voor jullie bijdragen. Ook Gerda en Johannes bedankt. U zult het vast met veel plezier lezen en daarna bent U weer helemaal geïnformeerd over onze gemeente in Alanya. In dit nummer wordt U al een paar keer goede Kerstdagen en een gelukkig 2015 toegewenst. De Kerngroep sluit zich daar graag bij aan en wenst U VEEL HEIL EN ZEGEN MET DE KERSTDAGEN EN IN 2015
HET KRUISPUNT Informatiebulletin van de NIGA 6e jaargang nr.4 , december 2014 redactie: Ds.Erik Schuddebeurs, Henk Brons Opmaak: Ernst H.F. Meijer Meditatie dienstdoende predikant UIT DE DOEKEN Meditatie bij Lucas 2 vers 7 …en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad. Als wij een verhaal vertellen over een bevalling dan zeggen we niet zo gauw:’De tijd van haar bevalling was gekomen en het kind kwam en het kreeg zijn eerste pampertje aan.’ Met Kerst vierden wij weer de geboorte van Christus. Maria wikkelde Hem in een doek. Klinkt als: zij deed Hem zijn eerste luier aan. Waarom staat dat eigenlijk in het Evangelie? Het zou me niet verwonderen wanneer Lucas daar over heeft nagedacht. De doeken aan het begin wijzen vooruit naar het einde. Toen Jezus van het kruis, waaraan Hij gestorven was, werd afgenomen, toen werd Hij in doeken gewonden en zo werd Hij in een graf gelegd. Maria ging samen met een andere Maria op zoek naar die doeken omdat ze Jezus nog wilden zalven. Maar zij vonden het lichaam niet. En toen Petrus bij het graf kwam, bukte hij zich en zag de doeken liggen. Langzaam maar zeker werd het wonder van de opstanding van Jezus ‘uit de doeken gedaan’. Wat in doeken is gewonden, is kostbaar. Misschien hebt u wel eens een Joodse eredienst bijgewoond in een synagoge. Hoogtepunt is dan dat de Wetsrollen uit een speciale kast, de ‘ark’, gehaald worden. De rollen zijn dan helemaal bekleed met doeken om te
KERST-KRUISPUNT VAN DE NIGA De redactie van KRUISPUNT vindt het fijn U het Kerstnummer van 2014 aan te bieden! Omdat er veel nieuws is en omdat we twee predikanten(Alfred en Erik) hebben, die ons veel te vertellen hebben over het verleden en het heden is dit een rijk gevuld(met Kerst komt dit meer voor)nummer geworden. Dank
1
worden bescherm. Zo wordt duidelijk hoe kostbaar zo’n rol is. Iets dergelijks staat in het kerstevangelie. Het Kind in de kribbe ligt nadrukkelijk ‘in een doek’. Het is een praktische handeling tegen de kou. Maar misschien is het iets méér. Misschien wordt het gebaar apart vermeld om duidelijk te maken: het mens geworden Woord van God is kostbaar en kwetsbaar. Een pasgeboren kind moet worden verzorgd en op handen gedragen. Het is vol mogelijkheden; maar dat moet allemaal nog komen. Het kind heeft daarbij bescherming nodig. En Kerst én Pasen doen een God uit de doeken, die onze kwetsbaarheid deelt vanaf de dag dat Hij ons rakelings nabij komt in Jezus. Moge dit Kind ons telkens weer inspireren in de omgang met anderen met eerbiedige verwondering: hoe kostbaar ben jij, kwetsbaar mens! Niet zelden kun je dat maar beter omdraaien: ’Hoe kwetsbaar ben jij, kostbaar mens!’ Wat is het dan goed wanneer er mensen zijn, wij bij voorbeeld die Gods liefde uit de doeken doen in woord en daad. Zo doende laten wij Hem plaats vinden onder ons. Het doet mij denken aan een psalmversje, dat menigeen ooit heeft moeten leren: ’Waar liefde woont, gebiedt de HEER zijn zegen. Daar woont Hij zelf, daar wordt zijn heil verkregen en leven tot in eeuwigheid.’
Uit de Pastorie EVEN VOORSTELLEN We waren het er gauw over eens, toen we van de gemeente in Alanya hoorden: dáár willen we wel naar toe. De aangename temperaturen zullen een rol gespeeld hebben. Maar we liepen vooral warm voor de hele setting: kleinschalig, oecumenisch, uitdagend, een gemeente als herberg bij uitstek, omdat zoveel mensen komen en gaan –terwijl er gelukkig ook meerdere mensen blijven! Wat ook mee gespeeld zal hebben om te solliciteren: Wilma is in Canada geboren en getogen; ik heb acht jaar in België gewoond van mijn 9e tot 17e jaar. Dat helpt om je in te leven in een minderheid en om een kleine groep net zo goed de moeite waard te vinden. Wilma werd in Nederland onderwijzeres. Later doceerde zij Engels op een middelbare school. Tegenwoordig geeft zij Engels aan bedrijven en is zij examinator voor een
2
internationaal toelatingsexamen voor Masters opleidingen. Wij hebben twee zonen, beiden getrouwd, inmiddels vijf kleinkinderen en we verheugen ons altijd weer om hen te zien. Terug uit België ging ik rechtstreeks naar de Theologische Hogeschool in Kampen van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Daar kennen mijn voorganger hier, Jan van Pijkeren, en ik elkaar van. Mijn doctoraal heb ik behaald aan de VU in Amsterdam. Vanaf de studententijd voel ik mij verwant met het gedachtegoed van de C.W.N. , de Charismatische Werkgemeenschap Nederland. Dat is een groepering, die in de eigen kerken aandacht vraagt voor het werk van de heilige Geest. De Geest waait waarheen Hij wil. Aandacht voor de Geest maakt mensen ontvankelijk voor God en open naar mensen toe en houdt de verwondering gaande; want wie weet wat er nu weer waait! Mijn loopbaan als predikant begon op zondag één oktober 1972 in Dordrecht. Daarna hebben wij in de volgende plaatsen gewoond en gewerkt: Ureterp; Papendrecht; Dordrecht (ziekenhuis); Houten; Valkenburg (ZH). In de loop van de jaren zijn we verschillende malen naar de oecumenische communiteit in Taizé gegaan. Wat ons daar aanspreekt is de open en gastvrije houding van de broeders. Als zij over Jezus praten is dat altijd inclusief: iedereen hoort er bij. Misschien is dat de reden waarom er elk jaar wekelijks duizenden jongeren komen. Wij brachten zo’n bezoek meestal tijdens een vakantie, maar ook wel met een groep scholieren en met gemeenteleden. En we hebben tot nu toe twee maal een bezoek gebracht aan Iona, een klein eiland voor de westkust van Schotland. Daar leeft een kleine christelijke gemeenschap met een wereldwijde uitstraling van hun Keltisch christendom en o.a. een schat aan liederen. Volledigheidshalve zij vermeld dat ik in de loop van de jaren bovenplaatselijk actief ben geweest als kerkvisitator, deputaat Kerk en Israël, deputaat Evangelisatie, lid van het bestuur schippersinternaat Dordrecht, lid generale synode, redacteur regionale kerkbode, secretaris werkgemeenschap predikanten in de classis Katwijk, lid van de stuurgroep voor de Theologencursus Charismatische Vernieuwing, lid kernredactie van het PKNtoerustingsblad TOER. Sinds maart 2014 wonen we naar volle tevredenheid in het midden des lands: Houten. Vanaf het bereiken van de pensioen gerechtigde leeftijd vind ik tijd om één interesse eindelijk meer aandacht te geven: de eerste wereldoorlog. Met groot plezier ga ik elke woensdagavond naar de cantorij (als tenor). En misschien is het mijn grootste vreugde wel om tijd te hebben voor allerhande activiteiten, zoals samen met Wilma hier en nu in de gemeente van Alanya te zijn.
