Het Otter-beverpad
K n a g e n d e v rag e n , s c herpe a n tw o o rd en
Terug van weggeweest In 1848 werd de laatste wilde bever in België doodgeschoten. Na een afwezigheid van ruim anderhalve eeuw werden opnieuw bevers uitgezet in Wallonië en Vlaams Brabant en sindsdien rukken ze op naar Vlaanderen. Ook in Broek De Naeyer, de Biezeweiden en het Broek te Blaasveld is de bever opgedoken en is hij stilaan zijn plaats in het landschap aan het heroveren. Naast de bever werkt ook de mysterieuze otter, die sinds de jaren tachtig van vorige eeuw niet meer in onze contreien werd waargenomen, gestaag aan zijn comeback en dit mede dankzij de stijgende kwaliteit van ons zoetwatermilieu, de Rupel en de omliggende natuurgebieden. Een prima aanleiding om hun spoor te volgen en een speels onderzoek te starten naar hun leefwijze, gedrag, voorkomen en leefgebied.
2
Het Otter-beverpad Otter-beverpad
Praktisch In deze brochure vind je de suggestielus ‘Het Otterbeverpad’. Het basistraject omvat een interactive gezinswandeling van 3,8 km met onderweg infopanelen en leuke doe-opdrachten. Fervente wandelaars kunnen het basistraject uitbreiden met twee aansluitende lussen van respectievelijk 2,2 km en 10 km. De route volgt een stukje van Wandelnetwerk Rivierenland, een netwerk van wandelpaden die elkaar kruisen in genummerde knooppunten. Het vertrek- en eindpunt bevindt zich aan het Sashuis, Sasplein 18, 2830 Klein-Willebroek , waar je de sleutel moet oppikken waarmee je kistjes kan openen om de doe-opdrachten uit te voeren. Bij het einde van de wandeling kan je de sleutel afleveren in de postbus aan het Sashuis en krijg je een beloning. Basistraject: 3,8 km over zowel verharde als onverharde wegen doorheen Broek de Naeyer. Uitbreidingslus 1: +2,2 km doorheen de Biezeweiden Uitbreidingslus 2: +10 km langs Biezeweiden, domein Hazewinkel en het Broek te Blaasveld waar je in het Scheyvaertshof de otterbevertentoonstelling kan bezoeken.
Knagende vragen, scherpe antwoorden 3
Legende Dorpswandeling Rupelkleiroute Natuurwandeling Rupelkleiroute 262
Knooppunt Wandelnetwerk Rivierenland Startplaats Rupelkleiroute Andere startplaatsen Wandelnetwerk Rivierenland Restaurant
4
Het Otter-beverpad
Brasserie Cafe Veerpont Parkeerplaats Museum Infopunt Oriëntatietafel Kasteel - burcht
Fietsbruggen
Merkwaardige hoeve Kerk Kapel Watertoren Rolstoelvriendelijk traject Verharde ondergrond
l
Onverharde ondergrond
ht
Trage weg Keibrekerspad
Natuur- of bosgebied Hier mag je de natuur niet verstoren. Honden zijn enkel aangelijnd welkom; in sommige gebieden zijn geen honden toegelaten. Voor de organisatie van activiteiten is een toelating nodig van de terreinbeheerder, en op www.natuurenbos.be vind je eventuele specifieke voorwaarden. Fragment uit de topografische kaart omgeving Willebroek-Rumst met toelating A2697 van Nationaal Geografisch Instituut – www.ngi.be
Knagende vragen, scherpe antwoorden 5
Symboolsoorten Het is niet toevallig dat we in deze waterrijke regio een wandeltraject hebben uitgestippeld rond otter en bever. De otter is het topje van de voedselpiramide in het zoetwatermilieu Als er iets mis gaat met dat milieu, gaat het mis met de otter. Maar ook omgekeerd: als de otter terug gezond in dat milieu kan leven, kan je er zeker van zijn dat dit watermilieu terug helemaal in orde is, voor plant, dier en mens. Bevers op hun beurt zijn volleerde landschapsarchitecten en handige houtbewerkers die als enige diersoort in staat zijn een ecosysteem te beïnvloeden en naar hun hand (lees poot) te zetten. Deze twee vaststellingen maken enerzijds dat het otter-beverpad een absolute must is voor liefhebbers van natuur, dieren, water en verwondering. Anderzijds benadrukt deze wandeling de positieve evolutie van een regio die nog niet zo lang geleden werd gemarginaliseerd door vervuiling, industrie en algemene verloedering.
