarige

maatschappelijke opvang, opname GGZ, begeleid wonen of een

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel en hun kinderen,

eigen woning - eventueel met ambulante begeleiding.

ongeacht hun nationaliteit. Deze toegangspoort is aanwezig op

De duur van het verblijf in de categorale opvang hangt af van de

meerdere locaties, verspreid over Nederland. In de categorale opvang

behoefte van de cliënt, maar is niet langer dan de bedenktijd duurt. Als

gelden geen beperkende toelatingscriteria. Alle mogelijke slachtoffers

bijvoorbeeld snel duidelijk is dat het om een slachtoffer van loverboy

van mensenhandel zijn welkom - of ze nu wel of niet willen mee

technieken gaat, dan is het in sommige gevallen al mogelijk om na

werken aan het strafrechtelijk onderzoek, een eerdere asielprocedure

enkele uren door te stromen naar specialistische opvang. Indien er

hebben gehad, uit de prostitutie of de landbouw komen of te maken

sprake is van psychiatrische en/of psychologische problemen en uit de

hebben gehad met loverboytechnieken.

diagnostiek blijkt dat opname in de GGZ of GGZ behandeling nodig is, dan duurt dit traject langer. De voorbereidingen om opgenomen te

De categorale opvang is belangrijk om meerdere redenen. Ten eerste

worden en het regelen van de indicatiestelling kosten tijd. Het is dus

is het van belang om cliënten snel en veilig te plaatsen in een

van essentieel belang dat de categorale opvang onderdeel is van een

omgeving met hulp en begeleiding op maat. Naast speciale

groter geheel aan opvangvoorzieningen.

deskundigheid op het gebied van hulpverlening is het belangrijk dat ketenpartners, zoals advocaten of slachtofferhulp, ondersteuning Rijksverantwoordelijkheid Categorale opvang met diagnostische

bieden.

mogelijkheden voor slachtoffers mensenhandel is een eerste verant woordelijkheid van de rijksoverheid. Het gaat om landelijk breed Behoeften cliënt centraal Tijdens de eerste opvangperiode kunnen

toegankelijke opvang. Veiligheid voor slachtoffers, rust, nadenken en

de behoeften van de cliënt in kaart worden gebracht. Op basis van

herstel - gekoppeld aan de bedenktijd - staan centraal.

specifieke expertise wordt, samen met de cliënt, onderzocht wat hij of zij nodig heeft: terugkeer naar het land van herkomst, doorstroom naar een andere opvangvoorziening (bijvoorbeeld: specialistische

Gemeentelijke verantwoordelijkheid De opvang op maat na de

opvang voor loverboys of huisvesting), psychische begeleiding,

categorale opvang is een verantwoordelijkheid die moet vallen onder

opname in GGZ, begeleiding naar werk, et cetera. Minimale voor

de reikwijdte van de WMO.. Via het gemeentefonds wordt hiervoor

zieningen als bed, bad en brood zijn onvoldoende. Uitbreiding met

geld beschikbaar gesteld. De centrumgemeenten zijn, samen met

de mogelijkheid tot diagnostiek en indicatiestelling is nodig. Niet

de vervolgopvang, verantwoordelijk voor voldoende aanbod van

iedereen hoeft hier aan mee te werken, maar de mogelijkheid moet

geschikte (vervolg)opvangplekken. Prestatieafspraken tussen

er wel zijn. Lees verder op pagina 28 >>


CoMensha

De Helpdesk:

toegang tot CoMensha

Wie contact zoekt met CoMensha krijgt vaak als eerste de helpdesk aan de lijn - hét visitekaartje van de organisatie. Laurens Graven werkt sinds 2011 bij CoMensha, eerst als consulent mensenhandel op de helpdesk en vanaf begin 2012 als coördinator. Hij kijkt terug op 2011 en blikt kort vooruit naar 2012.

‘We hebben dagelijks contact met onze ketenpartners’, vertelt

Front én Back

Laurens. ‘Onze helpdesk is de hele dag bereikbaar voor informatie,

Per 1 oktober 2011 zijn de werkzaamheden van de helpdesk gesplitst

advies en aanmelding van slachtoffers van mensenhandel. We

in een Front-Office en een Back-Office. ‘Hiermee hebben we een

verzorgen de registratie en intake van de aangemelde slachtoffers en

professionaliseringsslag gemaakt’, zegt Laurens. ‘Door de Front- en

zoeken als dat nodig is naar adequate opvang.’

Back-Office te scheiden, kunnen we (cliënt)vragen efficiënter en effectiever afhandelen. De meer directe hulp -en opvangvragen

Het aantal aanvragen voor opvang steeg in 2011 enorm: het waren

worden behandeld door de Front-Office. Hier ligt het accent op

er 54 meer dan in het voorgaande jaar. Laurens: ‘Dat betekent dat

snelle plaatsing van de aangemelde slachtoffers en online beant

er ook steeds vaker een beroep op ons wordt gedaan. En daarin

woording van de vragen.’

doen we wat we kunnen. Hoewel er meer opvangplekken bij zijn gekomen, is het nog lang niet genoeg; een structurele oplossing

Begin 2012 heeft CoMensha een start gemaakt met de evaluatie

voor het opvangprobleem ontbreekt. Dat maakt het soms lastig.

van de Back- en Front-Office. Laurens: ‘Hiermee willen we de werk

Instanties tonen steeds vaker onbegrip en soms staan we met de rug

processen in 2012 nog efficiënter en effectiever uitvoeren. Ons

tegen de muur. Gelukkig bundelen we onze krachten ook om samen

motto? Professionals werken met professionals. CoMensha werkt met

tot een oplossing te komen. Zo heeft de Landelijke Expertgroep

jou!’