EERSTE INDRUKKEN VAN ALANYA Naast mij in het vliegtuig zat een mevrouw, die op reis was naar een dorpje dat een eindje verder ligt dan Alanya. Zij woont daar al jaren en is ook wel bekend met onze kerk. Ze komt er niet zo gauw, maar heeft wel mee gedaan met een actie rond krentenbrood. ‘Dat is het contact wat ik hier met de kerk heb’ zei ze. Ik dacht: we zijn nog niet geland of het eerste gesprek vindt al plaats! We kwamen aan op het vliegveld en later op een kruispunt bij het Devlet ziekenhuis in de stromende regen. Gelukkig was daar Ernst Meijer, die ons op een weg leidde, die verder omhoog voert, in dit geval naar de pastorie. Wilma en ik zijn zeer gastvrij ontvangen. Dat was zo op die eerste avond met Ernst en zijn vrouw Çigdem. En dat gevoel wordt ons bij elke ontmoeting gegeven. Het is wonderlijk hoe snel de kennismaking en de goede gewenning gaat. We verblijven nu drie weken in Alanya en zijn al aardig thuis.
Uitzicht vanuit het keukenraam van de pastorie. Het huis is een comfortabele werkplek. En met de stad raken we steeds meer vertrouwd. Dat komt door onze fietstochtjes en door de wandelingen die we maken, met z’n twee en georganiseerd met de wandelgroep op woensdag. Gaandeweg komt het dan ongedwongen tot allerlei gesprek. De periode van eind november tot eind januari staat misschien niet bekend als een tijd, waarin er veel gebeurt in de gemeente. Veel mensen zijn al geruime tijd geleden vertrokken naar Nederland en komen niet eerder terug dan eind januari. Toch is er genoeg te doen in en om de pastorie. Dat komt in ieder geval omdat de ‘gewone’ activiteiten ook gewoon doorgaan, zoals iedere zondag de eredienst en iedere week een bezoek aan elk van de vier ziekenhuizen. Ook dáár bevinden zich momenteel niet veel Nederlandse patiënten; gelukkig maar! Toch loont het zich om elke week persoonlijk te gaan informeren; al zou het
3
slechts komen tot één belangstellend gesprekje in moeders taal. Dat is geen medicijn, maar een mens wordt er wel beter van. Verder is er bijna elke dag wel een telefoontje, een voorbereiding, een afspraak of een overleg. Eén vraag houdt mij vooral bezig tussen alle bedrijven en vrije tijd door: op welke momenten wordt de verbondenheid in de gemeente gevoed? Anders gezegd: wat geeft ons als gemeente wij-gevoel? Ik hoop op de verbondenheid in de gemeente terug te komen in mijn werkverslag. Niet iedereen krijgt dat verslag onder ogen, daarom eindig ik deze rubriek met de woorden waarmee het verslag eindigt. Het is een lied van A.F. Troost uit zijn bundel “Zingende gezegend’, lied nummer 213 en kan gezongen worden op de wijs van psalm 84. Het lied doet me denken aan de Nederlandse Interkerkelijke Gemeente Alanya, haar kansen, haar uitdagingen en haar kracht. Het lied gaat zo: Dit huis, een herberg onderweg voor wie verdwaald in heg en steg geen rust, geen ruimte meer kon vinden, een toevluchtsoord in de woestijn voor wie met olie en met wijn pijnlijke wonden liet verbinden, dit huis, waarin men smarten deelt, weet hoe Gods liefde harten heelt. Dit huis, waarin een gastheer is wiens zachte juk geen last meer is, dit huis is tot ons heil gegeven: een herberg voor wie moe en mat terzijde van het smalle pad struikelt en langer niet wil levenplaats tegen de neerslachtigheid, een pleister van barmhartigheid. Dit huis, met liefde opgebouwd, dit gastenhuis voor jong en oud, ligt langs de weg als een oase; hier kan met putten: nieuwe kracht, hier is beschutting voor de nacht, hier is het elke zondag Pasen! Gezegend al wie binnengaat en hier zijn lasten liggen laat.
