Het Rotterdams Startersboek gouden tips voor ondernemers
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
2
INHOUD
INHOUD
HET EERSTE IDEE
Inleiding
belangenbehartiging
voorbereiding
oriëntatie
EEN CONCREET PLAN
ondernemingsplan
marketing
regelgeving
gemeente
juridisch
huisvesting
financieel
stimuleringsregelingen
BEDRIJFSVOERING
personeel
algemeen
ADVIES EN COACHING
begeleiding
netwerken
mentorschap
Startersinitiatieven Het eerste idee – Oriëntatie – Voorbereiding – Belangenbehartiging Een concreet plan – Ondernemingsplan – Marketing – Regelgeving – Gemeente – Juridisch – Huisvesting – Financieel – Stimuleringsregelingen
4 11 11 12 20 26 37 38 42 46 54 66 72 80 88
Bedrijfsvoering – Algemeen – Personeel
97 98 102
Advies en coaching – Begeleiding – Netwerken – Mentorschap
111 112 124 130
Index
136
Literatuurlijst
140
Colofon
142
3
4
INLEIDING
inleiding
Inleiding Het Rotterdams Startersboek is de meest snelle
Kortom: een scala aan mogelijkheden die
en effectieve manier om alle informatie te vinden
een startende ondernemer kan gebruiken bij
voor een goede en succesvolle start van uw
een goede start van het eigen bedrijf.
bedrijf. Al sinds de eerste uitgave in 2001 geeft het Startersboek een zo compleet mogelijk
We wensen u veel plezier met het Rotterdams
overzicht van startersorganisaties en -initiatieven
Startersboek en hopen dat het een bijdrage
in Rotterdam. Handig als naslagwerk om snel
kan leveren aan de succesvolle start van uw
adressen, telefoonnummers, internetlinks en korte
onderneming!
inhoudelijke informatie per organisatie terug te vinden. De meeste starters leggen ongeveer dezelfde weg af. Het Startersboek volgt deze weg. Van het eerste idee naar een concreet plan, waarin alle fasen van het ondernemersplan doorlopen worden. Vervolgens komt de verdere bedrijfsvoering aan de orde, waarna er wordt afgesloten met adressen voor coaching en advies.
5
Vanuit ’t niets iets maken Rodney (35) en Clyde (35) eigenaars Chiq le Frique, hair nails beauty Jonker Fransstraat 120a, Rotterdam www.chiqlefrique.nl
Met eigen mensen en handen ‘Rodney is het creatieve kapperstalent.’ ‘Clyde is de zakelijke aanpakker.’ Samen hadden we al langer het idee om onze talenten samen te voegen in een kapperszaak. We zijn gaan rondrijden om een locatie te zoeken. Onze ambitie was om in het centrumgebied te zitten. We vonden dit pand, prima geprijsd. Met eigen mensen en handen hebben we de zaak ingericht. Slopen, bouwen, schilderen. Helemaal in de stijl die we samen bedacht hadden: chique en huiselijk, modern en warm. Slimme mix Ook over het publiek dat we wilden bereiken waren we het snel eens: mensen met europees
haar en mensen met black hair. Mensen die
Clyde
houden van luxe en schoonheid, hip en trendy.
eigenaar Chiq le Frique
Dat zie je aan de inrichting en dat zie je aan ons aanbod: hair, nails & beauty. Naar een goede nagelspecialiste zijn we nog op zoek. De schoonheidsspecialiste opereert zelfstandig. Het kapperswerk is Rodneys afdeling. Samen nemen we het personeel aan, regelen we de publiciteit en zetten we de grote lijn uit. Dat loopt helemaal gesmeerd. Over vijf jaar Over vijf jaar hebben we, naast Rodney, nog vier topkappers aan het werk. Daar zetten we op in. Eerlijk is eerlijk, extra goed personeel vinden, dat is een uitdaging apart. Je wilt toch dat je mensen creativiteit en kwaliteit combineren met klantvriendelijkheid en inzet. Maar goed, dat is precies wat het ondernemersschap mooi maakt. Je bouwt iets op vanuit het niets en dat is van joú.
‘Het mooiste van eigen baas zijn? Dat je je zaak kunt laten slagen op jóuw manier.’
HET EERSTE IDEE
Het eerste idee Het opzetten van een eigen bedrijf begint altijd met een eerste idee. U krijgt een briljante ingeving of ziet een gat in de markt. In dit eerste hoofdstuk staat een aantal organisaties vermeld die u helpen met uw eerste ideeën en gedachten. Algemene ‘meedenkers’ vindt u onder het kopje ‘Oriëntatie’, bij ‘Voorbereiding’ vindt u een aantal Rotterdamse opleidingsinstituten, mocht u een specifieke opleiding of cursus nodig hebben. Bij ‘Belangenbehartiging’ staat een aantal branche-organisaties op een rij, waar u onder meer voor branche-informatie terecht kunt.
11
12
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
Bibliotheek Rotterdam Bezoekadres
Hoogstraat 110 Rotterdam postadres
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
Handels- en InvesteringsCentrum (HIC) Marokko
Kamer van Koophandel, Overdracht/Overname
Kamer van Koophandel Rotterdam
Bezoekadres
Bezoekadres
WTC, Beursplein 37 3e etage, kamer 340 Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam
Postbus 22140 3003 DC Rotterdam
postadres
T 010 281 61 14
Postbus 30153 3001 DD Rotterdam
Bibliotheek Rotterdam is, ook voor startende ondernemers, de vindplaats voor informatie. Hoewel de zoekmachines op internet natuurlijk ook veel ontsluiten, biedt de bibliotheek met persoonlijke service die extra kwaliteit die vele klanten vragen. Denk daarbij aan advies over de collectie en doorverwijzing naar andere betrouwbare informatiebronnen. Naast een uitgebreide boekencollectie met veel naslagwerken en vakliteratuur over de meest uiteenlopende onderwerpen kunt u in de 24 Rotterdamse bibliotheken vaktijdschriften, kranten, databestanden en internet inzien.
Bibliotheek Rotterdam, publieksinformatie zie gemeente pagina 54
Fenedex zie begeleiding pagina 115
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Het HIC streeft het verbeteren van de mogelijkheden voor het Nederlandse Midden en Kleinbedrijf na, die gericht zijn op handel met en in Marokko. Voorts beoogt de onderneming de Nederlandse aanwezigheid in Marokko te verhogen teneinde nauwe handelsbetrekkingen met het land te realiseren. HIC Marokko werkt sinds april 2004 op formele wijze samen met het Marokko programma van Stichting IntEnt. Diensten van HIC Marokko: – Informatieverschaffing – Begeleiding – Match Making – Handelsmissies
F 010 414 57 54
f 010 414 57 54
f 010 205 32 51
[email protected] www.hic-marokko.nl
Postbus 450 3000 AL Rotterdam T 010 402 76 10
t 010 402 77 51 T 010 205 12 20/21
[email protected] www.bibliotheek.rotterdam.nl
postadres postadres
F 010 281 61 81
Bezoekadres
[email protected] www.kvk.nl Bij het kopen van een bedrijf gaat u niet over één nacht ijs. Om u tijdens en/of na het overdrachtsproces te helpen, biedt de KvK gratis begeleiding. U kunt in het begeleidingstraject op ons advies rekenen voor al uw vragen over strategische planning, financiën, juridische en fiscale aangelegenheden, personeelsmanagement en verandermanagement, marketing en relatiemanagement. Deelnemingsvoorwaarden: de overname moet maximaal een jaar geleden hebben plaatsgevonden, uw bedrijf heeft minder dan 50 werk nemers in loondienst, de overname kandidaat is minimaal 50% eigenaar van het bedrijf, de begeleiding mag plaatsvinden maximaal drie dagen in de periode voor de overname en minimaal 7 dagen na de overname, gedurende maximaal een jaar na de overname, de begeleiding kent een maximum van tien werkdagen, de begeleiding mag alleen plaatsvinden na opgave van zwaarwegende intentieverklaring, getekende koopovereenkomst.
[email protected] www.kvk.nl U kunt bij de afdeling Voorlichting terecht voor algemene informatie over het starten van een eigen bedrijf, bij de afdeling Handelsregister voor inschrijvingen. Bent u als starter al een stap verder en wilt u uw plannen eens doorspreken met een deskundige, maak dan een afspraak met één van de startersadviseurs. Een zogeheten maatwerkgesprek kost € 30,– en duurt ongeveer één uur. Daarnaast bestaat de mogelijkheid gebruik te maken van diverse spreekuren, startersavonden en praktijkseminars waarin u over uiteenlopende onderwerpen kunt worden geïnformeerd.
13
14
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
Kamer van Koophandel Startersavonden
Octrooicentrum Nederland
Bezoekadres
Patentlaan 2 Rijswijk
Blaak 40 Rotterdam
Bezoekadres
Ondernemersbalie Ontwikkelingsbedrijf
Ondernemershuis Zuid
Bezoekadres
Wevershoekstraat 380-388 3083 CZ Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam
T 010 496 26 60
postadres postadres
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Postbus 5820 2280 HV Rijswijk
Bezoek- en postadres
postadres
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
[email protected] www.ondernemershuiszuid.nl
T 010 402 75 02
Het Ondernemershuis Zuid is hét centrale punt waar u als startende of gevestigde ondernemer op Rotterdam-Zuid terecht kunt voor advies en informatie. Zeventien verschillende partijen werken nauw samen om u te faciliteren bij het ondernemerschap. Zo kunt u bij het Ondernemershuis Zuid terecht voor het inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel, aanvragen van een BTW-nummer, juridisch advies, vergunningen, subsidies, bedrijfshuisvesting, aannemen van stagiaires of personeel, advies over financiële zaken, starten vanuit een uitkeringssituatie, workshops, seminars en netwerkavonden. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur. U hoeft geen afspraak te maken.
T 070 398 66 99 T 010 402 76 10
F 070 398 66 06
F 010 414 57 54
[email protected] www.kvk.nl/startersavond De Kamer van Koophandel Rotterdam organiseert regelmatig startersavonden in de regio. Tijdens deze bijeenkomsten wordt u, in een informele sfeer, door de Kamer van Koophandel en diverse partijen zoals banken en accountants geïnformeerd over relevante zaken op het gebied van de start van uw eigen bedrijf. Denk daarbij aan het ondernemingsplan, de vestigingsmogelijkheden, gemeentelijke vergunningen, rechtsvormen etc.
F 010 402 75 01
[email protected] www.octrooicentrum.nl Octrooicentrum Nederland draagt als agentschap van het Ministerie van Economische zaken zorg voor octrooi verlening in Nederland. Octrooien bieden niet alleen bescherming maar zijn ook een bron van informatie. Technische, strategische en ook marktinformatie. Voorkom dat je opnieuw het wiel uitvindt, onderzoek waar je concurrent mee bezig is of zoek licentieafnemers door de octrooiliteratuur te raadplegen. Naast algemene voorlichting geeft het Octrooicentrum voorlichting op maat in de vorm van spreekuren, presentatie en onderzoeken.
[email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl Bezoek- en postadres
Wevershoekstraat 380-388 3083 CZ Rotterdam T 010 496 26 61
[email protected] www.ondernemershuiszuid.nl De Ondernemersbalie Ontwikkelingsbedrijf geeft starters advies en informatie over huisvesting en ruimtelijke ordening, vergunningen, subsidies en gemeentelijke faciliteiten voor ondernemers in Rotterdam en is gevestigd in de hal van de Kamer van Koophandel aan de Blaak 40 te Rotterdam. Ook zijn zij gevestigd in het Ondernemershuis Zuid aan de Wevershoekstraat 380-388. Openingstijden: 08.30 – 17.00 uur. U hoeft hiervoor geen afspraak te maken.
15
16
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
HET EERSTE IDEE – oriëntatie
Rodney en Clyde Small Business Publishing B.V. – Ondernemingsbeurs
eigenaars Chiq le Frique
postadres
Postbus 3369 2001 DJ Haarlem T 023 553 55 20 F 023 552 55 01
[email protected] www.ondernemingsbeurs.nl U wilt uw bedrijf gaan verkopen of u bent op zoek naar een geschikt bedrijf ter overname? De Ondernemingsbeurs Small Business Publishing biedt u uitkomst. De Ondernemingsbeurs richt zich op het samenbrengen van marktpartijen. Naast De Ondernemingsbeurs heeft SBP B.V. ook een site voor ondernemers in het midden- en kleinbedrijf: www.dezaak.nl.
‘Je hoeft niet altijd zelf het wiel uit te vinden als een ander het al gedaan heeft. Daarna maak je er met je eigen inzicht iets nieuws van.’
17
Albert Einstein, 1879 – 1955, Duits-Zwitsers-Amerikaanse theoretisch
natuurkundige, uitvinder en toegepast wiskundige
In 1903 wisten de Amerikaanse Gebroeders Wright als eerste mensen met hun zelf gebouwde en gemotoriseerde vliegtuig, ‘The Flyer’, een gecontroleerde vlucht te maken. Het Amerikaanse Ministerie van Oorlog was niet onmiddellijk onder de indruk. Pas in 1908 werd er een contract getekend: $ 25.000, voor de levering van één vliegtuig.
Als een idee op het eerste gezicht niet absurd is, dan is er geen hoop voor.
20
HET EERSTE IDEE – voorbereiding
Buma/Stemra zie regelgeving pagina 46
HET EERSTE IDEE – voorbereiding
Erasmus Universiteit Rotterdam, startersinformatie
Etnolife Services B.V.
Hogeschool INHolland Rotterdam
Bezoek- en postadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Kiotoweg 701 3047 BG Rotterdam
Postumalaan 90 Rotterdam
[email protected] www.etnolife.nl
postadres
Bezoek- en postadres
Burgemeester Oudlaan 50 E-gebouw kamer E2-40 Rotterdam
Heemraadsplein 19 A 3023 BD Rotterdam
postadres
T 010 476 22 23
Postbus 1738 3000 DR Rotterdam
Centrum Ondernemen in Delfshaven (COiD)
F 010 476 02 32 T 010 408 11 37
[email protected] www.coid.nl Het COiD is hét informatie- en ont moetingspunt voor alle Delfshavense ondernemers. Het is ook de plek waar ondernemers- en ondersteunende activiteiten georganiseerd worden.
[email protected] www.eur.nl Wilt u bij het opstarten van uw eigen bedrijf de hulp inroepen van slimme stagiaires, of uw kennis als (startende) ondernemer op een bepaald terrein bijspijkeren door het volgen van een cursus of één van de vele academische opleidingen aan de Erasmus Universiteit? Lijkt het u een goed idee om gebruik te maken van de uitstekende voorzieningen? De Erasmus Universiteit Rotterdam is u graag van dienst. Weten wat de Erasmus Universiteit voor u kan betekenen? Kijk op www.eur.nl en klik op
.
