Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Het ondernemingsplan Het ondernemingsplan bestaat uit een verhalend gedeelte en een aantal financiële werkbladen. Het verhalende gedeelt is het belangrijkste deel van het ondernemingsplan en bevat meer dan 150 vragen in verschillende hoofdstukken. U kunt de hoofdstukken in elke gewenste volgorde doorwerken, met uitzondering van de Managementsamenvatting, die als laatste moet worden geschreven. Sla alle vragen over die niet van toepassing zijn op het soort bedrijf dat u gaat beginnen. Wanneer u het eerste concept hebt voltooid, beschikt u over een verzameling korte opstellen over de verschillende onderwerpen van het ondernemingsplan. Daarna kunt u deze bewerken tot één goedlopend verhaal. De werkelijke waarde van het schrijven van een ondernemingsplan zit niet in het eindproduct dat u straks in handen hebt. De waarde zit in het proces van systematisch onderzoek doen naar en nadenken over uw bedrijf. Het daadwerkelijk plannen maken helpt u zaken grondiger door te denken, ze te onderzoeken als u niet zeker bent van de feiten, en uw eigen ideeën kritisch tegen het licht te houden. Dat kost nu tijd maar voorkomt kostbare, wellicht fatale vergissingen in de toekomst. Dit ondernemingsplan is een algemeen model dat geschikt is voor alle soorten bedrijven. U zult het echter wel moeten aanpassen aan uw individuele omstandigheden. Kijk voordat u begint eens naar het laatste hoofdstuk, Het plan verfijnen. Hier wordt aanbevolen bepaalde aspecten meer nadruk te geven, afhankelijk van het soort bedrijf (industrieel, detailhandel, dienstverlening, enzovoort). Ook worden tips gegeven van uw plan geschikt te maken voor een effectieve presentatie aan investeerders of banken. Als zo’n presentatie het doel van uw ondernemingsplan is, besteed dan bijzondere aandacht aan uw schrijfstijl. U wordt niet alleen beoordeeld op uw ideeën, maar ook op de kwaliteit en uitstraling van uw werk. Gemiddeld kost het een aantal weken om een goed plan te maken. Het grootste deel van die tijd gaat op aan onderzoek en het heroverwegen van uw ideeën en aannames. Maar dat is precies de waarde van het proces. Neem daarom de tijd om het werk goed te doen. Wie dat doet heeft er nooit spijt van. Ten slotte dit: maak aantekeningen van uw informatiebronnen en van de aannames waarop uw financiële gegevens zijn gebaseerd.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Ondernemingsplan LOGO / BEELDMERK
EIGENAAR Uw bedrijfsnaam Adres Adres 2 Postcode + Plaats Telefoon Fax E-mail
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Inhoudsopgave I.
Inhoudsopgave ...................................................................................................................... 3
II.
Managementsamenvatting ................................................................................................... 4
III.
Algemeen bedrijfsprofiel....................................................................................................... 5
IV.
Producten en diensten .......................................................................................................... 6
V.
Marketingplan ....................................................................................................................... 6
VI.
Operationeel Plan ............................................................................................................... 15
VII.
Management en organisatie ............................................................................................... 19
VIII.
Persoonlijk financieel overzicht .......................................................................................... 19
IX.
Aanloopkosten en kapitalisatie ........................................................................................... 20
X.
Financieel plan .................................................................................................................... 20
XI.
Bijlagen ................................................................................................................................ 25
XII.
Het plan verfijnen................................................................................................................ 26
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Managementsamenvatting Schrijf dit hoofdstuk als laatste. Maak het bij voorkeur niet langer dan twee pagina’s. Neem alles op wat u zou vertellen in een vraaggesprek van vijf minuten. Leg uit wat de basiskenmerken van het voorgestelde bedrijf zijn. Wat wordt uw product? Wie worden uw klanten? Wie zijn de eigenaars? Wat verwacht u van de toekomst van uw bedrijf en uw branche? TIP! Wees enthousiast, professioneel, volledig en bondig. Als u een lening aanvraagt, moet u helder aangeven hoeveel u wilt, exact aangeven hoe u het geld gaat besteden en hoe het uw bedrijf winstgevender zal maken en dus aflossing van de lening zal waarborgen.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Algemeen bedrijfsprofiel In welke bedrijfstak wordt u actief? Wat gaat u doen? Missie: veel bedrijven hanteren een korte omschrijving van hun missie, meestal van hooguit 30 woorden, waarin hun reden van bestaan en leidende beginselen worden uitgelegd. Als u een missie wilt formuleren, is dit een goede plaats om die in het ondernemingsplan op te nemen, gevolgd door: Algemene en specifieke bedrijfsdoelstellingen (visie): algemene bedrijfsdoelstellingen zijn de bestemming – waar u wilt dat uw bedrijf terechtkomt. Specifieke bedrijfsdoelstellingen zijn mijlpalen die de voortgang markeren op weg naar de algemene doelstellingen. Het kan bijvoorbeeld een algemene doelstelling zijn om een gezond, succesvol bedrijf te hebben dat toonaangevend is in klantenservice en een schare trouwe klanten heeft. Specifieke doelstellingen zouden dan jaarlijkse omzetdoelen en een bepaald percentage klanttevredenheid kunnen zijn. Bedrijfsfilosofie: wat is voor u belangrijk bij het zakendoen? Aan wie gaat u uw producten aanbieden? (Beschrijf dit hier in het kort – het onderwerp komt uitgebreider aan bod in het hoofdstuk Marketingplan). Beschrijf uw branche. Is het een groeisector? Welke veranderingen voorziet u in deze branche op korte en lange termijn? Hoe zal uw bedrijf daarvan kunnen profiteren? Beschrijf de belangrijkste sterke punten en kerncompetenties van uw bedrijf. Welke factoren zullen het tot een geslaagde onderneming maken? Wat zullen volgens u de belangrijkste pluspunten in de concurrentiestrijd zijn? Welke achtergrond, ervaring, vaardigheden en sterke punten draagt u persoonlijk aan de nieuwe onderneming bij? Ondernemingsvorm: eenmanszaak, vennootschap onder firma, maatschap, besloten of naamloze vennootschap? Waarom hebt u voor deze vorm gekozen?