WAT BETEKENT KERST VOOR U? Zondag 14 december lieten we na de eredienst een filmpje zien via Youtube, laptop en beamer. In dat filmpje houden tieners een interview met mensen op straat. Ze stellen eigenlijk maar één vraag: ‘Wat betekent kerst voor u?’ Hier volgen de verdere vragen en een aantal antwoorden van de mensen die in beeld komen. En de vragen en de antwoorden kunnen van dienst zijn om uw eigen antwoord te geven op de vraag: ’Wat betekent kerst voor mij?’ 1.Wat betekent kerst? - Het is belangrijk; -gezellig, met familie en zo; -Jezus is gekomen; traditie; -doe ik niet aan; -gedachte van vrede; -gure tijd, kaarsjes, lichtjes, kerstboom; -de kerstgedachte; -… 2. Met wie viert u kerst? -vriendin; -ouders; -vrouw en pas geboren baby; moeder (pas weduwe; ik wil niet dat ze alleen is); -… 3. Wat vindt u van de kerstman? –mooie man!; (rest van de antwoorden gaan weer over vraag 1!) – speciaal; -eten voorbereiden; - verhaal uit de Bijbel voorlezen; cadeautjes; -mandarijntjes; -plantjes, bloemen en verder geen drukte; … 4. Hoe zou kerst zijn als het vandáág gebeurde? –moeilijk!; -niet meer met os en ezel, wel met thuis- en daklozen; -Jezus zou gewoon naar Den Haag komen naar gewone mensen, die het moeilijk hebben; -stal, herders en dergelijke; -geen glitter en glamour; ellende vandaag de dag; was vroeger anders; -een kind wordt ons geboren; -… 5. Wat zou uw kerstboodschap zijn? –wees gelukkig!; -aardig zijn voor elkaar, ook in het nieuwe jaar; -een kleurrijk nieuw jaar toegewenst; -vrede op aarde; -geen ruzie; verdraagzaamheid; -wees zuinig op je familie; -Jezus Christus heeft alle zonde op zich genomen; -dat kinderen in het volgende jaar goed met elkaar omgaan; -…
DE GROTE OORLOG 1914-1918 Grote Oorlog In 2014 is het honderd jaar geleden dat de eerste wereldoorlog uitbrak. Deze oorlog is in Nederland niet zo bekend. Ons land was immers neutraal; al ging het hele gebeuren ons niet voorbij (bij voorbeeld: Belgische en militaire vluchtelingen; Fokker vliegtuigen voor Duitsland). De gevolgen van deze oorlog zijn nog altijd van invloed op onze cultuur, de economie, politiek, kerk en geloof. Misschien wordt er daarom wel gesproken van ‘de Grote Oorlog’. Op school hoorde je er in Nederland niets over. Nu heb ik o.a. mijn middelbare schooltijd doorgebracht in België. Daar gingen we elke elfde november naar het oorlogsmonument op het kerkhof om de namen te noemen van hen die zijn ‘gevallen op het veld van eer.’ Mijn buurman las dan de namen voor. Hij raakte elk jaar opnieuw ontroerd; want hij had zelf gediend bij ‘den armee’. Gevolgen van deze oorlog De tweede wereldoorlog is een gevolg van de vernederende manier waarop Duitsland op 11 november 1918 is behandeld. Maar er zijn andere gevolgen te noemen, die hun invloed hebben tot op de dag van vandaag. Het zijn deze gevolgen, die mijn interesse gewekt hebben. Zoals: het prestige van de Europese beschaving loopt grote schade op, bij voorbeeld in Turkije. De manier waarop o.a. Frankrijk Turkije behandelde na de Grote Oorlog heeft daar geen goed aan gedaan. Ooit was het Frans de taal van de cultuur in Europa. Het Turks bevat nog altijd een aantal Franse woorden (broek, gendarme, kapper, vrachtwagen,…). het gezag wordt ontmanteld. De Grote Oorlog zit boordevol verschrikkingen door totaal nieuwe wapens en (na 3 maanden gevechten al) vol van zinloze militaire manoeuvres en politiek falen. En de vraag kwam op: wie heeft er nog gezag in hemel en op aarde? De overheid krijgt er van te lijden. de zin van het bestaan is zoek. De grote waarden van het leven worden met ironie benaderd. En christelijke hoop wordt met een scepsis benaderd die tot op de dag van vandaag onverminderd zijn werk doet. de kerk speelt geen vanzelfsprekende rol meer in de samenleving. Kerkgang loopt terug, steeds minder ouders laten hun kind dopen. de zeden werden ‘losser’. De mensen hebben genoeg van al dat leed en willen genieten, nú, liefst zonder al die misvormingen van jonge mannen uit het slagveld. Ontspanning troef: dans, jazz, kleding. Grappig voorbeeld: in 1919 wordt de damesrok per maand 5 cm korter!
4
actueel voorbeeld: het leven moest zo weinig mogelijk gebreken kennen (als reactie op de oorlogsinvaliden). De Bijbelse notie over heiligheid van het leven verbleekt. Men ging zich vragen stellen als: hoe krijgen en houden we een vitale samenleving? Zijn er minder nuttige mensen? Wanneer is een mensenleven mens onwaardig? De vragen zijn herkenbaar in de huidige discussie rond levensbeëindiging.
daarom is deze kwetsbare bloem bij landen van het Britse gemenebest het symbool geworden van volharding en hoop. TURKIJE EN DE GROTE OORLOG Hoe verging het Turkije in en om de eerste wereldoorlog? Deze vraag hield me bezig sinds mijn vrouw Wilma en ik contact hebben met de Nederlandse interkerkelijke gemeente in Alanya. De Grote Oorlog zorgde voor opkomend nationalisme. Dat geldt voor veel landen in de wereld, en zeker ook voor Turkije. De Westerse dominantie had afgedaan. Turkije was tot dan toe financieel afhankelijk van buitenlandse zakenlieden. Buitenlandse militaire missies roerden de trom: de Britten adviseerden de Turkse marine, de Fransen de gendarmerie en de Duitsers de landmacht. Turkije maakte toen nog deel uit van het Ottomaanse rijk. Maar dat liep op zijn laatste benen. En daar wilde een beweging als ‘De jonge Turken’ verandering in brengen. Zij wilden de positie van het rijk herstellen op de Balkan en gingen tevergeefs op zoek naar bondgenoten. Ten einde raad wendde men zich tot Duitsland om hulp (tegen de zin van Mustafa Kemal). Deze hulpvraag had op zich niets met de Grote Oorlog te maken, maar Duitsland maakte er wél dankbaar gebruik van; wat in Turkije de indruk wekte alsof men een Duitse kolonie was. Maar aan Turkse zijde hoopte men zo, door de band met Duitsland, de verloren gebieden op de Balkan terug te winnen.