– Administratieve dienstverlening, te weten: het verzorgen van financiële administraties, internet-boekhouden, het verzorgen van belastingaangiften, het laten samenstellen van jaarrekeningen, het geven van financieel- en organisatorisch advies. – Ondernemersbegeleiding; begeleiding op financieel, marketing, juridisch en ICT terrein. – Consultancy
Postbus 23145 3001 KC Rotterdam T 010 439 93 99 F 010 439 93 88
[email protected] www.INHolland.nl/Rotterdam Hogeschool INHolland Rotterdam heeft een groot opleidingenaanbod, zowel bachelor, masters als post-opleidingen. INHolland wil een intermediair zijn tussen hoger onderwijs en het bedrijfsleven in de regio. Ze geven vorm aan dat intermediairschap door diverse initiatieven te ontplooien: – Stages en afstudeeropdrachten – Het MKB Loket – Dag van de Bedrijvigheid – Lectoraten Studie advies Centrum: 010 439 20 02
21
22
HET EERSTE IDEE – voorbereiding
Hogeschool Rotterdam Bezoekadres
Museumpark 40 Rotterdam
HET EERSTE IDEE – voorbereiding
Hogeschool Rotterdam (Economische Opleidingen)
Kamer van Koophandel Seminars
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
Kralingse Zoom 91 Rotterdam
postadres
Postbank 25035 3001 HA Rotterdam
Postbus 25035 3001 HA Rotterdam
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Je kunt bij de Hogeschool Rotterdam kiezen uit een gevarieerd en groot aantal opleidingen met verschillende afstudeer varianten. Er zijn verschillende opleidingen mogelijk bij de volgende sectoren: Art Media & Design, Gedrag en Maatschappij, Onderwijs, Economie Gezondheidszorg en Techniek. Een compleet overzicht van alle opleidingen vind je in de opleidingenwijzer van de Hogeschool Rotterdam. Je kunt een exemplaar aanvragen bij studievoorlichting of op de site.
Bezoekadres
Boompjes 40 Rotterdam postadres
Postbus 1024 3000 BA Rotterdam
T 010 402 78 45 T 010 241 41 41
F 010 414 57 54
F 010 452 70 51
[email protected] www.hogeschoolrotterdam.nl
Re-integratietraject – Voorbereidingsperiode
postadres postadres
T 010 241 44 00 F 010 241 42 11
Bezoekadres
[email protected] www.hogeschool-rotterdam.nl Hogeschool Rotterdam locatie Kralingse Zoom verzorgt een groot aantal econo mische opleidingen.
IMK zie begeleiding pagina 116
Kamer van Koophandel afdeling Handelsregister zie regelgeving pagina 47
T 010 498 47 77 F 010 498 53 59
[email protected] www.rotterdam.kvk.nl/seminarsrotterdam De Kamer van Koophandel organiseert seminars voor starters en recent gestarte ondernemers. Binnen de aandachtspunten Wet & Regelgeving, Import & Export en Overdracht & Overname vallen onderwerpen als: de Start, het Onder nemingsplan, Marketing, Administratie, Personeel, Freelancing, Belastingen en Financiën. Kijk voor de programmering en inhoudelijke informatie op www.kvk.nl/ seminarsrotterdam.
[email protected] www.rbz.rotterdam.nl
zie oriëntatie pagina 14
Een WWB-gerechtigde (ontvanger bijstandsuitkering) kan zich gedurende maximaal een jaar voorbereiden op het starten van een eigen bedrijf of beroep. In deze periode kunt u opleidingen volgen, marktonderzoek doen en een onder nemingsplan ontwikkelen. De arbeids verplichtingen gelden dan niet. Ook nuggers (niet uitkeringsgerechtigden) kunnen de voorbereidingsperiode aanvragen. Het traject geldt niet voor WW, WAO/WIA. Hiervoor kent het UWV Werkbedrijf eigen regelingen.
Octrooicentrum Nederland
Stichting Seon
zie oriëntatie pagina 14
zie begeleiding pagina 119
Kamer van Koophandel Startersavonden
Vergunningen-servicepunt gemeente Rotterdam zie regelgeving pagina 49
Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) zie regelgeving pagina 50
23
Een talent raakt een doel dat niemand anders kan raken; een geniaal iemand raakt een doel dat niemand anders kan zien. Arthur Schopenhauer, 1788 – 1860, Duits filosoof
26
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
Bedrijfschap Horeca en Catering Bezoekadres
Baron de Coubertinlaan 6 Zoetermeer
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA)
Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD)
Koninklijke Horeca Nederland
Bezoekadres
Bezoekadres
Ierlandlaan 21 Zoetermeer
Nieuwe Parklaan 72-74 Den Haag
Pelmolenlaan 10 Woerden
postadres
postadres
Postbus 895 2700 AW Zoetermeer
Postbus 90703 2509 LS Den Haag
T 079 316 11 11
T 070 338 56 00
F 079 352 09 29
F 070 338 57 11
[email protected] www.hba.nl
[email protected] www.hbd.nl
HBA wil de positie van de aangesloten branches versterken en de werkgelegenheid in die branches bevorderen. Er is informatie beschikbaar over bedrijfs voering in het ambacht. Verplichte registratie van ondernemingen op het gebied van het ambacht.
Als sectorinstituut ondersteunt het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) de gehele detailhandel. Het HBD vervult een functie als kenniscentrum: maakt maatschappelijke ontwikkelingen en overheidsbeleid helder en hanteerbaar en stimuleert de professionaliteit in de sector. Alle ondernemingen in de detailhandel zijn verplicht aangesloten bij het HBD.
postadres
Postbus 121 2700 AC Zoetermeer
postadres
T 079 368 07 07 F 079 361 73 12
[email protected] www.kenniscentrumhoreca.nl Het Bedrijfschap is een digitaal kenniscentrum: www.kenniscentrumhoreca.nl. Hart van het kenniscentrum is de kennisbank met feiten en cijfers over de horeca. Die gegevens lopen uiteen van cijfers over arbeid en rendement tot informatie over aanbod en consument. Met deze kennis kunnen ondernemers hun bedrijfsvoering verbeteren. Andersom heeft het kenniscentrum ondernemers nodig om de kennisbank te vullen. Samen zorgen wij voor een gezonde bedrijfstak, want uw succes is ook ons succes!
Fenedex zie begeleiding pagina 115
Bezoekadres
Postbus 566 3440 AN Woerden T 0348 48 94 11 F 0348 48 94 00
[email protected] www.horeca.org Ondernemersorganisatie voor de horecabranche. Informatie en advies voor alle (startende) ondernemers in de horeca. Tevens juridisch advies, horeca startersdagen, marketing en gratis helpdesk voor leden.
27
28
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
Koninklijk Nederlands Instituut van Register Accountants
Nederlandse Franchise Vereniging
Bezoekadres
Boomberglaan 12 1217 RR Hilversum T 035 624 23 00 F 035 624 91 94
Antonio Vivaldistraat 2-8 Amsterdam postadres
Postbus 7984 1008 AD Amsterdam
Bezoek- en postadres
[email protected] www.nfv.nl
T 020 301 03 01 F 020 302 03 02
[email protected] www.nivra.nl Bij het Koninklijk NIVRA zijn circa 14.000 registeraccountants aangesloten. Zij zijn werkzaam in functies waarin de kwaliteit van informatie en informatie verzorging centraal staat. Het NIVRA bevordert de kwaliteit van beroeps uitoefening door registeraccountants ten dienste van het algemeen belang en behartigt hun gemeenschappelijk belang. Meer informatie www.nivra.nl en www.accountant.nl.
Belangenvereniging van franchisegevers. Doelstellingen: bevorderen van een gezonde en evenwichtige ontwikkeling van franchising, adviseren van leden op algemeen juridisch en commercieel terrein, voorlichting en dienstverlening aan leden, bundelen van kennis en bevorderen van kennisoverdracht.
Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen Bezoekadres
Rompertdreef 7 ’s-Hertogenbosch postadres
Postbus 2478 5202 CL ’s-Hertogenbosch T 073 614 14 19 F 073 614 01 89
[email protected] www.noab.nl Branchevereniging voor de administratieve- en fiscale dienstverlening.
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
NOvAA (Nederlandse Orde van AccountantsAdministratieconsulenten)
Ondernemersvereniging ROGIAD Bezoekadres
Bezoekadres
Marconiplein 16-17 Rotterdam
Koninginnegracht 5 Den Haag
postadres
postadres
Postbus 19188 3001 BD Rotterdam
Postbus 84291 2508 AG Den Haag
T 010 280 06 16 F 010 240 05 88
T 070 338 36 00 F 070 351 28 36
[email protected] www.novaa.nl De AA-accountant is een breed geschoolde financieel adviseur, die u ondersteuning kan bieden op diverse terreinen van uw bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld het beoordelen van uw ondernemersplan of hulp bij een kredietaanvraag richting de bank. U kunt een AA-accountant bij u in de buurt vinden met de AA-zoeker op de website www.novaa.nl
[email protected] www.rogiad.nl Het doel van de vereniging ROGIAD is om de kwaliteit van het ondernemerschap structureel te verbeteren. Dit tracht de vereniging te doen door o.a. als schakel te opereren tussen ondernemers en verschillende lokale overheden en haar instanties. Daarnaast organiseert ROGIAD thema-avonden, seminars, workshops, voorlichtingsbijeenkomsten en handelsmissies om haar doelstellingen te kunnen bereiken. Zie voor meer info www.rogiad.nl.
29
30
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
HET EERSTE IDEE – belangenhartiging
Rotterdamse Ondernemers Organisatie (ROO)
Stichting Bodemcentrum
Transport en Logistiek Nederland
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Loodsboot 12 Houten
Boris Pasternaklaan 22 Zoetermeer
postadres
postadres
Postbus 554 3990 GJ Houten
Postbus 3008 2700 KS Zoetermeer
T 030 256 73 70
T 079 363 61 11
F 030 256 73 89
F 079 363 62 00
[email protected] www.bodemcentrum.nl
[email protected] www.tln.nl
Bodemcentrum biedt bedrijven een totaaloplossing als zij te maken hebben met bodemverontreiniging van hun bedrijfsterrein en over willen gaan tot bodemsanering. Bodemcentrum is opgericht door MKB-Nederland, VNO-NCW, BOVAG, Netex, Koninklijke Metaalunie en FME-CWM.
Transport en Logistiek Nederland is de ondernemersorganisatie voor het beroepsgoederenvervoer.
WTC Beursplein 37, kamer 609 Rotterdam postadres
Postbus 30016 3001 DA Rotterdam T 010 270 92 24 F 010 270 94 79
[email protected] www.roohn.nl Het ROO behartigt de belangen van ondernemers in het Midden- en Kleinbedrijf in de regio Rotterdam.
Stichting Belangen Organisatie Zelfstandige Zonder Personeel Bezoek- en postadres
VNO-NCW West Bezoekadres
Bezuidenhoutseweg 12 Den Haag
Michelangelostraat 14 3066 NM Rotterdam
postadres
T 010 251 98 28
Postbus 93073 2509 AB Den Haag
F 010 251 99 73 T 070 349 08 10
[email protected] www.sbozzp.nl Leden krijgen gratis juridische bijstand, gratis incassodienst en korting op autobrandstof. Zelfstandigen zonder Personeel kunnen voor € 850,– hun administratie laten doen inclusief het opmaken van de jaarstukken. Tevens informatie over onder meer collectieve verzekeringen en werkbemiddeling.
F 070 349 08 08
[email protected] www.vno-ncwwest.nl VNO-NCW West is de regio-organisatie van de grootste belangenorganisatie van werkgevers in Nederland. De vereniging behartigt zowel op nationaal als op internationaal niveau de gemeenschappelijke belangen van het Nederlandse bedrijfsleven.
31
Professioneel en onbevangen Rianne Willemsen (23) en Kim van ’t Sant (25) oprichters Crealistic PR & Communicatie Maashaven Zuidzijde 2, Rotterdam www.crealistic-online.nl
Eigen weg banen Onze opleiding? Vrijetijdsmanagement. Een logische stap om dan een PR & Communicatie– bureau te starten? Nee, maar wel leuk! Al tijdens onze opleiding waren we nieuwsgierig naar de aspecten van het ondernemerschap. Bij wijze van opdracht zetten we ons eigen bedrijf op. Dat smaakte goed! We baanden ons eigen pad. Het jaar erna studeerden we af met ons business plan en financieel jaarverslag als eindproducten. Onze tip voor wie wil starten is kort en krachtig: niet wachten maar dóen! Match! We werken graag en hard, en dat gaat als een speer als de klik met de klant goed is. Daar
investeren we in, het menselijke contact. En even
Kim en Rianne
belangrijk: we leven ons in de doelgroep van
oprichters Crealistic PR & Communicatie
de klant in. Andere specialiteiten? We hebben erg goed in de gaten wat er gebeurt in de stad. Daarnaast hebben we een prachtig breed, gevarieerd netwerk van vormgevers, fotografen en andere creatieve professionals. Onze kracht? Met een frisse blik de vraag benaderen en de verschillende ingrediënten combineren tot de perfecte match. Delen en groeien Het is heerlijk om met blaren op je voeten terug te kijken op een geslaagd project of evenement. Het mooiste dat je kunt horen is dat het de verwachtingen van de klant heeft overtroffen. Dat bereik je niet alleen, maar met elkaar. En door flexibel te zijn, want je weet nooit met zekerheid vooraf hoe een project zal verlopen. We starten daarom met een plan, natuurlijk, en we gaan daarmee om als een groeimodel.
‘Je klant is belangrijker dan je eigen ego.’
een concreet plan
Een concreet plan In de oriënterende fase ontwikkelt uw idee zich tot een concreter plan. Om het plan te kunnen toetsen op haalbaarheid is het raadzaam een ondernemingsplan op te stellen. Daarin zet u uw plannen nauwgezet uiteen. Met uw definitieve ondernemingsplan kunt u bij een bank een financiering aanvragen. Naast uw eigen ondernemerskwaliteiten komt een groot aantal andere zaken om de hoek kijken bij het opstellen van een ondernemingsplan. Marketing, regelgeving, (deel)gemeente, juridische zaken, huisvesting, financiële zaken en stimule ringsregelingen horen er ook allemaal bij. In dit hoofdstuk vindt u organisaties die zich met deze onderwerpen bezighouden, per categorie gerangschikt.
37
38
Een concreet plan – ondernemingsplan
CCS-Cross Cultural Solutions
LIFT OFF Starterbegeleiding
zie begeleiding pagina 113
zie begeleiding pagina 117
Deloitte MKB Accountancy & Advies
Stichting IntEnt
zie financieel pagina 81
zie begeleiding pagina 118
Erasmus Universiteit Rotterdam, startersinformatie
Visionplanner-starter
zie voorbereiding pagina 20
Kamer van Koophandel Blaak 40 Rotterdam
Etnolife Services B.V.
Bezoekadres
zie voorbereiding pagina 21 postadres
Kamer van Koophandel – ondernemingsplan
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
T 010 402 76 10
postadres
[email protected] www.easystart.nl
Postbus 450 3000 AL Rotterdam T 010 402 76 10 F 010 414 57 54
[email protected] www.kvk.nl Uitgave van de Kamer van Koophandel. Het Standaard ondernemingsplan is gratis te downloaden op www.kvk.nl.