6
Het Otter-beverpad
Het Sashuis Het Sashuis gelegen langs de oude arm van de Vaart van Willebroek en vertekpunt van de wandellus, belicht de geschiedenis van Klein- Willebroek. Het werd in 1573, samen met de aanleg van het Sas, gebouwd als tolhuis en sluiswachterswoning. Door de tumultueuze periode van de Spaanse overheersing werd het Sashuis herhaaldelijk beschadigd en uiteindelijk door een brand vernield. In 1608 werd het huidige Sashuis gebouwd. Deze datum werd met smeedijzeren cijfers in de gevel aangebracht. Na de sluiting van het sas van Klein-Willebroek in 1980, verloor het, en dit na 5 eeuwen, zijn oorspronkelijke functie. Na een grondige restauratie werd het Sashuis in 1987 officieel als gemeentelijk museum geopend. De omgeving van het Sashuis werd reeds in 1981 terecht beschermd als dorpsgezicht.
Het otter-beverpad: basistraject Ga vanaf het Sashuis de brug over richting knooppunt 121 en wandel vanaf daar rechtdoor de dijk op. Volg de Rupel richting knooppunt 197. Voor je aan het Sashuis vertrekt moet je eerst te weten komen welke sporen je op de dijk moet volgen om het territorium van otter en bever te vinden. Waarschijnlijk zijn beide dieren al zwemmend via de Rupel in dit gebied aanbeland. Dit is geen toeval aangezien zowel otter als bever zich, dankzij hun lichaamsbouw, vlot via het water kunnen verplaatsen.
Knagende vragen, scherpe antwoorden 7
De Rupel, links van u, is met haar 12 kilometer de kortste rivier van België. Ze ontstaat door de samenvloeiing van Nete en Dijle, ter hoogte van Rumst en mondt 12 km verder in de Schelde uit. Bijna 100 jaar lang was de Rupel een open riool. Afvalwaters van steden, dorpen en fabrieken werden ongezuiverd in de Rupel en haar zijrivieren geloosd. Wanneer u naar rechts kijkt ziet u Broek de Nayer. Ook dit gebied van 66 ha was vroeger meer een stortplaats voor industrieel afval dan een Groendomein. Gelukkig heeft het provinciebestuur de natuur hier de kans gegeven zich te herstellen. Het resultaat is een mozaïek van diverse biotopen met een rijke fauna en flora. O.a. heel wat vogels, libellen en vlinders vinden hier hun plekje en ook de bever keerde terug naar dit gebied. Zelfs de otter, waarvan men vermoedde dat hij in Vlaanderen niet meer voorkwam, werd hier meermaals geobserveerd. Aan knooppunt 197 ga je dwars door het domein Broek de Nayer, waar een beverfamilie zich spontaan gevestigd heeft, richting knooppunt 198. Maar vooraleer je dit gebied betreedt kan je aan den lijve ondervinden waarom otter en bever zich zo thuisvoelen in het water.
8
Het Otter-beverpad
Bevers en otters bevinden zich veelal in het overgangsgebied tussen land en water, zoals moerassen, langs beken, rivieren en waterplassen, liefst met een rijke oevervegetatie. Bij het betreden van het leefgebied hangt een vreemd geurtje. Bevers markeren hun territorium met bevergeil of castoreum dat mensen vroeger gebruikten om zijn pijnstillende werking en als bestanddeel van parfum. Otters laten op hun beurt geurvlaggen achter met hun uitwerpselen of spraints als met ottergeil. Deze geuren bevatten tevens seksuele informatie. Een beverburcht of -dam is één van de duidelijkste sporen van beveractiviteit.Daarnaast laat de bever door zijn bouwwoede nogal wat verspreide knaagsporen na met de vaak typische zandlopervormige inkeping. Verder verraden ook pootafdrukken en keutels zijn aanwezigheid. Glijbanen en visresten kunnen dan weer wijzen op het voorkomen van een otter.
Knagende vragen, scherpe antwoorden 9