Johannes de Heer Johannes de Heer was een man, die de Heer heette en de Heer diende (uitspraak van Fons Jansen). Hij vroeg met grote inzet maar integer aandacht voor de wederkomst van Christus en alles wat daar omheen is. Die aandacht past helemaal in het tijdsbeeld van 1914-1918 en daarna. Vóór de Grote Oorlog kabbelde het kerkelijk leven in Nederland vredig voort. Vanaf 1914 ging de prediking steeds meer over het einde der tijden. Ná 1918 ontstond een tendens, die mensen deed verlangen naar de wederkomst van Christus. Zo van: na een wereldóórlog a.u.b. wereldvréde! Parallel daarmee loopt groeiende belangstelling voor volk, land (en staat) van Israël; want -zo stelde/stelt men, dáár koos de Heer zich vaste voet en dáár, op de Olijfberg zal Hij terugkeren om de aarde te brengen tot een goed einde en tot een nieuw begin. De zangbundel van Johannes de Heer is destijds mede bedoeld om dat verlangen naar de wederkomst van de Heer gaande te houden. Johannes de Heer zèlf heeft trouwens -op verzoek- nog een tijdje gewerkt als geestelijk verzorger onder Belgische soldaten, die de oorlog ontvlucht waren en geïnterneerd lagen in een kamp bij Amersfoort.
Jihad De leiding van het Ottomaanse Rijk oordeelde dat deelname aan de eerste wereldoorlog gezien moest worden als jihad. Dat heeft tot gevolg dat een beetje Turk zich verplicht voelt om zijn leven in te zetten voor het vaderland en voor de liefde van de God van Mohammed. Het was voor de meeste islamieten in het Ottomaanse rijk een raadsel hoe Arabieren op de hand konden zijn van de Britten, een christelijk volk uit de westerse beschaving. De Turken kregen het gevoel dat zij de enigen waren die deze jihad serieus namen. Een en ander bracht met zich mee dat de bevolking zich steeds meer op zichzelf voelde staan en zich minder als een deel ging beschouwen van het Ottomaanse rijk. Het nationalistische gevoel groeide: ’Wij zijn Turken’.
Symbool De klaproos is hét symbool van de Grote Oorlog. Op de gedenkdagen in november dragen veel mensen deze bloem. Het was de enige bloem, die de verwoestende werking van wapens en gifgassen letterlijk en figuurlijk te boven wist te komen in Vlaanderens velden. En
Gallipoli Rusland had op 2 november 1914 de oorlog verklaard aan het Ottomaanse rijk en vroeg aan de Britse regering om een ‘demonstratie tegen de Turken’ te houden. Winston Churchill, in die tijd minister van Marine, kwam met het
5
Twee boeken Er is onnoemelijk veel geschreven over de eerste wereldoorlog. Ik noem slechts twee boeken: Koen Koch, ‘Een kleine geschiedenis van de Grote Oorlog 1914-1918’, Amsterdam 2010. Hierin vindt u een helder en prettig leesbaar zeer deskundig overzicht. Het andere boek is een roman van Louis De Bernières, ‘Vogels zonder vleugels’, Amsterdam 2004. Aan de hand van een romance tussen een christelijk meisje en een islamitische jongen wordt de geschiedenis beschreven van Turkije vóór, tijdens en na de Grote Oorlog.
idee om het schiereiland Gallipoli te bezetten om zodoende heer en meester te worden in de Dardanellen. De oorlog zou binnen enkele maanden beslist zijn…Het werd een verschrikkelijke afgang voor de Britten; want de Turkse verdedigers hadden hun defensie op orde. Hun forten werden maar moeizaam uitgeschakeld. Verder lagen er overal mijnen in zee. Een kleine Turkse mijnenlegger, de Nusrat, had zijn werk slim en doeltreffend gedaan. En Turks granaatvuur hield de Britten op afstand. De aanval was mislukt en de trotse Britse marine verslagen. De Turken vierden hun triomf op 18 maart 1915. 18 maart is nog steeds een Turkse herdenkingsdag en de universiteit van Cannakale heet niet voor niets de ‘18 maart universiteit’. De Britten gingen het nu over land proberen. Dat had de Turkse legerleiding in de gaten en er werd hard gewerkt aan de verdediging van de stranden o.l.v. een Duitse adviseur. Na verloop van tijd ontwikkelde zich een uitzichtloze loopgravenoorlog; net zo als in België en Frankrijk. Bijzonder is dat juist deze strijd aan beide zijden nationale gevoelens opriep. Dat wil zeggen: aan Britse zijde hadden Australiërs zich onwaarschijnlijk diep ingegraven (vandaar hun bijnaam ‘the Diggers’). Zij hielden heel lang vol, al voelden zij zich alleen gelaten en ondergewaardeerd door de Britten. En dat ontwikkelde een eigen nationaal bewustzijn. Aan de andere zijde gebeurde het zelfde, maar dan in een Turkse setting. Turkse verdedigers hadden de aanvallers teruggedreven. Het Ottomaanse rijk ging ten onder maar een modern, seculier Turkije stond op in Gallipoli.
HEERLIJK AVONDJE Het was een aangename verrassing op 5 december: Sint Nicolaas had kans gezien om de pastorie niet over te slaan; oecumenisch als hij is. Ondanks alle drukte bij hem en ondanks het gebrek aan een schoorsteen bij ons lagen er een heleboel pakjes in de zitkamer. We genoten van een hapje en een drankje. En op een gegeven moment werd er op de deur geklopt, hard geklopt, zacht geklopt. We zijn toen maar een paar sinterklaasliedjes gaan zingen. En daarna hebben we de Sint een handje geholpen door de cadeautjes aan elkaar uit te delen. Bij de meeste geschenken zat een gedicht. De rijmpiet had er veel werk van gemaakt! Het werd een ongedwongen samen zijn en een gezellige manier om elkaar te ontmoeten als leden van onze gemeente.