F 010 414 57 54
Uitgebreid ondernemingsplan op cd-rom met toelichting op de verschillende onderdelen van het plan. O.a. verkrijgbaar via de Kamer van Koophandel à € 29,–. Daarnaast is er een gratis Visionplannerpréstart versie.
Zaken Expert BV zie begeleiding pagina 122
Een concreet plan – ondernemingsplan
39
Het is best leuk om het onmogelijke te doen. Walter Elias Disney, 1901 – 1966, Amerikaans producent, ontwerper, schrijver, regisseur en zakenman
42
Een concreet plan – marketing
B&R Adviesgroep zie begeleiding pagina 112
Een concreet plan – marketing
COS, Centrum voor Onderzoek en Statistiek Bezoekadres
zie oriëntatie pagina 12
Goudsesingel 78 Rotterdam
Centraal Bureau voor de Statistiek
postadres
Bezoekadres
Postbus 21323 3001 AH Rotterdam
Bibliotheek Rotterdam
Henri Faasdreef 312 Den Haag
T 010 267 15 00 postadres
Postbus 24500 2490 HA Den Haag
F 010 267 15 01
[email protected] www.cos.rotterdam.nl
T 088 570 70 70 F 070 387 74 29
[email protected] www.cbs.nl Verstrekken van diverse statistische gegevens en verrichten van onderzoek naar verschillende onderwerpen en ontwikkelingen in branches.
Het COS is een onderzoeks- en adviesbureau, dat statistische informatie verzamelt en onderzoek doet naar ontwikkelingen in Rotterdam, bijvoorbeeld op het gebied van demografie, economie en werkgelegenheid.
De OndernemersWerkplaats zie begeleiding pagina 114
EVD zie stimuleringsregelingen pagina 88
43
Voor de persoon die niet weet waar hij heen wil bestaat er geen gunstige wind. Lucius Annaeus Seneca, Romeins tragedicus, filosoof en raadgever aan Nero
46
Een concreet plan – regelgeving
Een concreet plan – regelgeving
Arbeidsinspectie kantoor Rotterdam
Belastingdienst, Rijnmond
DCMR Milieudienst Rijnmond
Bezoekadres
Bezoek- en postadres
Bezoekadres
Stadionweg 43 C Rotterdam
Laan op Zuid 45 3072 DB Rotterdam
´s-Gravelandseweg 565 Schiedam
postadres
T 0800 05 43
postadres
Postbus 9580 3007 AN Rotterdam
www.belastingdienst.nl
Postbus 843 3100 AV Schiedam
Kamer van Koophandel afdeling Handelsregister Bezoekadres
Blaak 40 en Ondernemershuis Zuid, Wevershoekstraat 380-388 Rotterdam postadres
T 010 479 83 00 F 010 479 84 12
www.arbeidsinspectie.nl De arbeidsinspectie bevordert door middel van handhaving de naleving van de wetgeving op het gebied van de veiligheid en gezondheid op het werk en bestrijdt illegale tewerkstelling. Daarbij wordt prioriteit gegeven aan de aanpak van misstanden. De Arbeidsinspectie levert relevante informatie over de naleving op deze terreinen en draagt bij aan het inzicht in de werking en vergroting van de effectiviteit van het overheidsbeleid. Er wordt actief samengewerkt in de keten van beleidsbepaling, preventie, toezicht, opsporing en handhaving.
De Belastingdienst Rijnmond geeft informatie over de belastingen voor ondernemers en faciliteiten voor startende ondernemers. Bovenstaand adres is van het hoofdkantoor van de belastingdienst in Rotterdam.
Belastingtelefoon T 0800 05 43
Informatienummer voor vragen over belastingen.
T 010 246 80 00 F 010 246 82 83
[email protected] www.dcmr.nl
T 010 402 74 26
De DCMR adviseert over de milieuregelgeving in de regio Rotterdam en geeft o.a. namens de gemeente Rotterdam milieuvergunningen af en controleert bedrijven op de naleving daarvan.
[email protected] www.kvk.nl
Buma/Stemra
dS+V, Gemeente Rotterdam, afdeling Vergunningen, team Horeca & Evenementen
Bezoekadres
zie gemeente pagina 59
Siriusdreef 22-28 Hoofddorp postadres
Postbus 3080 2130 KB Hoofddorp T 023 799 79 99 F 023 799 77 77
[email protected] www.bumastemra.nl Voor bemiddeling inzake muziekauteursrecht en de exploitatie en handhaving van de toevertrouwde muziekauteursrechten.
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
F 010 402 74 75
Bijna iedere onderneming staat ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Iedere ingeschrevene betaalt een jaarlijkse bijdrage. De hoogte van deze bijdrage is afhankelijk van de rechtsvorm van de organisatie. Na registratie zijn de gegevens openbaar en o.a. via internet op te vragen. Binnen een week dienen mutaties te worden doorgegeven. Alle wijzigingen moeten met een KvK-formulier worden opgegeven. Voor alle wijzigingen heeft de KvK aparte formulieren. Op de formulieren vindt u alle informatie over eventueel benodigde papieren, wie de opgave mag doen en of u de formulieren op de post mag doen of persoonlijk moet afgeven bij uw Kamer van Koophandel. Let op: bij formulieren die opgestuurd kunnen worden moet altijd een kopie van een geldig legitimatiebewijs worden meegestuurd van de persoon die het formulier heeft ondertekend.
47
48
Een concreet plan – regelgeving
Ministerie van Economische Zaken Bezoekadres
Bezuidenhoutseweg 30 Den Haag
Een concreet plan – regelgeving
Stadstoezicht, afdeling Straaten Rivierhandel
Vergunningen-servicepunt gemeente Rotterdam
zie gemeente pagina 63
Bezoekadres
Stadstoezicht Balie Markten
Blaak 40 Rotterdam
postadres
zie gemeente pagina 63
Postbus 20101 2500 EC Den Haag
Stadswinkel Centrum
postadres
zie gemeente pagina 63
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
T 0800 646 39 51
[email protected] www.ez.nl In een open wereldeconomie werkt het ministerie van Economische Zaken (EZ) aan een welvarend, duurzaam en ondernemend Nederland. EZ zorgt er ondermeer voor dat bedrijven meer ruimte krijgen om te ondernemen en te vernieuwen. EZ bestaat uit een kerndepartement en twaalf diensten. Het kerndepartement ontwikkelt beleid over onderwerpen als innovatie en ondernemerschap. De diensten SenterNovem, EVD en Octrooicentrum Nederland voeren het beleid op dit terrein uit. Zie ook: www.senternovem.nl, www.evd.nl, www.bedrijvenloket.nl, www.technopartner.nl en www.octrooicentrum.nl
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zie personeel pagina 102
Regionaal Bureau Zelfstandigen zie financieel pagina 83
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV)
T 010 402 75 02 F 010 402 75 01
zie personeel pagina 102 [email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl Bezoek- en postadres
Wevershoekstraat 380-388 3083 CZ Rotterdam T 010 496 26 61
[email protected] www.ondernemershuiszuid.nl De ondernemersbalies zijn gespecialiseerd in wet- en regelgeving en vergunningen voor ondernemers. Zo kunt u zich vooraf oriënteren en ontstaat er een goed beeld van welke vergunningen specifiek op uw situatie van toepassing zijn. Dat scheelt u een hoop werk, tijd en geld en voorkomt nare verassingen. U kunt zelf vervolgens op www.rotterdam.nl uw vergunningen digitaal aanvragen en de status controleren. Maar u kunt natuurlijk ook gewoon uw aanvraag bij de ondernemersbalie indienen. Dit geldt voor de volgende vergunningen: bouwvergunningen, reclamevergunning, in- en uitritvergunning, kapvergunningen, sloopvergunning.
U ontvangt een ontvangstbewijs en zij doen een volledigheidstoets op uw aanvraag. Voor vastgelopen zaken die u veel administratieve lasten opleveren, hebben ze de rol van oliespuitfunctionaris bij de ondernemersbalies. Vraag ernaar, wanneer u vastgelopen bent in het gemeentelijke ambtenarenapparaat bij een vergunningaanvraag. Tevens is er voor de speciale doelgroepen creatief, medisch en zorg, haven en industriecomplex en ondernemers op zuid een speciale casemanager. De ondernemersbalies nemen u als ondernemer serieus!
49
50
Een concreet plan – regelgeving
Een concreet plan – regelgeving
Kim en Rianne Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)
oprichters Crealistic PR & Communicatie
Bezoekadres
Prinses Beatrixlaan 2 Den Haag postadres
Postbus 19506 2500 CM Den Haag T 070 448 48 48 F 070 448 47 47
[email protected] www.vwa.nl Voor klachten, twijfels of vragen over voedsel, hygiëne, roken in openbare ruimtes of de betrouwbaarheid van gebruiksartikelen kunt u gratis, 24 uur per dag, de Warenklachtenlijn van de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) bellen. De VWA behoort tot het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De VWA werkt aan veilig en gezond voedsel, veilige producten en gezonde dieren. Daartoe brengt de VWA risico’s in beeld, beoordeelt deze, communiceert erover en maakt ze beheersbaar in de samenleving.
‘Je moet durven delen om te kunnen groeien. Heel natuurlijk eigenlijk.’
51
Peter F. Drucker, Amerikaans management goeroe
Een traditionele Nederlandse windmolen draait linksom, bezien met de wind in de rug. Een moderne windturbine draait echter meestal rechtsom. De exacte reden hiervoor is niet bekend. Duurzame energie droeg in 2004 voor 1,8% bij aan de totale energievoorziening in Nederland. De doelstelling van de overheid is dat 10% van alle verbruikte elektriciteit in Nederland in het jaar 2020 duurzaam opgewekt moet zijn.
De beste manier om de toekomst te voorspellen is hem te creëren.
54
Een concreet plan – gemeente
Een concreet plan – gemeente
Bibliotheek Rotterdam, publieksinformatie
Brandweer Rotterdam-Rijnmond
City Informatiecentrum, startersinformatie
Deelgemeente Charlois
Bezoek- en postadres
Bezoek- en postadres
Hoogstraat 110 3011 PV Rotterdam
World Port Center Wilhelminakade 947 Rotterdam
Boerhaavestraat 11 Rotterdam
T 010 281 61 31
postadres
T 0800 15 45
Postbus 9154 3007 AD Rotterdam
F 010 489 53 38
Bezoekadres
Coolsingel 197 3012 AG Rotterdam
Bezoekadres
postadres
[email protected] www.bibliotheek.rotterdam.nl
T 010 446 89 00
Bibliotheek Rotterdam heeft een publieksinformatiefunctie in de Centrale Bibliotheek bij de informatiebalie op de 3e etage. Alle openbare bestuurlijke stukken van de gemeente Rotterdam zijn daar te vinden, evenals actueel voorlichtings materiaal. Ook voor vragen over de eerstvolgende raads- of commissie vergaderingen of het gemeentebeleid t.a.v. veiligheid of een exemplaar van het collegeprogramma kunt u daar terecht. In sommige gevallen wordt de klant doorverwezen naar de juiste instantie. Advies over regels en procedures van gemeentelijke diensten kan niet worden verstrekt. Openingstijden: ma 13.00 – 20.00 uur, di. t/m vr. 10.00 – 20.00 uur, za. 10.00 – 17.00 uur, 13.00 – 17.00 uur (eind september tot eind mei).
Postbus 5410 3008 AK Rotterdam
[email protected] www.cic.rotterdam.nl
T 010 410 74 10
Bij het City Informatie Centrum (CIC) kunt u informatie krijgen over architectuur, nieuwbouwplannen en stedebouwkundige ontwikkelingen van de stad. Centraal in het City Informatiecentrum Rotterdam staat de maquette van de binnenstad met alle nieuwe stedelijke ontwikkelingen. Naast de hierboven vermelde website kunt u ook kijken op www.wonen.rotterdam.nl. Openingstijden op werkdagen: 9.00 – 17.30 uur. Maandag van 13.00 – 17.30 uur en zaterdag van 11.00 – 17.00 uur.
[email protected] www.charlois.rotterdam.nl
F 010 481 01 76
F 010 446 89 99
[email protected] www.veiligheidsregio-rr.nl De brandweer adviseert bedrijven over brandpreventiemogelijkheden, inspecteert panden op brandveiligheid, verleent vergunningen en bestrijdt brand.
Centrumraad Bezoekadres
Minervahuis I Meent 106 Rotterdam
Voor algemene informatie aan en begeleiding van zowel startende als bestaande ondernemers. Tevens informatiepunt inzake vergunningen en vestigingsbeleid.
Deelgemeente Delfshaven Bezoekadres
Looiershof 1 Rotterdam postadres
postadres
Postbus 70012 3000 KP Rotterdam
Postbus 63006 3002 JA Rotterdam T 010 425 04 25 / 476 22 23
T 010 417 28 70
F 010 425 88 78
[email protected] www.centrumraad.rotterdam.nl
[email protected] www.delfshaven.rotterdam.nl
Centrumraad is verantwoordelijk voor de deelgemeentelijke taken in het Rotterdamse centrumgebied.
Algemene informatie en advies aan ondernemers en verschillende vergunningen voor ondernemers. Horecacoördinator.
55
56
Een concreet plan – gemeente
Een concreet plan – gemeente
Deelgemeente Feijenoord – Stadswinkel Feijenoord
Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek
Deelgemeente Hoogvliet – Stadswinkel Hoogvliet
Deelgemeente Kralingen-Crooswijk – Stadswinkel Kralingen-Crooswijk
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Maashaven O.z. 230 Rotterdam
Melanchtonweg 100 Rotterdam
Middenbaan-Noord 47 Hoogvliet
Oostzeedijk 276 Rotterdam
postadres
postadres
postadres
postadres
Postbus 9555 3007 AN Rotterdam
Postbus 34020 3005 GA Rotterdam
Postbus 600 3190 AN Hoogvliet
Postbus 22350 3003 DJ Rotterdam
T 010 291 60 00
T 010 461 55 61
T 010 472 66 66
T 010 206 08 08
F 010 291 60 99
F 010 418 53 12
F 010 416 53 22
F 010 206 09 99
[email protected] www.his.rotterdam.nl
[email protected] www.hoogvliet.rotterdam.nl
[email protected] www.kc.rotterdam.nl
De beleidsmedewerkers economie van de Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek geven algemene informatie aan onder nemers.
Voor algemene informatie aan ondernemers.
Alle bedrijfscontacten, startersinfo, werkbezoeken, economisch beleid, communicatie.
[email protected] www.feijenoord.rotterdam.nl Voor algemene informatie aan onder nemers en het verlenen van diverse vergunningen. Voor alle algemene vragen m.b.t. ondernemerschap kunt u contact opnemen met de bedrijfscontactfunctionaris dhr. A. Gündogdu en voor vergunningen met mw. Covic.