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Producten en diensten Geef een uitgebreide beschrijving van uw producten of diensten (waarbij technische specificaties, tekeningen, foto’s, verkoopbrochures en andere grote onderdelen thuishoren in Bijlagen). Welke factoren zullen u concurrentievoordeel of -nadeel opleveren? Voorbeelden zijn kwaliteitsniveaus en unieke of intrinsieke eigenschappen. Wat zijn de prijzen, vergoedingen of leasestructuren voor uw producten of diensten?
Marketingplan Marktonderzoek: waarom? Hoe goed uw product of dienst ook is, de onderneming kan niet slagen zonder effectieve marketing. En die begint met zorgvuldig, systematisch onderzoek. Het is heel gevaarlijk om ervan uit te gaan dat u al veel weet van uw beoogde markt. U moet marktonderzoek doen om u ervan te overtuigen dat u op de goede weg bent. Benut het maken van het ondernemingsplan als een mogelijkheid om gegevens te achterhalen en uw marketinginspanningen te beoordelen. Het zal de tijd en moeite waard blijken te zijn. Marktonderzoek: hoe? Er zijn twee soorten marktonderzoek: primair en secundair. Secundair onderzoek betekent gebruikmaken van gepubliceerde informatie, zoals brancheonderzoeken, vakbladen, kranten, tijdschriften, statistische en demografische gegevens. Dit soort informatie is beschikbaar in openbare bibliotheken, bij brancheorganisaties en Kamers van Koophandel, bij leveranciers in uw branche en bij overheidsdiensten. Begin bij de plaatselijke bibliotheek. De meeste bibliotheekmedewerkers zullen u graag hun verzameling bedrijfsinformatie laten zien. U zult versteld staan van wat er te vinden is. Bovendien zijn er meer bronnen online dan u ooit zou kunnen gebruiken. De Kamer van Koophandel heeft veel informatie over uw regio. Brancheorganisaties en vakbladen leveren vaak uitstekende branchespecifieke gegevens op. Primair onderzoek betekent uw eigen gegevens vergaren. U zou bijvoorbeeld zelf het verkeer kunnen tellen op een beoogde locatie, in het telefoonboek op zoek kunnen gaan naar concurrenten, en enquêtes of vraaggesprekken met focusgroepen kunnen houden om de voorkeuren van consumenten te peilen. Professioneel marktonderzoek kan erg kostbaar zijn, maar er bestaan veel boeken waaruit kleine ondernemers kunnen leren hoe zij zelf effectief onderzoek kunnen doen. TIP! Wees in uw marketingplan zo specifiek mogelijk; noem statistische gegevens, getallen en bronnen. Het marketingplan fungeert later als basis voor het allerbelangrijkste: de omzetprognose. De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Economische achtergrond Feiten over de branche:
Wat is de totale omvang van uw markt?
Welk percentage marktaandeel is voor u? (Dit is alleen belangrijk als u denkt een grote rol te spelen.)
Huidige vraag in de beoogde markt.
Ontwikkelingen in de beoogde markt – groeitrends, trends in consumentenvoorkeuren en in productontwikkeling.
Groeipotentieel en kansen voor een bedrijf met de omvang van het uwe.
Met welke obstakels wordt u geconfronteerd wanneer u met uw bedrijf deze nieuwe markt betreedt? Enkele typische voorbeelden van obstakels: o o o o o o o o o
Hoge kapitaalkosten Hoge productiekosten Hoge marketingkosten Consumentenacceptatie en merkherkenning Training en bekwaamheden Unieke technologie en octrooien Vakbonden Transportkosten In- en uitvoerbeperkingen
En dan uiteraard de vraag: hoe gaat u deze obstakels overwinnen?
