HET KRUISPUNT Informatiebulletin van de NIGA
5e jaargang nr.4, december 2013 redactie: Da.Janny Eldering, Henk Brons
Een kind geboren... Gewikkeld in doeken.... vindplaats: een stal . Een kind geboren. Een vrouw heeft het gedragen en gebaard. Een vrouw en een man hebben het gekoesterd en gevoed. Een man heeft een plaats gereed gemaakt voor het kind zodat het kan liggen warm gehouden wordt , beschut tegen weer en wind. Zo wordt in de bijbel verteld over de geboorte van Jezus. Alleen een ding , de vader komt er pas laat aan te pas. Het kind dat groeide in de vrouw was niet gemaakt, nee het kind is een godsgeschenk. En in de kerkelijke traditie werd dit het dogma van de maagdelijke geboorte. Een mysterieuze biologische ontwikkeling. En exegeten wringen zich in allerlei bochten om het dogma in stand te houden. En anderen maken er weer wat lacherig, grappen over. Onverklaarbaar blijft het. Ook al vergelijk je het met geboorten van andere godsdienst stichters , dan nog is het niet boven alle twijfel verheven. Maagdelijkheid een dogma dat al eeuwen in de theologie een veel besproken onderwerp is. En in de kerk heeft de seksualiteit bovendien lange tijd als iets onzuivers te boek gestaan, het was er alleen voor de voortplanting en niet om liefde vorm te geven. Maar ging het juist daar niet om in het Bijbelverhaal? Om de liefde van God voor mensen? Zo wordt dat kind dat in de schoot van een vrouw groeide tot levensgroot liefdesteken van de Eeuwige. De geboorte van dit kind vindt plaats in een patriarchale cultuur. Er wordt verteld van een kind waar geen man aan te pas gekomen is ,in een cultuur die door mannen gedomineerd wordt. Mannen als keizer Herodus, het grote Romeinse rijk met zijn heersers, het romeinse leger, en niet te vergeten joodse wet – en Schriftgeleerden met al hun kerkelijke wetten en regels. En juiit in die cultuur wordt een kind geboren uit en door liefde.
1
Dit kind staat wel in een bepaalde traditionele geslachtslijn. Met vrouwen als Tamar, die als kinderloze weduwe haar schoonvader Juda verleidt . En dan erkent schoonvader Juda, zij is rechtvaardiger dan ik. Met de Jerichose Rachab , die als herbergierster de verspieders verbergt en in de geslachtslijn van Jezus wordt geplaatst. En dan Ruth, ook al een buitenlandse maar intens trouw aan de gegeven beloften verklaart ; uw God is mijn God, uw volk is mijn volk en waar u verblijft zal ik bij u blijven, trouw tot in de dood Zo’n diepgelovige, trouwe, buitenlandse vrouw komt in het geslachtsregister van Jezus voor. In de bijzondere traditionele geslachtslijn staat ook de door David ontboden vrouw Bathseba. Geen buitenlandse maar wel een buitenechtelijke relatie. En deze relatie werd aangegaan door een man die ook nog een moordenaar wordt. Deze vier vrouwen, Tamar, Rachab, Ruth en de vrouw van Uria staan samen in dat bijzondere geslachtsregister van Jezus. En voor historisch genealogisch onderzoek levert dit de nodige raadsels op. Lucas schrijft ; Jezus de zoon naar men meende van Jozef (Luc 3 vers 23) en Mattheus formuleerde het als volgt ; Jozef , de man van Maria uit wie Jezus geboren is.
open handen en zorgzame ogen omringd. Harten, handen en ogen van mensen van 2013 op weg naar 2014.
Niemand kan zeggen dat het een boven-wereldlijke, een onaardse lijn is. Geen geboorte vanuit een godenwereld , zoals de Griekse goden van die tijd in hun lijn hadden. Alleen die Ene droeg aan het mysterie van de geboorte van Jezus bij. Maria ondergaat niet passief haar lot. Ze staat op, ze zingt haar fiere lied. Het Magnificat, ze gaat op reis, zoekt haar tante op. Ze gaat het kind dragen , voeden koesteren en grootbrengen. Ze ontvangt de liefde van de Eeuwige en gaat daarvoor zorgen en waarschijnlijk ook heel veel zorgen dragen. Ze draagt de liefde van God in zich en laat het groeien. Gods liefde wordt zichtbaar voor herders die in de donkere nacht bij hun schapen vandaan gekomen zijn. Gods liefde wordt zichtbaar voor de man die trouw gebleven is tot in Bethlehem. En door Gods liefde voor deze mensenkinderen kan er gevlucht worden naar Egypte. En ook in dat land wordt het kind door mensen verzorgd, gevoed en gekoesterd . Met kerstmis wordt Gods liefde in handen van mensen gegeven. Een liefde die verzorgd, gekoesterd, vastgehouden moet worden. Geen mens is louter een product van afkomst maar een voortbrengsel van liefde, van zorg en aandacht.