Deelgemeente IJsselmonde Bezoekadres
Deelgemeente Hoek van Holland – Stadswinkel Hoek van Holland
Stadionweg 41 C Rotterdam
Deelgemeente Noord – Servicebalie- Stadswinkel Noord Bezoekadres
postadres
Eudokiaplein 35 Rotterdam
Postbus 9044 3007 AA Rotterdam
postadres
Postbus 10 3150 AA Hoek van Holland
T 010 479 82 00
Postbus 1655 3000 BR Rotterdam
T 0174 31 51 51
[email protected] www.ijsselmonde.rotterdam.nl
Bezoekadres
Prins Hendrikstraat 161 Hoek van Holland postadres
F 010 483 15 52 T 010 443 99 99
F 0174 31 51 01
[email protected] www.hoekvanholland.rotterdam.nl Bij de stadswinkel is informatie over ondernemen te vinden. Tevens mogelijkheid tot aanvraag diverse vergunningen.
De bedrijfscontactfunctionaris geeft algemene informatie aan ondernemers. Op de website www.bedrijvig-ijsselmonde. nl staat belangrijke informatie over ruimtelijk-economische projecten.
F 010 443 99 90
[email protected] www.noord.rotterdam.nl Informatie over economisch beleid, plannen en faciliteiten voor (startende) ondernemers in de deelgemeente Noord.
57
58
Een concreet plan – gemeente
Een concreet plan – gemeente
Deelgemeente Overschie
Dienst Gemeentewerken
Bezoekadres
Bezoekadres
Burgemeester Baumannlaan 178 Rotterdam
Galvanistraat 15 Rotterdam
postadres
postadres
Postbus 10233 3004 AE Rotterdam
Postbus 6633 3002 AP Rotterdam
T 0800 15 45
T 010 489 43 32
F 010 437 43 07
F 010 489 60 60
[email protected] www.overschie.nl
[email protected] www.gw.rotterdam.nl
Voor algemene informatie aan ondernemers en uitgifte van diverse vergunningen.
Infrastructuur, buitenruimte en milieu zijn de terreinen waarop Gemeentewerken Rotterdam haar bijdrage levert aan de stad en de haven Rotterdam. Ruim 2300 medewerkers van Gemeentewerken maken zich samen sterk voor een goed woon-, werk- en leefklimaat in Rotterdam. Als ondernemer kunt u onder andere met vragen over de bodemgesteldheid en werkzaamheden aan de infrastructuur bij Gemeentewerken terecht.
dS+V, Gemeente Rotterdam, afdeling Vergunningen Bezoekadres
Galvanistraat 15 Rotterdam
Bezoekadres
Prins Alexanderplein 25 Rotterdam postadres
Postbus 84205 3009 CE Rotterdam T 010 286 82 97 F 010 286 82 50
[email protected] www.prinsalexander.rotterdam.nl De deelgemeente Alexander stelt het actieplan wijkeconomie op en organiseert regulier overleg met bedrijvenverenigingen en winkeliersverenigingen. Informatie over vestigingsklimaat of ondernemersvragen bij de bedrijfscontactfunctionaris mw. W. Dahoe.
Bezoek- en postadres
postadres
Stadhuisplein 30, 1e etage Stadhuisplein 66 3012 AS Rotterdam
Postbus 6699 3002 AR Rotterdam
T 010 224 47 50 F 010 224 47 60
T 010 489 49 66 F 010 489 53 41
Deelgemeente Prins Alexander – Stadswinkel Prins Alexander
dS+V, Gemeente Rotterdam, afdeling Vergunningen, team Horeca & Evenementen
[email protected] www.rotterdam.nl Afdeling Vergunningen van de dS+V vormt vakinhoudelijk de spil in het vergunningenproces. De afdeling behandelt vergunningaanvragen op het gebied van het bouwen en het gebruiken van gebouwen. Daarnaast behandelt de afdeling Vergunningen ook de aanvragen op het gebied van o.a Horeca en Evenementen en levert daarnaast vastgoed- en geo-informatie aan medewerkers van het concern Rotterdam en zakelijke klanten van de gemeente Rotterdam.
[email protected] www.rotterdam.nl Afdeling vergunningen behandelt aanvragen voor een exploitatievergunning (Algemeen Plaatselijke Verordening Rotterdam), een Drank- en Horecawet vergunning (Drank- en Horecawetgeving) of een Aanwezigheidsvergunning voor het hebben van een speelautomaat (Wet op de Kansspelen).
59
60
Een concreet plan – gemeente
Gemeentebelastingen Rotterdam Bezoekadres
Blaak 34 Rotterdam
Een concreet plan – gemeente
Gemeentebelastingen Rotterdam Reclame/Precario
GGD Rotterdam-Rijnmond
Ombudsman Rotterdam
Bezoekadres
Bezoek- en postadres
Bezoekadres
Schiedamsedijk 95 Rotterdam
Hofplein 33 3011 AJ Rotterdam
postadres
T 010 411 16 00
Postbus 70032 3000 LP Rotterdam
F 010 411 81 81
Blaak 34 Rotterdam
postadres
Postbus 924 3000 AX Rotterdam
postadres
Postbus 924 3000 AX Rotterdam
T 0800 15 45 F 010 267 73 81
T 010 433 99 66 T 0800 15 45
F 010 433 92 66
F 010 267 73 72
[email protected] www.gemeentebelastingen.rotterdam.nl Om de voorzieningen en diensten te kunnen bieden waar de inwoners en bedrijven in Rotterdam behoefte aan hebben is veel geld nodig. Daarom worden er Gemeentebelastingen geheven, zoals de precario-, reclame- of onroerende zaakbelasting en de rioolheffing.
www.gemeentebelastingen.rotterdam.nl Reclame is elke aankondiging of boodschap die vanaf de openbare weg zichtbaar is. Degene die het meeste profijt hiervan heeft dient belasting af te dragen. Daarnaast moet voor alle voorwerpen die geplaatst zijn op, boven of onder openbare gemeentegrond precariobelasting worden betaald. Het gaat hier bijv. om containers, bouwmaterialen, terrassen, enz. Spreekuur ma. t/m vrij. 08.30 – 16.30 uur.
[email protected] www.ombudsman.rotterdam.nl
[email protected] www.ggd.rotterdam.nl De GGD Rotterdam-Rijnmond bewaakt en bevordert de gezondheid van de bewoners van het werkgebied. Als openbare gezondheidsdienst hebben zij een scherp oog voor wat de samenleving van hen vraagt. Ze grijpen actief in om de gezondheid van mensen te beschermen.
De onafhankelijke Ombudsman van de gemeente Rotterdam onderzoekt klachten over de gemeente. Hij onderzoekt en beoordeelt of gemeentelijke instanties, ambtenaren en/of bestuurders zich behoorlijk hebben gedragen en geeft de gemeente (dwingend) aan hoe verder te handelen, zowel naar u als uw organisatie. De hulp van de ombudsman is gratis. Klachten dient u eerst voor te leggen aan dat onderdeel van de gemeente waarover u klaagt. U kunt hiervoor de klachten- en suggestiekaart van de gemeente gebruiken. De gemeentelijke ombudsman kan geen klachten over politie of over consumentenzaken (aankopen, verzekeringen e.d.) in behandeling nemen. Hij houdt spreekuur iedere dinsdag van 9.00 tot 12.00 uur.
Ondernemersbalie Ontwikkelingsbedrijf zie oriëntatie pagina 15
61
62
Een concreet plan – gemeente
Een concreet plan – gemeente
Sport en Recreatie
Stadstoezicht
Bezoekadres
Bezoekadres
Vasteland 80 Rotterdam
Jufferhof 5 Rotterdam
postadres
postadres
Postbus 1240 3000 BE Rotterdam
Postbus 750 3011 RE Rotterdam
T 0800 15 45
T 0800 15 45
F 010 417 20 07
F 010 890 22 96
[email protected] www.rotterdam.nl
[email protected] www.stadstoezicht.rotterdam.nl
Sport en Recreatie is de gemeentelijke organisatie voor sport, vrije tijd, natuuren milieueducatie, voorzieningen en evenementen van de gemeente Rotterdam.
Stadstoezicht is medeverantwoordelijk voor toezicht en handhaving in de openbare buitenruimte en draagt zorg voor de uitvoering van het gemeentelijk parkeerbeleid. Voor algemene vragen over parkeren in Rotterdam en voor de toezending van formulieren voor de aanvraag van vergunningen, abonnementen en dergelijke, kunt u terecht bij Publiekszaken Rotterdam, de Stadswinkels of via de website www.rotterdam.nl. Onder ´over Stads toezicht´ kunt u doorklikken naar ´parkeren´. Hier kunt u aanvraag formulieren downloaden en bij de Stadswinkels indienen.
Stadstoezicht, afdeling Straat- en Rivierhandel
Stadswinkel Centrum
Bezoekadres
Jufferhof 5 Rotterdam
Stadhuis Ingang Doelwaterzijde 40 Rotterdam
postadres
postadres
Postbus 750 3000 AT Rotterdam
Postbus 70013 3000 KR Rotterdam
T 010 892 25 34
T 0800 15 45
F 010 890 22 97
F 010 417 25 62
[email protected] www.stadstoezicht.rotterdam.nl
[email protected] www.rotterdam.nl
Stadstoezicht, afdeling Straat- en Rivierhandel geeft informatie over venten standplaatsvergunningen en behandelt de vergunningaanvragen.
In de Stadswinkel Centrum kunt u terecht voor informatie over alle producten en diensten van de gemeente. Een Stadswinkel werkt op basis van een alles-in-één-winkel. Groot voordeel is dat u voortaan verschillende zaken in één bezoek kunt afhandelen.
Stadstoezicht Balie Markten Bezoekadres
Jufferhof 5 Rotterdam postadres
Postbus 750 3000 AT Rotterdam T 010 892 25 34
[email protected] www.stadstoezicht.rotterdam.nl Stadstoezicht Balie Markten geeft informatie over markt- en standwerkersvergunningen, behandelt vergunningaanvragen en verzorgt inschrijving op wachtlijsten.
Bezoekadres
63
J.M. Berrie, Engels dichter
De kleefstof uit de plakrand van de Post-it’s is uitgevonden door Spence Silver. Het bestaat uit kleine kleverige bolletjes. De bedoeling was een supersterke kleefstof te maken. Maar doordat slechts een klein oppervlak van deze bolletjes contact maakt met een vlakke ondergrond geeft dit een laag die goed plakt en toch makkelijk weer los te trekken is. Het praktische gebruik van deze vinding was niet direct duidelijk, maar is nu niet meer weg te denken uit onze werkomgeving.
We zijn allemaal mislukkelingen, althans, de beste onder ons zijn dat.
66
Een concreet plan – juridisch
Een concreet plan – juridisch
Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom
Kamer van Koophandel Advocatenspreekuur
Kamer van Koophandel Juridisch maatwerkgesprek
Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Bordewijklaan 15 Den Haag
Blaak 40 Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam
Spui 184 Den Haag
postadres
postadres
postadres
postadres
Postbus 90404 2509 LK Den Haag
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
Postbus 16020 2500 BA Den Haag
T 070 349 11 11
T 010 402 76 10
T 010 402 76 10
T 070 330 71 11
F 070 347 57 08
F 010 414 57 54
F 010 414 57 54
F 070 360 28 61
[email protected] www.boip.int
[email protected] www.kvk.nl
[email protected] www.kvk.nl
[email protected] www.notaris.nl
Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) is de officiële instantie voor de registratie van merken en modellen in de Benelux. Daarnaast biedt het BBIE de mogelijkheden het ontstaan van ideeën, concepten, prototypen enz. vast te leggen. Hun missie is ervoor te zorgen dat alle merken en modellen in de Benelux geregistreerd worden en dat de burger weet waar, waarom en hoe hij zijn intellectueel eigenkom kan beschermen.
Iedere maandagmiddag is er een gratis advocatenspreekuur bij de Kamer van Koophandel in samenwerking met bekende advocatenkantoren in de regio Rotterdam. Alleen op afspraak, via de juristen van de Kamer van Koophandel.
U kunt een afspraak maken met een jurist voor een maatwerkgesprek. De kosten hiervoor bedragen € 30,–. Onderwerpen: productaansprakelijkheid, merkenrecht, auteursrecht, check diverse contracten, algemene voorwaarden, e.d.
De KNB is de beroepsorganisatie voor (kandidaat-)notarissen. Op de website www.notaris.nl vindt u de gegevens van alle notariskantoren in Nederland. Als startende ondernemer maakt u onder meer een keuze voor een bepaalde rechtsvorm. Of en in welke mate u aansprakelijk wordt met uw privé-vermogen, hangt voor een groot deel af van de rechtsvorm van uw onderneming. Wat de (kandidaat-)notaris voor u kan betekenen, leest u in de brochure ‘Ondernemingsrecht’.
De Notaristelefoon Ombudsman Rotterdam T 0900 346 93 93
www.notaris.nl Informatienummer voor algemene vragen over notariële zaken.
zie gemeente pagina 61
67
68
Een concreet plan – juridisch
Een Een concreet concreet plan plan – regelgeving – juridisch
Kim en Rianne Orde van Advocaten in het arrondissement Rotterdam
oprichters Crealistic PR & Communicatie
Bezoekadres
Weena 750 Rotterdam postadres
Postbus 516 3000 AM Rotterdam T 010 224 07 09 F 010 414 96 43
www.advocatenorde-rotterdam.nl De Orde van Advocaten houdt toezicht op advocaten. Spreekuur iedere maandagmiddag om 14:00 in het gerechtsgebouw, Wilhelmina-plein 100-125, Rotterdam
‘Junior of senior, daar draait het niet om. Onbevangen kunnen luisteren en professioneel vertalen. Dát is de kunst.’
69
Vidal Sassoon, Engelse kapper en zakenman
In Rotterdam zijn twee wereldrecords gelopen. Het parcoursrecord staat sinds 2009 met 2:04.27 op naam van Duncan Kibet. Ook een goed getrainde atleet kan slechts enkele malen per jaar een hele wedstrijdmarathon op snelheid uitlopen, omdat het lichaam tijd nodig heeft om te herstellen.
De enige plaats waar succes voor werk komt, is het woordenboek.
72
Een concreet plan – huisvesting
Een concreet plan – huisvesting
Bedrijfsruimtebank Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam
Bedrijfsverzamelgebouwen
Bedrijven Info Rotterdam
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
Minervahuis I Rotterdam
postadres
Meent 106 Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam postadres
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
T 010 402 75 02
F 010 402 75 01
Postbus 21051 3001 AB Rotterdam
F 010 402 75 01
[email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl Bezoekadres
Wevershoekstraat 380-388 3083 CZ Rotterdam
T 010 417 28 00
Bezoekadres
[email protected] www.bedrijveninforotterdam.nl
Wevershoekstraat 380-388 3083 CZ Rotterdam T 010 496 26 61
De Bedrijfsruimtebank van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam registreert in samenwerking met meer dan 70 makelaars en woningbouwcorporaties in de regio vraag en aanbod op het gebied van bedrijfsruimte, kantoren en winkels in de regio Rotterdam. De Bedrijfsruimtebank is kosteloos te raadplegen bij de Ondernemersbalie van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Zie ook de website.