Hoe zouden de volgende ontwikkelingen uw bedrijf kunnen raken? o o o o
Technologische verandering Verandering van wet- en regelgeving Economische verandering Verandering in uw bedrijfstak
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Producten In het hoofdstuk Producten en diensten hebt u uw producten en diensten omschreven zoals u ze ziet. Beschrijf ze nu vanuit het oogpunt van uw klanten. Kenmerken en voordelen Maak een lijst met al uw belangrijke producten of diensten. Beschrijf per product of dienst: De belangrijkste kenmerken. Wat is er speciaal aan? De voordelen. Dat wil zeggen, wat heeft de klant eraan? Let op het verschil tussen kenmerken en voordelen, denk erover na. Om een voorbeeld te geven: een huis dat onderdak verschaft en lang meegaat, is gemaakt van bepaalde materialen en volgens een bepaald ontwerp; dat zijn de kenmerken. Tot de voordelen behoren de trots van de eigenaar, financiële zekerheid, geborgenheid voor het gezin en opname in het buurtleven. U neemt kenmerken in uw producten op om de voordelen te kunnen verkopen. Welke aftersales-service gaat u aanbieden? Enkele voorbeelden zijn bezorging aan huis, garantie, servicecontracten, (technische) ondersteuning, nazorg en ‘niet goed, geld terug’. Klanten Identificeer de klanten op wie u zich richt, hun kenmerken en hun geografische locatie, oftewel hun demografische gegevens. Wanneer u van plan bent te verkopen aan andere bedrijven, zal de beschrijving van uw klanten totaal anders zijn dan wanneer u rechtstreeks zaken doet met consumenten. Als u een consumentenproduct verkoopt via een kanaal van distributeurs, groothandel en detaillisten, zult u zowel de eindgebruiker als de tussenhandel aan wie u verkoopt zorgvuldig moeten analyseren.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
U kunt meer dan één klantengroep voor ogen hebben. Identificeer de belangrijkste groepen en schets vervolgens van elke groep een zogenaamd demografisch profiel:
Leeftijd
Geslacht
Locatie
Inkomensniveau
Maatschappelijke klasse en beroepsgroep
Opleiding
Overige (specifiek voor uw branche)
Overige (specifiek voor uw branche)
Voor zakelijke klanten zou u de volgende demografische factoren kunnen opnemen:
Branche (of deelbranche)
Locatie
Bedrijfsgrootte
Voorkeuren in kwaliteit, technologie en prijs
Overige (specifiek voor uw branche)
Overige (specifiek voor uw branche)
Concurrentie Welke producten en bedrijven zijn uw concurrenten? Zet uw belangrijkste concurrenten op een rijtje: (Namen en adressen) Zullen zij over de hele linie met u concurreren, of spitst de mededinging zich toe op bepaalde producten, bepaalde klanten of bepaalde locaties? Is er sprake van belangrijke indirecte concurrenten? (Zo concurreren dvd-verhuurbedrijven met theaters hoewel het verschillende soorten bedrijven zijn.) De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Hoe verhouden uw producten of diensten zich tot die van de concurrentie? Gebruik tabel 1, Concurrentieanalyse, om uw bedrijf te vergelijken met uw twee belangrijkste concurrenten. In de eerste kolom staan belangrijke concurrentiefactoren. Omdat deze per branche verschillen, wilt u deze lijst wellicht aanpassen. In de kolom Ik schrijft u eerlijk op wat klanten volgens u van u denken. Vervolgens geeft u met een kruisje aan of u meent dat deze factor een sterk of een zwak punt voor u is. Soms is het moeilijk om je eigen zwakheden te analyseren. Probeer hier toch heel eerlijk te zijn. Of nog beter, laat buitenstaanders – zonder belang bij de zaak – een oordeel geven. Dat kan verrassende inzichten opleveren. Onthoud verder dat u nooit alles kunt zijn voor iedereen. Sterker nog, het streven om dat wel te zijn leidt vaak tot zakelijke mislukkingen doordat inspanningen versnipperd worden en niet gefocust zijn. Wat u nodig hebt is een eerlijke waardering van de sterke en zwakke punten van uw bedrijf. Analyseer nu elk van beide grote concurrenten en geef in een paar woorden uw vergelijkend oordeel. Geef in de laatste kolom aan hoe belangrijk u denkt dat elke concurrentiefactor voor de klant is. 1 = kritiek; 5 = niet erg belangrijk.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Tabel 1: Concurrentieanalyse
Ik
FACTOR
Sterk punt
Zwak punt
Concurrent A
Concurrent B
Belang voor klant
Producten Prijs Kwaliteit Keuze Service Betrouwbaarheid Stabiliteit Deskundigheid Bedrijfsreputatie Locatie Verschijning Verkoopmethode Kredietbeleid Reclame Imago
Schrijf nu een kort stukje waarin u uitlegt wat uw concurrentievoordelen en -nadelen zijn.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Niche Nu u systematisch uw branche, uw product, uw klanten en de concurrentie hebt geanalyseerd, moet u een helder beeld hebben van de plaats die uw bedrijf in de wereld kan innemen. TIP! Beschrijf in één alinea uw niche, uw unieke hoekje van de markt. Strategie Schets nu een marketingstrategie die in overeenstemming is met uw niche. Promotie Hoe gaat u uw klanten bereiken? Reclame: welke media, waarom en hoe vaak? Waarom deze mediamix en geen andere? Kent u voordelige methoden om maximaal rendement uit uw promotiebudget te halen? Gaat u andere middelen inzetten dan betaald adverteren, zoals vakbeurzen, catalogi, incentives voor dealers, mond-tot-mondreclame (hoe bevordert u die?) en netwerken van vrienden of professionals? Welk imago wilt u uitstralen? Hoe wilt u dat klanten u zien? Wat voor plannen hebt u, naast reclame, voor grafische ondersteuning met beeldmateriaal? Denk aan zaken als logo’s, visitekaartjes en briefpapier, brochures, bewegwijzering en interieurontwerp (als u bezoek van klanten verwacht). Dient u te beschikken over een systeem dat terugkerende klanten herkent zodat stelselmatig contact met hen kan worden opgenomen? Promotiebudget Hoeveel geld wilt u uitgeven aan bovengenoemde activiteiten? Voor de start? (Deze getallen komen in uw aanloopbudget.) Blijvend? (Deze getallen komen in uw operationele budgetplan.)