Uit de pastorie.
Wij worden met kerstmis geroepen om dragers van dat godsgeschenk van liefde te zijn. Zo wordt het door God gegeven kind in hoopvolle harten ontvangen en door
2
Een prachtig uitzicht op de bergen en de zee! Elke morgen als we de keuken binnenkomen trekken we de gordijnen open en genieten. Vooral als de zon schijnt schittert het water als miljoenen kleine zacht schommelende lichtjes. Tegen zonsondergang kan het ondergaande zonlicht een rozig schijnsel op de bergen geven. Het riep bij mij de gedachte op van die poster die in de kantine hing in Groningen; Een prachtige witte tulp met een hemelsblauwe achtergrond en daaronder de tekst ; ’” Mooi he , kan toch alleen maar God gemaakt hebben”. Onze start hier in Turkije werd belemmerd door een gemist vliegtuig en na een dag vertraging ook nog zoekgeraakte koffers. Gelukkig zijn er hulpgevers die ons van kleding voorzagen en konden we toiletbenodigdheden kopen en kwam alles toch weer goed. Met mijn vriendin ging ik naar Cappadocië. Geweldig zo’n mooi landschap, zo grillig, zo immens vreemd en daardoor zo indrukwekkend. W e gingen naar de Derwisj dansers en zagen in hun dans dat oneindige zoeken naar eenwording van het goddelijke en de mens. Hun ene hand naar de hemel omhoog, de andere naar de aarde, eenwording door een verbinding van hemel en
e
aarde. Het museum van Mevlana en zijn islamitische filosofie in de 12 eeuw maakten diepe indruk op ons. Zijn uitspraken en gedachten reikten naar de woorden in de evangeliën. En dat gaf ons een andere kijk op de İslam. Deze richting in de Islam is nauw verbonden met de naastenliefde waartoe Jezus opriep.
Uit de kerngroep
De financiën van de NIGA
Ook bijzonder vond en vind ik de oproepen vanaf de moskee. Het intrigeerde me of er nu elke keer een Iman beneden voor de microfoon zou zitten zingen, of dat er een bandje gedraaid werd. Want als het stopt hoor je de click van het uitzetten van de installatie. En hebben alle moskee ’s hetzelfde bandje of zingt iedere imam voor zijn eigen moskee? Elke dag weer oproepen tot gebed en op straat gaat iedereen gewoon haar eigen gang. Er worden zware boodschappen tassen gezeuld, peutertjes in wandelwagens voortgeduwd, mannen zitten met elkaar te praten. En het lijkt alsof ze het niet horen en gewoon doorgaan in hun eigen gangetje. In het dorp waar ik woon in Nederland in Vaassen horen we een keer per week op vrijdagmiddag de oproep tot gebed. En ik zie dan de mannen naar de moskee gaan. Ze kunnen niet buiten hun voeten wassen, maar, ik denk dat ze dat binnen doen. Hier zag ik mannen hun voeten wassen afdrogen en op hun slippers de moskee binnen gaan. Toen we in gesprek kwamen met de reisleider vertelde hij ons, dat hij het mooi vond om recht tegenover God te mogen staan. En dan allemaal samen te knielen voor Allah, allemaal gelijk geen mens meer of minder dan de ander. Toen ik vertelde dat ik in Nederland en ook hier in Alanya dominee was , vroeg hij me; “Doet u dat voor God? Of krijgt u het betaald?”