World Port Center Wilhelminakade 909 (havennummer 1247) Rotterdam
Postbus 6622 3002 AP Rotterdam T 010 252 10 10
[email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl
T 010 496 26 61
[email protected] www.ondernemershuiszuid.nl
Bezoekadres
postadres postadres
T 010 402 75 02
Havenbedrijf Rotterdam NV, startersinformatie
[email protected] www.ondernemershuiszuid.nl De brochure Bedrijfsverzamelgebouwen van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam geeft een overzicht van de verschillende soorten bedrijfsverzamelgebouwen in Rotterdam, waaronder starterspanden. De brochure is verkrijgbaar bij de Ondernemersbalie van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam in de Ondernemerswinkel en het Ondernemershuis Zuid.
F 010 252 10 20
F 010 433 30 00
Samenwerking van zestien gemeenten in de regio Rotterdam om ondernemers te informeren over de mogelijkheden voor nieuwbouw op bedrijventerreinen in de regio Rotterdam.
[email protected] www.portofrotterdam.com Ontwikkeling, beheer en exploitatie van het haven- en industriegebied. Voor informatie over huisvesting in het havengebied.
73
74
Een concreet plan – huisvesting
Kadaster directie Zuidwest Bezoekadres
Kantorencomplex De Lotus George Hintzenweg 77 Apeldoorn
Een concreet plan – huisvesting
Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en Vastgoeddeskundigen (NVM)
Nieuwe bedrijfsterreinen
Nieuwe kantoorlocaties
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
Blaak 40 Rotterdam
Fakkelstede 1 Nieuwegein
postadres
postadres
postadres
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
Postbus 1567 3000 BN Rotterdam
Postbus 2222 3430 DC Nieuwegein
T 010 402 75 02
T 010 402 75 02
F 010 402 75 01
F 010 402 75 01
[email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl
[email protected] www.ondernemersbalie.rotterdam.nl
Met de ontwikkeling en uitgifte van bedrijfsterreinen werkt het Ontwikkelingsbedrijf aan een gezond vestigingsklimaat voor bedrijven in de regio Rotterdam. Zie onze website voor verdere informatie. Voor terreinen in het havengebied, zie www.portofrotterdam.com.
Het Ontwikkelingsbedrijf ontwikkelt nieuwe kantoorlocaties in Rotterdam, teneinde de economische vernieuwing van Rotterdam en de regio te stimuleren. Voor verdere informatie zie onze website.
postadres
Postbus 9046 7300 GH Apeldoorn T 088 183 22 00 F 088 183 20 50
T 030 608 51 85 F 030 603 40 03
[email protected] www.kadaster.nl Het Kadaster verzamelt gegevens over registergoederen in Nederland en stelt deze gegevens, tegen een vergoeding, beschikbaar aan belanghebbenden in de samenleving. Tot registergoederen behoren, huizen, appartementen, schepen en luchtvaartuigen.
[email protected] www.nvm.nl De NVM is de grootste Nederlandse vereniging voor makelaars en andere vastgoeddeskundigen. Inmiddels telt de NVM circa 4000 leden, bestaat al meer dan 110 jaar en is actief in alle segmenten van de onroerend goedmarkt. Als vereniging helpen we onze leden om hun kennis en kwaliteit van de dienst verlening continu te verbeteren. Wanneer u zaken doet met een NVM-lid beschikt u dus altijd over de meest actuele kennis, gekoppeld aan jarenlange ervaring.
Ondernemersbalie Ontwikkelingsbedrijf zie oriëntatie pagina 15
Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, Subsidie verbetering winkels en bedrijfsruimten zie stimuleringsregelingen pagina 89
75
76
Een concreet plan – huisvesting
Een concreet plan – huisvesting
SKAR (Stichting KunstAccommodatie Rotterdam)
Vastgoed Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam
Bezoekadres
Bezoekadres
Groothandelsgebouw, kantoor C7.076 Stationsplein 45 Rotterdam
Galvanistraat 15 Rotterdam postadres
postadres
Postbus 1995 3000 BZ Rotterdam
Postbus 6575 3002 AN Rotterdam T 010 489 59 55
T 010 412 78 28
F 010 489 71 22
F 010 414 15 11
[email protected] www.skar-ateliers.nl SKAR (Stichting KunstAccommodatie Rotterdam) beheert betaalbare passende werkruimte voor professionele kunstenaars in Rotterdam uit alle disciplines. Autonome kunstenaars, maar ook kleine culturele organisaties die zich richten op de productie van kunst kunnen zich bij SKAR melden voor een werkplek.
Stadstoezicht zie gemeente pagina 62
[email protected] www.obr.rotterdam.nl Het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam bouwt, verbouwt en beheert ook zelf gebouwen in de regio Rotterdam. Een deel daarvan wordt verhuurd aan bedrijven en instellingen.
77
Hij die overvoorzichtig is zal weinig bereiken. Johann Friedrich von Schiller, 1759 – 1805, Duitse dramatist en dichter
80
Een concreet plan – financieel
ABN AMRO Bank Bezoekadres
Coolsingel 119 Rotterdam
Een concreet plan – financieel
Borgstellingsregeling/ Microfinanciering
Borgstellingsregeling voor het Midden- en Kleinbedrijf (BBMKB)
Deloitte MKB Accountancy & Advies
Bezoekadres
Bezoekadres
Boompjes 40 Rotterdam
Uw plaatselijke bank
Admiraliteitskade 50 Rotterdam
T 0800 646 39 51
postadres
postadres
Postbus 949 3000 DD Rotterdam (GF0250)
postadres Bezoekadres
T 0900 00 24 F 010 402 59 42
Postbus 1024 3000 BA Rotterdam
www.abnamro.nl/starters
T 010 498 47 77 F 010 498 53 59
Persoonlijk en deskundig advies in iedere fase bij de start van een onderneming. De klant bepaalt zelf welk bedienings kanaal ingeschakeld wordt: – Zelf rechtstreeks afhandelen via www.abnamro.nl/selfservice en via internetbankieren. – Telefonisch via YourBusiness Contact 0900 00 24 – Op afspraak aan tafel met een lokale Specialist YourBuniness Banking – Bankkantoor voor algemene info en transactie en oriëntatie
B&R Adviesgroep zie begeleiding pagina 112
Belastingtelefoon zie regelgeving pagina 46
[email protected] www.rbz.rotterdam.nl Voor ondernemers is het vaak lastig om een lening te krijgen bij een bank. De overheid wil daar iets aan doen met de Borgstellingsregeling/Microfinanciering. Omdat de overheid garant staat, kan de bank het krediet makkelijker verstrekken. Er moet wel een goed ondernemingsplan/ plan van aanpak zijn. Via de borgstellingsregeling kan maximaal € 35.000,– krediet aangevraagd worden bij Regionaal Bureau Zelfstandigen, het Microfinancieringspunt van Rotterdam. De regeling geldt voorlopig tot 1 januari 2011. Meer informatie vindt u ook op www.eigenbaas.nl.
[email protected] www.minez.nl
Bezoekadres
Postbus 4433 3006 AK Rotterdam T 010 272 52 68
Doel van de Borgstellingsregeling voor het midden- en kleinbedrijf (BBMKB) is een betere toegang tot de kapitaalmarkt voor het gehele MKB: het Ministerie van Economische Zaken stelt zich daarbij borg voor een deel van het door de bank te verlenen krediet. Voor banken zijn zekerheden belangrijk bij kredietverlening. Een borgstelling van EZ kan een eventueel tekort aan zekerheden compenseren, waardoor het gewenste bankkrediet toch kan worden verstrekt. De regeling wordt voor het grootste deel door de banken uitgevoerd. Voor informatie kunt u ook bellen naar SenterNovem, tel. 070 373 50 00.
F 010 272 16 40
[email protected] www.deloitte.nl Begeleiding bij het opstellen van een ondernemingsplan, het beoordelen van een ondernemingsplan, financierings aanvragen en het opzetten van de administratie. Opstellen van jaarrekeningen, aangifte inkomstenbelasting, aangifte vennootschapsbelasting en fiscale- en juridische advisering. Begeleiding bij strategiebepaling en opvolgings- en overnametrajecten.
Gemeentebelastingen Rotterdam Reclame/Precario zie gemeente pagina 60
81
82
Een concreet plan – financieel
ING-Bank Bezoekadres
Hoofdweg 178 Rotterdam
Een concreet plan – financieel
Kamer van Koophandel Accountantsspreekuur
Rabobank Rotterdam, startersdesk
Regionaal Bureau Zelfstandigen
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Blaak 333 Rotterdam
Boompjes 40 Rotterdam
postadres
postadres
Postbus 10017 3004 AA Rotterdam
Postbus 1024 3000 BA Rotterdam
T 010 400 36 66
T 010 498 47 77
F 010 400 34 32
F 010 498 53 59
[email protected] www.rabobank.nl
[email protected] www.rbz.rotterdam.nl
Advies en financiering voor startende ondernemers
Regionaal Bureau Zelfstandigen (RBZ) is een gespecialiseerde afdeling van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) van de gemeente Rotterdam en voert diverse regelingen uit voor zelfstandigen met financiële problemen, zoals het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004) en de Ioaz. Er zijn wettelijke regelingen voor de volgende doelgroepen: beginnende zelfstandigen, gevestigde zelfstandigen, oudere zelfstandigen, zelfstandigen die moeten stoppen en zelfstandigen met gezondheidsklachten. Ook kan een uitkeringsgerechtigde een beroep doen op de voorbereidingsperiode.
Blaak 40 Rotterdam
postadres
Postbus 84232 3009 CE Rotterdam
postadres
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
T 010 286 12 08 F 010 286 12 78
T 010 402 76 10 F 010 414 57 54
[email protected] www.ingbank.nl Het ondernemersteam van de ING-Bank richt zich op veel belovende starters met een goed doortimmerd ondernemingsplan. Onze adviseurs staan voor u klaar!
[email protected] www.kvk.nl Iedere woensdagmiddag is er bij de Kamer van Koophandel een gratis accountantspreekuur in samenwerking met een aantal accountantskantoren in de regio Rotterdam. Afspraak maken kan via de afdeling voorlichting van de Kamer van Koophandel.
Stichting Seon zie begeleiding pagina 119
83
84
Een concreet plan – financieel
Een Een Een concreet concreet concreet plan plan plan – –regelgeving –financieel juridisch
Kim en Rianne TvdMast
oprichters Crealistic PR & Communicatie
Bezoek- en postadres
Malvastraat 10 C 3051 NJ Rotterdam [email protected] www.tvdmast.nl Ontwikkeling van administratieve software op maat, alsmede advies op administratief vlak. Startende ondernemers kunnen het eerste jaar gratis gebruik maken van de software.
‘Heb vertrouwen, maar pas op voor mooie ogen. Zet afspraken op papier.’
85
Confucius, 551 v.Chr. – 479, Chinees filosoof
Tegenwoordig gaat men ervan uit dat de bouw van een piramide grotendeels het werk van professionele bouwlieden was. Enige jaren geleden zijn de resten van een complete stad voor de bouwlieden gevonden. Uit resten van de keukens bleek dat de werkers niets te kort kwamen en een voedzaam dieet genoten, wat ook wel nodig was voor het zware sjouwwerk met de steenblokken.
De superieure man maakt zich ongerust over zijn gebrek aan kundigheid.
88
Een concreet plan – stimuleringsregelingen
Een concreet plan – stimuleringsregelingen
Borgstellingsregeling/ Microfinanciering
Kamer van Koophandel, Programma Starters Buitenlandse Markten
LiveWIRE
zie financieel pagina 80
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
EVD
Blaak 40 Rotterdam
Bezoekadres
Juliana van Stolberglaan 148 Den Haag
postadres
Postbus 450 3000 AL Rotterdam
postadres
Postbus 20105 2500 EC Den Haag T 070 778 88 88 F 070 778 88 89
[email protected] www.evd.nl De EVD is het agentschap voor inter nationaal ondernemen van het ministerie van Economische Zaken. De EVD ondersteunt het Nederlandse bedrijfsleven met informatie over buitenlandse markten en het leggen van contacten met buitenlandse handelspartners. Bijvoorbeeld door het verstrekken van regio-informatie en informatie over buitenlandse wet- en regelgeving door het organiseren van voorlichtingsdagen, seminars en handelsmissies en het verstrekken van subsidies.
T 010 402 78 23
Bezoekadres
De Prepare2start-regeling heeft tot doel MKB-bedrijven die over geen of weinig exportervaring beschikken, te ondersteunen bij het betreden van een nieuwe of praktisch nieuwe buitenlandse markt. U krijgt gratis advies bij het opstellen en uitvoeren van een zogenoemd internationaliseringsplan. Bovendien ontvangt u een bijdrage in de kosten voor het realiseren van een aantal hieruit voortvloeiende activiteiten. De Prepare2start-regeling is van toepassing op alle landen in de wereld. De Kamer van Koophandel is de belangrijkste uitvoerder van deze EVD-regeling.
Bezoekadres
postadres
Beursplein 37 Rotterdam
Postbus 2220 3000 CE Rotterdam
postadres
T 088 444 04 44
Postbus 6575 3002 AN Rotterdam
F 088 444 03 97
F 010 414 57 54
[email protected] www.kvk.nl
Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, Subsidie verbetering winkels en bedrijfsruimten
T 010 205 28 53
[email protected] www.syntens.nl LiveWIRE biedt technisch innovatieve ondernemers voorlichting, advies en persoonlijke begeleiding aan. Gedurende een jaar krijg je een persoonlijk advies van Syntens. Deelnemers van 18 tot en met 35 jaar kunnen aan het einde van het traject meedoen met de LiveWIRE Business Award, een wedstrijd waarbij je € 10.000,– kunt winnen en kans maakt op veel gratis publiciteit.
Ministerie van Economische Zaken zie regelgeving pagina 48
F 010 205 28 70
[email protected] www.obr.rotterdam.nl De subsidieregeling Stimulering Herstructurering Detailhandel(SHD) is een subsidieregeling voor gevestigde ondernemers die willen gaan verbouwen en gevestigd zijn in bepaalde winkelstraten in de deelgemeenten Charlois, Delfshaven, Hillegersberg-Schiebroek, Hoogvliet, Kralingen-Crooswijk, Noord en IJsselmonde. De subsidie voor verbouwing, herinrichting en verplaatsing bedraagt 30% van de kosten met een maximum van € 25.000,– per bedrijfsruimte. Bij uitzondering geldt de regeling ook voor startende ondernemers. Voor informatie over de verdere voorwaarden kunt u contact opnemen met mevr. van der Giessen van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam of raadpleegt u www.obr.rotterdam.nl. U kunt nog subsidie aanvragen tot 1 oktober 2009.
89
90
Een concreet plan – stimuleringsregelingen
Regionaal Bureau Zelfstandigen
SenterNovem
zie financieel pagina 83
Bezoekadres
Rotterdam Media Fonds
Juliana van Stolberglaan 3 Den Haag
Bezoek- postadres
Lloydstraat 9 F 3024 EA Rotterdam
postadres
Postbus 93144 2509 AC Den Haag
T 010 436 07 47 F 010 436 05 53
T 070 373 50 00 F 070 373 51 00
[email protected] www.rff.rotterdam.nl Het fonds stimuleert door middel van achtergestelde leningen de film, TV, IT, AV en digitale media in de Rotterdamse regio.