Mensenhandel (LEM) vorig jaar een brief aan de Task Force gestuurd waarin zij aangeeft ook last te hebben van het tekort aan geschikte opvangplekken. Dat dit zo onder de aandacht werd gebracht, was voor ons erg belangrijk. Het is een gezamenlijk probleem waar slachtoffers mensenhandel, CoMensha, de politie en hulpverlening last van hebben.’


|

27

Rijk en gemeenten over de vervolgopvang voor slachtoffers van mensenhandel zijn hierbij leidend en moeten er voor zorgen dat de

Categorale opvang voor slachtoffers mensenhandel

kosten voor opvanginstellingen gedekt zijn, er voldoende aanbod is en er geen wachtlijsten ontstaan.

In juni 2010 is de categorale opvang voor slachtoffers mensenhandel (COSM) van start gegaan. Het gaat om een pilot van twee jaar die loopt tot medio 2012 en daarna verlengd wordt. In 2011 heeft

Grote groepen

CoMensha een jaarrapportage ‘Ervaringen, bevindingen en aan bevelingen’ uitgebracht, waarin het eerste jaar van de pilot wordt

CoMensha krijgt steeds vaker te maken met grote groepen

geëvalueerd.

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. Deze groepen slachtoffers worden aangetroffen tijdens een inval of actie van politie

De belangrijkste bevindingen en aanbevelingen:

en de Inspectie SZW. CoMensha wordt vaak voor een dergelijke actie gebeld met de vraag of zij de opvang en hulpverlening kan

Bevindingen

coördineren en regelen. Grote acties komen zowel in de prostitutie

• De COSM’s hebben een bezettingsgraad van 100%. Hiermee voorzien ze in de behoefte aan (gespecialiseerde) opvang voor

branche als in andere sectoren voor.

slachtoffers mensenhandel. Echter, door het ontstaan van een wachtlijst is de behoefte aan opvangplekken nog altijd groter dan

Vanwege het hoge aantal (mogelijke) slachtoffers dat een actie kan

het aanbod.

opleveren, kunnen opvang en begeleiding niet op de reguliere manier worden aangeboden. Grote groepen zijn uitgesloten voor

• Uit cijfers blijkt dat de behoefte aan (gespecialiseerde) opvang groter is geworden en nog steeds groeiende is.

opname in de categorale opvang.

• Deskundig personeel is noodzakelijk voor kwalitatief goede zorg aan slachtoffers.

Het opvangen van een groep vraagt dus om een andere werkwijze; buiten de gebruikelijke structuren. Dit betekent echter ook dat de

• De doelgroep kent een enorme diversiteit in achtergrond, problematiek en behoeftes.

opvangplaatsen en bijbehorende begeleiding niet in aanmerking komen voor de gebruikelijke financiële structuren. Het was in 2011

• De COSM’s hebben niet voldoende middelen om de verschillen in doelgroep van passende zorg en begeleiding te voorzien; zo blijkt

van belang dat de gemeente garant stond voor deze kosten.

uit de procesbeschrijving van de COSM’s.

In 2011 hebben de politie en de Inspectie SZW in totaal 17 grote acties gehad. Bij deze acties werden gezamenlijk meer dan 173

• In veel centrumgemeenten is geen regiocoördinatie aanwezig.

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangetroffen.

• In veel regio’s is geen ketennetwerk mensenhandel. • Instroom van slachtoffers mensenhandel blijft problematisch en ook de doorstroom naar andere locaties is onvoldoende geregeld. Lees verder op pagina 31 >>


CoMensha

Actie

Doubletstraat

Een van de bekendste en grootste acties ooit was de actie van de Nationale Recherche april 2011 in de Doubletstraat in Den Haag. In totaal werkten er 350 politiemensen uit diverse regio’s en 50 ambtenaren van de gemeente mee. Mensenhandelexpert Henk Werson van de Nationale Recherche en Tamara van CoMensha waren bij de voorbereidingen én op de dag zelf aanwezig.

Henk: ‘We zijn een aantal weken voor de actie met verschillende

Tamara: ‘Vertrouwen is inderdaad waar het om gaat. Je wilt niet te

partijen om tafel gaan zitten om medewerking te vragen. We hebben

veel mensen op de hoogte stellen, maar ook wel weer genoeg om

CoMensha hiervoor benaderd en partijen als de advocatuur, de GGD

wat te kunnen regelen. Wij hebben samen met Fier Fryslân, MJD

en de gemeente.’

Groningen en Jade bijvoorbeeld gezorgd voor bedden, hulpverleners en zaken als voldoende eten en drinken.’

Tamara: ‘Tijdens de voorbereidingen hebben we verschillende scenario’s met elkaar doorgesproken en bekeken wat nodig was.