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Prijsbeleid Leg uit volgens welke methode(n) u uw prijzen bepaalt. Voor de meeste kleine bedrijven is het hanteren van de laagste prijs geen goede optie. Het berooft u van de noodzakelijke winstmarge, klanten vinden de prijs misschien minder belangrijk dan u denkt en grote concurrenten kunnen sowieso onder uw prijs gaan zitten. U doet er meestal verstandiger aan om gemiddelde prijzen te hanteren en te concurreren op kwaliteit en service. Sluit uw prijsstrategie aan bij de uitkomsten van uw concurrentieanalyse? Vergelijk uw prijzen met die van de concurrentie. Zijn ze hoger, lager, hetzelfde? Waarom? Hoe belangrijk is de prijs als concurrentiefactor? Baseren uw beoogde klanten hun koopbeslissingen echt voornamelijk op de prijs? Wat wordt uw beleid met betrekking tot klantenservice en kredietverlening? Voorgestelde locatie Waarschijnlijk hebt u nog geen definitieve locatie uitgekozen. Dit is een goed moment om na te gaan wat u wilt en wat u nodig hebt. Veel startende ondernemingen beginnen succesvol vanuit huis. De fysieke eisen die u aan een locatie stelt, beschrijft u in het hoofdstuk Operationeel plan. Hier analyseert u de locatiecriteria die van belang zijn voor uw klanten. Is de locatie belangrijk voor uw klanten? Zo ja, op wat voor manier? Als klanten uw vestiging bezoeken: Is de locatie geschikt? Parkeermogelijkheden? Interieur? Niet te afgelegen? Is de locatie in overeenstemming met uw imago? Is deze locatie wat klanten willen en verwachten? Waar zijn de concurrenten gevestigd? Kunt u beter bij hen in de buurt zitten (zoals geldt voor autodealers of fastfoodrestaurants) of juist niet (kant-en-klaarmaaltijden)?
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Distributiekanalen Hoe verkoopt u uw producten of diensten? Detailhandel (retail) Direct (postorder, internet, catalogus) Groothandel (wholesale) Eigen verkopers Agenten Onafhankelijke vertegenwoordigers Aanbesteding Omzetprognose U hebt nu gedetailleerd uw producten, diensten, klanten, markten en marketingplannen beschreven, en het wordt tijd daar wat cijfers aan toe te voegen. Gebruik een spreadsheet voor uw omzetprognose van maand tot maand. De prognose moet gebaseerd zijn op uw omzet in het verleden, de beschreven marketingstrategieën, uw marktonderzoek en, voor zover beschikbaar, branchegegevens. Het kan verstandig zijn om twee prognoses te maken: 1) een ‘reële inschatting’, dat wat u werkelijk verwacht, en 2) een ‘worst case’, een lage omzetschatting waarvan u zeker weet dat u die in ieder geval kunt realiseren. Vergeet niet aantekeningen te maken over uw onderzoek en de gemaakte aannames terwijl u deze omzetprognose en alle volgende spreadsheets in het ondernemingsplan samenstelt. Dit is cruciaal als u uw plannen moet voorleggen aan financiers.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Operationeel plan Geef uitleg over de dagelijkse bedrijfsvoering van uw onderneming, de locatie, de apparatuur, de mensen, de processen en de omgeving. Productie Hoe en waar worden uw producten of diensten geproduceerd? Beschrijf de gehanteerde methodieken op het gebied van: Productietechnieken en -kosten Kwaliteitsbeheersing Klantenservice Voorraadbeheer Productontwikkeling Locatie Aan welke criteria moet een locatie voor u voldoen? Beschrijf het soort locatie dat u gaat gebruiken. Fysieke vereisten: Hoeveelheid ruimte Type gebouw Indeling Energievoorziening en dergelijke Toegankelijkheid: Is het belangrijk dat uw locatie gemakkelijk bereikbaar is voor transporteurs of leveranciers? Is het nodig dat men gemakkelijk naar binnen kan lopen? Wat zijn uw eisen met betrekking tot parkeermogelijkheden en de nabijheid van autosnelwegen, vliegvelden, spoorwegaansluitingen en havens?