[email protected] www.senternovem.nl SenterNovem is op 1 mei 2004 ontstaan uit de fusie tussen Senter en Novem, twee agentschappen van het Ministerie van Economische Zaken. Deze nieuwe organisatie bundelt kennis van innovatie, energie, klimaat, milieu en leefomgeving. SenterNovem draagt hiermee bij aan een sterkere positie van het bedrijfsleven in ons land en aan een duurzamere samenleving, met zorg voor mens en milieu.
Stichting Stimular zie bedrijfsvoering pagina 99
Syntens, innovatienetwerk voor ondernemers zie begeleiding pagina 120
Een concreet plan – stimuleringsregelingen
91
Ondernemen is een sport Bayram Köse (34) eigenaar Keuken Express Beijerlandselaan 3-5, Rotterdam www.keukenexpress.com
Het schuim van de handel ... ‘... is meer waard dan het goud van de arbeid.’ De woorden van mijn eerste werkgever. Hij liet mij alle inkoop doen en zei ‘blijf niet je leven lang in loondienst werken, jij hebt talent!’ Acht á negen jaar heb ik nog voor grote merken in de keukenbranche gewerkt. Toen mijn laatste contract niet verlengd werd, ben ik voor mezelf begonnen. Ik had gezien hoe grote zaken werken en ik vond, nee, ik wíst dat ik ’t beter kon. Twee broers deden mee. En in de toekomst is ook voor mijn andere broers en zus werk in deze zaak. Toplocatie en naamsbekendheid De keuze voor ons pand is een gouden greep. De Beijerlandselaan is een toplocatie, een goed
bezochte winkelstraat. Onze nieuwe buurman,
Bayram Köse
de Mediamarkt, zorgt voor extra aanloop. We
eigenaar Keuken Express
werken hard aan onze naamsbekendheid: flyeren op festivals en beurzen en adverteren in lokale krantjes met hoge oplages. Laatst hebben we als hoofdsponsor van een festival een keuken verloot. De media-aandacht krijg je dan cadeau. Bijzondere verkoop Eén van de eerste klanten woonde in Amsterdam Hij was – is – nooit in de winkel geweest. Hij belde gewoon op en nodigde me bij hem thuis uit. Ik luisterde, stelde vragen en keek. Daarna kwam ik terug met een schets, een voorstel. ‘Doen we’, was zijn antwoord, ‘in één keer goed!’ In vol vertrouwen kocht hij een keuken van 36.000 euro. Nee, dat gebeurt niet dagelijks, maar het bevestigt onze aanpak: met persoonlijke aandacht oplossingen bieden.
‘De klant heeft altijd gelijk.’
bedrijsvoering
Bedrijfsvoering Voordat u van start gaat moet u een aantal zaken op het gebied van bedrijfsvoering op orde hebben. U heeft een boekhouder nodig of een accountant, een jurist wellicht, een verzekeraar en misschien nog een adviseur voor een specifiek onderwerp. Daarnaast neemt u misschien ook personeel aan. Over deze onderwerpen vindt u in dit hoofdstuk meer informatie.
97
98
bedrijfsvoering – algemeen
Arbeidsinspectie kantoor Rotterdam zie regelgeving pagina 46
bedrijfsvoering – algemeen
Kamer van Koophandel Advocatenspreekuur
SenterNovem zie stimuleringsregelingen pagina 90
zie juridisch pagina 66
CCS-Cross Cultural Solutions zie begeleiding pagina 113
Syntens, innovatienetwerk voor ondernemers zie begeleiding pagina 120
Stichting Stimular Kamer van Koophandel Juridisch maatwerkgesprek
Bezoek- en postadres
UWV WERKbedrijf (voorheen CWI) zie personeel pagina 104
Crossnotions Multicultureel Adviesbureau
zie juridisch pagina 67
Scheepmakershaven 27 C 3011 VA Rotterdam
zie begeleiding pagina 114
Kamer van Koophandel Rotterdam
T 010 238 28 28
Bezoekadres
zie oriëntatie pagina 13
F 010 437 93 03
Bordewijklaan 2 Den Haag
Koninklijk Nederlands Instituut van Register Accountants
[email protected] www.stimular.nl
Verbond van Verzekeraars
Droomzaken BV Bezoek- en postadres
Gildstraat 91 A 3572 EL Utrecht T 030 276 71 17
[email protected] www.droomzaken.nl Droomzaken onderneemt samen met starters om dromen om te zetten in rendabele zaken. We helpen met het ondernemersplan, het netwerk en de financiering. In ruil voor onze diensten vragen we een percentage aandelen of winst.
zie belangenbehartiging pagina 28
Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen zie belangenbehartiging pagina 28
NOvAA (Nederlandse Orde van AccountantsAdministratieconsulenten) zie belangenbehartiging pagina 29
Orde van Advocaten in het arrondissement Rotterdam zie juridisch pagina 68
Hoofdbedrijfschap Detailhandel HBD zie belangenbehartiging pagina 27
Kamer van Koophandel Accountantsspreekuur zie financieel pagina 82
Stichting Stimular is de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen in het middenen kleinbedrijf (MKB) en vergelijkbare organisaties. Stimular geeft advies over afvalpreventie, energiebesparing en werken aan duurzaamheid. Product voorbeelden: – De Milieubarometer maakt de milieukosten en de milieuprestatie van uw bedrijf eenvoudig en snel zichtbaar en geeft tips – Een beknopt duurzaamheidsverslag laat uw opdrachtgevers zien waar uw bedrijf staat. – Verkrijgbaar voor starters bij de Ondernemerswinkel: de publicatie ‘Kansen bij Verkassen’ met tips om duurzaam en efficiënt te werken.
postadres
Postbus 93450 2509 AL Den Haag T 070 333 85 00
www.verzekeraars.nl Het Verbond van Verzekeraars is een belangenvereniging van in Nederland werkzame verzekeraars.
99
Iedereen kan het roer vasthouden als de zee kalm is. Publilius Syrus, Latijnse schrijver
102 bedrijfsvoering – personeel
Bayram Köse Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV)
Bezoekadres
postadres
Anna van Hannoverstraat 4 Den Haag
Postbus 213 3000 AE Rotterdam
postadres
T 0900 92 94
Postbus 90801 2509 LV Den Haag
F 020 687 91 11
www.uwv.nl T 0800 90 51
[email protected] www.szw.nl Het ministerie van SZW geeft algemene informatie over het voorgenomen beleid en bestaande wet- en regelgeving. Het informatienummer 0800 90 51 is gratis. Geopend op werkdagen tussen 10.00 en 12.00 uur en 14.00 – 16.00 uur.
De missie van UWV is: ‘Wij stimuleren werken. Als werken onmogelijk is, zorgen wij snel voor tijdelijk inkomen.’ Dit vloeit voort uit de wet SUWI (Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen). UWV heeft daarbij ook een hand havingstaak: misbruik voorkomen en bevorderen dat de regels nageleefd worden. UWV ondersteunt zijn klanten bij reïntegratie: terugkeer naar het arbeidsproces. Hiertoe koopt UWV reïntegratiediensten in bij commerciële bedrijven. Bezoek in Rotterdam is alleen mogelijk na het maken van een afspraak.
eigenaar Keuken Express
‘Het geheim van de smid? Geduld, geduld. Luisteren en vragen stellen. Jezelf of je product niet opdringen.’
104 bedrijfsvoering – personeel
bedrijfsvoering – personeel 105
Bayram Köse UWV WERKbedrijf (voorheen CWI)
Werkgeversservicepunt DAAD
Bezoekadres
Bezoekadres
Heiman Dullaertplein 3 Rotterdam
Teilingerstraat 176 Rotterdam
postadres
postadres
Postbus 201 3000 AE Rotterdam
Postbus 20 3000 AA Rotterdam
T 010 850 21 00
T 010 850 97 77
F 010 850 21 01
F 010 850 97 78
www.werk.nl
[email protected] www.daadwerkt.nl
UWV WERKbedrijf (voorheen CWI) zorgt ervoor dat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt goed op elkaar aansluiten. Dit doen zij door advies te geven bij het vinden van werkzoekenden, werving en voorselectie van geschikte kandidaten, informatie te geven over personeelsbeleid en arbeidsrechtelijke zaken, bekend making van vacatures via verschillende kanalen, uitvoering van enkele wettelijke regelingen en informatie verstrekking over de (regionale) arbeidsmarkt. Kijk voor de overige vier vestigingen van UWV WERKbedrijf in Rotterdam op www.werk.nl
DAAD is uw gesprekspartner bij directe personeelsvragen, maar ook als het gaat om uw toekomstige personeelsbehoefte. Denk hierbij aan het selecteren en begeleiden van kandidaten voor een bedrijfsopleidingentraject of coaching van toekomstige medewerkers in het bedrijf.
eigenaar Keuken Express
‘Deskundigheid, een reële prijs en persoonlijk contact. Daar win je klanten mee.’
Briljant idee op het juiste moment Jamila Johri (37) eigenaresse van Dunya Hammam Zaagmolendrift 39e, Rotterdam-Noord www.dunyahammam.nl
Hart en ziel Ik ben geboren in Marokko en kwam naar Nederland toen ik zes of zeven jaar was. Dertig jaar woonde ik in Delfshaven, mijn thuis. Ik groeide op, haalde mijn kappersdiploma, ging later werken in de thuiszorg, trouwde en kreeg kinderen. Vakanties vierden we in Marokko. Elke keer als ik terug kwam, miste ik vooral de hammam. Op een dag wist ik het. Ik begon er zelf één, de enige hammam in Rotterdam. Ik nam ontslag en stortte me met hart en ziel op een eigen zaak. Het was het juiste moment! Aandacht en zakeninstinct De eerste vijf jaar zijn nu voorbij. De zaak loopt als een trein. Mijn geheim? Aandacht,
gastvrijheid, hard werken en veel publiciteit.
Jamila Johri
Voor het laatste hoefde ik nauwelijks iets te
eigenaresse van Dunya Hammam
doen. Iedereen kwam naar me toe. Televisie, luxe landelijke magazines, Rotterdamse bladen, kranten. Mijn zakeninstinct werkt dan natuurlijk op volle toeren. Elk artikel heeft direct effect: mensen uit het hele land komen naar de Zaagmolendrift. We maken lange dagen, maar hebben enorm veel plezier met elkaar. De volgende dag staan we weer gewoon fris en monter klaar: de masseuse, de schoonheidsspecialiste en ik. Gastvrijheid
‘Een eigen zaak kost tijd, heel veel tijd. Geeft niks. Stap over alle drempels heen,
bieden zit ons in het bloed.
gééf jezelf en anderen
Tot in de puntjes
de tijd en aandacht
Toen ik wilde startten, gaf iemand me het telefoonnummer van een goede adviseur. Ik kwam terecht bij Farid Darkaoui van bureau Zaken Expert. Het was een gouden tip. Hij heeft me zakelijk uitstekend geholpen: met het bedrijfs- en ondernemingsplan, de bank, papieren regelen... alles tot in de puntjes.
die ervoor nodig is om jouw droomidee waar te maken.’
advies en coaching 111
Advies en coaching Dat bij het opzetten van een eigen bedrijf heel wat komt kijken, dat is duidelijk. Gelukkig staat u er niet alleen voor: diverse organisaties kunnen u helpen met advies en coaching. U kunt begeleiding en advies krijgen van een bedrijfsadviseur, er zijn netwerken voor startende ondernemers en er kan een mentor gezocht worden, een collega met meer ervaring in uw branche. In dit hoofdstuk vindt u organisaties die op dit terrein actief zijn.
112 advies en coaching – begeleiding
advies en coaching – begeleiding 113
Assabouh Consulting
B&R Adviesgroep
Bezoekadres
Bezoek- en postadres
Weena 290 Rotterdam
Mathenesserlaan 179 3014 HA Rotterdam
postadres
T 010 436 50 88
Postbus 819 3000 AV Rotterdam
F 010 436 80 86
T 010 282 16 89
[email protected] www.benradviesgroep.nl
F 010 282 12 22
[email protected] www.assabouh.com Assabouh Consulting is het adviesbureau voor de ondernemer. Wij geven advies, training en begeleiding aan ondernemers die succesvol een bedrijf willen starten en/ of verdere groei willen realiseren. Tevens houdt onze organisatie zich bezig met het ontwikkelen en aanpassen van bedrijfs- en marketingstrategieën.
Bloesem! feel good communicatie, trainingen en beleving
CCS-Cross Cultural Solutions
Bezoekadres
Stationssingel 75 A 3033 HE Rotterdam
Beursplein 37 Rotterdam
Bezoek- en postadres
T 010 265 36 21 postadres
Postbus 30086 3001 DB Rotterdam
F 010 466 40 78
[email protected] www.crossculturalsolutions.eu
T 06 42 49 99 86
B&R adviesgroep adviseert en begeleidt startende en gevestigde ondernemers. De begeleiding en advisering heeft betrekking op o.a. de volgende aspecten: – opstellen ondernemingsplan – uitwerken bedrijfsconcept – markt- en locatieonderzoek – opstellen financieel plan – financiering – ondernemerscursussen en workshops – begeleiding bij subsidie-aanvraag
[email protected] www.bloesem.biz Een website, maar wat zet ik er op? Bloesem! helpt je om een duidelijk en onderscheidend bedrijfsprofiel op te stellen. – Een website en dan? Bloesem! coacht je bij het neerzetten van een sprankelend elevator pitch. – Een pitch, maar waar? Bloesem! coacht je bij het opbouwen van een netwerk. – Een klant en dan? Bloesem! adviseert je bij het uitzetten van de meest kansrijke PR-strategie om continu nieuwe klanten te werven. Bloesem! combineert strategisch communicatieadvies met coaching op ondernemerschap. Wij volgen daarbij de ontwikkelingsgerichte benadering van Rudy Vandamme, die zich het beste laat kenmerken als mensgericht en uitermate praktisch.
CCS-Cross Cultural Solutions is een adviesbureau voor ondernemen en werk. CCS matcht de kernkwaliteiten van de ondernemer met de eisen die aan het ondernemerschap worden gesteld, specifiek voor de gewenste branche. Hiermee kunnen zij ervoor zorgen dat de ondernemers hun zwakke kanten inzien en in kaart brengen. Daarna overtuigen zij hen, door het geven van advies en begeleiding die zwakke kanten te compenseren en optimaal aan te sluiten op hun sterktes. Activiteiten voor startende ondernemers zijn: sterkte zwakteanalyses, advies en coaching, empowerment, marketing en marktonderzoek, communicatie en het opstellen van ondernemingsplannen met een goede financiële onderbouwing. Ook geeft CCS advies en begeleiding aan ondernemers die gebruik willen maken van stimuleringsregelingen zoals Economische Kansenzones. Voorts begeleidt CCS ondernemers die internationaal zaken willen doen. CCS heeft gespecialiseerde kennis van allochtone doelgroepen en diversiteitvraagstukken.
114 advies en coaching – begeleiding
advies en coaching – begeleiding 115
Centrum Ondernemen in Delfshaven (COiD)
De OndernemersWerkplaats
Etnolife Services B.V.