Henk: ‘De gemeente Den Haag heeft in dit geval een garantverklaring

Wij moeten bijvoorbeeld van te voren weten hoeveel mensen er

voor de kosten afgegeven. Erg belangrijk omdat je zonder die

zijn, of het om mannen of vrouwen gaat, zijn er kinderen bij, welke

verklaring geen opvang kunt regelen. Ook als er uiteindelijk geen

nationaliteiten, enzovoorts.’

slachtoffers zijn, maak je kosten. Iedere gemeente heeft een zorg plicht aan burgers die dat nodig hebben en die op hun grondgebied

Henk: ‘De hulpverlening moet voorbereid zijn, want ik begrijp heel

wonen, werken of verblijven. De gemeente Den Haag heeft dit uit

goed dat het onmogelijk is om op de dag zelf 20 bedden ergens

stekend gedaan.’

uit de kast te trekken, maar het is voor ons soms moeilijk om vooraf aan te geven om hoeveel mensen het gaat. In dit geval moest er,

Tamara: ‘Voor 2012 zijn wij bezig met een draaiboek grote groepen. In

gelet op de omvang, heel veel geregeld worden. Vertrouwen tussen

eerste instantie is dit draaiboek bedoeld voor acties van de Inspectie

organisaties staat hierbij centraal. Niemand mag informatie lekken; de

SZW, maar ik hoop dat we het ook kunnen inzetten bij acties in de

grootschalige actie moet geheim blijven.’

prostitutiesector. De ervaringen die wij hebben opgedaan in de Doubletstraat zijn hierin verwerkt. Deze actie was bedoeld om helder inzicht te krijgen in de structuren en organisaties achter de vrouwen die onder barre omstandigheden hun werk moeten doen.’


|

29

‘Ik dacht dat Europa het paradijs op aarde was’ ‘Ik woonde samen met mijn familie in Guinee, maar toen ik op mijn 18e moest vluchten, verloor ik ze uit het oog. Via een kerkelijke instantie kwam ik in contact met een blanke vrouw. Zij bood me een betere toekomst in Europa. Ik kon in Frankrijk aan de slag als schilder, vertelde ze me. Dat leek me goed, ik had dit werk eerder gedaan. Bovendien dacht ik dat Europa het paradijs op aarde was. Veel mensen uit mijn omgeving vertelden prachtige verhalen over het leven in het Westen. In Frankrijk ben ik echter nooit geweest. Samen met de vrouw reisde ik naar Nederland, en daar aangekomen werd ik direct in een woning opgesloten. Er werd me verteld dat ik een schuld moest afbetalen voor alle kosten die gemaakt waren om mij naar Europa te laten komen. Ik dacht dat ik dit door het werk als schilder kon terug betalen, maar weer bleek alles anders: ik werd gedwongen om seks te hebben met andere mannen. De blanke vrouw zorgde voor de klanten en ontving de inkomsten, ik kreeg niets. Op een dag ben ik gevlucht. In paniek ben ik een politie bureau binnengerend, met niets anders dan de kleding die ik droeg. Na gesprekken met de politie kwam ik in een opvang terecht. Ik moet nog nadenken over of ik aangifte wil doen of niet. Ik schaam me en vind het moeilijk om te praten over wat er is gebeurd. Ik ben bang, heb last van nachtmerries en ik mis mijn familie verschrikkelijk. Toch durf ik nu een beetje vooruit te kijken. Hier in de opvang helpen ze me met mijn trauma’s, ze steunen me. Wat ik graag wil? Voetballen en Nederlandse les volgen.’ David (22) - Guinee


CoMensha

Aanbevelingen

Uitgangspunten voor ieder netwerk zijn:

• Centrale verantwoordelijkheid van het rijk bij eerste opvang.

• De doelgroep betreft slachtoffers van mensenhandel,

• Verspreiding van COSM’s door het hele land. • Oorspronkelijke bedoeling om categorale opvang uit te breiden met diagnostiek dient onderzocht te worden. • Brede instroom van doelgroep; brede formulering van opnamecriteria. • Bed-bad-brood is niet voldoende; COSM’s dienen gefaciliteerd te worden om maximale zorg aan slachtoffers te kunnen verlenen. • Extra aandacht voor doorstroom. Het hele traject van instroom

ongeacht leeftijd, geslacht, nationaliteit en sector waarin de uitbuiting heeft plaatsgevonden. • Het is noodzakelijk om samenwerking en afstemming tussen betrokken partners te organiseren, te optimaliseren en te coördineren en gegevensuitwisseling mogelijk te maken. • De diverse betrokken professionals werken met elkaar samen. (Denk aan: politie, gemeente, opvanginstellingen,

tot doorstroom dient helder te zijn. Op dit moment ligt de nadruk

OM, IND, CoMensha, Bureau Jeugdzorg, Voogdij

vooral op de instroom; de doorstroom stagneert. Er moeten op

instellingen, Slachtofferhulp Nederland, GGD, VVN,

korte termijn bindende afspraken worden gemaakt. • Elke regio dient een coördinator te hebben. • Versterken en intensiveren van de samenwerking met ketenpartners. • Eén cliëntvolgsysteem invoeren, ofwel de systemen op elkaar afstemmen, zodat iedereen altijd voorzien is van de meest recente ontwikkelingen van een cliënt. Op dit moment zijn we onnodig veel tijd kwijt met administratieve handelingen.

advocatuur, ISZW en RIEC.) • Er wordt ingezet op voldoende opvangcapaciteit in de regio. • De door- en/of uitstroommogelijkheden zijn geborgd. • De definitie van mensenhandel als verwoord in artikel 273f WvSr wordt gehanteerd. • Er is een regiocoördinator aangesteld die de activiteiten van de betrokken partners binnen het samenwerkings verband coördineert. • De centrumgemeente of het RIEC neemt de ketenregie op

Regionale samenwerkingsverbanden: het ideale netwerk

• CoMensha werkt regio-overstijgend en vervult een

CoMensha streeft naar een landelijke dekking van regionale

• Er is een gegevensuitwisselingsconvenant waarin de

zich. onafhankelijke linking pin functie.

samenwerkingsverbanden met een uniforme werkwijze. Landelijke dekking is een hele belangrijke voorwaarde om goede opvang en hulp aan slachtoffers te garanderen. Door een effectieve regionale

meldplicht wordt gedefinieerd. • CoMensha draagt bij aan kennisoverdracht en bevordert deskundigheid.

samenwerking, leggen we bovendien signalen en trends met betrekking tot mensenhandel en slachtoffers bloot.


|

31

Landelijke ondersteuningsfunctie CoMensha vervult een landelijke ondersteuningsfunctie. Ketenpartners worden verbonden en ondersteund in de samenwerking rondom de aanpak van mensenhandel en de ondersteuning van slachtoffers. Om het landelijk beeld zo getrouw mogelijk weer te kunnen geven hecht CoMensha grote waarde aan het bedienen van alle slachtoffers van mensenhandel en een optimale samenwerking tussen het landelijk coördinatiecentrum en de regio’s. Ook de onafhankelijke positie van regiocoördinatoren is voor CoMensha een belangrijk punt.