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Neem een tekening of plattegrond van de voorgestelde faciliteiten op als dat van belang is – zoals bijvoorbeeld bij een fabriek het geval kan zijn. Bouwen? De meeste nieuwe bedrijven kunnen beter geen geld steken in de bouw van hun opstallen, maar als u van plan bent zelf te bouwen zullen de bouwkosten en -specificaties een groot deel van uw operationele plan uitmaken. Kosten: raam uw vaste gebruikskosten, inclusief huur, maar ook inclusief onderhoud, energiekosten, verzekeringen en initiële verbouwingskosten om de ruimte aan uw behoeften aan te passen. Deze kosten zullen deel uitmaken van uw financiële plan. Wat worden uw openings- en/of kantoortijden? Juridische en wettelijke kaders Beschrijf de volgende aspecten:
Licentie- en contractvereisten
Vergunningen
Arbo- en milieubepalingen
Speciale wet- en regelgeving voor uw branche of beroepsgroep
Eisen op grond van bestemmingsplannen en bouwbesluiten
Dekking van verzekeringen
Handelsmerken, auteursrechten of octrooien (aangevraagd, bestaand of gekocht)
Personeel Aantal medewerkers
Soort werk (geschoold, ongeschoold, hoger opgeleid)
Waar en hoe vindt u de juiste mensen?
Kwaliteit van huidige medewerkers
Salarisstructuur
Opleidingsmethoden en -eisen
Wie doet wat?
Hebt u werkroosters en schriftelijk procedures opgesteld? De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis
Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Hebt u functiebeschrijvingen voor de medewerkers geformuleerd? Zo niet, neem dan nu de tijd om er enkele te schrijven. Ze bevorderen de interne communicatie met medewerkers in hoge mate.
Bent u van plan voor bepaalde functies naast eigen medewerkers ook externen te contracteren?
Voorraad Wat voor voorraad gaat u aanhouden: grondstoffen, reserveonderdelen, eindproducten?
Gemiddelde voorraadwaarde (met andere woorden: wat is uw voorraadinvestering)?
Omloopsnelheid, ook in vergelijking met het branchegemiddelde?
Seizoensinvloeden?
Levertijd van bestellingen?
Leveranciers Noem de belangrijkste leveranciers:
Namen en adressen
Soort en hoeveelheid leveringen
Krediet- en bezorgbeleid
Historie en betrouwbaarheid
Moet u voor kritieke onderdelen meer dan één leverancier hebben (als back-up)? Verwacht u tekorten of kortdurende leveringsproblemen? Zijn de leveringskosten stabiel of fluctueren deze? Als ze fluctueren: hoe zou u omgaan met veranderende kosten? Kredietbeleid Bent u van plan op krediet te verkopen?
Is het echt noodzakelijk om op krediet te verkopen? Is het gebruikelijk in uw branche en wordt het verwacht door uw klanten?
Als dat het geval, wat is dan uw beleid om te bepalen wie krediet krijgt en tot welke limiet?
Hoe gaat u de kredietwaardigheid van nieuwe aanvragers controleren?
Welke voorwaarden biedt u uw klanten aan? Dat wil zeggen, hoeveel krediet en welke betalingstermijn? De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis
Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Geeft u korting aan klanten die prompt betalen? (Hint: alleen doen als het gebruikelijk is in uw branche.)
Weet u wat het u kost als u krediet verleent? Hebt u die kosten verdisconteerd in de prijzen?
Debiteurenbeheer Als u krediet verleent, moet u ten minste maandelijks een debiteurenoverzicht maken om na te gaan hoeveel van uw geld vastzit in kredieten en om achterstallige betalingen te signaleren. Een voorbeeld: Totaal
Actueel
30 dagen
60 dagen
90 dagen
> 90 dagen
Debiteurenoverzicht
U zult een beleid moeten hanteren voor de aanpak van klanten die te laat betalen:
Wanneer belt u hen op?
Wanneer stuurt u een aanmaning?
Wanneer schakelt u een advocaat of incassobureau in?