Ataturk. Langzaam maar zeker steeg de ster van Mustafa Kemal, de latere Ataturk. In de strijd rond Gallipoli vestigde hij met de 19e divisie zijn militaire reputatie. Tijdens de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog vergrootte hij die reputatie nog eens. In het oosten woonden de christelijke Armeniërs. Zij zochten hun heil in kwade dagen bij de buren, Rusland. Daarom werden zij gewantrouwd en bijzonder hard aangepakt. In het westen woonden de christelijke Grieken. Zij moesten verhuizen naar hun land van herkomst. Dat gold ook voor Italiaanse troepen (zoals die bij voorbeeld gelegerd waren in Antalya). Zij moesten terug naar hun eigen land. Mustafa Kemal laat zich in dit alles gelden als de sterke man. Hij streeft er overigens naar om religie en overheid streng gescheiden te houden. Zo wil hij Turkije klaar maken voor de toekomst. Hij geeft het land zijn trots en waardigheid terug. Hij zet Turkije op de kaart te midden van alles wat er speelt in de regio en in de wereld. Zo is het bijna vanzelfsprekend dat hij in 1923 de eerste president van Turkije wordt.
6
VENI, VIDI, VICI Tijdens ons bezoek aan de Duitse gemeente in Antalya i.v.m. hun 10 jarig jubileum was er ook nog even tijd om een paar straten in te lopen. Al wandelend kwamen we een leuke winkel tegen mat allerhande spulletjes van ooit. Het zag er gezellig uit en we werden hartelijk uitgenodigd om binnen te komen. Toen men begreep dat we uit Nederland kwamen, hoorden we al gauw de bekende woorden: ‘Ah Holland! Kijke, kijke nie kope…’. Boven de etalage stonde de woorden: ‘Geldim Gördüm Aldim’. Ooit werden door een belangrijke Romeinse veldheer de woorden gesproken: ’Ik kwam en ik zag en ik overwon’ (veni, vidi, vici). Daar had de eigenaar van deze winkel vol snuisterijen een alleraardigste variatie op gevonden: ‘Ik kwam. Ik zag en ik kocht.’ Gewoon leuk!
Karavanserai in Antalya De Duitse kerk in Antalya bestaat officieel 10 jaar. Dat werd 6 december gevierd in de Nikolauskerk in Antalya, met muziek en toespraken en een hapje en een drankje. Er waren veel Duitse gemeenteleden uit Alanya bij; want beide Duitse kerken zijn met elkaar verbonden. Ernst en Çigdem Meijer en Wilma en ik hadden ook ingetekend voor de reis. Er was zo veel belangstelling, dat veel mensen het officiële gebeuren buiten mee moesten maken; voorwaar geen straf in de bloeiende en zon overgoten tuin met een kerstkrans aan een palmboom. Eén spreker gebruikte een mooi beeld voor de functie van de kerk in Alanya en Antalya. Hij vergeleek de kerken hier met een karavanserai: ruimte voor komende en gaande mensen, gastvrij onthaal met de vriendschap van het Evangelie, verfrissing om weer verder te kunnen. ( De bezoekers komen overigens niet alleen uit Duitsland, maar uit alle windstreken, van Zuid Korea tot de USA.) verder werd de hoop en verwachting uitgesproken dat kerk, moskee en synagoge meer en meer naar elkaar willen luisteren om van elkaar te leren. Tot slot klonk er een opmerking over de kwetsbaarheid van de kerk. Maar hoe gaat dat verder met een gemeente die lijkt op een karavanserai, met veel komende en gaande mensen? Het is te hopen dat er telkens weer mensen bereid zijn om een taak op zich te nemen. God zegene de Duitse kerk van Alanya en Antalya om een herberg in de tijd te zijn aan de weg van het Leven.
VERGEET NIET HOE ZIJ HETEN Op woensdag 19 november 2014 vond er een bijzondere bijeenkomst plaats op de speciale begraafplaats voor buitenlanders. Daar zijn ook enkele Nederlanders toevertrouwd aan de aarde. Deze begraafplaats bevindt zich naast de islamitische, aan de weg naar Antalya. Sinds de begraafplaats vol is, heeft de Duitse gemeente in Alanya het op zich genomen om deze laatste rustplaats voor velen goed te onderhouden. November is altijd een maand van gedenken: 2 november, Allerzielen en de laatste zondag van het kerkelijk jaar, wanneer de overleden gemeenteleden worden genoemd; en dat is meestal einde november. 19 november valt daar tussen in. Dan houdt de Duitse kerk een dag van inkeer. Het werd een waardige bijeenkomst. Pfarrer Karl-Heinz Pastoors hield een korte overdenking. Een mevrouw van de Duitse gemeenschap sprak enkele woorden. En namens onze gemeente heeft Ernst Meijer een gebed uitgesproken. Ook hebben de aanwezigen op ieder graf een kaarsje aangestoken. Het geheel werd muzikaal omlijst door muziek op de dwarsfluit, gespeeld door Dagmar Uzun. De plechtigheid werd bijgewoond door ongeveer 35 mensen. Tot slot enkele regels uit lied 731: ‘Vergeet niet hoe zij heten…Hun namen zijn verzekerd in uw gedachtenis, Gij zult ze blijven spreken tot die dag aan zal breken waarop het wachten is.’
Tuin Nikolauskerk Antalya
7
OECUMENISCHE KERTSSAMENZANG Woensdag 17 december was er om 18.00 uur weer de jaarlijkse kerstsamenzang in het Noorse zeemanshuis. Dat is een hartverwarmende traditie geworden. Mensen uit Duitsland, Finland, Nederland en Noorwegen zingen dan samen een aantal kerstliederen. En misschien komen er ook wel mensen uit andere landen op af! We luisterden naar het kerstevangelie, zoals de apostel Johannes het heeft opgeschreven, Johannes 1: 1-8. Muzikale medewerking werd verleend door Natella Süral (orgel) en Dagmar Uzun (dwarsfluit). Na afloop was er gelegenheid om elkaar te ontmoeten aan de maaltijd, die deze keer verzorgd werd door leden van de Duitse kerk in Alanya.