De regiocoördinator Slachtoffers en betrokken professionals kunnen binnen hun eigen regio een beroep doen op de regio coördinator. Deze professional heeft een onafhankelijke, regionale functie, signaleert knelpunten en trends en draagt oplossingen aan. De regiocoördinator voert intakegesprekken met in de regio gehuisveste/verblijvende slachtoffers, stelt vast welke trajecten lopen of opgestart dienen te worden en maakt een plan van aanpak op maat. Daarnaast organiseert hij of zij de benodigde ondersteuning, betrekt partners bij de casus en brengt een koppeling tot stand met de cliënt. CoMensha ontvangt van de regiocoördinator de verzamelde registratiegegevens en informatie.

Regiocoördinator Twente CoMensha is in 2008 werkgever geworden van de regio coördinator in Twente. De centrumgemeente Enschede financiert het salaris van de regiocoördinator, de onder steuning en de werkplek bij één van de ketenpartners in de regio.


CoMensha

‘Mijn kindje blijft me herinneren aan die afschuwelijke tijd’ ‘Mijn jeugd was erg zwaar, we waren arm en hadden totaal geen zekerheden. Toen mijn ouders overleden werd ik uitgehuwelijkt aan een man die 20 jaar ouder was. Ik wilde niet, vond het vreselijk, maar mijn oom dwong me ertoe. Nu mijn ouders niet meer leefden, had hij de zeggenschap over mij. Niet veel later overleed mijn man, waarop ik met zijn jongere broer moest trouwen. Toen ben ik gevlucht; ik was niet van plan nog eens tegen mijn wil in trouwen. In de stad kwam ik een blanke man tegen die me wilde helpen. Hij zei dat hij van me hield en dat we samen een mooie toekomst zouden hebben. Ik was dolgelukkig; eindelijk iemand die écht om me gaf. Hij nam me mee naar Nederland, maar eenmaal daar veranderde hij op slag. Ik moest seks hebben met zijn vrienden, en in de twee jaar die volgden werd ik iedere dag meerdere malen verkracht. Kans om te ontsnappen zag ik niet. Ik werd constant bewaakt en ik sprak geen woord Nederlands. Waar moest ik naartoe? Uiteindelijk raakte ik in verwachting van één van mijn verkrachters. Toen ik hierdoor niet meer kon werken, werd ik op straat gezet –zes maanden zwanger. Hij zette me met al mijn spullen af bij een groot station. Ik wist niet wat ik moest, maar uiteindelijk ben ik naar de politie gegaan. Zij hebben me naar een opvang gebracht. Nu mijn kindje er is, vind ik het erg moeilijk. Ik hou van hem, maar hij blijft me herinneren aan alle afschuwelijke dingen die ik heb meegemaakt. Wie de vader is, weet ik niet. Dat zal ik waarschijnlijk nooit weten. Ik heb last van depressies, ben bang om alleen de straat op te gaan en voel me heel erg alleen. Het ergste van alles? Dat nog nooit iemand van me heeft gehouden om wie ik ben. Dat is moelijk.’ Joy (33) - Nigeria


|

33

De behoefte aan informatie over mensenhandel en over slachtoffers van mensenhandel groeit. Dit komt voort uit de toenemende politieke en publieke belangstelling voor dit belangrijke thema. CoMensha geeft voorlichting, training & advies en verschaft informatie aan zoveel mogelijk beroeps groepen over de verschillende aspecten van mensenhandel en de zorgketen voor de slachtoffers. Daarnaast levert CoMensha kennis en kunde en vervult het de rol van adviesorgaan voor beleids makers van verschillende ministeries en andere stakeholders.

advies

3


CoMensha


|

35

Land van herkomst:

Hongarije

CoMensha signaleert al enkele jaren een toename van het

aangifte tegen de dader. Genoeg stof om de problemen in het

aantal slachtoffers mensenhandel uit Hongarije. In 2011 heeft

mensenhandelbeleid en het gebrek aan kennis over Hongarije te

CoMensha 120 Hongaarse slachtoffers geregistreerd. Dit is meer

agenderen.

dan een verdubbeling ten opzichte van 2010. Reden voor Anna Sarbo, Hongarije specialist en consulent bij CoMensha, om

Bewustwording

onderzoek te doen naar Hongarije als land van herkomst. Begin

CoMensha kent inmiddels veel organisaties in Hongarije: kinder

2011 werd dit onderzoek gepresenteerd.

tehuizen, opvanginstellingen, het International Organization for Migration ( IOM), de Nederlandse ambassade en de tippelzone.