Crediteurenbeheer U dient ook een overzicht bij de houden van het verloop van uw crediteuren, de bedragen die u uw leveranciers verschuldigd bent. Dat helpt u te plannen wie u wanneer betaalt. Te vroeg betalen gaat ten koste van uw kaspositie, maar te laat betalen kan u waardevolle kortingen kosten en uw kredietwaardigheid ondermijnen. (Hint: weet u dat u te laat gaat betalen, waarschuw dan de crediteur vóór de vervaldatum.) Bieden uw beoogde leveranciers korting bij prompte betaling? Voorbeeld van een crediteurenoverzicht: Totaal
Actueel
30 dagen
60 dagen
90 dagen
> 90 dagen
Crediteurenoverzicht
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Management en organisatie Wie krijgt de dagelijkse leiding over uw bedrijf? Welke ervaring brengt deze persoon in? Wat voor speciale of onderscheidende competenties? Is er een plan om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen als deze persoon niet meer beschikbaar is? Komen er meer dan 10 medewerkers, maak dan een organigram waaruit de managementstructuur duidelijk wordt en dat laat zien wie verantwoordelijk is voor de belangrijkste functies. Neem functiebeschrijvingen op voor medewerkers in sleutelposities. Als u leningen of investeerders zoekt, vermeldt u ook de cv’s van eigenaars en belangrijke medewerkers. Professionele adviezen en ondersteuning Geef een overzicht van:
Directieraad
Managementadviseurs
Juridisch adviseur
Accountant
Verzekeringsagent
Bankier
Consultant(s)
Mentoren en andere belangrijke adviseurs
Persoonlijk financieel overzicht Neem persoonlijke financiële overzichten op voor elke eigenaar en grote aandeelhouder, waarin activa en passiva buiten de onderneming en de netto persoonlijke waarde worden vermeld. Eigenaars zullen vaak persoonlijke bezittingen moeten aanwenden om het bedrijf te financieren en deze overzichten laten zien wat er beschikbaar is. Ook banken en investeerders zijn gewoonlijk geïnteresseerd in deze informatie.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Aanloopkosten en kapitalisatie U zult veel kosten maken al voordat uw bedrijf echt van start gaat. Het is belangrijk om deze kosten nauwkeurig te begroten en vervolgens plannen te maken om aan voldoende kapitaal te komen. Dit is een onderzoekstaak en hoe grondiger u het onderzoek aanpakt, hoe minder risico u loopt dat u belangrijke kostenposten over het hoofd ziet of onderschat. Zelfs het beste onderzoek kan echter niet verhelen dat het openen van een nieuw bedrijf bijna altijd meer kost dan u verwacht. Er zijn twee manieren om rekening te houden met onverwachte kosten. Bij de eerste hoogt u elke post op de begroting een beetje op. Het probleem van deze aanpak is echter dat de nauwkeurigheid van uw zorgvuldig in elkaar gezette plan verloren gaat. De tweede mogelijkheid is dat u een afzonderlijke post ‘Onvoorzien’ opneemt voor de onverwachte uitgaven. Dit is de aanpak die wij aanbevelen. Praat eens met anderen die vergelijkbare bedrijven hebben opgezet om erachter te komen wat een redelijk bedrag is om voor onvoorziene kosten te begroten. Kunt u geen betrouwbare informatie achterhalen, dan adviseren wij als vuistregel de onvoorziene kosten te begroten op minimaal 20 procent van het totaal aan overige aanloopkosten. Leg uit wat u onderzocht hebt en hoe u tot uw kostenbegroting bent gekomen. Noem bronnen, bedragen en voorwaarden van voorgestelde leningen. Beschrijf ook gedetailleerd hoeveel elke investeerder bijdraagt en voor welk percentage hij/zij eigenaar wordt. Financieel plan Het financiële plan bestaat uit een winst- en verliesvoorspelling voor 12 maanden, een vierjarige winsten verliesvoorspelling (optioneel), een voorspelling van de kasstroom en de balans, en een berekening van het break-evenpunt. Samen geven zij een redelijk beeld van de financiële toekomst van uw onderneming. Nog belangrijker is dat het samenstellen en doordenken van het financiële plan uw inzicht in het interne reilen en zeilen van uw bedrijf vergroot. Winst- en verliesvoorspelling voor 12 maanden Veel ondernemers beschouwen de winst- en verliesvoorspelling voor 12 maanden als het hart van hun ondernemingsplan. Hier komt alles samen in getallen en hier krijgen zij een idee van wat er nodig is om winst te maken en succes te hebben. Uw voorspelling is afgeleid van een omzetverwachting waarin u een prognose maakt van de omzet, de productiekosten, overige kosten en winst per maand gedurende één jaar.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Winstverwachtingen dienen vergezeld te gaan van een schriftelijke toelichting waarin de belangrijkste aannames bij de berekening van inkomsten en uitgaven worden verklaard. Aantekeningen: houd aantekeningen bij van al uw onderzoeken en aannames, zodat u deze later indien nodig kunt toelichten of eventueel opnieuw kunt raadplegen wanneer u uw plan wilt herzien. Vierjarige winst- en verliesvoorspelling De voorspelling voor 12 maanden is het hart van uw financiële plan. Dit gedeelte is niet verplicht en is bestemd voor hen die hun voorspellingen verder willen voeren dan het eerste jaar. Om een goed meerjarig inzicht te krijgen in uw te starten onderneming, luidt ons advies om dit gedeelte wel in uw paln op te nemen. Ook hier dient u vanzelfsprekend aantekeningen bij te houden van uw belangrijkste aannames, vooral wanneer u ingrijpende veranderingen verwacht na het eerste jaar. Verwachte kasstroom Als de winstvoorspelling het hart van uw ondernemingsplan is, is de kasstroom het bloed. Bedrijven mislukken omdat zij hun rekeningen niet kunnen betalen. Alle onderdelen van uw ondernemingsplan zijn belangrijk, maar ze verliezen hun betekenis als uw geld opraakt. Dit werkblad is bedoeld om duidelijk te maken hoeveel geld u nodig hebt vóór de opening, voor de aanloopkosten, voor de operationele kosten en als reserve. U moet het blijven actualiseren en ook na de eerste fase blijven gebruiken. Het helpt u tekorten tijdig te zien aankomen, wanneer u er nog