Inmiddels zijn we 5 weken hier in Alanya en in die weken heb ben we Finse, Noorse en Duitse christenen ontmoet. We hebben samen advents en kerstliederen gezongen. Naar elkaars taal en elkaar stem geluisterd. Wetend dat ieder op zijn of haar eigen manier God wil dienen in het lied. En het is een groot geluk dat God alle talen verstaat en erg gesteld is op de taal van de liefde. Da Janny Eldering-Schenkel
3
Vaassen
De grafiek vertelt ons dat het bezoekersaantal in het lopende jaar duidelijk minder is dan het voorgaande jaar. Als gevolg hiervan zijn ook de collecteopbrengsten duidelijk minder geworden, en dat baart de kerngroep zorgen. Onze vaste lasten zoals pastorie huur, vliegtuig tickets zijn gestegen. Dit impliceert dat we meer afhankelijk zijn geworden van de bijdragen van de ingeschreven leden en de giften. Daarom doet de kerngroep een beroep een ieder die het goede voor heeft met onze gemeente in Alanya, om zijn of haar bijdrage nog eens te bezien en diegenen die nog overwegen om een geldelijke bijdrage te doen deze over te maken op één van onderstaande rekeningen. Bankrekening NIGA:755.199.707 t.n.v. Ernst H.F. Meijer, o.v.v. bijdrage NIGA en uw naam en adres. Belastingaftrek voor uw gift gewenst? Stort dan uw bijdrage via rek. Nr. 4989205 van Stichting Vrienden van de NIGA, o.v.v. uw naam en adres. Namens de NIGA hartelijk dank.
Internationale kerst zangdienst Op 4 december was er een gezamenlijke kerst zangdienst op uitnodiging van de Noorse gemeente.
Antwoord
Soms ben ik bang dat U niet blijft, dat uw voeten leegbloeden op lege wegen , dat uw zachtmoedige handen tegen zoveel verraad, zoveel weerspannigheid in mensen en dingen niet bestand zijn, dat U zeggen zult; ik had beter moeten weten, mensen waarheid leren Is waanzin, leugen hun vaderland. Moet Een groot aantal mensen gaf gehoor aan deze uitnodiging. Er werden veel bekende kerstliederen gezongen in verschillende talen. De vijf voorgangers van de verschillende gemeenten lazen, in hun eigen taal, uit Johannes 1:1-8 Het woord is mens geworden. Wat is het mooi dat wij het geboortefeest op deze manier mochten vieren
ik U dan nu, in de kribbe Waarschuwen? Zeggen doe het niet, Doe het anders, laat uw moeder vergeten Wat de engel sprak? Uw eigen stilte Nacht , sterren, adem – zingt Uw lied Van antwoord; zelfs op aarde. Gabriel Smit
Na afloop was er koffie en taart. Al met al was het een geslaagde bijeenkomst. Coby Spijker
4
Diaconaal schoenenproject krijgt een vervolg
In de vergadering van de kerngroep hebben we hierover gesproken en besloten een tweede hands laptop met een tweede hands laser printer voor dit schooltje aan te schaffen. We konden een goede gebruikte laptop kopen met een laser printer die ook kon scannen en kopiëren. Al vrij snel nadat het verzoek was gedaan konden we hieraan voldoen. U kunt zich voorstellen dat de twee leerkrachten van het schooltje erg gelukkig waren met hun nieuwe attributen.
Op 21 oktober jl. mochten wij namens de diaconie van de NIGA 46 paar schoenen brengen naar een schooltje in Uzunöz köy, een dorpje 25 km. achter Alanya, naast de Dimçay. Nadat de kinderen hun schoenen hadden gekregen werd aan ons een Turkse lunch aangeboden. Tijdens deze lunch vertelde de onderwijzer dat hij grote behoefte had aan een nieuwe computer met printer, de computer die hij had was oud en versleten
Tussen zoute drop en Turks fruit Alfred C. Bronswijk
Hij kwam enthousiast terug. Ik heb het over mijn vriend Jan. Hij had geboekt bij een Duitse vakantieprijsvechter. Een kort rondreisje Feestjurkje. U kent dat wel Efeze, Pamukkale en dan even all-inclusive uitrusten in Antalya. ‘Erg genoten’ zei Jan thuisgekomen. ‘Wat me opviel: onze gids was vreselijk blij een Turk te zijn. Hij zei dat dagelijks. Echte nationale trots. Daar kunnen wij Nederlanders nog heel veel van leren...’ Vriend Jan heeft gelijk. Al viert het Koninkrijk der Nederland tussen 2013 en 2015 zijn 200 jarig bestaan, en landde acteur Huub Stapel op 30 november jl. als een dummy van W illem Fredrik, alias koning W illem I, op het Scheveningse strand - wij Nederlanders hebben weinig aan nationalistische bling-bling. Behalve als het gaat om de eer van ons kroesharig materieel erfgoed, de zwarte Pieterbaas…. Bij onze Turkse vrienden spoort dat een beetje anders. En al van kindsbeen af aan. Tegelijk met het aap-noot-mies oefenen Turkse schoolkinderen dagelijks in de liefde voor het vaderland. Decennialang klinkt, na het volkslied, uit miljoenen