‘Het aantal slachtoffers mensenhandel uit Hongarije stijgt’, zegt

Anna: ‘We zijn overal geweest. En het mooie is dat de gevolgen

Anna Sarbo, ‘maar veel Nederlandse instanties hebben nog maar

van de reizen nu al zichtbaar zijn. Er is steeds meer aandacht in de

weinig kennis over Hongarije als herkomstland van slachtoffers van

media voor Hongarije, de Tweede Kamer heeft vragen gesteld en

mensenhandel. Dat moest anders, want de juiste kennis kan helpen

de minister van Veiligheid en Justitie heeft de kamer toegezegd

bij de begeleiding van Hongaarse slachtoffers, en dus ging ik namens

intensiever samen te gaan werken met Hongarije. Er komt een

CoMensha op onderzoek uit.’

speciaal programma.’ Anna verwacht in 2012 nog meer aandacht voor dit onderwerp. ‘En dat is goed. Ik denk dat er ook bewustwording

Uit Anna’s onderzoek bleek bijvoorbeeld dat prostitutie als een

in Hongarije zelf komt en dat wij daarin een rol gaan spelen. Er

mogelijke vorm van mensenhandel niet als zodanig in de Hongaarse

zullen verschillende projecten komen, waaronder politietrainingen

wetgeving is opgenomen. Anna: ‘Bij de wetshandhaving levert dit

en werkbezoeken. Je ziet dat Nederlandse organisaties wakker zijn

problemen op, omdat prostituees meestal niet worden gezien als

geworden: het thema Hongarije staat op de kaart.’

(mogelijke) slachtoffers van mensenhandel. Ze worden juist vaak gearresteerd, omdat ze zich niet aan de wettelijke voorwaarden van tippelen houden.’ Ook een belangrijk punt: van de Hongaarse

Om Nederlandse instanties tegemoet te komen, heeft

slachtoffers van mensenhandel is naar schatting 40 tot 80% Roma. ‘Zij

Anna een informatieve brochure ontwikkeld over Hongarije

hebben in Hongarije te kampen met veel integratieproblemen.’ En:

als herkomst land. Hierin zijn ook contactgegevens van

Hongaarse slachtoffers doen minder vaak dan andere nationaliteiten

Hongaarse instanties en relevante wetsartikelen opgenomen.


CoMensha

Begin 2012 is Anna met enkele CoMensha-collega’s, de politie en hulpverlening in Hongarije geweest. Van deze reis is een prachtig videoreisverslag gemaakt.


|

37

Loverboys what’s in a name? Loverboys zijn mensenhandelaren. Laten we geen mooi fictief onder

Gespecialiseerde zorg Diverse partijen geven aan dat er speciale

scheid maken tussen soorten daders die andere mensen uitbuiten.

aandacht moet komen voor deze groep jonge slachtoffers van

Loverboys zijn namelijk mensenhandelaren die vrouwen en/of

mensenhandel. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel, de Taskforce

mannen doelbewust emotioneel afhankelijk maken door allerlei

Mensenhandel, CoMensha, ECPAT/Defence for Children, KLPD, Stop

mooie beloftes te doen. Ze spelen in op het gevoel van het slacht

Kindermisbruik en Fairwork willen dit allemaal. Ook de UN rapporteur

offer en dringen zo het hart van iemand binnen. Het slachtoffer denkt

on Trafficking in Persons en de Europese Unie vinden dat er speciale

gewoon een liefdesrelatie aan te gaan. De liefde zit bij de een en

opvang, begeleiding en aandacht nodig is.

bij de ander is alleen sprake van een drang naar geld en macht. Het slachtoffer komt in de greep van de loverboy. De manieren waarop

Een goed voorbeeld van gespecialiseerde zorg voor slachtoffers

dit gebeurt zijn dwang, (dreiging met) geweld, afpersing, fraude, mis

van loverboys is Asja. Asja is een vluchthaven van Fier Fryslân voor

leiding, misbruik van overwicht of misbruik van een kwetsbare positie

meiden t/m 23 jaar die aan hun mensenhandelaar hebben weten

van deze vrouwen of mannen.

te ontsnappen. Het is een opvanghuis dat gedurende 2 tot 4 weken crisisopvang biedt aan slachtoffers van jeugdprostitutie en de

Hoeveel slachtoffers van loverboys zijn er? Er is geen zicht op de

mogelijkheid geeft voor een time-out. Naast de crisisopvangvoor

omvang van de loverboysproblematiek in Nederland. Niemand weet

ziening is Asja een woonvoorziening: cliënten die behoefte hebben

precies hoeveel slachtoffers deze moderne pooiers maken. Dat het

aan langer durend verblijf kunnen hier terecht voor maximaal 6

probleem groot is, weten we echter allemaal. De Inspectie Onderwijs

maanden. In Asja zijn in 2011 69 meiden opgevangen.

meldde dat gemiddeld een kwart van de scholen voor voortgezet onderwijs aangeeft last te hebben van loverboys: 25% van de vmboscholen, 11% van de havo/vwo-opleidingen en 22% van de scholen voor voortgezet speciaal onderwijs.

Fier Fryslân Fier Fryslân is een expertise- en behandel centrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties.