Gelukkig ben je als je eerlijk bent, als je niet keihard liegt om gelijk te krijgen. Gelukkig ben je als je vrede kunt maken. Gelukkig ben je als je al deze dingen doet, ook al is het niet makkelijk. Wij wensen u van harte gezegende kerstdagen toe en een gelukkig nieuw jaar. Wilma en Erik Schuddebeurs
GELUKKIG NIEUW JAAR! De beste wensen gaan de wereld rond in deze dagen voor kerst en de jaarwisseling. Wat willen we elkaar allemaal toewensen? Daar zijn niet altijd woorden voor; dus nemen we dikwijls onze toevlucht tot ‘Gelukkig Nieuwjaar’. Daar is niets mis mee. Nu kwam ik laatst een bewerking tegen van het begin van de Bergrede, Mattheus 5: 1 – 12. Daar vinden we de zaligsprekingen. Het zijn woorden, die Jezus gesproken heeft vanaf een berg (zoals Mozes ooit van een berg kwam met de Geboden). Het zijn indrukwekkende woorden van Jezus, die de toon zetten voor alles wat Hij doet en zegt. Elke spreuk begint met ‘Zalig…’ Dat woordje ‘zalig’ wordt in bijgaande verzen vertaald met ‘gelukkig’. En zo is het gekomen dat ik een lijntje legde tussen die bewerking van de Bergrede en de beste wensen. Wat wens ik iemand toe, die ik een gelukkig nieuw jaar wens? Wanneer zal iemand van zichzelf zeggen: ‘Ik voel me gelukkig?’ De woorden van Jezus helpen op weg om daar invulling aan te geven.
Uit de kerngroep VERSLAG SCHOENENPROJEKT NIGA 2014. Dit jaar kwamen we terecht in Alara, een dorpje vlakbij Asvallar voor het schoenenproject van de Niga. We waren met een groot gezelschap. Wij waren dit jaar 40 jaar getrouwd en daarom hadden we in de herfstvakantie alle kinderen en kleinkinderen uitgenodigd, totaal 12 (2 bleven thuis i.v.m. ziekte) en met Ernst en Çigdem, dominee Jan en zijn vrouw Francien en wij waren we dus met 16 personen, een hele groep. We werden hartelijk welkom geheten door de schoolleiding en niet alle kinderen kwamen in aanmerking voor een paar schoenen. Dit was zo bepaald door de schoolleiding omdat niet alle kinderen in financieel moeilijke omstandigheden leven.Onze kinderen en kleinkinderen keken hun ogen uit en waren bijzonder onder de indruk van hetgeen zij zagen. We werden gevraagd om in een soort aula te komen om samen met de kinderen die overbleven op school een bescheiden lunch te gebruiken, heel gastvrij. Hierna gingen de meeste kinderen weer terug naar hun klas en werden de “schoenenkinderen” binnen geroepen. Nadat Ernst even het woord had genomen en summier had uitgelegd hoe ons schoenenproject tot stand is gekomen werden de schoenen uitgedeeld en zagen we allemaal blijde gezichten.We werden door de kinderen uitgezwaaid toen we weer terug gingen naar Alanya.
Gelukkig ben je als je mee kunt voelen met andere mensen. Gelukkig ben je als je nog kunt huilen wanneer er dingen gebeuren die niet eerlijk zijn. Gelukkig ben je als je zacht en aardig bent. Gelukkig ben je als je je druk maakt voor een betere wereld. Gelukkig ben je als je warm van hart bent.
8
goed doel: de NIGA. Zo’n initiatief verstevigt de band. Dàt vooral maakt die ‘rommel’ zo waardevol. En de opbrengst mag er óók zijn: 578 tl. Proficiat!
Het initiatief is zeker voor herhaling vatbaar. De markt gaat gewoon door, en wel op 20 december. Maar de NIGA zal er dan niet staan; want… de spullen zijn op! Er is zogezegd nieuwe ‘rommel’ nodig. Neem een moment en bedenk wat u eigenlijk wel kwijt zou willen. Het gaat om goede spullen die u niet meer nodig hebt. Dit is uw kans om daar prettig van af te komen. Maak uw ‘rommel’ waardevol en neem contact op met Connie Mazereeuw. Tel +905445373753
[email protected] Voor onze kinderen en kleinkinderen in het bijzonder was dit een heel bijzondere ervaring extra omdat Turkije niet alleen maar zon zee en strand is. KOOKBOEKJE Er stond eens een restaurant in Alanya (Oba), van Önur, getrouwd met Geraldine. Ds Tom Oosterhuis en zijn vrouw Alyce, uit Edmonton, Alberta, Canada, waren daar regelmatig te gast. Zij vatten het plan op om Turkse kookles te nemen bij Önur en veel leden van de Nederlandse interkerkelijke gemeente in Alanya volgden dit voorbeeld. Alyce heeft een heleboel recepten gebundeld en op eigen kosten uitgegeven. Haar originele kookboekje was al snel uitverkocht, maar het smaakte naar méér.
Hein van der Kamp. GEZOCHT: WAARDEVOLLE ROMMEL Rommelmarkt, dat is enigszins een merkwaardig woord. Er is sprake van een markt, waar spullen verkocht worden die iemand heeft gegeven. Dikwijls is de opbrengst voor een goed doel. Zo wordt er de maandelijkse Nederlandse rommelmarkt aan de boulevard bij café-restaurant ‘Ben ve Sen’ (dat betekent ‘ik en jij’); vlakbij hotel Saritas. De Nederlandse interkerkelijke gemeente in Alanya stond er ook op 25 november 2014 – nog wel met drie tafels! Wat een goed idee van Bo Lourens, Connie en Hilbrand Mazereeuw om daar te gaan staan. De opbrengst was voor een
9
K
Coby Spijker is toen aan de gang gegaan, wel een heel winterseizoen lang. Er ontstond een geheel nieuw boekje omdat er nieuwe recepten aan toegevoegd werden. Dankzij een aantal sponsoren kwam het kleurrijk op de markt voor 15 lira of 5 euro. Als u het zelf nog niet hebt, dan is een ‘must’. Als u een smaakvol cadeautje zoekt voor iemand anders, dan ligt uw kans elke zondag voor het grijpen in het Noorse zeemanshuis bij onze eredienst.