5
kindermondjes de ceremoniële eed: 'Ik ben een Turk, rechtschapen en vlijtig. Het is mijn plicht… mijn land en volk meer lief te hebben dan mijzelf…. Gelukkig is hij die kan zeggen: ik ben een Turk'. Tenminste, zolang als het duurt. Maar de huidige regering wil hier van af. Te veel Atatürk. Te veel Kemalisme… Van dit geluk lees je op legio standbeelden en publieke gebouwen, het is gegrift in de Turkse ziel. Critici beweren, dat deze eed ideologische propaganda is van de Turkse Republiek, gesticht door Atatürk op 29 oktober 1923. En ze hebben niet helemaal ongelijk. Dat nu aan deze eed wordt gemorreld is echter een teken aan de hedendaagse Turkse wand…. Nee, bij de stichting van óns polder-vaderland werd niet zo luid op de borst getrommeld. Toen de Franse bezetters de benen hadden genomen werd op 21 november 1813 een Soeverein Vorstendom der Nederlanden uitgeroepen. De vrijwel vergeten Prins van Oranje werd uitgenodigd om als 'soeverein vorst' de regering op zich te nemen. Hij ging op 2 december akkoord. Want - zo wilde men anarchie voorkomen. Of erger nog, inlijving van Nederland bij Engeland of Pruisen. Kijk - ons land is, zoals het nu in het pak zit, welbeschouwd een verzetsdaad tegen die akelige Fransen, hebberige Engelsen en Duitsers… Zo zit het ook een beetje met Turkije. In 1923 Geboren als verzetsdaad. Aan het einde van WO I staat het voortbestaan van de natie op het spel. Engelsen en Fransen bezetten Istanbul. Russen, Grieken en Armeniërs proberen brokken van het Ottomaanse rijk op hun bordje te krijgen. De 'zieke man van Europa', zoals dit rijk vaak smalend werd genoemd, ligt op sterven. Mustafa Kemal - Atatürk dus - keert echter het tij en wordt de vormgever van het nieuwe Turkije. Voor deze nieuwe Turkse republiek was de islam een hobbel op de weg naar de vooruitgang. Die moest worden geslecht. De traditie, dat de sultan niet alleen het opperhoofd was van het Ottomaanse Rijk, maar ook nog eens dé religieuze voorman van alle soennitische moslims, werd geschrapt. Het Latijnse alfabet kwam. De Turken kregen een achternaam. De christelijke jaartelling werd overgenomen. De vrije vrijdag werd vervangen door de zondag. Een seculiere staat dus? Nou, niet echt. Controleer wat je niet kunt afschaffen, zo dacht Atatürk en stelde een Ministerie van Godsdienstzaken in. Een
6
staatsinstelling die tot op heden zegt hoe de islam in Turkije geïnterpreteerd moet worden. De duizenden imams werden voortaan staatsambtenaar, de moskee overheidsgebouw. Geen scheiding van 'kerk en staat' zoals wij dat in ons Koninkrijk kennen. Aan de ene kant werd godsdienst wel zoveel mogelijk teruggedrongen uit de publieke ruimte; tegelijk hield de staat een beslissende vinger in de pap van de geloofsinhoud en praktijk van de meerderheid. De godsdienst van de meerderheid - de soennitische islam - werd zo én gecontroleerd én gewaarborgd door dit ministerie, met uitlopers ook hier in Nederland. Alzo, geen echte boedelscheiding tussen kerk en staat. Wel islam op z'n Turks. Lucht krijgen Turkse religieuze minderheden nauwelijks. Toen indertijd het Koninkrijk der Nederlanden ontstond zat dat er ook nóg niet zo in. Katholieken waren niet in tel. Er kwam een protestantse staats-eenheids-kerk. Soms met dwang opgelegd. Dit politieke besluit werd de bron voor het ontstaan van onze waaier van diverse kleinere Nederlandse protestantse kerken. Gelukkig kent ons land nu ruimschoots godsdienstvrijheid, ligt het gummetje klaar om de wet op de 'godslastering' uit te stuffen en omarmt men alom de vrijheid van pers- en meningsuiting. De