CoMensha wil alle slachtoffers van mensenhandel registreren, dus

Fier wil geweld in relaties voorkomen en stoppen en biedt

ook de slachtoffers van loverboys. In 2011 zijn er 242 (mogelijke)

hulp en behandeling bij de gevolgen van dit geweld.

slachtoffers van loverboytechnieken geregistreerd; waarschijnlijk

Fier helpt slachtoffers, getuigen én plegers van huiselijk

is het werkelijke aantal hoger. De melding van slachtoffers van

geweld, jeugdprostitutie of eergerelateerd geweld. Waar

loverboytechnieken aan CoMensha is nog niet goed. Niet alle

nodig zorgt Fier voor veilige opvang. Fier coördineert het

instanties die met (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken in

Netwerk Mensenhandel Friesland en is verantwoordelijk voor

aanraking komen melden bij CoMensha. CoMensha wil dan ook dat

het casemanagement van buitenlandse slachtoffers van

de meldplicht naar alle deze instanties wordt uitgebreid.

internationale mensenhandel die worden aangemeld bij het netwerk. Zij kunnen ook bij Fier terecht voor ambulante hulp. AANTAL CLIËNTEN 2011 Aantal mannen Aantal vrouwen Aantal trajecten zorgcoördinatie


CoMensha

19 56 128

CoMensha & FairWork In Nederland zijn CoMensha en FairWork de twee belangrijkste

ineen. Jerrol: ‘We worden allebei vaak gevraagd door professionals om

en grootste NGO’s die zich bezighouden met de aanpak

voorlichting en training te geven over bijvoorbeeld signalen mensen

van mensenhandel. Beide organisaties zijn betrokken bij de

handel, de B9 regeling of interculturele communicatie. Door krachten

begeleiding, opvang en hulpverlening aan (mogelijke) slachtoffers

te bundelen kunnen we een beter aanbod ontwikkelen.’ ‘Precies’, zegt

van mensenhandel. Iedere organisatie heeft haar eigen rollen

Sandra. ‘FairWork is sinds oktober 2011 opgenomen in het Centraal

en kerntaken, maar ze vullen elkaar goed aan. Ook op het

Register Kort Beroeps Onderwijs (CRKBO). Dit betekent dat onze

gebied van training, voorlichting, deskundigheidsbevordering

trainingsactiviteiten officieel erkend zijn als beroepsonderwijs voor het

van professionals zijn er veel raakvlakken en daarom: veel

werkveld. Dat biedt natuurlijk mogelijkheden.’

samenwerkingsmogelijkheden. De trainers van FairWork zijn in 2011 begonnen met het opleiden van CoMensha en FairWork maakten in 2011 een mooie verdiepingsslag

CoMensha-medewerkers, en om professionals kennis te laten maken

met elkaar. Manager van CoMensha, Jerrol Marten is enthousiast: ‘We

met het gezamenlijke trainingsaanbod is op 20 oktober een ‘proeverij’

zijn begonnen met het op elkaar afstemmen van werkzaamheden. We

van trainingen georganiseerd. Bijna 100 professionals die werken met

hebben een inventarisatie gemaakt en gekeken waar we elkaar kunnen

slachtoffers van mensenhandel (denk aan: hulpverleners, politie, detentie

aanvullen.’ Sandra Claassen, directeur-bestuurder FairWork: ‘Er is altijd veel

personeel en marechaussee) maakten kennis met de verschillende

contact geweest tussen onze organisaties - we deden al veel samen -

trainingen. Deelnemers leerden hun kennis van het werken met slacht

maar in 2011 zijn we nog concreter geworden. Daar ben ik erg blij mee.’

offers van mensenhandel om te zetten naar vaardigheden. Gedurende de

CoMensha sloot zich in mei aan bij het jaarlijkse Festival voor slachtoffers

dag zijn er drie workshoprondes gegeven. Het programma was een weer

mensenhandel, door FairWork al voor de achtste keer georganiseerd.

gave van de nieuwe trainingsgids die FairWork en CoMensha presenteren.

Sandra: ‘Tijdens dit festival staan informatievoorziening en uitwisseling

Jerrol: ‘Door te investeren in trainingsvaardigheden kunnen we de kwaliteit

centraal. Deelnemers kunnen kiezen uit een groot aanbod van work

van onze voorlichtingen en trainingen verbeteren.’

shops zoals: mijn rechten in Nederland, zelforganisatie, yoga of dans. CoMensha was altijd al deelnemer aan het festival, maar dit jaar hebben we het gezamenlijk georganiseerd. Alle medewerkers van CoMensha

Mooie basis ‘We hebben in 2011 een mooie basis voor verdere samen

waren aanwezig en samen met medewerkers van FairWork hebben zij de

werking gelegd’, zegt Sandra. ‘We hebben ook gekeken of het mogelijk

logistiek verzorgd en een aantal workshops gegeven.’ Jerrol: ‘Het festival

is om gezamenlijk een methodologie te ontwikkelen voor hulpverlening

was een groot succes. De opkomst was enorm en mensen hebben echt

aan slachtoffers mensenhandel.’ ‘Dat plan krijgt in 2012 verder vorm’,

een goede dag gehad. Daar doe je het uiteindelijk voor.’

vult Jerrol aan. ‘Samen met verschillende opvanginstellingen gaan we kijken welke behoeften er zijn. We hebben een strategisch overleg in het leven geroepen waarin kennis en informatie samenkomen. CoMensha,

Beter aanbod Ook op het gebied van training, voorlichting en

FairWork, zorg/regiocoördinatoren en opvanginstellingen bundelen de

deskundigheidsbevordering sloegen CoMensha en FairWork de handen

krachten.’ Sandra: ‘En daarmee gaan we mooie resultaten bereiken!’


|

39

Mensenhandel in het

Caribisch deel

Vanaf 2007 is CoMensha actief op de verschillende Caribische

mensenhandel in het Caribische deel van het Koninkrijk. Dit hebben

eilanden van het Koninkrijk. Er zijn goede initiatieven en

we nodig om te bepalen wat er precies nodig is. Ten tweede willen

successen op het gebied van samenwerking, voorlichting

we op een verantwoorde wijze opvang voor slachtoffers mensen

en hulpverlening gerealiseerd. Ketenpartners zijn door

handel en slachtoffers van relationeel geweld tot stand te brengen.’