de gelegenheid bent om ook wat voor de NIGA te kunnen en te willen doen dan kunt U dit vanzelfsprekend alsnog aangeven. Het kunnen ook spontane acties zijn. Een geweldig voorbeeld hiervan is de deelname van enkele gemeenteleden aan de pas gehouden “rommelmarkt”. De opbrengst was voor de NIGA. Degenen die willen assisteren bij het klaar maken van de kerkzaal en bij het uitvoeren van de koffiewerkzaamheden zullen door Ernst of Coby hiervoor gevraagd worden. Voor de overige aangeboden diensten neemt een van de Kerngroep leden contact met U op. Dit zal in het voorjaar gebeuren. De Kerngroep zal hier in haar vergaderingen eerst zelf nog over spreken. Samen sterk! Namens de Kerngroep, Henk Brons
INZET
RONDOM
DE
KERKDIENSTEN
In oktober heeft de Kerngroep de gemeenteleden een schriftelijk verzoek gedaan om assistentie te verlenen bij de werkzaamheden rond de organisatie van de kerkdiensten en evt. andere NIGA-activiteiten. Bij het verzoek is een formulier gemaild en in de kerk ook uitgedeeld om aan te geven bij welke activiteiten men wilde assisteren. Dit verzoek is gedaan omdat het werk onevenredig veel op de schouders van enkele mensen terecht komt. Bovendien is het een goede zaak om allemaal iets voor de kerk te doen. We zijn blij U te kunnen melden dat een aantal gemeenteleden heeft aangegeven te willen helpen bij de genoemde activiteiten. Ook zijn er zelfs door hen nog enkele activiteiten aan toegevoegd. We willen deze gemeenteleden hartelijk danken voor hun toegezegde assistentie. Niet alle leden hebben gereageerd. Wanneer U in
10
Maar dat is óók precies de benaming voor Anatolië, het grote Turkse vasteland (Turks: Anadolu, Grieks: Ἀνατολία). Waren de Wijzen soms Anatoliers, vraag je dan.
Tussen zoute drop en Turks fruit Alfred C. Bronswijk
Dat niet alle drie de Wijzen, maar misschien ééntje uit het Turkse Anatolie zou kunnen komen, hebben we te danken aan kerkvader Origenes (ca. 185 - 253/254). Hij vroeg zich af, wie die Wijzen nu wel waren, en stuitte zo op Psalm 72: 10. Daar staat dat 'Koningen' God hulde en geschenken brengen. Ook wordt de herkomst van deze Koningen vermeld: Tarsis, Saba en Seba. Tarsis Saba en Seba worden veelal geïdentificeerd met Arabie en Afrika/Ethiopië. Niet zo spannend. Maar dat Tarsis - dat intrigeert! Er zijn geleerden die het zien als een andere naam voor Tartessos, een Fenicische havenstad in Zuid-Spanje. Stel je voor - één van de Wijzen was een Europeaan, ook nooit weg!
Ooit lag de workshop van de hoop in het Oosten. Daar wordt het licht geboren. Daar komt de toekomst vandaan. Een veelbelovende dag, een nieuw tijdperk. Ook de Drie Wijzen kwamen uit het Oosten. Om de komst van het nieuwe tijdperk te zien, met eigen ogen. Dit alles heeft te maken met ons Turkije....
Maar voor ons, Turkije liefhebbers, is die andere definitie nóg interessanter. Tarsis was, volgens de volkerenlijst in het eerste Bijbelboek Genesis,een zoon van Javan en kleinzoon van Jafet. Aanvankelijk trokken de nakomelingen van Tarsis naar Zuid-Anatolië, waar ze onder andere de stad Tarsus stichtten. Vervolgens zwierven ze uit over de Middellandse Zee, die volgens sommige bronnen toentertijd de Tartessische Zee werd genoemd.
Wie die Wijzen precies waren? Helaas kan ik u geen sluitend antwoord geven. Zelfs hun aantal is gissen. Onder de Syrische christenen, die nu zo zwaar lijden onder moslim moorddadigheid, denkt men aan maar liefst 12 personen. In de 3e eeuw leidde men echter uit de drie geschenken af goud, wierook en mirre - dat er kennelijk ook 3 Wijzen waren.
Als Psalm 72: 10 inderdaad op de Wijzen slaat, als Tarsis inderdaad de Turkse plaats Tarsus is, ja als, als... dan zou Turkije meer met de geboorte van Christus te maken hebben, dan in die regio vandaag de mensen wordt voorgehouden.
Getal en namen Over het algemeen weerspiegelt ook de vroege christelijke kunst dit getal. Bijvoorbeeld een afbeelding in het Lateraans Museum, Rome. Maar diep in een catacombe in diezelfde stad, die van Domitilla, zie ik opeens 4 Wijzen op een wandschildering. Terwijl een oude tekening in een andere catacombe elders maar 2 Wijzen telt. Allemaal onzekerheid dus.
Koningen en Wijzen Omdat niet alleen het Psalmenboek ook de profeet Jesaja (60:3) over Koningen spreekt, werden de Wijzen door de traditie alras in gekroonde Koningen omgezet. Zo komen we ze meestal tegen op schitterde schilderijen. Wat mij betreft houd ik het toch liever bij Wijzen. Want dat is de eigenlijke vertaling van de bijbelse benaming 'magioi' mensen die de voortekenen van de cultuur en de natuur trachtten te duidden, om Gods ware bedoelingen te achterhalen. En ze vonden Jezus Christus en schonken Hem hun goud, wierook en mirre.
Maar in de 8e eeuw kwamen er plots namen in omloop voor de voorheen anonieme Wijzen. Slechts 3 namen: Melchior, Balthassar en Caspar. En zo kreeg het christendom voortaan een haast onwrikbare traditie van Drie Wijzen die uit het Oosten kwamen. Turkije Maar kwamen ze wel uit het Oosten? Uit Turkije misschien? Nooit van gehoord, hoor ik u zeggen. Maar, lees je het Evangelie naar Mattheus (2:1) dan komen ze uit 'het Oosten', of, in het Grieks: 'van de zonsopgang'.
11
Gregorius, een Middeleeuwse geleerde, leerde ooit zijn gelovigen: Wie wijs wil zijn mét de Wijzen zorgt goed voor zijn persoonlijk goud (= Gods wijsheid in ons), voor zijn persoonlijke wierook (= gebeden), voor zijn persoonlijke mirre (=medelijden en opoffering voor de ander).