regerende nakomeling van koning Willem I is voorlopig nog wel protestant… Voor Turkije zal er op het punt van deze vrijheden nog heel wat water door de Bosporus moeten gaan. Er is wel lichte beweging. Bijvoorbeeld in de visie op de Alevieten - een kleinere en vooral vrijzinniger tak van de islam, naast de soennieten en sjiieten. Naar zeggen, behoort 20% van de in Nederland levende Turken hiertoe. In Turkije, zo de krant Hurriyet, overwogen parlementsleden onlangs de gebedshuizen van de Alevieten (cemevi's) van overheidswege te steunen. Alevieten hoopvol. Maar ja - het parlement kreeg een theologische stok tussen de benen. 'Het is niet mogelijk cemevi’s als gebedshuizen te erkennen, omdat Alevietsme, als onderdeel van de islam, geen gebedshuis kan hebben anders dan de moskee…' zo het communiqué vorig jaar december. Vriend Jan heeft gelijk. Turkije is een geweldig land. Een land in ontwikkeling, die natuurlijk een totaal andere bedding volgt dan bij ons in Europa het geval was. Een land waar de Turken zeker trots op kunnen zijn. Het bestaan van bijvoorbeeld een Nederlandse kerk in Alanya, naast een Duitse en een Noorse christelijke gemeente, zoals ook in Antalya verschillende christelijke groepen zijn, geeft al aan dat er toch een unieke ruimte is. Voor ons. En hopelijk straks toch óók voor de verschillende minderheden die het zich razendsnel ontwikkelende Turkije bevolken.
Voor wie het misschien allemaal te langzaam gaat - het Koninkrijk der Nederlanden is ook niet plotsklaps het Nederland van nú geworden. Ook het 'Ere zij God. Vrede op aarde, in mensen een welbehagen'- is ook onder ons nog steeds méér wens, dan werkelijkheid… Over zoute drop. En over Turks fruit. Dáár zullen we het ook in het volgden Kruispunt weer over hebben.
Uw ster heeft onrust ingezaaid Uw ster heeft onrust ingezaaid, een vonk, tot vuren opgelaaid in heimwee naar dat ander land, waar leven leeft van zinsverband. De zieners zijn op weg gegaan. Vermoedend hebben zij verstaan hoe heil en heelheid, aardewijd, het doel is waarheen God ons leidt. Zo mogen wij ster-volgers zijn, als pelgrims door de tijdswoestijn. In hart en ziel intens geraakt door licht wat mensen mensen maakt.
Wie leest, die leeft Alfred C. Bronswijk
Natuurlijk zijn het niet de badplaatsen waar de Turkse tegenstellingen echt zichtbaar worden. Daar domineert het toerisme het straatbeeld en de economie. Waar het wel gebeurt, is Istanbul, of Ankara. Een schrijver die vanuit een liberaal gezichtspunt de Turkse samenleving belicht is Orhan Pamuk. Zijn roman 'Sneeuw' (2003; oorspronkelijk Turkse titel: Kar, 2002) wordt algemeen beschouwd als een van zijn belangrijkste werken. Het boek speelt zich af in de oostelijke Turkse grensplaats Kars, plaats van ontmoetingen van verschillende culturen en religies, van Koerden, Russen, Armeniërs en Turken, van radicalen en gematigden. Het liet mij iets zien van de botsingen tussen culturen en religies, waarvan ik geen flauw benul had, maar die in Turkije actueel zijn. Mogelijk ook voor u een ogenopener. Wilt u toch iets meer weten over de actualiteit, over de relatie Europa-Turkije, neem dan: De Turken Komen er aan - Alles wat iedereen over Turkije moet weten. (Uitgever. Bert Bakker) Het schrijversechtpaar Joost Lagendijk en Nevin Sungur woont en werkt in Istanbul. Lagendijk was jarenlang lid van het Europees Parlement. De Nederlandse markt puilt niet écht uit van boeken over de geschiedenis van Turkije. Het Nederlandse taalgebied is arm aan kritische en goede boeken over het moderne Turkije. Dit - makkelijk leesbare boekje - maakt u beslist rijker.
7
Het licht is Hij, die in God naam als morgenster is opgegaan. Zijn woord en naam is, nooit verwaaid, als weg én doel ons ingezaaid. Alfred C. Bronswijk
Dit nieuwe Kerstlied kan worden gezongen op de melodie van Lied 146, Liedboek voor de Kerken.
De Kerngroep van de NIGA wenst alle lezers, leden en donateurs gezegende Kerstdagen en een gelukkig en gezond 2014. Wij hopen u weer te ontmoeten in het nieuwe jaar.