CoMensha geënthousiasmeerd om daadwerkelijk met elkaar samen te werken, en in 2011 heeft CoMensha een workshop

Het is zaak om financiering voor het onderzoek te vinden. Hiervoor

georganiseerd tijdens een expertmeeting op Sint Maarten.

benadert CoMensha een groot aantal stichtingen, particuliere

Goed nieuws. Echter, een duidelijk zicht op de aard en omvang

fondsen en instellingen die zich bezighouden met het Caribisch deel

van mensenhandel ontbreekt nog.

van Nederland. Jerrol: ‘CoMensha ziet de komende jaren een rol voor zich bij het helpen opzetten van geschikte opvang en het zorgen

‘Hoe het is gesteld met de aard en omvang van mensenhandel in het

voor deugdelijke registratie. Daar zijn we in Nederland goed in en die

Caribisch deel van het Koninkrijk is tot nu toe onvoldoende in kaart

kennis stellen we beschikbaar aan anderen.’

gebracht’, zegt Jerrol Marten, manager van CoMensha. ‘Dit blijkt ook uit de Amerikaanse Trafficking in Persons (TIP) rapportage van 2011. Hierin krijgt Curaçao de status van Tier 2 watchlist en Aruba die van Tier 2 (zie kader). De BES-eilanden zijn meegenomen als onderdeel van Nederland, maar er wordt duidelijk aangegeven dat er geen

TIER 1: landen die voldoen aan de door het Amerikaanse

gegevens zijn. Er zijn geen slachtoffers aangemeld, er lopen geen

ministerie van Buitenlandse Zaken opgestelde minimale

opsporingsonderzoeken en er zijn geen veroordelingen. Kortom: er is

standaard.

te weinig bekend om met goede aanbevelingen te komen.’

TIER 2: Landen die nog niet voldoen aan de minimale standaard, maar die wel voldoende hun best doen om maatregelen te nemen.

Onderzoek CoMensha wil hierin verandering brengen en heeft daar

TIER 2 watchlist: Landen die nog niet voldoen aan de

voor de samenwerking gezocht met Prof. Dr. Frank Bovenkerk en Drs.

minimale standaard, maar die wel hun best doen om

Carlos Erselina. Jerrol: ‘Besloten is om een gezamenlijk weten

maatregelen te nemen. In deze landen is het aantal

schappelijk onderzoek op te zetten. Het doel van het onderzoek is

slachtoffers mensenhandel groot. In vergelijking met

tweeledig: ten eerste is het noodzakelijk om wetenschappelijk

eerdere jaren is onvoldoende aangetoond dat de aanpak

onderbouwde gegevens te hebben over de aard en omvang van

mensenhandel is verbeterd.


CoMensha

‘Het aflossen van mijn schuld is het enige dat telt’ ‘Ik woon al vanaf 2000 illegaal in Nederland. Mijn paspoort is afgepakt door mijn mensenhandelaren, een gevaarlijke Chinese bende. Zij hebben voor mij de reis naar Nederland geregeld, een reis die weken duurde en erg zwaar was. Tijdens die reis werd ik steeds gedwongen om extra te betalen. Deed ik dat niet dan kreeg ik geen eten, zouden ze me ergens ‘halverwege’ achterlaten of me aangeven bij de politie. In Nederland wilde ik graag aan de slag in een Chinees restaurant en dat hebben ze voor me geregeld. Maar ik moest wel een grote schuld afbetalen. Daar ben ik nu al 7 jaar lang mee bezig; ik ben op de helft. Ik werk zes dagen per week, tien uur per dag, en van de 200 euro die ik hier per week mee verdien, moet ik 160 euro afstaan. Of ik nu wel of geen werk heb, die 160 euro moet ik betalen. Doe ik dat niet, dan doen ze mij of mijn familie in China iets aan. Dat maakt me bang. Naar de politie stappen durf ik niet, uit angst voor represailles. Mijn familie in China weet van niets. Ik heb ze beloofd om hen te onderhouden met mijn inkomsten hier. Ik wil ze niet lastigvallen met mijn problemen. Door het zware leven en zonder een vaste plek om te verblijven heb ik medische problemen gekregen. Soms heb ik pijn op mijn borst, maar naar de dokter durf ik niet. Ik ben bang om aangehouden te worden door de vreemdelingenpolitie. Eenmaal in vreemdelingendetentie zal ik niet meer in staat zijn om mijn schuld af te lossen. En over de gevolgen daarvan durf ik niet eens na te denken... Hoe ziek ik me ook voel, ik ga naar mijn werk. Het aflossen van mijn schuld is het enige dat telt.’ Chen (40) - China


|

41

Campagnes en media

‘Denk eens na over uitbuiting - Sluit je ogen niet voor mensenhandel’ worden publiek, politiek en instanties gewezen op het onzichtbare

CoMensha wil mensen bewust maken van het onzichtbare leed van

leed bij slachtoffers. Dit doen we elk jaar rondom 18 oktober, de dag

slachtoffers van mensenhandel. Uitbuiting komt vaker voor dan je

tegen de mensenhandel.

denkt en niet alleen in de seksindustrie. Ook in de bouw, de horeca, de landbouw en bij hulp van au pairs of schoonmakers, worden mensen

In 2011 is CoMensha gestart met een Social Media Campagne

uitgebuit. Deze moderne vormen van slavernij zijn dichterbij dan men

#sluitjeogenniet. Op de speciale actiewebsite, www.sluitjeogenniet.nl,

verwacht. CoMensha wil hiervoor aandacht blijven vragen. Dat doen we

wordt iedereen uitgenodigd om via een picbadge, e-cards, Facebook

met campagnes, door erover te schrijven en de publiciteit op te zoeken.

en Twitter mee te helpen de onzichtbaarheid van mensenhandel te stoppen. Iedereen die zich wil inzetten tegen mensenhandel, kan op deze website de actie steunen. Ter introductie van deze

Campagne CoMensha is in 2009 gestart met een jaarlijks terug

actie is een indringend filmpje gemaakt, met schokkende feiten en

kerende campagne om mensen bewuster te maken van de diverse

cijfers over uitbuiting. Cabaretier Viggo Waas heeft, net als vorig jaar,

soorten van mensenhandel en uitbuiting. Met behulp van de slogan

meegewerkt aan de actie.