Goede Zaken
Bezoek- en postadres
zie voorbereiding pagina 21
Bezoek- en postadres
zie voorbereiding pagina 20
Puntegaalstraat 77 3024 EB Rotterdam
F_fect
Laan op Zuid 296 3071 AA Rotterdam
Crossnotions Multicultureel Adviesbureau
Bezoek- en postadres T 010 466 58 59
Bezoek- en postadres
Lyonstraat 41 3047 AJ Rotterdam
[email protected] www.ondernemerswerkplaats.nl
Lichtenauerlaan 102-120 3062 EM Rotterdam
T 010 413 69 52
T 010 204 59 45
[email protected] www.goede-zaken.com
F 010 204 55 55 T 010 442 75 89
[email protected] www.crossnotions.nl Crossnotions is als organisatie- en adviesbureau gespecialiseerd in het ontwikkelen en aanpassen van bedrijfsconcepten en marketing- en commu nicatiestrategieën voor nationale en internationale markten. Tot het dienstenpakket van Crossnotions behoren: advies, coaching, trainingen, cursussen en projectontwikkeling ter bevordering van internationale en interculturele com petenties en marktkansen.
Deloitte MKB Accountancy & Advies
Inspiratie en ontwikkeling van succesvol ondernemerschap door middel van ondernemerscoaching en workshops, specifiek gericht op de creatieve sector. Passie voor je vak, jezelf profileren en werken aan persoonlijk ondernemerschap staan daarin centraal.
Digiwerk.nl
[email protected] www.f-fect.nl Ondersteuning en begeleiding van (startende) ondernemers (verenigingen) bij de start, het plan en de uitvoering d.m.v. individuele advisering, cursussen en workshops.
Bezoekadres
Katendrechtse Lagendijk 487 Rotterdam
Fenedex Bezoekadres
postadres
Raamweg 14 Den Haag
Postbus 24399 3007 DJ Rotterdam
postadres
T 010 484 69 83
Postbus 90409 2509 LK Den Haag
zie financieel pagina 81 [email protected] www.digiwerk.nl
T 070 330 56 00
Adviesbureau voor de (startende) onderneming: opstellen ondernemingsplan, begeleiding subsidieaanvraag. Digitale dienstverlening: huisstijlontwikkeling, ontwerp, lokalisatie, website en hosting, belettering, t-shirts, spandoeken.
[email protected] www.fenedex.nl
F 070 330 56 56
De Federatie voor de Nederlandse Export is gespecialiseerd in exportbevordering, -begeleiding, -advisering en -opleidingen. Zie ook www.export.nl en www.exporttrainingen.nl.
F 010 413 70 49
Goede Zaken is een commerciële en praktisch ingestelde adviesorganisatie voor startende en bestaande ondernemers. Door middel van een uitgekiend en in de praktijk beproefd coachingspakket, eventueel aan te vullen met korte maatwerktrainingen, ontvangt de ondernemer begeleiding op maat. Hierbij sturen wij zeer resultaatgericht op het starten, dan wel winstgevend maken van de nieuwe onderneming.
Handels- en InvesteringsCentrum (HIC) Marokko zie oriëntatie pagina 12
116 advies en coaching – begeleiding
advies en coaching – begeleiding 117
Huibers en van Eersel
IMK
KplusV organisatieadvies
LIFT OFF Starterbegeleiding
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoekadres
Bezoek- en postadres
Eendrachtsweg 68 B Rotterdam
WTC Beursplein 37 Kamer 410 Rotterdam
Area 010 Beursplein 37 Rotterdam
Slinge 600 Achterbos 45 3645 CA Vinkenveen
postadres
postadres
T 0297 26 67 85
Huizermaatweg 610 1276 LN Huizen
Postbus 1220 3000 BE Rotterdam
F 0345 63 21 72
T 035 750 79 00
T 010 413 21 77
postadres
Postbus 19239 3001 BE Rotterdam T 010 243 96 57 F 010 243 96 34
[email protected] www.starterbegeleiding.nl
F 035 750 79 01
[email protected] www.huibersenvaneersel.nl Ondersteuning bij vraagstukken van strategie, businessplan, financiering, ondernemersontwikkeling, fusies en overnames, kennistransfer en innovatie.
[email protected] www.imk.nl Adviseren van ondernemers op breed terrein, zoals vestigingsplaats-, financiering- en haalbaarheids onderzoeken. Tevens begeleiding bij het schrijven van een ondernemersplan.
[email protected] www.kplusv.nl Ondersteuning bij vraagstukken van strategie, businessplan, financiering, ondernemersontwikkeling, fusies en overnames, kennistransfers en innovatie.
Gespecialiseerd bureau voor microkrediet en coaching van zelfstandig ondernemerschap (freelancers, ZZP’ers, etc.). Individuele trajecten, logisch stappenplan. Inspirerende coaches en methode van aanpak. Hoog slagingspercentage. Begeleiding na de start. Coaches zijn ervaren ondernemers. Snelle instroom. Elke week gratis spreekuur. Betaling kan uit reïntegratiebudgetten van UWV of CWI maar ook op particuliere basis en bij outplacement. Ook bezoekadres op Schiekade 830 (CWI) te Rotterdam, alleen op afspraak.
LiveWIRE zie stimuleringsregelingen pagina 89
Ondernemershuis Zuid zie oriëntatie pagina 15
118 advies en coaching – begeleiding
advies en coaching – begeleiding 119
Scholingswinkel Albeda College
Stichting IntEnt
Stichting Nieuwe Bedrijvigheid
Stichting Ondernemersklankbord
Bezoek- en postadres
Bezoek- en postadres
Bezoekadres
zie mentorschap pagina 130
Groene Hilledijk 228 3074 AC Rotterdam
Javastraat 58 2585 BG Den Haag
Area 010 Beursplein 37 Rotterdam
Stichting Seon
T 010 291 98 22
T 070 305 18 20 F 070 305 18 29
De Scholingswinkel van het Albeda College is er op gericht de startende en doorstartende multiculturele onder nemers ondersteuning te bieden. De vragen en behoeften van de ondernemer staan hierin centraal en krijgen concreet vorm in een aanpak met activiteiten. De Scholingswinkel biedt begeleiding en ondersteuning bij de werkzaamheden. Er worden studenten van diverse opleidingen ingezet om activiteiten te organiseren en gerichte opdrachten te doen binnen het winkel gebied.
[email protected] www.ondernemenoverdegrens.nl Advies, training, informatie en begeleiding voor (allochtone) Nederlanders die een bedrijf willen starten in hun land van herkomst. In overleg met de ondernemer wordt bepaald welke diensten relevant zijn. Meldt u aan voor een gratis intakegesprek en ervaar zelf hoe IntEnt u kan helpen bij de succesvolle start van uw onderneming. IntEnt is actief in Suriname, Ghana, Marokko, Turkije, Afghanistan, Ethiopië en Curaçao.
Bezoekadres
postadres
Regulierenring 12a Bunnik
Postbus 1220 3000 BE Rotterdam
postadres
T 010 413 21 77
Postbus 55 3700 AB Zeist
[email protected] www.nieuwe-bedrijvigheid.nl
T 030 697 42 32
Ondersteuning bij vraagstukken van strategie, verfijning businessplan, financiering, ondernemersontwikkeling, productbescherming en innovatie.
[email protected] www.seon.nl
F 030 697 42 34
SEON stimuleert micro ondernemerschap en begeleidt ondernemers bij het opzetten van bedrijven. SEON beschikt over een nationaal én internationaal netwerk van experts en adviseurs en initieert innovatieve projecten voor een optimale begeleiding van ondernemers. De ondernemer staat centraal in de dienstverlening. SEON voert een telecoaching project uit voor het Ministerie van SZW en een microfinancieringsproject voor de Fortis bank.
120 advies en coaching – begeleiding
Stichting Zelfstandigwerken Bezoekadres
Breitnerstraat 92-94 Rotterdam
advies en coaching – begeleiding 121
Syntens, innovatienetwerk voor ondernemers
Trade & Investment Center (TIC) Turkey
USG Restart
Bezoekadres
Bezoekadres
Blaak 40 Rotterdam
WTC Beursplein 37 3e etage, kamer 339 Rotterdam
Olympiaweg 12 B 3077 AL Rotterdam
postadres
Postbus 21328 3001 AH Rotterdam T 010 409 05 37
T 010 497 33 50 F 010 497 33 60
postadres
Postbus 2220 3000 CE Rotterdam
Bezoek- en postadres
postadres
Postbus 30153 3001 DD Rotterdam
[email protected] www.usgrestart.nl
T 010 205 32 50
USG Restart begeleidt starters van loondienst naar zelfstandig ondernemerschap. Hierbij zijn in ieder geval vier aspecten heel belangrijk: bedrijfsidee, enthousiasme en motivatie, de durf snel te willen starten en een heldere blik op de markt voor het product of de dienst. USG Restart werkt met op maat gesneden trajecten.
T 088 444 04 44
[email protected] www.stichting-zelfstandigwerken.nl Stichting Zelfstandigwerken helpt startende ondernemers de stap te zetten naar het ondernemerschap. Vervolgens worden deze startende ondernemers gekoppeld aan een bestaand bedrijf en ondersteund in het overnemen van dit bedrijf. Stichting Zelfstandigwerken helpt gevestigde ondernemers bij de overname van hun bedrijf, gaat op zoek naar een geschikte startende ondernemer en bemiddeld in de overname.
F 088 444 03 97
F 010 205 32 51
[email protected] www.syntens.nl Syntens zet ondernemers aan tot succesvol innoveren, waarbij het gaat om vernieuwing van product, dienst, proces of organisatie. Dat gebeurt op basis van adviezen, voorlichtings bijeenkomsten en doorverwijzing naar een netwerk van experts en kennis instellingen. De veelal kosteloze activiteiten worden mogelijk gemaakt door het Ministerie van Economische Zaken.
[email protected] www.ticturkey.com Stichting TIC Turkey is uw eerste partner op de Turkse markt en heeft een adviserende en initiërende rol. Met een klein team en een groot (Turks) netwerk organiseren ze sectorgerichte bijeenkomsten, handelsmissies en seminars. Daarnaast begeleidt TIC Turkey ondernemers bij hun eerste stappen op de Turkse markt. TIC Turkey ziet zichzelf als intermediair die geen onderscheid maakt tussen eenmanszaken, multi nationals of overheden. Ze zijn er voor iedereen die op een professionele manier wil zakendoen in of met Turkije.
Van Vuuren Advies Bezoek- en postadres
Waterwerk 71 3063 HB Rotterdam T 06 29 50 17 70 F 010 450 17 35
[email protected] Begeleiden van allochtone ondernemers op het gebied van Retail en Horeca, alsmede het aanbieden van een franchiseconcept voor supermarkten.
122 advies en coaching – begeleiding
advies en coaching – begeleiding 123
Jamila Johri Zaken Expert BV
Zuid West 4, advies in organiseren
Bezoek- en postadres
Bezoek- en postadres
Laan op Zuid 296 3071 AA Rotterdam
Larikslaan 212 3053 LH Rotterdam
T 010 413 65 26
T 06 28 25 01 17
F 010 413 70 49
[email protected] www.zakenexpert.nl Coaching van ondernemers: coaching en advisering op het gebied van ondernemersontwikkeling, strategie, financiering, marktonderzoek en het maken van een ondernemingsplan. Haalbaarheidsonderzoek om te beoordelen of een bedrijf of businessconcept levensvatbaar is. Zaken Expert voert tevens projecten uit op het gebied van wijkeconomie.
[email protected] www.zuidwest4.nl Ondersteuning van kleine ondernemers en zelfstandigen door middel van: – het structureren van de werkomgeving (administratie, archief, projecten) – advies met betrekking tot klantgericht werken en communiceren – advies over profileren en uitstraling bedrijf naar klanten toe (huisstijl/ communicatiedragers)
ZZP-OKÉ zie netwerken pagina 126
eigenaresse van Dunya Hammam
‘Concurrentie is gezond. Ik zit erop te wachten. Dan weet je of je het goed doet. Ik ga zeker nog twintig jaar door.’
124 advies en coaching – netwerken
advies en coaching – netwerken 125
Centrum Ondernemen in Delfshaven (COiD)
Jong MKB Rotterdam
Stichting Entre Jeunes
Bezoek- en postadres
Bezoek- en postadres
zie voorbereiding pagina 20
Lichtenauerlaan 102-120 3062 ME Rotterdam
Polakhof 16 5237 CR ‘s-Hertogenbosch
postadres
T 010 798 24 68
T 073 613 25 11
Postbus 24091 3007 DB Rotterdam
F 010 202 63 64
Contact Jonge Bedrijven
[email protected] www.cjbrotterdam.nl Contact Jonge Bedrijven is een vereniging voor en door ondernemers met een bedrijf jonger dan vijf jaar, actief vanuit de regio Rotterdam. CJB Rotterdam staat voor informele contacten en netwerken, het delen van ervaringen en het uitwisselen van ideeën. Klankborden, samenwerken, meedenken, meepraten en meedoen. Deelnemen aan bijeenkomsten, bedrijfsbezoeken, borrels. Geïnformeerd blijven over ontwikkelingen rondom het ondernemersschap. Participerende bedrijven zijn: ABN-AMRO, Kamer van Koophandel Rotterdam, Ontwikkelings bedrijf Rotterdam.
[email protected] www.jongmkbrotterdam.nl Jong MKB Rotterdam is een vereniging voor ondernemers met jonge onder nemingen (1 tot 7 jaar) in de regio Rotterdam. Onze belangrijkste doelstelling is om een klankbord te zijn voor ondernemers in de start- en groeifase. Kijk op www.jongmkbrotterdam.nl en meld je aan voor het eerstvolgende event (iedere 3e dinsdag van de maand).
Bezoek- en postadres
Erasmussingel 185 3045 PH Rotterdam T 010 422 12 85
[email protected] www.entrejeunes.nl Entre Jeunes is een netwerk van startende vrouwelijke ondernemers. Jaarlijks worden door de netwerkers van Entre Jeunes diverse praktijkgerichte bijeenkomsten georganiseerd over allerlei onderwerpen. Na de bijeenkomst is er gelegenheid om verder te praten en tips en adviezen te geven over het ondernemerschap.
Stichting I-Portal postadres
zie belangenbehartiging pagina 29
Postbus 305 3000 AH Rotterdam
Rotterdamse Ondernemers Organisatie (ROO)
[email protected] www.i-portal.nl
Ondernemersvereniging ROGIAD
Stichting Vrouwennetwerk Rotterdam (SVR)
zie belangenbehartiging pagina 30 De Stichting i-portal heeft als doel een reëel en virtueel netwerk te zijn van en voor ICT-ondernemers in de regio Rotterdam-Delft. Het netwerk brengt ICT-ondernemers bij elkaar en zorgt voor voorlichting over onderwerpen die hen bezighouden.