Eens zal de grote zomer komen, de leeuw groet dan het kleine lam. En in de schaduw van de bomen speelt er een kleuter met een slang. De wereld zal, vervuld van wijsheid, in bloei staan door gerechtigheid. En wij, als een banier der volk’ren, ademen de Messias-tijd. Hij komt, hij komt hier vast en zeker. Wij leven hem hier tegemoet. Breken zijn brood, drinken zijn beker, delen zijn delen, zoals moet. Wij gaan de weg die is gewezen en volgen na wat hij ons deed. Messias Jezus, uw belofte tilt mensen weg uit nacht en leed.
Midden Oosten In dat opzicht zouden wij vandaag stuk voor stuk navolgers van deze Wijzen moeten zijn. Paus Franciscus en Patriarch Barthelomeus schreven op 30 november j.l. in een gezamenlijke verklaring over het Midden Oosten, waar het christendom stelselmatig wordt uitgeroeid: Als één lid lijdt, lijden de andere leden (1 Kor. 12: 26). De onvoorstelbaar slechte situatie van de christenen en alle anderen die lijden in het Midden Oosten, vraagt niet alleen om ons permanent gebed, maar ook om een passend antwoord van de internationale gemeenschap.
Alfred C. Bronswijk
Open rubriek TURKSE BELEVENISSEN
Als 'zoute drop christenen' al-dan-niet in het 'land van Turks fruit' mogen we dit ons aantrekken. Niet alleen omdat het Kerst wordt. Of, omdat één van de Wijzen misschien een beetje een Turk is geweest. Maar vooral, omdat dit alles zich afspeelt aan de Turkse grenzen..... Gezegende Kerstdagen, Alfred C. Bronswijk Een Messiaans lied Liedboek (1973)
Kerstvakantie 2003/ 2004 waren wij voor de eerste keer in Turkije en wel in Alanya. We waren te gast in een hotel aan het Cleopatrastrand. We hadden het redelijk goed in dat hotel en hadden leuke contacten met andere gasten. Natuurlijk maakten we diverse wandelingen en tijdens de wandelingen zagen we dat er in het Culturele Centrum kerkdiensten werden gehouden, we besloten om zondags daar heen te gaan. Het was een Duitse dienst en op de liturgie die we kregen toegereikt waren ook drie namen van de Pfarrers vermeld die daar om de beurt de diensten kwamen leiden. Tevens was deze gemeente verbonden met een gemeente in Antalya en ook daar gingen genoemde predikanten voor. Omdat wij Groningers zijn konden wij het Duits goed volgen (Gronings dialect heeft wel wat gemeen met de Duitse taal). De diensten werden gehouden in de benedenzaal van het Cultureel Centrum. Omdat we toen maar ruim een week in Alanya waren, konden we toen maar een keer een dienst
Te zingen op de melodie van Lied 291,
Wij leven nog in diepe dalen en zien geen einde aan de nacht. Wij horen wel van ster en stralen, maar zijn een volk dat eind’loos wacht. Toch willen wij op morgen hopen, door een belofte aangevuurd, dat eens de tak weer uit zal lopen, en dat de winter niet lang duurt.
12
bezoeken. In die zelfde week hadden we een ontmoeting met een Nederlandse makelaar, we hadden namelijk gehoord dat je vrij voordelig een appartement in Alanya kon kopen en een Turk bood ons een leuk optrekje aan. Maar omdat hij geen Engels kon en wij geen Turks zijn we dus naar die makelaar gegaan voor vertaling en eventuele afhandeling van zaken. Ook had deze makelaar eventueel wel een appartement voor ons te koop en zo gingen we met hem op stap langs diverse huizen. Na enige tijd over van alles te hebben nagedacht en te hebben berekend, besloten we om een nog te bouwen woning in Kestel te kopen. Zodoende waren we in de meivakantie weer in Alanya en in de zomervakantie nogmaals. Ook toen bezochten we de Duitse kerkdiensten en kregen we daar wat contacten. Na de diensten werden we uitgenodigd om samen iets te drinken in een café in een straatje om de hoek. Eigenlijk wel een grappig idee van de kerk naar de ‘kroeg’. Doordat we dus een appartement bezaten gingen we vaak een paar weekjes naar Alanya. En elke keer keken we even hoe laat de zondagse dienst begon. Totdat er stond vermeld dat er Nederlandse diensten werden gehouden. We vonden het eerst wel jammer dat Nederlanders hun eigen dienst hadden en niet samen met de Duitsers eigen diensten organiseerden. Maar we begrepen later dat toch een aantal Nederlanders het Duits niet goed konden volgen. We gingen naar de Nederlandse dienst en werden er allerhartelijks ontvangen en na afloop van de dienst dronken we gezellig koffie buiten op het ‘binnen’plein van het Cultureel Centrum. Vervolgens gingen we dus toch ook steeds, als we weer in Alanya kwamen, naar deze diensten en voelden we ons thuis bij onze ‘Turks/Nederlandse’ broers en zussen. Na verloop van tijd verhuisde men van het Cultureel Centrum in Alanya naar het gebouw van onze Noorse broers en zussen in Oba en daar worden nu dus de diensten gehouden. Met diverse predikantsgezinnen hebben we kennisgemaakt. We hebben eens een Kerst/nieuwjaarsbijeenkomst in de ‘oude’ pastorie bijgewoond en we zijn ook naar diverse bijeenkomsten in de huidige pastorie geweest. We hebben een keer meegekookt en gegeten bij het afscheid van predikanten en dit jaar mochten we zelfs helpen met het kosterschap. Gerda en Johannes de Jonge
13
VERWONDERING Wij leven van verwondering En uit een diep vermoeden, Dat in en om ons leven heen, Een hand ons wil behoeden, Dat er een hart is dat ons draagt, Dat er een stem is die ons vraagt, Dat God ons leidt ten goede. Wij leven het mysterie uit, De waarheid, ongemeten, Dat al ons denken bovenuit, In ons een heel diep weten, Weet dat een hand ons leven draagt, Dat er een stem is die ons vraagt, Die ons een God wil heten.
Alfred C. Bronswijk
Het bestuur van IPNZE wenst u gezegende Kerstdagen en een inspirerend en gezond 2015. Namens het bestuur, Francien van Pijkeren (secretaris) Afbeelding uit de kerk in Alanya
14