iets aan kunt doen – kosten besparen, een lening afsluiten. Het allerbelangrijkste is dat u niet voor verrassingen komt te staan. Er bestaat geen grote truc voor het maken van een kasstroomvoorspelling: deze is niet meer dan een vooruitblik op uw betaalrekening. Bepaal per post wanneer u daadwerkelijk verwacht geld te ontvangen (uit verkoop) of daadwerkelijk verwacht geld te moeten betalen (voor uitgaven). Zoek de belangrijkste operationele gegevens op, die niet noodzakelijkerwijs onderdeel zijn van de kasstroom maar die u wel inzicht geven in posten met grote gevolgen voor de kasstroom, zoals verkopen en de inkoop van voorraadartikelen. Zet de kasuitgaven die u doet vóór de opening van uw bedrijf in een aparte kolom. Deze uitgaven hebt u al onderzocht bij de planning van uw aanloopkosten. De kasstroom laat zien of u over voldoende werkkapitaal beschikt. Als de voorspelde kasstroom op enig moment negatief is, hebt u duidelijk meer startkapitaal nodig. Dit plan voorspelt wanneer u geld moet bijlenen en hoeveel. De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Geef aan wat uw belangrijkste aannames zijn, vooral wanneer zij de kasstroom doen afwijken van de Winst- en verliesvoorspelling. Als u bijvoorbeeld iets verkoopt in een maand, wanneer ontvangt u dan daarvoor het geld? Wanneer u voorraden of grondstoffen inkoopt, betaalt u dan vooruit, bij levering of pas veel later? Wat heeft dit voor invloed op de kasstroom? Moeten sommige uitgaven vooruit betaald worden? Wanneer? Zijn er onregelmatige uitgaven, bijvoorbeeld door belastingen die per kwartaal betaald worden, onderhoud en reparaties, seizoensverschillen in de voorraad, waarmee in de begroting rekening moet worden gehouden? Aflossingen van leningen, aankoop van apparatuur en kasopnames van de eigenaar verschijnen meestal niet in de winst- en verliesrekening maar kosten beslist wel kasgeld. Vergeet deze posten niet op te nemen. Het spreekt vanzelf dat afschrijvingen niet in de kasstroom worden opgenomen: u geeft er immers nooit geld voor uit. Openingsbalans De balans is een van de fundamentele financiële verslagen die ieder bedrijf nodig heeft voor rapportageen managementdoeleinden. Op de balans is te zien welke waardevolle bezittingen het bedrijf heeft (activa) en wat het verschuldigd is (passiva). Wanneer de passiva worden afgetrokken van de activa, resteert als verschil het aandelenkapitaal van de eigenaars. Gebruik een spreadsheet met aanloopkosten en -kapitalisatie als richtsnoer bij het opstellen van een openingsbalans. Geef daarna details over de berekening van de verschillende bedragen op de openingsbalans. Optioneel: sommigen voegen een balans toe met een voorspelling van de financiële positie van het bedrijf aan het eind van het eerste jaar. Een dergelijke balans kan vooral bruikbaar zijn om uw voorstel aan investeerders te verkopen.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Analyse van het break-evenpunt In de analyse van het break-evenpunt wordt het omzetvolume bij een gegeven prijs voorspeld, dat nodig is om de totale kosten terug te verdienen. Met andere woorden, het omzetniveau dat de scheidslijn vormt tussen werken met verlies en werken met winst. Uitgedrukt in een formule is dit het break-evenpunt: Break-evenpunt in omzet =
Vaste kosten 1 - Variabele kosten
(waarbij vaste kosten worden uitgedrukt in euro’s, maar variabele kosten als percentage van de totale omzet) Vermeld alle aannames waarop uw break-evenberekening is gebaseerd.
Bijlagen Voeg bepaalde gegevens en studies als bijlagen aan uw ondernemingsplan toe, bijvoorbeeld:
Brochures en reclamemateriaal
Branchestudies
Blauwdrukken en plannen
Plattegronden en foto’s van de locatie
Tijdschriftartikelen of andere artikelen
Gedetailleerde lijst van reeds in bezit zijnde of nog aan te schaffen apparatuur
Kopieën van huurcontracten en andere overeenkomsten
Steunbetuigingen van toekomstige klanten
Al het overige materiaal dat de aannames in het plan ondersteunt
Studies van marktonderzoekers
Overzicht van activa die beschikbaar zijn als onderpand voor een lening
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Het plan verfijnen Het in de vorige hoofdstukken gepresenteerde algemene ondernemingsplan dient te worden toegesneden op uw specifieke soort bedrijf en op de doelgroep voor wie het wordt geschreven. Kapitaal aantrekken Toesnijden op banken Banken willen de zekerheid van regelmatige aflossing. Als u dit ondernemingsplan wilt presenteren aan leningverstrekkers, moet u de volgende gegevens opnemen: o o o o
o
Bedrag van de lening Waarvoor u het geld gaat gebruiken Wat dit zal opleveren – hoe versterkt dit het bedrijf? Gewenste aflossingsvoorwaarden (aantal jaren om de lening terug te betalen). Waarschijnlijk hebt u weinig ruimte om over het rentepercentage te onderhandelen maar wellicht kunt u een langere looptijd bedingen, wat gunstig is voor uw kasstroom. Aangeboden onderpand, met een lijst van alle bestaande verplichtingen op deze onderpanden
Toesnijden op investeerders Investeerders bekijken de zaak vanuit een ander gezichtspunt. Zij willen snelle groei en verwachten te delen in de opbrengst. Vermeld daarom de volgende gegevens: o o o o o o o o o
Gelden die op korte termijn nodig zijn Gelden die over twee tot vijf jaar nodig zijn Waarvoor het bedrijf deze gelden gaat gebruiken en wat dat betekent voor de groei Geschat investeringsrendement Exitstrategie voor investeerders (terugkoop, verkoop, beursgang) Percentage eigendom dat u aan investeerders afstaat Mijlpalen of door u geaccepteerde voorwaarden Wijze van financiële verantwoording Betrokkenheid van investeerders bij het ondernemingsbestuur of het management
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Toesnijden op het soort bedrijf Industrie Geplande productieniveaus
Voorziene directe en indirecte (overhead) productiekostenniveaus – hoe verhouden deze zich tot het branchegemiddelde (voor zover beschikbaar)?