CoMensha

Vind ons op Facebook

CoMensha 411

205 personen vinden CoMensha leuk

Tweets

1.641 912

@CoMensha

following

Sven

Josefien

Samantha

Rob

Liedeke

Veronika

Suzanne

Minke

Evelyn

Jasper

Estefania

Willem

followers

Volgen

20 december 2011

CoMensha 17 november 2011

De Joke Smit-prijs voor emancipatie is dit

Veel kranten en internetsites hebben gisteren

jaar toegekend aan Alle instellingen voor de

aandacht besteedt aan het door CoMensha

Vrouwenopvang in Nederland. http://bit.ly/

gesignaleerde tekort aan geschikte opvang

uQt2DE

plekken voor slachtoffers van mensenhandel o.a. Sp!ts, Metro, de Pers en de Telegraaf!

20 december 2011

Minister Ivo Opstelten (V & J) wil mensen handelaren en vooral zogenoemde loverboys

CoMensha 31 oktober 2011

strenger laten straffen. http://bit.ly/uXjfko

Vandaag staan 22 slachtoffers van mensen handel op de wachtlijst voor opvang. CoMensha

08 december 2011

heeft de Tweede Kamer hierover geïnformeerd.

De wachtlijst is al geruime tijd erg lang, het

Deze week is de begrotingsbehandeling van

aantal opvangplekken is ondanks de Categorale

Veiligheid en Justitie.

Opvang niet voldoende. 02 november 2011

CoMensha 14 oktober 2011

CoMensha en FairWork geven op 4 en 11

CoMensha verzoekt dringend de huidige

november voorlichting tijdens het jaarlijkse In

opvangcapaciteit structureel uit te breiden en

Flight Security Seminar op Schiphol.

maatregelen te nemen om de door- en uitstoom te bevorderen. De wachtlijst voor eerste opvang is op dit moment zo hoog dat vooruitlopend op

23 december 2011

de structurele oplossing, een tijdelijke oplossing

Doe mee met CoMensha en sluit je

nodig is: een noodfonds en het tijdelijk gebruik

ogen niet voor mensenhandel.

maken van leegstaande bedden bij het COA.

Kijk op www.sluitjeogenniet.nl


|

43

B

jaarverslag


CoMensha

bijlage


|

45

Organisatie Aantal medewerkers in dienst op 1 januari 2011: 13

7.66 FTE

Consulent mensenhandel

Aantal medewerkers in dienst op 31 december 2011: 19

3.34 FTE

Management en ondersteuning

0.44 FTE

Regiocoördinator mensenhandel

Raad van Commissarissen:

Directie: W.D. van Leeuwen Bestuurder a.i.

F.J. Paas

Voorzitter

J. Hekkers

R.G. Pols

Commissaris

D. Huisman

Commissaris, Vice-voorzitter

Directeur (in dienst per 1 september 2011)

J.A. Gortworst Wnd. Directeur (afgetreden per 1 september 2011)


CoMensha

Exploitatieoverzicht 2010 BATEN Projectinkomsten: Ministerie van Veiligheid en Justitie Directie Instrumentatie Rechtspleging en Rechtshandhaving 724.900 COSM

214.800

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Migratiebeleid

165.200

Overige projectinkomsten Gemeente Enschede: Zorgcoördinator

38.984

Postcodeloterij *

32.279

Som der Baten

1.176.163

LASTEN Personeelskosten 917.620 Afschrijvingen Materiële Vaste Activa

11.663

Overige Lasten

239.250

Som der Lasten

1.168.533

RESULTAAT 7.630 Financiële baten en lasten **

4.337

RESULTAAT BOEKJAAR VOOR BESTEMMING

11.967

Dotatie Reserve

11.967

RESULTAAT BOEKJAAR NA BESTEMMING

0

* De Nationale Postcodeloterij heeft een bedrag van € 500.000,- gedoneerd. Dit bedrag wordt grotendeels gebruikt in 2012 voor uitvoering project cliëntvolgsysteem. ** Financiële baten en lasten bestaan uit Giften en Trainingswerkzaamheden door medewerkers CoMensha.


|

47

48 | het gezicht van

CoMensha

Uitgave CoMensha Johan van Oldenbarneveltlaan 34-36 3818 HB Amersfoort T: 033 - 448 11 86 E: [email protected] www.comensha.nl/www.mensenhandel.nl/ www.sluitjeogenniet.nl Redactie Bas de Visser, Bernd Timmerman, Jerrol Marten en Tina Schuurmans Vormgeving en eindredactie Groot Haar + Orth, communicatie en creatie

De verhalen in dit jaarverslag zijn gebaseerd op ware gebeurtenissen. De namen en foto’s bij de verhalen zijn gefingeerd.


|

49

Het CoMensha jaarverslag is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van Google.org (via La Strada International).

het verhaal van CoMensha jaarverslag 2011

Recommend Documents