[email protected] www.svnrotterdam.nl Stichting Vrouwennetwerk Rotterdam (SVR) is een organisatie voor hoog opgeleide, ondernemende vrouwelijke professionals. Onze leden werken in leidinggevende of staffuncties in het bedrijfsleven en bij de overheid, als zelfstandig ondernemer of als vrijeberoepsbeoefenaar. Doelstellingen van SVR zijn het steunen en stimuleren van vrouwen in verantwoordelijke posities en het bevorderen van de doorstroming omhoog. De maandelijkse netwerkavonden zijn een bron van inspiratie.
126 advies en coaching – netwerken
advies adviesen encoaching coaching– –begeleiding netwerken 127
Jamila Johri ZZP-OKÉ
eigenaresse van Dunya Hammam
Bezoekadres
WTC Beursplein 37 Rotterdam postadres
Postbus 30176 3001 DD Rotterdam T 010 205 69 69 F 010 205 69 60
[email protected] www.zzp-oke.nl ZZP-OKÉ zorgt ervoor dat opdrachtgevers en freelancers/ZZP’ers eenvoudig met elkaar samenwerken op een wijze waarbij beiden zich lekker voelen. Zonder dat er Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) van de Belastingdienst nodig is, zonder omslachtige procedure die beperkingen oplegt, zonder administratieve rompslomp maar met maximale vrijheid en flexibiliteit waarbij zowel opdrachtgever als ZZP’er tijd en geld besparen.
‘Ik kom vaak laat thuis. Een au pair zorgt goed voor mijn kinderen. ’s Ochtends en op zondag heb ik alle tijd voor ze. Ja, als je wilt lukt alles, of je nou geen kinderen hebt of tien.’
Als wij willen dat de dingen blijven zoals ze zijn, dan zullen de dingen moeten veranderen. Giuseppe di Lampedusa, 1896 – 1957, Italiaans schrijver
130 advies en coaching – mentorschap
advies adviesen encoaching coaching– –begeleiding netwerken
Jamila Johri Stichting Ondernemersklankbord
Your Navigator
Bezoekadres
Bezoek- en postadres
Bezuidenhoutseweg 12 Den Haag
Corkstraat 46 3047 AC Rotterdam
postadres
T 010 462 14 97
Postbus 93002 2509 AA Den Haag
F 010 462 46 82
T 0900 663 37 63
[email protected] www.yournavigator.nl
F 070 349 06 75
[email protected] www.ondernemersklankbord.nl Ondernemersklankbord biedt, kosteloos voor donateurs, onafhankelijk advies en begeleiding voor ondernemers in het MKB. Ondernemers die vragen hebben over de gang van zaken in hun bedrijf, een klankbord zoeken of andere vragen hebben over de bedrijfsvoering kunnen er gebruik van maken. Het Ondernemersklankbord werkt met meer dan 260 ervaren consulenten, oud-ondernemers en managers, die belangeloos hun kennis en ervaring inzetten. Het donateurschap bedraagt minimaal € 75,– voor een half jaar begeleiding.
Het project brengt (door)startende ondernemers uit Rotterdam in contact met ervaringsdeskundigen, bijvoorbeeld oud-ondernemers of managers. De mentor kan de (door)startende ondernemer advies geven, ondersteunen en introduceren in netwerken. Kosten voor de startende ondernemer: € 50,–.
eigenaresse van Dunya Hammam
‘... en neem een goede adviseur in de hand!’
Opereren in een monopoliemarkt Karel Poiesz (59) eigenaar Rotterdam Rail Feeding Europaweg 855, Rotterdam winnaar Rotterdamse Ondernemersprijs 2007
Rekenen en ogen open Ik ben opgegroeid in de fruithandel. Mijn vader zei altijd: ‘Karel, elf dubbeltjes zijn meer waard dan vier kwartjes.’ En verder zei hij: ‘hou je ogen open, dan zie je waar de kansen liggen’. Later ben ik machinist geworden, ik genoot van de vrijheid die je dan hebt. Plotseling, in 1998, zag ik een gouden kans. De Nederlandse en Europese regelgeving veranderden. Ik combineerde de mogelijkheden en richtte samen met mijn vrouw, zoon en een vriend een bureau op voor machinist-flexwerkers, Spoorflex. Machinisten en goederen Spoorflex sloeg goed aan. In korte tijd schreven 200 machinisten zich in. We konden de machi
nisten afwisselend voor personenvervoer en
Karel Poiesz
goederenvervoer inzetten. Mijn zoon is nu
eigenaar Rotterdam Rail Feeding
directeur van de zaak. Enkele jaren terug heb ik Rotterdam Rail Feeding (RFF) opgericht, dat bemande rangeer- en treinlocomotieven aanbiedt. Twaalf in totaal, inclusief een milieuvriendelijke hybride loc. Een gewaagde stap in een monopolie markt, maar opnieuw een schot in de roos. Om ook klanten over de grens van dienst te kunnen zijn, zijn we vorig jaar samengegaan met het Amerikaanse Genesee & Wyoming Inc. Service verlenen RFF regelt rangeerwerk, transport per spoor, plus het lossen en laden van goederen. Toen we startten, was er eigenlijk geen vraag naar onze service. Inmiddels zien steeds meer bedrijven dat onze dienst hen véél tijd en kosten bespaart. Ja, we hebben beslist een risico genomen, met een forse investering in duurzaam materieel. Maar ons concept bewijst zichzelf, omdat we niet alleen ónze winstkansen zien maar ook die voor anderen.
‘Weet wat jouw bedrijf, jouw product uniek maakt. Dan sta je sterk.’
136 index
ABN AMRO Bank Arbeidsinspectie kantoor Rotterdam Assabouh Consulting B&R Adviesgroep Bedrijfschap Horeca en Catering Bedrijfsruimtebank OBR Bedrijfsverzamelgebouwen Bedrijven Info Rotterdam Belastingdienst, Rijnmond Belastingtelefoon Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom Bibliotheek Rotterdam Bibliotheek Rotterdam, publieksinformatie Bloesem! feel goed communicatie, trainingen en beleving Borgstellingsregeling/ Microfinanciering Borgstellingsregeling voor het Midden- en Kleinbedrijf (BBMKB) Brandweer Rotterdam-Rijnmond Buma/Stemra CCS-Cross Cultural Solutions Centraal Bureau voor de Statistiek Centrum Ondernemen in Delfshaven (COiD) Centrumraad City Informatiecentrum, startersinformatie Contact Jonge Bedrijven COS, Centrum voor Onderzoek en Statistiek Crossnotions Multicultureel Adviesbureau DCMR Milieudienst Rijnmond Deelgemeente Charlois Deelgemeente Delfshaven Deelgemeente Feijenoord – Stadswinkel Feijenoord
index 137
80 46 112 112 26 72 72 73 46 46 66 12 54 113 80 81 54 46 113 42 20 54 55 124 42 114 47 55 55 56
Deelgemeente Hillegersberg – Schiebroek Deelgemeente Hoek van Holland – Stadswinkel Hoek van Holland Deelgemeente Hoogvliet – Stadswinkel Hoogvliet Deelgemeente IJsselmonde Deelgemeente Kralingen-Crooswijk – Stadswinkel Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Noord – Servicebalie- Stadswinkel Noord Deelgemeente Overschie Deelgemeente Prins Alexander – Stadswinkel Prins Alexander Deloitte MKB Accountancy & Advies Dienst Gemeentewerken Digiwerk.nl Droomzaken BV dS+V, Gemeente Rotterdam, afdeling Vergunningen dS+V, Gemeente Rotterdam, afdeling Vergunningen, team Horeca & Evenementen Erasmus Universiteit Rotterdam, startersinformatie Etnolife Services B.V. EVD F_fect Fenedex Gemeentebelastingen Rotterdam Gemeentebelastingen Rotterdam Reclame/Precario GGD Rotterdam-Rijnmond Goede Zaken Handels- en InvesteringsCentrum (HIC) Marokko Havenbedrijf Rotterdam NV, startersinformatie Hogeschool INHolland Rotterdam Hogeschool Rotterdam
56 56 57 57 57 57 58 58 81 58 114 98 59 59
20 21 88 115 115 60 60 61 115 12 73 21 22
Hogeschool Rotterdam (Economische Opleidingen) Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA) Hoofdbedrijfschap Detailhandel HBD Huibers en van Eersel IMK ING-Bank Jong MKB Rotterdam Kadaster directie Zuidwest Kamer van Koophandel Accountantsspreekuur Kamer van Koophandel Advocatenspreekuur Kamer van Koophandel afdeling Handelsregister Kamer van Koophandel Juridisch maatwerkgesprek Kamer van Koophandel ondernemingsplan Kamer van Koophandel, Overdracht/Overname Kamer van Koophandel Rotterdam Kamer van Koophandel Seminars Kamer van Koophandel Startersavonden Kamer van Koophandel, Programma Starters Buitenlandse Markten Koninklijke Horeca Nederland Koninklijk Nederlands Instituut van Register Accountants Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie KplusV organisatieadvies LIFT OFF Starterbegeleiding LiveWIRE Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
22 26 27 116 116 82 124 74 82 66 47 67 38 13 13 23 14 88
27 28 67 117 117 89 48 102
Nederlandse Franchise Vereniging Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en Vastgoeddeskundigen (NVM) Nieuwe bedrijfsterreinen Nieuwe kantoorlocaties Notaristelefoon, De NOvAA (Nederlandse Orde van AccountantsAdministratieconsulenten) OBR, Subsidie verbetering winkels en bedrijfsruimten Octrooicentrum Nederland Ombudsman Rotterdam Ondernemersbalie OBR Ondernemershuis Zuid Ondernemersvereniging ROGIAD OndernemersWerkplaats, De Orde van Advocaten in het arrondissement Rotterdam Rabobank Rotterdam, startersdesk Regionaal Bureau Zelfstandigen Re-integratietraject/ Voorbereidingsperiode Rotterdam Media Fonds Rotterdamse Ondernemers Organisatie (ROO) Scholingswinkel Albeda College SenterNovem SKAR (Stichting KunstAccommodatie Rotterdam) Small Business Publishing B.V. – Ondernemingsbeurs Sport en Recreatie, Gemeente Rotterdam Stadstoezicht Stadstoezicht Balie Markten
28 28
74
75 75 66 29
89 14 61 15 15 29 114 68 83 83 23 90 30 118 90 76 16 62 62 63
138 index
colofon index 139
Karel Poiesz Stadstoezicht, afdeling Straaten Rivierhandel Stadswinkel Centrum Stichting Belangen Organisatie Zelfstandige Zonder Personeel Stichting Bodemcentrum Stichting Entre Jeunes Stichting I-Portal Stichting IntEnt Stichting Nieuwe Bedrijvigheid Stichting Ondernemersklankbord Stichting Seon Stichting Stimular Stichting Vrouwennetwerk Rotterdam (SVR) Stichting Zelfstandigwerken Syntens, innovatienetwerk voor ondernemers Trade & Investment Center (TIC) Turkey Transport en Logistiek Nederland TvdMast Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) USG Restart UWV WERKbedrijf (voorheen CWI) Van Vuuren Advies Vastgoed OBR Verbond van Verzekeraars Vergunningen-servicepunt gemeente Rotterdam Visionplanner-starter VNO-NCW West Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) Werkgeversservicepunt Daad Your Navigator Zaken Expert BV Zuid West 4, advies in organiseren ZZP-OKÉ
63
eigenaar Rotterdam Rail Feeding
63 30 30 125 125 118 119 130 119 99 125 120 120 121 31 84 102 121 104 121 76 99 49 38 31 50 104 130 122 122 126
‘Elf dubbeltjes leveren meer op dan vier kwartjes.’
140 literatuurlijst
Wanneer u zich wilt inlezen in het starten van een eigen bedrijf, is er een grote hoeveelheid literatuur beschikbaar. Hier volgt een willekeurige greep uit het aanbod.
literatuurlijst 141
Diverse informatiebrochures voor starters, waaronder het Starterspakket en het Ondernemingsplan. Uitgaven van de Kamer van Koophandel. Blaak 40 en Wevershoekstraat 380-388, Rotterdam. Handboek ondernemen Gids voor de startende en kleine ondernemer over belastingen en werknemersverzekeringen. Uitgave van de Belastingdienst. Verkrijgbaar bij Kamer van Koophandel. Blaak 40 en Wevershoekstraat 380-388, Rotterdam. Belastingkrant voor startende ondernemers Uitgave van de Belastingdienst. Verkrijgbaar bij Kamer van Koophandel. Blaak 40 en Wevershoekstraat 380-388, Rotterdam. 20 meest gestelde vragen aan de AA als Accountant-adviseur voor het MKB Uitgave van de NovAA, Nieuwe Parklaan 25, Den Haag. T 070 338 28 36
R.J. Blom, Leidraad startende ondernemer Het starten van een bedrijf in de praktijk, informatie, tips en de succeskansen. ISBN 9075348312. Verkrijgbaar in de boekhandel
E. Tyson en J. Schell, Het Midden- en Kleinbedrijf voor dummies Pearson Education Uitgeverij, 2000. ISBN 9043000205. Verkrijgbaar in de boekhandel
R.J. Blom, Startend ondernemerschap in de praktijk ISBN 9075348401. Verkrijgbaar in de boekhandel
Wolters-Noordhoff B.V., Grondslagen van de marketing, werkboek ISBN 9020732986. Verkrijgbaar in de boekhandel
Academic Service, Het Ondernemingsplan Van idee tot succesvolle onderneming. ISBN 9052611416. Verkrijgbaar in de boekhandel
M. Borgers en R. Woelinga, Succesvolle e-mail marketing ISBN 9076051208. Verkrijgbaar in de boekhandel
De Eigen Zaak Arnhem, Doe het zelf Ondernemingsplan Stap voor stap handleiding. ISBN 908070301x. Verkrijgbaar in de boekhandel
Lichte Lommert, alles over verkopen ISBN 9032509942. Verkrijgbaar in de boekhandel
Martin van Huystee & T. Jurgens, Een vliegende start als ondernemer De snelst groeiende franchiseformules van Nederland. ISBN 9055941859. Verkrijgbaar in de boekhandel E. Hamann en G. Hamann, Je eigen bedrijf Veertien startende ondernemers vertellen hun verhaal. ISBN 9058310035. Verkrijgbaar in de boekhandel
142 colofon
colofon 143
Karel Poiesz Het Rotterdams Startersboek is een uitgave van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. De redactie heeft deze uitgave met zorg samengesteld. Toch kan er per ongeluk een verkeerde vermelding in staan. Voor eventuele foutieve vermeldingen of ontbrekende gegevens is de redactie niet aansprakelijk. Research
Carrol Keizerweerd Samenstelling en redactie
Jacqueline Paul en Frans Petersen Eindredactie
Jacqueline Paul Concept EN Ontwerp
studio Lonne Wennekendonk Fotografie portretten
Carel van Hees INTERVIEWS
Birgit Bekker Drukwerk
Veenman Drukkers Oplage
8000 Meer informatie over het Rotterdams Startersboek kunt u krijgen bij het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, vakgroep Economie. Postadres
Postbus 6575 3002 AN Rotterdam T 010 205 28 85 F 010 205 28 70
eigenaar Rotterdam Rail Feeding
‘Bewaak je onafhankelijkheid. Haal niet onnodig geld uit je zaak.’
144
144
www.ondernemersbalie.rotterdam.nl