Prijzen per productlijn
Brutowinstmarge, in totaal en per productlijn
Maximale productiecapaciteit van de geplande fabriek
Maximale productiecapaciteit van de apparatuur
Procedures met betrekking tot inkoop en voorraadbeheer
Nieuwe producten die in ontwikkeling zijn of in productie worden verwacht na de start van het bedrijf
Zakelijke dienstverlening Dienstverlenende bedrijven verkopen immateriële producten. Ze zijn meestal flexibeler dan andere soorten bedrijven, maar ze hebben ook hogere personeelskosten en over het algemeen heel weinig vaste activa.
Wat zijn de belangrijkste concurrentiefactoren in deze branche?
Uw prijzen
Methoden om de prijzen te bepalen
Systeem van productiebeheer
Procedures voor kwaliteitsbeheersing; standaardnormen of algemeen aanvaarde kwaliteitsnormen
Hoe meet u de arbeidsproductiviteit?
Percentage werk dat wordt uitbesteed aan andere bedrijven. Maakt u winst op werk van onderaannemers?
Uitgangspunten en procedures voor kredietverlening, betaling en incasso
Strategie voor het behoud van klanten
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Hightech Economische vooruitzichten van de branche
Beschikt het bedrijf over informatiesystemen voor het beheer van snel veranderende prijzen, kosten en markten?
Staat u in de voorhoede van de technologische ontwikkeling met uw producten en diensten?
Hoe staat het met research en ontwikkeling? Wat is er nodig om: o o
Producten/diensten op de markt te brengen? Het bedrijf concurrerend te houden?
Wat doet het bedrijf om: o o o o
Intellectuele eigendommen te beschermen? Technologische veroudering te voorkomen? Het noodzakelijke kapitaal te verschaffen? Belangrijke medewerkers aan zich te binden?
Hightechbedrijven moeten vaak langere tijd opereren zonder winst te maken en soms zelfs zonder iets te verkopen. Als dit ook voor uw bedrijf geldt, zal een bank u waarschijnlijk geen lening willen verstrekken. Durfkapitalisten willen misschien wel investeren, maar dan moet u een heel goed verhaal hebben. U moet dan financiële prognoses voor de lange termijn maken om aan te geven wanneer u denkt winst te gaan maken. Uw aannames moeten goed gedocumenteerd en beargumenteerd zijn. Detailhandel Bedrijfsimago
Prijsbeleid: o o
Geef aan wat het prijsopslagbeleid is. Prijzen moeten winstgevend, concurrerend en in overeenstemming met het bedrijfsimago zijn.
Voorraad: o o
Assortiment en prijs moeten overeenstemmen met het bedrijfsimago. Voorraadniveau: achterhaal de gemiddelde omloopsnelheden per jaar in de branche. Vermenigvuldig uw initiële voorraadinvestering met de gemiddelde omloopsnelheid. Het resultaat moet minimaal gelijk zijn aan de voorspelde kosten van verkochte goederen in het eerste jaar. Als dat niet zo is, hebt u misschien te lage aanloopkosten voor de voorraad begroot.
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl
Koersbepalend in ondernemerschap, verbetermanagement & talentontwikkeling
Klantenservice: deze moet concurrerend zijn en overeenstemmen met uw bedrijfsimago.
Locatie: trekt deze de aandacht die u nodig hebt? Is de locatie gemakkelijk te bereiken voor klanten? Stemt zij overeen met het bedrijfsimago?
Promotie: methoden, kosten. Wordt er een consequent bedrijfsimago uitgedragen?
Krediet: verleent u krediet aan klanten? Zo ja, is dat echt noodzakelijk en verdisconteert u de kosten in de prijzen?
De 'Take 5', een inspirerend eerste adviesgesprek van 1 uur is altijd gratis Erik Verstegen 06 – 21 85 39 16
[email protected]
www.saencoaching.nl